Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania moenomycyny przez mikrobiologiczna fermentacje tworzacych moenomycyne Streptomycetes zwykla metoda biologiczna i w obecnosci tluszczów.Z opisu patentowego RFN nr 1210514 znany jest sposób wytwarzania moenomycyny przez mikrobiolo¬ giczna fermentacje tworzacych moenomycyne Streptomycetes, przy czym jako dodatkowe zródlo wegla stosuje sie tluszcze.Obecnie znaleziono sposób wytwarzania moenomycyny przez mikrobiologiczna fermentacje tworzacych moenomycyne Streptomycetes zwykla metoda biologiczna i w obecnosci tluszczów, która po|ega na tym, ze do srodowiska fermentacji dodaje sie nie-jonotwórczy tenzyd o ogólnym wzorze R—O—(CH2—CH2-0—)nH, w którym R oznacza nasycony albo pojedynczo nienasycony rodnik weglowodorowy o 8-18 atomach wegla, który kazdorazowo moze równiez zawierac grupe hydroksylowa, i n oznacza liczbe calkowita 18—30.Rodniki weglowodorowe R sa korzystnie prostolancuchowe; moga one jednak, w szczególnosci w przypad¬ ku rodników pochodzenia syntetycznego, zawierac do okolo 20% skladników rozgalezionych. W szczególnosci korzystne sa rodniki weglowodorowe o 10—14 atomach wegla.We wzorze ogólnym R-0-(CH2-CH2-0-)nH R oznacza w szczególnosci oktyl, nonyl, decyl, undecyl dodecyl, tridecyl, tetradecyl, pentadecyl, heksadecyl, heptadecyl, oktadecyl, jak równiez oktenyl, nonenyl decenyl, undecenyl, dodecenyl, tridecenyl, tetradecenyl, pentadecenyl, heksadecenyl, heptadecenyl i oktadece nyl. Ponadto hydroksy-oktyl, hydroksy-nonyl, hydroksy-decyl, hydroksy-undecyl, hydroksy-dodecyl, hydroksy tridecyl, hydroksy-tetradecyl, hydroksy-pentadecyl, hydroksy-heptadecyl, jak równiez hydroksy-oktadecyl Grupa hydroksylowa moze znajdowac sie we wszystkich wyzej wymienionych rodnikach przy pierwszym drugim, trzecim, itd. az do przedostatniego atomu wegla: C!-C7 w rodniku oktylowym, C^-Ca W rodniku nonylowym, Ci-C9 w rodniku decylowym, Ci—Ci0 w rodniku undecylowym, Ci—Cu w rodniku dodecylo2 94 627 wym, Ci -Ci % w rodniku tridecylowym, Ci-Cii w rodniku tetradecylowym, C1-CM w rodniku pentadecylo- wym, Ci -Ci $ w rodniku heksadecylowym, Ct -Ci * w rodniku heptadecylowym, Ct -Ci 7 w rodniku oktadecy- lowym.Pod wzgledem polozenia grupy hydroksylowej w czasteczce korzystne sa te zwiazki, które praktycznie sa najlatwiej dostepne, jak np. kwas 12-hydroksy-A-9,10-oktadecenowy albo kwas 12-hydroksy-A-6,7-oktadeceno- wy albo kwas 12-hydroksy-A-9,10-tetradecenowy albo kwas 12-hydroksy-A-5,6-tetradecenowy.Jako pojedynczo nienasycone rodniki weglowodorowe nadaja sie dla R A-4,5-decenyl, A-9,10-decenyl, A-4,5-dodecenyl, A-5,6-tetradecenyl, A-9,10-tetradecenyl, A-9,10-heksadecenyl, A-6,7-oktadecenyl, A-9,10-okta- decenyl 1 A-11,12-oktadecenyl; we wszystkich wyzej wymienionych nienasyconych rodnikach weglowodorowych moze dodatkowo znajdowac sie grupa hydroksylowa przy kazdym z atomów wegla, które nie maja wiazania podwójnego. Moga przy tym wszystkie wymienione nienasycone rodniki weglowodorowe wystepowac zarówno w konfiguracji cis, jak równiez trans. Korzystne sa przy tym te konfiguracje, które wystepuja wstanie naturalnym. Obowiazuje to równiez dla pozycji wiazan podwójnych.Szczególnie korzystne wsród tenzydów o ogólnym wzorze R—O—(CH2—CH2—0-)nH sa takie, których ciezar czasteczkowy wynosi 1000—1500, których temperatura zmetnienia (1 g substancji w 100 ml 10% roztworu soli kuchennej) wynosi 73—79, których liczba hydroksylowa wynosi 39—78 i ich wartosc równowagi hydrofilowo-lipofilowej 16—18.Wsród szczególnie korzystnych tenzydów o wzorze R—O—(CH2—CH2-0)n-H okazaly sie takie, w których z jednej strony n oznacza