Przedmiotem wynalazku jest srodek do ochrony roslin uprawnych przed szkodliwym dziala- * niem substancji agrochemicznych, zav/ierajacy nosnik i/lub obojetne substancje pomocnicze, sub¬ stancje czynna i ewentualnie substancje chwastobójcza, korzystnie eter cwufenylowy, podstawiony ester kwasu pirydyloksyfenoksypropionowego lub 2-/4-/3,5-dv/uchloropirydyloksy-2/-ienokSjj7-?ropio- nian 2-propynylowy jako substancje chwastobójcza, oraz sposób wytwarzania nowych pochodnych chi¬ noliny.Przy stosowaniu substancji agrochemicznych, takich jak srodki ochrony roslin, a zwlasz¬ cza srodki chwastobójcze, mozna w zaleznosci od takich czynników, jak dawka srodka agrochemiczne¬ go i jego sposób aplikowania, gatunek roslin uprawnych, jakosc gleby i warunki klimatyczne, jak np. trwanie oswietlania, temperatura i ilosc opadu, uszkadzac w pewnej mierze rosliny uprawne.I tak np, wiadomo, ze substancje chwastobojcze z najrozmaitszych klas zwiazków, takich jak triazy- ny, pochodne mocznika, karbaminiany, tiolokarbaminiany, chlorowcoacetanilidy, kwasy chlorowcofe- noksyoctowe i zwiazki z innych klas, w przypadku stosowania w skutecznej dawce moga w pewnej mie¬ rze uszkadzac rosliny uprawne, które mialy byc chronione przed niekorzystnym dzialaniem wzrostu niepozadanej roslinnosci. Aby przezwyciezyc ten problem zaproponowano juz rózne substancje, które sa zdolne do specyficznego przeciwstawania sie szkodliwemu dzialaniu substancji chwastobójczej wzgledem roslin uprawnych, tzn. sa zdolne do ohronienia roslin uprawnych bez równoczesnego wywie¬ rania zauwazalnego ujemnego wplywu na dzialanie chwastobójcze przeciwko zwalczaniu chwastom. Oka¬ zalo sie, jednak przy tym, ze proponowane odtrutki czesto wykazuja bardzo waski zakres zastosowa¬ nia, tzn. ze okreslone odtrutki najczesciej nadaja sie tylko do stosowania w przypadku poszczegól¬ nych gatunków roslin uprawnych i/lub do ochrony roslin uprawnych przed poszczególnymi substancjami lub klasami substancji chwastobójczych.I tak opis patentowy Wielkiej Brytanii nr 1 277 557 omawia traktowanie nasion lub pedów pszenicy i sorga pewnymi estrami kwasu oksamowego i amidami dla ochrony przed zaatakowaniem przez srodek o nazwie handlowej Alachlor (czyli N-metoksymetylo-N-chloroacetylo-2,6-dwuetyloaniline).141 315 W opisach patentowych Republiki Federalnej Nietaiec DOS nr 1 952 910 i 2 245 471 oraz we francus-, kim opisie patentowym F-PS nr 2 021 611 zaproponowano odtrutke do traktowania nasion zbóz w celu ochrony przed szkodliwym oddzialywaniem chwastobójczym czynnych tiolokarbaminianów. Wedlug opisu patentowego Republiki Federalnej Niemiec DES nr 1 567 075 i opisu patentowego Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3 131 509 stosuje sie hydroksyaminoacetanilidy i hydantoiny do ochrony nasion zbóz przed karbaminianami.Bezposrednie traktowanie na powierzchni przeznaczonej pod uprawe przed i po wzejsciu pew¬ nych roslin uzytkowych odtrutkami jako antagonistami pewnych klas substancji chwastobójczych jest przedstawione w opisach patentowych Republiki Federalnej Niemiec DOS nr nr 2 141 586 i 2 213 097 oraz w opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki US-PS nr 3 867 444. Nadto rosliny kukurydzy wedlug opisu Republiki Federalnej Niemiec DOS nr 2 402 983 mozna skutecznie chronic przed uszko¬ dzeniem przez chloroacetanilidy, jesli do gleby jako odtrutke doprowadzi sie N-dwupodstawiony dwu- chloroacetamid. Wedlug europejskiego zgloszenia EP-A nr 11 047 równiez alkoksyiminobenzylocyjanki, których grupa alkoksylowa m.in. jest podstawiona przez zacetalizowana grupe. karbonylowaf mozna sto¬ sowac jako srodki do ochrony roslin uprawnych przed szkodliwym dzialaniem substancji chwastobój¬ czych róznych klas* Stwierdzono, ze pewien zbiór pochodnych chinoliny nieoczekiwanie nadaje sie znakomicie do ochrony roslin uprawnych przed szkodliwym dzialaniem substancji agrochemicznych, takich jak srodki ochrony roslin, zwlaszcza takich jak substancje chwastobójcze. Te pochodne chinoliny sa w dalszej czesci opis\i: wynalazku zwane tez odtrutkami. DQdatkowo wykazuja one takze dzialanie regulujace wzrost roslin i nadaja sie zwlaszcza do regulowania wzrostu roslin dwulisciennych, przede wszystkim do zwiekszenia plonów w przypadku roslin uprawnych, szczególnie w przypadku soji. Nadto moga one wspomagac .wzrost korzeni i kielkowanie.Pochodne chinoliny, nadajace sie do ochrony roslin uprawnych przed szkodliwym dzialaniem substancji agrochemicznych, sa objete ogólnym wzorem 1, w którym R^, R2 i R, niezaleznie od siebie oznaczaja.atom wodoru, atom chlorowca, grupe nitrowa, grupe cyjanowa, rodnik alkilowy lub grupe alkoksylowa, \R,, R^ i Rg niezaleznie od siebie oznaczaja atom wodoru, atom chlorowca lub rodnik alkilowy, A oznacza alifatyczny, acykliczny, nasycony rodnik weglowodorowy o 1-3 atomach wegla, a Y oznacza grupe karboksylowa lub jej sól, grupe merkaptokarbonylowa lub jej sól, grupe estru kwasu karboksylowego, grupe tioloestru kwasu karboksylowego, ewentualnie podstawiona grupe amidu kwasu karboksylcfwegó, zcyklizowana, ewentualnie podstawiona pochodna grupy amidu kwasu karboksylowego lub grupe hydrazydu kwasu karboksylowego, albo X i Y razem tworza ewentualnie podstawiony pierscien tetrahydrofuranonu-2 wlacznie z ich ^etalokompleksami i ich solami addycyjnymi z kwasami.Jezeli w zwiazkach o wzorze 1 symbol X oznacza grupe -CK/CPU/-, -CK/C2H5/- lub -CH/A/-CK/E-, przy czym A i: E maja znaczenie podane przy omawianiu wzoru 1, albo X i Y razem tworza pierscien tetrahydrofuranu-2,to istnieja optyczne izomery tych zwiazków. W ramach niniejszego wynalazku pod pojeciem odpowiednich zwiazków o wzorze 1 nalezy rozumiec zarówno czysta izomery optyczne czynne jak i mieszaniny tych izomerów.Jako chlorowiec nalezy rozumiec fluor, chlor, brom i jod, zwlaszcza chlor, brom i jodi Jako podstawniki R^, R2, R,, R, , R i Rg wystepujace grupy alkilowe i alkoksylowe moga byc prosto- lancuchowe lub rozgalezione. Zawieraja one celowo 1-18, zwlaszcza 1-6, a korzystnie 1-3 atomów wegla. Jako alifatyczny, acykliczny rodnik weglowodorowy X o 1-3 atomach wegla wchodza w rachube przede wszystkim nastepujace grupy: -CH2-, -CH2-CH2-, -CK/CH^/-, CH2-CH2-CH2-, -CH^C2H5/-, -C/CH,,(2- lub -CH/A/-CH/E/-, w której jeden z symboli A i E oznacza atom wodoru, a drugi z tych symboli ozna¬ cza rodnik metylowy.Jako grupy estru kwasu karboksylowego lub tioloestru kwasu karboksylowego Y wchodza grupy odpowiednich kwasów, które zestryfikowano ewentualnie podstawionym rodnikiem alifatycznym albo ewen- .tualnie poprzez alifatyczny rodnik zwiazanym i ewentualnie podstawionym rodnikiem cykloalifatycznym, aromatycznych lub heterocyklicznym. Jako grupa estru kwasu karboksylowego korzystna jest grupa -COORy a jako grupa tioloestru kwasu karboksylowego korzystna jest grupa -COSRg, przy czym R„ i Rg maja nizej podane, nastepujace znaczenia: ewentualnie podstawiony rodnik alkilowy, alkenylowy, alki-141 315 3 nylowy, cykloalkilowy, fenylowy lub naftyIowy albo ewentualnie podstawiony rodnik heterocyklicz¬ ny. Rodniki -COOFU i -COSRg obejmuja takze wolne kwasy, przy czym R« i FU stanowia atomy wodoru, oraz obejmuja tez ich sole, przy czym FU i Rg stanowia kationy. Jako substancje solotwórcze na¬ daja sie tu zwlaszcza metale i organiczne zasady azotowe, przede wszystkim czwartorzedowe zasady amoniowe.Przy tym jako metale odpowiednie do tworzenia soli wchodza w rachube metale ziem alka¬ licznych, takie jak magnez lub wapn, ale przede wszystkim metale alkaliczne, takie jak lit a zwla¬ szcza potas i sód. Nadto jako substancje solotwórcze odpowiednie sa równiez metale grup przejscio¬ wych, takie jak zelazo, nikiel, kobalt, miedz, cynk, chrom lub mangan. Przykladami zasad azoto¬ wych, odpowiednich do tworzenia soli, sa pierwszorzedowe, drugorzedowe i trzeciorzedowe, alifa¬ tyczne i aromatyczne, ewentualnie w rodniki weglowodórowym hydroksylowe aminy, takie jak metylo¬ amina, etyloamina, propyloamina, izopropyloamina, cztery izomeryczne butyloaminy, dwumetyloamina, dwuetyloamina, dwupropyloamina, dwuizopropyloamina, dwu-n-butyloamina, pirolidyna, piperydyna, morfolina, trójmetyloamina, trójetyloamina, trójpropyloamina, chinuklidyna, pirydyna, chinolina, izochinolina, metanoloamina, etanoloamina, propanoloamina, dwumetanoloamina, dwuetanoloamina lub trójetanoloamina. Jako organiczne zasady azotowe wchodza w rachube tez czwartorzedowe zasady amoniowe.Przykladami czwartorzedowych zasad amoniowych sa kationy czteroalkiloamoniowe, w których rodniki alkilowe niezaleznie od siebie stanowia prostolancuchoire lub rozgalezione rodniki alkilowe o 1-6 atomach wegla, i sa to np. kation czterometyloamoniowy, czteroetyloamoniowy lub trójmetylo- etyloamoniowy, nadto kation trójmetylobenzyloamoniowy, trójetylobenzyloamoniowy i -rójmetylo-2- hydroksyetyloamoniowy. Szczególnie korzystnym jako kation solotwórczy jest kation amonowy i kationy trójalkiloamoniowe, w których rodniki alkilowe niezaleznie od siebie stanowia prostelancuchowe lub rozgalezione, ewentualnie grupa hydroksylowa podstawione rodniki alkilowe o 1-e atomach wegla, zwlaszcza rodniki alkilowe o 1-2 atomach wegla, i jest to np. kation trójmetyloainoniowy, trójetylo- amoniowy i trój-/2-hydroksyetyleno/-amoniowy.Jako grupa amidu kwasu karboksylowego Y wchodzi w rachube rodnik odpowiedniego amiduf któ¬ ry ewentualnie jest mono- lub dwupodstawiony przy atomie azotu i w którym atom azo-u jest czlonem ewentualnie podstawionego rodnika heterocyklicznego. Podstawnikami tej grupy amidowej sa n-c» ewen¬ tualnie podstawiony i ewentualnie poprzez atom tlenu zwiazany rodnik alifatyczny, ewentualnie poprzez alifatyczny rodnik zwiazany i ewentualnie podstawiony rodnik cykloalifatyczny, arozatyczny lub he¬ terocykliczny albo ewentualnie mono- lub dwupodstawiona grupa aminowa.Jako grupa amidu kwasu karboksylowego jest korzystna grupa o wzorze 6, w ktorym R^ oznacza atom wodoru, ewentualnie podstawiony rodnik alkilowy, alkenylowy, alkinylowy, cykle alkilowy, fenylo¬ wy lub naftylowy, ewentualnie podstawiony rodnik heterocykliczny lub grupe alkoksyl:va, R„Q oznacza atom wodoru, grupe aminowa, mono- lub dwupodstawiona grupe aminowa lub ewentualnie podstawiony rod¬ nik alkilowy, alkenylowy, cykloalkilowy lub fenylowy, albo Rg i R^Q razem z wiazacym je atomem azotu tworza ewentualnie podstawiony rodnik heterocykliczny.Podstawnikami organicznych grup R~, RQ, Rg i R1Q sa np. chlorowiec, grupa nitrowa, grupa cyjanowa, grupa hydroksylowa, rodnik alkilowy, grupa chlorowcoalkilowa, grupa alkoksylowa, ewentual¬ nie przedzielona przez jeden lub kilka atomów tlenu, grupa alkilotio, grupa chlorowcealkoksylowa, grupa hydroksyalkilowa ewentualnie przedzielona przez jeden lub kilka atomów tlenu, grupa hydroksy- alkilotio, grupa alkoksykarbonylowa, grupa aminowa, grupa alkiloaminowa, grupa dwualiciloaminowa, grupa hydroksyalkiloaminowa, grupa dwu-/hydroksyalkilo/-aminowa, grupa aminoalkiloaminowa, grupa cykloalkilowa, ewentualnie podstawiony rodnik fenylowy, ewentualnie podstawiona grupa fenoksylowa lub ewentualnie podstawiony rodnik heterocykliczny.Pod pojeciem rodników heterocyklicznych nalezy rozumiec korzystnie 5- lub 6-czlonowe, na¬ sycone lub nienasycone, ewentualnie podstawione monocykliczne rodniki heterocykliczne o 1-3 atomach sposród azotu, tlenu i siarki, takie jak grupa furanu, tetrahydrofuranu, tetrahydropiranu, tetra- hydropirymidyny, pirydyny, piperydyny, morfoliny i imidazolu. Rodnikami cykloalkilowymi sa zvlaszcza takie rodniki o 3-8 atomach wegla, korzystnie o 3-6 atomach wegla*4 141 315 W podstawniku Y wystepujace acykliczne rodniki alifatyczne moga byc prostolancuchowe lub rozgalezione i zawieraja celowo co najwyzej 18 atomów wegla, Korzystna jest czesto mala licz¬ ba atomów wegla, zwlaszcza w przypadku podstawników zlozonych* Jako zcyklizowana pochodna grupy amidu kwasu karboksylowego Y wchodzi w rachube zwlaszcza ewentualnie podstawiona grupa oksazoli- nyl-2«ewa, korzystnie niepodstawiona grupa oksazolinyl-2-owa. X i Y moga razem tworzyc ewentual¬ nie podstawiony pierscien tetranydrofuranonu-2f przy czym korzystny jest niepodstawiony pierscien tetrahydrofuranonu-2, a zwlaszcza niepodstawiony pierscien tetr8^ydrpfuranon-2-yl-3-owy.Jako substancje solotwórcze wchodza w rachube kwasy organiczne i nieorganiczne• Przykla¬ dami kwasów organicznych sa kwasy; octowy, trójchlorooctowy, szczawiowy, benzenosulfonowy i me- tanosulfonowy. Nieorganicznymi kwasami sa np# kwas chlorowodorowy, bromowodorowy, jodowodórowy, siarkowy, fosforowy, fosforawy i azotowy. Jako substancje metalokompleksotwórcze nadaja sie np. pierwiastki z III i IV. grupy glównej ukladu okresowego, takie jak glin, cyna i olów, oraz pier¬ wiastki z I-VIII grupy pobocznej ukladu okresowego, takie jak chrom, mangan, zelazo, kobalt, ni¬ kiel, cyrkon, cynk, miedz, srebro i rtec. Korzystnymi sa pierwiastki grup pobocznych w 4 okresie tikladu* Szczególnie odpowiednimi do stosowania w sposobie i srodku wedlug wynalazku sa nowe zwiaz¬ ki o wzorze 1 nalezace* do nizej omówionych zbiorów: a) zwiazki o wzorze 1, w którym R^, R2, R,, R^, Re, Rg i X maja znaczenie podane przy omawianiu wzoru 1, a Y oznacza ewentualnie podstawiona grupe oksazolinyl-2-owa, grupe -COORy-, -COSRg lub -CONRgR10, w. której kazdy z symboli R», RQ i Rg stanowi atom wodoru, ewentualnie pod¬ stawiony rodnik alkilowy, alkenylowy, alkinylowy, cykloalkilowy, fenylowy, lub naftylowy, lub ewen¬ tualnie podstawiony rodnik heterocykliczny, albo kazdy z symboli Ry i Rq stanowi