Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania nowych nukleozydów.Od dawna wiadomo, ze wsród neuklozydów mozna znalezc srodki przeciwwirusowe. Na przyklad wiadomo, ze 5-/2-bromowinylo/-2'-dezoksyurydyna jest skuteczna przeciw wirusowi opryszczki, jak podali DeClerca i inni, Proc. Natl. Acad. Sci. USA 76, 2947-51 (1979).Liczne nukleozydy powstale przez sprzeganie 2-fluoro-2-dezoksyarabinofuranozy z zasadami typu cytozyny i tyminy, z których najkorzystniejsza byla 5-jodocytozyna, zostaly opisane przez Watanabe i innych, J. Med. Chem. 22, 21-24 (1979) i opis patentowy Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 4 211 773* 9-/2-Hydroksyetoksymetylo/guanina, okreslona jako cykliczny nukleozyd, jest mocnym srodkiem przeciwwirusowym uzytecznym przeciw wirusom opryszczki. Zwiazek ten byl przedmiotem sympozjum omówionego w specjalnym wydaniu American Journal of Medicine, lipiec 1982.Fluorowane weglowodany badano juz przedtem. Przeglad wiadomosci na ten temat podal Pengalis w Advances in Carbohydrate Chemistry and Biochemistry 38, 195-285 (1981). 2,2-l*u- fluoroheksoza zostala opisana przez Adamsona i innych, Carbohydrate Research 18, 345-347 (1971)* Wright i Taylor, Carbohydrate Research 6, 347-354 (1968), omówili synteze 9-/3-de- zoksy-3-fluoro-óC-D-arabinofuranozylo/adeniny.Ostatnio przedmiotem badan stala sie cala synteza weglowodanów i pojawilo sie kilka publikacji. Synteza wymaga metod stereospecyficznych i z powodzeniem zastosowano reakcje asymetrycznego epoksydowania i reakcje z asymetrycznym aldolem, jak podali Masamune, Shar«* pless i inni, J. Org. Oiem. 47, 1373-1381 (1982).Sposobem wedlug wynalazku wytwarza sie nowe nukleozydy o ogólnym wzorze 1, w którym R oznacza ugrupowanie o wzorze 2 lub wzorze 3, w których to wzorach R oznacza atom wodoru, fluoru lub jodu albo grupe metylowa, wzglednie ugrupowanie o wzorze 4 lub wzorze 5» oraz2 142 437 farmakologicznie dopuszczalne sole tych zwiazków* Zwiazki te sa uzytecznymi srodkami przeciw- wirusowymi, silniejszymi niz znane srodki przeciwwirusowe, np* 9-/2-hydroksyetoksymetylo/guani- na.Za uzyteczne uwaza sie zwiazki o wszelkich mozliwych konfiguracjach przestrzennych, bez zadnego ograniczenia. Korzystne sa jednak zwiazki o konfiguracji wystepujacej w naturze rybozy o wzerze 6* Rnadto korzystnym jest, by konfiguracja polaczenia pomiedzy ugrupowaniami rybozy i zasady odpowiadala konfiguracji okreslonej wzorem 7» Zwiazki o wzorze 1 maja zdolnosc tworzenia farmakologicznie dopuszczalnych soli ad¬ dycyjnych z kwasami* Sposób wytwarzania takich soli objety jest zakresem wynalazku* Do takich soli naleza np. bromowodorki, chlorowodorki, jedno-, dwu- i trójfosforany oraz sole sodowe takich fosforanów, siarczany, sole sodowe, potasowe, litowe lub amonowe, jak równiez inne dobrze znane sole* Solami farmakologicznie dopuszczalnymi sa sole uzyteczne w chemioterapii ludzi i zwie¬ rzat cieplokrwistych* Zgodny z wynalazkiem sposób wytwarzania nowych nukleozydów o ogólnym wzorze 1 oraz ich farmakologicznie dopuszczalnych soli polega na tym, ze zwiazek o ogólnym wzorze 8, w któ¬ rym Q oznacza grupe o wzorze CHX, w którym X oznacza grupe metanosulfonyIowa, atom chloru lub bromu albo grupe acetylowa, a Y i i sa jednakowa lub rózne i oznazacja atom wodoru albo sjLlilowa, acylowa lub eterowa grupe zabezpieczajaca, poddaje sie reakcji z pochodna pirymi¬ dyny o ogólnym wzorze 9 lub ogólnym wzorze 10, w których to wzorach R ma wyzej podane znacze¬ nie, wzglednie z pochodna puryny o wzorze 11 lub wzorze 12, przy czym w zwiazkach o wzorach 10, 11 i 12 grupa aminowa jest ewentualnie zabezpieczona grupa sililowa, III-rz*-butoksykarbo- nylowa, benzyloksykarbonylowa, 4-metoksybenzyloksykarbonylowa, 4-nitrobenzyloksykarbonylowa, formyIowa lub acetylowa, po czym usuwa sie grupe lub grupy zabezpieczajace i powstaly zwiazek ewentualnie przeprowadza sie w sól* Jako zwiazek wyjsciowy o wzorze 8 korzystnie stosuje sie 3.5-bis/lII*rz*-butylodwu- metylosililoksy/-1-metanosulfonyloksy-2-dezoksy-2,2-dwufluororyboze lub 3*5-bis/III*rz*-bu- tylodwumetylosililoksy/-1 -metanosulfonyloksy-2-dezoksy-2,2-dwufluoroksyloz e* W przypadku wytwarzania 1-/5-metylo-2,4-dwuketo-1H,3H-pirymidynylo-l/l-2,dezoksy-2,2- -dwufluororybczy lub jej farmakologicznie dopuszczalnej soli 3.5-bis/lII-rz*-butylodwumetylo- sililoksy/-1-metanosulfonyloksy-2-dezoksy-2,2-dwufluororyboze poddaje sie reakcji z 5-netylo- -2,4-bis/trójmetylosililoksy/pirymidyna i usuwa sie grupy zabezpieczajace obecne w produkcie.W przypadku wytwarzania 1-/4-amino-2-keto-lH-pirymidynylo-l/-2-dezoksy-2,2-dwufluoro- rybozy lub jej farmakologicznie dopuszczalnej soli 3,5-bis/lII-rz*-butylodwumetylosililoksy/- -1-metanosulfonyloksy-2-ozoksy-2,2-dwufluororyboze poddaje sie reakcji z bis/trójmetylo sili¬ lo/-*^acetylocytozyna f usuwa-sie grupy zabezpieczajace obecne w produkcie* W przypadku wytwarzania 1-/4-amino-5-jodo-2-keto-1H-piry«idynylo-1-/2-dezoksy-2,2- -dwufluororybozy lub jej farmakologicznie dopuszczalnej soli 3f5-bis/lII-rz*-butylodwumety- losililoksy/-1-metanosulfonyloksy-2-dezoksy-2,2-dwufluororyboze poddaje sie reakcji z tris/trój- metylosililo/-5-Jodocytozyna i usuwa sie grupy zabezpieczajace obecne w produkcie.W przypadku wytwarzania 1-/2,4-dwuketo-5-fluoro-1H.3H-pirymidynylo-l/-2-dezoksy-2,2- -dwufluororybozy lub jej farmakologicznie dopuszczalnej soli 3t5-bis/lII-rz.-butylodwumety- losililoksy/-1-metanosulfonyloksy-2-dezoksy-2,2-dwufluororyboze poddaje sie reakcji z bis/trój- metylosililo/^-fluorouracylem i usuwa sie grupy zabezpieczajace obecne w produkcie.W przypadku wytwarzania 1-/2-keto-4-amino-1H-pirymidynylo-l/-2-dezoksy-2,2-dwufluoro- ksylozy lub jej farmakologicznie dopuszczalnej soli 3f 5-bis/lII-rz*butylodwumetylosiliioksy/- -1-metanosulfonyloksy-2-dezoksy-2f2-dwufluoroksyloze poddaje sie reakcji z tris/trójmetylo- silllo/-cytozyna i usuwa sie grupy zabezpieczajace obecne w produkcie*142 437 3 W przypadku wytwarzania 1-/5-metylo-2-keto-4-amino-1H-pirymidynylo-l/-2-dezoksy-2F2- -dwufluororybozy lub jej farmakologicznie dopuszczalnej soli -3f5-bis/lII-rz#-butylodwumety- losililoksy/-1-metanosulfonyloksy-2-dezoksy-2t2-dwufluororyboze poddaje sie reakcji z tris/ /trójmetylosililo/cytozyna 1 usuwa sie grupy zabezpieczajace obecne w produkcie* Reakcje pomiedzy zabezpieczonym weglowodanem i zasada korzystnie prowadzi sie stosu¬ jac czyste substancje w podwyzszonej temperaturze rzedu okolo 50-200°C. Mozliwe jest jednak stosowanie w reakcji rozpuszczalników o stosunkowo wysokiej temperaturze wrzenia, takich jak dwumetyloformamid, dwumetyloacetamid lub szesciometyloamid kwasu fosforowego* Jezeli reakcje sprzegania prowadzi sie pod podwyzszonym cisnieniem dla unikniecia destylacji rozpuszczalnika o niskiej temperaturze wrzenia, mozna stosowac jakikolwiek dogodny rozpuszczalnik obojetny w warunkach reakcji* Reakcje sprzegania mozna przeprowadzic w niskiej temperaturze, jezeli stosuje sie ini¬ cjator reakcji, taki jak trójfluorometanosulfonyloksysilan* Mozna stosowac zwykle rozpusz¬ czalniki obojetne w warunkach reakcji, jak omówione powyzej, w temperaturze od zblizonej do pokojowej do okolo 100°c* Bo przeprowadzeniu reakcji sprzegania usuwa sie grupy zabezpieczajace w znany sposób* Wiekszosc sililowych grup zabezpieczajacych latwo odszczepla sie przez kontaktowanie z woda lub alkoholem. III-rz*-butylodwumetylosililowa grupe zabezpieczajaca trzeba usuwac w srodo¬ wisku kwasnym, np* przez kontaktowanie z gazowym chlorowcowodorem* Acylowe grupy zabezpieczajace usuwa sie przez zwykla hydrolize za pomoca mocnych lub umiarkowanie mocnych zasad, takich jak wodorotlenki metali alkalicznych, w temperaturze od zblizonej do pokojowej do okolo 