liczbe 25 iR oznacza mieszanine, skladajaca sie z 6—9% oktylu, 5—7% decylu, 48-54% dodecylu, 18-20% tetradecylu, 7-9% heksadecylu i 8-10% oktadecylu, w których z drugiej strony n oznacza liczbe 18, 20 albo 22 i R oznacza dodecyl.Wymienione tenzydy wytwarza sie przez oksyalkitowanie, w szczególnosci etoksylowanie, odpowiednich alkoholi tluszczowych w srodowisku alkalicznym za pomoca róznych ilosci tlenku etylenu.Fermentacje Streptomycetes przeprowadza sie w warunkach aerobowych w srodowisku wodnym, które obok soli nieorganicznych jako zródlo wegla zawiera skrobie, glikoze, cukier trzcinowy albo melase i dodatkowo zwierzecy, roslinny albo syntetyczny tluszcz jak równiez jako zródlo azotu srut albo maczke sojowa, ekstrakt zbozowy, ekstrakt drozdzowy, maczke z nasion albo kielków bawelny, azotany albo sole amonowe, oraz tenzyd o wzorze R-0-(CH2-CH2-0-)nH.Fermentacje przeprowadza sie az do osiagniecia maksymalnej aktywnosci antybiotycznej. Mozna ja okreslic przez pomiar stezenia rozpuszczonego azotu w srodowisku fermentacji albo utworzonego ciezaru suchej masy.Po uzyskaniu maksymalnej aktywnosci antybiotycznej przerywa sie fermentacje. W celu wyodrebnienia antybiotyku albo homogenizuje sie cala hodowle i nastepnie ekstrahuje, albo grzybnie przez odwirowanie oddziela sie od roztworu hodowli i te obydwa skladniki kazdorazowo kazdy z nich ekstrahuje. Jako srodki ekstrakcyjne stosuje sie korzystnie mieszajace sie lub czesciowo mieszajace sie z woda rozpuszczalniki, np. metanol, etanol, propanol, butanol, eter monometylowy glikolu etylenowego, aceton albo dioksan.Z otrzymanych w ten sposób ekstraktów otrzymuje sie surowy antybiotyk korzystnie przez odparowanie rozpuszczalników pod zmniejszonym cisnieniem. Pozostalosc w celu dalszego oczyszczenia ekstrahuje sie goracymi, polarnymi rozpuszczalnikami organicznymi, np. metanolem, i antybiotyk wytraca sie z ekstraktu, zatezonego pod zmniejszonym cisnieniem, przez stracenie za pomoca umiarkowanie polarnego rozpuszczalnika, takiego jak eter dwuetylowy, eter dwuizopropylowy albo octan etylu.Jako tworzace moenomycyne Streptomycetes stosuje sie Streptomyces ghanaensis ATCC 14.672, Strepto- myces bambergiensis ATCC 13.879, Streptomyces ederensis ATCC 15.304 i Streptomyces geysiriensis ATCC .303.Jako tluszcze zwierzece stosuje sie korzystnie takie tluszcze zwierzece, jak smalec wieprzowy albo lój barani albo sztucznie wytworzone frakcje takich tluszczów o okreslonej zawartosci wegla. Jako tluszcze roslinne stosuje sie korzystnie tluste oleje, takie jak olej oliwkowy, olej slonecznikowy, olej arachidowy, olej kokosowy, olej rycynowy. Ponadto mozna stosowac tluszcze syntetyczne, takie jak trójgliceryd kwasu oleinowego albo trójgliceryd kwasu stearynowego. Wszystkie tluszcze stosuje sie w stezeniu 0,1—16% wagowych, korzystnie 2—5% wagowych.Wyjatkowo sprzyjajace dzialanie dodatku tenzydu o ogólnym wzorze R-0-(CH2-CH2-0-)nH na tworzenie moenomycyny z gatunków Streptomyces jest zaskakujace. Znane jest wprawdzie stymulujace dzialanie np. pochodnych polioksyetylenowych bezwodników sorbitanowych, które sa czesciowo zestryf ikowane za pomoca kwasu tluszczowego (typu Tween(R)) albo estrów tluszczowych kwasów cukrowych na produkcje enzymów pewnych mikroorganizmów (E.T. Reese et al., Applied Microbiology, 1969, 242-245), jak równiez na tworzenie ryboflawiny z Ashbya gossypii (C.G.Smith et al., Biochim. Biophys. Acta 47 (1961) 344-349). Te94627 3 zwiazki powierzchniowoczynne nie maja jednakze pozytywnego wplywu na tworzenie moenomycyny. Z drugiej strony zwiazki sprzyjajace tworzeniu moenomycyny o ogólnym wzorze