NL8803140A

NL8803140A - Adenosinederivaten.

Info

Publication number: NL8803140A
Application number: NL8803140A
Authority: NL
Original assignee: Glaxo Group Ltd
Priority date: 1987-12-23
Filing date: 1988-12-22
Publication date: 1989-07-17
Also published as: EP0322242A3; EP0322242B1; SG44701A1; EP0322242A2; NZ227485A; FI90429B; FR2629715B1; GB8729994D0; DE3856154T2; NO885719D0; US5032583A; ATA315488A; FI885943A; ES2012927A6; IL88765A; DK713488A; FR2629715A1; HUT48903A; DK713488D0; YU234188A

Description

2S?§295i2®il§ïiY§£§2·

Deze uitvinding heeft betrekking op nieuwe adenosinederivaten, op werkwijzen voor hun bereiding, op farmaceutische preparaten die deze verbindingen bevatten en op hun toepassing in geneesmiddelen.

5 In het bijzonder heeft de uitvinding betrekking op verbindingen die werken als inhibitors van lipolyse.

In GB-A-1.143.150 worden verbindingen beschreven met de formule 1, waarin Y een halogeen -10 atoom of een hydroxylgroep is, R een waterstofatoom of een alkylgroep voorstelt, A een verzadigde of onverzadigde alifatische koolwaterstofgroep met een rechte of vertakte keten of cyclische alifatische koolwaterstofgroep is die eventueel 15 gesubstitueerd kan zijn door één of meer hydroxyl- en/of acyloxygroepen, X een valentiebinding of een zuurstof- of zwavelatoom of een eventueel gealkyleerde of geacyleerde iminogroep voorstelt en B een waterstofatoom of een eventueel gesubstitu-20 eerde fenyl- of nafthylgroep is.

Van deze verbindingen wordt vermeld dat ze cardiale en bloedcirculatie beïnvloedende werkingen hebben.

Er worden geen voorbeelden gegeven van ver-25 bindingen waarin -A-X-B een cycloalkyl- of .cyclo- alkenylring voorstelt gesubstitueerd door een hydroxyl-groep en nergens in dit GB-A- 1.143.150 wordt gesuggereerd dat één of meer van de verbindingen die zijn beschreven een anti-lipolytische werking 30 zouden hebben. We hebben nu een nieuwe groep van N{6)-monogesubstitueerde adenosinederivaten gevonden die in structuur van de eerder beschreven verbindingen verschillen en die werken als inhibitors van lipolyse.

35 De uitvinding voorziet derhalve in verbin- 88031407 - 2 - dingen met de formule 2 waarin X een waterstof of chlooratoom, of een methylgroep voorstelt en R een cycloalkyl- of cycloalkenylring voorstelt met 5 tot 8 koolstofatomen welke ring is gesubstitueerd door 5 een hydroxylgroep en desgewenst is gesubstitueerd door een C1-6 alkylgroep en in zouten en solvaten daarvan, in het bijzonder fysiologisch aanvaardbare zouten en solvaten daarvan.

Het zal duidelijk zijn dat, wanneer de 10 groep R één of meer asymmetrische koolstofatomen bevat, de uitvinding alle daaruit voortvloeiende diastereo-isomeren en mengsels daarvan omvat.

De in deze beschrijving gebruikte term cycloalkenyl heeft betrekking op een 5 tot 8 ledige 15 ring die een enkele dubbele binding heeft.

Specifieke voorbeelden van de groep R zijn onder andere groepen met de formule 3 t/m 9.

Geschikte fysiologisch aanvaardbare zouten van de verbindingen met de formule 2 zijn onder andere 20 zuuradditiezouten afgeleid van anorganische of organische zuren, zoals sulfaten, fosfaten, benzoaten, kamfor-sulfonaten, p-tolueensulfonaten, methaansulfonaten, sulfamaten, ascorbaten, tartraten, citraten, maleaten, salicylaten, fumaraten, succinaten, lactaten, glutaraten, 25 glutaconaten, acetaten of tricarballylaten. De solvaten kunnen bijvoorbeeld hydraten zijn.

Een klasse van verbindingen met formule (2) waaraan de voorkeur wordt gegeven is de klasse waarin X een waterstofatoom of een methylgroep voorstelt 30 en liefst een waterstofatoom is.

Een verdere klasse van verbindingen met de formule 2 waaraan de voorkeur wordt gegeven is de klasse waarin de groep R een cycloalkyl of cycloaLkenyl-ring voorstelt met 5 of 6 koolstofatomen, gesubstitueerd 35 door een hydroxylgroep op één van de beschikbare plaatsen. De ring kan eventueel zijn gesubstitueerd door een Cj^-alkylgroep (bijvoorbeeld een methyl of ethylgroep). Bij voorkeur is R een cycloalkylring met 5 of 6 koolstofatomen, gesubstitueerd door een hydroxyl- 88 03 14 0 .' • · J» - 3 - groep op één van de beschikbare plaatsen en eventueel gesubstitueerd door een C^^-alkylgroep (bijvoorbeeld een /aan iietzelJde koolstofatoom als de hydroxylgroep.

Een klasse van verbindingen met de formule 5 2 waaraan in het bijzonder de voorkeur wordt gegeven is die klasse waarin R een 2-hydroxycyclopentyl-, 4-hydroxycyclohexyl-, 3-hydroxycyclohexyl- of 2-hydroxy- 2-methylcyclopentylgroep voorstelt.

Verbindingen volgens de uitvinding waaraan 10 de voorkeur wordt gegeven zijn: N-/TlS-trans)-2-hydroxycyclopentyl 7adenosine ? N-^TlRf trans)-2-hydroxycyclopentyl 7adenosine; en mengsels daarvan, N-(trans-4-hydroxycyclohexyl)-2-methyladenosine; 15 N- (cis-4-hydroxycyclohexyl)adenosine; N-(cis-2-hydroxycyclopentyl)adenosine; N-(trans-3-hydroxycyclohexyl) adenosine; N- (2|j-hydroxy-2-methylcyclopentyl) adenosine; N-(cis-2-hydroxycyclohexy1)adenosine; 20 en fysiologisch aanvaardbare zouten en solvaten daarvan.

Verbindingen volgens de uitvinding waaraan in het bijzonder de voorkeur wordt gegeven zijn N-/TlS, trans)-2-hydroxydecyclopentyl7adenosine en 25 N-/7lR, trans)-2-hydroxycyclopentyl7adenosine en mengsels daarvan, in het bijzonder N-/1S,trans)-2-hydroxycyclo~ pentyl7adenosine en fysiologisch aanvaardbare zouten en solvaten daarvan.

Proeven met dieren hebben aangetoond dat 30 de verbindingen volgens de uitvinding inhibitors zijn van lipolyse, dat wil zeggen ze verminderen de vrije vetzuurconcentraties in plasma. De verbindingen kunnen aldus worden gebruikt bij de behandeling van hyperlipi-daemias. Als gevolg van hun anti-lipolytische werking 35 hebben de verbindingen voorts het vermogen om verhoogde bloedglucose en ketonlichaamsgehalten te verlagen en kunnen ze bijgevolg waardevol zijn bij de therapie van diabetes. Omdat anti-lypolythischemiddelen hypoli-pidaemische en hypofibrinogenaeme werking hebben, 8803140.

- 4 - » kunnen de verbindingen ook anti-atherosclerotische werking te zien geven.

De anti-lipolytische werking van verbindingen volgens de uitvinding werd gedemonstreerd door hun 5 vermogen om de concentratie van niet-veresterde vetzuren (NEFA) in hongerlijdende ratten bij orale dosering te verlagen.

Een bijzonder belangrijke groep van verbindingen vanwege hun duidelijke anti-lipolytische werking 10 is de groep van verbindingen met formule 2 waarin X

een waterstofatoom voorstelt en R een cyclopentylring voorstelt gesubstitueerd door een hydroxylgroep en eventueel ook gesubstitueerd door een C^_g-alkyl-groep (bijvoorbeeld een methylgroep).

15 Naast hun anti-lipolytische werking kunnen de verbindingen volgens de uitvinding onafhankelijk ook de hartfunctie beïnvloeden door de hartslag en de conductie te verminderen. De verbindingen kunnen derhalve worden gebruikt bij de therapie van een aantal 20 cardiovasculaire aandoeningen, bijvoorbeeld cardiale arrythmie, in het bijzonder na een myocardiale infarct, en angina. De verbindingen kunnen ook de afgifte van renine remmen en zodoende nuttig zijn bij de therapie van verhoogde bloeddruk en hartstilstand. De verbindingen 25 kunnen ook nuttig zijn als CNS middelen (bijvoorbeeld als hypnotica, sedatieven, analgetica en/of middelen tegen kramp).

De uitvinding voorziet derhalve in een verbinding met de formule 2 of een fysiologisch aanvaard-30 baar zout of solvaat daarvan ten gebruike bij de behandeling van mensen coï. dieren die lijden aan aandoeningen waarbij het gunstig is de vrije vetzuurconcentratie in het plasma te verminderen en/of de hartslag en conductie te verminderen.

35 Volgens een verder aspect voorziet de uitvin ding in een werkwijze voor de behandeling van mensen of dieren die lijden aan aandoeningen waarbij het gunstig is om de vrije vetzuurconcentratie in het plasma te verminderen en/of de hartslag en conductie 8803140Γ - 5 - te verminderen, welke omvat het toedienen aan de patiënt van een doeltreffende hoeveelheid van een verbinding met de formule 2 of een fysiologisch aanvaardbaar zout of solvaat daarvan.