100°C. Ebtrzeba co najmniej jeden równowaznik zasady na kaz¬ da grupe zabezpieczajaca* Hydrolize dogodnie prowadzi sie w rozpuszczalnikach hydroksylowych, zwlaszcza w wodnych roztworach alkanoli* Mozna Ja Jednak prowadzic w dowolnych dogodnych roz¬ puszczalnikach, takich jak poliole, np* glikol etylenowy, etery, np, tetrahydrofuran, ketony, np* aceton lub keton metyIowoetylowy, i inne polarne rozpuszczalniki, np. dwumetylosulfotlenek* Odszczepienia acylowych grup zabezpieczajacych mozna równiez dokonac za pomoca innych zasad obejmujacych np* metanolan sodowy, III-rz*-butanolan potasowy, hydrazyne, hydroksyloamine, amoniak, amidki metali alkalicznych i drugorzedowe aminy takie jak dwuetyloamina. Acylowe grupy zabezpieczajace mozna równiez usuwac za pomoca katalizatorów kwasowych, takich jak kwas metanosulfonowy, kwas solny, kwas bromowodorowy lub kwas siarkowy, albo za pomoca kwasowych zywic jonowych. W tym przypadku hydrolize korzystnie prowadzi sie w stosunkowo wysokiej tem¬ peraturze, takiej jak temperatura wrzenia mieszaniny pod chlodnica zwrotna, lecz mozna ja prowadzic w tak niskiej temperaturze jak pokojowa, aby stosuje sie szczególnie mocne kwasy* Grupy zabezpieczajace tworzace ugrupowania eterów usuwa sie znanymi sposobami, np. dzialajac etanotiolem lub chlorkiem glinu.Zaden z etapów^ procesji nie wymaga niezwyklego nadmiaru substratów. Jak zwykle w syn¬ tezach organicznych, wskazane jest stosowanie umiarkowanego nadmiaru, w zakresie od 1,05 do 2-krotnego* Reakcje sprzegania nowych 2-dezoksy-2,2-dwufluoroweglowodanów z zasadami czesto wy¬ magaja zabezpieczenia grup hydroksylowych, aby zapobiec ich reagowaniu z innymi reagentami obecnymi w mieszaninie reakcyjnej. Odpowiednie sa grupy zabezpieczajace zwykle stosowane w syntezach z dziedziny chemii organicznej. Zwykle wybiera sie takie grupy, które mozna wprowa¬ dzac do grup hydroksylowych skutecznie je zabezpieczajac i które mozna latwo usunac po zakon¬ czeniu reakcji. Odpowiednimi grupami moga byc grupy wymienione w podstawowych podrecznikach, np. w rozdziale 3 publikacji "Brotecti^e Groups in Organie Ghemistryn McOmie, Plenum Iress, New York (1973) i w rozdziale 2 publikacji wProtective Groups in Organie Synthesis", Greene, John Wiley and Sons, New York (1981).V sposobie wedlug wynalazku stosuje sie zwiazki o wzorze 8 z ewentualnie zabezpie¬ czonymi grupami hydroksylowymi, gdy Y i/lub 1T oznaczaja sililowa, acylowa lub eterowa grupe zabezpieczajaca*4 142 437 Acylowa grupa zabezpieczajaca jest np. grupa formylowa, 2-chlóroacetylowa, metoksy- acetylowa lub fenoksyacetylowa. Szczególnie dogodnymi grupami zabezpieczajacymi grupe hy¬ droksylowa sa grupy sililowe, poniewaz wiekszosc z nich latwo ulega odszczepieniu przez kon¬ taktowanie z woda lub alkoholem. Do takich grup nalezy zwlaszcza grupa trójmetylosililowa, jak równiez izopropylodwumetylosililowa, metylodwuizopropylosililowa lub trójizopropylosili- lowa. Grupa Ill-rz.-butylodwumetylosililowa stanowi szczególny przypadek i jest korzystna jako grupa zabezpieczajaca w powyzej opisanej syntezie. ULega ona trudniej odszczepieniu, wymagajac takiego reagenta jak kwas chlorowcowodorowy dla usuniecia jej z grupy hydrsoksylowej.Ryboza lub ksyloza ma grupe hydroksylowa w pozycji 1 pierscienia. W celu przepro¬ wadzenia reakcji weglowodanu z zasada, z wytworzeniem zwiazków przeciwwirusowych, w pozycje 1 trzeba wprowadzic grupe odszczepiajaca sie. Odpowiednie sa grupy odszczepiajace sie zwykle stosowane w syntezach organicznych. Korzystnymi grupami odszczepiajacymi sie sa grupy sul- fonylowe, z których najkorzystniejsza jest metanosulfonylowa« Mozna równiez stosowac inne typowe grupy odszczepiajace sie, takie jak atom chloru lub bromu albo grupa acetylowa.Przykladowymi 2-dezoksy-2,2-dwufluoroweglowodanami stosowanymi w sposobie wedlug wy¬ nalazku sa nastepujace zwiazki: 2-dezoksy-2,2-dwufluororyboza, 3,5-bis/trójmetylosililoksy/-2-dezoksy-2,2-dwufluororyboza, 3,5-dwubenzyloksy-2-dezoksy-2f 2-dwufluororyboza, 3,5-bis/chlorowcoacetoksy/-2-dezoksy-2 f2-dwufluororyboza, 3, 5*"bis/2-chlorobenzyloksy/-1 -metanosulfonyloksy-2-dezoksy-2,2-dwufluororyboza, 3.5-bis/4-nitrobenzyloksy/-1-/4-toluenosulfo-nyloksy/-2-dezoksy-2,2-dwufluroryboza, 1 -chloro-3,5-bis/fenoksyacetoksy/-1,2-dezoksy-2,2-dwufluroksyloza, 1 -/2,4-dwubromofenylosulfonyloksy/-3,5-bis/2,2-dwumetylopropionyloksy/-2-dezoksy- -2,2-dwufluoroksyloza, 3,5-bis/benzoiloksy/-1-/o-toluenosulfonyloksy/-2-dezoksy-2,2-dwufluoroksyloza, 1-bromo-3,5-bis/metoksykarbonyloksy/-1,2-dezoksy-2,2-dwufluoroksyloza, 3,5-bis/alliloksykarbonyloksy/-1-chloro-1,2-dezoksy-2,2-dwufluoroksyloza, 3,5-bis/benzyloksykaxbonyloksy/-2-dezoksy-2,2-dwufluoroksyloza, 1^bromo-3,5-bis/4-nitrobenzyloksykarbonyloksy/-1,2-dezoksy-2,2-dwufluoroksyloza, 1-bromo-3,5-bis/tetrahydrotienyloksy/l,2-dezoksy-2,2-dwufluororyboza, 1-bromo-3,5-bis/izopropylodwumetylosililoksy/-1,2-dezoksy-2,2-dwufluororyboza, 1-/2-chlorofenylosulfonyloksy/-3,5-bis/metoksy-metoksy/-2-dezoksy-2t2-dwufluororyboza, 3,5-bis/benzyloksymetoksy/-2-dezoksy-2,2-dwufluororyboza, 1-/4-nitrofenylosulfcnyloksy/-3,5-bis/trityloksy/-2-dezoksy-2f 2-dwufluororyboza, 3,5-bis/alliloksy/-1-chloro-1,2-dezoksy-2p2-dwufluororyboza, 2-dezoksy-2,2-dwufluoroksyloza, 3,5-bis/trójmetylosililoksy/-2-dezoksy-2,2-dwufluoroksyloza, 3,5-dwubenzyloksy-2-dezoksy-2,2-dwufluoroksyloza, 3,5-bis/chloroacetoksy/-2-dezoksy-2,2-dwufluoroksyloza, 3,5-bis/chlorobenzylok3y/-1-metanosulfonyloksy-2-dezoksy-2,2-dwufluoroksyloza, 3,5-bis/4-nitrobenzyloksy/-1-/4-toluenosulfonyloksy/-2-dezoksy-2,2-dwufluoroksyloza, 1 -bromo-3,5-bis/tetrahydrotienyloksy/-1,2-dezoksy-2,2-dwufluoroksyloza,. 1-bromo-3,5-bis/izopropylodwumetylosililoksy/-1,2-dezoksy-2,2-dwufluoroksyloza, 3,5-bis/lII-rz#-butylodwufenylosililoksy/-2-dezoksy-2f 2-dwufluororyboza, 3,5-bis/formyloksy/-1-izopropylosulfonyloksy-2-dezoksy-2f2-dwufluororyboza, 3,5-bis/ trójchloroacetoksy /-1 -metanosulfonyloksy-2-dezoksy-2,2-dwufluororyboza, 1 -chloro-3,5-bls/fenoksyacetoksy/-1,2-dezoksy-2,2-dwufluororyboza, 1 -/2,4-dwubromofenylosulfonyloksy/-3,5-bis/2,2-dwumetylopropionyloksy/-2-dezoksy- -2,2-dwufluororyboza, 3,5-bis/benzoiloksy/-1-/o-toluenosulfonyloksy/-2-dezoksy-2,2-dwufluororyboza, 1 -bromo-3,5-bis/metoksykarbonyloksy/-1,2-dezoksy-2,2-dwufluororyboza,142 437 5 1 -/2-chlorofenylosulfonyloksy/-3,5-bis/metoksymetoksy/-2-dezoksy-2, 2-dwufluoroksyloza, 3,5-bis/benzyloksymetoksy/-2-dezoksy-2 , 2-dwufluoroksyloza, 1 -/4-nitrofenylosulfonyloksy/-3f 5-bis/trityloksy/-2-dezoksy-2f 2-dwufluoroksyloza, 3, 5-bis/alliloksy/-1 -chloro-1 f 2-dezoksy-2, 2-dwufluoroksyloza, 3,5-bis/ III-rz»-butylodwufenylo3uliloksy/-2-dezoksy-2,2-dwufl\K)rokaylozaf 3 9 5-bis/formyloksy/-1 -izopropylosulfonyloksy-2-dezoksy-2,2-dwufluoroksyloza, 3,5-bis/trójchloroacetoksy/-1-metanosulfonyloksy-2-dezoksy-2, 2-dwufluoroksyloza, 3 y5-bis/alliloksykarbonyloksy/-1 -chloro-1 , 2-dezoksy-2f 2-dwufluororyboza, 3 95-bis/benzyloksykarbonyloksy/-2-dezoksy-2f 2-dwufluororyboza i 1 -bixmo-3,5-bis/4-nitrobenzyloksykarbonyloksy/-1 ,2-dezoksy-2f 2-dwufluororyboza.Nowe zwiazki wyjsciowe wytwarza sie z laktonów o wzorze 13, redukujac grupe keto do grupy CHOH i wprowadzajac odpowiednia grupe odszczepiajaca sie i ewentualnie grupy zabezpie¬ czajace grupy hydroksylowe* Laktony o wzorze 13 wytwarza sie przez hydrolize 3-dioksolanylo-2,2-dwufluoro-3-hy- droksypropionianu alkilu o wzorze 14, w którym R i R-* oznaczaja jednakowe lub rózne grupy Oj-C^-alkilowe* Zwiazki o wzorze 14 wytwarza sie w reakcji ketonidu aldehydu D-glicerynowego o wzo¬ rze 15f w którym R i R5 oznaczaja jednakowe lub rózne grupy Gj-C^-alkilówe, z bromodwu- fluorooctanem Oj -C^-alkilu, korzystnie z estrem etylowym* Korzystnym