PL192761B1

PL192761B1 - Makrolid krystaliczny, sposób jego wytwarzania, kompozycja farmaceutyczna zawierająca ten makrolid oraz jego zastosowanie

Info

Publication number: PL192761B1
Application number: PL336719A
Authority: PL
Inventors: Cornelia Dosenbach; Maximilian Grassberger; Otto Hartmann; Amarylla Horvath; Jean-Paul Mutz; Gerhard Penn; Sabine Pfeffer; Dierk Wieckhusen
Original assignee: Novartis Ag
Priority date: 1997-06-30
Filing date: 1998-06-26
Publication date: 2006-12-29
Also published as: DE69828692T2; TR199903189T2; ID24897A; JP3880634B2; CN1261365A; JP4504323B2; AU739211B2; JP2006151999A; SK285665B6; ATE287410T1; EP0994880A1; HUP0003053A3; HK1028597A1; GB9713730D0; NZ500994A; ZA985655B; NO312765B1; CZ474099A3; KR20010020423A; CA2290412A1

Abstract

1. Makrolid krystaliczny lub jego forma tautomeryczna lub solwat, PL PL PL

Description

Opis wynalazku

Przedmiotem wynalazku jest chemia makrolidów. Wynalazek dotyczy związku o wzorze I

tj. {[1E-(1R,3R,4S)]1R,9S,12S,13R,14S,17R,18E,21S,23S,24R,25S,27R}-12-[2-(4-chloro-3-metoksycykloheksylo)-1-metylowinylo]-17-etylo-1,14-dihydroksy-23,25-dimetoksy-13,19,21,27-tertametylo11,28-dioksa-4-azatricyklo[22.3.1.0(4,9)]oktakoz-18-en-2,3,10,16-tetraonu, niniejszym dalej krótko nazywanego jako:

„33-epichloro-33-dezoksy-FR520¢ lub „33-epichloro-33-dezoksyaskomycyna”, w postaci krystalicznej.

Dla uproszczenia wzór l przytaczany niniejszym winien być rozumiany jako obejmujący związek o wzorze l w rozmaitych postaciach tautomerycznych, z którymi jest w równowadze szczególnie w roztworze, i solwaty, np. postacie uwodnione, takie jak postacie tautomeryczne o wzorze

i o wzorze

PL 192 761 B1

Związek o wzorze l jest znany w postaci amorficznej, np. z EP 427 680 Sandoz¢a, przykład 66a, w postaci bezbarwnej piankowej żywicy [o ¹H NMR = 4,56 (m, H-33)] i z EP 480 623 Merc^a, przykład 53 (bezjakiejkolwiek charakterystyki fizykochemicznej). W literaturze stosowane są różnorodne nazwy i numeracje atomów węgla.

Przed niniejszym wynalazkiem związek o wzorze l nigdy nie był wydzielony w postaci krystalicznej.

Wydaje się, że obecność atomu halogenu, zwłaszcza chloru we fragmencie cykloheksylowym cząsteczki, szczególnie w pozycji 4 cykloheksylu (oznaczonej również jako pozycja 33 niniejszym we wzorze l i Ic), wywiera niekorzystne działanie na zdolność do krystalizacji tej strukturalnej klasy związków. Zatem, w EP 427 680 żaden z finalnych halogenowanych produktów nie był otrzymany w postaci krystalicznej, stanowiły bezbarwne pianki lub piankowe żywice i były charakteryzowane w oparciu o ich widma NMR.

Podobnie w EP 480 623, który obejmuje wyczerpująco makrolidowe produkty finalne halogenowane we fragmencie cykloheksylowym, żaden z konkretnych ujawnionych produktów nie był charakteryzowany danymi diagnostycznymi dla postaci krystalicznej, takimi jak temperatura topnienia; większość tamtejszych produktów finalnych nie była w ogóle scharakteryzowana jakimikolwiek danymi fizykochemicznymi, a te które były scharakteryzowane, były charakteryzowane ich widmami masowymi, które nie są diagnostyczne odnośnie stanu fizycznego; i żaden z finalnych produktów 4-chloro nie był w ogóle charakteryzowany.

Dalsze analogiczne makrolidy halogenowane we fragmencie cykloheksylowym są również ujawnione w WO 91/13889 Fisons, konkretnie w przykładach 42a), 42b) i 49a); tamtejsze związki również nie były otrzymane w postaci krystalicznej, ale wydzielane jako pianka lub olej.

W sumie, 23-członowe tricyklomakrolidy pochodne FK 506 są otrzymywane w postaci krystalicznej z trudem lub wcale, co wynika również z WO 97/8182 Merc^a dotyczącego związku makrolidowego mającego zasadowy podstawnik zdolny do tworzenia soli, który może być otrzymany w postaci krystalicznej, ale jako sól - winian. Związek według niniejszego wynalazku jest pozbawiony takiego zasadowego podstawnika.

