Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania pochodnych piperydyny lub morfoliny o wzorze 1, w którym Ri i R3 oznaczaja atomy wodoru lub rodniki metylowe, R4, R5 i R6 oznaczaja atomy wo¬ doru lub rodniki alkilowe o 1—4 atomach wegla, przy czym dwa z podstawników R4, R5 i Re moga byc zwiazane z tym saonym atomem wegla albo ra¬ zem moga tworzyc dotkoindensowainy szescioczlono- wy pierscien alicykliczny lub aromatyczny, X ozna¬ cza grupe metylenowa albo atom tlenu, a wiazania przerywane moga byc uwodornione, a takze soli ad¬ dycyjnych z kwasami zwiazków o charakterze za¬ sadowym. Rodniki alkilowe o 1^4 atomach wegla stanowia proste lub rozgalezione dorowe, takie jak rodnik metylowy, etylowy, pro¬ pylowy i izopropylowy.Jako sole zwiazków o wzorze 1 wykazujacych charakter zasadowy wystepuja sole z kwasami do¬ puszczalnymi fizjologicznie. Jako kwasy takie wy¬ mienia sie korzystnie kwasy chlorowcowodorowe, na przyklad kwas chlorowodorowy i kwas bromo- wodorowy, ponadto kwas fosforowy, kwas azotowy, a takze mono- i dwufunkcyjne kwasy karboksylo¬ we i kwasy hydroksykarboksylowe, takie jak kwas octowy, kwas maleinowy, kwas bursztynowy, kwas fumarowy, kwas winowy, kwas cytrynowy, kwas salicylowy, kwas sorbowy i kwas mlekowy, jak równiez kwasy sulfonowy, na krzyklad kwas naf- taleno-l,5-dwusulfonowy. Sole takie wytwarza sie w znany sposób. 15 20 25 30 Wedlug wynalazku sposób wytwarzania zwiazków o wzorze 1 polega na tym, ze halogenek o wzorze 2, w którym Ri, R3 i wiazania przerywane maja znaczenie wyzej podane, a Y oznacza atom chloru, bromu lub jodu, poddaje sie reakcji ze zwiazkiem o wzorze 3, w którym R4, R5, R6 i X maja znacze¬ nie wyzej podane i otrzymany zwiazek o wzorze 1 posiadajacy charakter zasadowy ewentualnie prze¬ prowadza sie w znany sposób w sól za pomoca kwa¬ su.Wymienione w opisie wzory dotycza wzorów strukturalnych wymienionych wyzej i/lub wzorów strukturalnych podanych w schematach 1 i 2 i/lub wymienionych w opisie przy omawianiu wytwarza¬ nia zwiazków wyjsciowych. W schematach 1 i 2 wystepuja po czesci wzory podane w tekscie. Tak na przyklad wzór 1 obejmuje wszystkie wzory wy¬ mienione w schemacie 1 z wyjatkiem wzoru 2a i 2b.W schematach 1 i 2 symbole Ri, R8, R4, R5, R6 X i Y oraz wiazania przerywane maja znaczenie wy¬ zej podane. Podany w schemacie 2 symbol Et ozna¬ cza grupe etylowa, a Ac oznacza grupe acetylowa.Zgodnie z wynalazkiem halogenek o wzorze 2 pod¬ daje sie reakcji z amina o wzorze 3 w obojetnym rozpuszczalniku, korzystnie w eterze, takim jak eter etylowy, czterowodorofuran lub dioksan, w obecnosci zasady, na przyklad trójetyloaminy albo w nadmiarze aminy o wzorze 3.Jezeli jako zwiazek wyjsciowy stosuje sie halo¬ genek o wzorze 2a, to jako rozpuszczalnik korzyst- mi533 117 153 4 nie stosuje sie eter etylowy. Reakcje prowadzi sie zwlaszcza w temperaturze od 0° do tempera¬ tury wrzenia pod chlodnica zwrotna. Korzystnie stosuje sie temperature wrzenia mieszaniny reak¬ cyjnej.Jezeli alkilowanie aminy prowadzi sie za pomo¬ ca zwiazku o wzorze 2b, to jako obojetne rozpusz¬ czalniki stosuje sie zwlaszcza wyzej wrzace alkoho¬ le. Korzystnie stosuje sie glikol etylenowy lub gli¬ ceryne. Mieszanine poddaje sie reakcji korzystnie w temperaturze 50—150°C. Jako rozpuszczalnik sto¬ suje sie korzystnie glikol etylenowy i reakcje pro¬ wadzi zwlaszcza w temperaturze 100—110°C.Korzystne sa nastepujace produkty reakcji: l-[3- -(p-III-rzed.butylo-fenyloK2-metylo-propylo]-pipe- rydyna, l-[3-(4-III-rzed.butylo-cykloheksylo)-2-me- tylo-propylo]-piperydyna, l-[3-(p-III-rzed.butylo-fe- nylo)-2-metylo-propylo]-3-metylopiperydyna, l-[3- -(4-III-rzed.butylo-cykloheksylo)-2-metylo-propylo]- -3-metylo-piperydyna, 4-[3-(p-III-rzed.butylo-feny- lo)-2-metylo-propylo]-2,6-dwumetylo-morfolina, 1- -[3-(p-III-rzed.butylo-fenylo)-2-metylo-propylo]-3- -etylo-piperydyna, l-[3-(4-III-rzed.butylo-cyklohek- sylo)-2-metylo-propylo]-3-etylo-piperydyna, l-[3-(p- -III-rzed.butylo-fenylo)-2-metylo-propylo]-3,4-dwu- metylo-piperydyna, l-[3-(p-III-rzcd.butylo-fenylo)- -2-metylo-propylo]-3,5-dwumetylo-piperydyna, l-[3- -(4-III-rzed.butylo-cykloheksylo)-2-metylo-propylo]- -3,5-idwumetylo-piperydyna, l-[3-(p-III-rzed.foutylo- -fenylo)-2,3-dwumetylo-2-propylo]-piperydyna, l-[3- -(p-III-rzed.butylo-fenylo)-2,3-dwumetylo-propylo]- -piperydyna, l-[3-(4-III-rzed.butylo-cykloheksylo)-2- ~metylo-2-propenylo]-3-metylo-piperydyna, 2-[3-(p- -III-rzed.butylo-fenylo)-2-metylo-propylo]-dziesie- ciowodoroizochinolina, l-[3-(p-III-rzed.butylo-feny- lo)-2-metylo-propylo]-dziesieciowodorochinolina.Zwiazki wyjsciowe o wzorze 2 sa po czesci nowe.Halogenki o wzorze 2 mozna otrzymac z odpo¬ wiedniego alkoholu o wzorze 8 za pomoca halogen¬ ku fosforu, takiego jak trójbrpmek fosforu, trój¬ chlorek fosforu, pieciobromek fosforu lub piecio- chlorek fosforu, z dodatkiem lub bez dodatku trze¬ ciorzedowej zasady w znany sposób.Alkohol o wzorze & otrzymuje sie ze zwiazku o wzorze 9 lub 10 droga redukcji za pomoca od¬ powiedniego kompleksowego wodorku w znany spo¬ sób. Odpowiednimi kompleksowymi wodorkami sto¬ sowanymi do redukcji zwiazków o wzorze 9 sa na przyklad borowodorki, takie jak borowodorek so¬ dowy albo glinowodorki, takie jak wodorek litowo- glinowy. Do redukcji zwiazku o wzorze 10 nadaje sie wodorek litowoglinowy. Zwiazki o wzorze 9 i 10 otrzymuje sie z aldehydu lub ketonu w wzorze 11 droga reakcji Wittiga, Homera lub Reformatzkiego (patrz schemat 2).Jako przyklad reakcji Wittiga i Homera wymie¬ nia sie Synthesis (1974), str. 122 i nastepne. W tej pozycji literaturowej cytowana jest takze odnosna drugorzedna literatura. Przyklady reakcji Refor¬ matzkiego opisane sa w Buli. Soc. Cim. France (1961), str. 2145 i nastepne. W tej pozycji literaturo¬ wej podana jest tez szcezgólowa bibliografia reak¬ cji Reformatzkiego.W celu otrzymania zwiazku o wzorze 9a, w któ¬ rym Rj oznacza rodnik metylowy lub R3 oznacza atom wodoru, aldehyd o wzorze 12 poddaje sie re¬ akcji z ketonem wzglednie aldehydem o wzorze 16 w mysl znanej kondensacji Claisena-Schmidta. Od¬ nosna literatura podana jest w dziale „Namemre- aktionen