PL172286B1

PL172286B1 - Urzadzenie uruchamiajace do otwierania i zamykania skrzydel okiennych, drzwiowych, klap wentylacyjnych lub tym podobnych PL

Info

Publication number: PL172286B1
Application number: PL92296011A
Authority: PL
Inventors: Paul Greisner; Dieter Renz; Horst Schwenk; Martin Langner
Original assignee: Winkhaus Fa August
Priority date: 1991-09-24
Filing date: 1992-09-22
Publication date: 1997-08-29
Also published as: EP0534413A1; ATE143713T1; DE4131762C2; DE59207283D1; EP0534413B1; DK0534413T3; DE4131762A1; PL296011A1; US5271182A

Abstract

1. Urzadzenie uruchamiajace do otwierania i zamy- kania skrzydel okiennych, drzwiowych, klap wentylacyj-- nych lub tym podobnych, zawierajace czlon przenoszacy sile, laczacy skrz ydlo z nieruchoma oscieznica oraz urzadze-- nie napedowe dla czlonu przenoszacego sile, umieszczone na skrzydle lub oscieznicy, przy czym czlon przenoszacy sile zawiera lancuch, utworzony z dwóch lancuchów, które sa odginalne tylko w jedna strone, mianowicie we wzajemnie przeciwnych kierunkach, których miejsca zamocowania na oscieznicy lub oknie i miejsca wyjscia z urzadzenia nape- dowego leza bezposrednio obok siebie tak, aby oba lancuchy swoja odwrócona od strony odginania strona grzbietowa, pomiedzy miejscem zamocowania n a oscieznicy lub oknie a miejscami wyjscia z urzadzenia napedowego, przylegaja bezposrednio do siebie i sa wyprostowane, a wewnatrz urzadzenia napedowego oba lancuchy sa oddzielone od siebie, przez ich odgiecie w kierunku swojej strony odgina- nia, a kazdy z nich przebiega z co najmniej jednym od- cinkiem lukowym, znam ienne tym , ze obydwa lancuchy (16,16’ ) w polozeniu wyprostowanym pomiedzy miejscami zamocowania (18, 18’ ) a miejscami wyjscia (62, 62’) z urzadzenia napedowego (12) sa umieszczone z wzajemnym przestawieniem 1, ze ogniwa lancuchowe (30, 30') co naj- mniej jednego lancucha (16 lub 16’ ) sa zaopatrzone na swoje) stronie grzbietowej (64 lub 6 4 ’ ) w zebra (66 lub 70) przebiegajace równolegle do plaszczyzny wzdluznej (A ) zla- czonych lancuchów (16, 16’ ), które w polozeniu wyprosto- wanym obu lancuchów (16, 16’ ) pomiedzy miejscami zamocowania (18, 18’ ) a miejscami wyjscia (62, 62’ ) znaj- duja sie w przyporzadkowanych uzupelniajacych wybra- niach (66’, 68’) wspólpracujacego, drugiego lancucha (16 lub 16’ ). Fig. 1 PL

Description

Przedmiotem wynalazku jest urządzenie uruchamiające do otwierania i zamykania skrzydeł okiennych, drzwiowych, klap wentylacyjnych lub tym podobnych, zawierające człon przenoszący siłę, łączący skrzydło z nieruchomą ościeżnicą oraz urządzenie napędowe dla członu przenoszącego siłę, umieszczone na skrzydle lub ościeżnicy.

Urządzenie uruchamiające zawierające człon przenoszący siłę łączący skrzydło okienne z nieruchomą ościeżnicą oraz urządzenie napędowe dla członu przenoszącego siłę, umieszczone na skrzydle lub ościeżnicy jest znane z opisu GB-A-466 786. Człon przenoszący siłę jest utworzony z dwóch, dających się jednostronnie odginać łańcuchów, które przylegają do siebie grzbietami w obszarze między skrzydłem okiennym a ościeżnicą. Każdy łańcuch na swojej stronie grzbietowej jest zaopatrzony w giętką taśmę w celu ochrony półcylindrycznych części, w obszarze podziału obu łańcuchów, przed uszkodzeniem przez krawędzie ogniw współpracującego łańcucha, przez co uniemożliwione jest bezpośrednie wzajemne przyleganie obu łańcuchów lub sprzężenie obu łańcuchów.

Dzięki wzajemnemu grzbietowemu podparciu obu odginanych jednostronnie łańcuchów uzyskuje się samostabilizowanie pary łańcuchów przy obciążeniu naciskowym. W przypadku dużych szerokości otwarcia skrzydła okiennego, względnie drzwiowego albo klapy wentylacyjnej łub tp., albo w przypadku szczególnie dużych ciężarów skrzydła okiennego, na skutek niedogodności w procesie produkcyjnym ogniw łańcucha istnieje możliwość miejscowego przeginania jednego lub drugiego łańcucha z dokładnego ich położenia wyprostowanego, tworzącego stan równowago niestałej, przy czym wraz ze zwiększającym się odgięciem jednego lub drugiego łańcucha pod wpływem naprężenia ściskającego szybko zwiększa się tendencja do odkształcania łańcucha.

172 286

Z opisu US-A-2048131 jest znane urządzenie uruchamiające do otwierania i zamykania skrzydła okiennego, jednak zastosowano w nim tylko jeden, dający się jednostronnie odginać łańcuch, w związku z czym nie występuje tutaj problem dodatkowej stabilizacji obu współpracujących łańcuchów.

Opis US-A-2045261 przedstawia człon przenoszący siłę, złozony z dwóch dających się dwustronnie odginać łańcuchów, które tylko wówczas wykazują sztywność na zginanie, gdy są połączone ze sobą z boku przez złącze wpust-sprężyna, z jednoczesnym przestawieniem jednego łańcucha wobec drugiego o pół ogniwa. Abstrahując od odmiennej funkcji, ten człon przenoszący siłę nadaje się jedynie warunkowo dla większych obciążeń naciskowych lub szerokości otwarcia, ponieważ podwójny łańcuch, wskutek umieszczonych z boku obok siebie ogniw, wykazuje niekorzystnie wąski przekrój poprzeczny.