5 Het zal duidelijk zijn dat wanneer sprake is van behandeling dit ook omvat profylaxe alsmede het verlichten van vastgestelde symptomen.

Volgens nog een verder aspect vóórziet de uitvinding in een farmaceutisch preparaat dat als actief 10 bestanddeel tenminste één verbinding met de formule 2 of een fysiologisch aanvaardbaar zout of solvaat daarvan omvat, in combinatie met een farmaceutische drager en/of excipient, voor toepassing in humane of veterinaire geneesmiddelen.

15 Preparaten volgens de uitvinding kunnen worden samengesteld voor orale , buccale,parenterale of rectale toediening of in een vorm die geschikt is voor toediening door inhalatie of inblazen. Aan orale toediening wordt de voorkeur gegeven.

20 Tabletten en capsules voor orale toediening kunnen conventionele excipiëntia bevatten zoals bindmiddelen, bijvoorbeeld zetmeelgommen of polyvinylpyrro-lidon; vulstoffen, bijvoorbeeld lactose, microkristallijne cellulose of maïszetmeel; glijmiddelen, bijvoorbeeld 25 magnesiumstearaat of stearinezuur, uiteenvallen teweeg brengende middelen, bijvoorbeeld aardappelzetmeel, croscarmellosenatrium of natriumzetmeel glycollaat; of bevochtigingsmiddelen zoals natriumlaurylsulfaat.

De tabletten kunnen zijn bekleed volgens in de 30 farmacie bekende methoden. Vloeibare preparaten voor oraal gebruik kunnen de vorm hebben van bijvoorbeeld waterige of olieachtige suspensies, oplossingen, emulsies, siropen of elixers of kunnen worden aangeboden in de vorm van een droog produkt om voor het gebruik te worden 35 opgenomen in water of een ander geschikt vehikel.

Dergelijke vloeibare preparaten kunnen conventionele additieven bevatten, zoals suspendeermiddelen, bijvoorbeeld sorbitolsiroop, methylcellulose, of carboxy-methylcellulose; emulgeermiddelen, bijvoorbeeld 880314 0.1 » - 6 - \ sorbitanmonooleaat; niet-waterige vehikels (waartoe eetbare oliën kunnen behoren), bijvoorbeeld propyleen-glycol of ethylalcohol? en conserveermiddelen, bijvoorbeeld methyl- of propyl-p-hydroxybenzoaten of 5 sorbinezuur. De preparaten kunnen ook bufferzouten, smaakstoffen,kleurstoffen en zoetmiddelen (bijvoorbeeld mannitol) bevatten alnaar dit te pas komt.

Voor buccale toediening kunnen de preparaten de vorm hebben van tabletten of zuigtabletten die 10 op conventionele wijze zijn samengesteld.

De verbindingen met formule 2 kunnen worden geformuleerd voor parenterale toediening door injectie van een bolus of voor continue infuus en kunnen worden geleverd in de vorm van doseereenheden in 15 ampullen of in houders met meerdere doses met een daaraan toegevoegd conserveermiddel. De preparaten kunnen vormen hebben zoals suspensies, oplossingen of emulsies in olieachtige of waterige vehikels en kunnen hulpmiddelen voor het formuleren bevatten zoals 20 suspendeermiddelen, stabiliseermiddelen en/of disper- geermiddelen. Het actieve bestanddeel kan ook de vorm hebben van een poeder om voor gebruik met een geschikt vehikel, bijvoorbeeld steriel pyrogeenvrij water te worden aangemaakt.

25 De verbindingen met de formule 2 kunnen ook worden verwerkt tot zetpillen, bijvoorbeeld zetpillen met conventionele zetpilbases zoals cacaoboter of andere glyceriden.

Een voorgestelde dosis van de verbindingen 30 volgens de uitvinding voor toediening aan mensen (van ongeveer 70 kg lichaamsgewicht) bedraagt 2 mg tot 2 g en bij voorkeur 10 mg tot 1 g van de werkzame verbinding per doseereenheid die bijvoorbeeld 1 tot 4 maal per dag kan worden toegediend. Het zal duidelijk 35 zijn dat het noodzakelijk kan zijn om routinematige variaties te maken in de dosering, afhankelijk van de leeftijd en de conditie van de patiënt. De dosering zal ook afhangen van de toedieningsweg.

Volgens nog een ander aspect voorziet de 8803140.

* - 7 - uitvinding ook in het gebruik van een verbinding met de formule 2 of een fysiologisch aanvaardbaar zout of solvaat ervan voor het vervaardigen van een geneesmiddel voor de behandeling van mensen of dieren 5 die lijden aan een aandoening waarbij het gunstig is de vrije vetzuurconcentratie in het plasma te verlagen en/of de hartslag en conductie te verminderen.

De verbindingen met de formule 2 en de fysiologisch aanvaardbare zouten of solvaten daarvan 10 kunnen worden bereid met behulp van hierna beschreven werkwijzen, welke werkwijzen een volgend aspect van de uitvinding vormen. In de hierna volgende beschrijving zijn de groepen X en R groepen zoals voor de verbindingen met de formule 2 werden gedefinieerd, tenzij 15 anders is vermeld.

Volgens een eerste algemene werkwijze (A) kan een verbinding met de formule 2 worden bereid door een verbinding met de formule 10 waarin L een afsplitsbare groep voorstelt zoals een halogeenatoom 20 (bijvoorbeeld een chlooratoom) of een trimethylsiloxy- groep, of een beschermd derivaat daarvan, onder basische omstandigheden te laten reageren met een verbinding met de formule RNH2 of een zout of beschermd derivaat daarvan, indien nodig gevolgd 25 door verwijdering van eventuele beschermende groepen zoals bijvoorbeeld wordt beschreven in werkwijze CD). De verbindingen met de formule 10 en RNH2 kunnen bijvoorbeeld op de hierna beschreven wijze zijn beschermd. Een verbinding met de formule kan 30 bijvoorbeeld zijn beschermd in de vorm van het isopropylideen-, tribenzoyl- of triacetylderivaat en een verbinding met de formule RNH2 kan bijvoorbeeld zijn beschermd in de vorm van een N-benzylderivaat.

De reactie kan geschikt worden uitgevoerd 35 hetzij bij afwezigheid of aanwezigheid van een oplos middel zoals een alcohol (bijvoorbeeld een lagere alcohol zoals propan-2-ol of t-butanol), een ether (bijvoorbeeld tetrahydrofuran of dioxan), een gesub- 88 03 14 0 Γ * - 8 - stitueerd amide (bijvoorbeeld dimethylformamide) een gehalogeneerde koolwaterstof (bijvoorbeeld chloroform) of acetonitrile, bij voorkeur bij een verhoogde temperatuur (bijvoorbeeld een temperatuur tot aan 5 de terugvloeitemperatuur van het oplosmiddel) bij aanwezigheid van een geschikt zuurwegvangend middel, bijvoorbeeld een anorganische base zoals natrium-of kaliumcarbonaat of een organische bases zoals triethylamine, diisopropylethylamine of pyridine, 10 of van alkyleenoxyden zoals ethyleenoxyde of propyleen- oxyde.

Verbindingen met de formule . en RNH2 en beschermde derivaten daarvan zijn hetzij bekende verbindingen of kunnen volgens conventionele werkwijzen 15 worden bereid, bijvoorbeeld op de hierna beschreven wijze.

Volgens een andere algemene werkwijze (B) kan een verbinding met de formule 2 waarin X een waterstofatoom of een methylgroep voorstelt, 20 worden bereid door herrangschikken (rearrangement) van een verbinding met de formule 11, waarin X een waterstofatoom of een methylgroep voorstelt of een beschermd derivaat daarvan, door te verhitten bij aanwezigheid van een base zoals een alkalimetaal-25 hydroxyde (bijvoorbeeld natriumhydroxyde) of een alkalimetaalcarbonaat (bijvoorbeeld natriumcarbonaat) en geschikt in een oplosmiddel zoals een waterige alcohol (bijvoorbeeld ethanol), zonodig gevolgd door verwijderen van eventuele beschermende groepen.

30 De reactie kan geschikt worden uitgevoerd bij een temperatuur in het traject van 50 tot 100°C.

Verbindingen met de formule 11 en beschermde derivaten daarvan kunnen worden bereid door een verbinding met een formule 12 waarin X een waterstof -35 atoom of methylgroep voorstelt, of een beschermd

derivaat daarvan, te laten reageren met een sterke base zoals een Grignard reagens (bijvoorbeeld isopropyl magnesiumchloride), gevolgd door reactie met een alkyleermiddel dat in staat is de gewenste groep R

8803 14 0.1 - 9 - * in te voeren, bijvoorbeeld een geschikt halogeenhydrien of epoxyde. Wanneer R een 2-hydroxycyclopentylgroep is, kan deze verbinding bijvoorbeeld cyclopenteenoxyde zijn.

5 Verbindingen met de formule 32 en beschermde derivaten daarvan zijn hetzij bekende verbindingen of kunnen volgens conventionele werkwijzen worden bereid.