der organischen Chemie", Dr Alfred Hu- thig Vetrlag, GmbH, Heidelberg 1961, str. 94.Zwiazek o wzorze 9c uzyskuje sie ze zwiazku o wzorze 13 droga zmydlania w znany sposób. Re¬ akcje prowadzi sie na przyklad w sposób opisany w Buli. Soc. Chim. France (1961), str. 1194 i nastep¬ ne. Zwiazek o wzorze 13 otrzymuje sie ze zwiaz¬ ków o wzorze 15 i 16 droga reakcji Friedel-Craftsa w znany sposób. Te reakcje Friedel-Craftsa mozna prowadzic na przyklad analogicznie do przykladów podanych w wyzej cytowanej literaturze.Zwiazek o wzorze 8d utlenia sie do zwiazku o wzorze 9b w znany sposób. Mozna tu stosowac na przyklad metody opisane w J. Org. Chem. 39, 3304 (1974).Zwiazek o wzorze 9b lub 9c mozna przeprowa¬ dzic w zwiazek o wzorze 8b lub 8c w znany spo¬ sób za pomoca reakcji Grignarda. Jezeli R* w zwia¬ zku o wzorze 9a oznacza atom wodoru, to za po¬ moca reakcji Grignarda otrzymuje sie równiez zwia¬ zek o wzorze 8b, w którym R8 ma znaczenie inne niz atom wodoru. Odnosnie reakcji Grignarda wskazuje sie na monografie „Grignard Reactions of Nonmetallic Substrates:, wydawnictwo Prentice- -Hall Inc., Nowy Jork 1954.Zwiazek o wzorze 9a, 9b, 8a i 8b przeprowadza sie w zwiazek o wzorze 9c i 8c w znany sposób droga rozpuszczenia materialu wyjsciowego w al¬ koholu, korzystnie metanolu lub etanolu, ewentual¬ nie z dodatkiem wody i rozpuszczalnych w wodzie zasad nieorganicznych, takich jak weglan sodowy lub potasowy albo wodorotlenek wapnia i uwodor¬ nia w obecnosci palladu osadzonego na weglu w temperaturze pokojowej.Jako korzystne zwiazki wyjsciowe o wzorze 9b i 9c stosuje sie aldehyd p-III-rzed.butylo-a-metylo- -cynamonowy, aldehyd p-III-rzed.butylo-a,(J-dwu- metylo-cynamonowy, aldehyd 3-(p-III-rzed.butylo- -fenylo)-2,3-dwumetylo-propionowy, aldehyd 3-(p- -III-rzed.butylo-fenylo)-2-metylo-propionowy.Jako korzystne zwiazki wyjsciowe o wzorze 2a stosuje sie bromek 3-(p-III-rzed.butylo-fenylo)-2- -metylo-allilu, bromek 3-(p-III-rzed.butylo-fenylo)- -1,2-dwumetylo-allilu, bromek 3-(p-III-rzed.butylo- -fenylo)-E,5^dwumetylo-allilu, bromek Q-(p- -III-rzed.bu!tylo-fenylo)l,2,3-trójmetylo-allilu, bro¬ mek 3-(4-III-rzed.butylo-cykloheksylo)-2-metylo-al- lilu, bromek 3-(4-III-rzed.butylo-cykloheksylo)-l,2- dwumetylo-allilu, bromek 3-(4-III-rzed.butylo-cy- kloheksylo)-2,3-dwumetylo-allilu, bromek 3-(4-III- -rzed.butylo-cykloheksylo)-l,2,3,-trójmetylo-allilu.Jako korzystne zwiazki wyjsciowe o wzorze 2b wymienia sie bromek 3-(p-III-rzed.butylo-fenylo- -2-metylo-propylu, bromek 3-(p-IH-rzed.butylo-fe- nylo)-l,2-dwumetylo-propylu, bromek 3-(p-III-rzed. butylo-fenylo)-2,3-dwumetylo-propylu, bromek 3- -(p-III-rzed.butylo-fenylo)-l,2i3-trójmetylo-propylu, bromek 3-(4-III-rzed.butylo-cyklolieksylo)-2-metylo- -propylu, bromek 3-(4-in-rzed.birfylo-cykloheksylo)* -1,2-dwumetylo-propylu, bromek 3-(4-IH-rzed.buty^ lo-cykloheksylo)-2,3-dwumetylo-propyIu, bromek 3- 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 605 117 153 6 /-4-III-rzed.butylo-cykloheksylo)-l,2,3-trójmetylo- -propylu.Zwiazki o wzorze 1 wykazuja wlasciwosci grzybo¬ bójcze i w zwiazku z tym moga znalezc zastosowa¬ nie do zwalczania grzybów w rolnictwie i ogrod¬ nictwie. Zwiazki te nadaja sie zwlaszcza do zwal¬ czania grzybów maczniaków, takich jak Erysiphe graminis, Erysiphe cichoracearum, Podosphaera leu- cotricha. Sphaerotheca pannosa, Oidium tuckeri, rdzy jak na przyklad Puccinia, Uromyces i Hemi- leia, zwlaszcza Puccinia graminis, Puccinia corona- ta, Puccinia sorghi, Puccinia striiformis, Puccinia recondita, Uromyces fabae i appendiculatus oraz Hemileia vastatrix i Phragmidium mucronatum.Pcina-dto zwiazki te dzialaja rówmiez przeciwko nastepujacym fitopatogennym grzybom: Ustilago avenae, Venturia inaeaualis, Cercospora arachidico- la, Ophibolus graminis, Septoria nodorum, albo Marssonina rosae. Niektóre sposród tych zwiazków wykazuja silne dzialanie uboczne przeciwko róz¬ nym rodzajom nastepujacych gatunków: Rhizoto- nia, Tilletia, Helminthosporium oraz czesciowo przeciwko Peronospora, Coniophora, Lenzites, Corti- cium, Thielaviopsis i Fusarium.Ponadto zwiazki o wzorze 1 dzialaja równiez przeciwko fitopatogennym bakteriom, takim jak Xanthomonas vesicatoria, Xanthomonas oryzae i in¬ ne bakterie z grupy Xanthomonas oraz przeciwko róznym rodzajom Erwinia, na przyklad Erwinia tracheiphila.Niektóre zwiazki o wzorze 1 maja równiez wla¬ sciwosci owadobójcze i roztoczobójcze, przy czym czesciowo obserwuje sie równiez efekty regulujace wzrost owadów oraz dzialanie odstreczajace od ze¬ rowania. Takna przyklad l-[3-(p-III-rzed.butylo-fe- nylo)-2-metylo-propylo]-3,4-dwumetylo-piperydyna w tescie larwobójczym z Leptinotarsa decemlineata wykazuje dzialanie 100% przy dawce 10-6 g/cm2 i dzialanie 50% przy dawce 10~7 g/cm2.Jak wynika z nastepujacych przykladów biologi¬ cznych zwiazki o wzorze 1 w warunkach cieplar¬ nianych dzialaja juz w stezeniach 5—500 mg sub¬ stancji czynnej na litr cieczy do opryskiwania. W polu korzystnie stosuje sie stezenia 100—2500 g sub¬ stancji czynnej o wzorze 1 na hektar. Na przyklad do skutecznego zwalczania maczniaka zbozowego stosuje sie stezenie 200—1000 g, zwlaszcza 200—600 g substancji czynnej na hektar. Do zwalczania rdzy zbozowej stosuje sie korzystnie stezenia 500—2500 g, w odniesieniu do najaktywniejszych substancji czynnych 500—2000 g substancji czynnej na hektar.Czesc zwiazków o wzorze 1 wyróznia sie wyso¬ kim dzialaniem systemicznym. Droga drugorzedne¬ go rozdzielania substancji czynnej (dzialanie w fa¬ zie gazowej) mozna chronic równiez nie traktowane czesci roslin.Do calófw praktycznych mozna zwiazki o wzorze 1 zakwalifikowac jako dalece nie trujace dla kre¬ gowców. Toksycznosc zwiazków o wzorze 1 wynosi przecietnie powyzej 1000 mg na kg wagi ciala w te¬ scie toksycznosci ostrej u myszy. Niektóre sposród tych zwiazków wykazuja wartosci LD50 u myszy 400—1000 mg na kg wagi ciala, inne wykazuja war¬ tosci LD50 wynoszace 1000—10000 mg na kg wagi ciala u myszy w tescie toksycznosci ostrej.Opisane ponizej testy biologiczne ilustruja dzia¬ lanie zwiazków o wzorze 1, przy czym wyniki ba¬ dan zestawione