Zadaniem wynalazku jest stworzenie urządzenia uruchamiającego, o prostej, oszczędnej przestrzennie budowie, które pozwalałoby nazwiększeme stabilności członu przenoszącego -siłę, a tym samym umożliwiało większe szerokości otwarcia skrzydła, na przykład okiennego.

Zadanie to zostało rozwiązane dzięki temu, że obydwa łańcuchy w położeniu wyprostowanym między miejscami zamocowania u miejscami wyjścia z urządzenia napędowego są umieszczone ze wzajemnym przestawieniem i, że ogniwa co najmniej jednego łańcucha są zaopatrzone na swojej stronie grzbietowej w żebra, przebiegające równolegle do płaszczyzny wzdłużnej złączonych łańcuchów, które w położeniu wyprostowanym obu łańcuchów pomiędzy miejscami zamocowania a miejscami wyjścia znajdują się w przyporządkowanych uzupełniających wybraniach współpracującego drugiego łańcucha.

Korzystnie żebra z wybraniem, w postaci podciętego rowka, w drugim łańcuchu, tworzą pomiędzy miejscami zamocowania a miejscami wyjścia złącza wtykowe w postaci jaskółczego ogona, przy czym korzystnie ściany boczne są ukształtowane elastycznie podatnie i uprzywilejowanie mają zaokrąglone końce, a łańcuchy są przestawione wobec siebie o połowę długości ogniwa łańcucha.

Dzięki powyższym cechom osiąga się istotnie wysoką stabilność członu przenoszącego siłę. Żebra z wybramami, jak i złącza wtykowe w rodzaju jaskółczego ogona, są wytwarzane w prosty ekonomiczny sposób, a pomimo to jest zapewnione dobre wzajemne zazębianie się łańcuchów, tak, że siły, które próbują rozdzielić oba łańcuchy, działające pionowo do kierunku wzdłużnego łańcucha, są przyjmowane bezpośrednio przez obydwa łańcuchy. Miejscowe odgięcie jednego z obydwu łańcuchów od dokładnego położenia wyprostowania, występujące pod wpływem odpowiednio dużego naprężenia ściskającego, przykładowo dzięki ucieczce tolerancji jednego z zazębiających się ogniw łańcucha, zostaje stłumione w zarodku wskutek sprzężenia z drugim łańcuchem. Dzięki przestawieniu obu łańcuchów o pół długości łańcucha, naprzeciw miejsca połączenia przegubowego dwóch następujących po sobie ogniw jednego łańcucha, leży stale stały obszar grzbietowy ogniwa drugiego łańcucha, co powoduje znaczne zmniejszenie ruchów przegubowych, a tym samym jest polepszona stabilność członu przenoszącego siłę.

W przypadku łańcucha o przekroju poprzecznym około 10 mm x 10 mm dzięki podwójnemu łańcuchowi według wynalazku można realizować bez problemów szerokości otwarcia skrzydeł, na przykład okiennych w zakresie około 400 mm i siły ciągnąco-ściskającej około 500 N.

Złącze wtykowe, podobne do jaskółczego ogona, polepsza zwieranie pomiędzy oboma łańcuchami, ponieważ działające prostopadle do kierunku wzdłużnego siły, usiłujące odrzucić od siebie oba łańcuchy, są przyjmowane bezpośrednio przez oba łańcuchy. Elastyczna podatność żeber umożliwia przy tym łatwe wytwarzanie lub likwidowanie złącza wtykowego.

W postaci wykonania wynalazku, odznaczającej się szczególną stabilnością i dzięki temu wytrzymałością, jest zaproponowane, żeby oba łańcuchy sprzężone napędowo z kołem łańcuchowym urządzenia napędowego, umieszczonym w obszarze odgiętego odcinka łańcucha.

Oba łańcuchy są zatem napędzane wprawdzie niezależnie od siebie, ale zasadniczo w jednakowy sposób tak, że uwarunkowane napędem naprężenia obu końców są wzajemnie wykluczone. Każde koło łańcuchowe przenosi jedynie połowę siły uruchamiającej, co odpowiednio zmniejsza zużycie łańcuchów.

172 286

Zgodnie z wynalazkiem w obszarze działania kół łańcuchowych, przy wlocie do kanału, przez zewnętrzne ściany boczne kanałów prowadzących łańcuchu jest utworzony ostry wierzchołek, rozdzielający oba łańcuchy, co znacznie ułatwia rozdzielanie złączonych ze sobą

ICUlL/UL-liU W .

Uprzywilejowanie oba koła łańcuchowe są zaopatrzone w przekładnię obiegową, sprzężoną napędowo za wspólnym silnikiem napędowym. Dzięki temu obie przekładnie obiegowe praktycznie są niezużywające się, ponieważ muszą wytwarzać jedynie połowę siły uruchamiającej. Pozwala to na zastosowanie szybkoobrotowego silnika napędowego o nieznacznym momencie obrotowym, wytwarzanym względnie korzystnie w kosztach i zajmującym mało przestrzeni konstrukcyjnej.

Korzystnie tylko jedno z obu kół łańcuchowych jest zaopatrzone w przekładnię obiegową, którajest sprzężona napędowo przez silnik napędowy i, że drugie koło łańcuchowe jest sprzężone z pierwszym kołem łańcuchowym. Dzięki temu jest zmniejszony nakład konstrukcyjny, a tym samym i koszty wytwarzania.

W dalszym udoskonaleniu wykonania jest przewidziane, że z pierwszym kołem łańcuchowym, połączony m z silnikiem napędowym, jest sprzężony napędowo jeden łańcuch, co pozwala na dalsze zmniejszenie kosztów produkcji.