Volgens nog een andere algemene werkwijze 10 (C) kan een verbinding met de formule 2 worden bereid uit een andere verbinding met de formule 2 onder toepassing van conventionele werkwijzen. Zo kan bijvoorbeeld hydrogeneren worden toegepast om een verbinding met de formule 2. waarin R een gesubstitueerde 15 cycloalkylgroep voorstelt te bereiden uit de overeen komstige verbinding met formule 2 waarin R een gesubstitueerde cycloalkenylgroep is. Hydrogeneren kan ook worden gebruikt om een verbinding met de formule 2 waarin X een waterstofatoom voorstelt te 20 bereiden uit de overeenkomstige verbinding met formule 2 waarin X een chlooratoom voorstelt. In dit laatst genoemde geval vindt de hydrogenering plaats bij aanwezigheid van een zuurwegvangend middel zoals natriumacetaat.

25 Hydrogeneren volgens de algemene werkwijze (C) kan worden uitgevoerd onder toepassing van conventionele werkwijzen, bijvoorbeeld onder toepassing van waterstof bij aanwezigheid van een edelmetaalkataly-sator (bijvoorbeeld palladium, Raney nikkel, platina 30 of rhodium). De katalysator kan bijvoorbeeld aanwezig zijn op een drager zoals houtskool of aluminiumoxyde, terwijl als alternatieve mogelijkheid een homogene katalysator zoals tris(trifenylfosfine) rhodiumchloride kan worden gebruikt. Het hydrogeneren zal in het 35 algemeen worden uitgevoerd in een oplosmiddel zoals een alcohol (bijvoorbeeld methanol of ethanol), een ether (bijvoorbeeld tetrahydrofuran of dioxan), een ester (bijvoorbeeld ethylacetaat) of water, of in 8803140.

- 10 - een mengsel van oplosmiddelen (bijvoorbeeld een mengsel van twee of meer van de zojuist beschreven oplosmiddelen), bij een temperatuur in het traject van -20 tot +100°C en onder een druk van 1 tot 10 atmosfeer.

5 Het zal duidelijk zijn dat het bij de boven beschreven omzettingen noodzakelijk of gewenst kan zijn om eventuele gevoelige groepen in de betreffende verbinding te beschermen om ongewenste nevenreacties te vermijden. Het kan bijvoorbeeld noodzakelijk zijn 10 om de hydroxylgroepen in een verbinding met de formule 1D, 11 of 12 of het stikstofatoom in een verbinding met de formule RNH2 te beschermen.

Voorbeelden van geschikte beschermende groepen voor hydroxylgroepen zijn onder andere acyl 15 (bijvoorbeeld hydrocarbylcarbonylgroepen zoals acetyl, benzoyl, pivaloyl en octanoyl); alkyl (bijvoorbeeld methyl, t-butyl en methoxymethyl); aralkyl (bijvoorbeeld benzyl,difenylmethyl, trifenylmethyl en p-methoxyfenyl-difenylmethyl);en silyl (bijvoorbeeld trialkylsilyl 20 zoals t-butyldimethylsilyl) groepen. Twee naast elkaar liggende hydroxylgroepen kunnen voorts worden beschermd met een alkylideen (bijvoorbeeld isopropylideen) groep of met een disiloxanyl (bijvoorbeeld 1.1.3.3-tetraiso-propyldisilox-1.3-diyl)groep. Bijzonder geschikte 25 beschermde derivaten van de verbindingen met de formule ID, 11 en 12 zijn de isopropylideen-, triacetyl-, tribenzoyl-en tri-t-butyldimethylsilylderivaten.

Voorbeelden van geschikte N-beschermende groepen voor een verbinding met de formule RNI^ zijn 30 onder andere arylmethyl (bijvoorbeeld benzyl) groepen, acyl(bijvoorbeeld acetyl)groepen en silyl(bijvoorbeeld trimethylsilyl)groepen.

Volgens een andere algemene werkwijze (D) kan aldus een verbinding met de formule 2 worden bereid 35 door verwijderen van eventuele beschermende groepen uit een beschermd derivaat van de verbinding met formule 2. Het verwijderen van beschermende groepen kan gebeuren met conventionele technieken, zoals die 8803 140 7 -11- welke zijn beschreven in "Protective Groups in Organic Synthesis" door T.W. Greene (John Wiley and Sons, 1981).

Zo kunnen bijvoorbeeld OH-beschermende acylgroepen worden verwijderd door toepassing van methanol 5 bij aanwezigheid van een base zoals kaliumcarbonaat, t-butylamine of ammoniak. Een isopropylideengroep kan worden verwijderd door met zuur gekatalyseerde hydrolyse (bijvoorbeeld onder toepassing van trifluorazijnzuur of zwavelzuur). t-Butyldimethylsilylgroepen kunnen 10 worden verwijderd door alkalische hydrolyse (bijvoorbeeld onder toepassing van natriumhydroxyde in ethanol).

af

Een N-benzylgroep kan wordenVgesplitst door hydrogenolyse bij aanwezigheid van een katalysator (bijvoorbeeld palladium op houtskool), bijvoorbeeld 15 zoals beschreven in werkwijze (C). Een N-acylgroep (bijvoorbeeld een acetylgroep) of een trimethylsilylgroep kan worden verwijderd onder zure of basische omstandigheden (bijvoorbeeld onder toepassing van verdund zoutzuur of natriumhydroxyde). Specifieke diastereoisomeren 20 van een verbinding met de formule 2 kunnen worden verkregen met conventionele werkwijzen,bijvoorbeeld door synthese uitgaand van een geschiet asymmetrisch uitgangsmateriaal onder toepassing van één van de vier beschreven werkwijzen of, als dit geschikt uitkomt, 25 door een mengsel van isomeren van een verbinding met de formule 2 op conventionele wijze, bijvoorbeeld door gefractioneerde kristallisatie of chromatografie te scheiden.

In de hiervoor beschreven algemene werkwijzen 30 kan de verbinding met de formule 2 worden verkregen in de vorm van een zout, geschikt in de vorm van een fysiologisch aanvaardbaar zout. Indien gewenst kunnen dergelijke zouten worden omgezet in de overeenkomstige vrije base met behulp van conventionele methoden.

35 Fysiologisch aanvaardbare zouten van de verbindingen met formule 2 kunnen worden bereid door een verbinding met de formule 2 te laten reageren met een geschikt zuur of base bij aanwezigheid van een geschikt oplosmiddel zoals acetonitrile,aceton, chloroform, 8803 140.1 -12 - ethylacetaat of een alcohol (bijvoorbeeld methanol, ethanol of isopropanol).

Fysiologisch aanvaardbare zouten kunnen ook worden bereid uit andere zouten, waaronder 5 andere fysiologisch aanvaardbare zouten van de ver bindingen met formule 2, onder toepassing van conventionele methoden.

De uitvinding wordt verder geïllustreerd aan de hand van de volgende tussenprodukten en voor-10 beelden. De temperaturen zijn in °C. Organische extracten werden, in indien aangegeven, gedroogd boven watervrij natriumsulfaat. Dunnelaagchromatografie (t.l.c.) vond plaats op siliciumdioxyde. Kolomchromato-grafie werd uitgevoerd op siliciumdioxyde (Merck 15 7734) tenzij anders is vermeld en het siliciumdioxyde waarop reactiemengsels werden geadsorbeerd was eveneens Merck 7734 tenzij anders is aangegeven. "Flash-kolom-chromatografie"(FCC) werd uitgevoerd op siliciumdioxyde (Merck 9385). Florisil had een deeltjes-20 grootte van 0,59-0,149 mm (60-100mesh) en werd betrokken van BDH). Er werden de volgende afkortingen gebruikt:

Systeem A-dichloormethaan:ethanol:0,88 ammoniakoplossing; Systeem B-ethylacetaat:methanol; 25 DEA-N.N-diisopropylethylamine; THF-tetrahydrofuran.

H-N.m.r spectra werden bepaald bij 250 MHz aan verdunde oplossingen in dimethylsulfoxyde.

Tussenprodukt 1 (fenylmethyl)ester van 3-aza-2-oxabicyclo 30 /2,2.1/ heptaan-3-carbonzuur

Azodicarbonamide (5,0g) werd bij 4° geroerd met een oplossing van kaliumhydroxyde (7,0g) in water (12ml). Na één uur roeren op een ijsbad werd het mengsel verdund met ijs/water (30 ml) en werd 35 de oplossing gefiltreerd. Het filtraat werd verdund met koude (2°) ethanol (100 ml) en de gevormde vaste stof werd afgefiltreerd ,uitgewassen met ethanol, met methanol en met ether wat kaliumazodicarboxylaat (6,9 g) opleverde. Dit werd daarna gemengd met de 88031407 -13- (fenylmethylJester van 3-aza-2-oxabicyclo/2.2.l7hept- 5-een-3-carbonzuur (0,82 g) in droge pyridine (60 ml) en onder roeren werd bij kamertemperatuur azijnzuur (2,02g) toegevoegd. Na één uur werd nog een portie 5 azijnzuur (2,02 g) toegevoegd en werd het reactie- mengsel 15,5h geroerd. Het mengsel werd onder verlaagde druk drooggedampt. Daarna werd nog meer azijnzuur toegevoegd om de overgebleven gele kleur van de diimide-voorloper te dempen. Het residu werd verdeeld 10 tussen 0,5 M citroenzuur (.75 ml) en ethylacetaat (75 ml) en de organische fase werd afgescheiden, gedroogd en onder vacuum geconcentreerd. Het residu werd gezuiverd door middel van FCC waarbij werd geëlueerd met ethylacetaat : cyclohexaan (1:2) wat de in de 15 titel genoemde verbinding (0,69 g) opleverde in de vorm van een olie.