sa w tablicach. a) Erysiphe graminis 30—40 kielków jeczmienia gatunku Herta w sta¬ diom jednego liscia (rozdzielane na 2 doniczki o sre¬ dnicy 7 cm) spryskuje sie dokladnie ze wszystkich stron wodna zawiesina testowanej substancji (jak zwykle przygotowanej jako proszek zwilzalny) i na¬ stepnie hoduje dalej w cieplarni w temperaturze 22—26°C, przy wzglednej wilgotnosci powietrza 80% i stosujac okres naswietlania 16 godzin. Rosli¬ ny zakaza sie po uplywie 2 dni od traktowania przez opylanie roslin testowych zarodnikami Erysi¬ phe graminis. Po uplywie 7 dni po zakazeniu oce¬ nia sie powierzchnie lisci zakazona Erysiphe gra¬ minis w stosunku procentowym do zakazonej, lecz nie traktowanej próby kontrolnej. Wyniki podane sa w tablicy 1. b) Puccinia coronata 30—40 kielków owsa gatunku Flaemingskrone w stadium jednego liscia (rozdzielone na dwie donicz¬ ki o srednicy 7 cm) spryskuje sie dokladnie ze wszystkich stron wodna zawiesina testowanej sub¬ stancji (jak zwykle przygotowanej jako proszek zwilzalny) i nastepnie hoduje dalej w klimatyzowa¬ nej kabinie w temperaturze 17°C, przy wzglednej wilgotnosci powietrza 70—80% stosujac okres na¬ swietlania 16 godzin. Po uplywie 2 dni rosliny te¬ stowe zakaza sie przez spryskanie zawiesina uredo- sporów Puccinia coronata w wodzie destylowanej (300000 zarodników na Im). Nastepnie rosliny inku- buje sie w ciagu 24 godzin w temperaturze 20°C i przy wilgotnosci powietrza powyzej 90% i nastep¬ nie przenosi do cieplarni o temperaturze 22—26°C i wzglednej wilgotnosci powietrza 70%, stosujac okres naswietlania 18 godzin. Dziewiatego dnia po infekcji ocenia sie powierzchnie liscia zaatakowa¬ na przez Puccinia coronafa w % w stosunku do za¬ kazonej, lecz nie traktowanej próby kontrolnej. Wy¬ niki podane sa w tablicy 1. c) Venturja inaeaualis 3 sadzonki jabloni (rozdzielone na 3 doniczki o srednicy 5 cm) z nasion gatunku Golden Delicious w stadium 4—5 lisci spryskuje sie dokladnie ze wszystkich stron wodna zawiesina testowanej sub¬ stancji (jak zwykle przygotowanej jako proszek zwilzalny). Testowane rosliny hoduje sie nastepnie dalej w ciagu 2 dni w temperaturze 17°C przy wzglednej wilgotnosci powietrza 70—80%, stosujac okres naswietlania 14 godzin. Nastepnie sadzonki ja¬ bloni zakaza sie droga rozpylania zawiesiny zarod¬ ników Venturia inaeaualis w destylowanej wodzie (200000 zarodników na ml). Po zakazeniu rosliny przechowuje sie w ciemnosci w ciagu 48 godzin w temperaturze 16—18°C przy wzglednej wilgotno¬ sci powietrza ponad 90%, po czym przenosi do za¬ ciemnionej cieplarni, o temperaturze 22—26°C i wzglednej wilgotnosci powietrza ponad 80%. Trzy¬ nastego dnia po infekcji ocenia sie stopien zaata¬ kowania powierzchni lisci przez Venturia inaeaualis w porównaniu z zakazona, lecz nie traktowana pró¬ ba kontrolna. Wyniki zebrane sa w tablicy 2.Zwiazki o wzorze 1 stosuje sie w sposób zwykle uzywany w dziedzinie ochrony roslin. Mieszanine 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60117 153 7 8 Tablical Tablica 1 c.d.Substancja | 1 l-[3-(p-III-rzed.butylo-feny- lo)-2-metylo-propylo]-pipe- rydyna l-[3-(p-III-rzed.butylo-feny- lo)-2-metylo-propylo]-3-me- tylo-piperydyna | 4-[3-(p-III-rzed.butylo-feny- lo)-2-metylo-propylo]-2,6- -dwumetylomorfolina l-[3-(4-III-rzed.butylo-cyklo- heksylo)-2-metylo-propylo]- -piperydyna l-[3-(4-III-rzed.butylo-cyklo- heksyLo)-2-metylo-fp:roipylo- -3-metylo-piperydyna l-[3-(p-III-rzed.butylo-feny- lo)-2-metylo-propylo]-3,4- -dwumetylo-piperydyna l-[3-(p-III-rzed.butylo-feny- lo)-2-metylo-propylo]-3-ety- lopiperydyna l-[3-(p-III-rzed,butylo-feny- lo)-2-metylo-propylo]-2-ety- lopiperydyna 1 Ste¬ zenie (w mg) (litr cieczy do opry- ski- wa- nia 1 2 500. 160 50 ¦ 16 5 500 1 160 50 16 5 500 ' 160 50 16 5 500 160 50 16 5 500 160 50 16 5 500 160 50 16 5 500 160 50 16 .5 500 160 50 16 5 Dzialanie w% Erysi- phe gra- minis 1 3 100 100 100 90 .60 100 100 95 95 75 100 1 100 100 97 40 100 100 100 85 0 100 100 100 40 0 100 100 98 93 55 100 95 90 80 75 100 1 100 93 | 85 i 65 Pucci- nia coro- nata 4 100 93 75 35 5 100 100 80 25 0 100 95 50 7 0 100 | 100 80 20 0 100 100 100 70 15 100 100 95 30 0 100 100 98 45 0.. 100 45 10 0 0 1 l-[3-(p-III-rzed.butylo-feny- lo)-2-metylo-propylo]-3,3- -dwumetylopiperydyna l-[3-(p-III-rzed.butylo-feny- lo)-l,2-dwumetylo-propylo]- -piperydyna l-[3-(p-III-rzed.butylo-feny- la)-2-metylo-propylo]-4-ety- lopiperydyna l-[3-(p-III-rzed.butylo-feny- lo)-2-metylo-propylo]-3,5- -dwumetylopiperydyna l-[3-(p-III-rzed.butylo-feny- lo)-2-metylo-2-propenylo]- -piperydyna l-[3-(4-III-rzed.butylo-Cyklo- heksylo)-2-metylo-2-prope- nylo]-piperydyna l-[3-(4-III-rzed.butylo-cyklo- heksylo)-2-metylo-2-prope- nylo]-3-metylo-piperydyna 4-[3-(4-III-rzed.butylo-cyklo- heksylo)-2-metylo-2-prope- nylo-2,6-dwumetylo-morfo- lina 4-[3-(4-III-rzed.butylo-cyklo- heskylo)-2-metylo-propylo]- -2,6-dwumetylo-morfolina l-[3-(p-III-rzed.butylo-feny- lo)-2-metylo-2-propenylo]- -3,5-dwumetylopiperydyna 1 2 500 160 50 16 5 500 160 50 16 5 500 160 50 16 5 500 160 : 50 16 5 500 160 50 16 5 500 160 50 16 5 500 160 50 .16 5 500 160 50 16 5 500 160 50 16 5 500 1 160 50 16 5 3 100 100 95 75 60 100 100 93 65 55 100 88 88 85 55 100 1 100 95 85 10 o o o o o o o o o o 100 95 93 75 10 100 100 97 93 45 100 90 75 60 40 100 100 90 75 70 100 100 90 80 1 60 1 4 98 20 0 0 0 100 90 75 35 0 100 98 93 0 100 100 95 10 0 100 85 35 15 0 100 100 95 75 30 100 100 10:0 98 35 100 100 100 80 10 100 90 30 10 0 100 100 90" 1 70 t 59 117 153 10 Tablica 1"' c.d. 1 ! 2 1 3 ! 500 l-[3-(p-III-rzed.butylo-feny- | 160 lo)-2-metylo-2-propenylo]- 1 50 -3-etylopiperydyna 16 5 l-[3-(p-III-rzed.butylo-feny- lo)-2-metylo-2-propenylo]- -3,4-dwumetylo-piperydyna l-[3- lo)-2-metylo-2-propenylo]- -3-etylo-4-metylo-piperydy- na l-[3-(p-III-rzed.butylo-feny- lo)-2-metylo-propyloJ-dzie- sieciowodoroizochinolina | l-[3-(p-III-rzed.butylo-feny- 1 lo)-2-metylo-propylo]-dzie- sieciowodorochinolina l-[3-(p-III-rzed.butylo-feny- lo)-2-metylo-2-propenylo]-3- -metylo-piperydyna l-[3-(p-III-rzed.butylo-feny- lo)-2,3-dwumetylo-2-prope- nylo]-piperydyna 1_ [3_ (4-III-rzed.butylo-cyklo- heksylo)-2-metylo-propylo]- -3,4-dwumetylo-piperydyna l-[3-(4-III-rzed.butylo-cyklo- heksylo)-2-metylo-propylo]- -3,5-dwumetylo-piperydyna l-[3-(4-III-rzed.butylo-cyklo- 1 heksylo)-2-metylo-propylo]- -3-etylo-piperydyna 500 160 50 16 5" 500 ' 160 50 16 5 500 160 50 16 5 500 160 50 16 5 500 100 50 16 5. 