A zatem niespodziewane jest to, że krystalizacja związku o wzorze l została obecnie z powodzeniem przeprowadzona.

Wynalazek dotyczy związku o wzorze l w postaci krystalicznej. Postać krystaliczna może pojawiać się jako solwatowana, np. uwodniona, lub jako postać bezwodna, lub być tautomerem.

Aczkolwiek pierwsza izolacja związku o wzorze l w postaci krystalicznej nastąpiła kilka lat po pierwszej syntezie związku, pierwotnie otrzymanego tylko w postaci amorficznej, okazało się w następstwie pierwszej krystalizacji, że można względnie łatwo zainicjować krystalizację związku z postaci amorficznej. Materiał krystaliczny stał się zatem obecnie łatwo dostępny przy użyciu różnorodnych warunków eksperymentalnych rozszerzonych poza pierwotnie stosowane warunki krystalizacji, które obejmują dodawanie wody do etanolowego roztworu związku amorficznego.

Wynalazek również dotyczy sposobu otrzymywania związku o wzorze l lub jego tautomerycznej lub solwatowanej postaci, w postaci krystalicznej, który obejmuje odpowiednie przekształcanie związku amorficznego o wzorze z jego roztworu w warunkach inicjowania krystalizacji.

Dotyczy również związku o wzorze l lub jego tautomerycznej lub solwatowanej postaci, w postaci krystalicznej, ilekroć jest otrzymana według tego sposobu, i związku o wzorze l w postaci niekrystalicznej, np. w stanie rozpuszczonym, lub jego tautomerycznej lub solwatowanej postaci, ilekroć jest wytwarzana z postaci krystalicznej.

Sposób według wynalazku jest przeprowadzany w typowy sposób. Dokładne warunki, w których tworzą się kryształy, mogą być obecnie określone empirycznie i liczne metody zostały odpowiednio wypraktykowane, łącznie z początkowym dodawaniem wody do etanolowego roztworu związku o wzorze l w postaci amorficznej.

Warunki inicjujące krystalizacją wymagają użycia odpowiedniego rozpuszczalnika inicjującego krystalizację, takiego jak metanol, etanol, izopropanol lub woda, lub ich mieszaniny. Typowo, związek bezpostaciowy rozpuszcza się w rozpuszczalniku w temperaturze, zwykle co najmniej 10°C. Roztwór można wytworzyć poprzez rozpuszczenie w rozpuszczalniku jednej lub więcej postaci amorficznych związku i jego solwatów, takich jak hydraty, metanolaty, etanolaty, izopropanolaty i acetonitrylaty. Kryształy mogą powstawać, wskutek przekształcenia, z roztworu, przy czym krystalizacja zachodzi w temperaturze pomiędzy 10°C i temperaturą wrzenia rozpuszczalnika. Rozpuszczanie i krystalizacja mogą być przeprowadzane różnorodnymi, typowymi sposobami. Na przykład, związek amorficzny

PL 192 761 B1 może być rozpuszczany w rozpuszczalniku lub mieszaninie rozpuszczalników, w których jest łatwo rozpuszczalny w podwyższonych temperaturach, ale tylko słabo rozpuszczalny w niższych temperaturach. Po rozpuszczeniu w wyższej temperaturze następuje chłodzenie, podczas którego pożądane kryształy wykrystalizowują z roztworu. Odpowiednie rozpuszczalniki obejmują estry, takie jak octan metylu i octan etylu, toluen i acetonitryl. Mieszaniny rozpuszczalników zawierające dobry rozpuszczalnik, w którym związek jest łatwo rozpuszczalny, korzystnie w ilościach co najmniej 1% wagowych w 30°C, i zły rozpuszczalnik, w którym jest trudniej rozpuszczalny, korzystnie w ilościach nie większych od 0,01% wagowych w 30°C, mogą być również wykorzystywane pod warunkiem, że krystalizacja z mieszaniny w obniżonej temperaturze, zwykle co najmniej około 10°C, jest możliwa z użyciem wybranej mieszaniny rozpuszczalników.

Alternatywnie może być wykorzystane zróżnicowanie rozpuszczalności kryształów w różnych rozpuszczalnikach. Na przykład związek amorficzny może być rozpuszczony w dobrym rozpuszczalniku, w którym jest doskonale rozpuszczalny, takim jak ten, w którym jest rozpuszczalny w ilościach co najmniej 1% wagowych w około 30°C, i roztwór jest stopniowo mieszany ze złym rozpuszczalnikiem, w którym związek jest trudniej rozpuszczalny, takim jak ten, w którym jest rozpuszczalny w ilościach nie większych od około 0,01% wagowych w około 30°C. Zatem roztwór związku w dobrym rozpuszczalniku może być dodawany do złego rozpuszczalnika, przy zachowaniu temperatury zwykle przekraczającej 10°C, lub zły rozpuszczalnik może być dodawany do roztworu związku w dobrym rozpuszczalniku, znowu przy zachowaniu temperatury zwykle przekraczającej około 10°C. Przykłady dobrych rozpuszczalników obejmują niższe alkohole, takie jak metanol, etanol i izopropanol, jak również aceton, tetrahydrofuran i dioksan. Przykładami złych rozpuszczalników są woda, heksan i eter dietylowy. Korzystnie krystalizacja jest dokonywana w temperaturze w zakresie około 10°C do około 60°C.