kation, albo Rg stanowi grupe alkoksylowa, przy czym R^q stanowi atom wodoru, grupe aminowa, mono- lub dwupodsta- . wiona grupe aminowa, ewentualnie podstawiony rodnik alkilowy, alkenylowy, cykloalkilowy lub feny¬ lowy, albo Rg i R1Q razem z wiazacym, albo X i Y razem tworza ewentualnie podstawiony pierscien tetrahydrofuranonu-2, wlacznie z ich metalokompleksami i ich solami addycyjnymi z kwasami; sposród . zwiazków ze zbioru a) nalezy jako podzbiór a/1 wyróznic te zwiazki, w których R^ f R2, R,, R^, Re, Rg i X maja znaczenie podane przy omawianiu wzoru 1, a Y oznacza ewentualnie podstawiona grupe oksa'zolinyl-2-owa, grupe -COORy, -COSRg lub -CONRqR^q, w której R„ i Rg niezaleznie od siebie ozna¬ czaja atom wodoru lub kation, rodnik alkilowy ewentualnie podstawiony chlorowcem, grupa nitrowa, grupa cyjanowa, grupa hydroksylowa, grupa alkoksylowa ewentualnie przedzielona przez jeden lub kil¬ ka atomów tlenu, grupa alkilotio, chlorowcoalkoksylowa lub hydroksyalkoksylowa ewentualnie prze¬ dzielona przez jeden lub kilka'atomów tlenu, grupa hydroksyalkilotio, grupa alkoksykarbonylowa, grupa dwualkiloaminowa, grupa cykloalkilowa, rodnikiem fenylowym, ewentualnie podstawionym, grupa fenoksylowa ewentualnie podstawiona lub rodnikiem heterocyklicznym ewentualnie podstawionym, rodnik alkenylowy ewentualnie podstawiony chlorowcem lub rodnikiem fenylowym ewentualnie podstawionym, rodnik alkinylowy ewentualnie podstawiony chlorowcem lub grupa hydroksylowa, rodnik cykloalkilowy ewentualnie podstawiony chlorowcem, rodnikiem alkilowym lub grupa alkoksylowa, rodnik fenylowy ewen¬ tualnie podstawiony chlorowcem, grupa nitrowa, grupa cyjanowa, rodnikiem alkilowym, grupa alkoksy¬ lowa, grupa alkoksykarbonylowa lub chlorowcoalkilowa, rodnik naftylowy ewentualnie podstawiony chlorowcem, grupa nitrowa lub rodnikiem alkilowym, albo ewentualnie podstawiony rodnik heterocy¬ kliczny, Rg oznacza atom wodoru, rodnik alkilowy ewentualnie podstawiony chlorowcem, grupa cyjanowa, grupa hydroksylowa, grupa aminowa, grupa alkiloaminowa, grupa dwualkiloaminowa, grupa hydroksyalki- loaminowa, grupa dwu-/hydroksyalkilo/-aminowa, grupa aminoalkiloaminowa, grupa alkoksylowa, grupa alkoksykarbonylowa, rodnikiem fenylowym ewentualnie podstawionym przez chlorowiec, grupe nitrowa, rodnik alkilowy lub przez grupe alkoksylowa, rodnikiem cykloalkilowym lub rodnikiem heterocyklicz¬ nym ewentualnie podstawionym, grupe alkoksylowa, rodnik alkenylowy, rodnik cykloalkilowy, rodnik fenylowy ewentualnie podstawiony chlorowcem, grupa nitrowa, grupa cyjanowa, rodnikiem alkilowym, grupa alkoksylowa lub grupa chlorowcoalkilowa, albo ewentualnie podstawiony rodnik heterocykliczny,141 315 5 R1Q oznacza atom wodoru, grupe aminowa, grupe dwualkiloaminowa, rodnik alkilowy ewentualnie pod¬ stawiony grupa hydroksylowa, cyjanowa lub alkoksylowa, rodnik alkenylowy, rodnik cykloalkilowy lub rodnik fenylowy, albo Rg i R^q razem z wiazacym je atomem azotu tworza ewentualnie podsta¬ wiony rodnik heterocykliczny, albo X i Y razem tworza ewentualnie podstawiony pierscien tetrahy- drofuranonu-2, wlacznie z ich metalokompleksami i ich solami addycyjnymi z kwasami; sposród pod¬ zbioru a/1 nalezy jako podgrupe wyróznic te zwiazki, w których i) R^, R2, R*, R^, Rc» Rg i X ma¬ ja znaczenie podane przy omawianiu wzoru I, a Y oznacza grupe -COORy, w której R„ oznacza atom wodoru, kation metalu alkalicznego, czwartorzedowy kation amoniowy, rodnik alkilowy o 1-18 atomach wegla, rodnik alkilowy o 1-10 atomach wegla podstawiony chlorowcem, grupa nitrowa, grupa cyjanowa, grupa hydroksylowa, grupa alkoksylowa o 1-8 atomach wegla ewentualnie przedzielona przez jeden lub kilka atomów tlenu, grupa alkilotio o 1-4 atomach wegla, grupa chlorowcoalkoksylowa o 2-6 atomach wegla lub grupa hydroksyalkoksylowa o 2-6 atomach wegla ewentualnie przedzielona przez jeden lub kilka atomów tlenu, grupa hydroksyalkilotio o 2-6 atomach wegla, grupa alkoksykarbonylowa o 1-4 atomach wegla, grupa dwualkiloaminowa o 2-12 atomach wegla lub grupa fenoksylowa ewentualnie pod¬ stawiona, rodnik alkilowy o 1-6 atomach wegla podstawiony rodnikiem fenylowym ewentualnie podsta¬ wionym przez chlorowiec, grupe nitrowa, grupe alkilowa o 1-3 atomach wegla lub przez grupe alkoksy¬ lowa o 1-3 atomach wegla, rodnikiem cykloalkilowym o 3-6 atomach wegla lub heterocyklicznym rodni¬ kiem o 1-3 heteroatomach ewentualnie podstawionym, nasyconym lub nienasyconym, rodnik alkenylowy, o 3-10 atomach wegla ewentualnie podstawiony chlorowcem lub rodnikiem fenylowym ewentualnie podsta¬ wionym, rodnik alkinylowy o 3-6 atomach wegla ewentualnie podstawiony chlorowcem lub grupa hydroksy¬ lowa, rodnik cykloalkilowy o 3-8 atomach wegla ewentualnie podstawiony chlorowcem, rodnikiem alkilo¬ wym o 1-3 atomach wegla lub grupa alkoksylowa o 1-3 atomach wegla; rodnik fenylowy ewentualnie pod¬ stawiony chlorowcem, grupa nitrowa, grupa cyjanowa, rodnikiem alkilowym o 1-4 atomach wegla, grupa alkoksylowa o 1-4 atomach wegla, grupa alkoksykarbonylowa o 1-4 atomach wegla lub grupa chlorowco- alkilowa o 1-2 atomach wegla, rodnik naftyIowy ewentualnie podstawiony chlorowcem, grupa nitrowa lub rodnikiem alkilowym o 1-3 atomach wegla, albo 5- lub 6-czlonowy nasycony lub nienasycony, ewentualnie podstawiony pierscien heterocykliczny o 1-3 heteroatomach sposród azotu, tlenu i siarki, a wsród tych zwiazków zwlaszcza zwiazki o wzorze 1, w którym R^, R«, R,, R#, R^, Rg i X maja znaczenie po¬ dane przy omawianiu wzoru 1, a Y oznacza grupe -COORy, w której Ry oznacza atom wodoru, kation me¬ talu alkalicznego, czwartorzedowy kation amoniowy sposród zbioru obejmujacego kation amoniowy, ka¬ tion trójmetylo-, trójetylo-, i trój-/2-hydroksyetyleno/-amoniowy, rodnik alkilowy o 1-18 atomach 'wegla, rodnik alkilowy o 1-10 atomach wegla podstawiony jedna lub dwiema grupami hydroksylowymi, rodnik alkilowy o 1-4 atomach wegla podstawiony 1-3 atomami chloru lub bromu, grupa nitrowa, grupa cyjanowa, grupa alkoksylowa o 1-4 atomach wegla, grupa alkoksylowa o 2-8 atomach wegla przedzielona przez jeden lub dwa atomy tlenu, grupa hydroksyalkoksylowa o 1-4 atomach wegla, grupa hydroksyalko¬ ksylowa o 1-4 atomach wegla przedzielona przez jeden lub dwa atomy tlenu, grupa alkoksykarbonylowa o 1-4 atomach wegla, grupa dwualkiloaminowa o 1-4 atomach wegla w czesci alkilowej, rodnikiem feny¬ lowym ewentualnie podstawionym przez chlor lub przez grupe metoksylowa, rodnikiem cykloheksylowym, grupa furanu, tetrahydrofuranu, pirydyny, piperydyny lub morfoliny, rodnik alkenylowy o 3-10 atomach wegla, rodnik alkinylowy o 2-4 atomach wegla ewentualnie podstawiony grupa hydroksylowa, rodnik cykloheksylowy ewentualnie podstawiony jednym lub dwoma rodnikami metylowymi, rodnik fenylowy ewen¬ tualnie podstawiony jednym lub dwoma podstawnikami ze zbioru obejmujacego chlor, grupe nitrowa, rod¬ nik alkilowy o 1-4 atomach wegla i grupe metoksylowa, nadto oznacza rodnik naftylowy lub grupe pi¬ rydyny ; ii) R1f R2, R,, R/, Re, Rg i X maja znaczenie podane przy omawianiu wzoru 1, a Y oznacza grupe -COSRg, w której Rg oznacza atom wodoru, rodnik alkilowy o 1-18 atomach wegla, rodnik alkilo¬ wy o 1-10 atomach wegla podstawiony chlorowcem, grupa nitrowa, grupa cyjanowa, grupa hydroksylowa, grupa alkoksylowa o 1-8 atomach wegla ewentualnie przedzielona przez jeden lub kilka atomów tlenu, grupa alki¬ lotio o 1-4 atomach wegla, grupa chlorowcoalkoksylowa o 2-6 atomach wegla, grupa hydroksyalkoksylowa o 2-6 atomach wegla ewentualnie przedzielona przez jeden lub kjtlka atomów tlenu, grupa hydroksyalki-'6 141 315 ' lotio o 2-6 atomach wegla, grupa alkoksykarbonylowa o 1-4 atomach wegla, grupa dwualkiloaminowa o 2-12 atomach wegla lub grupa fenoksylowa ewentualnie podstawiona, rodnik alkilowy o 1-6 atomach wegla podstawiony rodnikiem fenylowym ewentualnie podstawionym przez chlorowiec, grupe nitrowa, rod¬ nik alkilowy o 1-3 atomach wegla lub przez grupe alkoksylowa o 1-3 atomach wegla, rodnikiem cyklo- alkilowym.o 3-6 atomach wegia lub heterocyklicznym rodnikiem o 1-3 heteroatomach ewentualnie pod¬ stawionym,- nasyconym lub nienasyconym, rodnik alkenylowy o 3-10 atomach wegla ewentualnie podstawio¬ ny chlorowcem lub rodnikiem fenylowym ewentualnie podstawionym, rodnik alkinylowy o 3-6 atomach wegla ewentualnie podstawiony chlorowcem lub grupa hydroksylowa, rodnik cykloalkilowy o 3-8 ato¬ mach wegla ewentualnie podstawiony chlorowcem, rodnikiem alkilowym o 1-3 atomach wegla lub grupa alkoksylowa o 1-3 atomach wegla, rodnik fenylcwy ewentualnie podstawiony chlorowcem, grupa ni¬ trowa, grupa cyjanowa, rodnikiem alkilowym o 1-4 atomach wegla, grupa alkoksylowa o 1-4 atomach wegla, grupa alkoksykarbonylowa o 1-4 atomach wegla lub grupa chlorowcoalkilowa o 1-2 atomach we¬ gla, rodnik naftylowy ewentualnie podstawiony chlorowcem, grupa nitrowa lub rodnikiem alkilowym o 1-3 atomach wegla, albo. 5- lub 6-czlonowy nasycony lub nienasycony, ewentualnie podstawiony pier¬ scien heterocykliczny o 1-3 heteroatomach sposród azotu, tlenu i siarki, i wsród tych zwiazków • szczególnie takie zwiazki w których R., Rp, R,f R«f Rr, Rg i X maja znaczenie podane przy omawia¬ niu wzoru 1, a Y oznacza grupe -COSRg, w której Rg oznacza rodnik alkilowy o 1-12 atomach wegla, rodnik alkilowy podstawiony grupa alkoksykarbonylowa o 1-4 atomach wegla, lub rodnik fenylowy ewen¬ tualnie podstawiony atomem, chlory; iii) R^,; R2t R*, Ra, Ret Rg i X maja znaczenie podane przy oma¬ wianiu wz.oru 1, a Y oznacza grupe -C0NRqR*q, w której R„ oznacza atom wodoru, rodnik alkilowy o 1-18 atomach wegla, rodnik alkilowy o 2-8 .atomach wegla podstawiony grupa aminowa, rodnik alkilowy o 2-6 atomach wegla podstawiony chlorowcem, grupa hydroksylowa, grupa alkiloaminowa o 1-6 atomach . wegla, grupa dwualkiloaminowa o 2-8 atomach wegla, grupa hydroksyalkiloaminowa o 2-6 atomach wegla, grupa dwu-/hydroksyalkilo/-aminowa o 2-6 atomach wegla, grupa aminoalkiloaminowa o 2-6 atomach wegla lub grupa alkoksykarbonylowa o 1-4 atomach wegla, rodnik alkilowy o 1-4 atomach wegla podsta¬ wiony grupa cyjanowa, grupa alkoksylowa o 1-4 atomach wegla, rodnikiem fenylowym ewentualnie pod¬ stawionym przez chlorowiec,' grupe nitrowa, rodnik alkilowy o 1-3 atomach wegla lub przez grupe alko¬ ksylowa o 1-3 atomach wegla, rodnikiem cykloalkilowym o 3-6 atomach wegla albo 5- lub 6-czlonowym nasyconym lub nienasyconym, ewentualnie podstawionym rodnikiem heterocyklicznym o 1-3 heteroatomach sposród azotu, tlenu i siarki, grupe, alkoksylowa o 1-3 atomach wegla, rodnik alkenylowy o 3-6 atomach wegla, rodnik cykloalkilowy o 3-3 atomach wegla, rodnik fenylowy ewentualnie podstawiony chlorowcem, grupa nitrowa, grupa cyjanowa, rodnikiem alkilowym o 1-4 atomach wegla, grupa alkoksylowa o 1-4 ato¬ mach wegla lub grupa chlorowcoalkilowa o 1-2 atomach wegla, albo rodnik naftyIowy ewentualnie pod¬ stawiony grupa nitrowa lub rodnikiem metylowym, R1Q oznacza atom wodoru, grupe aminowa, grupe dwu¬ alkiloaminowa o 2-4 atomach wegla, rodnik alkilowy o 1-6 atomach wegla, rodnik alkilowy o 1-4 atomach wegla podstawiony grupa hydroksylowa lub cyjanowa, grupe alkoksyalkilowa o 2-6 atomach wegla, rodnik alkenylowy o 3-6 atomach wegla, rodnik cykloalkilowy o 3-6 atomach wegla lub rodnik fenylowy, albo Rq i R|Q razem z wiazacym je atomem azotu tworza 5- lub 6-czlonowy nasycony lub nienasycony, ewentu¬ alnie podstawiony pierscien heterocykliczny ewentualnie zawierajacy dodatkowo jeszcze 1 lub 2 he¬ teroatomy sposród azotu, tlenu i siarki; i wsród tych zwiazków w szczególnosci takie zwiazki, w któ¬ rych R^, R2i R-z, Ra# Ret Rg i X maja znaczenie podane przy omawianiu wzoru 1, a Y oznacza grupe -C0NRgR.Q, w której Rq oznacza atom wodoru, rodnik alkilowy o 1-18 atomach wegla, rodnikvalkilowy o 2-8 atomach wegla podstawiony grupa aminowa, rodnik alkilowy o 2-6 atomach wegla podstawiony gru¬ pa hydroksylowa, rodnik alkilowy o 2-4 atomach wegla podstawiony atomem chloru lub bromu, grupa alkiloaminowa o 1-4 atomach wegla, grupa dwualkiloaminowa o 1-4 atomach wegla w czesci alkilowej, grupa hydroksyalkiloaminowa o 1-4 atomach wegla, grupa dwu-/hydroksyalkilo/-aminowa o 1-3 atomach wegla, grupa alkoksylowa o 1-4 atomach wegla lub grupa alkoksykarbonylowa o 1-4 atomach wegla, rod¬ nik alkilowy o 1-4 atomach wegla podstawiony grupa cyjanowa, rodnikiem fenylowym ewentualnie pod¬ stawionym przez chlor, grupa furanylowa, tetranydrofuranyIowa, piperydynowa lub morfolinowa, grupe alkoksylowa o 1-3 atomach wegla, rodnik alkenyIowy o 2-4 atomach wegla, rodnik cykloheksylowy ewen-141 315 7 tualnie podstawiony rodnikiem metylowym, rodnik fenylowy ewentualnie podstawiony Jednym lub dwoma podstawnikami ze zbioru obejmujacego chlor, grupe nitrowa, grupe cyjanowa, rodnik metylowy, rod¬ nik etylowy, grupe metoksylowa i trójfluorometylowa, R.Q oznacza atom wodoru, rodnik alkilowy o 1-6 atomacl wegla, rodnik alkilowy o 1-4 atomach wegla podstawiony grupa hydroksylowa lub grupa cyjanowa, grupe alkoksyalkilowa o 2-4 atomach wegla, rodnik cykloheksylowy lub rodnik fenylowy, albo Rq i R1Q razem z wiazacym je atomem azotu tworza ewentualnie podstawiona jednym lub dwoma rodnikami metylowymi grupe piperydynowa, tetrahydropirymidynowa, morfolinowa lub imidazolilowa; ic) R^, Rpf R^i R^, Re, Rg i X maja znaczenie podane przy omawianiu wzoru 1, a Y oznacza ewentualnie podstawiona grupe oksazolinyl-2-owa, i wsród tych zwiazków zwlaszcza takie zwiazki, w których R1, R2, R^t Ra* Ret Rg i X maja znaczenie podane przy