500 160 50 16 5 500 160 50 16 5 500 160 50 16 5 500 160 50 16 5 100 100 1 100 87 60 100 100 97 95 70 ' 100 95 90 80 70 100 100 98 95 93 100 100 95 95 93 100 100 95 75 30 100 100 100 93 90 100 95 90 85 60 100 98 90 75 50 100 | 100 100 95 90 1 4 100 95 90 40 10 100 100 30 30 10 100 95 75 10 0 100 loo 100 98 10 100 | 100 100 80 10 100 100 1 95 45 5 100 100 100 90 75 100 90 40 10 o 1 100 100 95 20 10 100 100 100 80 0.Tablica 1 c.d 1 4-[3-(p-III-rzed.butylo-feny- lo)-2,3-dwumetylo-2-prope- nylo]2,6-dwumetylo-morfo- lina l-[3-(p-III-rzed.butylo-feny- lo)-l,2,3-trójmetylo-2-pipery- dyna i l-[3-(p-III-rzed.butylo-feny- lo)-2,3-dwumetylo-propylo]- -piperydyna 2 3 4 500 160 50 16 5 500 160 50 16 5 <50O 160 50 16 5 100 98 80 75 30 100 98 85 65 50 100 100 95 85 65 100 | 100 ; 100 85 ] 0 100 100 100 90 35 100 100 98 • 95 40 Tablica 2 Yenturia inaeaualis Substancja czynna 1 4-[3-(p-III-rzed.butylo-feny- lo)-2,3-dwumetylo-2-prope- nylo]-&,6-id'Wumetylo-morfo- lina Stezenie w cieczy do opry¬ skiwa¬ nia mg/litr 500 160 50 16 5 Stopien dziala¬ nia w% 100 100 60 40 20 mozna rozpuszczac w odpowiednich rozpuszczalni- 45 kach, przeprowadzac w emulsje lub dyspersje albo nanosic na odpowiednie nosniki. Oprócz obojetnych srodków rozpraszajacych mozna do mieszaniny do¬ dac równiez jeszcze konwencjonalne srodki owa¬ dobójcze, roztoczobójcze, bakteriobójcze i/lub inne 50 substancje grzybobójcze, tak ze uzyskuje sie srodki ochrony roslin o szerokim zakresie dzialania. Jako takie dodatki wymienia sie na przyklad dwutiofo- sforan 0,0-dwumetylo~8-/l,2-dwukarboetoksyetylo- wy/, tiofosforan, OjO-dwuetylo-O-Zp-nitrofenylowy/^ 55 y-szesciochlorocykloheksan, 2,2-bis-/p-etylofenylo/- -l,l-diwuchloi"oetan, siarczek p-chloirobenizylo-p- -chlorofenyloiwy, 2,2-bis-/p-chlorofenylo/l,l,l-trój- chloroetainol, etyleno-ibis-dwutiokairbamioiain cyn¬ iku, N-trójchlaro-metylo-tioczterowodoroftalimid, 60 siarlke itp.Do wytwarzania preparatów w postaci proszku stosuje sie rózne obojetne sproszkowane nosniki, takie jak kaolin, bentonit, talk, kreda, weglan ma¬ gnezu lub ziemia okrzemkowa. Skladniki-aktywne 65 miesza sie z takimi nosnikami na przyklad droga117153 11 12 wspólnego mielenia, albo obojetny nosnik impreg¬ nuje sie roztworem skladnika aktywnego i nastep¬ nie usuwa rozpuszczalnik droga ulatniania, ogrze¬ wania lub odsysania pod zmniejszonym cisnieniem.Takie preparaty w postaci proszku mozna nanosic na chronione rosliny jako srodki do opylania za po¬ moca zwyklych urzadzen do opylania. Przez doda¬ nie srodków zwilzajacych i/lub dyspergujacych mo¬ zna takie preparaty w postaci proszku zwilzac lek¬ ko woda, tak ze mozna je stosowac jako srodki do opryskiwania w postaci wodnych zawiesin.W celu uzyskania koncentratów emulsyjnych sub¬ stancje czynne mozna zmieszac na przyklad ze srodkiem emulgujacym albo tez rozpuszczac w obo¬ jetnym rozpuszczalniku i zmieszac z emulgatorem.Przez rozcienczenie takich koncentratów woda otrzymuje sie emulsje gotowe do uzytku.Substancje czynne o wzorze 1 ze wzgledu na swe dzialanie fumgistatyczne i grzybobójcze nadaja sie równiez do zwalczania infekcji wywolywanych przez grzyby i drozdze, takie jak Genera Candida, Trichophyten lub Histoplasma. Sa one szczególnie czynne przeciwko rodzajom Candida, na przyklad Candida albicans i korzystnie nadaja sie do zwal¬ czania miejscowego zakazen powierzchniowych skó¬ ry i sluzówki, zwlaszcza ukladu plciowego, na przy¬ klad zapalenia pochwy, zwlaszcza spowodowanego przez Candida. Substancje stosuje sie miejscowo, tak ze zwiazki te jako preparaty terapeutycznie czynne poddaje sie. w postaci masci, czopków, pe¬ cherzyków i innych odpowiednich form.Preparaty farmaceutyczne mozna wytwarzac w znany sposób droga zmieszania substancji czynnych ze zwyklymi organicznymi lub nieorganicznymi obojetnymi nosnikami i/^lub substancjami pomocni¬ czymi, takimi jak woda, zelatyna, cukier mlekowy, skrobia, stearynian magnezu, talk, oleje roslinne, glikole polialkilenowe, wazelina, srodki konserwu¬ jace, stabilizujace, zwilzajace lub emulgujace, sole do zmiany cisnienia osmotycznego lub substancje buforowe.Dawkowanie stosuje sie wedlug indywidualnych potrzeb, lecz korzystnie podaje sie dziennie 1—2 tabletki o zawartosci 100 mg substancji czyimnej w ciagu kilku dni. Masci zawieraja korzystnie 0,3—5%, korzystnie 0,5—2%, zwlaszcza 0,5—1% substancji czynnej. Ponizsze testy oraz wyniki podane w ta¬ blicy 3 podaja niezbedne dla fachowca informacje dotyczace dawkowania substancji czynnej. a) Test: Candida albicans in vitro Metoda: Standaryzowana zawiesine w postaci drozdzowej Candida albicans szczep H 29 (okolo 300 komórek) 5 ml, piecdziesieciokrotna ilosc naj¬ mniejszej ilosci zarodników niezbednych do wzejs- cia hodowli wlewa sie równoczesnie z odpowiedni¬ mi roztworami preparatu do cieklej i ochlodzonej do temperatury 50°C pozywki agarowej wedlug Rowley i Huber. Roztwory sporzadza sie w wodzie lub w glikolu polietylenowym (Carbowax 400). Pre¬ paraty, które nie rozpuszczaja sie ani w wodzie ani w glikolu polietylenowym, przeprowadza sie w subtelna zawiesine. Stezenie koncowe prepara¬ tów w pozywce wynosi 100, 10 i 1 mcg/ml, stezenie koncowe glikolu polietylenowego 5%. Hodowle pro¬ wadzi sie w ciagu 7 dni w temperaturze 37°C.Ocena: Wzrost grzyba ocenia sie golym okiem.Wyniki: Podaje sie minimalne stezenie prepara¬ tu w mcg/ml, powstrzymujace calkowicie wzrost grzyba (MHC). Wyniki dla niektórych przykladów 5 zebrane sa w tablicy 3. b) Test: Trichophyton mentagrophytes in vitro Metoda: Standaryzowana zawiesine postaci droz¬ dzowej zarodników Trichophyton mentagrophytes szczep 109 (okolo piecdziesieciokrotna ilosc naj- io mniejszej ilosci zarodników niezbednych do wzejs- cia hodowli) wlewa sie równoczesnie z odpowiedni¬ mi roztworami preparatu do cieklej i ochlodzonej