ketonidem aldehydu glicerynowego jest acetonid, w którym R i R5 stanowia grupy metylowe (patrz Fischer i Baer, Helv* Chim* Acta 17, 622 (1934)* Bromodwufluorooctan etylu zostal po raz pierwszy wytworzony przez Morela i Dawansa, Tet, 33f 1445 (1977).Reakcje ketonidu z chlorowcooetanem prowadzi sie w obecnosci zaktywowanego metalu, takiego jak magnez lub, korzystnie, cynk* Aktywacje najlatwiej osiaga sie poddajac mieszanine reakcyjna dzialaniu ultradzwieków. Tego rodzaju aktywacja niweczy niekorzystny wplyw malej ilosci wody obecnej w mieszaninie reakcyjnej, co pozwala uniknac koniecznosci utrzymywania bezwodnych warunków, a takze koniecznosci przygotowania i starannego przechowywania zakty¬ wowanych metali* Jednak w razie potrzeby, metal moze byc zaktywowany zwyklymi, znanymi metodami* Reakcje prowadzi sie w eterach, takich Jak tetrahydrofuran lub eter etylowy, w umiar¬ kowanej temperaturze* Mozna jednak stosowac inne organiczne rozpuszczalniki obojetne w wa¬ runkach reakcji, obejmujace chlorowcowane alkany, takie jak chloroform, dwuchlorometan lub trójchlorometan, oraz rozpuszczalniki aromatyczne jak benzen, toluen i ksyleny* Reakcje prowadzi sie w temperaturze od zblizonej do pokojowej do okolo 150°Cf przy czym korzystna Jest temperatura od zblizonej do pokojowej do okolo 80°c* Wydajnosc ekonomicznie zadawala¬ jaca uzyskuje sie prowadzac reakcje w ciagu od kilku minut do kilku godzin* Reakcja ta jest egzotermiczna, wiec mcze byc koniecznie chlodzenie mieszaniny reakcyjnej, a nie jej ogrze¬ wanie, w zaleznosci od skali reakcji i szybkosci dodawania substratów* Produktem opisanej reakcji jest 3-diokslanylo-2,2-dwufluoro-3-hydroksypropionian alkilu o wzorze 14, w którym R i R5 maja wyzej podane znaczenie* Stosunek 3-R-hydroksy-zwiazku do Jego enancjomeru bedacego 3-S-hydroksy zwiazkiem wynosi zwykle 3:1» Enancjomer bedacy 3-R-hydroksy-zwiazkiem ma wlasciwa konfiguracje dla wy¬ twarzania pochodnej rybozy o jej naturalnej konfiguracji, tak wiec jest zadanym produktem enancjomerycznym* 3-R-hydroksy-zwiazek mozna czysto oddzielic od 3-S-enancjomeru metoda chromatografii na zelu krzemionkowym, eluujac chloroformem zawierajacym 0,5# metanolu* Hydroksypropionian, w kazdej z dwu postaci, hydrolizuje sie stosujac bardzo lagodne warunki, w wyniku czego powstaje lakton o wzorze 13* R?awidlowe przeprowadzenie reakcji hydrolizy umozliwia odszczepienie grupy ketonido- wej, i nieoczekiwanie, równiez odszczepienie grupy estrowej, dajac lakton w pojedynczym etapie* Korzystnym srodkiem hydrolizajacym jest lagodnie kwasna zywica jonowymienna, przy czya6 142 437 najkorzystniejsza Jest zywica Dowex 50W-X12 (Dow Chemical Company), Mozliwe jest równiez przeprowadzenie procesu przy uzyciu innych lagodnych srodków hydrolizujacych, chociaz mozna wówczas otrzymac wieksze ilosci produktów ubocznych. Na przyklad, w procesie hydrolizy mozna stosowac wodny roztwór kwasu octowego lub inne stosunkowo mocne kwasy, takie jak kwas pro- pionowy, kwas mrówkowy, kwas chlorooctowy lub kwas szczawiowy.Grupy hydroksylowe laktonu powinny byc zabezpieczone przed redukcja atomu tlenu w grupie ketonowej. Stosuje sie zwykle warunki reakcji w zaleznosci od wybranych grup zabez¬ pieczajacych. Na przyklad, grupe III-rz,-butylodwumetylosililowa najdogodniej wprowadza sie w postaci jej trójfluorometanosulfonianu,, a reakcje zabezpieczania prowadzi sie w obecnosci zasady, takiej jak lutydyna, pirydyna itp, Acylowe grupy zabezpieczajace, takie jak acety- lowa, benzoilowa itp,, wprowadza sie droga reakcji laktonu ze srodkiem acylujacym, takim jak chlorek, bromek, cyjanek lub azydek acylu, albo z odpowiednim bezwodnikiem. Reakcje dogodnie prowadzi sie w rozpuszczalniku bedacym zasada, takim jak pirydyna, chinolina lub izochino- lina, albo w rozpuszczalniku bedacym trzeciorzedowa amina, takim jak trójetyloamina, trój- butyloamina, lub metylopiperydyna.Reakcje mozna równiez prowadzic w obojetnym rozpuszczalniku, do którego dodano srodek wiazacy kwas, taki jak amina trzeciorzedowa, W razie potrzeby, w reakcji mozna stosowac ka¬ talizatory acylowania, takie jak 4-dwumetyloaminopirydyna i 4-pirolidynopirydyna. Reakcje acyIowania, umozliwiajaca wprowadzenie grup zabezpieczajacych do grup hydroksylowych, prowa¬ dzi sie w umiarkowanej temperaturze od -23 do 100°c, Reakcje acylowania mozna równiez zrea¬ lizowac prowadzac katalizowana kwasem reakcje z udzialem odpowiedniego kwasu karboksylowego w odpowiednim rozpuszczalniku organicznym wzglednie reakcje pomiedzy czystymi substancjami.Mozna stosowac katalizatory kwasowe, takie jak kwas siarkowy, kwas polifosforowy lub kwas metanosulfonowy, Acylowe grupy zabezpieczajace mozna równiez wprowadzac tworzac aktywne estry odpo¬ wiednich kwasów, takie jak estry powstale przy uzyciu takich znanych zwiazków jak dwucyklo- heksylokarbodwuimid, acyloimidazole,nitrofenole, pieciochlorofenol, IMiydroksysukcynimid i 1-hydroksybenzotriazol, Grupy zabezpieczajace typu eteru tworzy sie droga reakcji laktonu z np, odpowiednim zwiazkiem dwuazowym, takim jak dwuazometan, fenylodwuazometan lub sililodwuazometan. Reakcje zwykle przeprowadza sie w rozpuszczalnikach obejmujacych estry, takie Jak octan etylu, roz¬ puszczalniki chlorowcowane, jak dwuchlorometan i chloroform, i etery, jak eter etylowy i tetrahydrofuran, Iroces zazwyczaj prowadzi sie w niskiej temperaturze od okolo -50° do okolo 0°c, Takie reakcje tworzenia eterów mozna równiez przeprowadzic z udzialem takich reagentów jak wodorotlenek trójmetoksysulfoniowy, wodorotlenek trójmetylosulfoniowy i wodorotlenek trójmatyloseleniowy, w takich rozpuszczalnikach jak dwumetylosulfotlenek, dwumetyloformamid, szesciometyloamid kwasu fosforowego, aceton lub acetonitryl.Sililowe grupy zabezpieczajace omówione powyzej wprowadza sie do grup hydroksylowych znanymi metodami, takimi jak reakcja z odpowiednim sililokarbonamidem lub bis/podstawionym- -sililo/karbonamidem lub z odpowiednio podstawionym silazanem. Uzyteczne sa równiez podsta¬ wione sililometanosulfoniany, toluenosulfoniany itp. Zazwyczaj w mieszaninie reakcyjnej po¬ trzebna jest równowazna ilosc zasady, chyba ze stosuje sie rozpuszczalnik bedacy zasada, taki jak wymieniony powyzej.Gdy grupy hydroksylowe zostaly Juz zabezpieczone, atom tlenu w grupie keto laktonu redukuje sie z wytworzeniem alkoholu, otrzymujac zabezpieczona 2-dezoksy-2,2-dwufluororyboze lub ksyloze. Najkorzystniejszym srodkiem redukujacym jest wodorek dwuizobutyloglinowy, sto¬ sowany w niskiej temperaturze rzedu od okolo -100°C do -20°C, Redukcje nalezy przeprowadzac bardzo ostroznie unikajac warunków tak ostrych, ze spowodowalyby otwarcie pierscienia przy atomie tlenu. Celem przeprowadzenia redukcji mozna równiez stosowac inne wodorki metali, ta¬ kie Jak powszechnie stosowany wodorek glinowo-litowy, lecz konieczne jest utrzymywanie niskiej142 437 7 temperatury i zapewnienie rozkladu wodorku zanim nastapi wzrost temperatury pokojowej* Zgod¬ nie z tym, ze w etapie redukcji musi byc uzyty rozpuszczalnik o bardzo niskiej temperaturze krzepniecia* Dogodny jest toluen, chociaz oczywiscie mozna stosowac inne rozpuszczalniki obej¬ mujace nizsze alkanole, zwlaszcza etanol, lub takie etery jak eter etylowy* ¥ celu skutecznego przeprowadzenia reakcji z zasada, w pozycji 1 weglowodanu trzeba wprowadzic odpowiednia grupe odszczepiajaca sie* Korzystna grupa odszczepiajaca sie jest gru¬ pa metanosulfonyIowa, która latwo wprowadza sie droga reakcji z chlorkiem metanosulfonylu w obecnosci równowaznej ilosci odpowiedniego srodka wiazacego kwas* takiego jak trójetyloamina itp* Y taki sam sposób* droga reakcji z odpowiednim halogenkiem sulfonylu, wprowadza sie inne sulfonylowe grupy odszczepiajace sie* W