W alternatywnej praktycznej realizacji według wynalazku stały, bezpostaciowy związek zawiesza się w temperaturze zwykle co najmniej około 10°C w rozpuszczalniku, w którym jest niecałkowicie rozpuszczalny, korzystnie tylko trudno rozpuszczalny w tej temperaturze. Tworzy się zawiesina, w której stałe cząstki są zdyspergowane i pozostają niecałkowicie rozpuszczone w rozpuszczalniku. Korzystnie cząstki stałe utrzymuje się w stanie zawieszonym drogą pobudzania mechanicznego, np. wstrząsania lub mieszania. Zawiesinę utrzymuje się w temperaturze zwykle około 10°C lub wyższej w celu dokonania przekształcenia wyjściowego ciała stałego w kryształy. Amorficzny związek stały zawieszony w odpowiednim rozpuszczalniku może być solwatem, np. hydratem, metanolatem, etanolatem, izopropanolatem lub acetonitrylatem. Amorficzny proszek może pochodzić z suszenia solwatu.

Korzystne jest dodanie „szczepiącego” materiału krystalicznego do roztworu w celu zainicjowania krystalizacji.

Związek o wzorze l w postaci krystalicznej może łatwo być wyizolowany, może np. być odsączony lub odwirowany ze środowiska krystalizacyjnego, jeśli żądane po ochłodzeniu, i przemyty oraz wysuszony, i ewentualnie dalej przekrystalizowany przy użyciu podobnych warunków.

Podczas gdy wstępne wydzielanie prowadzi do materiału o postaci krystalicznej oznaczonej niniejszym jako „postać A”, niespodziewanie okazało się w toku dalszych badań, że co najmniej jedna dodatkowa postać krystaliczna związku może być wydzielona, niniejszym oznaczona jako „postać B”, która różni się od postaci A różnymi cechami charakterystycznymi, takimi jak rozpuszczalność. Wynalazek zatem dotyczy związku o wzorze l lub jego postaci tautomerycznych lub solwatowanych w postaci krystalicznej jako takiej, a bardziej szczegółowo postaci A i postaci B. Korzystna jest postać A.

Postać A normalnie jest w postaci uwodnionej w temperaturze pokojowej. Postać uwodniona może być odwracalnie odwodniona przez ogrzewanie do około 110°C. Pozostaje wtedy postacią A. Postać uwodniona jest bardziej trwałym stanem postaci A w temperaturze pokojowej. Postać B normalnie nie występuje w postaci uwodnionej, nawet w temperaturze pokojowej. Termodynamicznie jest bardziej trwała od postaci A.

Postać krystaliczna jest niniejszym zdefiniowana jako będąca „czystą krystalograficznie”, jeśli zawiera co najwyżej około 0,5% (wag./wag.), np. co najwyżej około 0,1% (wag./wag.) innej postaci. Zatem „czysta krystalograficznie postać A” zawiera około £ 0,5% (wag./wag.), np. około £ 0,1% (wag./wag.) postaci B i/lub postaci amorficznej.

Otrzymywanie postaci A i B może być dokonane z użyciem typowych sposobów, wychodząc zarówno z materiału amorficznego lub, odpowiednio, z postaci B lub postaci A, lub ich mieszanin. Zwykle materiał wyjściowy rozpuszcza się w odpowiednim rozpuszczalniku i krystalizuje lub przekrystalizowuje z niego przy użyciu warunków preferencyjnie prowadzących do postaci A lub postaci B, z uzyskaniem krystalograficznie czystej postaci A lub postaci B.

PL 192 761 B1

Wynalazek zatem obejmuje wariant sposobu otrzymywania związku o wzorze l lub jego postaci tautomerycznej lub solwatowanej, w postaci krystalicznej A, który obejmuje odpowiednie przekształcenie związku o wzorze l innego niż w postaci A, lub jego postaci tautomerycznej lub solwatowanej, z jego roztworu w warunkach inicjujących preferencyjnie krystalizację postaci A. Dotyczy również związku w postaci A, ilekroć jest otrzymana według tego wariantu sposobu.

l zamiennie, wynalazek obejmuje wariant sposobu otrzymywania związku o wzorze l lub jego postaci tautomerycznej lub solwatowanej w postaci krystalicznej B, który obejmuje odpowiednie przekształcenie związku o wzorze l innego niż w postaci B z jego roztworu w warunkach inicjujących preferencyjnie krystalizację postaci B. Dotyczy również związku o wzorze l w postaci B, ilekroć jest otrzymana według tego wariantu sposobu.