do temperatury 50°C pozywki agarowej wedlug Ro¬ wley i Huber. Roztwory preparatów sporzadza sie 15 w wodzie lub glikolu polietylenowym (Carbowax 400). Preparaty, które nie rozpuszczaja sie w wo¬ dzie ani w glikolu polietylenowym, przeprowadza sie w subtelna zawiesine. Stezenie koncowe pre¬ paratów w pozywce wynosi 100, 10, 1, 0,1 i 0,01 20 mcg/ml. Stezenie koncowe glikolu polietylenowego wynosi 5%. Hodowle prowadzi sie w ciagu 7 dni w temperaturze 37°C.Ocena: Wzrost grzyba ocenia sie golym okiem.Wyniki: Podaje sie minimalne stezenie prepara- 25 tu w mcg/ml, powstrzymujace calkowicie wzrost grzyba (MHC). Wyniki dla niektórych przykladów zebrane sa w tablicy 3. c) Test: Histoplasma capsulatum in vitro Metoda: Standaryzowana zawiesine postaci droz- 30 dzowej Histoplasma capsulatum szczep Hist 2 (oko¬ lo piecdziesieciokrotna ilosc najmniejszej ilosci za¬ rodników niezbednych do wzejscia hodowli) wlewa sie równoczesnie z odpowiednimi roztworami pre¬ paratów do cieklej i ochlodzonej do temperatury 35 50° pozywki agarowej wedlug Rowley i Huber. Roz¬ twory preparatów sporzadza sie w wodzie lub gli¬ kolu polietylenowym (Carbowax 400). Preparaty, które nie rozpuszczaja sie ani w wodzie ani w gli¬ kolu polietylenowym, przeprowadza sie w subtelna 40 zawiesine. Stezenie koncowe preparatu w pozywce wynosi 100, 10, 1, 0,1 i 0,01 mcg/ml. Stezenie kon¬ cowe glikolu polietylenowego wynosi 5%. Hodowle prowadzi sie w ciagu 12 dni w temperaturze 28°C.Ocena: Wzrost grzyba ocenia sie golym okiem. 45 Wyniki: Podaje sie minimalne stezenie preparatu w mcg/ml powstrzymujace calkowicie wzrost grzy¬ ba (MHC). Wyniki dla niektórych przykladów ze¬ brane sa w tablicy 3.Podane wartosci przedstawiaja na ogól wartosci 50 maksymalne, to znaczy minimalne stezenie hamuja¬ ce moze miec wartosci nizsze.Substancje czynne o wzorze 1 wykazuja opisa¬ ne wyzej dzialanie przeciwgrzybicze równiez w te¬ stach „in vivo". 55 Ponizej podaje sie przykladowe zestawy prepara¬ tów zawierajacych zwiazki o wzorze 1.I. Wytwarzanie stosowanego w testach biologicz¬ nych proszku zwilzalnego i innych preparatów. 1. Proszek zwilzalny dla wszystkich zwiazków 60 o wzorze 1 Skladnik Ilosc w % wagowych substancja czynna 25,0 65 a) Silcasil S (Bayer) 25,013 117 153 14 Tablica 3 d) Ekapersol N (Jgine-Kuhlmann 10,0 kaolin B24 34,0 Substancja MHC (fig/ml) Can- dida albi- Tri- cho- phy- ton mon- cans tagro- phy- tes Histo- plas- ma cap- sula- tum l-[3-/4-III-rzed.butylo-cyklo- heksylo/-2-metylo-propylo]- -piperydyna l-[3-/p-III-rzed.butylo-feny- lo/-2-metylo-propylo]-3-me- tylo-piperydyna l-[3-/4-III-rzed.butylo-cyklo- heksylo/-2-metylo-propylo]- -3-metylo-piperydyna l-[3-/p-III-rzed.butylo-feny- lo/-2-metylo-propylo]-3,4- -dwumetylo-piperydyna 4-[3-/p-III-rzed.butylo-feny- lo/-2-metylo-propylo]-2,6- -dwumetylo-morfolina l-[3-/p-III-rzed.butylo-feny- lo/-2-metylo-propylo]-3-ety- lo-4-:metylo-pi:*iperydyina l-[3'-/4l-III-rzed.butylo-cyklo- heksylo/-2-metylo-propylo]- -3-etylo-4-metylo-piperydy- na l-[3-/4-III-rzed.butylo-cyklo- heksylo/-2-metylo-propylo]- -3,5-dwumetylo-piperydyna l-[3-/4-III-rzed.butylo-cyklo- heksylo/-2-metylo-propylo]- -3-etylo-piperydyna 1-[3-/p-III-rzed.butylo-feny- lo/-2-metylo-propylo]-3-ety- lo-piperydyna l-[3-/p-III-rzed.butylo-feny- lo/-2-metylo-propylo]-3,5- -dwumetylo-piperydyna 4-[3-/4-III-rzed.butylo-cyklo- heksylo/-2-metylo-2-prope- nylo]-2,6-dwumetylo-morfo- lina l-[3-/p-III-rzed.butylo-feny- lo/-2-metylo-2-propenylo]- -3,5-dwumetylo-piperydyna 10 10 10 10 10 10 10 10 10 0,1 0,1 0,01 0,01 0,01 0,01 0,01 100 MHC = minimalne stezenie hamujace to) TyLoise MH IOWO (Hoechst) 1,0 oleiniansodu 2,0 c) Imbentin N-5'2 (Kolib) 3,0 0,01 0,1 0,01 0,1 0,01 0,01 0,01 0,01 0,01 0,01 10 15 25 30 35 40 45 50 60 100,0 a subtelnie rozdrobniony uwodniony kwas krze¬ mowy b) metylohydroksyetyloceluloiza c) addukt nonylofenolu i tlenku etylenu d) sól sodowa kwasu dwunaftylometanodwusulfo- nowego.Stale substancje czynne miesza sie z Silcasilem S wzglednie ciekle substancje czynne nanosi sie na Silossil S. Pozostale dodatki dodaje sie i calosc miesza do stanu jednorodnego w odpowiednim urzadzeniu. Otrzymany proszek miele sie subtelnie w odpowiednim mlynie, na przyklad w dezintegra- torze, mlynie mlotkowym, mlynie kulowym, mly¬ nie odrzutowym itp. i nastepnie ponownie miesza. 2. Srodek do zaprawiania nasion dla wszystkich zwiazków o wzorze 1 Skladnik substancja czynna krzemian wapnia czerwony pigment z tlenku zelaza czerwony barwnik ksanteno- wy Color Indekx: Solvent Red 49) sproszkowany hydrolizat skro¬ bi (dekstryna) sproszkowane lugi posulfitowe butylonaftylosulfonian sodu kaolin b 24 Ilosc w % wagowych 20,0 20,0 8,0 0,5 2,0 3,2 2,0 44,3 100,0 Stala substancje czynna miesza sie z krzemianem wapnia wzglednie ciekla substancje czynna nanosi sie na krzemian wapnia. Pozostale dodatki dodaje sie i calosc miesza i miele, jak w przykladzie I.Otrzymany czerwony proszek mozna stosowac jako srodek do zaprawiania na sucho albo po rozcien¬ czeniu woda jako srodek do zaprawiania na mo¬ kro do nasion. 3. Koncentraty emulsyjne do zwiazków o wzo¬ rze 1 rozpuszczalnych w oleju Skladnik Ilosc w g/litr substancja czynna (np. l-[3-/p- III-rzed.butylo-fenylo/-2-metylo- -propylo]-piperydyna itd.) 500 addukt oleju rycynowego i tlen¬ kuetylenu 100 sól wapniowa kwasu dodecylo- benzenosulfonowego 50 aromatyczny rozpuszczalnik (mieszanina alkilobenzenów o 10C) do 1000 ml Substancje czynna rozpuszcza sie w czesci aroma¬ tycznego rozpuszczalnika ,dodaje pozostale dodatki, rozpuszcza i dopelnia rozpuszczalnikiem do kreski.Otrzymamy produkt stosuje sie do 'wytwarzania go¬ towej do uzytku cieczy do opryskiwamia, przy czym powstaje emulsja (O/W) trwala wyciagu wielu go¬ dzin. . * 4. Rozpuszczalne w wodzie koncentraty dla roz¬ puszczalnych w wodzie zwiazków o wzorze 1117153 15 16 Skladnik g^litr substancja czynna (np. l-[3-/p-III- -rzed.butylo-fenylo/-2-metylo-propy- lo]-piperydyna itp.) 250 i/opropanol 300 woda odjonizowana do 1000 ml Substancja czynna rozpuszcza sie w izopropanolu i doipelmiia woda do kresiki. Koncentrat ten trwaly do temperatury —5°C mozna w celu otrzymania gotowej do uzytku cieczy do opryskiwania rozcien¬ czac odpowiednio woda, przy czym powstaje roz¬ twór stanowiacy dyspersje molekularna.Skladniki g/litr substancja czynna (np. l-[3-/fp-III- -rzed.butylofenylo/-2-metylo-propy- lo]-piperydyna itp.) 250 dyspersja kopolimeru octanu winy¬ lu i etylenu, masa ciala stalego oko¬ lo50% 50 woda odjonizowana. do 1000 ml Substancje czynna rozpuszcza sie w czesci wody, nastepnie dodaje, mieszajac, dyspersje kopolimeru i dopelnia woda do kreski. Otrzymana jednorodna dyspersje mozna za pomoca odpowiedniej ilosci wo¬ dy rozcienczyc do gotowej do uzytku cieczy do opry¬ skiwania. Dyspersja kopolimeru zapewnia cieczy do opryskiwania lepsza przyczepnosc do nadziem¬ nych czesci roslin. 