PL158285B1

PL158285B1 - Method of obtaining novel derivatives of 9-(2-hydroxyetoxymethyl-guanine

Info

Publication number: PL158285B1
Application number: PL1988274215A
Authority: PL
Original assignee: Wellcome Found
Priority date: 1987-08-15
Filing date: 1988-08-12
Publication date: 1992-08-31
Also published as: AP55A; AP160A; AU612393B2; EP0596542A1; IE882463L; IL87434A; AU2097888A; NO167805B; NO1996015I1; NO883612L; MY103760A; NL960001I2; SG26346G; DK82694A; PL274215A1; MX9203418A; FI89713C; SU1634138A3; KR960004940B1; CS8805594A2

Abstract

1. Sposób w ytw arzania nowych pochodnych 9- / 2- hydroksyetoksym etylo/-guaniny o ogólnym wzorze 1, w którym R 1 oznacza grupe o wzorze -C H /C H 3/2, a grupa estrowa o wzorze / OC OC H (R 1)N H 2/ m a konfiguracje L albo farm akologicznie dopuszczalnych soli tych zwiaz- ków , znamienny tym, ze zwiazek o wzorze 2, w którym X oznacza ewentualnie zabezpieczona grupe hydroksylow a i Y oznacza ewentualnie zabezpieczona grupe am inow a, poddaje sie reakcji z ewentualnie zabezpieczona L-w alina albo z funkcjonalnym równowaznikiem tego kw asu, po czym otrzym any zwiazek poddaje sie ewentualnie, w dow olnej kolejnosci jednem u lub wiekszej liczbie zabie- gów , takich ja k usuwanie jakich kolw iek grup zabezpie- czajacych, przeprowadzanie w olnego zwiazku w jego farm akologicznie dopuszczalna sól i przem iana otrzy- manej soli w wolny zwiazek o wyzej opisanym wzorze 1. 4. Sposób w ytw arzania nowych pochodnych 9- / 2- hydroksyetoksym etylo/-guaniny o ogólnym wzorze 1, w którym R1 oznacza grupe o wzorze -C H (C H 3)C H 2C H 3, a grupa estrowa o wzorze (O C O C H (R 1 )NH2) m a konfi- guracje L, albo farm akologicznie dopuszczalnych soli tych zw iazków , znamienny tym, ze zwiazek o wzorze 2, w którym X oznacza ewentualnie zabezpieczona grupe hydroksylow a i Y oznacza ewentualnie zabezpieczona grupe am inow a, poddaje sie reakcji z ewentualnie zabez- pieczona L-izoleucyna albo z funkcjonalnym rów now a- znikiem tego kwasu, po czym otrzym any zwiazek pod- daje sie ewentualnie, w dowolnej kolejnosci jednem u lub wiekszej liczbie zabiegów, takich ja k usuwanie jakich - kolw iek grup zabezpieczajacych, . . . CH2O CH2 C H2O COCH (R1 )NH 2 W zór 1 C H 2 O C H 2 C H 2 O H Wzó r 2 PL PL PL

Description

Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania nowych estrów 9-/2-hydroksyetoksymetylo/guaniny, mających cenne właściwości przeciwwirusowe.

9-/2-hydroksyetoksymetylo/-guanina, znana pod nazwą acyklowir, działa silnie przeciwwirusowo, zwłaszcza przeciw wirusom opryszczki [H.J.Schaeffer i inni, „Naturę, 272, 583-585 (1978), brytyjski opis patentowy nr 1 523 865 i opis patentowy St.Zj.Am. nr 4199 574], Acyklowir jest jednak tylko słabo rozpuszczalny w wodzie, co ogranicza jego stosowanie przy wytwarzaniu wodnych preparatów farmaceutycznych, od których wymaga się rozpuszczalności. Acyklowir jest również tylko słabo absorbowany z przewodu żołądkowojelitowego przy podawaniu doustnym i badania wykazały, że przechodzi on do moczu u psów tylko w 15%, a u ludzi w 20%. Taka mała przyswajalność leku przez organizm powoduje, że trzeba go stosować w dużych dawkach, aby uzyskać skuteczne przciwwirusowo stężenie leku w osoczu.

W europejskim opisie patentowym nr 99 493 omówiono estry acyklowiru z aminokwasami, w szczególności estry glicynowe i alaninowe, które są łatwiej rozpuszczalne w wodzie niż acyklowir.

Nieoczekiwanie stwierdzono, że estry acyklowiru z waliną i z izoleucyną, mające odgałęziony boczny łańcuch w sąsiedztwie atomu węgla w pozycji a, nie ujawnione w europejskim opisie

158 285 3 patentowym nr 99 493, podawane doustnie są znacznie lepiej przyswajane przez organizm niż wspomniane wyżej estry z alaniną i z glicyną.