omawianiu wzoru 1, a Y oznacza niepodstawiona grupe oksazclinyl-2-owaj i v) R., R2 R*, Ra, Rc i Rg maja znaczenie podane przy omawianiu wzoru 1, a X i Y razem tworza ewentualnie podstawiony pierscien t': ranydrofuranonu-2, i wsród tych zwiazków zwlaszcza ta¬ kie zwiazki, w których R1, R2, R,, Rr9 Re i Rg maja znaczenie podane przy omawianiu wzoru 1, a X i Y razem tworza niepodstawiony pierscien tetrahydrofuranonu-2, korzystnie tworza niepodstawio¬ ny rodnik tetrahydrofuranon-2-yl-3-owy; b) zwiazki o wzorze 1, w którym R., R2f R,, R^f Ret Rg i Y maja znaczenie podane przy omawianiu wzoru 1, a X oznacza grupe -CH2-; c) zwiazki o wzorze 1, w którym R,., F^t R* R^ Ret Rg i Y maja znaczenie podane przy omawianiu wzoru 1, a X oznacza grupe -CH2-CH2-; d) zwiazki o wzorze 1, w którym R., R2, R,, R^, Ret Rg i Y maja znaczenie podane przy omawianiu wzoru1 1, a X oznacza grupe -CH/CH,-; e) zwiazki o wzorze 1, w którym R,., R2, R,, R/, Re, Rg i Y maja znaczenie podane przy omawianiu wzoru 1, a X oznacza grupe -CH/A/-CH/E/-, w której jeden z symboli A i E oznacza atom wodoru, a drugi z tych symboli oznacza rodnik metylowy; f) zwiazki o wzorze 1, w którym R^ , R2f R,, R^, R,-, Rg i Y maja znaczenie podane przy omawianiu wzoru 1, a X oznacza grupe -CH2-CH2-CH2~' g) zwiazki o wzorze 1, w którym R<1 f r2, R-z, R^, Re, Rg i Y maja znaczenie podane przy omawianiu wzoru 1, a X oznacza grupe -CH/CpHe/-} h) zwiazki o wzorze 1, w którym R1, R2, R^, R^, R^, Rg i Y maja znaczenie podane przy omawianiu wzoru 1, a X oznacza grupe -C/CH,/2-; i) zwiazki o wzorze 1, w którym R^, R2 i R, niezaleznie od siebie oznaczaja atom wodoru, atom chlorowca, grupe nitrowa lub rodnik alkilowy o 1-3 atomach wegla, R/9 Re i Rg niezaleznie od siebie oznaczaja atom wodoru lub rodnik alkilowy o 1-3 atomach wegla, a X i Y maja znaczenie podane przy omawianiu wzoru 1 ; k) zwiazki o wzorze 1, w którym R. oznacza atom wodoru lub chlorowca, R2 oznacza atom wodoru, R, oznacza atom wodoru, atom chlorowca, grupe nitrowa lub rodnik alkilowy o 1-3 atomach wegla, Ri oznacza atom wodoru, R,- oznacza atom wodoru, Rg oznacza atom wodoru lub rodnik alkilowy o 1-3 atomach wegla, a X i Y maja znaczenie podane przy omawianiu wzoru 1 ; 1) zwiazki o wzorze 1, w którym R. oznacza atom wodoru, chloru, jodu lub bromu, R2 ozna¬ cza atom wodoru, R, oznacza atom wodoru, chloru, jodu lub bromu, grupe nitrowa, rodnik metylowy, lub etylowy, R^ oznacza atom wodoru, R,- oznacza atom wodoru, Rg oznacza atom wodoru lub rodnik metylowy, a X i Y maja znaczenie podane przy omawianiu wzoru 1; m) zwiazki o wzorze 1, w którym R^, R2 i R^ niezaleznie od siebie oznaczaja atom wodoru, atom chlorowca, grupe nitrowa lub rodnik alkilowy o 1-3 atomach wegla, R^, Re i Rg niezaleznie od siebie oznaczaja atom wodoru lub rodnik alkilowy o 1-3 atomach wegla, X ma znaczenie podane przy omawianiu wzoru 1, a Y oznacza ewentualnie podstawiona grupe oksazolinyl-2-owa, grupe -COORy, -COSRQ lub -CONRqR|q, w której Ry oznacza atom wodoru, kation metalu alkalicznego, czwartorzedowy kation amoniowy, rodnik alkilowy o 1-18 atomach wegla, rodnik alkilowy o 1-10 atomach wegla pod-8 141 315 stawiony chlorowcem, grupa nitrowa, grupa cyjanowa, grupa hydroksylowa, grupa alkoksylowa o 1-8 atomach wegla ewentualnie przedzielona przez jeden lub kilka atomów tlenu, grupa alkilotio o 1-4 atomach wegla, grupa chlorowcalkoksylowa o 2-6 atomach wegla, giupa hydroksyalkoksylowa o 2-6 atomach wegla przedzielona przez jeden lub kilka atomów tlenu, grupa hydroksyalkilotio o 2-6 ato¬ mach wegla, grupa alkoksykarbonylowa o 1-4 atomach wegla, grupa dwualkiloaminowa o 2-12 atomach wegla lub grupa fenoksylowa ewentualnie podstawiona, rodnik alkilowy o 1-6 atomach wegla podsta¬ wiony rodnikiem fenylowym ewentualnie podstawionym przez chlorowiec, grupe nitrowa, rodnik alkilo¬ wy o 1-3 atomach wegla lub przez grupe alkoksylowa o 1-3 atomach wegla, rodnikiem cykioalkilowym o 3-6 atomach wegla lub rodnikiem heterocyklicznym o 1-3 heteroatomach ewentualnie podstawionym, nasyconym lub nienasyconym, rodnik alkenylowy o 3-10 atomach wegla ewentualnie podstawiony chlo¬ rowcem lub rodnikiem fenylowym ewentualnie podstawionym, rodnikiem alkinylowym o 3-6 atomach we¬ gla ewentualnie podstawiony chlorowcem lub grupa hydroksylowa, rodnik cykloalkilowy o 3-8 atomach wegla ewentualnie podstawiony chlorowcem lub grupa hydroksylowa, rodnik cykloalkilowy o 3-8 ato¬ mach wegla ewentualnie podstawiony chlorowcem, rodnikiem alkilowym o 1-3 atomach wegla lub grupa alkoksylowa o 1-3 atomach wegla, rodnik fenylowy ewentualnie podstawiony chlorowcem, grupa nitrowa, grupa cyjanowa, rodnikiem alkilowym o 1-4 atomach wegla, grupa alkoksylowa o 1-4 atomach wegla, grupa alkoksykarbonylowa o 1-4 atomach wegla lub grupa chlorowcoalkilowa o 1-2 atomach wegla, rodnik naftylowy ewentualnie podstawiony chlorowcem, grupa nitrowa lub rodnikiem alkilowym, albo 5- lub 6-czlonowy, nasycony lub nienasycony, ewentualnie podstawiony pierscien heterocykliczny o 1-3 he¬ teroatomach sposród azotu, tlenu i siarki, Rg oznacza atom wodoru, rodnik alkilowy o 1-18 atomach wegla, rodnik alkilowy o 1-10 atomach wegla podstawiony chlorowcem, grupa nitrowa, grupa cyjanowa, grupa hydroksylowa, grupa alkoksylowa o 1-8 atomach wegla ewentualnie przedzielona przez jeden lub kilka atomów tlenu, grupa alkilotio o 1-4 atomach wegla, grupe chlorowcoalkoksylowa o 2-6 atomach wegla, grupe hydroksyalkoksylowa o 2-6 atomach wegla ewentualnie przedzielona przez jeden lub kilka atomów tlenu, grupa hydroksyalkilotio o 2-6 atomach wegla, grupa alkoksykarbonylowa o 1-4 atomach wegla, grupa dwualkiloaminowa o 2-12 atomach wegla lub grupa fenoksylowa ewentualnie podstawiona, rodnik alkilowy o 1-6 atomach wegla podstawiony rodnikiem fenylowym ewentualnie podstawionym przez chlorowiec, grupe nitrowa, rodnik alkilowy o 1-3 atomach wegla lub przez grupe alkoksylowa o 1-3 atomach wegla, rodnikiem cykloalkilowym o 3-6 atomach wegla lub rodnikiem heterocyklicznym o 1-3 hetero atomach ewentualnie podstawionym, nasyconym lub nienasyconym, rodnik alkenylowy o 3-10 atomach we¬ gla ewentualnie podstawiony chlorowcem lub rodnikiem fenylowym ewentualnie podstawionym, rodnik alkinylowy o 3-6 atomach wegla ewentualnie podstawiony chlorowcem lub grupa hydroksylowa, rodnik cykloalkilowy o 3-8 atomach wegla, ewentualnie podstawiony chlorowcem, rodnikiem alkilowym o 1-3 atomach wegla lub grupa alkoksylowa o 1-3 atomach wegla, rodnik fenylowy ewentualnie podstawiony chlorowcem, grupa nitrowa, grupa cyjanowa, rodnikiem alkilowym o 1-4 atomach wegla, grupa alkoksy¬ lowa 0 1-4 atomach wegla, grupa alkoksykarbonylowa o 1-4 atomach wegla lub grupa chlorowcoalkilowa o 1-2 atomach wegla, rodnik naftylowy ewentualnie podstawiony chlorowcem, grupa nitrowa lub rodni¬ kiem alkilowym o 1-3 atomach wegla, albo 5- lub 6-czlonowy nasycony lub nienasycony, ewentualnie podstawiony pierscien heterocykliczny o 1-3 heteroatomach sposród azotu, tlenu i siarki, Rg oznacza atom wodoru, rodnik alkilowy o 1-18 atomach wegla, rodnik alkilowy o 2-8 atomach wegla podstawiony grupa aminowa, rodnik alkilowy o 2-6 atomach wegla podstawiony chlorowcem, grupa hydroksylowa, grupa alkiloaminowa o 1-6 atomach wegla, grupa dwualkiloaminowa o 2-8 atomach wegla, grupa hydro- ksyalkiloaminowa o 2-6 atomach wegla, grupa dwu/hydroksyalkilo/-aminowa o 2-6 atomach wegla, grupa aminoalkiloaminowa o 2-6 atomach wegla lub grupa alkoksykarbonylowa o 1-4 atomach wegla, rodnik alkilowy o 1-4 atomach wegla podstawiony grupa cyjanowa, grupa alkoksylowa o 1-4 atomach wegla, rodnikiem fenylowym ewentualnie podstawionym przez chlorowiec, grupe nitrowa, rodnik alkilowy o 1-3 atomach wegla lub przez grupe alkoksylowa o 1-3 atomach wegla, rodnikiem cykloalkilowym o 3-6 atomach wegla albo 5- lub 6-czlonowym, nasyconym lub nienasyconym, ewentualnie podstawionym pier¬ scieniem heterocyklicznym o 1-3 heteroatomach sposród azotu, tlenu i siarki, R1Q oznacza atom wo¬ doru, grupe aminowa, grupe dwualkiloaminowa o 2-4 atomach wegla, rodnik alkilowy o 1-6 atomach141 315 9 atomach wegla, rodnik alkilowy o 1-4 atomach wegla podstawiony grupa hydroksylowa lub cyjanowa, grupe alkoksylalkilowa o 2-6 atomach wegla, rodnik alkenylowy o 3-6 atomach wegla, rodnik cyklo- alkilowy o 3-6 atomach wegla lub rodnik fenylowy, albo Rg i R^q razem z wiazacym je atomem azo¬ tu tworza 5- lub 6-czlonowy, nasycony lub nienasycony, ewentualnie podstawiony pierscien hetero¬ cykliczny ewentualnie zawierajacy dodatkowo jeszcze 1 lub 2 heteroatomy sposród azotu, tlenu i siarki, albo X i Y razem tworza ewentualnie podstawiony pierscien tetrahydrofuranonu-2; n) zwiazki o wzorze 1f w którym R^ oznacza atom wodoru, chloru, jodu lub bromu, R£ ozna¬ cza atom wodoru, R, oznacza atom wodoru, chloru, jodu lub bromu, grupe nitrowa, rodnik metylowy lub etylowy, R, oznacza atom wodoru, Re oznacza atom wodoru, Rg oznacza atom wodoru lub rodnik metylowy, X ma znaczenie podane przy omawianiu wzoru 1, a Y oznacza niepodstawiona grupe oksazoli- nyl-2-owa, grupe -C00R7, -COSRg lub -CONRgR^, w której R- oznacza atom wodoru, kation metalu al¬ kalicznego, czwartorzedowy kation amoniowy sposród zbioru obejmujacego kation amoniowy, kation trójmetylo-, trójetylo- i trój-/2/hydroksyetyleno/-amoniowy, rodnik alkilowy o 1-18 atomach wegla, rodnik alkilowy o 1-10 atomach wegla podstawiony jedna lub dwiema grupami hydroksylowymi, rodnik alkilowy o 1-4 atomach wegla podstawiony 1-3 atomami chloru lub bromu, grupa nitrowa, grupa cyja¬ nowa, grupa alkoksylowa o 1-4 atomach wegla, grupa alkoksylowa o 2-8 atomach wegla przedzielona przez jeden lub dwa atomy tlenu, grupa hydroksyalkoksylowa o 1-4 atomach wegla, grupa hydroksyal- koksylowa o 2-6 atomach wegla przedzielona przez jeden lub dwa atomy tlenu, grupa alkoksykarbony- lowa o 1-4 atomach wegla, grupa dwualkiloaminowa o 1-4 atomach wegla w czesci alkilowej, rodnikiem fenylowym ewentualnie podstawionym przez chlor lub przez grupe metoksylowa, rodnikiem cykloheksy- lowym, grupa furanu, tetrahydrofuranu, tetrahydropiranu, pirydyny, piperydyny lub morfoliny, rod¬ nik alkenylowy o 3-10 atomach wegla, rodnik alkinylowy o 2-4 atomach wegla ewentualnie podstawiony grupa hydroksylowa, rodnik cykloheksylowy ewentualnie podstawiony jednym lub dwoma rodnikami mety¬ lowymi, rodnik fenylowy ewentualnie podstawiony jednym lub dwoma podstawnikami ze zbioru obejmuja¬ cego chlor, grupe nitrowa, rodnik alkilowy o 1-4 atomach wegla i grupe metoksylowa, rodnik nafty¬ lowy lub grupe pirydyny, Rg oznacza rodnik alkilowy o 1-12 atomach wegla, rodnik alkilowy o 1-4 atomach wegla podstawiony grupa alkoksykarbonylowa o 1-4 atomach wegla, rodnik fenylowy ewentualnie podstawiony atomem chloru, Rg oznacza atom wodoru, rodnik alkilowy o 1-18 atomach wegla, rodnik alkilowy o 2-8 atomach wegla, podstawiony grupa aminowa, rodnik alkilowy o 2-6 atomach wegla pod¬ stawiony grupa hydroksylowa, rodnik alkilowy o 2-4 atomach wegla podstawiony atomem chloru lub bro¬ mu, grupa alkiloaminowa o 1-4 atomach wegla, grupa dwualkiloaminowa o 1-4 atomach wegla w czesci alkilowej, grupa hydroksyalkiloaminowa o 1-4 atomach wegla, grupa dwu-/hydroksyalkilo/-aminowa o 1-3 atomach wegla w czesci alkilowej, grupa alkoksylowa o 1-4 atomach wegla lub grupa alkoksykar¬ bonylowa o 1-4 atomach wegla, rodnik alkilowy o 1-4 atomach wegla podstawiony grupa cyjanowa lub rodnikiem fenylowym ewentualnie podstawionym przez chlor, grupa furanylowa, tetrahydrofuranyIowat piperydynowa lub morfolinowa, rodnik alkenylowy o 2-4 atomach wegla, grupe alkoksylowa o 1-3 atomach wegla, rodnik cykloheksylowy ewentualnie podstawiony grupa metylowa, rodnik fenylowy ewentualnie podstawiony przez 1 lub 2 podstawniki ze zbioru obejmujacego atom chloru, grupe nitrowa, grupe cy- janowa, rodnik metylowy, rodnik etylowy, grupe metoksylowa i grupe trójfluorometylowa, a R1Q ozna¬ cza atom wodoru, rodnik alkilowy o 1-6 atomach wegla, rodnik alkilowy o 1-4 atomach wegla podsta¬ wiony grupa hydroksylowa lub cyjanowa, rodnik alkoksyalkilowy o 2-4 atomach wegla, rodnik alkeny¬ lowy o 2-4 atomach wegla, rodnik cykloheksylowy lub rodnik fenylowy, albo Rg i R^Q razem z wiazacym je atomem azotu tworza ewentualnie podstawiona jednym lub dwoma rodnikami metylowymi grupe pipe¬ rydynowa, tetrahydropirymidynowa, morfolinowa lub imidazolilowa, albo X i Y razem tworza niepodsta- wiony pierscien tetrahydrofuranon-2-yl-3-owy; o) zwiazki z poprzednio omówionego zbioru m), w których X oznacza grupe -CHp- Pod warun¬ kiem, ze jesli równoczesnie R^ oznacza atom wodoru, chloru, jodu lub bromu, R£ oznacza atom wodoru, R-z oznacza atom wodoru, chloru, bromu, grupe nitrowa, rodnik metylowy lub etylowy, R» i Rj- ozna¬ czaja atomy wodoru, Rg oznacza atom wodoru lub rodnik metylowy, a Y oznacza grupe -C00R7 lub10 141 315 -C0NRqR.Qf to i) FU ma inne znaczenie niz atom wodoru lub ewentualnie podstawiony grupa dwu- etyloaminowa rodnik alkilowy o 1-4 atomach wegla, oraz ii) Rq ma inne znaczenie niz atom wodoru, rodnik alkilowy o 1-4 atomach wegla, rodnik a 11ilowy lub ewentualnie p-chloropodstawiony rodnik fenyIowy, jezeli R1Q oznacza atom wodoru, rodnik alkilowy o 1-4 atomach wegla, rodnik allilowy lub rodnik fenylowy, i iii) Rq i R1Q razem z wiazacym je atomem azotu nie tworza pierscienia morfolinowego; p) zwiazki z poprzednio omówionego zbioru n)f w których X oznacza grupe -CH2-, pod wa¬ runkiem, ze jesli równoczesnie R1 oznacza atom wodoru, chloru, (Jodu lub bromu, RP oznacza atom