przypadku grup odszczepiajacych sie bedacych atomami chloru lub bromu, czesto ko¬ rzystnie jest najpierw wytworzyc 1-acetylo-pochodna, np* przez reakcje z bezwodnikiem octowym lub innym zródlem grup acetylowych* W obecnosci równowaznej lub wiekszej ilosci srodka usu¬ wajacego kwas* Nastepnie grupe acetylowa ruguje sie, *w niskiej temperaturze od okolo -50° do okolo 0°C, dzialajac gazowym bromowodorkiem lub chlorowodorkiem* Ibniewaz gazowy chlorowco¬ wodór moze spowodowac usuniecie grup zabezpieczajacych, zwlaszcza^sililowyeh, grup zabezpie¬ czajacych, etap ten przeprowadza sie w niskiej temperaturze 1 konieczne jest powolne dodawanie chlorowcowodoru w malych porcjach.Zasady stosowane do wytwarzania nowych zwiazków o wzorze 1 sa znane* Pierwszorz edowe grupy aminowe obecne w niektórych z tych zasad powinny byc jednak zabezpieczone przed sprze¬ ganiem zasady z weglowodanem* Stosuje sie zwykle grupy zabezpieczajace grupe aminowa, obej¬ mujace grupy sililowe omówione powyzej, jak równiez takie typowe grupy jak III-rz*-butoksy- karbonylowa* benzyloksykarbonylowa, 4-metoksybenzyloksykarbonylowa, 4-nitrobenzyloksykarbony- lowa, formylowa lub acetylowa* W celu uczynienia zasady bardziej aromatyczna i podatna na reakcje z weglowodanem wskazane jest przeksztalcenie atomów tlenu w grupach keto zasady w postac enolowa* Biolizacje najdogodniej przeprowadza sie z uzyciem sililowych grup zabezpieczajacych* W tym celu mozna stosowac zwykle sililowe grupy zabezpieczajace omówione powyzej* Dzialanie przeciwwirusowe zwiazków wytwarzanych sposobem wedlug wynalazku wykazano w badaniach in vitro, przeprowadzonych jak opisano ponizej.Komórki (BSC-1 ) pochodzace z nerek zielonych malp afrykanskich lub komórki Hela hodo¬ wano w kolbie Falcona (25 cm ) w temperaturze 37°C w pozywce 199 z 5% inektywowansj plodo¬ wej surowicy bydlecej, penicylina (150 jednostek/ml) i streptomycyna (150yug/ml). Gdy pow¬ staly zlewajace sie monowarstwy, wierzchnia warstwe pozyki wzrostowej usunieto i do kazdej kolby dodano 0,3 ml odpowiedniego roztworu zawierajacego wskazany wirus. R absorpcji w cia¬ gu 1 godziny w temperaturze pokojowej, warstwe komórek zakazonych wirusem pokryto pozywka zawierajaca 1 czesc ^% agaru lonagar No. 2 i 1 czesc pozywki 199 o podwójnej mocy z FSC (plodowa surowica bydleca), penicylina i stroptomycyna oraz zawierajaca równiez badany zwia¬ zek we wskazanym stezeniu wyrazonym w mikrogramach na mililitr* Kolba bez badanego zwiazku zawierala próbke kontrolna, przy uzyciu dwumetylosulfotlenku sporzadzono podstawowe roztwory badanego zwiazku o stezeniu 10^ ug/ml* Kolby inkubowano w ciagu 72 godzin w temperaturze 37°C* W tych miejscach, gdzie wirus zakazyl komórki i rozmnazal sie w nich, zauwazono lysinki* Do kazdej kolby dodano roztwór 10# formaliny i 2% octanu sodowego, aby unieczynnic wirus i unieruchomic warstwe komórek na powierzchni kolby* Lysinki wirusowe, niezaleznie od wielkosci, liczono po zabarwieniu otaczajacych pól komórek krystalicznych fioletem* Liczbe lysinek po¬ równano z liczba lysinek w próbce kontrolnej dla kazdego stezenia leku w warstwie agarowej* Aktywnosc zwiazku wyrazono jako procentowe zmniejszenie liczby lysinek* Wyniki tych prób po¬ dano w tabelach 1-6, przy czym w tabeli 1 podano wyniki prób przy uzyciu komórek BSC-1 i wirusa Herpes simplex typu I, w tabeli 2 - wyniki prób przy uzyciu komórek BSC-1 wirusa ftoeudoarabies, w tabeli 3 - wyniki prób przy uzyciu komórek BSC-1 wirusa Herpes simplex typu II, w tabeli 4 - wyniki prób przy uzyciu komórek BSC-1 poliowirusa typu I, w tabeli 5 - wyniki prób przy uzyciu komórek Hela i wirusa Herpes simplex typu II, a w tabeli 6 - wyniki prób przy uzyciu komórek Hela i wirusa Herpes simplex typu I* Kreska w tablicach oznacza, ze próby z danym zwiazkiem i danym wirusem nie przeprowadzono*8 142 437 Tabela 1 { Zwiazek i z przy- ! kladu nr | VI* \"^r'"\ i VII I ¦ i r- 100 96 99 - I I I r i~—i [ 50 } 25 72 j 53 - 1 - LmbuJbhbJ L_Lj I 1 | 20 - 99 100 | I J Stefce I 1 i 12,5 35 ..—__. -——i tile zw 98 100 L-.—I Lazku (pg/ml) | 6,25 j 3,12 L ^ —J 15 - ... ..J ! 12 - ......U I" i" J1,56J 1 - i 0 i - L....J- — i- -i 21 r ¦¦¦¦¦¦ ™t 100 J u™—4 - ^.....^ ....... 31 100, 0,78 u—— I 6 L.....J " r 0^39"!" 0.2 i 1 1 1 ! 4 i - 1.......^........ - 1 - - " \ 100 a mieszanina anomezyczna (konfiguracja dC i [5 ) " tylko anomer o konfiguracji fi Tabela 2 1——T- { Zwiazek j 1 z przy- ~ { kladu j 100 { 50 j 25 j 20 j 12 ! nr ! ! ! ¦ ' Stezenie zwiazku (/ug/ml) i + tnt-rt 10 j 6 inoi ior 0,2 j 0,1 VI* VII I —t- ...i. 23 T- 1 :"Tiooi - 12 I « 100 T~ J 100} 100 100 97 * mieszanina cmomeryczna (konfiguracja cC i p ) Tabela 3 Zwiazek z preyi&pdu nr '.' 1 r VI*, 100 r Stezenie zwiazku (-jg/ml) 20 T 10 100 ! 100 -L 83 1 ......w_.. 1 1 —i a tylko anomer o konfiguracji^ Tabela 4 j Zwiazek i z przykla- 1 du nr i— L VII 100 1 20 Stezenie zwiazku (/ag/ml) -T ~~- T 10 I 100 ! 100 I 0f2 ,-__-! 100 Tabela 5 r Zwiazek z przykladu } nr Stezenie zwiazku (pjg/ml) 100 20 yu^/llia./ i 10 VI* 100 tóo 100 ! 99 80 65 1 —I ¦ * anomer o konfiguracji fr b anomer o konfiguracji d142 437 9 Tabela 6 nr-—; i Zwiazek i •nr } 100 j 20 J via | - j 100 ! vii ] T 1°°5 i — 1 -L Stezenie zwiazku Cug/ml) ~T——- r~—r j 100 T ióos ( 99 J 100 i— i 1 1 1 99 98 • ! 0,2 i 42 -J—5 i a tylko anomer £ prawdopodobnie toksyczny W tabeli podano wyniki badan porównawczych przeprowadzonych przy uzyciu zwiazku wy¬ tworzonego sposobem wedlug wynalazku (zwiazek z przykladu VI) i znanych srodków przeciwwiru- sowych o nazwie Ara-A (jednowodzian 9-£ -D-arabinofuranozylo-6-amino-9H-puryny) i acyklovir Z9-/2-hydroksyetoksymetylo/guanina/i W badaniach tych okreslano dawke zwiazku wymagana dla zmniejszenia o 50# wzrostu: wirusa Herpes simplex typu I9 oznaczona jako IE^o* Dawka ta byla najmniejsza w przypadku zwiazku z przykladu vi, co swiadczy o tym, ze ma on silniejsze dzia¬ lanie niz znane srodki przeciwwirusowe* Tabela 7 Zwiazek i -r- Zwiazek z przykladu VI8 Ara-A Acyclovir IE^0 gug/ml) j 0,31 7,6 1,74 a tylko anomer jl Jeden ze zwiazków wytwarzanych sposobem wedlug wynalazku (zwiazek z przykladu VII) badano w próbie hodowli tkankowej in vitro* Próba ta obejmuje wzrost warstwy komórek na spo¬ dzie plytki z hodowla tkankowa* Komórki zakazono szczepem wirusa i pokryto jednorodna warstwa agaru odzywczego* Nastepnie na powierzchnie agaru nalozono krazki z bibuly filtracyjnej na¬ sycone okreslona iloscia badanego zwiazku* Plytki inkubowano w temperaturze 37°C, komórki unieruchomiono dzialajac formalina i zabarwiono barwnikiem czterochromowym* Strefy aktyw¬ nosci przeciwwirusowej badanego zwiazku okreslono w milimetrach* Morfologie zabezpieczonych komórek oceniano w skali od 0 do 4, przy czym 0 oznacza komórki calkowicie uszkodzone, a 4 - komórki normalne* Wyniki tych prób podano w tabeli 8* Zwiazek z przykladu VII badano we wskazanych stezeniach* Wielkosci stref zabezpieczonych komórek podano w milimetrach* Liczby w nawiasach po liczbach obrazujacych wielkosó stref odnosza sie do ocen morfologii* Tabela 8 ! Stezenia roztworu \n^fjjss.r ! 5000 [ 1000 i 500 i~" 250 ~~ 'i" W U—---—-— —-. i Jblio III —K —z— .- 1 ~4? (4) l 44 (4) j 39 (4) | 34 (4) " Szczepy wirusów .--. mm ¦¦ i ! Herpes b:""::2i:n:i 65 (4) 50 (4) 45 (4) 40 (4) i—^————————————j "" 37 (4)" j | Ann Arbor ! 45 (4) ... -.-- 40 (4) 32 (4) 24 (4) . _ | 1 Semliki Fbrest J U-T-Z^^-,-5 ^ .17 j _* i i 19 'wT'""""'j 17 (4) " | j 14 (4) J j 10 (4) } L. —— 110 142 437 c*d* tabeli 8 .—-J ! 62,5 | 31,25 i 25 ! 12,5 | 6,25 i Ti3~ i 1,56 i 0,78 1 2 ! 28 (4) ! 15 (4) ! 15 (4) | " 14 (3)"" ! 9 (D 1 _--_- -JL._ -._-_. 1 —1 1 -l~ :":?:i:"~T~: -----—~—t" ¦ 34 (4) j 30(4) | 27 (4) ! 24 (4) | 20 (4) ! 15 (4) ! 