Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania y-pi- ronów o ogólnym wzorze 1, w którym R oznacza atom wodoru, rodnik alkilowy o 1—4 atomach wegla albo rodnik fenylowy, lub benzylowy, a R'" oznacza atom wodoru lub rodnik alkilowy o 1—4 atomach wegla.Maltol (2-metylo-3-hydroksy-4H-piranon-4) jest sub¬ stancja, która w przyrodzie wystepuje w korze mlodych drzew modrzewiowych^ w iglach sosnowych i w cykorii.Poczatkowo na skale przemyslowa produkowano go na drodze rozkladowej destylacji drewna.Spielman i Freifelder opisali w J. Am. Chem. Spc, 69 2908 (1947) synteze maltolu z 3rhydroksy-2-(l-pipery- dylometylo)-l,4-pironu. Schenck i Spielman [J. Am. Chem.Sock, 67, 2276 (1945)], otrzymali maltol na drodze alka¬ licznej hydrolizy soli streptomycyny.Chawla i McGonigal w J. Org. Chem. 39 3281 (1974) oraz Lichtenthaler i Heidel w Angow. Chem., 81 998 (1969) opisali synteze maltolu z zabezpieczonych pochod¬ nych weglowodorów. Shono i Matsumura opisali w Tetra- hedron Letters 17, 1363 (1976) piecioetapowa synteze maltolu z alkoholu metylofurfuryiowego.Hiroshi Ito opisal w Agr. Biol. Chem., 40 (5), 827—832 (1976) sposób wyodrebniania 6-metylo-2-etylo-3-hydroksy- -4H-piranonu-4 jako jednego z charakterystycznycli slodko- -aromatycznych skladników oczyszczonego koncowego melasu z trzciny cukrowej. Zwiazek ten zostal wczesniej zsyntetyzowany sposobem podanym w opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3 468 915.Syntezy y-pironów, takich jak kwas piromekonowy, maltol, etylomaltol oraz innych 3-hydroksy-y-pironów podstawionych, w pozycji 2 sa znane z opisów patentowych Stanów Zjednoczonych Ameryki nr nr 3 130 204, 3 140 239, 3 159 652, 3 365 469, 3 376 317,' 3 468 915, 3 440 183 i 3 446 629.W opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3130204 ujawniono czteroetapowy proces konwersji kwasu kojowego do maltolu, obejmujacy etap utleniania, etap dekarboksylacji, etap hydroksymetylowania i etap hydrogenolizy.Z opisu patentowego Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3133084 znany jest sposób wytwarzania maltolu przez redukcje prekursora hydroksymaltolowego ujawnionego w opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3130204.W opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3140239 ujawniono sposób mikrobiologicznego utle¬ niania kwasu kojowego do kwasu komenowego, co odpo¬ wiada pierwszemu etapowi konwersji kwasu kojowego do maltolu omówionej w opisie patentowym Stanów Zjed¬ noczonych Ameryki nr 3130204. » Z opisu patentowego Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3159652 znany jest proces konwersji kwasu kojowego do maltolu, w którym koncowym etapem jest dekarboksylacja.W opisach patentowych Stanów Zjednoczonych Amery¬ ki nr nr 3376317, 3440183 i 3446629 ujawniono kwas 2- -etylopiromekanowy („etylomaltol"), otrzymywany droga hydroksyetylowania kwasu piromekanowego i redukcji powstalego zwiazku posredniego.Z opisu patentowego Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3468916 