T.l.c. (cyclohexaan:ethylacetaat, 2:1) Rf 0,25.

Tussenprodukt 2 20 (Fenylmethyl)ester van N-(cis-3-hydroxycyclo- pentyl)carbaminezuur

Een oplossing van de(fenylmethyl) ester van 3-aza-2-oxabicyclo/2.2.l/heptaan-3-carbonzuur (0,5 g) in azijnzuur ( ijsazijn) (0,5 ml) werd toe-25 gevoegd aan een geroerde suspensie van poedervormig zink (0,35 g) in een mengsel van azijnzuur en water (l:l;4ml) en het mengsel werd 7,5h bij 60° geroerd.

Er werd een aanvullende hoeveelheid zinkpoeder (0,14 g) en azijnzuur (lml) toegevoegd en het roeren werd nog 30 eens 16,5 h voortgezet. Na afkoelen tot kamertemperatuur werd het mengsel gefiltreerd en werd de overmaat zink uitgewassen met 2 M zoutzuur (20 ml). Het bij elkaar gevoegde filtraat en de wasvloeistof werden geneutraliseerd met 8% natriumcarbonaat en geëxtraheerd in ethyl-35 acetaat (3x30ml). De samengevoegde organische extracten werden uitgewassen met pekeloplossing (30 ml), gedroogd en onder vacuum geconcentreerd. Zuiveren door middel van FCC waarbij werd geëlueerd met ethylacetaat:cyclohexaan (1:1) leverde een olie op (120 mg) die bij 88031407 - 14 - staan vast werd en werd geherkristalliseerd uit cyclo-hexaan wat de in de titel genoemde verbinding opleverde (70 mg) smeltpunt 62-63°.

Tussenprodukt 3 5 (Fenylmethyl)ester van trans-N-/3-{£ormyloxy) cyclopentyl7carbaminezuur

Diethylazodicarboxylaat (1,78 g) werd onder stikstof bij kamertemperatuur druppelsgewijze toegevoegd aan een geroerde oplossing van de (fenylmethylJester 10 van N-fcis-3-hydroxycyclopentyl)carbaminezuur,(lf19g), trifenylfosfine(2,68 g) en mierezuur (0,47 g) in THF (65 ml). De verkregen oplossing werd 2h geroerd en geconcentreerd wat een residu opleverde dat bij circa -10° onder stikstof gedurende 1 uur in ether (20 ml) 15 werd geroerd. Het mengsel werd verdund met cyclohexaan (20 ml) en de vaste stof werd afgefiltreerd en uitgewassen met ether:cyclohexaan (1:1;3 x circa 20 ml).

Het samengevoegde filtraat en de wasvloeistoffen werden geconcentreerd en het verkregen residu werd gezuiverd 20 door FCC waarbij werd geëlueerd met ethylacetaat: cyclohexaan (2:3) wat de in de titel genoemde verbinding opleverde (l,18g); smeltpunt 45-48°.

Tussenprodukt 4 trans-3-Aminocyclopentanol hydrochloride 25 Een oplossing van de (fenylmethyl)ester van trans N-/3-(formyloxy Jcyclopentyl/carbaminezuur (1,1 g) in ethanol (40 ml) werd bij kamertemperatuur gedurende lh geroerd met kaliumcarbonaat (0,25 g).

Het mengsel werd daarna gefiltreerd en onder vacuum 30 geconcentreerd. De verkregen halfvaste stof werd opgelost in ethylacetaat (50 ml), gefiltreerd en het filtraat werd onder vacuum geconcentreerd waarbij een vaste stof overbleef die in ethanol (50 ml) met 5% palladium op koolstof (200 mg) als katalysator bij 35 een druk van één atmosfeer gedurende 2Oh werd gehydro-geneerd. De katalysator werd daarna vervangen door verse 5% palladium o£> koolstof (200 mg) en het hydror generen werd nog 20 uur voortgezet. Het reactiemengsel werd gefiltreerd en het filtraat werd onder vacuum 8803 140Γ - 15 - geconcentreerd. Het residu werd gezuiverd door middel van FCC waarbij werd geëlueerd met systeem A (40:10:1) wat een olie opleverde (0,26 g) die werd verdund met ethanol (40 ml) waarna werd aangezuurd met 3M ethanolisch 5 zoutzuur en onder vacuum werd geconcentreerd wat de in de titel genoemde verbinding (0,34 g) opleverde.

T.l.c. (systeem A, 40:10:1) Rf 0,1.

Tussenprodukt 5 /Ifl. 2d. 6 £ 7~2-Methyl-6-/Tfenylmethyl)amino7 10 cyclohexanol

Een mengsel van 2-methyl-7-oxabicyclo/4.1.07 heptaan (5,0g),benzylamine (5,15g) en water (0,8 ml) werd gedurende 7,5h onder stikstof onder terugvloeikoe-ling verhit. Zuiveren door middel van PCC waarbij 15 werd geëlueerd met systeem B(40:l) leverde de in de titel genoemde verbinding (3,9 g) op in de vorm van een vaste stof.

T.l.c. (Systeem B, 20:1) Rf 0,33 20 Tussenprodukt 6 /ïo.. 2 a. 6%/-6-Amino-2-methylcyclohexanol hydrochloride

Een oplossing van 7Ï*‘-2^.6|7~2-methyl-6-/Tfenylmethyl)amino7cyclohexanol (3,5 g) in absolute 25 ethanol (75 ml) werd gehydrogeneerd boven 10% palladium of houtskool (50% waterige pasta;1,3 g) in absolute ethanol (25 ml).Het mengsel werd gefiltreerd en ingedampt tot circa 100 ml. De oplossing werd aangezuurd met circa 1M ethanolisch zoutzuur en het oplosmiddel 30 werd onder vacuum verdampt wat een vaste stof opleverde die tweemaal werd herkristalliseerd uit isopropanol -ethylacetaat waarbij de in de titel genoemde verbinding met smeltpunt 194-195° werd verkregen.

35 Voorbeeld I

N-/T1S,trans)-2-hydroxycyclopentyl7adenosine Een mengsel van 6-chloorpurine-?-D-riboside (2,87 g) en (IS,trans)-2-aminocyclopentanolhydrochloride (1,38 g) werd gedurende 18h onder terugvloeikoeling 88031407 - 16 - verhit in isopropanol (100 ml) dat DEA(3,87 g) bevatte. Aan de afgekoelde oplossing werd silicagel (20 g) toegevoegd en de suspensie werd onder verlaagde druk ingedampt. De gedroogde drager werd toegevoegd aan 5 een kolom van silicagel (250 g) en werd geëlueerd met systeem B(9:l). De juiste eluaten werden verzameld en onder verlaagde druk ingedampt wat een wit poeder opleverde. Kristallisatie uit ethylacetaat en methanol leverde de in de titel genoemde verbinding op in 10 de vorm van een wit poeder (2,3g), smeltpunt 163- 164°.

T.l.c. (Systeem B,9:l) Rf 0,23.

Voorbeeld II

15 N-/T1R,trans)-2-Hydroxycyclopentyl7adenosine

Een mengsel van 6-chloorpurine-$-D-riboside (2,87 g) en (IR,trans)-2-aminocyclopentanolhydrochloride (1,38 g) werd gedurende 18h onder terugvloeikoeling verhit in isopropanol (100 ml) dat DEA (3,87g)bevatte.

20 Bij afkoelen zette zich een poeder af dat werd afge filtreerd, werd uitgewassen met propan-2-ol (50 ml) en onder vacuum werd gedroogd wat de in de titel genoemde verbinding opleverde (2,35g), smeltpunt 235-236°.

25 T.l.c. (Systeem B, 9:1) Rf 0,23.

Voorbeeld III

N-(trans-5-Hydroxycyclopent-2-enyl)adenosine Een mengsel van6-chloorpurine-£-D-riboside 30 (0,86 g) ,trans-3-aminocyclopent-l-enr4-ol, 4-methylben- zeensulfonaat (0,69 g) en DEA(0,52 g) in isopropanol (35 ml) werd een nacht lang onder stikstof onder roeren onder terugvloeikoeling verhit. Het afgekoelde mengsel werd onder vacuum geconcentreerd wat een 35 olie opleverde (2,56 g) die werd gezuiverd door kolomchromatografie op siliciumdioxyde ( Merck 9385, gedeactiveerd met 1% triethylamine) waarbij werd geëlueerd met systeem B(10:l) waarbij een vaste stof (0,522 g) werd verkregen. Deze werd herkristalli- 8803140.

- 17 - seerd uit ethylacetaat (15 ml ) wat de in de titel genoemde verbinding (185 mg) opleverde.

T.l.c. op siliciumdioxyde gedeactiveerd met 1% triethyl-amine(systeem B,10:l)Rf 0,25.

5 ^H-N.m.r.i2.12-2.28(lH,m),2.65-2.80(iH.m),3.5-3.78(2H,m), 4.0(lH,ddd),4.18(lH,m), 4.35(lH,m), 4.63(lH,q),5.05(lH,brm), 5.2-5.3 en 5.4-5.55(4H,2xm), 5.7 en 5.86(2H,2xm), 5.92(lH,d),7.92(lH,brd), 8.25(lH,brs), 8.4(lH,s).