W bardzo korzystnym rozwiązaniu zaproponowano, że urządzenie napędowe jest ukształtowane samohamownie, co uprzywilejowanie zostało osiągnięte przez samohamowną przekładnię ślimakową, połączoną z silnikiem napędowym. Pozwala to na pewne utrzymanie skrzydła, na przykład okiennego, w każdym dowolnym położeniu nastawczym, zwłaszcza w stanie zamkniętym.

Według wynalazku urządzenie napędowe posiada co najmniej jedną płytową część, wykonaną korzystnie z tworzywa sztucznego, zawierającą kanał prowadzący dla jednego z obu łańcuchów. Dzięki temu uzyskuje się prostą budowę, z pewnym prowadzeniem łańcucha wewnątrz urządzenia napędowego.

Szczególnie korzystne jest przy tym, gdy są zastosowane dwie, lezące jedna nad drugą, płytowe części, w których leżące między nimi w jednej płaszczyźnie kanały, tworzą zamknięty ze wszystkich stron kanał przyjmujący dla łańcucha. Ponieważ płytowe części nie mają żadnego wydrążonego kanału, lecz jedynie jednostronne otwarte kanały, są one szczególnie korzystnie wytwarzane.

W dalszym ukształtowaniu wynalazku jest zaproponowane, że przekładnia obiegowa posiada jarzmo, połączone nieobrotowo z kołem łańcuchowym, koło słoneczne połączone z wejściowym kołem zębatym oraz uzębienie wewnętrzne, umieszczone w obudowie przekładni obiegowej, przy czym umieszczone obrotowo w jarzmie koło obiegowe zazębia się z uzębieniem wewnętrznym oraz z kołem słonecznym. Taka przekładnia obiegowa pomimo prostej budowy jest mechanicznie stabilna.

Zgodnie z wynalazkiem z przekładnią ślimakową korzystnie poprzez koła czołowe przekładni pośredniej jest połączone wejściowe koło zębate a ślimak przekładni ślimakowej jest umieszczony nieobrotowo na wale silnika napędowego.

Zgodnie z wynalazkiem przekładnia pośrednia oraz obudowa przekładni obiegowej jest umieszczona pomiędzy dwoma płytami i, że płyty te są utrzymywane w odstępie od siebie przez co najmniej trzy trzpienie dystansowe. Uzyskuje się dzięki temu stabilną, korzystną w kosztach konstrukcję.

Według wynalazku miejsce zamocowania obu łańcuchów jest usytuowane w zawierającym przegub wychylny widełkowym elemencie sprzęgającym, wspólnym dla obu łańcuchów, co pozwala na łatwe, proste zamocowanie końców łańcuchów, na przykład do skrzydła okiennego, względnie ościeżnicy.

Reasumując, zaletą wynalazku jest stworzenie mocnego, o małych wymiarach urządzenia napędowego, mającego stabilny człon przenoszący siłę potrzebnego do zamykania i otwierania różnego rodzaju skrzydeł okiennych, drzwiowych, klap wentylacyjnych lub dachowych.

Przedmiot wynalazku jest uwidoczniony w przykładach wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia urządzenie uruchamiające w przekroju według linii I-I na fig. 7, przy cofniętym członie przenoszącym siłę, fig. 2 - przekrój odpowiadający fig. 1, jednakże przy wysuniętym

172 286 członie przenoszącym siłę, fig. 3 - przekrój przez człon przenoszący siłę według linii III-III na fig. 2, fig. 4 - przekrój odpowiadający fig. 3 innej postaci wykonania członu przenoszącego siłę, fig. 5 - przekrój według linii V-V na fig. 2, fig. 6 - urządzenie uruchamiające w przekroju według · · X tt -T rr r* Ϊ?* _ jmii Vi-VI na fig. /, rig.

urządzenie uruchamiające w pr iuvju w ’ rr 11 nii YII _-\7I I na fig 6 AiAl T A-L T AA 111Λ 11C. , fig. 8 - zastosowanie urządzenia uruchamiającego do klapy dachowej, fig. 9 - zastosowanie urządzenia uruchamiającego do okna dachowego, fig. 10 - zastosowanie urządzenia uruchamiającego do okna wychylnego, fig. 11 - zastosowanie urządzenia uruchamiającego do innego okna wychylnego, a fig. 12 - zastosowanie urządzenie do okna wychylnego otwierającego się na zewnątrz.

Urządzenie uruchamiające na fig. 1, 2, 9-12 w ogólności jest oznaczone 10. Ono składa się z urządzenia napędowego 12 oraz członu przenoszącego siłę 14, który jest napędzany przez urządzenie napędowe 12. Człon przenoszący siłę 14 składa się z dwóch łańcuchów 16, 16’ dających się odginać jednostronnie, we wzajemnie w przeciwnych kierunkach. Oba łańcuchy 16,16’ są za pomocą swoich obu końców, leżących u góry na fig. 1 i 2, zamocowane do dwóch, leżących bezpośrednio obok siebie, miejsc zamocowania 18, 18’ na wspólnym widełkowym elemencie sprzęgającym 20. Ten element sprzęgający 20 jesl zamocowany do ruchomego skrzydła okiennego 22.

W wielu przypadkach jest wymagane zamocowanie wychylne, aby człon przenoszący siłę 14 nie był poddany działaniu momentów gnących. W tym celu jest przewidziany przegub wychylny 24, schematycznie przedstawiony na fig. 2 i 5, który posiada oś 26. Ta oś 26 przebiega prostopadłe do osi przegubowych 28 ogniw łańcuchowych 30 łańcuchów 16, 16’, a więc prostopadle do płaszczyzny rysunku na fig. 1 i 2 .