znane sa 6-alkilowe i 6-aryloalkilowe analogi 115 496115 49* 3 maltolu otrzymywane przez hydroksyalkilowanie lub hy- droksyaralikilowanie hydroksymaltolu i redukcje otrzyma¬ nego zwiazku posredniego.Maltol i etylomaltol wzbogacaja wlasciwosci smakowe i zapachowe róznych produktów zywnosciowych. Ponadto zwiazki te stosuje sie jako skladniki srodków zapachowych i esencji.Kwasy 2-alkenylopiromekonowe opisane w opisie paten¬ towym Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3 644 635 oraz kwasy 2-arylometylopiromekonowe znane z opisu paten¬ towego Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3 365 * 469 hamuja wzrost bakterii i grzybów oraz sa uzyteczne jako srodki wzbogacajace, wlasciwosci smakowe i zapachowe w zywnosci i napojach oraz polepszaja wlasciwosci srod¬ ków zapachowych. 4 taki bedzie ulegal wielu niekorzystnym reakcjom ubocz¬ nym, takim jak calkowite utlenienie lub kondensacje typu aldolowego.Zastosowanie dwóch równowazników utleniacza za¬ wierajacego chlorowiec w srodowisku wodnym lub w mie¬ szaninie zawierajacej wode i organiczny wspólrozpuszczal- nik, pozwala na latwe przeprowadzenie reakcji od alkoholu furfurylowego do y-pironu. Ten nowy jednoetapowy proces przynosi korzysci wynikajace ze stosowania jako utleniacza zawierajacego chlorowiec tanich srodków, ta¬ kich jak Cl2, Br2, BrCl, HOC1, HOBr lub ich mieszanin.Wyosobnianie zadanego y-pironu Jest w znacznym stopniu uproszczone, poniewaz rozpuszczalnik, utleniacz i pow¬ stajacy ubocznie kwas mineralny sa lotne i mozna je usuwac pod zmniejszonym cisnieniem otrzymujac w wyniku pros¬ tego zatezania surowy y-piron, bezposrednio i z wysoka wydajnoscia.Jednoetapowy proces wedlug wynalazku rozpoczyna sie od rozpuszczenia alkoholu furfurylowego w wodzie lub w mieszaninie zawierajacej wode i organiczny wspólroz- puszczalnik. Wspólrozpuszczalnik moze byc rozpuszczalny lub nierozpuszczalny w wodzie i moze byc wybrany z sze¬ rokiej grupy rozpuszczalników, takich jak alkanole lub diole zawierajace 1—4 atomów wegla w czasteczce, na przyklad metanol, etery zawierajace 2—10 atomów wegla w czasteczce, na przyklad czterowodorofuran lub eter izo¬ propylowy, ketony o malym ciezarze czasteczkowym, na przyklad aceton, a takze nitryle, estry lub amidy o malym ciezarze czasteczkowym.Korzystnymi wspólrozpuszczalnjkami sa alkohole o 1—4 atoniach wegla Oraz etery o 2—10 atomach wegla, przy czym ze wzgledu na koszt rozpuszczalnikiem najkorzyst¬ niejszym jest metanol.Roztwór utrzymuje sie w temperaturze od —50°C do 50°C, korzystnie od —10°C do 10°C i do roztworu wpro¬ wadza sie zadany alkohol furfurylowy, dodajac równoczesnie do mieszaniny reakcyjnej utleniacz zawierajacy chlorowiec (dwa równowazniki). Temperature mieszaniny reakcyjnej podczas dodawania chlorowca utrzymuje sie w wyzej podanych granicach. Jezeli stosuje sie wspólrozpuszczalnik o niskiej temperaturze wrzenia, to po zakonczeniu doda¬ wania reagentów usuwa sie go poprzez oddestylowanie.Nastepnie mieszanine reakcyjna