W celu otrzymania postaci A materiał wyjściowy dogodnie rozpuszcza się w odpowiednim rozpuszczalniku, korzystnie etanolu/wodzie, korzystnie w proporcji 9,5:0,5. Temperatura w trakcie rozpuszczania wynosi od około 60°C do około 75°C, korzystnie około 70°C. Proporcja wagowa materiału wyjściowego do rozpuszczalnika korzystnie wynosi od około 1:5 do około 1:6, korzystnie około 1:5 (wag./wag.). Roztwór sączy się, a następnie chłodzi do obniżonej temperatury, korzystnie od około 70°C do około 20°C, korzystnie około 10°C, i ostrożnie dodaje się ciecz, w której postać A jest nierozpuszczalna, taką jak woda. W ten sposób uzyskuje się roztwór przesycony. Aczkolwiek kryształy postaci A mogą tworzyć się samoistnie, korzystnie roztwór przesycony zaszczepia się kilkoma kryształami czystej krystalograficznie postaci A. Zwykle korzystnie sprawdza się czystość szczepiących kryształów pod mikroskopowym aparatem do pomiaru temperatury topnienia. Dalsze dodanie cieczy przy ostrożnym mieszaniu prowadzi do większej ilości kryształów postaci A. Niska temperatura, tj. poniżej 20°C i szczepienie czystymi krystalograficznie kryształami postaci A zapobiega powstawaniu kryształów postaci B. Zbyt długie mieszanie może być nieefektywne, szczególnie w temperaturach powyżej 10°C, gdyż postać B jest postacią bardziej trwałą termodynamicznie.

Dogodnie, w etapie wstępnym, wyjściowy materiał korzystnie dokładnie rozpuszcza się w polarnym rozpuszczalniku organicznym, takim jak alkohol, np. metanol, etanol, izopropanol, korzystnie w etanolu lub w acetonie, zwłaszcza w acetonie, korzystnie w temperaturze wrzenia, i rozpuszczalnik odparowuje się do sucha.

W celu otrzymania postaci B materiał wyjściowy ponownie rozpuszcza się w rozpuszczalniku, tak jak opisano powyżej w otrzymywaniu postaci A, korzystnie etanolu/wodzie 9,5:0,5 (wag./wag.). Temperatura w trakcie rozpuszczania wynosi od około 60°C do około 75°C, korzystnie około 70°C, i uzyskany roztwór sączy się. Proporcja materiału wyjściowego do rozpuszczalnika jest nieco mniejsza niż w otrzymywaniu postaci A, korzystnie wynosi około 1:7 (wag./wag.). Jednakże chłodzi się do wyższej temperatury w trakcie otrzymywania postaci B, korzystnie do powyżej 20°C, np. do około 25° lub 30°C, i dalszą przeróbkę dokonuje się w pobliżu tej temperatury lub w podobnej temperaturze. Szczepienie kryształami postaci B nie jest konieczne, ale znacznie przyspiesza krystalizację i umożliwia większą tolerancję w odniesieniu np. do temperatury. Szybkość tworzenia się roztworu przesyconego wydaje się wywierać również pewien wpływ na uzyskany rezultat; szybkie przesycanie prowadzi do przyspieszonego tworzenia się postaci B.

Solwat, np. hydrat może być przekształcony w odpowiadającą postać niesolwatowaną w typowy sposób, i na odwrót, np. poprzez odpowiednie ogrzewanie postaci solwatowanej, lub chłodzenie postaci niesolwatowanej kryształu, podatnej na solwatowanie.

Dwie zidentyfikowane postacie krystaliczne są scharakteryzowane przez następujące dane fizykochemiczne:

1) postać A:

- wygląd: biały do brudnobiałego, drobnokrystaliczny proszek (z etanolu/wody);

- t.t. określona przez DSS (10°K/min.): początek topnienia w około 132°C;

- rozpuszczalność (w 5°C): woda: nierozpuszczalny metanol, etanol, octan etylu, eter dietylowy, eter diizopropylowy:

> 100 mg/ml, heksan: < 10 mg/ml;

- rozpuszczalność (w 25°C): aceton, acetonitryl, etanol, octan etylu, izopropanol, metanol:

> 50 mg/ml, woda: < 1 mg/ml;

_R

- rozpuszczalność w fazie olejowej kremu (alkohol oleilowy/miglyol 812^R 4:6): 2,49%;

- czystość chemiczna: 98,5%;

PL 192 761 B1

- termograwimetria: utrata masy, w trakcie suszenia, do stopienia: 1,46% (miareczkowanie Carla Fishera);

- morfologia (SEM): pałeczki i aglomeraty (1-100 mm);

- higroskopijność (pobranie określone przez termograwimetrię): 1,49% (1 dzień, 92% wilgotności względnej), 1,78% (1 tydzień, 25°C, 75% wilgotności względnej);