Przedmiotem wynalazku jest wytwarzanie związków o ogólnym wzorze 1, w którym Ri oznacza grupę o wzorze -CH/CH3/2 lub -CH/CH3/CH2CH3, jak również farmakologicznie dopuszczalnych soli tych związków. Związki o wzorze 1 można też określić odpowiednio jako L-walinian 2-/2-amino-l,6-dihydro-6-okso-9H-(purynylo-9)-metoksy/-etylowy i L-izoleucynian 2-/2-amino-1,6-dihydro-6-oksy-9H-(purynylo-9)-metoksy/-etylowy. Grupa walinowa i grupa izoleucynowa ma więc konfigurację L.

Badania przeprowadzone na szczurach wykazały, że po doustnym podaniu związków wytworzonych sposobem według wynalazku zawartość acyklowiru w procentach wielkości dawki jest mała, co dowodzi, że związki te są absorbowane z jelit przez organizm w znacznie większym stopniu niż acyklowir. Umożliwia to stosowanie mniejszych doustnych dawek leku przy równoczesnym utrzymaniu jego zawartości w osoczu na właściwym poziomie. Szczególnie korzystnie absorbowany jest z jelit ester walinowy.

Oprócz stosunkowo wysokiej przyswajalności przez organizm, związki wytwarzane zgodnie z wynalazkiem wykazują in vitro zasadniczo takie same działanie przeciwwirusowe jak acyklowir Korzystne zwiększenie przyswajalności tych związków uzyskuje się więc nie kosztem aktywności przeciwwirusowej. Faktycznie, stwierdzono, że w przypadku pewnych zastosowań klinicznych, np. przy zwalczaniu zapalenia rogówki, pewne estry aminokwasów działają skuteczniej niż acyklowir (europejski opis patentowy nr 99 493).

Farmakologicznie dopuszczalne sole związków o wzorze 1 są korzystnie solami addycyjnymi odpowiednich kwasów, np. kwasu solnego, siarkowego, fosforowego, maleinowego, fumarowego, cytrynowego, winowego, mlekowego, octowego lub p-toluenosulfonowego. Szczególnie korzystne są chlorowodorki.

Badania prowadzone ze zwierzętami wykazały, że przy doustnym podawaniu związków o wzorze 1 uzyskuje się dające się mierzyć zawartości acyklowiru w plazmie. Zgodnie z wynalazkiem uzyskuje się więc możliwość osiągania u ssaków in vivo wytwarzania acyklowiru przy podawaniu związków o wzorze 1 lub ich farmakologicznie dopuszczalnych soli.

Sposób wytwarzania związków o ogólnym wzorze 1, w którym R1 ma wyżej podane znaczenie, albo farmakologicznie dopuszczalnych soli tych związków, polega zgodnie z wynalazkiem na tym, że związek o wzorze 2, w którym X oznacza ewentualnie zabezpieczoną grupę hydroksylową i Y oznacza ewentualnie zabezpieczoną grupę aminową, poddaje się reakcji z ewentualnie zabezieczoną L-waliną lub L-izoleucyną, albo z funkcjonalnym równoważnikiem tych kwasów.

Otrzymany związek poddaje się ewentualnie, w dowolnej kolejności, jednemu lub większej liczbie następujących zabiegów:

- usuwanie jakichkolwiek grup zabezpieczających,

- otrzymany wolny związek o wzorze 1 przeprowadza się w jego farmakologicznie dopuszczalną sól i

- związek o wzorze 1 otrzymany w postaci farmakologicznie dopuszczalnej soli przeprowadza się w wolny związek.

Zgodnie z wyżej opisaną metodą, reakcję estryfikacji można prowadzić w zwykły sposób, np. w rozpuszczalniku, takim jak pirydyna lub dwumetyloformamid, w obecności środka sprzęgającego, takiego jak Ν,Ν'-dwucykIoheksylokarbodwuimid, ewentualnie w obecności katalitycznie działającej zasady, takiej jak 4-dwumetyloaminopirydyna. Wodę powstającą podczas reakcji można w razie potrzeby usuwać w znany sposób, np. przez oddestylowywanie lub przez dodawanie środka wiążącego wodę. Otrzymany ester wyosobnia się w zwykły sposób.

Zamiast L-waliny lub L-izoleucyny można stosować równoważne pochodne tych kwasów, np. halogenki kwasowe, takie jak chlorek kwasu, albo bezwodniki kwasowe. W takim przypadku, w celu uniknięcia niepożądanych reakcji ubocznych, korzystnie jest stosować pochodną z zabezieczoną grupą aminową. Przykładami korzystnych grup zabezpieczających grupę aminową są grupy acylowe np. grupy /C2-C4/alkanoilowe, takie jak grupa acetylowa lub aryloksykarbonylowa np. benzyloksykarbonylowa. Odpowiednimi pochodnymi z zabezpieczoną grupą aminową są np. takie, w których grupa aminowa aminokwasu jest zastąpiona grupą azydową.