ogrzewa sie do takiej tem¬ peratury, w której reakcja hydrolizy przebiega z wystar¬ czajaca szybkoscia, np. do temperatury 70°—160°C, a zwykle 100°—110°C. Ogrzewanie kontynuuje sie do momentu calkowitego zhydrolizowania utworzonego zwiaz¬ ku posredniego, co zwykle trwa 1—2 godzin. Kwas nie¬ zbedny do katalizowania tej koncowej hydrolizy powstaje in situ w wyniku wydzielania sie kwasu ze zwiazków po¬ srednich, utworzonych w toku reakcji. ;W razie potrzeby kwas mozna dodatkowo uzupelnic.Jako utleniacz zawierajacy chlorowiec stosuje sie chlor, brom, chlorek bromu, kwas pochlorawy, kwas pódbromawy lub ich mieszaniny. Chlorek bromu jest gazem otrzymywa¬ nym na skale przemyslowa, ale mozna go tez wytwarzac in situ, przez dodanie chloru do roztworu bromku sodowego lub potasowego albo przez dodanie bromu do roztworu chlorku sodowego lub potasowego. Kwasy podchlorawy i pódbromawy mozna wytwarzac z latwoscia in situ, przez dodanie wodnego roztworu kwasu (HC1, H2SO4 lub HBr) do roztworu podchlorynu metalu alkalicznego lub metalu ziemalkalicznych, na przyklad NaOCl, KOCI lub Ca(OCl)2.Z punktu widzenia kosztów korzystnymi utleniaczami Lefebvre i wspólpracownicy stwierdzili w J. Med. Chem.Ib, 1084 (1973), ze alkohole furfurylowe mozna bezpo- _ srednio przeksztalcac w 6-hydroksy-2H-piran- (6H)-ony-3, stosujac jako utleniacz kwas nadtlenowy, taki jak kwas 20 nadoctowy lub kwas m-chloronadbenzoesowy.W pierwszym etapie metody Lefebvre'a stosuje sie kwas nadtlenowy w roztworze organicznym, co prawdopodobnie prowadzi do otrzymania pochodnej 6*acetOksy- lub 6-m- -chlorobenzoiloksypiranu, która hydrolizuje sie do zwiazku 25 6-hydroksylowego prowadzac reakcje w srodowisku wodnym.W pierwszym etapie reakcji nie stosuje sie wody, która w rzeczywistosci przeszkadza w reakcji. W kazdym jednak przypadku metoda Lefebvre'a i wspólpracowników nie umozliwia bezposredniego przeksztalcania alkoholu fur- 30 furylowego w y-piron.Zgodnie z wynalazkiem y-pirony o wzorze 1, a zwlasz¬ cza maltol i jego pochodne, wytwarza sie droga jedno- stadiowego procesu z alkoholi furfurylowych ó ogólnym wzorze 2, w którym R i R'" maja wyzej podane znaczenie. 35 W procesie tym alkohol furfurylowy poddaje sie reakcji w roztworze wodnym 'ewentualnie zawierajacym wspól¬ rozpuszczalnik i w temperaturze od —50°C do 50°C, z dwoma równowaznikami utleniacza zawierajacego chlo¬ rowiec i nastepnie mieszanine reakcyjna ogrzewa sie, 40 w temperaturze 70—160°C w celu przeprowadzenia reakcji hydrolizy otrzymanego zwiazku posredniego. Przebieg tego procesu przedstawia schemat 1, przy czym we wzo¬ rach wystepujacych w tym schemacie R iR" maja wyzej podane znaczenia, a XY oznacza Ch, Br3i CIBr, HOC1, 45 HOBr albo ich mieszaniny. §zczególowy przebieg tej reakcji przedstawia schemat 2, w którym wszystkie sym¬ bole maja wyzej podane znaczenie.Sposób wedlug wynalazku pozwala na otrzymywanie y-pironów na skale przemyslowa, przy czym proces syn- 50 tezy jjest niezwykle prosty, gdyz wyodrebnianie i oczysz¬ czanie