- krzywa DSC: patrz fig. 1 (skaningowy kalorymetr różnicowy, Perkin Elmer DSC-7, pomiar od 40°C do 200°C, skanowanie z szybkością ogrzewania 10°K/min);

- widmo FT-IR: patrz fig. 3 i 5 (spektrometr PE FT-IR 1725X, KBr, olej parafinowy, zakres skanowania 4000-400 cm^-1);

- schemat dyfrakcji proszkowej: patrz fig. 6 (dyfraktometr proszkowy Scintag XDS 2000, Scintag, Santa Clara, CA, USA); szybkość skanowania 0,5° lub 1°/min. (wartość 2 theta);

2) postać B:

-t.t. określona przez DSC (10°K/min.): początek topnienia w około 159°C;

- rozpuszczalność (w 5°C):

woda: 0,3 mg/ml, metanol: 46,3 mg/ml, etanol: 18,1 mg/ml, octan etylu: > 50 mg/ml, eter dietylowy: 9,3 mg/ml, eter diizopropylowy: 1,9 mg/ml, heksan: 0,8 mg/ml;

- rozpuszczalność (w 25°C):

woda: 0,4 mg/ml, metanol: > 50 mg/ml, etanol: 34,4 mg/ml, octan etylu: > 50 mg/ml, eter dietylowy: 16,3 mg/ml, eter diizopropylowy: 3,1 mg/ml, heksan: 1,5 mg/ml;

_R

- rozpuszczalność w fazie olejowej kremu TMF (alkohol oleilowy/miglyol 812^R 4:6): 0,37%;

- czystość chemiczna: 99,9%;

- termograwimetria: utrata masy, w trakcie suszenia, do stopienia:

< 0,05%;

- morfologia (SEM): igły;

- higroskopijność (pobranie określone przez termograwimetrię):

dzień, 92% wilgotności względnej), tydzień, 25°C, 75% wilgotności względnej: brak;

- krzywa DSC: patrz Fig. 2 (Perkin Elmer DSC-7, 40°C do 200°C, skanowanie z szybkością ogrzewania 10°K/min);

- widmo FT-IR: patrz Fig. 4 i 5 (spektrometr PE FT-IR 1725X, KBr, olej parafinowy, zakres skanowania 4000-400 cm^-1);

- schemat dyfrakcji proszkowej: patrz Fig. 6 (dyfraktometr proszkowy Scintag XDS 2000); szybkość skanowania 0,5° lub 1°/min. (wartość 2 theta).

3) w celu porównania odpowiednie widmo FT-IR postaci amorficznej jest pokazane na Fig. 7.

Dalsze dane charakteryzujące wszystkie postacie związku są następujące: skręcalność właściwa: [a]D²⁰ = -48,0° (+ 0,2°) (CDCI3);

TLC: Rf = 0,18 (żel krzemionkowy, heksan/octan etylu 2:1),

Rf = 0,62 (żel krzemionkowy, heksan/octan etylu 1:1);

- ¹H-NMR (CDCI3): dwa konformery (Z:E =1:2); charakterystyczne sygnały dominującego konformeru d [ppm]: 5.35 (d,J = 1.7 Hz, H-26, 5.12 (d,J = 9.0 Hz, H-29), 5.05 (d,J = 9.4 Hz, H-20), 4.60 (d,J = 5.0 Hz, H-2), 4.56 (m,w1/2 = 10 Hz, H-33), 4.43 (d,J = 13.8 Hz, H-6e), 3.66 (dd, J = 9.6 Hz, J = 1.0 Hz, H-14), 3.92 (m, H-24), 2.80 (dd, J = 15.9 Hz, J = 2.7 Hz, H-23a);

- ¹³H-NMR (CDCI3): dwa konformery (Z:E =1:2); sygnały dominującego konformeru d [ppm]: 213.7 (C-22), 196.3 (C-9), 169.1 (C-1), 164.8 (C-8), 138.8 (C-19), 132.5 (C-28), 129.2 (C-29), 122.0 (C-20), 97.0 (C-10) 79.2 (C-32), 76.7 (C-26), 75.2 (C-15), 73.7 (C-14), 72.9 (C-13), 70.2 (C-24), 59.3 (C-33), 56.7 (C-2), 54.7 (C-21), 48.6 (C-18), 39.2 (C-6), 42.7 (C-23), 39.4 (C-25), 34.7 (C-30), 34.6

PL 192 761 B1 (C-11), 32.8 (C-12), 32.1 (C-35), 31.7 (C-34), 27.7 (C-3), 26.4 (C-17), 25.5 (C-31), 24.5 (C-5), 24.2 (C-36), 21.1 (C-4), 20.6 (17-Me), 16.2 (11-Me), 15.9 (19-Me), 14.2 (28-Me), 11.7(0-37), 9.3 (25-Me).