158 285

Reakcje, usuwania grup zabezpieczających prowadzi się znanymi metodami. Na przykład, grupy zabezpieczające można usuwać przez hydrolizę, solwolizę lub hydrogenolizę. Grupy, które zabezpieczają grupy aminowe w acyloaminokwasach, można usuwać, np. przez hydrogenolizę zabezpieczających grup aryloksykarbonylowych i przekształcanie grupy azydkowej np. przez katalityczne uwodornianie, korzystnie wobec palladowego katalizatora. Dla zabezpieczania grup w pozycjach 2 i/albo 7 pierścienia purynowego korzystnie stosuje się grupy arylometylowe, np. benzylowe, albo grupy trój-/Ci-C4/alkllosliiIowe, np. trójmetylosililowe. Grupy arylometylowe można usuwać np. przez hydrogenolizę, zwłaszcza przez uwodornianie w obecności niklu Raney'a lub katalizatora palladowego. Grupy trójalkilosililowe można usuwać korzystnie na drodze solwoIizy, np. alkoholizy.

Związki o wzorze 1 przeprowadza się w ich farmakologicznie dopuszczalne sole zwykłymi metodami, np. traktując wolny związek o wzorze 1 odpowiednim kwasem i wytwarzając sól addycyjną z tym kwasem. Na przykład, roztwór estru o wzorze 1 w metanolu poddaje się liofilizacji z roztworem kwasu. Podobnie też, sole związków o wzorze 1 można przeprowadzać w wolne związki.

Związki o wzorze 2, stosowane jako produkty wyjściowe przy wytwarzaniu związków o wzorze 1 zgodnie z wynalazkiem, można wytwarzać znanymi sposobami, np. podanymi w brytyjskim opisie patentowym nr 1 523 865. W sposobach tych stosuje się wyjściowe związki będące zwykłymi podstawionymi pochodnymi puryny, które są dostępne w handlu lub mogą być wytwarzane znanymi metodami, np. w podanej wyżej publikacji „Fused Purines.

Związki o wzorze 1 lub ich farmakologicznie dopuszczalne sole stosowane są jako substancje czynne do wytwarzania preparatów farmaceutycznych stosowanych do zwalczania schorzeń wirusowych lub do zapobiegania takim schorzeniom u ssaków np. u ludzi. Związki te są szczególnie skuteczne w przypadku schorzeń powodowanych przez wirusy DNA, takie jak wirusy opryszczki, np. opryszczki zwykłej; ospy wietrznej lub półpaśce, wirusa megalocytu, jak również w przypadku chorób powodowanych przez wirusy wywołujące zapalenie wątroby (hepatis B), wirusy EpsteinBarr'a lub ludzkiego wirusa opryszczkowego HHV-6. Środki te można również stosować dla zapobiegania powstawaniu chorób powodowanych przez te wirusy, a także zakażeń przez retrowirusy, takie jak HIV, brodowczaki i powodujące powstawanie kurzajek. Środki te można podawać nie tylko ludziom, ale także zapobiegawczo lub w celach leczniczych innym ssakom. Są one szczególnie skuteczne np. przy zwalczaniu nosacizny u koni.

Związki o wzorze 1 jako substancję czynną preparatów farmaceutycznych można podawać w dowolny, odpowiedni sposób, w tym np. doustnie, doodbytniczo, przez nos, miejscowo, np. pod policzek lub pod język, przez pochwę, a także pozajelitowo, np. podskórnie, domięśniowo, dożylnie, przez pochewkę, śródskórnie i nadoponowo. Sposób podawania dostosowuje się do stanu pacjenta.

Dawka substancji w podawanym środku zależy od nasilenia choroby i stanu pacjenta, przeważnie jednak, odpowiednie są dawki dzienne od 0,1 do 250 mg, częściej 1-100 mg, a korzystnie 5 do 20 mg, zwłaszcza około 10 mg na 1 kg wagi ciała pacjenta. Żądaną dawkę dzienną można dzielić na 2,3,4 lub na większą liczbę dawek mniejszych, podawanych w określonych odstępach czasu.

Związki o wzorze 1 można podawać same lub w kombinacji z innymi lekami, np. z 9-/2hydroksyetoksymetylo/-guaniną przy zwalczaniu zakażeń wirusem opryszczki, zwłaszcz HSV/I/, albo z lekiem o nazwie zidovudine, w przypadku zakażeń retrowirusowych, zwłaszcza HIV.

Wprawdzie związki o wzorze 1 lub ich sole można stosować jako takie, ale korzystniej stosuje się je w postaci środków do użytku w medycynie ludzkiej i weterynaryjnej. Środki te zawierają co najmniej jedną, wyżej opisaną substancję czynną, razem z jednym lub z większą liczbą farmakologicznie dopuszczalnych nośników, to jest nośników zgodnych z pozostałymi składnikami środka i nieszkodliwych dla pacjenta. Środki te mają postać preparatów odpowiednich do podanych wyżej sposobów podawania i wytwarza się je, korzystnie w dawkach jednostkowych, znanymi metodami. Zwykle miesza się równomiernie substancję czynną z ciekłymi lub silnie rozdrobnionymi nośnikami stałymi i w razie potrzeby nadaje odpowiednią postać.