W odpowiedni sposób także urządzenie napędowe 12 jest zamocowane wychylnie do ościeżnicy 34 za pomocą osi 38, równoległej do osi 26 i 32. Dzięki temu jest osiągnięte, że pomimo ruchu przesuwania miejsc zamocowania 18, 18’ końców łańcuchów 16, 16’ wzdłuż łuku koła 39, wokół osi 36 (fig. 8), jaki występuje podczas ruchu otwierania i zamykania skrzydła okiennego 22, człon przenoszący siłę 14 i urządzenie napędowe 12 ciągle leżą w linii prostej tak, że momenty gnące są utrzymywane z dala od członu przenoszącego siłę 14. Przy względnie małych szerokościach otwarcia skrzydła okiennego i/lub nieznacznych siłach uruchamiających, można zamocować urządzenie napędowe 12 na ościeżnicy, względnie na skrzydle okiennym jak to będzie później omówione w związku z fig. 10-12. Łańcuchy 16, 16’ członu przenoszącego silę 14 są w tym przypadku odpowiednio, w przybliżeniu kołowo wygięte, co jest możliwe przez odpowiednie elastyczne ukształtowanie łańcuchów, np. przez zastosowanie tworzywa sztucznego i/lub przewidzenie odpowiedniego luzu w ogniwach łańcuchowych. To wygięcie leży w płaszczyźnie wzdłużnej A złączonych łańcuchów 16, 16’, prostopadłej do płaszczyzny odgięcia, odpowiadającej płaszczyźnie rysunku na fig. 2, jednostronnie dających się odginać łańcuchów 16,16’ tak, że funkcja wzajemnego podpierania łańcuchów 16,16’ niejestprzy tym uszczuplona. W celu umożliwienia zamocowania przegubu wychylnego 24 pomiędzy końcami łańcuchów 16,16’ a skrzydłem okiennym 22, dodatkowo jest zastosowana płyta mocująca 42, mocowana poprzez śruby mocujące 40 na skrzydle okiennym 22, która posiada ucho przegubowe 44. To ucho przegubowe 44 jest za pomocą trzpienia 48, mającego oś 26 umieszczone pomiędzy dwoma odpowiednimi uchami przegubowymi 46, które za pomocą nita 52 są osadzone poprzez część widełkową 50 w widełkowym elemencie sprzęgającym 20. Podobną budowę ma także przegub 54, którego jedna część przegubowa 56 jest umieszczona na skrzydle okiennym 22, a druga cześć przegubowa 58 jest umieszczona w urządzeniu napędowym 12. Obie te części są połączone przegubowo przez trzpień 60 o osi 38. Naturalnie mogą być przeiwdziane inaczej ukształtowane przeguby, przykładowo w postaci tak zwanej zawiasy fortepianowej.

Oba łańcuchy 16, 16’ od swoich obu leżących obok siebie miejsc zamocowania 18, 18’ w stanie wyprostowanym przebiegają grzbietem na grzbiecie aż do miejsc wyjścia 62, 62’, z których one wychodzą z urządzenia napędowego 12, względnie w niego wchodzą. Oba miejsca wyjścia 62, 62’ leżą również bezpośrednio obok siebie tak, że oba łańcuchy 16, 16’, pomiędzy urządzeniem napędowym 12 i miejscami zamocowania 18, 18’ są przymusowo utrzymywane grzbietem na grzbiecie w położeniu wyprostowanym, i to niezaleznie od tego jak daleko łańcuchy 16,16’ są wysunięte z urządzenia napędowego 12. A więc oba łańcuchy 16,16’ swoimi stronami

172 286 grzbietowymi, przeciwnymi do swoich stron odginających się, w położeniu wyprostowanym przylegają do siebie i uniemożliwiają możliwy ruch odginania się jednego łańcucha od drugiego.

Aby dalej polepszyć złączenie obu łańcuchów 16,16’ zwłaszcza bieg bezhałasowy, a także c mnr* nr7pnnció <dł\/ nnnryppT-np w kipninlrii rnwnnłpałum Hn ηςί przegubowych 28 ogniw łańcuchowych 30, pomiędzy obydwoma łańcuchami 16, 16’, oba łańcuchy 16,16’ są wzajemnie zczepione na swoich stronach grzbietowych. W prosto wytwarzalnej postaci wykonania według fig. 3 ogniwa łańcuchowe 30 łańcucha 16 oraz ogniwa łańcuchowe 30’ łańcucha 16 są zaopatrzone w zaokrąglone na swoich łańcuchach zebra 66, przebiegające równolegle do płaszczyzny wzdłużnej, które wchodzą w przyporządkowane, uzupełniające wybrania 66’ na drugim łańcuchu 16’.

Aby jeszcze dalej polepszyć złączenie pomiędzy oboma łańcuchami 16,16’ w alternatywnej postaci wykonania przedstawionej na fig. 4 pomiędzy ogniwami łańcuchowymi 30 i 30’ jest przewidziane złącze wtykowe utworzone z rowka 68’, przebiegającego równolegle do płaszczyzny wzdłużnej A, przykładowo w ogniwie łańcuchowym 30’ oraz zaokrąglonego na swoich końcach żebra 70 w drugim ogniwie łańcuchowym 30 dopasowanego do przekroju poprzecznego iowkd 68’. Fonieważ oba łańcuchy 16,16’ muszą byc rozlączalnc między sobą przez odginanie łańcuchów, wewnątrz urządzenia napędowego 12, złącze w postaci jaskółczego ogona według fig. 4 jest ukształtowane rozłączalnie, dzięki odpowiedniej elastycznej podatności części tego złącza wtykowego. W przedstawionym przykładzie wykonania żebro 70 dzięki otwartej w kierunku do rowka 68 szczelinie wzdłużnej 72 ukształtowane elastycznie podatnie.