W powyższych widmach NMR numeracja atomów węgla jest taka jak pokazana w poniższym wzorze Ic:

Skróty:

DMSO: sulfotlenek dimetylowy DSC: skaningowa kalorymetria różnicowa FT-IR: podczerwień z transformacją Fouriera t.t: temperatura topnienia

r.h.: wilgotność względna

SEM: skaningowa mikroskopia elektronowa

T: transmisja

TG: termograwimetria THF: tetrahydrofuran TLC: chromatografia cienkowarstwowa Objaśnienia rysunków:

Figura. 1: krzywa DSC postaci A (hydratu).

Figura 2: krzywa DSC postaci B (bezwodnej).

Figura 3: widmo FT-IR postaci A (hydratu) (%T = procent transmisji).

Figura 4: widmo FT-IR postaci B (%T = procent transmisji).

Figura 5: porównanie widm FT-IR postaci A (hydratu) i B (%T = procent transmisji), postać A (hydrat) = wykres rozpoczynający się od 90% T, postać B = wykres rozpoczynający się do 82% T.

Figura 6: schemat rentgenowskiej dyfrakcji proszkowej postaci A (hydratu) i B,

Mod. A = postać A (hydrat),

Mod. B = postać B, lewa rządna: intensywność (cps = zliczenia na sekundę), prawa rzędna: intensywność względna (% = procentowo), górna odcięta: rozdzielczość, dolna odcięta: kąt 2 theta (w stopniach).

Figura 7: widmo FT-IR postaci amorficznej (% = procent transmisji).

Związek o wzorze l w postaci amorficznej jest znanym farmaceutykiem, w szczególności do zastosowania jako środek przeciwzapalny, immunosupresyjny i przeciwproliferacyjny, zarówno ogólnoustrojowo jak i miejscowo. Otrzymywanie odpowiednich postaci galenowych do użytku farmaceutycznego, takich jak kremy, emulsje i maści, jest jednakże trudne. A zatem postać amorficzna związku stwarza trudności wskutek braku trwałości, zwłaszcza w masie, i ogólnie nie jest odpowiednia do przetwarzania galenowego w porównaniu z dokładnie zdefiniowaną postacią krystaliczną, np. przy

PL 192 761 B1 uwzględnieniu degradacji materiału w masie, higroskopijności, właściwości rozcieńczania i całościowej czystości materiału.

Dlatego dostępność dokładnie zdefiniowanych postaci krystalicznych związku o wzorze l jest szczególnie pożądana do zastosowania w otrzymywania postaci galenowych związku, aby przezwyciężyć powyższe niedogodności, takie jak podczas otrzymywania postaci domiejscowych, np. kremów, emulsji i maści, gdzie wymagane jest dołączenie związku zwykle w stanie rozpuszczonym, ale w bardzo starannie kontrolowanych warunkach. Zatem, przy otrzymywaniu kremu zaobserwowano, że postać A rozpuszcza się w fazie olejowej w około 10 minut, podczas gdy dla postaci B zajmuje to około 6 godzin. Dlatego bardzo dogodne jest zastosowanie krystalicznego związku o dobrze zdefiniowanej charakterystyce, gdzie korzystnie używane są postacie A i B, zależnie od szczególnego zastosowania, np. postać A jeśli pożądana jest niższa temperatura topnienia lub bardziej zaznaczona rozpuszczalność lub postać B, jeśli wymagana jest wyższa temperatura topnienia lub produkt bardziej termodynamicznie trwały w temperaturze pokojowej.

Korzystne efekty związane z postacią krystaliczną to np.:

- niższa pozostałość rozpuszczalników w docelowej substancji leczniczej, w każdej postaci, takiej jak postać rozpuszczona;

- dodatkowy efekt oczyszczający uzyskiwany w wyniku krystalizacji;

- większa trwałość substancji leczniczej; i

- łatwiejsze manipulowanie w instalacji produkcyjnej.

Związek o wzorze l w postaci krystalicznej może być preparowany do podawania jakąkolwiek dogodną drogą. Korzystnie znajduje się w stanie rozpuszczonym w docelowej postaci galenowej.

A zatem wynalazek również obejmuje kompozycje farmaceutyczne zawierające lub jakkolwiek otrzymane ze związku o wzorze l, lub jego postaci tautomerycznej lub solwatowanej, w postaci krystalicznej, takiej jak postać A i postać B. Obejmuje również związek o wzorze l, lub jego postać tautomeryczną lub solwatowaną, w postaci krystalicznej do zastosowania jako farmaceutyk lub do zastosowania w otrzymywaniu lekarstwa o działaniu przeciwzapalnym, immunosupresyjnym lub przeciwproliferacyjnym.

Następujące przykłady ilustrują wynalazek nie ograniczając jego zakresu. Wszystkie temperatury są w stopniach Celsjusza, oile nie zaznaczono inaczej.

P r z y k ł a d 1: krystaliczna 33-epichloro-33-dezoksyaskomycyna (postać A) (z roztworu produktu amorficznego w etanolu).