Środki przeznaczone do podawania doustnego, mogą mieć postać tabletek, kapsułek lub preparatów w opłatkach, zawierających z góry określoną ilość substancji czynnej. Mogą one też mieć postać proszku, granulatu, roztworu lub zawiesiny w wodzie albo w cieczy niewodnej, lub też

158 285 mogą to być ciekłe emulsje typu olej w wódzie lub wóda w oleju. Środki te mogą też mieć postać pigułek, powidełek lub pasty.

Tabletki mogą być wytwarzane przez wytłaczanie lub odlewanie. Wytłaczane tabletki można wytwarzać sprasowując w odpowiednim urządzeniu substancję czynną, np.w postaci proszku lub granulatu, ewentualnie z dodatkiem substancji wiążącej, ułatwiającej poślizg, konserwującej, dyspergującej i z nośnikiem. Tabletki formowane przez odlewanie wytwarza się w odpowiednim urządzeniu z mieszaniny sproszkowanej substancji czynnej, zwilżonej obojętnym rozcieńczalnikiem ciekłym. Tabletki można zaopatrywać w powłokę, aby umożliwić zwolnione lub regulowane wyzwalania czynnej substancji.

W przypadku zakażeń oka lub innych tkanek zewnętrznych, np. ust lub skóry, środki te korzystnie podaje się miejscowo w postaci pasty lub kremów, w których zawartość czynnej substancji wynosi np. 0,075 do 20% korzystnie 0,2-15%, a najkorzystniej 0,5-10% w stosunku wagowym. W przypadku maści, substancję czynną można stosować z osnową parafinową lub mieszającą się z wodą. W środkach w postaci kremu, można substancję czynną stosować z osnową kremową typu olej w wodzie. Środki do podawania miejscowego można też podawać za pomocą przyrządu do jontoforezy.

W razie potrzeby, wodna faza osnowy kremu może zawierać np. co najmniej 30% wagowych alkoholu wielowodorotlenowego, to jest zawierającego 2 lub większą liczbę grup wodorotlenowych, takiego jak glikol propylenowy, butanodiol-1,3, mannit, sorbit, gliceryna, glikol polietylenowy lub ich mieszaniny. Środki do podawania miejscowego mogą korzystnie zawierać substancję, która zwiększa absorbcję lub przenikanie czynnej substancji przez skórę lub przez inne tkanki. Przykładem takich substancji jest sulfotlenek dwumetylu i jego analogi.

Preparaty do miejscowego podawania do oka mogą też mieć postać kropel, w których substancja czynna jest rozpuszczona lub stanowi zawiesinę w odpowiednim nośniku, zwłaszcza w rozpuszczalniku wodnym. Zawartość substancji czynnej w takich preparatach wynosi 0,5-20%, korzystnie 0,5-10%, a zwłaszcza około 1,5% w stosunku wagowym.

Preparaty do miejscowego podawania do ust mogą mieć postać pastylek, w których substancja czynna, zwykle z dodatkiem substancji zapachowej i smakowej, takiej jak sacharoza, żywica akacjowa lub tragakanta, jest zawarta w obojętnym nośniku, takim jak żelatyna lub gliceryna. Preparaty do płukania ust zawierają czynną substancję w odpowiednim nośniku ciekłym.

Preparaty do podawania przez odbytnicę mogą stanowić czopki, w których osnową jest np. masło kakaowe lub salicylan. Preparaty do podawania przez nos zawierają oprócz czynnej substancji stały nośnik w postaci gruboziarnistego proszku, którego cząstki mają średnicę rzędu 20 do 500 mikronów, a podaje się je tak jak tabakę, to jest przez szybkie wciąganie przez nos ze zbiornika trzymanego koło nosa. Można też stosować preparaty zawierające ciekły nośnik i podaje się w postaci kropel, stanowiących wodny lub olejowy roztwór czynnej substancji.

Preparaty do podawania przez pochwę mogą mieć postać krążków, tamponów, kremów, past, piany lub środków do natryskiwania. Oprócz substancji czynnej zawierają one odpowiednie, znane nośniki.

Preparaty do podawania pozajelitowego obejmują wodne i niewodne roztwory wyjałowione, zawierające ewentualnie przeciwulteniacze, substancje regulujące wartość pH, substancje bakteriostatyczne oraz substancje rozpuszczone, które czynią te roztwory izotonicznymi z krwią pacjenta. Zamiast roztworów, preparaty te mogą też stanowić wodne lub niewodne zawiesiny, ewentualnie zawierające substancje ułatwiające wytwarzanie zawiesiny lub zagęszczające. Preparaty te stosuje się w zbiornikach zawierających jedną lub większą liczbę dawek jednostkowych, np. mogą być zamykane w ampułkach i fiolkach oraz mogą być przechowywane w warunkach powodujących liofilizację i wówczas bezpośrednio przed użyciem trzeba je tylko zmieszać z wyjałowionym nośnikiem ciekłym, np. wodą do wstrzykiwań. Roztwory lub zawiesiny gotowe do wstrzykiwania można przygotowywać z wyjałowionych proszków, granulatów i tabletek opisanych wyżej. Korzystnie stosuje się preparty do wstrzykiwania śródmięśniowego.