10 Voorbeeld 4 N-(cis-2-Hydroxycyclopent-4-enyl)adenosine, (diastereoisomeren 1 en 2).

Een mengsel van 6-chloorpurine-^-D-riboside 15 (2,01 g), cis-2-hydroxycyclopent-4-enylaminehydrochloride (1,42 g), DEA(2,71 g) en isopropanol (100ml) werd 2Oh onder terugvloeikoeling verhit. De verkregen oplossing werd geadsorbeerd op siliciumdioxyde en gezuiverd door kolomchromatografie waarbij werd 20 geëlueerd met systeem A (30:8:1) waarbij een schuim werd verkregen dat werd gewreven met systeem B(10:l; 20ml) wat kristallen^ (1,05 g) opleverde.

De moedervloeistof werd drooggedampt en de verkregen vaste stof werd herkristalliseerd uit 25 methanol (5 ml) wat opleverde

Diastereoisomeerlvan de in de titel genoemde verbinding (0,31 g). 2o°

Optische rotatie C=0,5465%(w/v) in DMS0/<*_^ = -1,5° 30 Berekend v88Ï¥Se: gevonden: C,50.5;H,5.5; N19.5; C15H19N5O5*0,4CH40,0*1H20 C,50.8; H,5.8; N,19.2%

De kristallen·1· (1,05 g) werden hergekristalli-seerd uit methanol (20 ml) wat Biastereoisomeer 2 opleverde van de in de titel genoemde verbinding 35 (0,46g) met smeltpunt 212,5-214°.

Optische rotatie C=0,52957% (w/v) in DMSO /\?20°=-131,8O.

D Analyse gevonden : C,50.9;H,5.5; N,19.9; Berekend voor C^H^gNj-0,-.0.21^0 C,51.05?H,5; N,19.8%.

8803 140.1 - 18 -

Voorbeeld V

N- (cis-2-Hydroxycyclopent-4-enyl)adenosine

Een mengsel van 6-chloorpurine-£-D-riboside (2/01 g)/ cis-2-hydroxycyclopent-4-enylamine hydro-5_ chloride (l,42g)/ DEA(3/19g) en isopropanol (100ml) werd 22h onder terugvloeikoeling verhit. De verkregen oplossing werd geadsorbeerd op siliciumdioxyde en gezuiverd door kolomchromatografie waarbij werd geëlueerd met systeem B(5:l) om de in de titel 10 genoemde verbinding (lf7g) in de vorm van een schuim te winnen.

T.l.c. (Systeem A, 50:8:l)Rf 0,11.

Analyse: gevonden: C/49/5; H,5.6; N,18.9;

Berekend voor ^15^^5^5 · O. 9^0 C, 49.3;H, 5.7;N, 19.2%.

15 Voorbeeld VI

N-(trans-2-Hydroxycyclopentyl)-2-methyladenosine

Een mengsel van 6-chloor-2-methyl-9-(#-D-ribofuranosy1)-9H-purine(902mg), trans-2-aminocyclo-pentanol (404mg)/ DEA (517mg) en isopropanol (35ml) 20 werd onder roeren gedurende 22h onder stikstof onder terugvloeikoeling verhit. Er werd een aanvullende hoeveelheid trans-2-aminocyclopentanol (202mg) en DEA (259mg) toegevoegd en het verhitten onder terugvloeikoeling werd nog 5h gehandhaafd. Het afgekoelde 25 mengsel werd onder vacuum geconcentreerd en het residu- schuim (l,9g) werd gezuiverd door kolomchromatografie op siliciumdioxyde (Merck 9385, gedeactiveerd met triethylamine), waarbij werd geëlueerd met systeem B (10:1) wat een vaste stof (1,01 g) opleverde. Deze 30 werd gezuiverd door kolomchromatografie op silicium dioxyde (Merck 9385) waarbij werd geëlueerd met systeem B(10:l) wat de in de titel genoemde verbinding opleverde (0,57 g), smeltpunt 188-192°.

Analyse gevonden: C,52.6; H,6.5; N19.0; 35 Berekend voor C. C,52.6; H,6.3; N 19.2%.

lb Zó D D

Voorbeeld VII

^ N-(2£-Hydroxy-2-methylcylcopentyl)adenosine 8803 <4 0 «1 - 19 -

Een mengsel van 6-chloorpurine-$-D-riboside (l,Og) en trans-2-amino-1-methyleyclopentanolhydro-chloride (0,55g) in isopropanol (50ml) dat DEA(l,35g) bevatte, werd 24h onder terugvloeikoeling verhit.

5 De suspensie werd geadsorbeerd op siliciumdioxyde en gezuiverd door kolomchromatografie waarbij werd geëlueerd met systeem B(9:l) waarbij een poeder werd verkregen.

Kristallisatie uit isopropylacetaat en 10 methanol leverde de in de titel genoemde verbinding op <0,75g).

T.l.c. (Systeem B, 9:l)Rf 0,35 Analyse gevonden: C,50.9? H,6.6; N,18.0;

Berekend voor cigH23N505*0’^C5Hio*®*^ H20 C,51.1; 15 H,6.5; N,18.05%.

Voorbeeld 8 N-(cis-3-Hydroxycyclopentyl)adenosine 6-Chloorpurine-#-D-riboside(l,Og), cis-3-aminocyclopentanol (0,48g) en DEA (0,96g) werden 20 onder terugvloeikoeling in isopropanol (50ml) gedurende 30h geroerd. De oplossing liet men afkoelen tot kamertemperatuur en werd geconcentreerd onder vacuum. Zuiveren door FCC waarbij werd geëlueerd met systeem A (50:10:1) leverde de in de titel genoemde verbinding 25 (0,9g) op in de vorm van een schuim.

T.l.c.(Systeem A 50:10:1) Rf0,4

Analyse gevonden: C,50.3; H,6.3; N,18.9;

Berekend voor ci5H21N5°5*0·5H20.0.2C4HgC>2 C,50.1; H,6.2; N,19.0%.

30 Voorbeeld 9 N-(trans-4-Hydroxycyclohexyl)adenosine Een mengsel van 6-chloorpurine-?-D-riboside (l,15g), trans-4-aminocyclohexanolhydrochloride (0,61g), triethylamine (l,12ml) en isopropanol (50ml) werd 35 onder terugvloeikoeling 18h verhit. Er werd meer trans-4-aminocyclohexanolhydrochloride (0,30g) en triethylamine (0,56ml) toegevoegd en het verhitten 8803140/ - 20 - werd nog 7h voortgezet. Er werd nog een verdere hoeveelheid trans-4-aminocyclohexanolhydrochloride (0,30g) en triethylamine (0,56ml) toegevoegd en het verhitten werd nog 18 uur voortgezet. Het verkregen 5 mengsel werd geadsorbeerd op siliciumdioxyde en gezuiverd door kolomchromatografie waarbij werd geëlueerd met systeem A (30:8:1) wat een schuim opleverde. Dit werd uitgewassen in hete ether die daarna werd verdampt waarbij de in de titel genoemde 10 verbinding (0,82g) overbleef als een vaste stof.

T.l.c. (Systeem A 30:8:1) Rf 0,41 Analyse, gevonden: C,52.2; H,6.5; N,18.7;

Berekend voor ^ΐ6Η23Ν5®4 C,52.6; H,6.3; N,19.0%.

15 Voorbeeld 10 N-(trans-2-Hydroxycyclohexyl)adenosine

Een mengsel van 6-chloorpurine-#-D-riboside (1,15g) , trans-2-hydroxycyclohexylaminehydrochloride (0,67g), DEA (l,14g) en isopropanol(50ml) werd onder 20 terugvloeikoeling gedurende 22h verhit. De verkregen oplossing werd geadsorbeerd op siliciumdioxyde en gezuiverd door kolomchromatografie waarbij werd geëlueerd met systeem A (30:8:1) waarbij een schuim werd verkregen dat werd opgelost in ethanol (50ml) 25 en opnieuw werd geadsorbeerd op siliciumdioxyde.

Verder zuiveren door kolomchromatografie onder elueren met systeem B (5:1) leverde een vaste stof op die werd opgelost in ethylacetaat (20ml) en werd geprecipiteerd met cyclohexaan (80ml) wat de in 30 de titel genoemde verbinding (0,48g) opleverde.

T.l.c. (Systeem B, 10:1) Rf 0,10

Analyse, gevonden: C,53.1;H,6.7; N,17.9%

Berexeid voor C, ,Η,,Ν,0.-.0.2C.-H, o.0.2Ho0 C,53.5; H,6,7; N,18.15%.

16 23 b 5 o 12 Δ 35 Voorbeeld 11 N-(cis-2-Hydroxycyclohexyl)adenosine Een mengsel van 6-chloorpurine-£-D-riboside (1,15g)r cis-2-hydroxy-cyclohexylaminehydrochloride (0,67g), DEA(l,14g) en isopropanol (50ml) werd 3Oh 8803 1407 - 21 - onder terugvloeikoeling verhit. De verkregen oplossing werd geadsorbeerd op siliciumdioxyde en gezuiverd door kolomchromatografie waarbij werd geëlueerd met systeem B (2:1) wat een vaste stof opleverde die 5 werd opgelost in ethanol (100ml) en opnieuw werd geadsorbeerd op siliciumdioxyde. Verder zuiveren door kolomchromatografie waarbij werd geëlueerd met systeem B (5:1) leverde een vaste stof op die werd geherkris-talliseerd uit methanol (20 ml) waarbij de in de titel 10 genoemde verbinding werd verkregen (0,32g), smeltpunt 210-211°.