Do roztworu 27 g amorficznej 33-epichloro-33-dezoksyaskomycyny (bezbarwna piankowa żywica) w 180 ml etanolu w temperaturze pokojowej ostrożnie dodaje się wodę aż do przejściowego pojawienia się zmętnienia (w przybliżeniu 65 ml wody). Roztwór pozostawia się w spokoju na 16 godzin w 4°. Tworzą się bezbarwne kryształy. Dodaje się 10 ml wody i mieszaninę pozostawia się w spokoju na kolejne 4 godziny w 4°. Krystaliczny materiał oddziela się przez sączenie pod zmniejszonym ciśnieniem, przemywa ochłodzoną w lodzie mieszaniną etanolu i wody 1:1 (wag./wag.) i suszy pod zmniejszonym ciśnieniem (12 mm Hg) przez 20 godzin w temperaturze pokojowej. Otrzymuje się tytułowy związek (wydajność 18 g, t.t.: 135-136°, czystość chemiczna > 98%, tj. poziom zanieczyszczeń na granicy lub poniżej limitu wykrywania analityczną HPLC; hydrat).

P r zyk ł a d 2: solubilizacja postaciA i B w 1% kremie.

a) Rozpuszczalność postaci A w preparacie - kremie oszacowano jako wynoszącą około 1% w temperaturze pokojowej. Podczas wytwarzania kremu substancja lecznicza rozpuszczała się całkowicie w fazie olejowej w 60-75°. Celem określenia, czy i po jakim okresie przechowywania część rozpuszczonej substancji leczniczej wykrystalizuje z 1% kremu, przebadano serię partii pod względem kryształów. Badanie 10 partii wykazało, że nie zaobserwowano kryształów po wytworzeniu jak również po przechowywaniu w 5°, 25° i 40°. Nawet w próbkach, które poddawano testowi cykli temperaturowych w ciągu około 3 miesięcy, nie wykryto kryształów. Jedynie w jednej wstępnie preparowanej (1%) substancji leczniczej pojawiły się rzadko rozmieszczone kryształy po rocznym przechowywaniu w 25°, co wskazuje że 1% krem lokalizuje się na granicy w odniesieniu do wysycenia substancją leczniczą.

Substancja lecznicza stosowana w partiach i wstępnych preparatach wymienionych powyżej zawierała 100% postaci A.

b) Celem ocenienia, czy substancja lecznicza zawierająca postać B może być całkowicie rozpuszczona w trakcie wytwarzania kremu i w celu ocenienia zachowania pod względem długookresowej krystalizacji, przygotowano kilka wstępnych preparatów (1% krem) zawierających 0%, 1%, 5%

PL 192 761 B1 i 10% postaci B względem całej zawartości związku o wzorze l i poddano testom trwałości w różnych temperaturach.

Podczas otrzymywania tych preparatów wstępnych zaobserwowano, że szybkość rozpuszczania postaci krystalicznej B w fazie olejowej kremu jest znacznie wolniejsza niż kryształów postaci A. Bezpośrednio po wytworzeniu preparaty zbadano i nie zaobserwowano pozostających kryształów.

W celu uzyskania informacji o zachowaniu pod względem długookresowej krystalizacji tych preparatów, próbki dalej badano pod względem trwałości, po 6 tygodniach, 3, 6 i 9 miesiącach przechowywania. W wyniku okazało się, że kryształy nie tworzą się nawet po długotrwałym przechowywaniu.

P r z y k ł a d 3: krystaliczna postać A 33-epichloro-33-dezoksyaskomycyny (z roztworu etanol/izopropanol/woda).

g postaci B 33-epichloro-33-dezoksyaskomycyny (lub alternatywnie surowa postać A lub materiał amorficzny) rozpuszcza się w 1:5 (wag./wag.) 10 g mieszaniny etanol/izopropanol/woda 9:0,5:0,5 (obj./obj.) w 70° i mieszaninę poddaje się klarowaniu na filtrze 0,5 mm. Uzyskany roztwór pozbawiony zarodków krystalizacyjnych pozostawia się do ochłodzenia do 0°, dodaje się wodę (25% wag./wag. względem ilości produktu) w celu przesycenia roztworu. Szczepienie dokonuje się 0,06 g kryształów postaci A (po sprawdzeniu mikroskopem termicznym) i ostrożnie dodaje się wodę (7,5-krotny nadmiar względem ilości produktu) przez okres 4 godzin w 10°, a następnie roztwór miesza się przez 2 godziny w temperaturze pokojowej. Otrzymuje się tytułowy związek (hydrat; 9,3 g).

Pożądane jest szczepienie kryształami postaci A o możliwie najwyższej czystości krystalograficznej. A zatem szczepienie kryształami postaci A zawierającymi 2% kryształów postaci B jako zanieczyszczenie może prowadzić do wydzielenia kryształów postaci A zawierających 20% kryształów B jako zanieczyszczenie. Jednakże w niskiej temperaturze tworzenie się termodynamicznie bardziej trwałej postaci B jest wyraźnie inhibitowane: zatem szczepienie mieszaniną 1:1 obu postaci A i B prowadzi do produktu zawierającego 75% postaci A.