Środki przeznaczone do stosowania w medycynie weterynaryjnej zawierają oprócz substancji czynnej nośniki stałe, ciekłe lub gazowe, dopuszczalne w weterynarii. Środki weterynaryjne podaje się doustnie, pozajelitowo lub w inny, odpowiedni sposób. Środki do podawania doustnego mogą mieć postać tabletek, granulatu, pasty, preparatów w opłatkach lub w kapsułkach, lub mogą

158 285 stanowić dodatki do paszy. Mogą to też być środki wlewane do gardła, będące zawiesiną czynnej substancji w obojętnym nośniku ciekłym, np. w wodzie lub oleju. Środki te zawierają korzystnie 15-85% wgaowych czynnej substancji. Przeprowadzono porównanie działania przeciwwirusowego środków zawierających związki wytworzone sposobem według wynalazku, z odpowiednim działaniem znanych związków o podobnej budowie.

Próba A. Aktywność przeciwwirusowa.

Wirus Herpes Simplex (HSV1) sprawdzono w pojedynczych warstwach komórek Vero na tacach wielogniazdowych. Aktywność badanych związków określano na płytkach do prób redukcji, na których warstwę pojedynczych komórek zakażano zawiesiną HSV1, po czym pokrywano odżywczym agarem w postaci żelu, aby upewnić się, że wirus nie przenika przez hodowlę. Do pokrywającej warstwy agarowej wprowadzano badane związki w różnym, określonym stężeniu molarnym. Dla każdej z tac, na których stosowano badany związek o określonym stężeniu, określano stopień działania tego związku w porównaniu procentowym z próbą kontrolną i na tej podstawie wykreślano krzywą, przedstawiającą reakcję na dawki związku. Z krzywej tej określano następnie stężenie inhibitujące w 50%, to jest IC50 w//m.

Związek badany ICsomm

Związek z przykładu I 0,84Związek z przykładu V 3,8

Acyklowir 0,08-0,1.

Próba B. Oznaczania przyswajania przez organizm przy podawaniu doustnym.

Szczurom odmiany Long Evans Rats podawano przez sondę badane związki w dawkach wynoszących w przeliczeniu na acyklowir 25 mg/kg. Po upływie 24 i 48 godzin zbierano mocz szczurów, poddawano go ultrafiltracji i analizowano metodą wysokosprawnej chromatografii cieczowej z fazą odwróconą. Przyswajalność związków przez organizm przy podawaniu doustnym wyrażano obliczając ilość związku w moczu w procentach dawki związku, w przeliczeniu na acyklowir.

Badany związek % dawki odzyskany w moczu (jako acyklowir)

Związek z przykładu I 63

Związek z przykładu V 50

Acyklowir (ACV) 15

Ester glicylowy ACV 30

Ester L-alanylowy ACV 34

Próba C. Dane dotyczące toksyczności.

Oznaczanie inhibitowania rozwoju nie zakażonych komórek ssaków. Zdolność związków wytwarzanych sposobem według wynalazku do inhibitowania rozwoju komórek D98 (ludzkie) i komórek L (szczurze lub mysie) określano mierząc liczbę komórek po upływie 3 dni od wystawienia ich na działanie badanego związku w różnych stężeniach [J.L.Rideout, T.A.Trenitsky, G.W.Koszalka, N.K.Cohn, E.Y.Chao, G.B.Elion, V.S.Latter i R.B.Wiliams, J.Med.Chem. 25, 1040-1044 (1982)]. Liczbę tych komórek porównywano następnie z liczbą komórek bez stosowania tego związku. Komórki liczono bezpośrednio, po trypsynizacji pojedynczej warstwy, albo określając spektrofotometrycznie przeżyciowego zabarwienia pobranego przez komórki. Obie te metody dały porównywalne wyniki.

Dane analityczne. Stężenie związku, przy którym uzyskuje się w 50% inhibitowanie w porównaniu z próbą kontrolną, to jet IC50, obliczono przez bezpośrednią interpolację z grafików logarytmu stężenia związku w procentach w stosunku do wartości kontrolnej, albo z programu komputerowego, który analizuje dane zgodnie z samym algorytmem. W obliczeniach tych wykorzystywano dane w granicach 20 do 80% wartości dla próby kontrolnej. Wyniki podano niżej.

158 285

Toksyczność względem komórek w % próby kontrolnej przy lOOpm.

Badany związek	Komórki D-98	Komórki L
Acyklowir	99	72
Związek z przykładu I b	91	85
Związek z przykładu V	80	83

Wynalazek zilustrowano poniżej w przykładach I-III, które ilustrują wytwarzanie związków o wzorze 1 i ich soli addycyjnych z kwasami.