W celu dalszego podwyższenia mechanicznej stabilności, zwłaszcza sprężystej obciążalności członu przenoszącego siłę 14, oba łańcuchy 16,16’ w swoim położeniu wyprostowanym, pomiędzy miejscami zamocowania 18,18’ i miejscami wyjścia 62,62’ są przestawione wzajemnie w przybliżeniu o pół długości podziałki ogniwa 30, równej odstępowi osi przegubowych 28. Zostało to osiągnięte dzięki temu, żc wspomniany element sprzęgający 20 posiada stosownie do tego przestawnie umieszczone miejsca zamocowania 18, 18’. na podstawie tego przestawienia każdorazowy przegub kolejnego ogniwa 30 lub 30’ jednego łańcucha 16 lub 16’ leży naprzeciwko mocnego odcinka środkowego ogniwa łańcuchowego 30 lub 30’ drugiego łańcucha 16’ lub 16. Takie ukształtowanie podwyższa sztywność łańcucha.

Urządzenie napędowe 12 posiada zamkniętą ze wszystkich stron obudowę 74, w rodzaju skrzynki, zamkniętą rozłączalną pokrywą 76. Obudowa 74 zawiera nie tylko dwa napędzane koła łańcuchowe 78, 78’ do napędu obu łańcuchów 16, 16’ wraz z elektrycznym silnikiem napędowym 80 i umieszczoną pomiędzy nimi przekładnią 82, ale także kanał przyjmujący 84 lub 84’ dla obu łańcuchów 16 lub 16’.

Kanał przyjmujący 84 jest utworzony z dwóch leżących jedną nad drugą płytowych części 86 i 88 (fig. 7). One mają odpowiedni kanał prowadzący 90, 92 o szerokości odpowiadającej szerokości łańcucha i wysokość odpowiadającą pół wysokości łańcucha. Oba kanały 90, 92 swoimi przelotami są zwrócone do siebie i leżą dokładnie jeden nad drugim tak, że tworzą zamknięty ze wszystkich stron kanał przyjmujący 84 dla łańcucha 16. Obie płytowe części 86, 88 uprzywielejowanie są wykonane z tworzywa sztucznego tak, że z jednej strony osiąga się nieznaczne koszty wytwarzania, a z drugiej strony sił)' tarcia są nieznaczne. Kanał przyjmujący 84 zgodnie z fig. 2 ma w przybliżeniu postać litery U, aby móc przyjmować względnie długi łańcuch 16.

W celu utworzenia kanału przyjmującego 84 dla drugiego łańcucha 16’ są przewidziane dwie, odpowiednio ukształtowane płytowe części 84’ i 88’. Kanał przyjmujący 84’ na swoim końcu posiada boczne rozszerzenie 91, w którym jest zabudowany mikrowyłącznik 93, który w przypadku, gdy łańcuch 16’ osiągnął swoje położenie wsunięte, zaznaczone na fig. 1, samoczynnie wyłącza silnik napędowy 80.

Odpowiedni mikrowyłącznik 94 dla położenia wysuniętego łańcucha 16’ odpowiadającego maksymalnej szerokości otwarcia skrzydła okiennego 22, jest zabudowany w odpowiednim rozszerzeniu 96 kanału przyjmującego 84’, w pobliżu koła łańcuchowego 78’. Ten mikrowyłącznik 94, jak i mikrowyłącznik 93 jest uruchamiany przez bocznie wystający nosek 98 na ostatnim ogniwie łańcuchowym 100 łańcucha 16’, aby móc samoczynnie wyłączyć silnik napędowy 80 przy otwartym skrzydle okiennym.

172 286

Oba kanały przyjmujące 84, 84’ prowadzą im przyporządkowany łańcuch 16,16’ w obszar koła łańcuchowego 78 lub 78’. Kąt opasania łańcucha 16, 16’ wynosi w przybliżeniu mniej od 90°. Za kołami łańcuchowymi 78, 78’ oba kanały przyjmujące 84. 84’ zbliżają się do siebie, w celu utworzenia wspólnego kanału 102, który kończy się na stronie wzdłużnej 104 ob udowy, leżącej u góry na fig. 1, w miejscach wyjścia 62, 62’. Przekrój poprzeczny kanału 102 odpowiada przekrojowi poprzecznemu członu przenoszącego siłę 14, tzn. przekrojowi poprzecznemu łańcuchów 16 i 16’, przylegających do siebie swoimi grzbietami 64, 64’ (patrz fig. 3, względnie fig. 4). Na podstawie tego geometrycznego układu, przy wysunięciu łańcuchów 16, 16’ przez odpowiedni napęd kół łańcuchowych 78, 78’ z położenia wsuniętego według fig. 1, w kierunku do położenia wysuniętego według fig. 2, jest osiągnięte, że oba łańcuchy 16, 16’ przylegają do kół łańcuchowych 78,78’ i zbliżają się do siebie, aż ostatecznie w kanale 102 wzajemnie stykają się swoimi grzbietami 64, 64’.

Natomiast przy ruchu powrotnym łańcuchów 16, 16’ jest osiągane rozdzielenie od siebie ogniw łańcuchowych 30, 30’ obu łańcuchów 16,16’. Aby to rozdzielenie ułatwić, wspomniane żebra 66, 70 na swoich końcach wzdłużnych są zaokrąglone tak, że jest możliwa współpraca z ostrym wierzchołkiem 110, który jest utworzony przez zewnętrzne ściany boczne kanału prowadzącego 84, 84’ w obszarze działania kół łańcuchowych 78, 78’, a więc przy połączeniu kanałów prowadzących 84 i 84’. Dzięki temu otrzymuje się złączenie ogniw łańcuchowych 30, 30' obu łańcuchów 16, 16’ w rodzaju zamka błyskawicznego.