P r z y k ł a d 4: krystaliczna postać B 33-epichloro-33-dezoksyaskomycyny (z roztworu etanol/izopropanol/woda).

g 33-epichloro-33-dezoksyaskomycyny postaci A (hydrat) (lub alternatywnie surowa postać B lub materiał amorficzny) rozpuszcza się w 1:7 (wag./wag.) 75 g mieszaniny etanol/izopropanol/woda 9:0,5:0,5 (obj./obj.) w 70° i mieszaninę poddaje się klarowaniu na filtrze. Uzyskany roztwór pozostawia się do ochłodzenia do 30° i ewentualnie szczepi 0,1 g kryształów postaci B. Ostrożnie dodaje się wodę (3,5-krotny nadmiar względem ilości produktu) przez okres 4 godzin; otrzymuje się tytułowy związek (24,6 g).

P r z y k ł a d 5: krystaliczna postać A 33-epichloro-33-dezoksyaskomycyny (z roztworu surowego produktu w acetonie).

Roztwór 94,5 g surowej 33-epichloro-33-dezoksyaskomycyny (np. otrzymany po chromatografii) (zawierający różne ilości postaci A i/lub postaci B i/lub produkt amorficzny) w 1500 ml acetonu odparowuje się w 48-52° (400-50 hPa). Uzyskaną amorficzną piankę rozpuszcza się w 500 ml etanolu/izopropanolu 9,5:0,5 (obj./obj.). Roztwór odparowuje się w 48-52°C (400-50 hPa). Uzyskaną piankę rozpuszcza się w 400 ml etanolu izopropanolu 9,5:0,5 (obj./obj.) i gorący roztwór (70-75°) sączy się przez filtr 0,45 mm. Roztwór chłodzi się do 20-25° przez 30-40 minut, dodaje 200 ml wody i mieszaninę szczepi kryształami postaci A. Mieszanie kontynuuje się przez 1 godzinę w 20-25°. Tworzy się zawiesina, którą chłodzi się do 0-5° i dalej miesza przez 4 godziny. Kryształy sączy się i przemywa 300 ml ochłodzonego etanolu/wody 1:3 (obj./obj.). Suszy się w 45-50° (10-20 hPa, 16 godzin), dostarczając tytułowy związek (hydrat, bezbarwne kryształy).

P r z y k ł a d 6: krystaliczna postać A 33-epichloro-33-dezoksyaskomycyny (z roztworu postaci B w acetonie).

94,5 g 33-epichloro-33-dezoksyaskomycyny postaci B rozpuszcza się w 1500 ml wrzącego acetonu. Roztwór acetonowy (obecnie pozbawiony jakichkolwiek zarodków postaci B) przerabia się następnie tak jak opisano w przykładzie 5 powyżej. Otrzymuje się tytułowy związek (hydrat, bezbarwne kryształy).

Claims

Zastrzeżenia patentowe

1. Makrolid krystaliczny .0 lub jego forma tautomeryczna lub solwat,
2. Związek według zastrz. 1, znamienny tym, że ma postać krystaliczną A.
3. Związek według zastrz. 1, znamienny tym, że ma postać krystaliczną B.
4. Sposób wytwarzania związku w postaci krystalicznej, określonego w zastrz. 1, znamienny tym, że obejmuje odpowiednie przekształcenie amorficznego związku o wzorze I z jego roztworu w warunkach pobudzenia krystalizacji.
5. Sposób według zastrz. 4, znamienny tym, że obejmuje odpowiednie przekształcenie związku o wzorze I w postaci innej niż postać krystaliczna A lub jej forma tautomeryczna lub solwat, z roztworu tego związku w warunkach pobudzenia krystalizacji preferującej tworzenie się postaci krystalicznej A.
6. Sposób według zastrz. 4, znamienny tym, że obejmuje odpowiednie przekształcenie związku o wzorze l w postaci innej niż postać krystaliczna B lub jej forma tautomeryczna lub solwat, z roztworu tego związku w warunkach pobudzenia krystalizacji preferującej tworzenie się postaci krystalicznej B.
7. Kompozycja farmaceutyczna, znamienna tym, że zawiera związek w postaci krystalicznej, określony w zastrz. 1, lub została otrzymana ze związku w postaci krystalicznej, określonego w zastrz. 1.
8. Zastosowanie związku w postaci krystalicznej, określonego w zastrz. 1, jako lek.
9. Zastosowanie związku w postaci krystalicznej, określonego w zastrz. 1, do wytwarzania leku do zastosowania jako środek przeciwzapalny, immunosupresyjny lub antyproliferacyjny w leczeniu chorób podatnych na terapię z użyciem związku o wzorze I lub jego formy tautomerycznej lub solwatu.