R-0-(CH2-CH2-0-)nH nie maja pozytywnego dzialania na np. tworzenie streptomycyny.Przyklad. Streptomyces ghanaensis ATCC 14.672 przeszczepia sie w kolbie Erlenmeyer'a o pojemnosci 300 ml na 30 ml jalowej pozywki o nastepujacym skladzie: 4,0% glikozy, 3,0% maczki sojowej, 0,3% suchego wywaru, 0,25% soli kuchennej, 0,25% weglanu wapnia, wody do 30 ml.Po zaszczepieniu hodowle wstepna wytrzasa sie w temperaturze 28-30°C wciagu dwóch dni z czestotli¬ woscia 300 obrotów na minute.Srodowisko fermentacyjne glównej hodowli ma nastepujacy sklad: 3% oleju sojowego, 3,0% maczki sojowej, 3,0% skrobi kukurydzianej, 1,0% sacharozy, 0,3% siarczanu amonowego, 0,4% weglanu wapnia, 2,0% drozdzy, wody do 30 ml.Dodanie jednego z podanych w tablicy I tenzydów do srodowiska fermentacji przeprowadza sie w postaci % wagowo roztworu wodnego w podwójnie destylowanej wodzie. Roztwór wyjalawia sie nastepnie w ciagu minut w temperaturze 123-127°C.Potem wyzej wymienione srodowisko fermentacji zadaje sie 1,5 ml roztworu tenzydu o temperaturze 37°C.Nastepnie dodaje sie 5 ml hodowli wstepnej. Te hodowle glówna wytrzasa sie w temperaturze 28-30°C w ciagu 120 godzin przy 260—300 obrotach na minute.Nastepnie calosc wytrzasa sie wciagu 2 minut w mieszalniku wibracyjnym i potem saczy sie przez saczek karbowany. W podwielokrotnej czesci przesaczu okresla sie zawartosc moenomycyny przez jej oddzialywanie na znormalizowana hodowle. Staphylococcus aureus turbidymetrycznie w porównaniu zdzialaniem roztworu moenomycyny o znanej zawartosci.Pozostale wyniki, zestawione w tablicy II, otrzymano przez zmiane szczepów Streptomyces, dodatku tluszczu i dodatku tenzydu poza tym w takich samych warunkach.Podane w tablicy I tenzydy maja nastepujace cechy, przy czym MG oznacza ciezar czasteczkowy, TB temperature zmetnienia, HZ liczbe hydroksylowa i HLB równowage hydrofilowo-lipofilowa: Tablica I mieszanina A mieszanina A mieszanina B dodecyl dodecyl n MG 1070 1290 1260 1000 1430 TB 77 78 77 79 78 HZ 53 44 43 56 39 HLB 16,2 16,8 17,5 16,5 17,5 Tablica II Fermentacja z Streptomyces 1 Tluszcz 2 Rodnik weglowodorowy 3 n 4 Wydajnosc moenomycyny Str. bambergiensis Str. bambergiensis olej sojowy olej sojowy ' - mieszanina B z: 13% C9 32% Cj o % Cu % C,2 14% C,j 100% 155%4 94 627 Str. bambergiensis Str. bambergiensis Str. bambergiensis olej kokosowy trójoleinian glicerynowy trójoleinian % C14 3% Ci 5 dodecyl mieszanina A z: 7% C8 6% Cio 51% Ci 2 19% Ci 4 8% Ci $ 9% C18 dodecyl 165% Str. bambergiensis Str. bambergiensis Str. ghanaensis Str. ghanaensis Str. ghanaensis Str. ghanaensis Str. ghanaensis Str. ghanaensis Str. ghanaensis Str. geysiriensis Str. geysiriensis Str. geysiriensis Str. geysiriensis Str. geysiriensis Str. geysiriensis Str. geysiriensis Str. ederensis Str. ederensis Str. ederensis Str. ederensis Str. ederensis Str. ederensis Str. ederensis gliceryny trójoleinian gliceryny olej rycynowy olej sojowy olej sojowy olej kokosowy trójoleinian gliceryny trójoleinian gliceryny trójoleinian gliceryny olej rycynowy olej sojowy olej sojowy olej kokosowy trójoleinian gliceryny trójoleinian gliceryny trójoleinian gliceryny olej rycynowy olej sojowy olej sojowy olej kokosowy trójoleinian gliceryny trójoleinian gliceryny trójoleinian gliceryny olej rycynowy dodecyl mieszanina A mieszanina A dodecyl mieszanina A dodecyl dodecyl mieszanina A mieszanina A dodecyl mieszanina A dodecyl dodecyl mieszanina A mieszanina A dodecyl mieszanina A dodecyl dodecyl mieszanina A . 200% 190% 202% 205% 100% 158% 160% 158% 173% 158% 150% 100% 155% 150% 160% 155% 160% 145% 100% 152% 140% 145% 150% 155% 140%94 627 5 PL