5. Preparaty zwiazków o wzorze 1 z azotem da¬ jacym sie protonowac.Ten typ preparatu zawiera sole oraz produkty czasteczkowe i produkty addycji substancji wedlug wynalazku, np. o wzorze 17, przy czym HW ozna¬ cza kwas lub mieszanine kwasów, które to kwasy korzystnie wykazuja wartosc pK < 5,0.Stosuje sie zwlaszcza kwasy organiczne tworzace sole rozpuszczalne w wodzie, w mieszaninach wo¬ dy z rozpuszczalnikami rozpuszczalnymi w wodzie i w rozpuszczalnikach nie polarnych.Sole wytwarza sie korzystnie in situ przy wy¬ twarzaniu substancji wedlug wynalazku droga do¬ dawania stechiometrycznych ilosci zwiazku HW w obecnosci wody i/lub organicznych rozpuszczal¬ ników albo stalych nosników w zwykle stosowa¬ nych temperaturach.Skladnik g/litr substancja czynna (np. 4-[3-/p-III- rzed.-butylo-fenylo^-2-metylo-propy- lo]-2,6-dwumetylo-morfolina) 250 kwas octowy (100%) (pK 4,75) 35 kwas mlekowy (90%) (pK 3,08) 30 izopropanol 300 woda odjonizowana do 1000 ml Substancje czynna wprowadza sie do izopropano¬ lu i mieszajac dodaje kwas mlekowy i kwas octo¬ wy, przy czym wyzwala sie wzglednie silne wy¬ dzielanie ciepla. Nastepnie dopelnia sie woda do kreski. Otrzymany klarowny, praktycznie bezbarw¬ ny roztwór (rozpuszczalny w wodzie koncentrat) mozna rozcienczac woda do gotowej do uzytku cie¬ czy do opryskiwania.Skladniki g/litr substancja czynna (np. l-tS-y^-III- -rzed.butylo-fenylo/-2^metylQ-pro- pylo]piperydyna) 250 kwas metanosulfonowy 88 woda odjonizowana do 1000 ml Do czesci wody wkrapla sie, mieszajac, kwas me- tanosulfanoiwy, przy czym nastepuje bardzo silne 3 wydzielanie ciepa. Po ochlodzeniu do temperatury pokojowej dopelnia sie woda do kreski. Otrzymany klarowny, lekko zóltawy roztwór (rozpuszczalny w wodzie koncentrat) mozna za pomoca wody roz¬ cienczyc do gotowej do uzytku cieczy do opryski- io wania.Skladniki g/litr substancja czynna (np. l-[3-/p-III- -rzed.butylo-fenylo/-2-metylo-pro- pylo|-piperydyna 250 15 kwas bis-/2-etyloheksylo/-fosforowy 145 Tensiofix BS (emulgator) 100+ aromatyczny rozpuszczalnik (mie¬ szanina alkilobenzenów C 10) do 1000 ml f = produkt firmy Tensia, Liege, Belgia: miesza- 20 nina adduktów nonylofenolu i tlenku etylenu, soli wapniowej kwasu dodecylobenzenosulfonowego i rozpuszczalnika.Substancje czynna rozpuszcza sie w czesci aroma¬ tycznego rozpuszczalnika, a nastepnie wkrapla, 25 mieszajac, kwas bis-/2-etyloheksylo/-fosforowy, przy czym nastepuje wydzielanie ciepla. Ciepla mie¬ szanine traktuje sie emulgatorem, a po ochlodzeniu do temperatury pokojowej dopelnia sie do kreski aromatycznym rozpuszczalnikiem. 30 W celu otrzymania gotowej do uzytku cieczy do opryskiwania produkt (w postaci koncentratu emul¬ syjnego) miesza sie z woda, przy czym otrzymuje sie emulsje (O/W).Skladniki g/litr 35 substancja czynna (np. l-[3-/p-III- -rzed.butylo-fenylo/-2-metylo-pro- pylol-piperydyna 260 mono-i dwuester kwasu fosforowe¬ go i eteru nonylofenolopoliglokolo- 40 wego 4'&0 dwumetyloformamid 2100 1,1,1-trójchloroetan do 10KM) ml Substancje czynna rozpuszcza sie w dwumetylo- formamidzie, a nastepnie wkrapla sie, mieszajac, 45 ester kwasu fosforowego przy czym nastepuje wy¬ dzielanie ciepla. Po ochlodzeniu dopelnia sie do kre¬ ski 1,1,1-trójchloroetanem. W celu otrzymania go¬ towej do uzytku cieczy do opryskiwania produkt (w postaci koncentratu emulsyjnego) miesza sie z 50 woda, przy czym otrzymuje sie trwala w ciagu wielu godzin emulsje (O/W).Typowa cecha tego preparatu jest zastosowanie powierzchniowo czynnego kwasu, który sprawia, ze dodatek emulgatora staje sie zbedny. 55 Skladniki Ilosc w % wagowych substancja czynna (np. l-[3-/ /tp-III-rzed.butylofenylo/-2- -metylo-propylo]-piperydyna 25,0 60 kwas sulfaminowy 9,0 SilcasilS 25,0 mieszanina 85% dwuoktylosul- fobursztynianu sodu i 15% benzoesanu sodu (produkt — 65 Aerosol OT-B firmy American17 117153 18 Cynamid, opis patentowy St.Zjedn. Am. nr 2 441341) 1,0 wodorofosforan dwuamonowy 40,0 Substancje czynna miesza sie z Silcasilem S, przy czym powstaje suchy proszek. Nastepnie dodaje sie i miesza pozostale .skladniki i calosc miele subtel¬ nie w odpowiednim urzadzeniu (patrz przylklad I).W celu otrzymania gotowej do uzytku cieczy do opryskiiiwamia produkt tan rozpuszczalny w wodzie ¦proszek) rozciencza sie woda.Wytwarzanie preparatów farmaceutycznych: 1. Tabletki dopochwowe Tabletki dopochwowe zawieraja: substancja czynna we¬ dlug tablicy3 100 mg 50 mg drugorzedowy fosforan wapnia-2H20 300 mg 400,0 mg STA-RX15 00 (skrobia dajaca sie bezposrednio prasowac) 203 mg 261,5 mg oukier mlekowy (suszo¬ ny rozpylowo) 100 mg 400,0 mg poliwinylopirolidon K 90 30 mg 25,0 mg kwas cytrynowy (bez¬ wodny) 5 mg 5,0 mg stearynian magnezu 7 mg 6,0 mg 745 mg , 695,0 mg 2. Masc Masc do stosowania miejscowego zawiera: substancja czynna wedlug tablicy 3 1,00 g alkoholcetylowy 3,60 g lanolina 9,00 g biala wazelina 79,00 g olej parafinowy 7,40 g 100,00 g 3. Kremy Kremy do stosowania miejscowego zawieraja: substancja czynna wedlug tablicy3 1,00 g stearynian polioksyetylenu (MYRJ52) 3,00 g alkohol stearylowy 8,00 g olej parafinowy gesty 10,00 g biala wazelina 10,00 g Carbopol 934Ph 0,30 g NaOH najczystszy 0,07 g woda odmineralizowana do 100,00 g Nastepujace przyklady blizej wyjasniaja sposób wedlug wynalazku.Przyklad I. 21,2 g bromku 3-/p-III-rzed.buty- lofenylo ogrzewa sie z 7,5 g glikolu