produktów przejsciowych jest zbedne, jako ze ilosc powstajacych produktów ubocznych jest znikoma.W sposobie wedlug wynalazku waznym czynnikiem 6g jest stosowanie wodnego roztworu utleniacza zawierajacego chlorowiec. Alkohol furfurylowy mozna latwo utlenic do Ó-hydroksyZtt-piran-CóHy-óttu^, stosujac jeden równo¬ waznik utleniacza zawierajacego chlorowiec, w* srodowisku wodnym lub^w mieszaninie zawierajacej wode i organiczny 6Q wspólrozpuszczalnik.Stwierdzenie, ze 6-hydroksy-2ft-piran-(6H)-ony-3 moz¬ na przeksztalcac w y-pirony jest calkowicie nieoczekiwane. 6-hydróksy-2M-pirah-(6H)-ón-3 mozna bowiem uwazac za pólacetal aldehydu i mozna bylo sie spodziewac, ze jako 65 40 45 50 55 60115 496 zawierajacymi chlorowiec sa chlor lub chlorek bromu, wytwarzany in situ.Zgodny z wynalazkiem sposób wytwarzania y-pironów o wzorze 1 ilustruja ponizsze przyklady.W przykladach, w których podano wyniki analiz spektro- graficznych, dane dotyczace przesuniec chemicznych NMR podano stosujac symbole powszechnie przyjete w litera¬ turze. Wszystkie przesuniecia podano w jednostkach 3 stosujac jako odnosnik czterometylo-silan: s =^ singlet, d = dublet, t = tryplet, q = kwartet, m = multiplet, br = pasmo rozmyte.Przyklad I. Do trójszyjnej kolby z dnem kulistym wyposazonej w mieszadla magnetyczne, rurke do wpro¬ wadzania gazu, termometr i wkraplacz, zaladowano 20 ml czterowodorofuranu i 50 ml wody. Roztwór oziebiono do temperatury 0?—10 °C. Do wkraplacza zaladowano roz¬ twór zawierajacy 1-(2-furylo)etanol-l (0,089 mola) w 20 ml czterowodorofuranu i mieszajac wkraplano ten roztwór do kolby reakcyjnej, równoczesnie wprowadzajac chlor (0,30 mola) przez rurke do wprowadzania gazu. Szybkosc do¬ dawania alkoholu tak regulowano, aby wszystek alkohol zostal wkroplony w czasie wprowadzania pierwszej porcji 6 Przyklad II. Powtórzono sposób postepowania przedstawiony w przykladzie I, w róznych warunkach po¬ danych w tablicy 1, stosujac alkohole furfurylowe o wzorze 2, w którym R'" oznacza atom wodoru, a R ma znaczenie podane w tablicy1. / Przyklad III. Powtórzono sposób postepowania podany w przykladzie II, uzyskujac porównywalne wyniki i stosujac kazdy z nastepujacych wspólrozpuszczalników: io alkohol etylowy, alkohol n-propylowy, alkohol n-butylowy, alkohol II-rzedowy butylowy, alkohol III-rzedowy buty¬ lowy, dioksan, eter etylowy, eter izopropylowy, dwumetok- syetan, 2-metoksyetanol, 2-etoksyetanol, glikol etylenowy.„ P r z y k l a d IV. Do trójszyjnej kolby z dnem kulistym wyposazonej w mieszadlo, rurke do wprowadzania gazu i wkraplacz, zaladowano 20 ml czterowodorofuranu, 50 ml wody oraz 0,20 mola bromku sodowego. Roztwór oziebiono do temperatury 0°—20 °C. Wkraplacz napelniono roz- tworem 0,18 mola 1-(2-furylo)etanolu-l w 20 ml cztero¬ wodorofuranu i energicznie mieszajac roztwór ten wkrop- lono do mieszaniny reakcyjnej, równoczesnie wprowadzajac Tablica 1 Proces jednoetapowy z zastosowaniem chloru jako utleniacza R CHa CHa CHa CHa CHa CHa CHa CHa CHa CHa CHa CHa CHa CH2CH3 CH2CH3 CH2CH3 H CHa Wspólrozpuszczalnik metanol metanol metanol metanol metanol czterowodorofuran aceton CHaCN octan etylu zaden benzen keton metylowo-izobutylowy alkohol izopropylowy metanol metanol czterowodorofuran metanol metanol Temperatura utleniania °C —5 —10 —20 —5 —5 0 0 —10 —10 —30 Temperatura hydrolizy °C 100 110 • 104 104 105 105 110 110 110 110 110 110 110 110 110 110 110 110 Wydajnosc „ % 45 . 