9~4~ | 7 (2) J "5 21 (4) 16 (4) - - - - •—T— —X 1_, T .-—A— ——T-'" —j- ...4-. :n~3™ 7 (3) - - - - - —-™i p i _—_»_^ I --- - ^ 1 Nukleozydy wytwarzane sposobem wedlug wynalazku stosuje sie do leczenia infekcji wiru¬ sowych w zwykly sposób* Zwiazki te sa skuteczne w leczeniu infekcji wirusowych w ogóle, a w szczególnosci w leczeniu infekcji wywolanych wirusami z rodzaju Herpes.Zwiazki o wzorze 1 lub ich farmakologicznie dopuszczalne sole mozna podawac doustnie 9 zewnetrznie lub pozajelitowe* Na ogól stosuje sie je w dawce okolo 5-300 mg/kgf a bardziej korzystnie w dawce okolo 10-100 mg/kg.Zwiazki te stosuje sie zwykle w postaci srodków farmakologicznych, które sporzadza sie w znany sposób, postepujac zgodnie z przyjeta praktyka* Jezeli nukleozyd ma byc stosowany zewnetrznie, sporzadza sie preparat do uzytku zewnetrznego, taki jak krem lub masc do wciera¬ nia w tkanke dotknieta choroba* Kremy sa emulsjami fazy olejowej i fazy wodnej, w których nukleozyd jest rozpuszczony lub zdyspergowany. Mascie sa preparatami na podlozu tluszczowym lub woskowym, w którym nukleozyd moze byc rozpuszczony, lecz moze byc zdyspergowany, jezeli nie ulega rozpuszczeniu przy zadanym stezeniu* Okreslenie "farmakologicznie dopuszczalne" lub "fizjologicznie dopuszczalna" dotycza srodków stosowanych w chemioterapii zwierzat cieplokrwistych* Preparaty do podawania pozajelitowego korzystnie sporzadza sie tak, ze nukleozyd lub jego farmakologicznie dopuszczalna sól rozpuszcza sie otrzymujac roztwór do wstrzykiwania, lecz wiekszosc nukleozydów nie jest dobrze rozpuszczalna w wodzie* Tak wiec, bardziej pow¬ szechnie wytwarza sie preparat do podawania pozajelitowego w postaci wysuszonego proszku za¬ wierajacego nukleozyd i fizjologicznie dopuszczalne srodki dyspergujace, takie jak skrobia, cukier i tym podobne, do którego dodaje sie wyjalowiona wode, uzyskujac zawiesine do wstrzy¬ kiwania* Preparaty do podawania pozajelitowego mozna sporzadzac na podstawie wody zawieraja¬ cej umiarkowana ilosc fizjologicznie dopuszczalnych rozpuszczalników, takich jak glikol pro¬ pylenowy itp* a takze mieszaniny moga miec zdolnosc rozpuszczania nukleozydów zapewniajac ich dopuszczalne stezenie* W powszechnym uzyciu znajduje sie wiele typów preparatów do podawania doustnego, obej¬ mujacych jednostki dawkowania, takie jak tabletki i kapsulki, i jednostki dawkowania w posta¬ ci cieklej, takie jak zawiesiny* Na ogól w farmacji stosuje sie korzystnie jednostki dawko¬ wania sporzadzane tak, aby zapewnic zwykla dawke w jednej tabletce lub kapsulce albo w nie¬ wielkiej liczbie tabletek lub kapsulek* Sposób sporzadzania tabletek przy uzyciu odpowiednich srodków poslizgowych, wiazacych i kruszacych jest znany* W przypadku wytwarzania kapsulek* nukleozyd tylko rozciencza sie odpowiednia iloscia obojetnej substancji w postaci proszku, takiej Jak laktoza, uzyskujac wlasciwa mase do napelniania kapsulek o odpowiedniej wielkosci* Zawiesiny do podawania doustnego sporzadza sie dokladnie mielac nukleozyd i mieszajac go ze stosunkowo lepka ciecza na podstawie wody* Lepkosc reguluje sie dodajac farmakologicznie do¬ puszczalne srodki zageszczajace i tworzace zele, takie jak zywice roslinne, chemicznie mody¬ fikowane pochodne celulozy itp* W razie potrzeby mozna stosowac odpowiednie srodki smakowo zapachowe*142 437 11 Wynalazek ilustruja ponizsze przyklady, przy czym przyklady I-III dotycza wytwarzania substratów* Przyklad Ii 2f2-D^fluoro-3-hydroksy-3-/2f2-dwunietylodioksolanylo-4/propionian etylu. Do 10,2 g zaktywowanego cynku dodaje sie mala porcje roztworu skladajacego sie z 31,8 g bromodwufluorooctanu etylu i 22,6 g 4-for*mylo~2,2-dwumetylodioksalanu w 53 ml tetrahydrofuranu i 53 ml eteru etylowego, starajac sie usunac z mieszaniny reakcyjnej wode* Zaraz po dodaniu pierwszej porcji roztworu do zaktywowanego cynku roztwór zaczyna wrzec* Ibzostalosc roztworu dodaje sie kroplami z szybkoscia pozwalajaca utrzymac lagodne wrzenie podczas okresu dodawa¬ nia roztworu, wynoszacego okolo 30 minut* Mieszanine reakcyjna miesza sie utrzymujac stan la¬ godnego wrzenia pod chlodnica zwrotna w ciagu 30 minut lub dluzej* Mieszanine reakcyjna wlewa sie do 200 ml 1n kwasu solnego i 200 g lodu i miesza sie az do stopienia sie lodu* Wodna mie¬ szanine ekstrahuje sie 4 razy eterem etylowym w porcjach po 70 ml, warstwy organiczne laczy sie i przemywa 50 ml nasyconego, wodnego roztworu chlorku sodowego i 50 ml nasyconego, wodnego roz¬ tworu wodoroweglanu sodowego, suszy nad siarczanem magnezowym i odparowuje pod próznia, otrzy¬ mujac 26 g jasnozóltego oleju* Surowy produkt chromatografuje sie na kolumnie wypelnionej 1000 g zelu krzemionkowego, eluujac chloroformem zawierajacym 0,5tf metanolu, dla oddzielenia 3-R-hy- droksy-zwiazku stanowiacego wieksza czesc produktu od 3-S-hydroksy-zwiazku stanowiacego mniej¬ sza czesc produktu* Stosunek ilosciowy tych zwiazków wynosi 3:1, przy czym najpierw ulega wy¬ myciu 3-S-hydroksy-zwiazek* R odparowaniu frakcji zawierajacych 3-R-hydroksy-zwiazek otrzymuje sie 12,6 g pro¬ duktu w zasadniczo czystej postaci* Identyfikacja metoda spektrometrii masowej wykazuje frag¬ ment o masie 239* co zgadza sie z masa czasteczkowa zadanego produktu pozbawionego grupy me¬ tylowej utraconej z ugrupowania acetonidowego w pomiarze spektrometrycznym. Analiza 3-R-hy- droksy-zwiazku metoda magnetycznego rezonansu jadrowego przy 90 Hz w CDCl, wykazuje $ - 3,94- 4,45 (m, 5H), 3,14 (dr J-4, 5 Hz, 1H), 1,2-1,47 (m, 9H).Analiza 3-S-hydroksy-zwiazku, otrzymanego w ilosci 4,68 g przez odparowanie odpowied¬ nich frakcji, metoda NMR Jak powyzej wykazuje 6 - 3,75-4,47 (m, 6H), 2,95 (d, J«8 Hz, 1H), 1#25-1,5 (m, 9H).Przyklad II* 2-Dezoksy-2,2-dwufluoro-1-ketoryboza* 50 g 3-R-hydroksyzwiazku, otrzymanego w wyniku syntezy podobnej do opisanej w przykladzie I, rozpuszcza sie w 500 ml metanolu i 250 ml wody i do roztworu dodaje sie 250 g zywicy Dowex 50W-X12* Mieszanine miesza sie w temperaturze pokojowej w ciagu 4 dni, po czym saczy przez warstwe pomocniczego materialu filtracyjnego stanowiacego ziemie okrzemkowa* frzesacz odparowuje sie do sucha pod próznia, otrzymujac 33,0 g zadanego produktu, który identyfikuje sie metoda NMR przy 90 MHz w CD,0D.S - 3,6-4,6 (seria m,*4H), 4,8 (bs, 2H).Przyklad III. 3,5-Bis-/lII-rz*-butylodwumetylosililoksy/-2-dezoksy-2,2-dwu- fluoro-1-ketoryboza« Do 13 g-produktu otrzymanego w przykladzie II dodaje sie 60 ml dwuchlo- rometanu, 22,5 al 2,6-lutydyny i 48,2 ml trójfluorometylosulfonyloksy-III-rz*-butylodwumety- losllanu, w atmosferze azotu, lagodnie chlodzac, aby utrzymac temperature ponizej 25°C* W ciagu 15 minut po polaczeniu substratów reakcja staje sie wyraznie egzotermiczna, a mie¬ szanina staje sie rzadka i daje sie latwo mieszac* Mieszanine miesza sie w ciagu nocy* Roz¬ ciencza sie ja 150 ml octanu etylu, przemywa kolejno 40 ml 1n kwasu solnego, 40 ml nasyconego wodnego roztworu wodoroweglanu sodowego i 40 ml nasyconego wodnego roztworu chlorku sodowego* Nastepnie suszy sie ja nad siarczanem magnezowym i odparowuje do sucha pod próznia, otrzy¬ mujac 32,1 g surowego produktu, który chromatografuje sie na 260 g zelu krzemionkowego o uziar- nieniu 100 mesh, eluujac mieszanina chloroform-eter etylowy 10:1* Frakcje zawierajace zadany produkt laczy sie i odparowuje sie pod próznia, otrzymujac 7,8 g czystego produktu* Tna* frakcje laczy sie i odparowuje, otrzymujac dodatkowo 10 g zanieczyszczonego produktu, którego dalej nie oczyszcza sie* Analiza czystego produktu daje nastepujace wyniki i Widmo IR (czysta substancja) 1820 cm"1* Widmo NMR (CDC13, 90 MHz) cT - 0,1-0,22 (m, 12H), 0,83-0^98 (m, 18H), 3,63-4,7 (seria m, 4H). Widmo masowe m/c-339-P-III-rz*-butyl*12 142 437 Przyklad IV. 