wodoru, R-z oznacza atom wodoru, chloru, bromu, grupe nitrowa, rodnik metylowy lub rodnik etylowy, R, i Re oznaczaja atomy wodoru, Rg oznacza atom wodoru lub rodnik metylowy, a Y oznacza grupe -C00R7 lub -C0NRqR10, to i) Ry ma inne znaczenie niz atom wodoru lub ewentualnie podstawiony grupa dwuetylo- aminowa rodnik alkilowy o 1-4 atomach wegla, oraz ii) RQ ma inne znaczenie niz atom wodoru, rodnik alkilowy o 1-4 atomach wegla, rodnik allilowy lub ewentualnie p-chloropodstawiony rodnik fenylowy, jezeli R1Q oznacza atom wodoru, rodnik alkilowy o 1-4 atomach wegla, rodnik allilowy lub rodnik fenylowy, i iii) Rq i RvQ razem z wiazacym je atomem azotu nie tworza pierscienia morfolinowego; q) zwiazki z poprzednio omówionego zbioru m), w których X oznacza grupe -CH2-CH2- Pod wa" runkiem, ze jesli równoczesnie R^, R2, R,, R^, FU i Rg oznaczaja atomy wodoru, a Y oznacza grupe -COORy, to FU ma inne znaczenie niz atom wodoru; r) zwiazki z poprzednio omówionego zbioru n), w których X oznacza grupe -CFU"^?" Poc* wa"* runkiem, ze jesli R^, R2f R,, Ra, Rc i Rg oznacza atom wodoru, a Y oznacza grupe -COORy, to Ry ma inne znaczenie niz atom wodoru; s) zwiazki z poprzednio omówionego zbioru m), w których X oznacza grupe -CH/ctu/- pod wa¬ runkiem,, ze jesli R<| oznacza atom wodoru lub chloru, R2 oznacza atom wodoru, R, oznacza atom wodo¬ ru lub chloru, R^ i Rc oznaczaja atomy wodoru, Rg oznacza atom wodoru lub rodnik metylowy, a Y ozna¬ cza grupe -COORy lub -CONRgR^, to i) Ry ma inne znaczenie niz grupa etoksylowa, oraz ii) R~ ma inne znaczenie niz atom wodoru, rodnik etylowy, Il-rzi-butylowy lub allilowy, i iii) R~ i R1Q razem z wiazacym je atomem azotu nie tworza pierscienia pirolidynowego; t) zwiazki z poprzednio omówionego zbioru n), w których X oznacza grupe -CH/CH,/- pod wa¬ runkiem, ze jesli równoczesnie R^ oznacza atom wodoru lub chloru, R2 oznacza atom wodoru, R, ozna¬ cza atom wodoru lub chloru, R^ i Rc oznaczaja atomy wodoru, Rg oznacza atom wodoru lub rodnik me¬ tylowy, a Y oznacza grupe -C00FU lub -C0NRqR,.q, to i) FU ma inne znaczenie niz rodnik etylowy, zas ii) Rq ma inne znaczenie niz atom wodoru, rodnik etylowy, II-rzi-butylowy lub allilowy, jeze¬ li R.Q oznacza atom wodoru, rodnik etylowy, II.-rz.-butylowy lub allilowy; u) zwiazki z poprzednio omówionego zbioru m), w których X oznacza grupe -CH/a/-CH/e/-, w której jeden z symboli A i E oznacza atom wodoru, a drugi z tych symboli oznacza rodnik metylowy; v) zwiazki z poprzednio omówionego zbioru n), w których X oznacza grupe -CH/A/-CH/E-, w której jeden z symboli A i E oznacza atom wodoru, a drugi z tych symboli oznacza rodnik metylowy; w) zwiazki z poprzednio omówionego zbioru m), w których X oznacza grupe -CFU-CFU-CFU- ^°^ warunkiem, ze jesli równoczesnie R^, R2, R,, R^, Rc i Rg oznaczaja atomy wodoru, a Y oznacza grupe -C00PU lub -CONFUR|o» ^o Ry ma inne znaczenie niz atom wodoru, rodnik metylowy lub etylowy, zas FU i R.Q maja inne znaczenie niz dwa rodniki etylowe; x) zwiazki z poprzednio omówionego zbioru n), w których X oznacza grupe -CH2-CH2-CH2- pod warunkiem, ze jesli równoczesnie R^, R2, R,, Ra, Rc i R5 oznaczaja atomy wodoru, a Y oznacza gru¬ pe -COORy lub -C0NFUR,l0, to FU ma inne znaczenie niz atom wodoru, rodnik metylowy lub etylowy, zas Rn i R-|o maJ3 inne znaczenie niz dwa rodniki etylowe; y) zwiazki z poprzednio omówionego zbioru m), w których X oznacza grupe -CH/c2Hc/-; z) zwiazki z poprzednio omówionego zbioru n), w których X oznacza grupe -CH/C2HC/-; z ) zwiazki z poprzednio omówionego zbioru m), w których X oznacza grupe -c/CH,?2-;141 315 11 z2) zwiazki z poprzednio omówionego zbioru n)f w których X oznacza grupe -c/CH,/2"» z^) zwiazki z poprzednio omówionego zbioru m), w których X i Y razem tworza ewentual¬ nie podstawiony pierscien tetranydrofuranonu-2; z^) zwiazki z poprzednio omówionego zbioru n), w których X i Y razem tworza ewentualnie podstawiony pierscien tetrahydrofuranonu-2# Nowe pochodne chinoliny o wzorze 1 wykazuja w znakomitej mierze wlasciwosc ochrony roslin uprawnych przed szkodliwym dzialaniem substancji agrochemicznych. Jako substancje agrochemiczne wchodza w rachube npi defolianty, desykanty, srodki ochrony przed uszkodzeniami arozowymi i srodki ochrony roslin, takie jak substancje owadobójcze, grzybobójcze, bakteriobójcze, nicieniobójcze, a zwlaszcza chwastobójczej Te substancje agrochemiczne moga nalezec do róznych kwas substancji* Sub¬ stancje chwastobójcze moga nalezec np« do jednej z nastepujacych klas substancji: triazyny i tria- zynony, moczniki, takie jak 1-/benztiazolilo-2/-1,3-dwumetylomocznik (o nazwie handlowej Nethabenz- thiazuron) lub zwlaszcza fenylomoczniki lub sulfonylomoczniki, karbaminiany i tiokarbamlnianyt chlorowcoacetanilidy, zwlaszcza chloroacetanilidy, chloroacetamidy, estry kwasu chlorowcofenoksy- octowego, etery dwufenylowe, takie jak podstawione estry i amidy kwasu fenyloksyfenoksyoctowego i podstawione estry i amidy kwasu fenoksyfenoksypropionowego oraz podstawione estry i amidy kwasu pirydyloksyfenoksyoctowego i podstawione estry i amidy kwasu pirydyloksyfenoksypropionowego, zwlasz¬ cza 2-/4-/3t5-dwuchloropirydyl-2-oksy/-fenoksy7-propionian 2-propynylowy i 2-/2f-/5-trójfluoromety- lopirydyl-2-oksy/-fenoksy7-propionian n-butylowy, pochodne kwasu benzoesowego, nitroaniliny, oksa- diazolony, fosforany i pirazole* W szczególnosci zaliczaja sie do nich np* triazyny i triazynony: 2,4-bis-/izopropyloamino/- -6-metylotio-1,3,5-triazyna (o nazwie handlowej Prometryn), 2,4-bis/etyloamino/-6-metylotio-1,3f5- triazyna (o nazwie handlowej Simetryn), 2-/1',2'-dwumetylopropyloamino/-4-etyloamino-6-metylotio- 1,3,5-triazyna (o nazwie handlowej Dimethametryn), 4-amino-6-III-rzi-butylo-4,5-dihyd^o-3-metylotio- 1 ,2,4-triazynon-5 (o nazwie handlowej Metribuzin), 2-chloro-4-etyloamino-6-izopropyloamino-1,3f5- triazyna (o nazwie handlowej Atrazin), 2-chloro-4,6-bis-/etyloamino/-1,3,5-triazyna (o nazwie handlo¬ wej Simazin), 2-III-rz.-butyloamino-4-chloro-6-etyloamino-1,3,5-triazyna (o nazwie handlowej Terbu- thylazin), 2-III-rz.-butyloamino-4-etyloamino-6-metoksy-1,3f5-triazyna (o nazwie handlowej Terbume- ton), 2-III-rz.-butyloamino-4-etyloamino-6- metoksy -1,3,5-triazyna (o nazwie handlowej Terbumeton), 2-llI-rz.-butyloamino-4-etyloamino-6-metylotio-1,3,5-triazyna (o nazwie Terbutryn), 2-etyloaraino-4- -izopropyloamino-6-metylotio-1,3,5-triazyna ( o nazwie handlowej Ametryn); moczniki: 1-/ben- zotiazolilo-2-/-1,3-dwumetylomocznik; fenylomoczniki: 3-/3-chloro-p-tolilo/-1,1-dwumetylomocznik (o nazwie handlowej Clortoluron), 1,1-dwumetylo-3-/* ,*, oc-trójfluoro-m-tolilo/-mocznik (o nazwie handlowej Fluometuron), 3-/4-bromo-3-chlorofenylo/-1-metoksy-1-metylomocznik (o nazwie handlowej Chlorbromuron), 3-/4-bromofenylo/-1-metoksy-1-metylomocznik (o nazwie handlowej Metobromuron), 3-/3,4-dwuchlorofenylo/-1-metoksy-1-metylomocznik (o nazwie handlowej Linuron), 3-/4-chlorofenylo/- -1-metoksy-1-metylomocznik (o nazwie handlowej Monolinuron), 3-/3,4-dwuchlorofenylo/-1f1-dwumetylo¬ mocznik (o nazwie handlowej Diuron), 3-/4-chlorofenylo/-1,1-dwumetylomocznik (o nazwie handlowej Monuron), 3-/3-chloro-4-metoksyfenylo/-1,1-dwumetylomocznik (o nazwie handlowej Metoxuron)f sulfo¬ nylomoczniki: N-/2-chlorofenylosulfonylo/-N'-/4-metoksy-6-metylo-1,3,5-triazynylo »2-/mocznik, N-/2-metoksykarbonylofenylosulfonylo/-N#-/4,6-dwumetylopirymidynylo-2/-mocznikt N-/2,5-dwuchloro- fenylosulfonylo/-N^-/4,6-dwumetoksypirymidynylo-2/-mocznik, N-/2-/2-butenyloksy/-fenylosulfonylq7- -N'-/4-metoksy-6-metylo-1,3,5-triazynylo-2/-mocznik, sulfonylomoczniki wyszczególnione w europej¬ skich ogloszeniach patentowych nr nr 44 808 i 44 809; karbaminiany i tiokarbaminiany: N-/3',4*-dwu- chlorofenylo/-propionanilid (o nazwie handlowej Propanil), N,N-dwuetylotiokarbaminian S-4-chloro- benzylowy (o nazwie handlowej Benthiocarb), N,N-szesciometyleno-tiokarbaminian S-etylowy (o nazwie handlowej Mólinate), N,N-dwupropylotiokarbaminian S-etylowy (o nazwie handlowej EPTC), N,N-dwu-IIi- rz#-butylo-tiokarbaminian S-benzylowy, N,N-dwuizopropylo-tio-karbaminian S-/2,5-dwuchloroallilowy (o nazwie handlowej Di-allate), 1-/propylotiokarbonylo/-dekahydrochinaldyna, N,N-dwuizobutylo-tio- karbaminian S-etylowy (o nazwie handlowej Butylate); chloroacetanilidy? 2-chloro-2',6'-dwuetylo-N- -/2"-n-propoksyetylo/-acetanilid(o nazwie handlowej Propalochlor), 6'-etylo-N-/2n-metoksy-1ll-mety- loetylo/-o-toluidyd kwasu 2-chlorooctowego (o nazwie handlowej Metolachlor), 2-chloro-2',6#-dwuetylo-12 141 315 -N-/butoksymetylo/-acetanilid (o nazwie handlowej Butachlor), 6'-etylo-N-/-etoksymetylo/-o-toluidyd kwasu 2-chlorooctowego (o nazwie handlowej Acetochlor), 6*-etylo-N-/2n-propoksy-1l!-metyloetylo/- -o-tluidyd kwasu 2-chlorooctowego, 2-chloro-2',6'-dwumetylo-N-/2l1-metoksy-1"-metyloetylo/-acetani- lid, 2-chloro-2*-6'-dwumetylo-N-/2,,-metoksyetylo/-acetanilid (o nazwie handlowej Dimethachlor), 2-chloro-2%6'-dwuetylo-N-/pirazol-1-ilometylo/-acetanilid, 6*-etylo-N-/pirazol-1-ilometylo/-o-to- luidyd kwasu 2-chlorooctowego, 6'-etylo-N-/3,5-dwumetylopirazol-1-ilometylo/-o-toluidyd kwasu 2-chlorooctowego, 6'-etylo-N-/2f,-butoksy-1,,-metyloetylo/-o-toluidyd kwasu 2-chlorooctowego (o naz¬ wie handlowej Metazolachlor), 6'-etylo-N-/2,T-butoksy-1,!-metyloetylo/-o-toluidyd kwasu 2-chloroocto¬ wego, 2-chloro-2*-trójmetylosililo-N-/butoksymetylo/-acetanilid; chloroacetamidy: N-/l-izopropylo- 2-metylopropen-1-ylo-/l//-N-/2*-metoksyetylo/-chloroacetamid, etery dwufenylowe i nitrodwufenylowe: eter 2f4«rdwuchlorofenylowo-4'-nitrofenyiowy (o nazwie handlowej Nitrofen), 2-chloro-1-/3'-etoksy- -4'-nitro-fenoksy/-4-trójfluorometylo-benzen (o nazwie handlowej Oxyfluorfen), eter 2',4'-dwuchlo- rofenylowo-3-metoksy-4-nitrofenylowy (o nazwie handlowej Chlomethoxynil), 2-A'-/2tf,4^-dwuchlorofe- noksy/-fenoksy/-propionian metylowy, N*-/2 *-fenoksyetylo/-2-/5 '-/2,l-chloro-4,l-trójfluorometylofe- noksy/-fenoksy7-propionamid, 2-/2-nitro-3-/2-chloro-4-trójfluorometylofenoksy/-fenoksy/-propionian 2-metoksyetylowy, eter 2-chloro-4-trójfluorornetylofenylowo-3'-oksazolin-2'-ylo-4'-nitrofenylowy; pochodne kwasu benzoesowego: 5-/2',4'-dwuchlorofenoksy/-2-nitrobenzoesan metylowy (o nazwie handlo¬ wej Bifenox), kwas 5-/2'-chloro-4'-trójfluorometylofenoksy/-2-nitrobenzoesowy (o nazwie handlowej Acifluorferi), 2,6-dwuchlorobenzonitryl (o nazwie handlowej Dichlobenil); nitroaniliny: 2,6-dwuni- tro-N,N-dwupropylo-4-trójfluorornetyloanilina (o nazwie handlowej Trifluralin), N-/1'-etylopropylo/- -2,6-dwunitro-3,4-ksylidyna (o nazwie handlowej Pendimethalin); oksadiazolony: 5-III-rz.-butylo- -3-/2',4'-dwuchloro-5'-izopropoksyfenylo/-1,3,4-oksadiazolon-2 (o nazwie handlowej Oxadiazon); fos¬ forany: dwutiofosforan S-2-metylopiperydynokarbonylometylowo-0,0-dwupropylowy (o nazwie handlowej Piperophos); oraz pirazole: 1,3-dwumetylo-4-/2',4'-dwuchlorobenzoilo/-5-/4*-tolilosulfonyloksy/- -pirazol, 2-/l-/etoksyimino/-butyloy-5-/2-/etylotio/propylo.7-3-hydroksy-2-cykloheksenon-1 i sól sodowa 2-ifl-/N-alliloksyamino/-butylidenQ7-5f5-dwumetylo-4-metoksykarbonylocykloheksanodionu-1,3.Zwiazki o wzorze 1 szczególnie nadaja sie do ochrony roslin uprawnych przed szkodliwym dzialaniem substancji chwastobójczej o wzorze 8, w którym X" oznacza atom wodoru lub chlorowca, XM2 oznacza atom wodoru, chlorowca lub grupe trójfluorometylowa, Q oznacza ugrupowanie =N- lub =CH-, Rw oznacza rodnik alkilowy o 1-4 atomach wegla ewentualnie podstawiony grupa alkoksylowa o 1-4 atomach wegla, rodnik alkenylowy o 3-4 atomach wegla, rodnik alkinylowy o 3-4 atomach wegla lub grupe o wzorze 10, przy czym FL, stanowi rodnik alkilowy o 1-4 atomach wegla, FL/ stanowi rod¬ nik alkilowy o 1-4 atomach wegla, albo FL, i R*, razem tworza rodnik alkilenowy o 4-5 atomach wegla* Jako rosliny uprawne, które dzieki pochodnym chinoliny o wzorze 1 mozna chronic przed agresywnymi substancjami agrochemicznymi, wchodza w rachube te rosliny, uprawne, które maja znacze¬ nie w dziedzinie srodków spozywczych lub wlókiennictwa, zwlaszcza takie jak proso uprawne, ryz, kukurydza, gatunki zbóz (pszenica, zyto, jeczmien, owies), bawelna, burak cukrowy, trzcina cukrowa i soja» Szczególnie godnym wspomnienia jest dzialanie zwiazków o wzorze 1 chroniace zboza przed szkodliwym dzialaniem substancji chwastobójczych, takich jak etery, dwufenylowe i podstawione estry kwasu pirydyloksyfenoksypropionowego, a zwlaszcza 2-/4-/3,5-dwuchloropirydyloksy-2/-fenoksy7-pro- pionian 2-propynylowy.Odpowiedni sposób ochrony roslin uprawnych z zastosowaniem zwiazków o wzorze 1 polega na tym, ze rosliny uprawne, czesci tych roslin lub glebe przeznaczona pod uprawe tych roslin przed lub po wprowadzeniu materialu roslinnego do gleby traktuje sie zwiazkiem o wzorze 1 lub srodkiem zawierajacym taki zwiazek. Traktowanie to mozna nastepowac przed, równoczesnie z lub po zastosowa¬ niu substancji agrochemicznyclu Jako czesci roslin wchodza w rachube zwlaszcza te, które sa zdolne do wyksztalcenia rosliny, takie jak nasiona, owoce, czesci lodygi i galezie (sadzonki zielne) oraz korzenie, bulwy i klacza*141 315 13 Sposób selektywnego zwalczania chwastów w zbiorowiskach roslin uprawnych polega na tym, ze zbiorowiska roslin uprawnych, czesci roslin uprawnych lub powierzchnie uprawy tych roslin trak¬ tuje sie substancja chwastobójcza i zwiazkiem o wzorze 1, albo srodkiem zawierajacym taka miesza¬ nine. Srodki zawierajace mieszanine substancji chwastobójczej i odtrutki, sa równiez