etylenowego w ciagu 60 godzin w temperaturze 110°C. Po ochlodzeniu mieszanine zadaje sie 2n kwasem solnym i ekstra¬ huje eterem obojetne skladniki. Nastepnie roztwór zakwaszanym kwasem solnym alkalizuje sie 5n roz¬ tworem wodorotlenku sodowego, ekstrahuje eterem, polaczone ekstrakty eterowe przemywa sie woda doN odczynu obojetnego, suszy nad siarczanem sodu i odparowuje. Droga destylacji otrzymuje sie czysta i-[3-/j)-III-rzed.butylo-fenylo/-l,2-dwumetylo-propy- lo]-piperydyne o temperaturze wrzenia 125°C) 0,667 Pa w postaci bezbarwnego oleju.Przyklad II. Do roztworu 24,5 g piperydyny w 100 ml absolutnego eteru wkrapla sie 35 g brom¬ ku 3-/ 70 ml eteru i ogrzewa w ciagu 16 godzin pod chlod¬ nica zwrotna. Bromowodorek piperydyny odsacza 5 sie i przemywa eterem. Roztwór eterowy ekstrahu¬ je sie 2n kwasem solnym i alkalizuje 50% roztwo¬ rem wodorotlenku sodowego. Roztwór wodnoalka- liczny ponownie ekstrahuje sie eterem, przemywa woda, suszy nad siarczanem sodowym i odparowu- io je. Droga destylacji otrzymuje sie czysta l-[3-/p- -III-rzed.butylo-fenylo/-2-metylo-2-propenylo]-pipe- rydyne o temperaturze wrzenia 96—98°C/4,000 Pa; W analogiczny sposób wychodzac z bromku 3-yJp- -III-rzed.butylo-fenylo/-2-metylo-allilu i 2,6-dwume- 15 tylo-morfoliny otrzymuje sie 4-[3-/ip-III-rzed.buty- lo-fenylo/-2-metylo-2-propenylo]-2,6-dwumetylo- -morfoline o temperaturze wrzenia 135°C/|0,667 Pa; wychodzac z bromku 3-/4-III-rzed.butylo-cyklohek- sylo/-2-metyloallilu i piperydyny otrzymuje sie 1- 20 -[3-/4-III-rzed.butylo-cykloheksylo/-2-metylo-2-pro- penylo]-piperydyne o temperaturze wrzenia 100— —103°C/5,333 Pa. wychodzac z bromku 3-/4-III-rzed.butylo-cyklo- heksylo/-2-metylo-allilu i 3-metylo-piperydyny 25 otrzymuje sie l-[3-/4-III-rzed.butylo-cykloheksylo/- -2-metylo-2-propenylo]-3-metylo-piperydyne o tem¬ peraturze wrzenia 113—115°C/4,000 Pa; wychodzac z bromku 3-/4-III-rzed.butylo-cyklohek- sylo/-2-metylo-allilu i 2,6-dwumetylo-morfoliny 30 otrzymuje sie 4-[3-/4-III-rzed.butylo-cykloheksylo/-2-metylo-2- propenylo]-2,6-dwumetylo-morfoline o temperatu¬ rze wrzenia 131—134°C/5,333 Pa; wychodzac z bromku 3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/- 35 -2,3-dwumetylo-allilu i piperydyny otrzymuje sie 1 -[3-/p-III-rzed.ibutylo-fenylo/-i2,3ndwumetylo-2- -propenylo]-jpiperydyne o temperaturze wrzenia H9°C/0,80iO Pa; wychodzac z bromku 3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/- 40 -1,2,3-trójmetylo-allilu i piperydyny otrzymuje sie l-[3-/p-III-rzed.butylofenylo/-l,2,3-trójmetylo-2-pro- penylo]-piperydyne o temperaturze wrzenia 154°C/ /4,000 Pa; wychodzac z bromku 3-/p-III-rzecLbutylo-fenylo/- 45 -2-metylo-allilu i 2-etylo^piperydyny otrzymuje sie l-[3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/-2-metylo-2-propeny- lo]-2-etylo-piperydyne o temperaturze wrzenia 117—120°C/3,066 Pa; wychodzac z bromku 3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/- 50 -2-metylc-aillilu i 3-metylo-piperydyny otrzymuje sie l-[3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/-2-metylo-Z-prope- nylo]-3-metylo-piperydyne o temperaturze wrzenia 118°C/5,600 Pa; wychodzac z bromku 3-/p-III-rzed.butylo-fenylo- 55 -2-metylo-allilu i 3-etylo-piperydyny otrzymuje sie l-[3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/-2-metylo-2-propeny- lo]-3-etylo^piperydyne o temperaturze wrzenia 124°/ £5,333 Pa; wychodzac z bromku 3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/- 60 -2-metylo-allilu i 2,6-diwumetylo-piperydyny otrzy¬ muje sie l-[3-/p-III-!rzed.butylo-fenylo/-2-metyla-2- -propenylo]-2,6-dwumetylo-piperydyne o tempera¬ turze wrzenia; 122—126°C/4,133 Pa; wychodzac z bromku 3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/- 65 -2-metylo-allilu i 2,4-dwumetylopiperydyny otrzy-117 153 19 20 muje sie l-[3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/-2-metylo-2- -propenylo]-2,4-dwumetylo-piperydyne o tempera¬ turze wrzenia 154^156°C/3,333 Pa; wychodzac z bromku 3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/- -2-metylo-allilu i 2,5-dwumetylopiperydyny otrzy¬ muje sie l-[3-/p-III-rzed.ibutylo-fenylo/-2-metylo-2- -propenylo]-2,5-dwumetylo-piperydyne o temperatu¬ rze wrzenia 112°C/4,000 Pa; wychodzac z bromku 3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/- -2-metylo-allilu i 5-etylo-2-metylo-piperydyny otrzymuje sie l-[3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/-2-me- tylo-2-propenylo]-5-etylo-2-nietylo-piperydyne o temperaturze wrzenia 120°/6,666 Pa; wychodzac z bromku 3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/- -2-metylo-allilu i 3,5-dwumetylo-piperydyny otrzy¬ muje sie l-[3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/-2-metylo-2- propenylo]-3,5-dwumetylo-piperydyne o temperatu¬ rze wrzenia 120°C/5,333 Pa; wychodzac z bromku 3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/- -2-metylo-allilu i 4-etylo-piperydyny otrzymuje sie l-[3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/-2-metylo-2-propeny- lo]-4-etylo-piperydyne o temperaturze wrzenia 137°C/5,199 Pa; wychodzac z bromku 3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/- -2-metylo-allilu i 3,4-dwumetylo-piperydyny otrzy¬ muje sie l-[3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/-2-metylo-2- -propenylo]-3,4-dwumetylo-piperydyne o tempera¬ turze wrzenia 118°C/4,000 Pa; wychodzac z bromku 3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/- -2-metylo-allilu i 3-etylo-4-metylo-piperydyny o- trzymuje sie l-[3-(p-III-rzed.