3f5-Ms/lII-rzi-butylodwumetylosllilo/-2-dezoksy-2f2-dwufluoro- ryboza* Ibrcje (10,3 g) 3f5-bis/lII-rz«-butylodwuinetylo8ililoksy/-2-dezoksy-2f2-dwufluoro- -1-ketorybozyf otrzymanej w podobny sposób Jak w przykladzie IIIf rozpuszcza sie w 120 ml bez¬ wodnego toluenu i chlodzi do temperatury -84°C* Fbdczas ciaglego mieszania do roztworu dodaje sie w ciagu 20 minut 26 g wodorku dwuizobutyloglinowego* Mieszanine reakcyjna utrzymuje sie w temperaturze ponizej -65°C przez caly czas* Ib 2 godzinach dd dodania pierwszej porcji wo¬ dorku dodaje sie metanol o temperaturze -20°C i dodatkowo dodaje sie zimny metanol az do za¬ przestania wydzielania sie gazu* Mieszanine pozostawia sie, aby powoli ogrzala sie do tempe¬ ratury pokojowej i przemywa sie ja 100 ml 1n kwasu solnego* Warstwe wodna przemywa sie 100 ml eteru etylowego i 3 razy eterem etylowym w porcjach po 50 ml* Warstwy organiczne laczy sief przemywa 100 ml nasyconego* wodnego roztworu wodoroweglanu sodowego, suszy nad siarczanem magnezowym i odparowuje pod próznia, otrzymujac 8,2 g zadanego produktu w surowej postaci* Ten produkt mozna w razie potrzeby poddac chromatografii na zelu krzemionkowym (25 g zelu na 1 g surowego produktu), stosujac do eluacji 100% dwuchlorometan* Widmo NMR (CDCU, 90 MHz) 6 -0,1-0,24 (m, 12H), 0,85-1,0 (m, 1gH), 3,33-4,63 (seria m, 5H), 5,0-5,27 (dd, 1H)* Widmo masowe m/e-34l»P-III-rz*-butyl. /cC/^5- 425,1°.Przyklad V. 3,5-Bis-/lII-rz.-butylodwumetylosililoksy/-1-metanosulfonyloksy- -2-dezoksy-2,2-dwufluororyboza* Ibrcje (0,5 g) 3,5-bis/lII.rz-butylodwumetylosililoksy/-2- -dezoksy-2,2-dwufluororybozy rozpuszcza sie w 5 ml bezwodnego dwuchlorometanu i do roztworu dodaje sie 0,17 g trójetyloaminy* Lagodnie chlodzac, do roztworu dodaje sie 0,11 ml chlorku metanosulfonylu* Ib 3 godzinach mieszania w atmosferze azotu w temperaturze 25°C mieszanine odparowuje sie pod próznia, a pozostalosc rozprowadza sie w 10 ml octanu etylu* Roztwór ekstrahuje sie 3 ml nasyconego, wodnego roztworu wodoroweglanu sodowego i kolejno 3 ml 1n kwasu solnego, 3 ml wody i 5 ml nasyconego, wodnego roztworu chlorku sodowego. Roztwór orga¬ niczny suszy sie nad siarczanem sodowym i zateza pod próznia, otrzymujac 0,59 g zadanego pro¬ duktu* Widmo NMR (CDd3, 90 MHZ) 5 -0,05-0,16 (m, 12H), 0,78-0,90 (m, 18K), 3,0 (s, 3H), 3,65-4,59 (seria m, 4K), 5.67-5,9 (dd, 1H). Widmo masowe m/e - 419 - F-III-rz#-butyl.Przyklad VI. 1-/5-MBtylo-2,4-dwuketo-1H,3H-pirymidynylo-l/-1,2-dezoksy-2,2- -dwufluororyboza* W atmosferze azotu, do 2,59 g 3,5-bis/lII-rz*-butylodwumetylosil -metanosulfonyloksy-2-dezcksy-2,2-dwufluororybozy dodaje sie 1,60 g 5-metylo-2,4-bis-/trój- metylosililoksy/pirymidyny i 45 ml bezwodnego dwuchloroetanu* Do tej mieszaniny dodaje sie 1,45 g trójfluorometanosulfonyloksytrójmetylosilanu i klarowny roztwór miesza sie w tempera¬ turze wrzenia pod chlodnica zwrotna w ciagu okolo 2-3 godzin* Mieszanine reakcyjna chlodzi sie do temperatury pokojowej, dodaje sie 1,35 ml metanolu i miesza zawiesine w ciagu 30 minut.Osad odsacza sie, a przesacz zateza do polowy pierwotnej objetosci pod próznia i rozciencza jednakowa objetoscia dwuchlorometanu* Roztwór przemywa sie nasyconym, wodnym roztworem wodo¬ roweglanu 30dowego, a nastepnie nasyconym, wodnym roztworem chlorku sodowego i suszy nad bez¬ wodnym siarczanem sodowym* Roztwór saczy sie, a przesacz wysyca sie bezwodnym bromowodorkiem* Mieszanine reakcyjna miesza sie w ciagu 30 minut i potem zateza pod próznia* Pozostalosc roz¬ puszcza sie w metanolu, a roztwór odparowuje sie do sucha pod próznia* BDZOstalosc rozpuszcza sie w wodzie, a roztwór ekstrahuje sie "dwukrotnie eterem ety¬ lowym* Warstwe wodna odparowuje sie do sucha* Ibzostalosc kilkakrotnie rozprowadza sie w eta¬ nolu i odparowuje, usuwajac azeotropowo cala wode. Uzyskuje sie 1 g surowego produktu, który chromatografuje sie na 30 g zelu krzemionkowego. Woelm (70-150 mesh) i eluuje octanem etylu, otrzymujac 0,76 g zadanego produktu. Produkt ten dalej oczyszcza sie przez rekrystalizacje z octanu etylu, otrzymujac 0,37 g bialego krystalicznego produktu* Widmo NMR (CD^OD, 90 MHZ) Widmo m/e-278-jon macierzysty* Przyklad VII* 1-/4-Amino-2-keto-lH-pirymidynylo-l/-2-dezoksy-2,2-dwufluoro- ryboza*W atmosferze azotu, do 5,0 g 3,5-bis/lII-rz*-butylodwumetylosililoksy/-1-metanosulfo- nyloksy-2-dezoksy-2,2-dwufluororybozy w 100 ml bezwodnego 1,2-dwuchloroetanu dodaje sie 4,68 g bis-trójmetylosililo-N-acetylocytozyny, a nastepnie 3,96 g trójfluorometanosulfonyloksytrój- metylosilanu* Roztwór utrzymuje sie w temperaturze wrzenia pod chlodnica zwrotna w ciagu142 437 13 3-15 godzin. Mieszanine reakcyjna chlodzi sie do temperatury pokojowej, dodaje sie 2,0 ml metanolu i zawiesine miesza sie w ciagu okolo 30 minut* Osad odsacza sie, a przesacz zateza sie pod próznia do sucha. Pozostalosc rozpuszcza sie w chlorku metylenu, wysyca bezwodnym HBr i miesza w temperaturze pokojowej w ciagu 45 minut. Mieszanine zateza sie do sucha pod prózniaf rozprowadza w nasyconym metanolowym roztworze amoniaku i miesza w ciagu okolo 15 go¬ dzin w temperaturze pokojowej. Roztwór zateza sie do sucha pod próznia, rozciera z woda, porcje rozpuszczalne w wodzie nanosi sie na kolumne wypelniona zelem krzemionkowym do chroma¬ tografii z odwróconymi fazami, otrzymujac 100 mg zadanego produktu w wyniku elucji woda* Widmo NMR (CDjOD, 90 MHz) J - 3,7-4,65 (seria m, 4H), 4,83 (bs, 4H), 5,97 (4, J-8 Hz), 1H), 6,24 (t, J=8 Hz, 1H), 7,88 (d, J-8 Hz, 1H). Widmo masowe m/e ¦ 263 ¦ jon macierzysty.Przyklad VIII. 1-/4-Amino-5-jodo-2-keto-lH-pirymidynylo-l/-2-dezoksy-2,2- -dwufluororyboza* W atmosferze azotu, do 1,99 g 3,5-bis/lII-rz*-butylodwumetylosililoksy/-1- -metanosulfonyloksy-2-dezoksy-2,2-dwufluororybozy w 35 ml bezwodnego 1,2-dwuchloroetanu do¬ daje sie 2,08 g tris-trójmetylosililo-5-jodocytozyny, a nastepnie 1,11 g trójfluorometano- sulfonyloksytrójmetylosilanu* Roztwór utrzymuje sie w temperaturze wrzenia pod chlodnica zwrot-* na w ciagu 3-15 godzin* Mieszanine reakcyjna chlodzi sie do temperatury pokojowej, dodaje sie 5,0 ml metanolu i zawiesine miesza sie w ciagu okolo 30 minut* Osad odsacza sie, a prze¬ sacz zateza sie pod próznia do sucha* R)zostalosc rozpuszcza sie w chlorku metylenu, wysyca bezwodnym HBr i miesza w temperaturze pokojowej w ciagu okolo 45 minut* Mieszanine zateza sie do sucha pod próznia. Pozostalosc rozciera sie z woda, neutralizuje NaHCO* i rozdziela na kolumnie wypelnionej zelem krzemionkowym do chromatografii z odwróconymi fazami, stosujac mieszanine woda-metanol (9:1) jako eluent* Otrzymuje sie 26 mg zadanego produktu* Widmo NMR (CD^OD, 90 MHz) cf - 3,6-4,73 (seria m, 4H), 4,9 (bs, 4h), 6,25 (t, J«8 Hz, 1H), 8,44 (s, 1H)* Widmo masowe m/e ¦ 389 ¦ jon macierzysty* Przyklad IX* 1-/2,4-Imketo-5-fluoro-1H,3H-pirymidynylo-l/-2-dezoksy-2,2- -dwufluororyboza* W atmosferze azotu, do 1,1 g 3,5-bis/lII-rz*-butylodwumetylosiloksy/-1- -metanosulfonyloksy-2-dezoksy-2,2-dwufluororybozy w 20 ml bezwodnego 1,2-dwuchlorometanu dodaje sie 2,83 g bis-trójmetylosililo-5-fluorouracylu, a nastepnie 0,66 g trójfluorometa- nosulfonyloksytrójmetylosilanu* Roztwór utrzymuje sie w temperaturze wrzenia pod chlodnica zwrotna w ciagu 3-15 godzin* Mieszanine reakcyjna chlodzi sie do temperatury pokojowej, dodaje sie 1,0 ml metanolu i zawiesine miesza sie w ciagu okolo 30 minut* Osad odsacza sie, a przesacz zateza sie pod próznia do sucha. Ibzostalosc rozpuszcza sie w chlorku metylenu, wysyca bezwodnym HBr i miesza w temperaturze pokojowej w ciagu okolo 45 minut* Pozostalosc rozciera sie z woda, neutralizuje NaHCO, i rozdziela na kolumnie wypelnionej zelem krzemion¬ kowym do chromatografii z odwróconymi fazami, stosujac wode jako eluent* Otrzymuje