czescia skla¬ dowa wynalazku. W przypadku zwalczanych chwastów chodzi zarówno o jednoliscienne jak 1 dwuliscien¬ ne chwasty.Jako rosliny uprawne lub czesci tych roslin wchodza w rachube rosliny i czesci poprzednio omówione. Jako powierzchnie upraw nalezy rozumiec juz porosle uprawnymi roslinami lub zasiane arealy gleby, oraz gleby przeznaczone pod uprawe roslin uprawnych. Aplikowane ilosci odtrutki wobec ilosci substancji agrochemicznych zaleza od rodzaju zastosowania. W przypadku traktowania pola, przeprowadzanego albo z zastosowaniem mieszaniny ze zbiornika albo z osobnym wprowadzaniem substancji agrochemicznej i osobnym wprowadzaniem odtrutki, stosunek odtrutki do substancji agrochemicznej wynosi z reguly od 1:100 do 10:1, korzystnie od 1:5 do 8:1, a zwlaszcza 1:1.Natomiast w przypadku zaprawiania nasion i podobnych sposobów stosowania potrzebne sa duzo mniejsze ilosci odtrutki w stosunku do dawki substancji agrochemicznej na 1 ha powierzchni uprawnej.W przypadku zaprawiania nasion z reguly aplikuje sie 0,1-10 kg, korzystnie 1-2 g, odtrutki na 1 kg nasion. Jezeli odtrutke aplikuje sie w warunkach pecznienia nasion na krótko przed wysianiem, to stosuje sie celowo takie roztwory odtrutki, które substancje czynna zawieraja w stezeniu 1-10000ppm, korzystnie 100-1000 ppm (czesci na milion). Zwiazki o wzorze 1 mozna wprowadzac do stosowania po¬ jedynczo lub razem z obojetnymi substancjami pomocniczymi i/lub razem z antagonizujacymi substancjami agrochemicznymi• srodek do ochrony roslin uprawnych przed szkodliwym dzialaniem agresywnych substancji gro- chemicznych wedlug wynalazku zawiera zwiazek o wzorze 1 i obojetne substancje pomocnicze i/lub anta¬ gonizujaca substancje agrochemiczna, zwlaszcza substancje srodka ochrony roslin, a przede wszystkim substancje chwastobójcza.Dla rozprowadzenia jako odtrutke lub regulator wzrostu zwiazki o wzorze 1 lub mieszaniny zwiazków o wzorze 1 z antagonizujacymi substancjami agrochemicznymi stosuje sie celowo razem z po¬ mocniczymi substancjami rozpowszechnionymi w technice sporzadzania preparatów, totez przetwarza sie je w znany sposób np. do postaci preparatów emulsyjnych, past nadajacych sie do malowania, roztwo¬ rów nadajacych sie do bezposredniego opryskiwania lub do rozcienczania, emulsji rozcienczonych, proszków zwilzalnych, proszków rozpuszczalnych, srodków do opylania, granulatów lub kapsulek w np. tworzywach polimerycznych. Metode rozprowadzania, taka jak opryskiwanie, opryskiwanie mglawicowe, rozsiewanie, malowanie lub podlewanie, podobnie jak i rodzaj srodka dobiera sie odpowiednio do zamie¬ rzonego celu i danych warunków.Kompozycje te, tzn. srodki, mieszaniny lub zestawy zawierajace substancje czynna o wzorze 1 lub mieszanke, substancji czynnej o wzorze 1 z antagonizujaca substancja agrochemiczna oraz ewen¬ tualnie stala lub ciekla substancje pomocnicza sporzadza sie w znany sposób, np. droga starannego wymieszania i/lub zmielenia substancji czynnej z rozrzedzalnikami, takimi jak rozpuszczalniki, stale nosniki i ewentualnie zwiazki powierzchniowo czynne (substancje powierzchniowo czynne).Jako rozpuszczalniki wchodza w rachube m.in.: weglowodory aromatyczne, korzystnie frakcje o 8-12 atomach wegla, takie jak mieszaniny ksylenów lub podstawione naftaleny, estry kwasu ftalo¬ wego, takie jak ftalan dwubutylowy lub dwuoktylowy, weglowodory alifatyczne, takie Jak cykloheksan lub parafiny, nadto alkohole i glikole oraz ich etery i estry, takie jak etanol, glikol etylenowy, jednometylowy lub jednoetylowy eter glikolu etylenowego, ketony, takie jak cykloheksanon, rozpusz¬ czalniki silnie polarne, takie jak N-metylo-2-pirolidon, sulfotlenek dwumetylowy lub cwumetylofor¬ mamid, oraz ewentualnie epoksydowane oleje roslinne, takie jak epoksydowany olej kokosowy lub sojowy, albo woda.Jako nosniki stale, np. dla srodków do opylania lub dla proszków dyspergowalnych, z reguly stosuje sie maczki ze skal naturalnych, takich jak kalcyt, talk, kaolin, montmorylonit lub atapulgiti W celu polepszenia wlasciwosci fizycznych mozna tez dodawac wysokodyspersyjna krzemionke lub wyso-14 141 315 kodyspersyjne nasiakliwe polimery* Jako uziarnione, adsorpcyjne nosniki granulatów wchodza w ra¬ chube skaly porowate, takie jak pumeks, rozdrobniona cegla, seplolit lub bentonit, a jako nie sor¬ pcyjne tworzywa nosnikowe wchodza w rachube kalcyt lub piasek* Ponadto mozna stosowac caly szereg wstepnie zgranulowanych tworzyw pochodzenia nieorganicznego lub organicznego, takich zwlaszcza jak dolomit lub rozdrobnione pozostalosci roslinne.Jako zwiazki powierzchniowo czynne, waleznosci od rodzaju przetwarzanej substancji czyn¬ nej o wzofze 1 ewentualnie tez od antagonizujacej substancji agrochemicznej, wchodza w rachube nie¬ jonowe, kationowe lub anionowe substancje powierzchniowo czynne o silnych wlasciwosciach emulguja¬ cych, dyspergujacych i zwilzajacych.Odpowiednimi anionowymi substancjami powierzchniowo czynnymi moga byc zarówno tzw. mydla rozpuszczalne w wodzie jak i rozpuszczalne w wodzie, syntetyczne zwiazki powierzchniowo czynne* Ja¬ ko mydla nalezy wspomniec sole metali alkalicznych, sole metali ziem alkalicznych lub ewentualnie podstawione sole amoniowe z wyzszymi kwasami tluszczowymi o 10-22 atomach wegla, takie jak sole sodowelub potasowe kwasu oleinowego lub stearynowego lub mieszanin naturalnych kwasów tluszczowych, które mozna uzyskiwac np. w oleju kokosowego lub lojowego. Nadto nalezy wspomniec o solach metylo- lauryny z kwasami tluszczowymi. Czesciej jednak stosuje sie tzw. syntetyczne substancje powierz¬ chniowo czynne, zwlaszcza sulfoniany tluszczowe, siarczany tluszczowe, sulfonowane pochodne benzi- midazolu lub alkiloarylosulfoniany.Sulfoniany lub siarczany tluszczowe z reguly wystepuja jako sole metali alkalicznych, sole metali ziem alkalicznych lub jako ewentualnie podstawione sole amoniowe i wykazuja rodnik alkilowy o 8-22 atomach wegla, przy czym rodnik alkilowy obejmuje tez czesc alkilowa rodnika acylowego, np. wystepuja jako sól sodowa lub wapniowa kwasu ligninosulfonowego, jednododecylowego estru kwasu siar¬ kowego lub mieszaniny siarczanów alkoholi tluszczowych, wytworzonej z naturalnych kwasów tluszczo¬ wych. Naleza tu takze sole estrów kwasu siarkowego i kwasów sulfonowych z adduktami alkohol tlusz¬ czowy -tlenek etylenu. Sulfonowane pochodne benzimidazolu zawieraja korzystnie dwie grupy sulfonowe i rodnik kwasu tluszczowego o 8-22 atomach wegla. Alkiloarylosulfonianami sa np. sole sodowe, wap¬ niowe lub trójetanoloaminowe kwasu dodecylobenzenosulfonowego, kwasu dwubutylonaftalenosulfonowego lub produktu kondensacji kwasu naftalenosulfonowego z formaldehydem. Nadto w rachube wchodza tez odpowiednie fosforany, takie jak sole estru kwasu fosforowego z adduktem p-nonylofenol - tlenek . etylenu (w ilosci 4-14 jednostek tlenku) lub fosfolipidy.Do niejonowych substancji powierzchniowo czynnych zaliczaja sie przede wszystkim pochodne eterów glikolu polietylenowego z alkoholami alifatycznymi lub cykloalifatycznymi, z nasyconymi lub nienasyconymi kwasami tluszczowymi i alikofenolami, zawierajace 3-30 grup glikoloeterowych i 8-20 atomów wegla (w alifatycznym) rodniku weglowodorowym i 6-18 atomów wegla w rodniku alkilowym alki- lofenolu.Dalszymi odpowiednimi substancjami powierzchniowo czynnymi sa rozpuszczalne w wodzie, 20-250 grup eterowych glikolu etylenowego i 10-100 grup eterowych glikolu propylenowego, zawierajace poliaddukty tlenku etylenu z glikolem polipropylenowym, glikolem etylenodwuaminopolipropylenowym i glikolem alkilopolipropylenowym o 1-10 atomach wegla w lancuchu alkilowym. Omawiane zwiazki na jednostke glikolu propylenowego zawieraja zwykle 1-5 jednostek glikolu etylenowego.Jako przyklad niejonowych substancji powierzchniowo czynnych nalezy podac nonofenylo- polietoksyetanole., eter oleju racznikowego z glikolem polietylenowym, addukty polipropyleno-polie- tylenotlenkowe, trójbutylofenoksypolietoksyetanol, glikol polietylenowy i oktylofenoksypolietoksy- etanol. Dalej w rachube wchodza tez estry kwasów tluszczowych z polioksyetylenoanhydrosorbitem, takie jak trójoleinian polioksyetylenoanhydrosorbitu.W przypadku kationowych substancji powierzchniowo czynnych chodzi przede wszystkim o czwar¬ torzedowe sole amoniowe, które jako podstawnik azotu zawieraja co najmniej jeden rodnik alkilowy o 8-22 atomach wegla, a jako dalsze podstawniki wykazuja nizsze ewentualnie chlorowcowane rodniki alkilowe, benzylowe lub hydroksyalkilowe. Sole te wystepuja korzystnie w postaci halogenków, mety- losiarczanów lub etylosiarczanów, takich jak chlorek stearylotrójmetyloamoniowy lub bromek benzylo- dwu/2-chloroetylo/etyloamoniowy.141 315 15 Substancje powierzchniowo czynne rozpowszechnione w technice sporzadzania preparatów sa m.in. opisane w nastepujacych publikacjach" f,Mc Cutcheon*s Detergents and Enulsifiers Annual" MC Fbulishing Corp., Ringwood New Jersey, 1980; Sisely and Wood, "Encyclopedia of Surface Activa Agents", Chemical Publishing Co.f Inc. New York, 1980* Te preparaty ageochemiczne z reguly zawie¬ raja 0,1-99%, zwlaszcza 0,1-95%f substancji czynnej o wzorze 1f 99»9-1%, zwlaszcza 99t8-5% sta¬ lej lub cieklej substancji pomocniczej i 0-25%, zwlaszcza 0,1-25% substancji powierzchniowo czynnej« Aczkolwiek stezony srodek jest korzystny jako towar handlowy, to ostateczny uzytkownik z reguly stosuje srodki rozcienczone. Srodki te moga tez zawierac dalsze dodatki, takie jak sta¬ bilizatory, substancje przeciwpieniace, regulatory, lepkosci, lepiszcza, srodki polepszajace przy¬ czepnosc oraz nawozy syntetyczne lub inne substancje czynne dla uzyskania efektów specjalnych.W celu stosowania zwiazków o wzorze 1 lub je zawierajacych srodków do ochrony roslin upraw¬ nych przed szkodliwym dzialaniem agresywnych substancji agrochemicznych wchodza v rachube rózne, nizej opisane w punktach i/-iv/ metody i techniki. i) Zaprawianie nasion a) Zaprawianie nasion za pomoca jako proszek zwilzalny sporzadzonej substancji czynnej przez wytrzasanie w naczyniu az do równomiernego rozproszenia na powierzchni nasion (zaprawianie na sucho). Stosuje sie przy tym okolo 10-500 g substancji czynnej o wzorze 1 (40 g -2 kg proszku zwilzalnego) na 100 kg nasion. b) Zaprawianie nasion emulsyjnym koncentratem substancji czynnej o wzorze 1 wedlug meto¬ dy a. (zaprawianie na mokro). c) Zaprawianie przez zanurzenie nasion w brzeczce o zawartosci 50-3200 ppm substancji czynnej o wzorze 1 w ciagu 1-72 godzin i ewentualnie nastepne suszenie nasion (zaprawianie zanurze¬ niowe ) • Zaprawianie nasion lub traktowanie wykielkowanych siewek sa oczywiscie korzystnymi metodami aplikowania, poniewaz traktowanie substancja czynna jest calkowicie skierowane na uprawe celowa.Stosuje sie z reguly 10-500 g, korzystnie 50-250 g, substancji czynnej na 100 kg materialu siewne¬ go, przy czym zaleznie od metodyki umozliwiajacej tez dodawanie innych substancji czynnych lub mikronawozów, mozna odstapic w góre lub w dól od omówionych stezen granicznych (zaprawianie pow- tórzeniowe). ii) Aplikowanie mieszanki ze zbiornika Stosuje sie sporzadzona ciekla kompozycje mieszaniny odtrutki i substancji chwastobójczej (o wzajemnym stosunku ilosciowym od 10:1 do 1:10), przy czym dawka substancji chwastobójczej na 1 ha wynosi 0,1-10 kg. Takie mieszanki ze zbiornika korzystnie aplikuje sie przed albo bezposrednio po wysianiu albo zarabia sie na glebokosci 5-10 cm w jeszcze nie zasianej glebie. iii) Aplikowanie w orce siewnej Odtrutke jako koncentrat emulsyjny, proszek zwilzalny lub jako granulat wprowadza sie w otwarte zasiane bruzdy siewne, a nastepnie po przykryciu bruzd siewnych aplikuje sie w zwykly spo¬ sób substancje chwastobójcza w postepowaniu przed wzejsciem. iv) Kontrolowane uwalnianie substancji czynnej Substancje czynna w roztworze nanosi sie na granulowy nosnik mineralny lub na spolimery- zowane granulaty (polimery mocznikowoformaldehydowe) i pozostawia do wysuszenia. Eewntualnie mozna nanosic powloke (granulaty powlekane), które umozliwia dozowane uwalnianie substancji czynnej w ciagu okreslonego czasu.Sposób wytwarzania nowych pochodnych chinoliny o wzorze 1, w którym wszystkie symbole maja znaczenie podane przy omawianiu wzonni 1, polega wedlug wynalazku na tym, ze zwiazek o wzorze 2, w którym R,., R2 R^» R^i R= i Rg maja znaczenie podane przy omawianiu wzoru 1, a M oznacza atom wodoru, atom metalu alkalicznego lub metalu ziem alkalicznych, poddaje sie reakcji ze zwiazkiem o wzorze 3, w którym X i Y maja znaczenie podane przy omawianiu wzoru 1, a Z oznacza rodnik od- szczepialny.W zwiazku o wzorze 3 jako odszczepialny rodnik Z wchodzi w rachube zwlaszcza atom chlorow¬ ca lub grupa metylosulfonyloksylowa, fenylosulfonyloksylowa lub p-toluenosulfonyloksylowa# Chlorow¬ cem jest tu fluor, chlor, brom i jod, korzystnie chlor i bronu16 141 315 Jezeli w zwiazku o wzorze 2 symbol M oznacza atom wodoru, a w zwiazku o wzorze 3 symbol Z oznacza atom chlorowca, to reakcje mozna korzystnie prowadzic w obecnosci zwyklego akceptora pro¬ tonów. Ponadto, jesli w zwiazku o wzorze 3 symbol Z stanowi atom chlorowca, to dodatek niewielkiej ilosci jodku metalu alkalicznego dziala katalitycznie.Reakcje w sposobie wedlug wynalazku prowadzi sie celowo w obecnosci rozpuszczalników obo¬ jetnych wzgledem reagentów* Jako obojetne rozpuszczalniki wchodza w rachube np. weglowodory, takie jak benzen, toluen, ksylen, eter naftowy lub cykloheksan, etery, takie jak eter etylowy, cztero- wodorofuran, dioksan, dwumetoksyrtan lub