T.l.c.(Systeem B,5:l)Rf 0f27.

Voorbeeld 12 15 N-(trans-3-Hydroxycyclohexyl)adenosine

Een mengsel van 6-chloorpurine-^-D-riboside (l,0g) en trans-3-aminocyclohexanolhydrochloride (0,53g) in isopropanol (50ml) dat DEA (lf35g) bevatte werd 3 dagen onder terugvloeikoeling verhit. De verkregen 20 suspensie werd geadsorbeerd op siliciumdioxyde en gezuiverd door kolomchromatografie waarbij werd geëlueerd met systeem A (30:8:1) wat een schuim opleverde. Kristallisatie uit een mengsel van iso-propanol en isopropylacetaat leverde de in de titel 25 genoemde verbinding op (0,7g).

T.l.c. (Systeem A, 50:8:1) Rf 0,27.

Analyse gevonden: C,51.8; H,6.6; Nr18.2%? * Berekend voor C^J^-jNg.O.l C5Hio^2*^5H2^ C,51.5; H,6.55? N,18.2%.

30

Voorbeeld 13 N-(cis-3-Hydroxycyclohexyl)adenosine 6-Chloorpurine-J?-D-riboside (l,0g) en cis- 3-aminocyclohexanolhydrochloride (0/53g) werden behan-35 deld volgens de methode van voorbeeld 12 (behalve dat het mengsel twee dagen onder terugvloeikoeling werd verhit) om de in de titel genoemde verbinding (0,58g) te verkrijgen.

T.l.c.(Systeem Af 30:8:1) Rf 0f27 8803 140.

- 22 -

Analysefgevonden: C,52.1; Η,6.9; N,17.2;

Berekend voor C, £Ηο:ιΝκ. 0.30ΚΗ, n0o.0.5Ho0 Cr51.9; 16 23 5 5 10 2 2

Hr6.7; Ν,17.3%.

Voorbeeld 14 5 N-(rans-4-Hydroxycyclohexyl)-2-methyladenosine

Een mengsel van 6-chloor-2-methyl-9-(4s-D-ribo-furanosyl)-9H-purine (902mg), trans-4-aminocyclohexanol hydrochloride (1.14g) en DEA (l,94g) in isopropanol (50ml) werd onder roeren onder stikstof gedurende 10 17 uur onder terugvloeikoeling verhit. Het verkregen afgekoelde reactiemengsel werd geadsorbeerd op silicium-dioxyde (Merck 9385) en gezuiverd door kolomchromato-grafie op siliciumdioxyde (Merck 9385) waarbij werd geëlueerd met systeem B (10:1 en daarna 8:1) wat 15 de in de titel genoemde verbinding opleverde (0,9g) in de vorm van een vaste stof.

T.l.c. (Systeem Bf 5:1) Rf 0,2

Analyse, gevonden: C52,3; H,6.7; N,16.7;

Berekend voor . 0.33C^Hg02.0.0.67 C,52.3; 20 H,6.95; N,16.6%.

Voorbeeld 15 N-(cis-2-Hydroxycyclopentyl)adenosine

Een mengsel van N-(cis-2-hydroxycyclopent- 4-enyl)adenosine(1,6g), 5% platina op houtskool 25 (0,3g) en ethanol (80ml) werd 2Oh bij aanwezigheid van waterstof geroerd. Het verkregen mengsel werd gefiltreerd en het filtraat werd ingedampt. Het residu werd opgelost in methanol (50ml) en de oplossing werd verdampt waarbij de in de titel genoemde verbinding 30 (l,2g) als een schuim werd verkregen.

T.l.c. (Systeem A, 30:8:1) Rf 0,30.

Analyse, gevonden: C,49.6; H,6.15; N,19.1;

Berekend voor CnCH01NC0C.0.3CH.0.0.5Ho0 C,49.6; H,6.3; 15 21 5 5 4 2 N,18;9% .

35 880314 0-7 -23 -

Voorbeeld 16 N-(trans-2-Hydroxycyclopentyl)adenosine

Een mengsel van 6-chloorpurine-B-D-riboside (l,15g), trans-2-amlnocyclopentanol (0,41g), triethyl-5 amine (0,41g) en isopropanol (50ml) werd onder terug- vloeikoeling gedurende 20h verhit. Er werden verdere hoeveelheden trans-2-aminocyclopentanol (0,08g) en triethylamine(0,08g) toegevoegd en het verhitten werd 4h voortgezet. Het verkregen mengsel werd geadsorbeerd 10 op siliciumdioxyde en gezuiverd door kolomchromatogra-fie waarbij werd geëlueerd met systeem A (30:8:1) waarbij een vaste stof (0,48g) werd verkregen. Deze werd opnieuw gezuiverd door kolomchromatografie waarbij werd geëlueerd met systeem B (12:1) wat een schuim 15 opleverde dat werd gewreven met ether om de in de titel genoemde verbinding (0,31g) te verkrijgen als een 2:1 mengsel van diastereoisomeren.

T.l.c.(Systeem B, 12:1) Rf 0,35.

Analyse, gevonden: C,50.8; H,6.25; N,18.8;

20 Berekend voor · O.^fCgH-g^O-O.S^O

C,50.5? H,6.4; N,18.8%.

Voorbeeld 17 N-(trans-3-Hydroxycyclopentyl)adenosine 25 6-Chloorpurine-£-D-riboside (0,63g), trans- 3-aminocyclopentanolhydrochloride (0,3g) en DEA (0,63g) werd 3,5 dagen lang in isopropanol (30ml) geroerd en onder terugvloeikoeling verhit. Het reactiemengsel liet men afkoelen tot kamertemperatuur, waarna zich 30 een neerslag vormde dat werd opgelost door toevoegen van methanol. De oplossing werd geadsorbeerd op siliciumdioxyde (Merck 9385) en gezuiverd door PCC waarbij werd geëlueerd met systeem B (3:1) waardoor een poeder werd verkregen. Een laatste zuivering door 35 kolomchromatografie op siliciumdioxyde (Merck 7734) waarbij werd geëlueerd met systeem B (3:1) leverde de in de titel genoemde verbinding op (44mg),smeltpunt 208-210°, in de vorm van een mengsel van diastereoisomeren, verhouding 52:48.

8803140; - 24 - ^-N.m.r.ó 1.4-2.2(6H,m) 3.5-3.78(2H,m), 3.99(lH,m), 4.1-4.2(lHfm)4.2-4.3(lH.m), 4.55(lH,d), 4.62(lH,m), 4.8(1H,brm), 5.22(lH,d)5.42-5.52(2H,m), 5.9(1H,d),7.82 (lH,brd), 8.2(lH,brs), 8.83(lH,s).

5

Voorbeeld 18 N-(cis-4-Hydroxycyclohexyl)adenosine 6-Chloorpurine-4?-D-riboside (l,0g) , cis- 4-aminocyclohexanolhydrochloride (0,53.g) en DEA 10 (0f96g) werd gedurende 2Oh in isopropanol (50ml) onder terugvloeikoeling verhit en geroerd. Na afkoelen tot kamertemperatuur werd de oplossing geadsorbeerd op Florisil en gezuiverd door kolomchromatografie waarbij werd geëlueerd met systeem A (50:8:1) wat 15 een schuim opleverde. Verder zuiveren door kolom chromatograf ie als tevoren, leverde de in de titel genoemde verbinding op (0,55g) in de vorm van een schuim.

T.l.c. (Systeem A, 50:8:1) Rf 0,07.

20 Analyse gevonden: C,51.9; H,7.0; N,17.5;

Berekend voor .0.55EtOH.0.31^0 C,51.85; H,6.8; N,17,7%.

Voorbeeld 19 25 /1¾.29.3$. /N-/2-Hydroxy-3-methylcyclohexyl/ adenosine

Een mengsel van 6-chloor-purine-^-D-riboside (l,0g) /Ï°C . 2^ .6^_7“6“aniino-2-methylcyclohexanol hydrochloride (0,58g) en DEA (0,9g) in isopropanol 30 (35ml) werd 26h onder terugvloeikoeling verhit. De verkregen oplossing werd geadsorbeerd op Florisil en gezuiverd door kolomchromatografie waarbij werd geëlueerd met systeem B (20:1 en daarna 10:1) wat de in de titel genoemde verbinding opleverde (0,884g), 35 smeltpunt 128-133°, in de vorm van een 47:53 mengsel van diastereoisomeren.

T.l.c. (Systeem B, 5:1) Rf 0,65.

Analyse gevonden: C,53.0; H,6.8;N,16.8;

Berekend voor C^-I^^OcjO.SC^Hgi^.0.51^0 C,52.8; H,6.7; 8803140; \ - 25 - Ν,19.9%.