sie 30 mg zadanego produktu* Widmo NMR (CD^OD, 90 MHz) cf - 3,5-4,5 (seria m, 4H), 4,65 (bs, 3H), 5,89 (t, J=8 Hz, 1H), 7,94 (d, J»7 jfef 1H)* Widmo masowe m/e » 282 - jon macierzysty* Przyklad X*-1-/5-Metylo-2,4-dwuketo-lH, 3H-pirymidynylo-l/-2-dezoksy-2,2- -dwufluororyboza. Fbrcje 5,4 g 9,5-bis/lII-rz*-butylodwumetylosililoksy/-1-metanosulfony- loksy-2-dezoksy-2,2-dwufluororybozy i 5,4 g 5-metylo-2,4-bis/trójmetylos*ililoksy/pirymi- dyny laczy sie i ogrzewa w atmosferze azotu, mieszajac w temperaturze 100°C w ciagu 1 godziny i nastepnie w temperaturze 150°C w ciagu 1 godziny* Mieszanine chlodzi sie do temperatury pokojowej i rozciencza 25 ml wody i 10 ml metanolu* Zawiesine saczy sie przez warstwe ziemi okrzemkowej, a placek filtracyjny przemywa acetonem. Polaczone przesacze odparowuje sie pod próznia, uzyskujac 5,9 g oleistej pozostalosci* Pozostalosc rozpuszcza sie w 10 ml ace¬ tonu i nanosi Ja na kolumne o srednicy 4,5 cm, wypelniona 80 g zelu krzemionkowego, po czym eluuje mieszanina dwuchlorometan-metanol-trójetyloamina (15«1t1)*14 142 437 Pierwsze 100 ml eluatu odrzuca sie, a nastepne 300 ml odparowuje pod próznia, otrzy¬ mujac 4,1 g surowego produktu, który rozpuszcza sie w 40 ml acetonu; Przez roztwór przepusz¬ cza sie pecherzykami chlorowodór w ciagu 1 godziny, a nastepnie przepuszcza sie pecherzykami bromowodów w ciagu 1 godziny. Roztwór odparowuje sie w temperaturze 62°C, otrzymujac 4,4 g oleistego ciemnego produktu* Produkt ten rozpuszcza sie w 10 ml cieplej mieszaniny dwuchlorometan- kwas octowy (3:1) i nanosi na kolumne o srednicy 4,3 cm, wypelniona 43 g zelu krzemionkowego; Jako eluent stosuje sie najpierw mieszanine dwuchlorometan-kwas octowy (3:1), uzyskujac 1000 ml wycieku, a nastepnie sam kwas octowy• Przewazajaca czesc zadanego produktu znajduje sie we frakcjach od 1000 ml do 1400 ml wycieku z kolumny, co potwierdza analiza metoda chromatografii cienko¬ warstwowej na zelu krzemionkowym, przy zzyciu mieszaniny dwuchlorometan-metanol (15:1 J; Frakcje te laczy sie i odparowuje pod próznia, a pozostalosc rozprowadza sie w 15 ml zimnego acetonu i saczy. Z przesaczu odpedza sie rozpuszczalnik pod próznia, a uzyskany olej roz¬ puszcza sie w 5 ml acetonu i chromatografuje na 20 g zelu krzemionkowego, stosujac miesza¬ nine dwuchlorometan-metanol (15:1); frakcje zawierajace produkt laczy sie i odparowuje pod próznia, otrzymujac 300 mg pólstalego produktu; Produkt ten rozprowadza sie w 5 ml acetonu i saczy, a prsesacz odparowuje pod próznia, otrzymujac 230 mg jasnobrunatnego pólstalego pro¬ duktu; Produkt ten rozpuszcza sie w 10 ml nasyconego wodnego roztworu wodoroweglanu sodowego, a roztwór ekstrahuje sie dwukrotnie eterem etylowym w porcjach po 15 ml; Faze wodna odparo¬ wuje sie pod próznia, pozostalosc miesza sie z acetonem, powstala zawiesine saczy, zas prze¬ sacz odparowuje pod próznia, otrzymujac 140 mg zadanego produktu w postaci brunatnego lep¬ kiego oleju; Widmo NMR (CDjOD, 90 Mlfc) 5 -1,9 (s, 3H), 3,65-4,65 (m, 4H), 4,83 (s, 3H), 6,12 (dd, J«7Hz), 12 Hz, 1H), 7,70 (s, 1H); Widmo masowe m/e ¦ 278 - jon macierzysty; Przyklad XI; 1-/5-Metylo-2,4-dwuketo-lH, 3H-pirymidynylo-l/-2-dezoksy-2,2- -dwufluororyboza; Do 80 g 9,3-bis/MI-rz;-butylodwumetylosililoksy/-1 -metanosulfonyloksy-2- -dezoksy-2,2-dwufluororybozy, w atmosferze azotu, dodaje sie 1,4 litra swiezo przedestylowa¬ nego chlorku metylenu i 49,5 g 5-metylo-2,4-bis/tróJmetylosililoksy/pirymidyny; Do tej mie¬ szaniny dodaje sie 44,8 g trójfluorometanosulfonyloksytrójmetylosilanu i mieszanine reakcyjna utrzymuje sie w stanie wrzenia pod chlodnica zwrotna w ciagu 3 1/4 godziny; Mieszanine reakcyjna miesza sie w temperaturze pokojowej w ciagu nocy, po czym zadaje sie 41,6 ml meta¬ nolu; Mieszanine miesza sie w ciagu okolo 30 minut, a wytracona substancje stala odsacza sie.Przesacz zateza sie pod próznia w temperaturze 45°C, a uzyskany ciemny olej rozpuszcza sie w 500 ml chlorku metylenu nasyconego bezwodnym bromowodorem; fbwstala zawiesine miesza sie w ciagu okolo 3 godzin, po czym usuwa z niej substancje lotne pod próznia w temperaturze 45°C. Rzostalosc rozpuszcza sie w 100 ml 10# roztworu wodoroweglanu sodowego i 100 ml eteru etylowego. Warstwe wodna oddziela sie i zateza pod próznia w temperaturze 50°C, a pozosta¬ losc rozciera sie 3 razy z goracym octanem etylu w porcjach po 100 ml; Warstwy organiczne laccy sie i odparowuje pod próznia w temperaturze 45°C, a pozostalosc rozpuszcza sie w 50 ml wody; Roztwór ten w porcjach po 10 ml chromatografuJe sie na kolumnie Waters Frep 500 C do chromatografii z odwróconymi fazami, stosujac mieszanine woda-metanol (9x1, objetosciowo) jako eluent* Otrzymuje sie 2,21 g 1-/5-metylo-2,4-dwuketo-lH, 3H-pirymidynylo-l/-2-dezoksy- -2,2-dwufluororybozy; Widmo NMR (CDjOD, 90 MHz) (f- 1,9 (s, 3H)f 3,65-4,65 (m, 4H), 4,83 (s, 3H), 6,12 (dd, J-7Hz), 12 Hz, 1H), 7,70 (s, 1H), Widmo masowe m/e « 278 - jon macierzysty; Przykl ad XII; 1-/2-keto-4-amino-1H-pirymidynylo-l/-2-dezoksy-2,2-dwufluoro- ksyloza; W atmosferze azotu, do 23 g 3,5-bis/lII-rz;-butylodwumetylosililoksy/-1-metano- sulfonyloksy-2-dezoksy-2,2-dwufluoroksylozy dodaje sie 23 g tris/trójmetylosililocytozyny i 300 ml chlorku metylenu; Po dodaniu 10,84 g trójfluorometanosulfonyloksytrójmetylosilanu mieszanine utrzymuje sie w stanie wrzenia pod chlodnica zwrotna w ciagu okolo 16 godzin; Mieszanine chlodzi sie do temperatury- pokojowej i zadaje 20 ml metanolu; Roztwór miesza sie intensywnie w ciagu okolo 1 godziny w temperaturze pokojowej, a wytracona substancje stala odsacza sie* Do warstwy organicznej dodaje sie 100 ml wody i powstala zawiesine miesza energicznie w ciagu 30 minut; Warstwe organiczna oddziela sie i odparowuje do sucha pod zmniej¬ szonym cisnieniem, uzyskujac 11,2 g brunatnego oleju; Pdzostalosc rozpuszcza sie w 97 ml142 437 15 metanolu, do którego dodaje sie 33 g zywicy kationitowej Bio Rad AG 50XB. Zawiesine miesza sie w ciagu okolo 16 godzin w temperaturze pokojowej i odsacza zywic ei Pd przemyciu 50 ml metanolu zywice miesza sie intensywnie z roztworem 100 ml metanolu i 100 ml wodorotlenku amo¬ nowego. Te czynnosci powtarza sie dwukrotnie, a polaczone przesacze zatefca sie pod próznia w temperaturze 50°Cf uzyskujac 2,09 g zóltej pozostaloscia Pozostalosc te dysperguje sie w 25 ml wody i miesza intensywnie w ciagu 15 minut. Nierozpuszczalny osad odsacza sie, otrzy¬ mujac 0,25 g substancji oznaczonej Jako zwiazek A. Irzesacz zateza sie pod próznia w tempe¬ raturze 50°C, otrzymujac 0,86 g zwiazku oznaczonego jako Bi Zwiazek A rozpuszcza sie w 20 ml metanolu i roztwór miesza sie z zywica Bio Rad AG 50 WXB w ciagu 3 dni w temperaturze poko¬ jowej. Zywice odsacza sie i dysperguje w 30 ml roztworu metanolu i wodorotlenku amonowego (1:1, objetosciowo). Zywice znów odsacza sie, a przesacz zateza pod próznia w temperaturze 50°C, otrzymujac 0,14 g 1-/2-dezoksy-2,2-dwufluoro-^-Iksylofuranozylo/cytozyny. Widmo NMR (CD*0D, 90 MHz) 6 - 3,72-4,34 (m, 4H), 4,78 (s, 4H), 5,86 (d, J-8 Hz, 1H), 6,17 (d, J-15 Hz, 1H), 7,78 (d, J-8 Hz, 1H). Widmo masowe m/e » 263 ¦ jon macierzysty* Zwiazek B chromatografuje sie na kolumnie (50 cm) Whatman ODS do chromatografii z od¬ wróconymi fazami, stosujac mieszanine woda-metanol (1:1, objetosciowo) jako eluenti Otrzymuje sie 0,06 g 1-/2-dezoksy-2,2-dwufluoro-^C-d-ksylofuranozylo/cytozynyi Widmo NMR (CD,0D, 90 MHz) (f - 3,53-3,9 (m, 2H), 4,1-4,57 (m, 2H), 4,83 (s, 4H), 5,9 (d, J-8 Hz, 1H), 6,3 (dd, J-7 Hz, 12 Hz, 1H), 7,55 (d, J-8 Hz, 1H)i Widmo masowe m/e - 263 ¦ jon macierzysty* Przyklad XIII. 1-/2,4-Dwuketo-lH, 3H-pirymidynylo-l/-2-dezoksy-2,2-dwufluoro- ryboza. Roztwór 0,19 g 1-/2-keto-2-amino-1H-pirymidynylo-l/-2-dezoksy-2,2-dwufluororybozy