56 60 ¦77 62—67 49 36 ¦29 26 17—30 • 26 44 . 49 ' 49 58" 47 57 50 chloru wynoszacej 1,3—1,5 równowaznika (w przyblize¬ niu 30 minut), utrzymujac temperature ponizej 10°C.Mieszanine reakcyjna ogrzano do wrzenia i oddestylowy- wano czterowodorofuran. Gdy temperatura mieszaniny reakcyjnej wzrosla do okolo 105 °C, podlaczono chlodnice zwrotna i utrzymywano mieszanine witanie wrzenia w ciagu 55 okolo 2 godzin. Nastepnie przesaczono mieszanine na go¬ raco, przesacz oziebiono, doprowadzono jego wartosc pH do 2,2 i oziebiono temperature do 5°C. Po wykrystalizowa¬ niu i odfiltrowaniu otrzymano 3,43 g surowego 3-hydroksy- , -2-metylory-pironu (maltolu). Uwodniony filtrat ekstra- 60 howano chloroformem, otrzymujac drugi rzut maltolu w ilosci 2,58 g. W wyniku destylacji polaczonych osadów i nastepnie rekrystalizacji z metanolu otrzymano 5,5 g (49%) czystego maltolu o barwie bialej i o temperaturze topnienia 159,5°—160,5°C. 65 gazowy chlor (0,40 mola) przez rurke do wprowadzania gazu. Szybkosc dodawania alkoholu regulowano tak, aby utrzymywac zólto-pomaranczowa barwe roztworu. Tem¬ perature utrzymywano ponizej 20 °C, stosujac oziebiajaca laznie lodowa. Po dodaniu do kolby reakcyjnej zarówno alkoholu, jak i chloru, ogrzano 'mieszaniny do wrzenia, oddestylowujac czterowodorofuran. Postepujac dalej w spo¬ sób podany w przykladzie I,' otrzymano 12,47 g czystego maltolu (55% wydajnosci teoretycznej).Gdy zamiast bromku sodowego zastosowano bromek potasowy, uzyskano w zasadzie takie same wyniki.PrzykladV.Powtórzono sposób postepowania przed¬ stawiony w przykladzie IV, w róznych warunkach poda¬ nych w tablicy 2, stosujac alkohole furfurylowe o wzorze 2, w którym R'" oznacza atom wodoru, a R ma znaczenie podane w tej tablicy.115 496 7 8 Tablica 2 Proces jednoetapowy z zastosowaniem nrCl jako utleniacza, wytwarzanego in situ przez wprowadzanie chloru do NaBr R CH3 CH3 CH3 CH3 CH3 CH3 CH3 CH2CH3 H Wspólrozpuszczalnik czterowodorofuran czterowodorofuran czterowodorofuran eter izopropylowy eter etylowy aceton metanol czterowodorofuran czterowodorofuran x Temperatura utleniania °C 27 16 Temperatura \ hydrolizy °C 104 110 110 110 110 105 110 113 109 Wydajnosc /o 55 54 52 46 '43 47 32 47 48 Przyklad VI. Do trójszyjnej kolby z dnem kulistym, wyposazonej w mieszadlo magnetyczne, rurke do wprowa¬ dzania gazu, termometr i wkraplacz, wprowadzono 50 ml czterowodorofuranu i 50 ml wody. Roztwór oziebiono na¬ stepnie do temperatury 0°C i podczas wkraplania 0,09 mola l-(2-furylo)etanolu-l wprowadzano powoli do kolby reakcyjnej 0,10 mola chloru, nie dopuszczajac