Przykład I. L-walinian 2-[2-amino-l,6-dihydro-6-okso-9H-/purynylo-9/-metoksy]-etylu.

a) N-[/benzyloksy/-karbonylo-L-walinian 2-[/2-amino-1,6-dihydro-6-okso-9H-purynylo-9/metoksy]-etylu. Zawiesinę 2,000 g acyklowiru (Burroughs Wellcome Co.) w 150 ml dwumetyloformamidu (DMF) ogrzewa się do temperatury 60°C i do otrzymanego, ciepłego roztworu bezbarwnego dodaje się 3,012 gCBZ-L-waliny [Sigma Chemicals, St. Louis MO i J.Am.Soc., 79,5697 (1957)], 154 mg 4-dwumetyloaminopirydyny [(DMAP), Chem. Ber. 89, 2921-2933 (1956)] oraz 2,998 g dwucykloheksylokarbodwuimidu [(DCC), opis patentowy St.Zj.Am. nr 2656 383]. Roztwór o słabym żółtym zabarwieniu pozostawia się do ochłodzenia do temperatury pokojowej i miesza w ciągu nocy, przy czym j uż po upływie 30 minut obserwuje się powstawanie osadu o barwie białej. Następnie, do mieszaniny dodaje się ponownie podane wyżej ilości CBZ-L-waliny, DMAP i DCC i miesza mętną zawiesinę w ciągu 2 dni, po czym przesącza, oddzielając 1,418 g stałego osadu o barwie białej. Bezbarwny przesącz odparowuje się i oleistą pozostałość o barwie jasnożółtej oczyszcza metodą chromatografii na żelu krzemionkowym, eluując roztworem zawierającym stopniowo od 0% do 15% metanolu w dwuchlorometanie. Otrzymuje się 3,751 g (92,1 % wydajności teoretycznej) związku podanego w tytule ustępu (a), w postaci stałego produktu o barwie białej.

b) L-walinian 2-[/2-amino-l,6-dihydro-6-okso-9H-purynylo-9/-metoksy]-etylu. Mieszaninę 5,0 g N-[/benzyloksy/-karbonylo]-L-walinianu 2-[/2-amino-l,6-dihydro-6-okso-9H-purynylo-9/metoksy]-etylu, 2 g 5% palladu na węglu w postaci 50% zawiesinie w wodzie i 50 ml dwumetyloformamidu wstrząsa się w atmosferze wodoru w aparacie Parr'a pod ciśnieniem 2760 hPa w ciągu 3 godzin, po czym przesącza mieszaninę przez celit i odparowuje przesącz pod zmniejszonym ciśnieniem. Oleista pozostałość, zmieszana z wodą z etanolem (1:3 objętościowo) krystalizuje i po ponownym przekrystalizowaniu otrzymuje się 1,5 g związku podanego w tytule przykładu.

Analiza elementarna:	%c	%H	%N
obliczono ze wzoru	48,14	6,22	25,91
znaleziono:	47,84	6,26	25,75.

Przykład II. Jednowodzian chlorowodorku L-walinianu 2-[2-amino-l,6-dihydro-6-okso9H-/purynylo-9/-metoksy]-etylu.

a) N-[/benzyloksy/-karbonylo]-L-walinian 2-[/2-amino-l,6-dihydro-6-okso-9H-purynylo-9/metoksy]-etylu. Zawiesinę 2,00 g acyklowiru (Burroughs Wellcome Co.) w 150 ml dwumetyloformamidu (DMF) ogrzewa się do temperatury 60°C i do otrzymanego ciepłego, bezbarwnego roztworu dodaje się 3,012 g CBZ-L-waliny [Sigma Chemicals, St. Louis MO i J.Am. Chem. Soc., 79, 5097 (1957)], 154 mg 4-dwumetyloaminopirydyny [DMAP, Chem. Ber. 89, 2921-2933 (1956)] i 2,998 g dwucykloheksylokarbodwuimidu (DCC, opis patentowy St.Zj.Am. nr 2 656 383). Roztwór o bladożółtym zabarwieniu pozostawia się' do ochłodzenia i miesza w pokojowej temperaturze w ciągu nocy, przy czym już po upływie 30 minut wytrąca się osad o barwie białej. Następnie, do mieszaniny dodaje się powtórnie podane wyżej ilości CBZ-L-waliny, DMAP i DCC i mętną mieszaninę miesza w pokojowej temperaturze w ciągu 2 dni. Otrzymaną zawiesinę przesącza się, usuwając 1,418 g osadu o barwie białej i bezbarwny przesącz odparowuje. Oleistą pozostałość o barwie żółtawej oczyszcza się chromatograficznie na żelu krzemionkowym, eluując metanolem w dwuchlorometanie, zwiększając stopniowo zawartość metanolu od 0% do 15%. Otrzymuje się 3,751 g (92,1% wydajności teoretycznej) podanego w tytule związku stałego o barwie białej.

b) Jednowodzian chlorowodorku L-walinianu 2-/(2-amino-l,6-dihydro-6-okso-9H-purynylo9)-metoksy/-etylu.