dwumetylowy eter glikolu dwuetylenowego, amidy kwasowe, takie jakdwumetyloformamid, 2-pirolidynon, szesciometylotrójamid kwasu fosforowego, albo sulf©tlen¬ ki, takie jak sulfotlenek dwumetylowy.Jako srodki wiazace kwas mozna stosowac np. wodorotlenki lub alkoholany metali alkalicz¬ nych i metali ziem alkalicznych, weglany metali alkalicznych lub trzeciorzedowe zasady organiczne.Reakcje na ogól prowadzi sie w temperaturze 0-200°C, zwlaszcza w temperaturze 50-150°C. Substraty, stosowane w sposobie wedlug wynalazku, sa znane lub moga byc wytwarzane sposobami analogicznymi do 4 znanych metod.Pewna liczba pochodnych chinoliny i ich zastosowanie w róznych dziedzinach sa znane z li¬ teratury fachowej. I tak np. opis patentowy St. Zjedn. Ameryki US-PS nr 4 176 185, brytyjskie opisy . patentowe GB-PS nr nr 760 319, 989 578, 1 003 477 i 1 003 478, szwajcarski opis patentowy CH-PS nr 408 007, ogloszeniowy opis Republiki Federalnej Niemiec DE-OS nr 2 546 845, Areschka, A* i wspól¬ pracownicy w Eur. J. Med. Chem* Chimica Therapeurica, wrzesien-pazdziernik 1975 - 10, nr 5, 463- 469, Major R.T. i wspólpracownicy w J. Med. Pharm. Chem. 4, 317-326, 1961, i Thompson H.E. w Botan- Gaz. 107, 476-507, 1946, opisuje stosowanie pochodnych chinolinowych w dziedzinie terapeutycznej, jako substrat do wytwarzania terapeutycznych substancji czynnych, jako srodek do wspomagania wzrostu zwierzat, jako srodek hamujacy wzrost roslin lub jako substancje chwastobójcza. Szczególnie godnymi wzmianki sa nowe pochodne chinoliny o wzorze 1, które naleza do jednego z uprzednio omówionych pod¬ zbiorów o), p), q), r), s), t), u), w), x), y), z), z1), z2), z3) i z4).Przyklad I. 23,2 g 8-hydroksychinoliny rozpuszcza sie na cieplo w 400 ml butanonu-2 i zadaje porcjami 30 g weglanu potasowego. Mieszanine te ogrzewa sie w ciagu 1 godziny w tempera¬ turze wrzenia pod chlodnica zwrotna. Nastepnie wkrapla sie najpierw 2 g jodku potasowego, a pózniej mieszajac i ogrzewajac do wrzenia wkrapla sie 40 g 2-bromopropionianu metylowego w 100 ml butanonu-2 w ciagu 1 godziny. Mieszanine te nadal ogrzewa sie w temperaturze wrzenia pod chlodnica zwrotna jeszcze w ciagu 10 godzin. Po ochlodzeniu do temperatury pokojowej mieszanine wlewa sie do 1 litra wody i trzykrotnie ekstrahuje porcjami po 200 ml octanu etylowego* Polaczone ekstrakty przemywa sie jedna porcja 50 ml wody, suszy nad siarczanem sodowym i saczy* Rozpuszczalnik odparowuje sie, a oleista pozostalosc rozcierajac z eterem naftowym doprowadza sie do krystalizacji. Pb przekrysta- lizowaniu z heksanu otrzymuje sie 2-/8-chinolinoksy/-propionian metylowy (zwiazek nr 3) w postaci zabarwionych krysztalowo temperaturze topnienia 70-72°C* Analogicznie mozna wytwarzac równiez zwiaz¬ ki wyszczególnione w podanej nizej tablicy 1, w której zamieszczono takze zwiazek z niniejszego przykladu I.T a b 1 i c a 1 Zwiazki o wzorze 1,w którym symbole maja znaczenie podane w odpowiednich rubrykach,przy czym skrót tt, oznacza temperature topnienia,skrót (Z) oznacza z rozkladem,a skrót nD oznacza wspólczynnik zalamania swiatla.Zwiazek nr 1 1 3 * 6 ! i i 1 *i 1 Z Cl H H H - I? i 3 1 " i H i" I'" i 1 1 j.*3 1 4 Cl H H H i i i *4 5 H H H j H i i *5 b H H H ! H | i R6 • 7 H . H H H i 1 x S i wzór 11 1 wzór 11 -CH2- -CH2- Y i 9 -C00CH3 ! -C00CH3 -C00H . H20 -C00CH2CH20CH3 i Dane fizyczne ! 10 itt. 65-66°C tt. 70-72°C tt. 184-185°C tt.80-82°C141 315 17 c»d# tablicy 1 10 H L~— J-CHo- j -C00CH, ii ¦ -* tt.46f5-67f0°C 11 | f !-ch2- ! -cooc2h5.h2o -i. tt.56-59wC 13 f h H 17 H H H | H i wzór 11 i-CONH/CH^OC^ H j H jwzór 11 j-CONHC^ tt.54-56°C tt.86-88°C 20 i H H f H i H i |-CH2- i-COOCjHyil tt.28-31°C 28 f -+"—-+- j-CH2- -C00C3H7izo n? " 1t5696 32 H H i H -t I H j-CH2- !-C0NHCH3.H20 tt*74-61°C x.... 36 37 56 58 f- H h 1 f —-J. j-CHg- wzór 14 tti142-145 C h H i H i 65 69 71 82 86 91 H H H H H j H H i H H H -+-—+- 100 132 155 } 188 202 H H H H H H H H H H i —i.- j-CH2- »b^»......*.-C0NHC2H5 n22»5 - 1,6002 |-wzór 11 -L— H i-CH2- ! H |wzór 11 ! -l H l +¦ i H | + i H f + H | + H Br ci H j H Br Cl H H 218 ! Cl #.-—.—h..< Cl Cl Cl I H ! H 1 H 1 H 1 H 1 H 1 H ! H 1 *2" H i H -C0NH/CH2/3CH -cooca^a^ocyij wzór 19 tt,12Q-122°C n24 - 1,5673 tti88-90°C 11 -CH. wzór -CH2- -CH2- wzór 11 -conh/ch2/3ch3 wzór 20 wzór 22 wzór 12 -C0NH/CH~/,CH tt#66-68°C n22 - 1,6054 •H20 2'3^3 ttil46-l49°C ciagliwa masa tt.73-76°C I -CH2- j wzór 11 H 1--—....H *...—.—H< H | H 1 wzór 11 H H i 1 1 1 '! -i wzór 11 CH2- !-ch2- I -C00CH, tti126-128°C wzór 28 wzór 14 -C00C3H7izo -COOC^CHgOCHj -COOC^izo tt#120-121°C tti105-111°C tti66-68°C tti68-70°C tt.60-63°C 232 i Cl ci H | wzór 11 J 1 ¦C00C3H7izo tt.70-73°C 287 H + A 289 1 H H H ca H H ! -ch2- I * ! ¦T ¦COOH tt.232-233°C CH2- | -C00CH2CH20CH3 tt.97-98°C18 141 315 1™— ! 1 I } 291 ! 293 • I 295 j ! 299 i i 307 i 309 i—- i 345 L. ! 358 S 359 i j 360 ! 361 j 362 ! 363 { 364 i 365 j 366 | 367 ,' 368 i j 369 i | 370 } 371 | 372 j 373 i 374 | 375 | 377 -y— ~i— i h | H i i i H i 1 "T"" 1 H 1 H— S H i i h I 1 ! h 1 Xl i.S H _4 ! H 4 ! » 1 1 i H ! h 1 i H i ! h 1 _^1 j H 1 S H -4- 1 1 H 1 "T 1 H 1 1 ! h 1 1 ! h 1 1 1 H 1 1 ! h .J 1 ! h 1 —T- "•T" "~T" "•T" "•l" ¦~^" ¦™l" —T- 1 l 1 1 —l- ¦~T~ 3 H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H _r_ i ! <* ._4 ¦""T .-»-.Cl r—— — a \——— Cl H j a ! a ! H i cl i H i ci \ cl 1 a ! a i cl i a -4 S cl ! H ! ci 1 H | H S H i cl ! H ! a —r- i i i i i i i i i i i i 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 j 1 1 1 1 1 1 1 t 1 1 1 1 1 1 ._J 1 1 ! j i i i i .—,_-. i i i i i i i i i j r i i i i i i i i i i i 5 j H | H i H | H | H j H j H | j..H J H | H i H j H i H | H i H j H | H [ H j H j H j H j H | H j H ] H j H | 6 i i i H i H H H H H H H H H H H H H K H H H H H H H H H H H i i i l- i i i +- i i i l"" i i 1 T i l l- 1 i l" 1 1 l 1 1 1 1 1 1 r" i i i i i i ? i 1— i i i i i | i— i i i i i 1 ! i i h i r—• 7 H H H H CH5 H H -CH H H H H H H H K H H H H H H H H H H 4—U—-J— i "^2" i "C00^ | -CH2- i -C00C2H5 J -CH2- j -C00C3H?n _4«_„„._L— „ . [ -CK2- j wzór 14 _4 1- | -CH2- i -C00CH3 L - L ———— - , —|- —f.————— i wzór 11j wzór 12 ..j.——j. \ j }rcór 32 3 ! -CB2' __! __„ .!._-_.._« J j -C00C2H5 ! -^2" i -C0OC4HgIII«rz. i "^2" ! -C0OC4H9-III-rz. ! "^2" ! -C00CH2-C-CH .4 j- i -CH2- j -COOC^Hyizo ! "^2" i -C00CH2CK20C2H5 j -CK2- j wzór 33 i j -CH2- | -C00CH2-CH=CH2 ._L U i ! -CH2" i -COO/CK2/-|iCH3 i -4 y 1 | -CH2- j -C00C4H9-II.rz. j i -CH2- j -C00/CH2/7CH3 j | -CH2- | -C00C4H9n j | wzór 34J -COOC^ j j -CH2- j -C00/CH2/11CH3 j .4 j- l ! "^2" I -C00CH2-CH-CH2 | .4. 4 f j wzór 34| -C00C2H5 j 1 •CH2" .4 i -CH2- 1 "^2" i -C00/CH2/7CH3 1 r f -COOC^n j -C00CH2CH2C1 1 1 10 j i tt. 104-105,5°C i1 ! tt.H6-117°C i ! tt.108-109°C 1 " tt.135-136°C i i tt.58-66°C 1 | n30 = 1,5734 | j tt.140-141,5°C 1 n22'5 - 5762 j tt.63-69°C 1 1 tt.68-70°C 1 tt.115-H6°C 1 — «. —) tt.147-148°C 1 tt.102-104°C ! tt.110-112°C 1 tt.98-99°C j tt.76-77°C 1 tt.110-111°C ! n24 - 1,5419 j tt.90,5-92°C 1 n24 - 1,5600 1 n23 - 1,5232 1 n23 - 1,5885 | tt.57-58°C 1 tt.87-88°C i n22 - 1,5642 j tt.125-126°C !IM 315 19 ! 1 i 2 j 3 i 378 ! H i H j 379 j H j H ! 380 i H i H j. L J..-....J i 381 | H i H ! 382 ! J i H | 383 i J j H i J. -j™-„-. 384 i J 1 H i i i L_._—L-——JL——J j. j- 1 -| i 385 | J i H ! 386 ! J ! H ! 387 i J ! H i i i L--_--L-----_JL------J i 388 i J ! K L-----L-------JU------J i 389 ! H i H j 390 ! H ! H j. j. J- j 391 j H j H ! j. j. 4- J i 392 i h i h L -__L -J_-r_ „j 1 4 ! 5 ! 6 j 7 ! 8 J 9 ! 10 ! H ! H 1 H j H ! -CH2- 'wzór 33 | n23'5 » 1,6099 J I Cl 1 H i H ! H J -CH2- ! wzór 12 J tt#101-103°C { ! Cl 1 H ! H ! H j -CH2- 1 -COS/CHg/y^ ! tt.53-54°C \ 1 1 1 ~" 1 1" j """ '"i— ¦"" •} ! H 1 H 1 H ! H ! -CH2" 1-C00CH2CH2C1 | tt.109-110°C J i Cl 1 H 1 H 1 H i -CH2- 1-COOC^-III-rz. J tt.81-97°C J Cl 1 H i H 1 H ! -CH2- !-C00C2H5 | tt.92-94°C J Cl i H ! H 1 H ! -CH2- !-CXX)/CH2/11eH3 1 tt.51-53°C j Cl 1 H i H i H ! -CH2- !-COOCH^ | tt.121-126°C | Cl 1 H ! H ! H ! -CH2- J-C00CH2CH2C1 1 tt.44-45°C | Cl ! H ! H ! H i -CH0- wzór 33 ! tt.112-113°C ! 11 1 1 2 1 i 1 Cl i H 1 H ! H ! -CH2- !-C00C3H7n | tt,71-73°C | H j H 1 H ! CH3 ! wzór 34 i-C00C2H5 | tt.47-53°C J H 1 H S H 1 CH3 S -CH2- j-C00C4H9izo ', n22 = 1,5632 } H ! H i H i H ! -CH2- 1 wzór 35 1 n22 = 1,5391 ! H ! H ! H i K i -CH2- {wzór 36 J n22 = 1,53^2 J | 1 1 1 -f-| ( - ( _ _ _ — ___, j 393 j H 1 H ! H 1 H 1 K ! H 1 -CK2- 1-C0NH/CK2/11CH3 j tt.56-6l°C \ j j. 1 ( ! 394 ! h I h ! 1 395 j H i H i ¦L j. J. .j j 396 ! H ! H ! j 397 1 H ! H ! 1 1 1 1 1 1 1 H i H 1 H i H i -CH2- i wzór 17 ! tt.94-99°C | H 1 H ! H ! H | -CH2- i-C0NHCH2CH2CH20H ! tt. 138-139CC | H 1 H 1 H ! H i -CH2- i wzór 25 i tt.104-106°C i H ! H 1 H i H i -CH2- i wzór 15 ! tt.99-103°C j 1 398 1 H ! H 1 H 1 H i H ! H i -CH2- \ wzór 27 { n23 = 1,5666 j 1 399 j H j H j ! 400 i H ! H ! H 1 H ! K ! H ! -CH2- ,' wzór 26 | tt. 144-146°C ! H ! H | H J H | -CH2- | wzór 29 ! n23 = 1,5765 { j— 1 j—p -•- § ( -. - j - .- -j_ j 1 401 1 H i H ! H 1 H ! H ! H i -CH2- 1 wzór 23 j n22 = 1,5840 | L l «- j ------J, 1 1 ¦ • ! ! ! 1 r 1 1 ! 402 1 H ! H ! H j H j H j H j -CH2- j wzór 37 1 tt.70,5-73,5°C 120 141 315 i 1 j 403 i 1 404 i ! 405 i ! 406 a S 407 1 1 | "" } 408 j 409 i | 410 i i i I....... i 411 1 J 412 i • ! 413 i i--...-_ i ! 414 i 1---..-_! ! 415 1 t ! 416 i i 1 417 ! ! 418 i i j 419 i 420 1 1 S 421 j i———i • | 422 ! i i i 423 1 ! 430 i i i u———i 1 431 i I I I.......L i i | H | H i i. j H J H i 1 H 1 H l ^ 1 i H l 1 H 1 1 i H I, i | H i ! H \ 1 r H i i i ! H ' l 1 i H i i H i 1 1 L......1 i H i 1 1 ! h | H i ! h H i- H H H H L.».__.H ........H H H ! H H S H ! i i H ! H ! 1 1 H | H i H ! ......fr- H ! H i H ! H i H ! H i H ! H ! H ! H ! H S • __ ¦ i 432 ! H ! H i L l -L - - l ! 433 ! | i H i H S rr— 1 1 H 1 1 i H i ! h i i ! h 1 l ! h 1 i H L - i H i | H ! a. i i ci ' CL ^^——————^ ' ci a a a ! a ! H i H ! H ! H ! H | a i ci ! ci ! ci ! T~y--yT--rT"rn""7—5—1 *—« | H } H 3 H | -CH2- jwzór 18 J tt.150-151°C } i i i i i i i j H 1 H | H J -CH2- jwzór 38 | tt. 105-106°C j i h i r i i | H J H j -CH2- L I i J H | H | H J -CH2" [wzór 31 } n^6 - 1,5821 j wzór 21 j tt.109-110°C j i j | H J H ! H ' -CHo- i-CONHCHo-CH-CH- j rt j j iii i #H2° i tt.71-73°C i i„ .1 . j. —1- i_ j _j j H j H i H L 1 1 -CH2- | H j H j H j -CH2- j. f 4 f j H j H J H i -CH2- i i i i ! i iii i iii i i 1 H ] 1 1 1 1 l H l 1 1 ^—^——————l ! h ! i i 1 h i u——......t_ i i i H | H | —CHo— | i li H l H 1 —CHp« | 1 II H 1 H | -CKP- | i i * i H } H ,' -CH~- j i i^i r i i wzór 39 \ tt.57-58°C ! ............— A — - | -C0NH/CH2/30C2H5 1 tt.51-6l°C ! -C0NHCK2CH2NHCH2 j | CH20H } tt.70-91°C } -C0NH/CH2/3C02H5 ', tt.85-88°C } wzór 22 J tt.187-189°C | wzór 26 | tt.177-179°C j wzór 28 J tt.148-150°C J i i i i i .i H ! H J H | -CH2- i -C0NHCH2CH2CH20k { tt.157-l60°C } i i i i i i H ! H ! H J -CH2- I-C0NHC4H9n.H20 | tt.87-90°C } i i i i i _ i H ! H ', H ! -CH2- }-C0NHC2H5 i tt.94-98°C } i i i i i .i H J H J H ! -CHP- Jwzór 40 } tt. 146-149°C ! v 1 • l I ' ' • ¦ ii ¦ i - i H J H J CH3 ! -CH2- |-C0NH2 | tt.193-196°C J H | H S H j -CH2" j-C0NHNH2.H20 | tt.121-124°C | H J H | H J -CH9- | -COONa.HoO | tt.l40-l42°C J i i i * i * i i H j H i H J -CH2- ! -C00K.H20 | tt. 200°C \ H ! h ! H 1 H j -CHg- j-COO" HN4" /CH3/3J tt. 176-178°C } H | H J wzór 11 | iii i n i H | H | —CHo— | i i_ j :. j. wzór 4 } tt.120-122°C \ wzór 36 | tt.65-67°C | H ! H ! H { -CH2- }-COOCHgCH-CH-CHj | tt.100-102°C | H ! H ! H J -CH2- j wzór 7 I tt.94-95°C |141 315 21 i—.**__ H -i 1» r_.—--—r ...r-.......-r__......—„ —-,_——...._....._.. ! 1 | 2 | 3 i ^ | 5 | 6 j 7 } 8 ! 9 ,' 10 I 1 J 1— 1- —|- 1. 4-— 4- -l—— i 434 | H i H i Cl i H | H ,' H | -CH2- | wzór13 | tt.70-72°C i—. -i 1— --1- -4- 1 1——-—i—.——.—«. — .—.—-i-.-.- .......... i 435 i H I H ! Cl | H | H j H | -CH2- J wzór5 J tt. 79-80,5°C I ..—I 1 1 1 1 -l- 1- —4- - i l» — — ! 436 ! Br ,' H i Br | H | H | H | -CH2-' j -COOCH^ | tt.l43-l45°C i 437 !' Br | H ! Cl ,' H ,' H { H J -CH2- | -COOC^izo \ tt.71-73°C L - L. - I-... -I — U-——.-I ——I— 1— -4——-----——_-.-|-—— .........—. ! 438 ! Br ! H ! Br | H i H \ H j -CH2- \ -COOC^Hyizo | tt.47-51°C I 1 1 1 . 1 1 —U 1. 4-— 1- — — ! 439 ! a ! H I Cl I H i H ! H ! -CH2- ! -C00C4H9n | tt.42-43,5°C j—...a.. 1— 1 1———l u- 1 1———————i—-—-——-—...... i 440 i Br ! H i Cl i H i H i H \ -CH2« | -C00C4Hgn | tt. ca 28°C | —j 1 1 1 L 1 4. . ....{. . .. —4 ....... ! 441 i Cl I H i Cl i H ! H ! Hi -CH2- i -C00/CH2/?CH3 ! tt. ca 30°C I . j- —-I . -I . U... i™ L L .—4......... _—-l- .—. ..... ! 442 I Br i H i Cl ! H ! H i H | -CH2- | -C00/CH2/7CH3 | tt. 41-42°C ' i j— i . J i —-j. .. i j.—.- —1 .... . . u—................ i 443 i Br ! H ! Cl i H ' H | H ,' -CH2- [ wzór 36 | tt. 46-48°C - L ..JL.. J..——J- ... —I-—— J........U-... 4.—-.——4.-—.————— .4-..——.-..—.— ! 444 j Cl ! H ! Cl i H ! H i H ! -CH2- | -COO/Ct^/^CH^ | tt. 49-50°C ! 445 ! Br ! ^i ,' a I H i H ! H J -CH2- | -COO/O^/^CH^ j tt. 50-52°C l 1 1 l—r 1 . 4- 1..-....4... . .4--. — -. —4—————— . .. ! 446 ! Cl ! H i Cl ! H i H ! H i -CH2- | wzór 33 i tt. 79-80°C l — i J. 1 -i- 1— L 1 ——i. . 1 .. .......— ! 447 ! Br ! H ! Cl ! K ! H | H ', -CH2- ,' wzór 33 ! tt. 100-102°C L— 1 1 1 -I 4- 1—~ 1 4- -. 1- . . 448 ! Br ! H [Br ', H | H | H | -CH2- | wzór 33 i tt. 101-104°C 1 I I 1 4. . 1- 4- — 4— L 449 i Br I H ! Cl ! H ! H ,' H ,' -CH2- | -C00CH2CH20CH3 | tt. 68-70°C .—.. I ..J. J-- . -J—-_ 4. I- 4——.- -4—— .-.-..-I-.-...-—. ...... 