Przekładnia 82 zawiera samohamowną przekładnię ślimakową 112 ze ślimakiem 116, umieszczonym na wale 114 silnika napędowego 80 i kołem ślimakowym 118, zazębiającym się ze ślimakiem 116. Przekładnia 82 zawiera także przekładnię obiegową 120, 120' do napędu kół łańcuchowych 78, 78’ poprzez koła czołowe przekładni pośredniej 122. Przekładnia pośrednia 122 zawiera wejściowe koło zębate 124, które zazębia się z kołem zębatym 128 (fig. 6), osadzonym nieruchomo na wale 126 koła ślimakowego 118. Koło zębate 124 zazębia się z kołem zębatym 130, które po pierwsze bezpośrednio napędza przekładnię obiegową 120’, a po drugie poprzez odwracające kierunek obrotów koło zębate pośrednie 134, napędza drugą przekładnię obiegową 120. Do mechanicznej stabilizacji ułożyskowania części przekładni 82 oraz obu kół łańcuchowych 78, 78’, z jednoczesną możliwością szybkiego i prostego zmontowania lub wymontowania, są przewidziane dwie płyty 136, 138, które przez trzpienie dystansowe 140, w przedstawionym przykładzie wykonania cztery trzpienie dystansowe 140, są utrzymywane w wymaganym odstępie od siebie i dzięki temu tworzą odpowiednie miejsca ułożyskowania.

Obie przekładnie obiegowe 120, 120’ mają jednakową budowę. Z kołem łańcuchowym 78 lub 78’ za pomocą współosiowej śruby mocującej 144 (fig. 4), jest połączone nieobrotowo jarzmo 142.

Jarzmo 142 zawiera trzy koła obiegowe 146 , które przez czop 148 są ułożyskowane obrotowo w odpowiednich wybraniach 150 jarzma 142. Koła obiegowe 146 zazębiają się ze stałym uzębieniem wewnętrznym 152. Uzębienie wewnętrzne 152 jest utworzone w komorze 154, która jest ukształtowana w obudowie 156 przekładni obiegowej 120, 120’. Obudowa 156 korzystnie jest utworzona z odpowiednio uformowanego bloku z tworzywa sztucznego lub bloku z odlewu cynkowego i jest zamocowana pomiędzy płytami 136, 138.

Koło obiegowe 146 zazębia się z kołem słonecznym 158, które jest połączone nieruchomo ze współosiowym wejściowym kołem zębatym 160, które jest zazębione z kołem zębatym 134 przekładni obiegowej 120 lub z kołem zębatym 130 przekładni obiegowej 120’.

W celu dalszego zmniejszenia kosztów wytwarzania jarzmo 142 jest ukształtowane z tarczą 162 zawierającą wybranie 150, i z uzębieniem wewnętrznym 164 oraz trzpieniem napędowym 166, ukształtowanym z wielokątem zewnętrznym, współpracującym z czworokątem wewnętrznym 164 oraz z gwintem dla śruby mocującej 144.

Z uwagi na wielokrotne przełożenia przekładni 82 przez przekładnię ślimakową 112, przekładnię pośrednią 122 i przekładnię obiegową 120 lub 120’ można zastosować względnie mały i dzięki temu korzystny w kosztach, szybkoobrotowy silnik napędowy 80, o wysokim momencie napędowym dlanapędu kół łańcuchowych 78,78’. Przekładnia 82 jest samohamowna tak, że skrzydło okienne jest pewnie utrzymywane nie tylko w położeniu otwarcia ale także w położeniu zamkniętym, nawet przy silnych naciskach wiatru.

172 286

Urządzenie uruchamiające 10 może być stosowane wielostronnie, co będzie bliżej wyjaśnione w niektórych przykładach zastosowania.

Figura 8 pokazuje przypadek zastosowania urządzenia uruchamiającego 10 do skrzydła okiennego 22 w postaci klapy dachowej, zawierającej przezroczystą kopułę szklaną 170 albo nieprzezroczysty element dachowy. W tym ostatnim przypadku klapa dachowa służy do wentylacji, ewentualnie jako wyciąg dymu lub ciepła. Oś 26 przebiega równolegle do osi wychylnej 32 przegubu wychylnego 36, łączącego skrzydło okienne 22, z nieruchomą ościeżnicą 34.

W innym zastosowaniu pokazanym na fig. 9 urządzenie uruchamiające 10a jest zastosowane w oknie dachowym 22a. Można rozpoznać nieruchomą ościeżnicę 34a przebiegającą ukośnie, odpowiednio do nachylenia dachu oraz skrzydło okienne 22a o poziomej osi wychylnej 32, usytuowanej w obszarze górnego dźwigara ościeżnicy. Urządzenie uruchamiające 10a jest umieszczone w obszarze dolnego, poziomego dźwigara ościeżnicy, to znaczy na końcu przeciwległym do osi wychylnej 32. Ze względu na miejsce zastosowania, urządzenie napędowe 12a jest umieszczone na dźwigarze 172 ościeżnicy 34a, a wolny koniec członu przenoszącego siłę 14a na dźwigarze 174 skrzydła okiennego 22a. Zależnie od maksymalnej długości członu przenoszącego siłę 14a potrzebnej do otwarcia okna i maksymalnej siły docisku przenoszącego siłę 14a urządzenie napędowe 12a i człon przenoszący siłę 14a mocuje się wychylnie na dźwigarze 172, 174, odpowiednio do fig. 8, lub też mocno mocuje się tylko urządzenie napędowe 12a. Ten ostatni się tylko urządzenie napędowe 12a. Ten ostatni sposób osadzenia powoduje, ze człon przenoszący siłę 14a przy otwartym skrzydle okiennym jest wygięty w postaci łuku koła, jak to jest zaznaczone w przypadkach zastosowania według fig. 10 i 12.

Według fig. 10 urządzenie uruchamiające 10b jest osadzone w tradycyjnym oknie wychylnym, a więc w obszarze górnego dźwigara 176,178 ościeżnicy 34b lub skrzydła okiennego 22b.