Voorbeeld 20 2-Chloor-N-/~( IS, trans) -2-hydroxycyclopentvl7 adenosine

Een mengsel van 2,6-dichloor-9-(2'. 31.51 -5 tri-0-benzoyl-JB-D-ribofuranosyl)-9H-purine (l,68g), (IS,trans)-2-aminocyclopentanolhydrochloride (380mg) en DEA(l,4ml) in isopropanol (25ml) werd gedurende 5,5h onder stikstof geroerd en onder terugvloeikoeling verhit. Het mengsel werd onder vacuum geconcentreerd 10 en een oplossing van het residu in methanol (25ml) werd behandeld met waterige ammoniak (2ml). Het verkregen mengsel werd 16h geroerd en werd daarna onder vacuum geconcentreerd. Het residu werd gezuiverd door kolomchromatografie waarbij werd geëlueerd met systeem 15 A (75:8:1) waarbij een schuim werd verkregen (570mg) .

Dit werd opgelost in ethylacetaat (10ml) en de verkregen oplossing werd uitgegoten in cyclohexaan (80ml) waarbij een vaste stof werd verkregen. De vaste stof en de kristallisatievloeistof werden samengevoegd, onder 20 vacuum geconcentreerd en het residu werd opgelost in methanolische ammoniak (10ml). De oplossing liet men 4 dagen staan en werd daarna onder vacuum geconcentreerd wat een olie (570mg) opleverde die werd gezuiverd door kolomchromatografie waarbij werd geëlueerd met systeem 25 A (50:8:1) wat de in de titel genoemde verbinding opleverde (212 mg).

T.l.c. (Systeem A, 50:8:1) Rf 0,16.

Analyse, gevonden: C,45.9; H,5.55;N,16,7;

Berekend voor C-^ï^qCIN^O,..0.5C2HgO.O.6H2O C,45.85; 30 H,5.7; N,16.7%.

Voorbeeld 21 2-Chloor-N-/'( IR, trans )-2-hydroxycyclopentyl/ adenosine 35 Een mengsel van 2.6-dichloor-9-(2'.3'.5'- tri-0-benzoyl-J?-D-ribofuranosyl)-9H-purine (l,68g) , (lR-trans)-2-aminocyclopentanolhydrochloride (38 Omg) en DEA (1,4ml) in isopropanol (25ml) werd gedurende 8803140; - 26 - 5h onder stikstof onder terugvloeikoeling verhit en geroerd. Het reactiemengsel werd onder vacuum geconcentreerd en een oplossing van het residu in methanol (10ml) werd behandeld met verzadigde metha-5 nolische ammoniak (20 ml) en 8 dagen op kamertempera tuur gehouden. Het mengsel werd geconcentreerd onder vacuum en het residu werd gezuiverd door kolom-chromatografie waarbij werd geëlueerd met systeem A (50:8:1) waarbij een glas (770mg) werd verkregen.

10 Dit werd opgelost in heet ethylacetaat (40ml) en de verkregen oplossing werd uitgegoten in cyclo-hexaan (160ml) wat een vaste stof opleverde (447mg). Deze werd samengevoegd met het residu van de verdamping van de kristallisatievloeistof en de verkregen 15 vaste stof (l,2g) werd geadsorbeerd op siliciumdioxyde en gezuiverd door kolomchromatografie waarbij werd geëlueerd met systeem A (75:8:1 en daarna 50:8:1) wat een glas (830mg) opleverde. Dit werd opgelost in hete ethylacetaat (20ml) en de verkregen oplossing 20 werd uitgegoten in cyclohexaan (160ml) wat de in de titel genoemde verbinding (598mg) in de vorm van een vaste stof opleverde.

T.l.c.(Systeem A,50:8:1) Rf 0,20.

Analyse, gevonden: C,47.6; H,5.5; N,17.35; 25 Berekend voor C^jj^qCIN ,-0,.. 0.ÏC^H^ C,47.55; H,5.4; N,17,75%.

Voorbeels 22 trans-2-Chloor-N-(4-hydroxycyclohexyl)adenosine 30 Een mengsel van 2.6-dichloor-9-(2'.3'.5'- tri-O-benzoy l-Ιβ -D-ribof uranosy 1) - 9H-purine (1,6 8g), trans-4-aminocyclohexanolhydrochloride (424mg) en DEA (1,4ml) in isopropanol (25ml) werd geroerd en onder stikstof gedurend 4,5h onder terugvloeikoeling 35 verhit. Men liet het reactiemengsel afkoelen gedurende 30 minuten en daarna werd het onder vacuum geconcentreerd wat een schuim opleverde dat werd opgelost in methanol (10ml) waarna verzadigde methanolische ammoniak (20ml) werd toegevoegd. De verkregen oplossing 88031407 - 27 - werd 6 dagen op kamertemperatuur gehouden en werd daarna geadsorbeerd op siliciumdioxyde en gezuiverd door kolomchromatografie waarbij werd geëlueerd met systeem A (75:8:1 en daarna 30:8:1) wat een olie opleverde die bij staan kristalliseerde tot een vaste stof 5 (l,02g). Deze werd opgelost in ethanol, gefiltreerd en het filtraat werd geconcentreerd onder vacuum en met ethylacetaat gewreven wat een vaste stof gaf.

De vaste stof werd opnieuw gezuiverd door kolomchromatografie waarbij werd geëlueerd met systeem B (5:1) 10 om de in de titel genoemde verbinding te verkrijgen (405mg), smeltpunt 203-204°.

Analyse, gevonden: C,47.9; H,5.6; N,15.75;

Berekend voor ci6H22^N5^5'^^^4^8^2^^2^ C,47.75; H,5.9; N,16.0%.

15

Voorbeeld 23

Fumaarzuurzout van N-/f(lS,trans)-2-Hydroxy ~ cyclopentyl7adenosine (1:1).

Fumaarzuur (l,2g) werd toegevoegd aan een 20 onder terugvloeikoeling kokende oplossing van N-/(ÏS, trans)-2-hydroxycyclopentyl?adenosine (7,03g) in isopropanol (105 ml). De verkregen hete oplossing werd gefiltreerd en het filtraat werd afgekoeld waarna men het liet kristalliseren. Na 2h bij 20° werd 25 het kristallijne produkt afgefiltreerd, uitgewassen met isopropanol (10ml) en onder vacuum bij 50° gedurende 20h gedroogd wat de in de titel genoemde verbinding (6,5g), smeltpunt 179-180°, opleverde. Het chromato-grafische gedrag van dit zout leek op dat van een 30 authentiek monster van de vrije base.

Voorbeeld 24 N-7&S,trans)-2-Hydroxycyclopentyl7adenosine (IS) - (+) -10-kamfersulf onzuur zout.

35 Een mengsel van N-/TlS,trans)-2-hydroxycyclo- pentyl7adenosine(3,51g) en (IS)-(+)-10-kamfersulfonzuur (2,44g) in isopropanol (35ml) werd onder stikstof onder terugvloeikoeling verhit tot een heldere oplossing 88031407 - 28 - was verkregen. De oplossing werd verdund met isopropyl-acetaat (50ml) en het mengsel werd onder roeren afgekoeld tot circa 25°. De verkregen kristallijne vaste stof werd afgefiltreerd, uitgewassen met een 5 mengsel van isopropanol:isopropylacetaat(l:2; 2x15ml) en onder vacuum gedroogd bij 40° wat de in de titel genoemde verbinding (5,31g) opleverde met smeltpunt 150-152°.

Analyse, gevonden: C,51.25; H,6.7; N,11.9; S,5.3; 10 Berekend voor C25H37N509S C,51.4; H,6.4; N,12.0; S, 5.5%.

Voorbeeld 25

N-(trans-2-Hydroxycyclooctyl) adenosine Een mengsel van trans-2-aminocyclooctanol 15 (0,34g), 6-chloorpurineHP-D-riboside (0,70g) en DEA

(0,60g) werd in isopropanol (25ml) gedurende 24h onder terugvloeikoeling verhit. De verkregen oplossing werd geadsorbeerd op Florisil en gezuiverd door kolom-chromatografie waarbij werd geëlueerd met systeem 20 B(9:1) wat de in de titel genoemde verbinding opleverde (0,43g).

T. l.c. (Systeem B, 9:1) Rf 0,38.

Analyse, gevonden: C,53.05; H, 7.0; N, 16,9;

Berekend voor C^gl^yNgOg.075H20 C,53.1; H,7.1,; N,17.2%.

25

De volgende voorbeelden illustreren farmaceutische formuleringen (preparaten) volgens de uitvinding die N-/(ÏS, trans )-2-hydroxycyclopentyl7 adenosine als actxef bestanddeel bevatten. Fysiologisch 30 aanvaardbare zouten en/of solvaten van deze verbinding en andere verbindingen met formule 2 en hun fysiologisch aanvaardbare zouten en/of solvaten kunnen op een soortgelijke wijze tot preparaten worden geformuleerd.

1. Orale capsule per capsule 35 actief bestanddeel 50mg magnesiumstearaat 0,5 mg zetmeel 1500* 49,5 mg * een vorm van direct comprimeerbaar zetmeel 8803140.

-29-

Meng de gezeefde geneeskrachtige component met de excipiëntia. Vul met het mengsel harde gelatine-capsules met geschikte afmetingen met behulp van een vulmachine.

5 2. Orale siroop per dosis van 5ml actief bestanddeel 25mg

hydroxypropylmethylcellulose ÜSP

(viskositeitstype 4000) 25mg 10 buffer "> smaakstof kleurstof V voor zover nodig conserveermiddel, f zoetmiddel 1 15 gezuiverd water aanvullen tot 5ml

Dispergeer de hydroxypropylmethylcellulose in heet water, koel af en meng daarna met een waterige oplossing die het actieve bestanddeel en de andere 20 componenten van het preparaat bevat. Breng de verkregen oplossing op volume en meng goed. Klaar de siroop door filtreren en verpak deze in glazen flessen met geschikte voor kinderen niet te openen afsluitingen.