158 285

Mieszaninę 3,730 gN-/(benzyIoksy)-karbonylo-L-walinianu 2-/(2-amino-l,6-dihydro-6-okso9H-purynylo-9)-metoksy/-etylowego 377 mg 5% palladu na węglu, 100 ml metanolu, 100 ml THF i 18 ml 0,5M wodnego roztworu HC1 wstrząsa się w atmosferze wodoru w aparacie Parr'a pod ciśnieniem 3450 hPa w ciągu 1 dnia, po czym przesącza przez celit i odparowuje. Otrzymany stały produkt o barwie białej przekrystalizowuje się z wodnego roztworu etanolu, otrzymując 1,762g (60,0% wydajności teoretycznej) związku podanego w tytule przykładu, w postaci proszku o barwie białej, topniejącego w temperaturze 150°C, który najpierw kurczy się, następnie przechodzi w ciecz i w temperaturze 195°C rozkłada z wytwarzaniem piany.

Analiza elementarna: % c obliczono ze wzoru: 41,22 znaleziono: 41,09

%H	%N	%C1
6,12	22,19	9,36
6,10	22,12	9,28.

Przykład III. Chlorowodorek L-izoleucynianu 2-/(2-amino-l,6-dihydro-6-okso-9Hpurynylo-9)-metoksy/-etvlowego.

a) N-/(benzyloksy)-karbonylo/-L-izoleucynian 2-/(2-amino-1,6-dihydro-6-okso-9H-purynylo9)-metoksy/-etylowy.

Mieszaninę l,0g (4,4 mmola) acyklowiru (Purroughs Wellcome Co.), 74mg (0,6 mmola) 4-dwumetyloaminopirydyny (Aldrich Chemical Co. i Chem.Ber. 89, 2921-2933 (1956)/, 1,6 g (8,0 mmola) 1,3-dwucykloheksylokarbodwuimidu (Aldrich Chemical Co. i opis patentowy St.Zj.Am. nr 2 656 383/, 1,8 g (6,6 mmola) N-karbobenzoksy-L-izoleucyny (Sigma Chemical Co. i Bull.Chem. Soc. Jap. (1966), 39,947 albo Tetrahedron 40, (24), 5207-52 lb( 1984)/ oraz 0,3 g sit molekularnych /Davison typ 3A; Fisher Scientific Co./ w 80 ml bezwodnego Ν,Ν-dwumetyloformamidu miesza się w pokojowej temperaturze w atmosferze azotu. Po 4 dniach dodaje się jeszcze 1,6 g (8,0 mmola) 1,3-dwucykloheksylokarbodwuimidu i 1,8 g (6,6 mmola) N-karbobenzoksy-L-izoleucyny i kontynuuje mieszanie w pokojowej temperaturze w ciągu 7 dni. Otrzymaną mieszaninę przesącza się, przesącz odparowuje pod zmniejszonym ciśnieniem i półstałą pozostałość chromatografuje na żelu krzemionkowym 60 (EM 230-400 mesh; 8,5 X Mcm), eluując 2,5-5% roztworem metanolu w chlorku metylenu. Otrzymuje się 0,8 g (45% wydajności teoretycznej) N-[/benzyloksy/-karbonylo]L-izoleucynianu 2-[/2-amino-l,6-dihydro-6-okso-9H-purynylo-9/-metoksy]-etylowego w postaci stałego produktu o barwie białej, topniejącego w temperaturze 155-157°C.

UV (metanol): ^_makS255nm (17700), λ sh 279 (9800), Λ min 230 (6100) NMR (200 MHz, sulfotlenek dwumetylu-de): 0,73-0,80 ppm (m, 6H), 1,13-1,33 (m, 2H), 1,^6-1,70 (m, 1H), 3,64 (t, 2H), 3,92 (t, 1H), 4,16 (m, 2H), 5,00 (s, 2H), 5,32 (s, 2H), 6,47 (br s, 2H), 7,33 (s, 5H), 7,65 (d, J = 8Hz, 1H), 7,78 (s, 1H), 10,59 (br s, 1H).

MS (C1)CH4; 70°C/: m/z473 (1,0%, M+ 1), 347 (23,2; M-125), 225 (100,0; M-247); [a]o²⁰ c -3,07° (c = 0,488; 6n HC1).

TLC: jedna plama na żelu krzemionkowym przy użyciu 10% metanol/CHgCb· Rf = 0,38.

HPLC: jeden pik na Supelco LCe przy użyciu 50% metanol/woda; 100% — K' — 7,02.

Analiza elementarna dla wzoru C22H28N6O6.H2O:	%C	%H	%N
obliczono	53,87	6,16	17,13
znaleziono:	53,94	6,20	17,04.

b) Chlorowodorek L-izoleucynianu 2-[/2-amino-l,6-dihydro-6-okso-9H-purynylo-9/-metoksyj-etylowego.