Pozioma oś wychylna 32 skrzydła okiennego 22b znajduje się dlatego na jego dolnym końcu. W przedstawionym przykładzie wykonania urządzenie napędowe 12b jest umieszczone na górnym dźwigarze 178 skrzydła okiennego 22b, a wolny koniec członu przenoszącego siłę 14b na dźwigarze 176 ościeżnicy 34b. W przypadku okna o pionowej bocznej i poziomej dolnej osi obrotu skrzydła okiennego, z pionową osią 33, przed jego otwarciem obrotowym wolny koniec członu przenoszącego siłę Mb chwilowo rozłącza się od dźwigara 176 w miejscu zamocowania 18b, mianowicie ręcznie, ewentualnie za pomocą okucia drążka napędowego lub mechanicznie za pomocą silnika nastawczego. Urządzenie uruchamiające 10b może być także używane do obrotowego otwierania i zamykania, zwłaszcza przy umieszczeniu drugiego urządzenia uruchamiającego 10e na dźwigarze pionowym, oddalonym od osi obrotu, z urządzeniem napędowym 12e i członem przenoszącym siłę 14e, rozłączalnym w miejscu zamocowania 18e.

W przykładzie wykonania według fig. 11 miejsca zamocowania, w porównaniu do fig. 10, są wobec siebie zagłębione. Także tutaj chodzi o okno wychylne z osią wychylną 32 leżącą u dołu. Urządzenie uruchamiające 10c znajduje się na górnym końcu okna, przy czym urządzenie napędowe 12c odstaje od górnego dźwigara 176 w kierunku do wnętrza pomieszczenia. W celu uwzględnienia odstępu a urządzenia napędowego 12c od dźwigara 176, miejsce zamocowania 18c członu przenoszącego siłę 14c na górnym dźwigarze 178 jest stosownie do tego przedłużone do wewnątrz za pomocą uchwytu dystansowego 180, mającego w przybliżeniu postać litery Z w przekroju poprzecznym.

Przykład wykonania według fig. 12 pokazuje zastosowanie urządzenia uruchamiającego 1 Od przy oknie wychylnym, otwierającym się na zewnątrz, z osią wychylną 32 na górnym końcu okna. Ponieważ w tym przypadku napędowe 12d jest umieszczone po stronie ościeżnicy 34d, przeciwnej do kierunku otwarcia, nie ma konieczności stosowania uchwytu dystansowego 180, a człon przenoszący siłę 10d jest zamocowany bezpośrednio do skrzydła okiennego 22.

Aby przy uszkodzeniu np. silnika napędowego 80 zapewnić działanie awaryjne urządzenia uruchamiającego z przekładnią 82 można sprzęgać dźwignię ręczną, uruchamiającą przekładnię 82.

Urządzenie uruchamiające według wynalazku przede wszystkim jest stosowane do wychylania lub otwierania obrotowego skrzydeł okiennych, drzwiowych, połączonych z ościeżnicą przez przegub wychylny, ponieważ człon przenoszący siłę urządzenia uruchamiającego służy jako urządzenie rozstawiające, które utrzymuje skrzydło w położeniu wychylnym oraz służy jednocześnie jako człon napędowy do zmiany żądanego kąta wychylenia w żądany

172 286 sposób. To podwójne działanie jest osiągane przez wysoką mechaniczną sztywność ciągnienia i ściskania członu przenoszącego siłę.

Urządzenie, uruchamiające może także służvć do otwierania i zamykania klanv wentylacyjnej lub tp., ponieważ odznacza się wysoką silą uruchamiającą, dużą szerokością rozstawienia i zwartą budową. Urządzenie uruchamiające przede wszystkim jest stosowane w takich przypadkach, w których bezpośrednie ręczne uruchomienie, np. skrzydła okiennego nic jest możliwe, przykładowo z uwagi na złą dostępność do okna lub gdy jest pożądane samoczynne jego uruchamianie. Samoczynne, względnie automatyczne uruchamianie, przykładowo wtedy stosuje się, gdy jest wymagane centralne sterowanie przewietrzeniem. Przykładowo jest to potrzebne w szklarniach, zwłaszcza cieplarniach. Automatyczne uruchamianie skrzydeł okiennych lub klap jest wymagane przy tak zwanych instalacjach dym-ciepło-wyciąg, które np. w przypadku pożaru powodują samoczynne odciąganie dymu lub ciepła. Ewentualnie można także przez urządzenie uruchamiające uzyskać przesuwanie liniowe skrzydła okiennego, gdy dla tego rodzaju przypadków zastosowania użyje się prosto zbudowanych urządzeń napędowych, przykładowo przy zastosowaniu napędu zębatka-zębnik.

172 286

Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 90 egz. Cena 4,00 zł

Claims

Zastrzeżenia patentowe

1. Urządzenie uruchamiające do otwierania i zamykania skrzydeł okiennych, drzwiowych, klap wentylacyjnych lub tym podobnych, zawierające człon przenoszący siłę, łączący skrzydło z nieruchomą ościeżnicą oraz urządzenie napędowe dla członu przenoszącego siłę, umieszczone na skrzydle lub ościeżnicy, przy czym człon przenoszący siłę zawiera łańcuch, utworzony z dwóch łańcuchów, które są odginalne tylko w jedną stronę, mianowicie we wzajemnie przeciwnych kierunkach, których miejsca zamocowania na ościeżnicy lub oknie i miejsca wyjścia z urządzenia napędowego leżą bezpośrednio obok siebie tak, aby oba łańcuchy swoją odwróconą od strony odginania stroną grzbietową, pomiędzy miejscem zamocowania na ościeżnicy lub oknie a miejscami wyjścia z urządzenia napędowego, przylegają bezpośrednio do siebie i są wyprostowane, a wewnątrz urządzenia napędowego oba łańcuchy są oddzielone od siebie, przez ich odgięcie w kierunku swojej strony odginania, a każdy z nich przebiega z co najmniej jednym odcinkiem łukowym, znamienne tym, że obydwa łańcuchy (16,16’) w położeniu wyprostowanym pomiędzy miejscami zamocowania (18, 18’) a miejscami wyjścia (62, 62’) z urządzenia napędowego (12) są umieszczone z wzajemnym przestawieniem i, że ogniwa łańcuchowe (3(0 30’) co najmniej jednego łańcucha (16 lub 16’) są zaopatrzone na swojej stronie grzbietowej (64 lub 64’) w żebra (66 lub 70) przebiegające równolegle do płaszczyzny wzdłużnej (A) złączonych łańcuchów (16, 16’), które w położeniu wyprostowanym obu łańcuchów (16, 16’) pomiędzy miejscami zamocowania (18,18’) amiejscami wyjścia (62,62’) znajdują się w przyporządkowanych uzupełniających wybraniach (66’, 68’) współpracującego, drugiego łańcucha (16 lub 16’).