3. Oraal tablet per tablet 25 actief bestanddeel 100 mg croscarmellose natrium 30 mg magnesiumstearaat 3 mg microkristallijnecellulose voldoende voor een tablet met een kerngewicht 30 van 300 mg

Zeef alle ingrediënten en meng ze tezamen in een geschikte menginrichting tot het mengsel homogeen is. Pers met geschikte ponsstempels tot tabletten in een automatische tabletteermachine. De tabletten 35 kunnen worden bekleed met een dun polymeerlaagje dat kan worden aangebracht met gebruikelijke bekledings-technieken voor dergelijke laagjes. In het bekledings-laagje kan een pigment worden opgenomen.

8803140Γ - 30 - 4. Tablet voor plaatsing onder de tong per tablet actief bestanddeel 2mg hydroxypropylmethylcellulose 5mg magnesiumstearaat lmg 5 mannitol voldoende voor het bereiken van een tablet met een kerngewicht van 65mg

Zeef het actieve bestanddeel en meng dit met 10 de mannitol en de hydroxypropylmethylcellulose. Voeg een voldoende hoeveelheid gezuiverd water toe om te granuleren. Zeef de korrels na drogen, meng ze met magnesiumstearaat en pers er met geschikte persstempels in een automatische tabletteermachine 15 tabletten van .

5. Oplossing voor inhaleren per dosis van 2ml actief bestanddeel 22 mg natriumchloride qs 2Q natriumhydroxydeoplossing tot pH 7,2 fosfaatbuffer voor pH 7,2 0,2 ml water geschikt voor injectie- doeleinden aanvullen tot 2 ml.

Los het actieve bestanddeel op in water dat geschikt is voor injectiedoeleinden. Los het natriumchloride er in op en titreer de verkregen oplossing tot pH 7,2 met natriumhydroxydeoplossing; voeg de fosfaatbufferoplossing toe. Vul de oplossing tot 30 het juiste volume aan met water dat geschikt is voor injectiedoeleinden en steriliseer door middel van membraanfiltratie. Vul de oplossing aseptisch af in houders die geschikt zijn voor inhalatie door middel van vernevelen.

»8031407

Claims

1. Verbinding met formule 2 waarin X een waterstof- of chlooratoom, of een methylgroep voorstelt en R een cycloalkyl-of cycloalkenylring voorstelt met 5 tot 8 koolstofatomen, welke ring is gesubsti- 5 tueerd door een hydroxylgroep en eventueel is gesub stitueerd door een C-^g alkylgroep en zouten en solvaten daarvan.

2. Verbindingen met formule 2 volgens conclusie 1 waarbij X een waterstofatoom of een 10 methylgroep voorstelt en fysiologisch aanvaardbare zouten en solvaten daarvan.

3. Verbindingen met formule 2 volgens conclusie 2 waarin X een waterstofatoom voorstelt en fysiologisch aanvaardbare zouten en solvaten 15 daarvan.

4. Verbindingen met formule 2 volgens één der conclusies 1 tot 3 waarin R een cycloalkyl- of cycloalkenylring voorstelt met 5 of 6 koolstofatomen, die is gesubstitueerd door een hydroxylgroep en 20 eventueel is gesubstitueerd door een C^_3 alkylgroep, en fysiologisch aanvaardbare zouten en solvaten daarvan.

5. Verbindingen met formule 2 volgens conclusie 4 waarin R een cycloalkylring voorstelt met 5 of 6 koolstofatomen die is gesubstitueerd 25 door een hydroxylgroep en eventueel is gesubstitueerd door een C^^-alkylgroep aan hetzelfde koolstofatoom als de hydroxylgroep, en fysiologisch aanvaardbare zouten en solvaten daarvan.

6. Verbindingen met formule 2 volgens 30 conclusie 5 waarin R voorstelt een 2-hydroxycyclo- pentyl-, 4-hydroxy-cyclohexyl-,3-hydroxycyclohexyl-of 2-hydroxy-2-methylcyclopentylgroep, en fysiologisch aanvaardbare zouten en solvaten daarvan.

7. Verbindingen met formule 2 volgens conclu- 35 sie 3,waarin R een cyclopentylring voorstelt die is gesubstitueerd door een hydroxylgroep en eventueel is gesubstitueerd door een C^_g-alkylgroep en fysiologisch aanvaardbare zouten en solvaten daarvan. 8803140. - 32 -

8. N-/TIS, trans)-2-hydroxycyclopentyl7 adenosine en fysiologisch aanvaardbare zouten en sol-vaten daarvan.

9. N-/7lS,trans)-2-hydroxycyclopentyl/ adenosine; N-/_ (IR,trans)-2-hydroxycyclopentyl/adenosine, en mengsels daarvan en fysiologisch aanvaardbare zouten en solvaten daarvan.

10. N-(Trans-4-hydroxycyclohexyl)-2-methyl- adenosine; N- (cis-4-hydroxycyclohexyl)adenosine; N-(cis-2-hydroxycyclopentyl)adenosine; N-(trans-3-hydroxycyclohexyl)adenosine; N-(2fc-hydroxy-2-methylcyclopentyl)adenosine; N-(cis-2-hydroxycyclohexyl)adenosine; 15 en fysiologisch aanvaardbare zouten en solvaten daarvan.

11. Verbindingen met formule 2 volgens één der conclusies 1 tot 10 en fysiologisch aanvaardbare zouten en solvaten daarvan ten gebruike bij 20 de behandeling van mensen of dieren die lijden aan een aandoening waarbij het gunstig is de vrije vetzuurconcentratie in het plasma te verminderen en/of de hartslag en conductie te verlagen.

12. Toepassing van een verbinding met 25 formule 2 volgens één der conclusies 1 tot 10 of een fysiologisch aanvaardbaar zout of solvaat daarvan, voor de bereiding of vervaardiging van een geneesmiddel voor de behandeling van mensen of dieren die lijden aan een aandoening waarbij het gunstig is het vrije 3 0 vetzuurgehalte in plasma te verminderen en/of de hartslag en conductie te verlagen.

13. Werkwijze voor de behandeling van mensen of dieren die lijden aan een aandoening waarbij het gunstig is de vrije vetzuurconcentratie 35 in plasma te verminderen en/of de hartslag en conductie te verlagen, waartoe aan de patiënt een doeltreffende hoeveelheid van een verbinding met formule 2 volgens één der conclusies 1 tot 10 of een fysiologisch ae 03 14 0 . - 33 - aanvaardbaar zout of solvaat daarvan wordt toegediend.

14. Farmaceutisch preparaat, omvattende, als actief bestanddeel, tenminste één verbinding met de formul 2 volgens één der conclusies 1 tot 5 10 of een fysiologisch aanvaardbaar zout of solvaat daarvan tezamen met een farmaceutisch drager en /of excipiëntj

15. Werkwijze voor de bereiding van een verbinding met de formule 2 zoals omschreven in 10 conclusie 1, waarbij (a) een verbinding met de formule 10, waarin L een afsplitsbare groep voorstelt en X de in conclusie 1 genoemde betekenissen heeft, of een beschermd derivaat daarvan, onder basische omstandigheden 15 in reactie wordt gebracht met een verbinding met de formule RNH2 waarin R de in conclusie 1 genoemde betekenissen heeft, of een zout of beschermd derivaat daarvan indien nodig gevolgd door verwijderen van eventuele beschermende groepen, 20 (b) indien het gewenst is een verbinding met de formule 1 te bereiden waarin X een waterstofatoom of een methylgroep voorstelt, een verbinding met de formule 11 waarin R de in conclusie 1 genoemde betekenissen heeft en X een waterstofatoom of een 25 methylgroep voorstelt, of een beschermd derivaat daarvan wordt onderworpen aan een herrangschikkings-reactie bij verhoogde temperatuur bij aanwezigheid van een base, indien nodig gevolgd door verwijderen van eventuele beschermende groepen, 30 (c) een verbinding met de formule 2 wordt omgezet in een andere verbinding met de formule 2 volgens een op zichzelf bekende werkwijze, of (d) eventuele beschermende groepen worden verwijderd uit een beschermd derivaat van de verbinding 35 met formule 2, waarbij elk van de bovenhgenoemde werkwijzen desgewenst wordt gevolgd door het omzetten van een verbinding met de formule 2 zoals oorspronkelijk verkregen, in een zout daarvan, of door omzetten 8803 140; - 34 - van een zout van een verbinding van formule 2 in een verbinding met formule 2 of in een ander zout ervan, en elk van de bovengenoemde werkwijzen desgewenst 5 wordt gevolgd door het splitsen van een racemaat om een gewenst enantiomeer te verkrijgen.

16. Werkwijze volgens conqlusie 15(b) waarbij de verbinding met formule 11 of een beschermd derivaat daarvan wordt bereid door reactie van 10 een verbinding met formule 12 waarin X de in conclusie 14(b) genoemde betekenissen heeft of een beschermd derivaat daarvan, met een sterke base, gevolgd door reactie met een alkyleermiddel dat in staat is de gewenste groep R in te voeren. 15 o-o-o-o-o-o-o 8803140.