aby tem¬ peratura mieszaniny reakcyjnej przekroczyla 10°C. Na¬ stepnie dodano 0,10 mola bromu i mieszanine reakcyjna ogrzano do stanu wrzenia. Po zastosowaniu sposobu wy¬ dzielania podanego w przykladzie I, otrzymano 5,7 g mal- tolu.Przyklad VII. Do czteroszyjnej kolby z dnem ku¬ listym wyposazonej" w termometr, chlodnice zwrotna i dwa wkraplacze, zaladowano 50 ml czterowodorofuranu i 50 ml wody i nastepnie roztwór oziebiono do temperatury 10 °C.Do tego roztworu energicznie mieszajac dodawano równo¬ czesnie z dwóch wkraplaczy 0,20 mola bromu i 0,9 mola l-(2-furylo)etanolu-l. Podczas wkraplania temperatura mieszaniny wynosila 15 °C. Nastepnie mieszanine reakcyjna ogrzano do temperatury 75 °C i utrzymywano w tej tempera¬ turze w ciagu 10 godzin. Maltol wydzielono sposobem podanym w przykladzie I (53 % wydajnosci).Przyklad VIII. Powtórzono sposób postepowania przedstawiony w przykladzie VII, w róznych warunkach podanych w tablicy 3, stosujac alkohole furfurylowe o wzór rze 2, w którym R" oznacza atom wodoru, a R ma zna¬ czenie podane w tablicy. . 40 trójszyjnej sporzadzono roztwór zawierajacy 0,05 mola l-(2-furylo)etanolu-l w 15 ml czterowodorofuranu i 15 ml wody i nastepnie oziebiono ten roztwór do temperatury 5 °C.Do kolby reakcyjnej wkroplono w ciagu okolo 33 minut 21,7 ml roztworu podchlorynu, utrzymujac temperature ponizej 5°C oraz regulujac wartosc pH roztworu w zakresie 1,0—0,8 przy uzyciu 6n roztworu HC1. Do mieszaniny reakcyjnej dodano jednorazowo 15 ml stezonego kwasu solnego, nastepnie ogrzewano ja w celu oddestylowania czterowodorofuranu. Ogrzewanie kontynuowano dodatko¬ wo w ciagu 1 godziny. Maltol wydzielono sposobem opisa¬ nym w przykladzie I. Gdy zamiast podchlorynu sodowego zastosowano podbromian sodowy, uzyskano w zasadzie takie same wyniki.Przyklad X. Do roztworu zawierajacego 0,05 mola l-(2-furylo)etanolu-l w 15 ml czterowodorofuranu i 15 ml wody dodano w temperaturze 5°C 21,7 ml 2,8 molowego roztworu podchlorynu sodowego. Do kolby reakcyjnej przez rurke do wprowadzania gazu dodano 0,05 mola chloru utrzymujac w tym czasie temperature ponizej 5°C.Mieszanine reakcyjna ogrzano nastepnie do wrzenia i od¬ destylowano czterowodorofuran. Ogrzewanie kontynuowa¬ no dodatkowo w ciagu 1 godziny. Mieszanine reakcyjna oziebiono i wydzielono maltol sposobem opisanym w przy¬ kladzie I.Przyklad XI. Do trójszyjnej kolby z dnem kulistym zaladowano roztwór skladajacy sie z 50 ml wody i 20 ml czterowodorofuranu i roztwór ten nastepnie oziebiono do R' CH3 1 CH3 CH3 CH2CH3 H CH3 Tablica 3 Wspólrozpuszczalnik czterowodorofuran metanol zaden czterowodorofuran czterowodorofuran czterowodorofuran Temperatura utleniania °C 50 Temperatura hydrolizy °C 75 105 100 105 100 100 Wydajnosc /o 53 47 47 45 Przyklad IX. Przygotowano 2,8 g molowy roztwór podchlorynu sodowego, wprowadzajac w temperaturze 0°C 42,6 g gazowego chloru do roztworu zawierajacego 48 g wodortlenku sodowego w 150 ml wody. W kolbie 65 temperatury 0°C. Do wkraplacza zaladowano roztwór