2. Urządzenie według zastrz. 1, znamienne tym, że żebra (70) z wybraniem (68’), w postaci podciętego rowka, w drugim łańcuchu (16’) tworzą, pomiędzy miejscami zamocowania (18,18’) a miejscami wyjścia (62,62’), złącza wtykowe w postaci jaskółczego ogona, przy czym korzystne ściany boczne żebra (70) są ukształtowane elastycznie podatnie.

3. Urządzenie według zastrz. 1, znamienne tym, że żebra (66,70) mają zaokrąglone końce.

4. Urządzenie według zastrz 1, znamienne tym, że łańcuchy (16, 16’) są przestawione wobec siebie o połowę długości ogniwa łańcucha (30, 30’).

5. Urządzenie według zastrz. 4, znamienne tym, że oba łańcuchy (16,16’) są sprzężone napędowo z kołem łańcuchowym (78, 78’) urządzenia napędowego (12), umieszczonym w obszarze odgiętego odcinka łańcucha (16,16’).

6. Urządzenie według zastrz. 5, znamienne tym, że w obszarze działania kół łańcuchowych (78,78’), przy wlocie do kanału 102 przez zewnętrzne ściany boczne kanałów prowadzących (84, 84’) jest utworzony ostry wierzchołek (110) rozdzielający oba łańcuchy (16,16’).

7. Urządzenie według zastrz. 6, znamienne tym, że oba koła łańcuchowe (78, 78’) są zaopatrzone w przekładnię obiegową (120,120’) sprzężoną napędowo ze wspólnym silnikiem napędowym (80).

8. Urządzenie według zastrz. 7, znamienne tym, że tylko jedno z obu kół łańcuchowych (78 lub 78’) jest zaopatrzone w przekładnię obiegową (120 lub 120’), która jest sprzężona napędowo z silnikiem napędowym (80) i, że drugie koło łańcuchowe (78’ lub 78) jest sprzężone z pierwszym kołem zębatym (78 lub 78’).

9. Urządzenie według zastrz. 8, znamienne tym, że z pierwszym kołem łańcuchowym (78 lub 78’), połączonym z silnikiem napędowym (80), jest sprzężony napędowo jeden łańcuch (16 lub 16’).

10. Urządzenie według zastrz. 5, znamienne tym, że urządzenie napędowe (12) jest ukształtowane samohamownie.

172 286

11. Urządzenie według zastrz. 10, znamienne tym, że urządzenie napędowe (12) posiada samohamowną przekładnię (82), korzystnie samohamowną przekładnię ślimakową (112), połączoną z silnikiem napędowym (80).

12. Urządzenie według zastrz. 11, znamienne tym, ze urządzenie napędowe (12) posiada co najmniej jedną płytową część (86, 86’, 88,88’), korzystnie z tworzywa sztucznego, zawierającą kanał prowadzący (90, 92) dla jednego z obu łańcuchów (16,16’).

13. Urządzenie według zastrz. 12, znamienne tym, że urządzenie napędowe (12) posiada dwie, leżące jedna nad drugą, płytowe części (86, 88; 86’, 88’), w których leżące między nimi w jednej płaszczyźnie kanały (90,92) tworzą zamknięty ze wszystkich stron kanał przyjmujący (8-4,84’) dla łańcucha (16,16’).

14. Urządzenie według zastrz. 8, znamienne tym, że przekładnia obiegowa (120,120’) posiada jarzmo (142) połączone nieobrotowo z kołem łańcuchowym (78, 78’), koło słoneczne (158) połączone z wejściowym kołem zębatym (160), umieszczone w obudowie (156), przy czym umieszczone obrotowo w jarzmie (142) koło obiegowe (146) jest zazębione z uzębieniem wewnętrznym (152) oraz kołem słonecznym (158).

15. Urządzenie według zastrz 11, znamienne tym, że z przekładnią ślimakową (112), korzystnie poprzez koła czołowe przekładni pośredniej (122), jest połączone wejściowe koło zębate (118).

16. Urządzenie według zastrz. 15, znamienne tym, że przekładnia ślimakowa (112) ma ślimak (116), umieszczony nieobrotowo na wale (114) silnika napędowego (80).

17. Urządzenie według zastrz. 15, znamienne tym, że przekładnia pośrednia (122) oraz obudowa (156) przekładni obiegowej (120,120’) jest umieszczona pomiędzy dwiema płytami (136,138).

18. Urządzenie według zastrz. 17, znamienne tym, że płyty (136,138) są utrzymywane w odstępie od siebie przez co najmniej trzy trzpienie dystansowe (140).

19. Urządzenie według zastrz. 1, znamienne tym, że miejsce zamocowania (18,18’) obu łańcuchów (16, 16’) jest usytuowane w zawierającym przegub wychylny (24) widełkowym elemencie sprzęgającym (20), wspólnym dla obu łańcuchów (16,16’).