w 16 ml lodowatego kwasu octowego i 4 ml wody utrzymuje sie w stanie wrzenia pod chlodnica zwrotna w ciagu okolo 24 godzin. Mieszanine reakcyjna chlodzi sie do temperatury pokojowej i odpedza substancje lotne pod próznia w temperaturze okolo 60-70°Ci ftzostalosc miesza sie z 5 ml toluenu i odparowuje, powtarzajac to kilkakrotnie. R)zostalosc rozpuszcza sie w 12 ml metanolu, a roztwór chlodzi sie w kapieli sól/lód dd okolo -15°Ci Roztwór nasyca sie bezwod¬ nym amoniakiem i miesza w ciagu nocy w temperaturze pokojowej. Substancje lotne odparowuje sie pod zmniejszonym cisnieniem w temperaturze 45°C, a pozostalosc dysperguje w 5 ml goracej wody. Substancje nierozpuszczalna odsacza sie, a przesacz chromatografuje na kolumnie (50 cm) Whatman Ikrtisil ODS-3 do chromatografii z odwróconymi fazami, stosujac mieszanine woda- -metanol (9:1, objetosciowo) jako eluent. Otrzymuje sie 0,05 g produktu zawierajacego nie¬ wielkie slady nieprzereagowanej substancji wyjscioweji Substancje te usuwa sie przepuszcza¬ jac roztwór substancji stalej w okolo 5 ml chlorku metylenu zawierajacego 10# objetosciowych metanolu przez krzemionke Waters Silica Sep-Fbk. Eluat odparowuje sie pod próznia w tempera¬ turze 45°C, otrzymujac 0,036 g 1-/2,4-dwuketo-lH, 3H-pirymidynylo-l/2-dezoksy-2,2-dwufluoro- rybozy. Widmo NMR (CD^OD, 90 MHz) 6,10 (dd, J-7 Hz, 9 Hz, 1H), 7,8 (d, J-8 Hz, 1H). Widmo masowe m/e - 264 - jon macierzysty* Przyklad XIVi 1-/5-MBtylo-2-keto-4-amino-1H-pirymidynylo-l/-2-dezoksy-2,2- -dwufluororyboza. W atmosferze azotu, roztwór 1,86 g 3,5-bis/lII-rzi-butylodwumetylosililoksy/- -1-metarxsulfonyloksy-2-dezoksy-2,2-dwufluororybozy, 1,87 g tris/trójmetylosililo/cytozyny i 1,34 g trójfluorometanosulfonyloksy trójmetylosilanu w 37 ml bezwodnego chlorku metylenu utrzymuje sie w stanie wrzenia pod chlodnica zwrotna w ciagu nocyi Mieszanine reakcyjna chlo¬ dzi sie do temperatury pokojowej 1 zadaje sa 1 ml metanolui Wytracona substancje stala od¬ sacza sie, a przesacz odparowuje pod próznia w temperaturze 45°Ci Rzostalosc rozpuszcza sie w okolo 20 ml wody i roztwór ten zateza do okolo polowy objetosci poczatkowej, odparowujac pod próznia w temperaturze 50°C. Kwstaly osad odsacza sie pod próznia, a przesacz odparo¬ wuje pod próznia w temperaturze 50°Ci Pozostalosc rozciera sie kilkakrotnie z cieplym aceto¬ nem w porcjach po 10 mli Ekstrakty organiczne laczy sie i odparowuje pod próznia w tempera¬ turze 45°C, uzyskujac 1,67 g zóltego oleju. Olej ten rozpuszcza sie w 15 ml mieszaniny meta- nol-woda (2:1, objetosciowo) i miesza z 5 g zywicy Bio Rad AG 50WXB w ciagu nocy. Zawiesine nasyca sie bezwodnym amoniakiem i miesza w ciagu okolo 10 minuti Zywice odsacza sie pod próz¬ nia i dysperguje w 30 ml mieszaniny metanol-amoniak (1*1, objetosciowo)i Zawiesine miesza sie w ciagu okolo 10 minut. Zywice odsacza sie, a zasadowe przesacze laczy sie i zateza pod16 1424437 próznia w temperaturze 50 C, uzyskujac 1,5 g pomaranczowego oleju* Olej ten rozpuszcza sie w 10 ml wody 1 roztwór ten, w porcjach po 2 ml9 chromatografuje na kolumnie (50 cm) Whatman tertisil ODS-3 do chromatografii z. odwróconymi fazami 9 stosujac wode jako eluent* Otrzymuje sie 0,07 g 1-/5^etylo-2^eto-4-amino-1H-pirymidynylo-l/-2-deTO Widmo 1MR (CDjOD, 90 Wiz) cT » 1,94 (sf 3H), 3,53-4,62 (m, 4H)f 4,75 (m, 4H), 6,17 (t, J«£ Hz, 1H), 7,67 (s, lH)i Widmo masowe m/e - 277 ¦ jon macierzysty* Zastrzezenia patentowe 1 * Sposób wytwarzania nowych nukleozydów o ogólnym wzorze 1, w którym R oznacza ugru¬ powanie o wzorze 2 lub wzorze 3, w których to wzoaach R oznacza atom wodoru, fluoru lub jodu albo grupe metylowa, wzglednie ugrupowanie o wzorze 4 lub wzorze 5, oraz farmakologicznie dopuszczalnych soli tych zwiazków, znamienny tym, ze zwiazek o ogólnym wzorze 8, w którym Q oznacza grupe o wzorze GHX, w którym X oznacza grupe metanosulfonylowa, atom chloru lub bromu albo grupe acetylowa, aY i r sa jednakowe lub rózne i oznaczaja atom wo¬ doru albo silllowa, acylowa lub eterowa grupe zabezpieczajaca, poddaje sie reakcji z pochodna pirymidyny o ogólnym wzorze 9 lub ogólnym wzorze 10, w których to wzorach R ma wyzej podane znaczenie, wzglednie z pochodna puryny o wzorze 11 lub wzorze 12, przy czym w zwiazkach o wzorach 10, 11 i 12 grupa aminowa jest ewentualnie zabezpieczona grupa silllowa, III-rz*-bu- tyloksykarbonylowa, benzyloksykarbonylowa, 4-metoksybenzyloksykarbonylowa, 4-nltrobensyloksy- karbonylowa, formylowa lub acetylowa, po czym usuwa sie grupe zabezpieczajaca lub grupy zabezpieczajace obecne w produkcie i powstaly zwiazek ewentualnie przeprowadza sie w sól* 2* Sposób wedlug zastrz* 1, znamienny tym, ze jako zwiazek wyjsciowy o wzorze 8 stosuje sie 3,5-bis/lII-rzi-butylodwumetylosililoksy/-1-«etanosulfonyloksy-2-de- zoksy-2,2-dwufluororyboze lub 3,5-bis/III-rzi-butylodwumetylosililoksy/-1 -metanosulfonyloksy- -2-dezoksy-2,2-dwufluoroksyloz e* 3* Sposób wedlug zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, ze w przypadku wytwa¬ rzania 1-/5-metylb-2,4-dwuketo-1H,3H-pirymidynylo-l/l,2-dezoksy-^^ lub jej farmakologicznie dopuszczalnej soli 3,5-bis/lU-rz,-butylodwumetylosililoksy/-1 -metano¬ sulfonyloksy-2-dezoksy-2,2-dwufluororyboze poddaje sie reakcji z 5-metylo-2,4-bis/trójme- tylosililoksy/pirymidyna i usuwa sie grupy zabezpieczajace obecne w produkcie* 4* Sposób wedlug zastrz* 1 albo 2, znamienny tym, ze w przypadku wy¬ twarzania 1-/4-amino-2-keto-1H-pirymidynylo-l/-2-dezoksy-2,2-dwufluororyboze lub jej farma¬ kologicznie dopuszczalnej soli 3f5-bis/III-rz*-butylodwumetylosililoksy/-1 -metanosulfony- loksy-2-dezoksy-2,2-dwufluororyboze poddaje sie reakcji z bis/trójmetylosililo/-N-acetylo- cytozyna i usuwa sie grupy zabezpieczajace obecne w produkcie* 5* Sposób wedlug zastrz* 1 albo 2, znamienny tym, ze w przypadku wy¬ twarzania 1-/4-amino-5-jodo-2-keto-1H*-pirymidynylo-l/-2-dezoksy-2,2-dwufluororybozy lub jej farmakologicznie dopuszczalnej soli 3,5-bis/lII-ra*-butylodwumetylosililoksy/-1-metanosul- fonyloksy-2-dezoksy-2,2-dwufluororyboze poddaje sie reakcji z tris/trójmetylosililo/-5-jo- docytozyna 1 usuwa sie grupy zabezpieczajace obecne w produkcie* 6* Sposób wedlug zastrz* 1 albo 2, znamienny tym, ze w przypadku wy¬ twarzania 1 -/2f4-dwuketo-5-fluoro-1H, 3H-pirymidynylo-1 /-2~dezoksy-2,2-dwufluororybozy lub jej farmakologicznie dopuszczalnej soli 3,5-bis/lII-rz,-butylodwumetylosililoksy/-1 -mota¬ nosulfonyloksy-2-dezoksy-2,2-dwufluororyboze poddaje sie reakcji z bis/trójmetylosililo/-5- -fluorouracylem i usuwa sie grupy zabezpieczajace obecne w produkcie* 7* Sposób wedlug zastrz* 1 albo 2, znamienny tym, ze w przypadku wy¬ twarzania 1-/2-keto-4-amino-1H-pirymidynylo-l/-2-dezoksy-2,2-dwufluoroksylozy lub jej far¬ makologicznie dopuszczalnej soli 3,5-bis/lII-rz*-butylodwumetylosililoksy/-1 -metanosulfony- loksy-2-dezoksy-2,2-dwufluoroksyloze poddaje sie reakcji z tris/trójmetylosililo/cytozyna i usuwa sie grupy zabezpieczajace obecne w produkcie*142 437 17 8# Sposób wedlug zastrz* 1 albo 2, znamienny tym, ze w przypadku wytwa¬ rzania 1-/5-metylo-2-keto-4-amino-1H-pirymidynylo-l/-2-dezoksy-2^2-dwufluororybozy lub jej farmakologicznie dopuszczalnej soli 3,5-bis/lII-rzo-butylodwumetylosililoksy/-1-metanosulfo- nyloksy-2-dezoksy-2t2-dwufluororyboze poddaje sie reakcji z tris/trójmetylosililo/cytozyna i usuwa sie grupy zabezpieczajace obecne w produkcie^ HOHp^Ck^R F HO F mon wzon Wz0r3 Wzór 4 Wzor5 fi' HOrUC r\ H I® HMOH HOF WzórG \TizQr7142 437 Y1! Y*0 F WwrS NH£ N^sii-R1 O ^ H WzOr 10 u H Wzór 9 . Wzór 11 HOHjC^ £ HO F R!\°1 C02(c,-c4Qikii) R5Ao^f R< OH rsAo—J-CHO Wzór 14 ¦ Wzór-15 Pracownia Poligraficzna UP PRL. Naklad 100 egz Cena 220 zl PL PL PL PL PL PL PL