zawierajacy 0,89 mola l-(2-furylo)etanolu-l w 25 ml cztero¬ wodorofuranu i roztwór ten wkroplono do kolby reakcyjnej dodajac równoczesnie 0,30 mola BrCl przez rurke do9 wprowadzania gazu. Szybkosc dodawania tak regulowano, aby caly alkohol furfurylowy zostal wkroplony w czasie wprowadzania pierwszej porcji BrCl wynoszacej 1,3—1,5 równowaznika, utrzymujac caly czas temperature ponizej °C. Mieszanine reakcyjna ogrzano do wrzenia i od¬ destylowano czterowodorofuran. Gdy temperatura pod¬ wyzszyla sie do 105 °C, podlaczono chlodnice zwrotna i mieszanine- ogrzewano w ciagu 2 godzin, utrzymujac w stanie wrzenia pod chlodnica zwrotna, po czym ochlo¬ dzono i wydzielono maltol sposobem podanym w przy¬ kladzie I.Przyklad XII. Do trójszyjnej kolby z dnem kulistym wyposazonej w mieszadlo magnetyczne, termometr i dwa • wkraplacze, zaladowano 25 ml czterowodorofuranu i 50 ml wody. Do tego roztworu dodano 0,89 mola 1-(2-furylo)- etanolu-xl w 25 ml czterowodorofuranu, wkraplajac równo¬ czesnie 0,16 mola bromu i utrzymujac temperature po¬ nizej 15 °C. Po zakonczeniu dodawania wprowadzono przez rurke do gazu 0,10 mola chloru i mieszanine reak¬ cyjna ogrzano do wrzenia. Z oziebionego roztworu wy¬ izolowano maltol sposobem podanym w przykladzie I.Przyklad XIII. 6-metylo-2-etylo-3-hydroksy-4H-pi- ranon-4. W trójszyjnej kolbie z dnem kulistym umiesz¬ czono 28 ml metanolu i 38 ml wody, po czym roztwór ochlodzono do temperatury —15 °C i dodano jednoczesnie 0,166 mola 5-metylo-2-(2-hydroksypropylo)furanu (J. Org.Chem., 26, 1673, 1960) i 0,416 mola chloru. Podczas do¬ dawania utrzymywano temperature od —16°C do —8° C, a po zakonczeniu dodawania roztwór ogrzano do tempera¬ tury 80 °C i utrzymywano go w temperaturze wrzenia pod chlodnica zwrotna w ciagu 3 godzin. Po ochlodzeniu do temperatury pokojowej odczyn roztworu doprowadzono do wartosci pH 2,1 i mieszanine wyekstrahowano chlorofor¬ mem (3x100 ml). Polaczone warstwy organiczne prze¬ myto woda i solanka, a nastepnie wysuszono nad siarcza¬ nem magnezowym..Roztwór organiczny przesaczono i od¬ parowano otrzymujac ciemno zabarwione, geste cialo stale, które poddano dwukrotnej rekrystalizacji z metanolu, o- trzymujac 8,06 g (30% ^wydajnosci teoretycznej) stalej substancji bialej barwy. Po przeprowadzeniu sublimacji otrzymano czysty produkt o temperaturze topnienia 157— —159°C.Analizaelementarna dla C8Hio03: Obliczono: C 62,33; H 6,54 Stwierdzono: C 62,05; H 6,44 Widmo NMR (CDCh, S): 6-CH3,2,33(3H,s); 2-CH3,l,30- (3H,t); 2-CH2-,2,75(2H,kwartet),5H,6,23(lH,s) Przyklad XIV. 2,6-dwumetylo-3-hydroksy-4H-pi- ranon-4.W trójszyjnej kolbie z dnem kulistym umieszczono 28 ml v wody i 32 ml metanolu, po czym mieszanine ochlodzono do temperatury —15°C i dodano jednoczesnie 0,167 mola -metylo-2-(a-hydroksyetylo)furanu (J. Org. Chem., 26, 1673, 1960) i 0,416 mola chloru, utrzymujac podczas do- L5 496 dawania temperature od —15°C do —10 °C. Mieszanine pozostawiono do ogrzania do temperatury pokojowej w cia¬ gu 30 minut, a