450 ! Cl i H ! Cl ' H | H ! H | -CH2- | -COOC^C^OC^ | tt. 81-82°C I I I -I 4. I- L 4. L - 451 ! Br ! H ! Cl i K i H i H ' -CH2- | -C00CH2CH20C2H5 | tt. 71-72°C 452 ! Br ! H ! Cl ! H ! H i H | -CH2- | wzór 13 } n^5 - 1,5763 ! + A J. J. i L L 1 4 453 i Br i H ! Cl ! H i H | H ! -CH2- \ wzór5 j tt.80-82°C 1 ] 1 J. i L 1 L J- 454 i Cl i H ! Cl ! H I H i H ! -CH2- ! wzór12 | tt. 77-78°C | j I j j J. 1 4- 1 1 I 455 I Br ! H i Cl | H i H ! H | -GH2- ' wzór 12 i **• 79-80°C | ^ 1 J- -j- i L 1 L L... 1 456 I Cl i H I Cl ! H i H ! H I -CH2- | -C00CH2CH=CH2 [ tt. 72-73°C ! ^ J J- -L i L i. L L 457 ! Br ! H ! Cl i H \ H | H ', -CH2- j -C00CH2CH=CH2 \ tt. 66-68,5°C —i—^ J. -L i 1 j. 1 l ; 458 j Br i H ! Br | H i H | H | -CH2- ! -C00CH2CH=CH2 i tt.78-79°C ! I I . I -I X 1 4. .. 4. . . —L I22 141 315 S 1 1—_._ 1 j 459 i—...... i ! 460 i 461 i l....... ! 462 | 463 1 464 | 465 466 1 ____—. 467 1-_---.- 1——~i ! 468 i ! 469 L...... r • • 1 470 L_-..— l 472 i 473 i 474 ! i 475 i 476 i 477 i j 478 i | 479 1 1- -| ! 480 i j 481 i L......1 r——-1 ! 482 i 1 1 : 2 ! Br i cl S Br i Br H 1 H i H i ! H L.....J 1 H ! H i " i H ! H 1 ! H .......H Br ! i ci ! Br | Br I Br ] Br j Br i ......1 Br i Br ! J i 3 i.........! H S H H i H 1 H i H i H L........ i H L........! H 1 H i H ! H L........ : h i H i L........H H H j H ! H ! H ! H ! H ! .———J H I H i ..... J ! 4 ! ci 01 ! a 1 ci ! ci L........ ! ci l........ i ci i 1........Cl 1........ ! a ! a 1........ ! ci i......... a Cl | ci ci ! Cl i ci ! ci i Cl i ci i ....—-j Cl 1 1 ; 5 1 H L_.......! H 1 H L........ i H ! H L........H ! H L........! H 1 L.......J 1 H L.......J i H L-....... i H L........ 1 H H H H H 1 H | H | H ! H ! H j H j i r i ci ! h ! I i Cl i H j 1 6 i H 1 H ! H i h L...._ i H i H L........! H 1 1....... i h f L....... i i i........! H H .........! H ......... r- 7"~ i H ! H i H i H ! H L........ i H L......_ i H i H U.......J i h L.......J i H ! H L........! H ! 8 i 9 L i ! -CH2- j-C00CH2CH«CH-CH3 L.......-.L.................! -CH2- {wzór 7 i -CH0- Iwzór 7 i ! i i -CH2- Iwzór 24 ! wzór 11 [ wzór 11 L.........J I wzór 11 L....._..I wzór 11 I wzór 11 i L.«.......< i wzór 11 wzór 11 L^......... wzór 11 i———t t n H i H i wzór 11 ! ¦ I ' H TT H H I H | H i H | H j H | H i H ! H i ! H 1 ........ I H ! H ! 1 H ! H ] H i H i H j h : 1 wzór 11 wzór 11 ! i |-C00C3H?izo L.................. i-C00/CH2/7CH3 L.................. iwzór 36 b...........—....•¦ l-coo/a^/^cHg Iwzór 33 \ L.................J wzór 13 wzór 5 -C00CH2CH-CH2 -C00CK2CH«CH-CH3 wzór 7 wzór 24 i i i wzór 11 !-C00/CH2/7CK3 ! wzór 11 Jwzór 36 i j wzór 11 •wzór 36 | i i wzór 11 l-COO/CHg/^O^ | i i wzór 11 Iwzór 33 l i i 1 1 wzór 11 |wzór 12 | ... i j wzór 11 l^zór 13 ! 1 10 i 1 | tt. 60-64°C | i i i tt. 62-65°C | ! tt. 62-64°C 1 i i ! tt. 52-54°C 1 I n*4 - 1,5642 j | n*3 - 1,5356 | i nj5 - 1,5370 | | tt. 54-55°C j i i ! tt. 57-59°C I i.................4 n'2 - 1,5403 ! n29 . 1,5962 j tt. 40-41°C J tt. 39-40°C j tt. 62-63°C ! n'° - 1,5677 j n28 - 1,5439 ! n25 = 1,5408 ! n25 - 1,5527 j nj° - 1,5347 j tt. 55-56°C ! nj° - 1,5886 | n28 - 1,5642 j .— j T_ - """Zl ¦ H i wzór 11 Iwzór 5 I n^° - 1,6031 i i i_ i__D ! T H ! i wzór 11 | :_i -C00CI^CH-CH2 I tt. 55-56°C I141 315 23 i- -r 5 ! 6 1 483 10 Cl H H Cl H H wzór 11 -COOCH2CH=CH-CH5 tt. 38-39uC tt. 38-40°C 484 485 486 487 488 489 490 Br Cl wzór 11 wzór 11 -C00CH2CK=CH-CH3 Br Cl wzór 7 n*8 = 1,5824 !-- Cl Cl -CH2- wzór 30 tt. 165-170°C H H --L -CH2- wzór 16 tt. 143-145°C +¦ Cl Cl Cl -CH- wzór 9 tt. 111-116°C -CH~ wzór 4 wzór 30 tt. 108-119 C wzór 11 tt. 102-105°C Podane nizej przyklady II-XI omawiaja sklad w % wagowych srodka wedlug wynalazku zawiera¬ jacego ciekle lub stale substancje czynne, zas przyklady XII-XXVIII objasniaja blizej zastosowanie i wlasciwosci srodka wedlug wynalazku* Przyklad II. Koncentraty emulsyjne: substancja czynna z tablicy 1 dodecylobenzenosulfonian wapniowy olej racznikowy - eter glikolu polietylenowego (zawierajacego 36 moli tlenku etylenu) eter tr©jbutylofenolu i glikolu polietylenowego (o 30 molach tlenku etylenu) cykloheksanon mieszanina ksylenów a) 25% 5% 5% - 65% b) 40% 8% - 12% 15% 25% c) 50% 6% - 4% 20% 20% stezeniu.Z takich koncentratów mozna, rozcienczajac je woda, sporzadzac emulsje o kazdym zadanym i.Przyklad III. Roztwory: a) 80% 20% - - - - b) 10% - 70% 20% - - c) 5% - - - 1% 94% d) 95% - - - 5% - substancja czynna z tablicy 1 jednometylowy eter glikolu etylenowego glikol polietylenowy o ciezarze czasteczkowym 400 N-metylopirolidon-2 epoksydowany olej kokosowy benzyna (o temperaturze wrzenia 160-190°C) Roztwory te nadaja sie do stosowania w postaci najmniejszych kroplii Przyklad IVi Granulaty: a) b) substancja czynna z tablicy1 5% 10% kaolin 94% krzemionka wysokodyspersyjna 1% atapulgit - 90% Substancje czynna rozpuszcza sie w chlorku metylenu, natryskujac na nosnik, a nastepnie rozpuszczalnik odparowuje sie pod próznia.24 141 315 a) 2% ^% 97% b) 5% 5% - a) 25% 5% 3% - - 5% 62% b) 50% 5% - 6% 2% 10% 27% c) 75% - 5% 10% - 10% - P r z y k l?a d V. Srodek do opylania: substancja z tablicy 1 krzemionka wysokodyspersyjna talk kaolin - 90% Na drodze starannego wymieszania nosników z substancja czynna otrzymuje sie gotowy do uzytku srodek do opylaniai Przyklad VI. Proszek zwilzalny: substancja z tablicy 1 ligninosulfonian sodowy siarczan laurylowo-sodowy dwuizobutylonaftalenosulfonian sodowy eter oktylofenolu z glikolem polietylenowym (o 7-8 molach tlenku etylenu) krzemionka wysokodyspersyjna kaolin Substancje czynna starannie miesza sie z substancjami pomocniczymi i dokladnie miele w odpowiednim mlynie. Otrzymuje sie proszek zwilzalny, z którego, rozcienczajac woda, sporzadza sie zawiesine o kazdym zadanym stezeniu, Przykl ad VII. Koncentrat emulsyjny: substancja czynna z tablicy 1 10%, eter okty¬ lofenolu z glikolem polietylenowym (o 4-5 molach tlenku etylenu) - 3%, dodecylobenzenosulfonian wapniowy - 3%, eter oleju racznikowego z glikolem polietylenowym (o 35 molach tlenku etylenu) - 4%, cykloheksanon - 30%, mieszanina ksylenów - 50%f Z tego koncentratu, rozcienczajac woda, sporzadza sie emulsje, o kazdym zadanym stezeniu.Przykl ad VIII. srodek do opylania: substancja czynna z tablicy 1 talk kaolin Substancje czynna miesza sie z nosnikami do uzytku srodek do opylania.Przykl ad IX. Granulat wytlaczany: substancja czynna z tablicy 1 - 10%, ligninosul¬ fonian sodowy - 2%, karboksymetyloceluloza - 1%, kaolin - 87%« Substancje czynna miesza sie z sub¬ stancjami pomocniczymi, miele i zwilza woda. Mieszanine te wytlacza sie, a nastepnie sus,v w stru¬ mieniu powietrza.Przyklad X. Granulaty powlekane: substancja czynna z tablicy 1 - 3%, glikol polie¬ tylenowy (o ciezarze czasteczkowym 200) - 3%, kaolin - 94%. Drobno zmielona substancje czynna rów¬ nomiernie nanosi sie w mieszarce na kaolin zwilzony glikolem polietylenowym. Ta droga otrzymuje sie niepylace granulaty powlekane.Przyklad XI. Koncentrat zawiesinowy: substancja czynna z tablicy 1-40%, glikol etyleno¬ wy - 10%, eter nonylofenolu z glikolem polietylenowym (o 15 molach tlenku etylenu) - 6%, lignino¬ sulfonian sodowy - 10%, karboksymetyloceluloza 1% 37-owy wodny roztwór formaldehydu 0,2% olej silnikowy w postaci 75%-owej emulsji wodnej - 0,8%, woda - 32%. Drobno zmielona substancje czynna dokladnie miesza sie z substancjami pomocniczymi. Otrzymuje sie koncentrat zawiesinowy, z którego, rozciencza¬ jac woda, sporzadzac mozna zawiesiny o kazdym zadanym stezeniu.Przyklad XII. Próby z odtrutka i substancja chwastobójcza w uprawie. Nasiona wysie¬ wa sie w cieplarni w doniczkach z tworzywa, zawierajacych 0,5 litra ziemi ogrodowej. Po wzejsciu roslin az do stadium 2-3 lisci aplikuje sie badana substancje jako odtrutke lacznie z substancja a) 5% 95% - miele w odpowiednim b) 8% - 92% mlynie, otrzymujac gotowy141 315 25 chwastobójcza, czyli z 2-/4-/3,5-dwuchloropirydyl-2-oksy/-fenoksy/-propionianem 2-propynylowym, w postaci mieszanki ze zbiornika. Po uplywie 20 dni od aplikowania ocenia sie w % dzialanie ochronne tej odtrutki. Jako odnosniki sluza przy tym rosliny traktowane sama substancja chwasto¬ bójcza oraz zupelnie niczym nie traktowane rosliny sprawdzianowe. Wyniki zestawiono w podanych nizej tablicach 2 i 3.Tablica 2 Dawki: 0,5 kg substancji chwastobójczej na 1 ha; 0,5 kg odtrutki na 1 ha. i Zwiazek nr: i Relatywne dzialanie ochronne i i | w% | i. 1 1 ! 1 ! 50 | ! 3 ! 50 ! Tablica 3 Dawki: 0,75 kg substancji chwastobójczej na 1 ha; 1,5 kg odtrutki na 1 ha.{ Zwiazek i nr i 1 ! 3 i 4 ! 6 | 8 ! 11 i 13 i 20 | 28 91 132 ! 155 ! 287 i 289 291 ' 293 295 299 j 307 345 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 Relatywne dzialanie i ochronne % | 50 50 63 ! 38 38 ! 63 75 63 63 50 75 12,5 50 63 50 63 50 63 12,5 25 12,5 75 63 75 65 25 38 25 25 12,5 50 | 50 63 j Zwiazek i nr 36 ! 37 56 ! 58 65 ! 69 71 82 86 377 378 379 380 381 383 384 385 386 387 388 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 | 404 I 405 1 Relatywne dzialanie J ochronne w % i 25 j 63 } 50 j 63 J 25 « 50 | 12,5 i 50 | 63 j 63 | 63 i 63 i 50 | 63 ! 75 j 75 i 63 I 63 ! 63 * 63 | 38 | 12,5 j 25 | 12,5 ! 25 | 38 j 50 | 25 | 38 | 63 | 12,5 ! 50 j 12,5 |26 141 315 1 A 1 1 I—— \ ! 371 ! 372 | 373 I 374 j 375 j 376 | 413 | 414 j 415 i 416 , j 417 i 418 i 420 ! ^21 | 1 o l 2 ¦ j 1 \ i 63 63 1 63 1 63 ! 63 i 75 50 ! 50 , . 63 i 75 25 | 63 i 25 j ! 3 _[ 406 S 407 } 1 409 i 410 | 411 | 412 | 422 J 423 J 424 ! 425 | 426 i 427 | 428 i 63 j 429 i i i 4 12,5 25 50 63 50 65 63 63 63 63 50 63 75 75 Przyklad XIII. Próby z odtrutka i substancja chwastobójcza w uprawie jeczmienia.Nasiona jeczmienia wysiewa sie w cieplarni w doniczkach z tworzywa, zawierajacych 0,5 litra ziemi cgrodowej. Po wzejsciu roslin az do stadium 2-3 lisci aplikuje sie badana substancje jako odtrut¬ ke lacznie z substancja chwastobójcza, czyli z 2-/4-/3,5-dwuchloropirydyl-2-oksy/-fenoksy^-pro- pionianem 2-propynylowym, w postaci mieszanki ze zbiornika. Po uplywie 20 dni od aplikowania oce¬ nia sie w % dzialanie ochronnej tej odtrutki. Jako odnosniki sluza przy tym rosliny traktowane sama substancja chwastobójcza oraz zupelnie niczym nie traktowane rosliny sprawdzianowe. Wyniki ze¬ stawiono w podanych nizej w tablicach 4, 5 i 6.Tablica 4 Dawki: 0,25 kg substancji chwastobójczej na 1 ha; 0,25 odtrutki na 1 ha. r- Zwiazek nr: 3 Relatywne dzialanie ochronne w % 33 Tablica 5 Dawki: 0,5 kg substancji chwastobójczej na 1 ha; 0,5 kg odtrutki na 1 ha.Zwiazek nr: 8 i Relatywne dzialanie ochronne w r i ¦ 88 Tablica 6 Dawki: 0,5 kg substancji chwastobójczej na 1 ha; 1,5 kg odtrutki na 1 ha | Zwiazek nr i k 6 j ! 1' i 20 i 28 58 i 66 | 91 i i | Relatywne dzialanie ochronne w % 12,5 j 75 ' 12,5 50 ' 88 50 25 j 12,5 j I | Zwiazek i nr | 132 ' 287 289 1 291 , 293 295 I 359 | 360 | i Relatywne dzialanie ochronne w % i 58 ! 50 ! 63 25 75 38 ' 63 63 I141 315 27 1 ] . 361 | 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 374 375 376 377 378 379 380 2 75 63 75 75 75 i 63 ¦ 50 ' 38 | 63 ! 25 ! 25 i ¦ 63 i 63 i 38 50 ! 50 ! 50 i 63 i 50 1 1 1 ! i 1 i i 3 381 385 386 388 412 413 414 415 417 418 421 422 424 425 426 427 428 429 1 4 ! 1 38 12,5 12,5 38 75 i 75 63 63 38 25 63 12,5 38 50 50 25 50 50 I A Przyklad XIV. Napecznianie nasion ryzuf wprowadzanie substancji chwastobójczej w postepowaniu przed wzejsciem roslin. Nasiona ryzu w ciagu 40 godzin nasyca sie roztworem badanej Jako odtrutka substancji czynnej o stezeniu 100 ppm. Nastepnie nasiona pozostawia sie w ciagu oko¬ lo 2 godzin do wysuszenia, az przestana sie kleic* Doniczki z tworzywa sztucznego (o wymiarach dlugosc x szerokosc x wysokosc -25x17x12 cm) wypelnia sie piaszczysta glina do wysokosci po¬ nizej 2 cm od krawedzi górnej. Wstepnie napeczniale nasiona sieje sie na powierzchni gleby w po¬ jemniku i tylko lekko przykrywa ziemia. Ziemie te utrzymuje sie w wilgotnym (nie blotnym) stanie.Wówczas na powierzchnie gleby rozpryskuje sie mglawicowo rozcienczony roztwór substancji chwasto¬ bójczej, czyli 2-chloro-2#t6'-dwuetylo-N-/2w-/n-propoksy/-etylo7-acetanilidu. Stan wody sukcesyw¬ nie podwyzsza sie odpowiednio do wzrostu roslin. Po uplywie 18 dni od zaaplikowania substancji chwastobójczej ocenia sie w % dzialanie ochronne odtrutki. Jako odnosniki sluza rosliny traktowane sama substancja chwastobójcza oraz zupelnie niczym nie traktowane rosliny sprawdzianowe. Wyniki zestawiono w podanej nizej tablicy 7, w której skrót AS oznacza substancje czynna.Tablica 7 Odtrutka - zwiazek 8 404 359 381 422 nr Odtrutka ppm 100 100 100 100 100 Substancja i Relatywne dzialanie { chwastobójcza kg AS/ha | ochronna w % ] 0,25 ! 50 j 0,25 j 38 J 0,25 | 25 j 0,25 | 63 | 0,25 ! 