Do roztworu 1,11 g (2,2 mmola) N-[/benzyloksy/-karbonylo]-L-izoleucynianu 2-[/2-aminol,6-dihydro-6-okso-9H-purynylo-9/-metoksy]-etylowego w 50ml mieszaniny 1:1 metanolu z tetrahydrofuranem dodaje się 5 ml 0,5n roztworu kwasu solnego i 0,30 g 5% palladu na węglu drzewnym (MCB Reagents) i uwodornia mieszaninę w aparacie Parr'a pod ciśnieniem wodoru 3450 hPa w ciągu 11 godzin, po czym przesącza przez celit. Przesącz odparowuje się pod zmniejszonym ciśnieniem, otrzymując 0,86g (92% wydajności teoretycznej) związku podanego w tytule przykładu, w postaci stałego produktu o barwie prawej białej, topniejącego w temperaturze 180-182°C (mięknie i musuje w temperaturze około 150°C).

UV (metanol): A_mak_S254nm (ε 13-400), Λ sh 272 (9000), λ min 224 (3600).

NMR (200 MHz, sulfotlenek dwumetylu-d6)ppm: 0,77-0,84 (m, 6H), 1,13-1,37 (m, 2H), 1,82 (m, 1H), 3,73 (t, 2H), 3,87 (br 11H), 4,14-4,40 (m, 2H), 5,36 (s, 2H), 6,70 (br s, 2H), 7,97 (s, 1H), 8,46 (brs, 3H), 10,87 (s, 1H).

MS (COCH4; 150°C/: m/z 367 (6,9%, M + 29), 339 (100, M+l), 225 (92,9; M-113); [a]D²⁰⁰ + 11,15°C (c = 2,0 w HO Ac).

TLC: jedna plama na żelu krzemionkowym w 10% CH3OH/CH2CI2, Rf = 0,12;

HPLC: jeden pik na Yersapack Ci₈ w 10% CH₃OH/H₂O/0,l% F3CCOOH; 100%K' = 3,74.

Analiza elementarna dla wzoru

Ci₄H22N₆O4, 1.25HC1, L1OCH3OH, 0,25H2O:	%c	%H	%N	%C1
obliczono	42,81	6,70	19,84	10,46
znaleziono:	42,82	6,50	19,64	10,46.

CI^OCHHfH/OCOCH (R,)NH

CHzOCHHHOH

Wzór 2

Zakład Wydawnictw UP RP. Nakład 90 egz.

Cena 5000 zł.

Claims

Zastrzeżenia patentowe

1. Sposób wytwarzania nowych pochodnych 9-/2-hydroksyetoksymetylo/-guaniny o ogólnym wzorze 1, w którym Ri oznacza grupę o wzorze -CH/CH3/2, a grupa estrowa o wzorze /OCOCH(Ri)NH2/ ma konfigurację L albo farmakologicznie dopuszczalnych soli tych związków, znamienny tym, że związek o wzorze 2, w którym X oznacza ewentualnie zabezpieczoną grupę hydroksylową i Y oznacza ewentualnie zabezpieczoną grupę aminową, poddaje się reakcji z ewentualnie zabezpieczoną L-waliną albo z funkcjonalnym równoważnikiem tego kwasu, po czym otrzymany związek poddaje się ewentualnie, w dowolnej kolejności jednemu lub większej liczbie zabiegów, takich jak usuwanie jakichkolwiek grup zabezpieczających, przeprowadzanie wolnego związku w jego farmakologicznie dopuszczalną sól i przemiana otrzymanej soli w wolny związek o wyżej opisanym wzorze 1.
2. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że otrzymany związek o wzorze 1 poddaje się działaniu kwasu, wytwarzając sól tego związku z kwasem.
3. Sposób według zastrz. 2, znamienny tym, że jako kwas stosuje się kwas solny.
4. Sposób wytwarzania nowych pochodnych 9-/2-hydroksyetoksymetylo/-guaniny o ogólnym wzorze 1, w którym R1 oznacza grupę o wzorze -CH(CH3)CH₂CH3, a grupa estrowa o wzorze (OCOCH(Ri )NH₂) ma konfigurację L, albo farmakologicznie dopuszczalnych soli tych związków, znamienny tym, że związek o wzorze 2, w którym X oznacza ewentualnie zabezpieczoną grupę hydroksylową i Y oznacza ewentualnie zabezpieczoną grupę aminową, poddaje się reakcji z ewentualnie zabezpieczoną L-izoleucyną albo z funkcjonalnym równoważnikiem tego kwasu, po czym otrzymany związek poddaje się ewentualnie, w dowolnej kolejności jednemu lub większej liczbie zabiegów, takich jak usuwanie jakichkolwiek grup zabezpieczających, przeprowadzanie wolnego związku w jego farmakologicznie dopuszczalną sól i przemiana otrzymanej soli w wolny związek o wyżej opisanym wzorze 1.
5. Sposób według zastrz. 4, znamienny tym, że otrzymany związek o wzorze 1 poddaje się działaniu kwasu, wytwarzając sól tego związku z kwasem.
6. Sposób według zastrz. 5, znamienny tym, że jako kwas stosuje się kwas solny.