nastepnie ogrzewano w temperaturze wrze¬ nia pod chlodnica zwrotna w ciagu 3 godzin. Po ochlodze-N niu roztworu doprowadzono do wartosci pH 2,1 i przepro¬ wadzono ekstrakcje chloroformem (3x100 ml). Ekstrakty polaczono, przemyto woda i solanka, wysuszono nad siar¬ czanem magnezowym, przesaczono i odparowano. Ciemno zabarwiony-olej stanowiacy pozostalosc poddano chromato- io grafowaniu na zelu krzemionkowym stosujac jako eluen mieszanine chlorku metylenu i octanu etylu (95 :5) Produkt wyodrebniony p zez odparowanie poddano re¬ krystalizacji z metanolu otrzymujac stala subsfancje brazo¬ wawej barwy (25% wydajnosci teoretycznej). Po przepro- wadzeniu sublrmacji otrzymano krystaliczny produkt bialej barwy o temperaturze topnienia 161—163 °C.Analiza elementarna dla C?H802: Obliczono: C 59,99; H 5,75 Stwierdzono: C 59,83; H 5,82. :' Widmo NMR (CDC13,<5): 6-CH3,2,33 (3H,s); 2-CH3 (3H,s); 5-H,6,10(lH,s).Zastrzezenia patentowe 1. Sposób wytwarzania y-pironów o wzorze 1, w któcym R oznacza atom wodoru, rodnik alkilowy o 1—4 atomach wegla albo rodnik fenylowy, lub benzylowy, a R'" oznacza atom wodoru, znamienny tym, ze alkohol furfurylowy o wzorze 2, w którym R i R'" maja wyzej podane znaczenie poddaje sie w roztworze, wodnym ewentualnie zawieraja- cym wspólrozpuszczalnik reakcji z co najmniej dwoma równowaznikami utleniacza zawierajacego chlorowiec, ta¬ kiego jak chlor, brom, chlorek bromu, kwas podchlorawy, kwas podbromawy lub ich mieszaniny, w temperaturze ; od —50°C do 50 °C, a nastepnie otrzymany produkt pó- sredni ogrzewa w temperaturze 70—160°C. 2. SposóbNwedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako wspólrozpuszczalnik stosuje sie alkanol lub diol o 1—4 atomach wegla, eter o 2—10 atomach wegla albo keton, nitryl, ester lub amid o niskim ciezarze czasteczkowym. 40 3. Sposób wytwarzania y-pironów o wzorze 1, w którym R oznacza atom wodoru, rodnik alkilowy a 1—4 atomach wegla albo rodnik fenylowy, lub benzylowy, a R'" oznacza rodnik alkilowy, o 1—4 atomach wegla, znamienny tym, ze alkohol furfurylowy o wzorze 2, w którym R i R'" maja 45 wyzej podane znaczenie poddaje sie w roztworze wodnym zawierajacym ewentualnie wspólrozpuszczalnik reakcji z co najmniej dwoma równowaznikami utleniacza zawierajacego chlorowiec, takiego jak chlor, brom, chlorek bromu, kwas podchlorawy, kwas podbromawy lub ich mieszaniny, 50 w temperaturze od —50°C do 50 °C, a nastepnie otrzymany produkt posredni ogrzewa sie w temperaturze 70—160 °C. 4. Sposób wedlug zastrz. 3, znamienny tym, ze jako wspólrozpuszczalnik stosuje sie alkanol lub diol o 1—4 atomach wegla, eter o 2—10 atomach wegla albo keton, nitryl, ester lub amid o niskim ciezarze czasteczkowym.115 496 Rm A 0H Wzór 1 O V R 2XY H20 OH OH Wzór 2 R'" ^ R R" R f^ror 2 Schemat i i, ~\ p utleniacz fY° R OH OH (| K R"-C=0 CH CH to H-COH I R Wzór Z OHII tautomer o lancuchu otwartym R,,JXoX," OH R tautomer o tancuchu otwartym R Schemat 2 hm R Wzórl LDD Z-d 2, z. 346/1400/82, n. 90 + 20 egz.Cena 100 zl PL PL