63 ( Przyklad XV. Zaprawianie nasion ryzu, wprowadzanie substancji chwastobójczej w po¬ stepowaniu przed wzejsciem roslin. W pojemniku szklanym nasiona ryzu zadaje sie badana Jako odtrut¬ ka substancja czynna i wstrzasajac oraz obracajac doprowadza sie do starannego wymieszania. Pojemnik (o wymiarach dlugosc x szerokosc x wysokosc ¦ 47 x 29 x 24 cm) napelnia sie piaszczysta glina i wy¬ siewa sie zaprawione nasiona. Po przykryciu nasion ziemia na powierzchnie gleby mglawicowo rozrys- kuje sie rozcienczony roztwór substancji chwastobójczej, czyli 2-chloro-6'-etylo-N-/2,,-metoksy-1,l-28 141 315 -metyloetylo/-aceto-o-toluidydu* W 20-tym dniu od wysiania, gdy rosliny osiagna stadium 3-lisci, przykrywa sie powierzchnie gleby warstwa wody o wysokosci 4 cm. Po uplywie 30 dni od zaaplikowa¬ nia substancji chwastobójczej ocenia sie w % dzialanie ochronne odtrutki. Jako odnosniki sluza przy tym rosliny traktowane sama substancja chwastobójcza oraz zupelnie niczym nie traktowane ro¬ sliny sprawdzianowe. Zwiazki o wzorze 1 takze w tej próbie wykazuja silne dzialanie.Przyklad XVI. Zaprawianie nasion ryzu, wprowadzanie substancji chwastobójczej w postepowaniu przed wzejsciem roslin. W pojemniku szklanym nasiona ryzu odmiany IR-36 zadaje sie badana jako odtrutka substancja czynna i wstrzasajac oraz obracajac doprowadza do starannego wy¬ mieszania. Pojemnik z tworzywa sztucznego (o wymiarach dlugosc x szerokosc x wysokosc - 47 x 29 x 24 cm) napelnia sie piaszczysta glina i wysiewa sie zaprawione nasiona. Po przykryciu nasion ziemia na powierzchnie gleby mglawicowo rozpryskuje sie substancje chwastobójcza, czyli 2-chloro- -6'-etylo-N-/2"-metoksy-1n-metyloetylo/-aceto-o-toluidyd. Po uplywie 18 dni od wysiania ocenia sie w % dzialanie ochronne odtrutki. Jako odnosniki sluza przy tym rosliny traktowane sama substan¬ cja chwastobójcza oraz zupelnie niczym nie traktowane rosliny sprawdzianowe. Równiez w tej próbie zwiazki o wzorze 1 wykazuja silne dzialanie.Przyklad XVII* Mieszanka ze zbiornika w postepowaniu przed wzejsciem w uprawach sorga. Doniczki (o górnej srednicy 6 cm) napelnia sie piaszczysta glina i wysiewa sie nasiona sor- ga odmiany 6522. Po przykryciu nasion ziemia na powierzchnie gleby mglawicowo rozpryskuje sie jako mieszanke ze zbiornika rozcienczony roztwór badanej jako odtrutka substancji czynnej lacznie z substancja chwastobójcza, czyli z 2-chloro-6'-etylo-N-/2l,-metoksy-1"-metyloetyloZ-aceto-o-toluidy- dem. Po uplywie 21 dni od zaaplikowania substancji chwastobójczej ocenia sie w % dzialanie ochronne odtrutki. Jako odnosniki sluza przy tym rosliny traktowane sama substancja chwastobójcza oraz zu¬ pelnie niczym nie traktowane rosliny sprawdzianowe. Wyniki zestawiono w podanej nizej tablicy 8.Tablica 8 Dawki: 1,5 kg substancji chwastobójczej na 1 ha; 1,5 kg odtrutki na 1 ha. zwiazek nr: Relatywne dzialanie ochronne w % —I + 402 405 409 50 50 38 l 1 ' Przyklad XVIII. Zaprawianie nasion ryzu, wprowadzanie substancji chwastobójczej w postepowaniu przed wzejsciem roslin^ W pojemniku szklanym nasiona ryzu zadaje sie badana jako odtrutka substancja czynna i wstrzasajac oraz obracajac doprowadza do starannego wymieszania. Po¬ jemnik (o wymiarach dlugosc x szerokosc x wysokosc = 47 x 29 x 24 cm) napelnia sie piaszczysta gli¬ na i wysiewa sie zaprawione nasiona. Po przykryciu nasion ziemia na powierzchnie gleby mgawicowo rozpryskuje sie rozcienczony roztwór substancji chwastobójczej, czyli 2-/i-/3,5-dwuchloropJrydyl- -2-oksy/-fenoksy/-propionianu 2-propynylowego. W 20-tym dniu od wysiania, gdy rosliny osiag a sta¬ dium 3-lisci, przykrywa sie powierzchnie gleby warstwa wody o wysokosci 4 cm. Pd uplywie 30 dni od zaaplikowania substancji chwastobójczej ocenia sie w % dzialanie ochronne odtrutki. Jako odnos¬ niki sluza przy tym rosliny traktowane sama substancja chwastobójcza oraz zupelnie niczym nie trak¬ towane rosliny sprawdzianowe. Wyniki zestawiono w podanej nizej tablicy 9, w której AS oznacza sub¬ stancje czynna.Tablica 9 J Odtrutka - J Odtrutka - i Substancja chwasto- i Relatywne dzialanie j zwiazek nr J g As/kg nasion [ bójcza kg AS/ha | ochronne w % h 4; 4 1 • j 0,6 ! 0,25 i 50 | 3 | 0,4 i 0,25 j 63 J i 0,2 ! 0,25 i 63 i. l I I141 315 29 Przyklad XIX* Zaprawianie nasion ryzu, wprowadzanie substancji chwastobójczej w postepowaniu po wzejsciu roslin. W pojemniku szklanym nasiona ryzu zadaje sie badana jako od¬ trutka substancja czynna i wstrzasajac oraz obracajac doprowadza do starannego wymieszania* R- jemnik z tworzywa sztucznego (o wymiarach dlugosc x szerokosc x wysokosc) » 25 x 17 x 12) napel¬ nia sie piaszczysta glina i wysiewa zaprawione nasiona* Po przykryciu nasion ziemia aplikuje sie w postepowaniu po wzejsciu roslin substancje chwastobójcza, czyli 2-/4-/3»5-dwuchloropirydyl-2- -oksy/-fenoksy/-propionian 2-propynylowy* Po uplywie 21 dni od zaaplikowania ocenia sie w % dzia¬ lanie ochronne odtrutki* Jako odnosniki sluza przy tym rosliny traktowane sama substancja chwa¬ stobójcza, oraz zupelnie niczym nie traktowane rosliny sprawdzianowe. Wyniki zestawiono w poda¬ nej nizej tablicy 10, w której skrót AS oznacza substancje czynna.Tablica 10 Odtrutka i Odtrutka ¦ Substancja chwasto- |Relatywne dzialanie } zwiazek nr { g AS/kg na- \ bójcza kg AS/ha i ochronne w% i ! sion j ii -, 1- 4. j ! 1 | 0,25 i 25 ] 3 | 0,8 j 0,25 | 25 | j 0,6 J 0,25 | 38 ! ! + ..... x—... .—.....i Przyklad XX. Zaprawianie nasion ryzu, wprowadzanie substancji chwastobójczej w po¬ stepowaniu przed wzejsciem roslin. W pojemniku szklanym nasiona ryzu odmiany IR-36 zadaje sie ba¬ dana jako odtrutka substancja czynna i wstrzasajac oraz obracajac doprowadza do starannego wymie¬ szania. Pojemnik z tworzywa sztucznego (o wymiarach dlugosc x szerokosc x wysokosc * 47 x 29 x 24 cm) napelnia sie piaszczysta glina i wysiewa sie zaprawione nasiona. Po przykryciu nasion ziemia na powierzchnie gleby mglawicowo rozpryskuje sie substancje chwastobójcza, czyli 2-/4-/3,5-dwuchloro- pirydyl-2-oksy/-fenoksy/-propionian 2-propynylowy. Po uplywie 18 dni od wysiania ocenia sie w % dzialanie ochronne odtrutki* Jako odnosniki sluza przy tym rosliny traktowane sama substancja chwa¬ stobójcza oraz zupelnie niczym nie traktowane rosliny sprawdzianowe* Wyniki zestawiono w podanej nizej tablicy 11, w której skrót AS oznacza substancje czynna* Tablica 11 i Odtrutka - | zwiazek nr i Odstrutka i g AS/kg nasion Substancja chwasto¬ bójcza kg AS/ha j Relatywne dzialanie ochronne w % 0,6 0,4 0,2 0,25 0,25 0,25 Przyklad XXI. Zaprawianie nasion pszenicy, wprowadzanie substancji chwastobójczej w postepowaniu po wzejsciu roslin. W pojemniku szklanym nasiona pszenicy zadaje sie badana jako odrtutka substancja czynna i wstrzasajac oraz obracajac doprowadza sie do starannego wymieszania* Pojemnik z tworzywa sztucznego (o wymiarach dlugosc x szerokosc x wysokosc =25x17x12 cm) na¬ pelnia sie piaszczysta glina i wysiewa zaprawione nasiona. Pd przykryciu nasion ziemia aplikuje sie w postepowaniu po wzejsciu roslin substancja chwastobójcza, czyli N-/2-/2-chloroetoksy/-feny- lo/-sulfonylQ7-N'-4/metoksy-6-metylo-1,3,5-triazynylo-2-/mocznik. Bd uplywie 21 dni od zaapliko¬ wania ocenia sie w % dzialanie ochronne odrutki. Jako odnosniki sluza przy tym rosliny traktowane sama substancja chwastobójcza oraz zupelnie niczym nie traktowane rosliny sprawdzianowe* Wyniki zestawiono w podanej nizej tablicy 12, w której skrót AS oznacza substancje czynna.30 141 315 Tablica 12 r Odtrutka i zwiazek nr J Odtrutka g AS/kg nasion Substancja chwasto¬ bójcza kg Ab^ha —-u Relatywne dziala¬ nie ochronne w % i 0,25 0,125 1,0 1,0 0,25 0,125 0,5 0,5 I I I 25 25 12,5 • Przyklad XXII. Zaprawianie nasion pszenicy, wprowadzanie substancji chwastobój¬ czej w postepowaniu przed wzejsdem roslin. Nasiona pszenicy w pojemniku szklanym zadaje sie ba¬ dana Jako odtrutka substancja czynna i wstrzasajac oraz obracajac doprowadza sie do starannego wymieszania* Pojemniki z tworzywa sztucznego (o wymiarach dlugosc x szerokosc x wysokosc - 25 X 17 x 12 cm) napelnia sie piaszczysta glina i wysiewa zaprawione nasiona* Po przykryciu nasion ziemia na powierzchnie gleby mglawicowo rozpryskuje sie substancje chwastobójcza, czyli N-/2-/2- chloroetoksy/-fenylo/-sulfonylQ7-N'-/4-metoksy-6-metylo-1,3,5-triazynylo-2/-mocznik. Po uplywie 21 dni od zaaplikowania substancji chwastobójczej ocenia sie w % dzialanie ochronne odtrutki.Jako odnosniki sluza przy tym rosliny traktowane sama substancja chwastobójcza oraz zupelnie ni¬ czym nie traktowane rosliny sprawdzianowe. Wyniki zestawiono w podanej nizej tablicy 13, w której skrót AS oznacza substancje czynna.T a b 1 i c a 13 Odtrutka zwiazek nr I 8 I I L_L Odtrutka g AS/kg Substancja chwasto- j Relatywne dzialanie bójcza kg AS/ha i ochronne w % 0,25 0,125 0,25 0,125 0,25 0,125 1,0 1,0 25 25 0,5 0,5 25 25 0,25 0,25 12,5 12,5 Przyklad XXIII. Zwiekszenie zbiorów droga regulowania wzrostu w uprawach soji. W pojemnikach z tworzywa sztucznego, wypelnionych mieszanina ziemia-torf-piasek o stosunku skladni¬ ków 6:3:1, wysiewa sie nasiona soji odmiany "Hark" i utrzymuje w komorze klimatycznej w optymal¬ nych warunkach temperatury, oswietlenia, nawozenia i nawadniania. Rosliny rozwijaja sie tak w cia¬ gu okolo 5 tygodni od stadium 5-6 trójlistnych lisci. W tym stadium rozwojowym rosliny opryskuje sie mglawicowowodna brzeczka substancji czynnej o wzorze 1 do stanu silnego zwilzenia. Stezenie substancji czynnej w brzeczce wynosi 500 ppm substancji czynnej. Ocena nastepuje w 5-tym tygodniu od zaaplikowania substancji czynnej. W porównaniu do nietraktowanych roslin sprawdzianowych wyka¬ zuja rosliny traktowane nowymi substancjami czynnymi o wzorze 1 wyrazne zwiekszenie liczby 1 cie¬ zaru zebranych luszczyn. Szczególnie skutecznymi okazaly sie zwiazki nr nr 58, 295 i 378.Przyklad XXIV. Wspomaganie wzrostu korzeni w uprawie pszenicy i soji. Zwiazki o wzorze 1 stosuje sie w postaci wodnej zawiesiny, otrzymanej z 25#-owego proszku zwllzalnego. Pró¬ be te przeprowadza sie z nasionami, które wysiewa sie w wypelnionych ziemia cylindrach z tworzywa o wymiarach 5 x 40 cm (10 nasion na 1 cylinder), przy czym a) nasiona przed wysianiem traktuje sie141 315 31 dawkami 4-130 mg na kg materialu siewnego, albo b) wysiewa sie nietraktowane nasiona, a glebe mglawicowo opryskuje sie zawiesina substancji czynnej w dawce 0,3-3 kg na 1 ha« Cylindry te w kontrolowanych warunkach utrzymuje sie w komorze klimatycznej. Po uplywie 10 dni kielki przez ostrozne przemywanie woda uwalnia sie od ziemi i mierzy dlugosc oraz ciezar suchej masy tych korzeni* Sposród zwiazków o wzorze 1 w próbie tej szczególnie silne dzialanie wykazuja zwiazki nr nr 364 i 369# Zastrzezenia patentowe 1# Srodek do ochrony roslin uprawnych przed szkodliwym dzialaniem substancji agroche¬ micznych, zawierajacy nosnik i/lub obojetne substancje pomocnicze, substancje czynna, i ewentu¬ alnie substancje chwastobójcza, korzystnie eter dwufenylowy, podstawiony ester kwasu pirydylo- ksyfenoksypropionowego lub 2-/4-/3,5-dwuchloroplrydyloksy-/2-fenoksy7-propionian 2-propynylowy jako substancje chwastobójcza, znamienny tym, ze zawiera jako substancje czynna co najmniej jeden nowy zwiazek o wzorze 1, w którym IL, Rp i R, niezaleznie od siebie oznaczaja atom wodoru, atom chlorowca, grupe nitrowa, grupe cyjanowa, rodnik alkilowy lub grupe alkoksylo- wa, R, f R_ i r, niezaleznie od siebie oznaczaja atom wodoru, atom chlorowca lub rodnik alkilowy, X oznacza alifatyczny, acykliczny, nasycony rodnik weglowodorowy o 1-3 atomach wegla, a Y ozna¬ cza grupe karboksylowa lub jej sól, grupe merkaptokarbonylowa lub jej sól, grupe estru kwasu karboksylowego, grupe tioloestru kwasu karboksylowego, ewentualnie podstawiona grupe amidu kwasu lferboksylowego, zcyklizowana, ewentualnie podstawiona pochodna grupy amidu kwasu karboksylowego lub grupe hydrazydu kwasu karboksylowego, albo X i Y razem tworza ewentualnie podstawiony pier¬ scien tetrahydrofuranonu-2, i/lub zawiera metalokompleks tego zwiazku i/lub jego sola addycyjna z kwasem* 2. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze zawiera jako substancje czyn¬ na 2-/5-chlorochinolinyl-8-oksy/-octan metylo-allilowy, 2-/5-chlorochinolinyl-8-oksy/-octan-2- -fenoksyetylowy lub 2-/5-chlorochinolinyl-8-oksy/-octan 1-metyloheksylowy. 3. Sposób wytwarzania nowych pochodnych chinoliny o wzorze 1, w którym L, Rp i R, nie¬ zaleznie od siebie oznaczaja atom wodoru, atom chlorowca, grupe nitrowa, grupe cyjanowa, rodnik alkilowy lub grupe alkoksylowa, R^ Re i Rg niezaleznie od siebie oznaczaja atom wodoru, atom chlorowca lub rodnik alkilowy, X oznacza alifatyczny, acykliczny, nasycony rodnik weglowodorowy o 1-3 atomach wegla, a Y oznacza grupe karboksylowa lub jej sól, grupe merkaptokarbonylowa lub jej sól, grupe estru kwasu karboksylowego, grupe tioloestru kwasu karboksylowego, ewentualnie podstawiona grupe amidu kwasu karboksylowego, zcyklizowana, ewentualnie podstawiona pochodna gru¬ py amidu kwasu karboksylowego lub grupe hydrazydu kwasu karboksylowego, albo X i Y razem tworza ewentualnie podstawiony pierscien tetrahydrofuranonu-2, znamienny tym, ze zwiazek o wzorze 2, w którym R^ f R2, R,, R,, R= i Rr maja znaczenie podane przy omawianiu wzoru 1, a M oznacza atom wodoru, atom metalu alkalicznego lub metalu ziem alkalicznych, poddaje sie reakcji ze zwiazkiem o wzorze 3, w którym X i Y maja znaczenie podane przy omawianiu wzoru 1, a Z oznacza rodnik odszczepialny.141 315 Ra R4 R3 R4 R2.^kA^Rs R2WVRs «, 0-X-Y __, O-M , ^£***' JYzcJr f Z-X-Y lV2(3r3 IVzór 2 CH 3 -COO^O^CH, IV* -C00CH2CH2-0^Q Wzór 5 0 -C-N \ Rs R CH3 C00CH2-C=CH2 10 Wzór 6 Wzór 7 X2-^V O -^yO-CH-COOR" Wzór 8 CH3 -COO^ ¦N=C Wzór 9 /Rl3 \ , Rh WzOr 40141 315 -CH- -COOCH2-C CHa Wzór 12 Wzór 11 -COOCH^H^pCH^^ "C0N\ch3 m6rn mor 14 -C0N3 -C00^~^CH3 Wzór15 Wzór 16 CONHCH^H2-rf~0 -C0NHCH w CHjOH móri7 mór 18 -CONHCH?-^) ru mór w "C0NxCH2CH20H mor 20 -conh(chA-nCCH2CH20h NCH£H£H Wzór 21 -co xCH2CH2OH (CH2)3CH3 Wzór22 Wzór 23 -coo-^h) -CON< Wzór 24 -.conh^(h) Wzór 25 CH2CH20H CONHCH2CH2N x Wzór2G /C2H5 C2H5 Wzór 27 COf^HjD Wzór 28141 315 -CONH(CH2)3N( /CH3 CH, Wzór 29 -cochQ Wzór 30 -C0NHCH£H2-h(3 A^O Wzór 31 C00CH2^3 Wzór 33 O Wzór 32 CHa I J -c- CH3 Wiór 34 COOCHCH2CH2CH3 CH '3 Wzór 35 -COOCH (CH2)5 CH CH3 :f13 Wzór 36 C0NHCH2^3 * H2° Wzór 37 -»(?" -2H£ C^Hgn Wzór 38 ~ CONHCH2 —^ • H20 Wzór 39 -CONHCH z \*i/ • 7H.0 2n2v.Wzor 40 Pracownia Poligraficzna UP PRL. Naklad 100 egz Cena 220 zl PL PL PL PL PL