-butylo-fenylo)-2-me- tylo-2-propenylo]-3-etylo-4-metylo-piperydyne o temperaturze wrzenia 146°C/6,06|8 Pa; wychodzac z bromku 3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/- -2-metylo-allilu i 2,4,6-trójmetylo-piperydyny otrzy¬ muje sie l-[3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/-2-metylo-2- propenylo]-2,4,6-trójmetylo-piperydyne o temperatu¬ rze wrzenia 109oC/4,(X)0 Pa; wychodzac z bromku 3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/- -2,3-dwumetylo-allilu i 2,6-dwumetylo-morfoliny otrzymuje sie 4-[3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/-2,3- -dwumetylo-2-propenylo]-2,6-dwumetylo-morfoline o temperaturze wrzenia 143—146°C/4,000 Pa; wychodzac z bromku 3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/- -2-metylo-allilu i 3,3-dwumetylo-piperydyny otrzy¬ muje sie l-[3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/-2-metylo-2- -propenylo[-3,3-dwumetylo-piperydyne o tempera¬ turze wrzenia r26°C/6,i66)& Pa; wychodzac z bromku 3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/- -1,2-dwumetylo-allilu i piperydyny otrzymuje sie l-[3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/-l,2-dwumetylo-2-pro- panylo]-piperydy!ne o temperaturze wrzenia 127— —129°C/4,666 Pa; wychodzac z bromku 3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/- -2,3-dwumetylo-allilu i 3-metylo-piperydyny otrzy¬ muje sie l-[3-/p-III-rzed.ibu'tylo-fe.nylo/-2,5-dwuime- tylo-2-proipenylo]-3-imetyl'0-pi|perydyine o temperatu¬ rze wrzenia 130°C/5,333 Pa; wychodzac z bromku 3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/- -2,3-dwumetylo-allilu i 3,5-dwumetylo-piperydyny otrzymuje ' sie l-[3-/p-III-rzed,butylo-fenylo/-2,3- -dwumetylo-2-propenylo]-3,5-dwumetylo-piperydy- ne o temperaturze wrzenia 125°C/6,666 Pa; Nastepujace przyklady omawiaja sposób wytwa¬ rzania zwiazkówwyjsciowych.Przyklad III. Do roztworu 1,4 g wodorotlen¬ ku potasowego w 100 ml metanolu wprowadza sie w atmosferze azotu 108,5 g p-III-rzed.butylo-ben- zaldehydu i nastepnie w temperaturze 40°C wkrapla 5 w ciagu 6 godzin 39,2 g propionaldehydu. Nastepnie mieisza sie jeszcze w ciagu 1 godziny w temperatu¬ rze 40°C, dodaje 1,5 ml kwasu octowego i zateza roztwór na wyparce rotacyjnej. Oleista zawiesine roztwarza sie w eterze, przemywa woda do odczynu io obojetnego, suszy i odparowuje. Droga destylacji otrzymuje sie czysta 3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/-2- -metylo-akroleine o temperaturze wrzenia 165°C/ /14B&,54 Pa.Przyklad IV. Do mieszaniny 30(0 g p-III-rzed.- 15 butylo-benzaldehydu i 300 g metyloetyloketonu wkrapla sie w ciagu 1 godziny w temperaturze 15— -20°C 300 g 32% kwasu solnego i miesza sie w ciagu 22 godzin w temperaturze pokojowej. Nastepnie mieszanine reakcyjna roztwarza sie w 200 ml ete- 20 ru, przemywa woda i nasyconym roztworem kwa¬ snego weglanu sodowego, suszy nad siarczanem so¬ dowym i zateza. Droga frakcjonowanej destylacji otrzymuje sie czysty 4-/p-III-rzed.butylo-fenylo/-3- -metylo-3-buten-2-on o temperaturze wrzenia 120°C/ 25 /4,000Pa.Przyklad V. 404,5 g 3-/p-III-rzed.butylo-feny- lo/-2-metylo-arikoleiny rozpuszcza sie w 2500 ml me¬ tanolu i chlodzac lodem, zadaje porcjami 38 g bo¬ rowodorku sodowego. 30 Nastepnie miesza sie w ciagu 2,5 godzin w tem¬ peraturze pokojowej, wylewa na 2500 ml lodowato zimnego 2n kwasu solnego i wyczerpujaco ekstra¬ huje heksanem. Polaczone ekstrakty heksanowe przemywa sie woda do odczynu obojetnego, suszy 35 nad siarczanem sodu i odparowuje. W wyniku de¬ stylacji pod obnizonym cisnieniem otrzymuje sie czysty alkohol 3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/-2-mety- lo-allilowy o temperaturze wrzenia 119°C/0,G67 Pa.W analogiczny sposób wychodzac z 4-/p-III-rzed.- 40 butylo-fenylo/-3-metylo-3-buten-2-onu otrzymuje sie alkohol 3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/l,2-dwumety- lo-allilowy o temperaturze wrzenia 107°C/0,667 Pa.Przyklad VI. 73,2 g alkoholu 3-/p-III-rzed.bu- tylo-fenylo/-2-metylo-allilowego i 8,6 ml pirydyny 45 w 7CO ml n-pentanu chlodzi sie do temperatury — 5°C. W temperaturze tej, mieszajac, wkrapla sie w ciagu 2 godzin 15,2 ml trójbromku fosforu w 700 ml n-pentanu i miesza sie w ciagu 3 godzin w temperaturze pokojowej. Mieszanine reakcyjna 50 wylewa sie na 500 g lodu i miesza w ciagu 30 mi¬ nut, oddziela faze pentanowa, a faze wodna ekstra¬ huje nastepnie n-pentanem. Polaczone fazy n-pen- tainowe przemywa sie nasycanym roztwoireni kwas¬ nego weglanu sodowego i woda do odczynu obojet- 55 nego, suszy nad siarczanem sodowym i odparowu¬ je. Produkt destyluje sie w wysokiej' prózni otrzy¬ mujac bromek 3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/-2-mety- lo-allilu o temperaturze? wrzenia 123°C/1,333 Pa.Uwaga: Podstawione bromki allilu o ogólnym 60 wzorze 2a (patrz schemat 1 i 2) sa termicznie nie¬ trwale. Podczas ich destylacji nastepuje czesciowy rozklad. Korzystnie wiec otrzymane w reakcji bromki allilu stosuje sie w nastepnym etapie bez dalszego oczyszczania. : ; 65 W analogiczny sposób'wychodzac z1 alkoholu 3-21 117153 22 -/p-III-rzed.butylo-fenylo/-l,2-dwumetylo-allilowe- go otrzymuje sie bromek 3-/p-III-rzed.butylo-feny- lo/-l,2-dwumetylo-allilu o n2^ = 1,5654, wychodzac z alkoholu 3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/-2,3-dwumety- lo-allilowego otrzymuje sie bromek 3-/p-III-rzed.- butylo-fenylo)-2,3-dwumetylo-allilu o n2^ = 1,5505, wychodzac z alkoholu 3-/p-III-rzed.butylo-feny- lo/-l,2,3^trójmetylo-allilowego otrzymuje sie bromek 3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/-l,2,3-trójmetylo-allilu o widmie magnetycznego rezonansu jadrowego (60 Mc, CDC13) :CH—1 = 5,05 ppm(q), wychodzac z al¬ koholu 3-/4-III-rzed.butylo-cykloheksylo/-2-metylo- -allilowego otrzymuje sie bromek 3-/4-III-rzed.bu- tylo-cykloheksylo/-2-metylo-allilu o temperaturze wrzenia 94^98°C/6,666 Pa.Przyklad VII. Mieszanine 20,2 g 4-III-rzed.bu- tylo-cykloheksano-1-karboksyaldehydu, 32 g/a-kar- boetoksy-etylideno/-trójfenylofosforowodoru i 3,6 g kwasu benzoesowego w 120 ml toluenu ogrzewa sie w ciagu 16 godzin w atmosferze azotu pod chlod¬ nica zwrotna i odparowuje toluen. Oleisto-krysta- liczma pozostalosc rozpuszcza sie w 600 ml ukladu metanol-woda (4:1) i wyczerpujaco ekstrahuje hek¬ sanem. Polaczone ekstrakty heksanowe przemywa sie roztworem kwasnego weglanu sodowego i wo¬ da, suszy nad siarczanem sodowym i odparowuje.Droga destylacji otrzymuje sie czysty ester etylowy kwasu 3-/4-III*-rzed.butylo-cykloheksylo/-2-metylo- -akrylowego o temperaturze wrzenia 99°C/4,000 Pa.Przyklad VIII. Do roztworu 27,6 g sodu w 1,1 litra absolutnego etanolu wprowadza sie 285,8 g projpioniainju trójetylo-a-fosfomowego. Mieszanine miesza sie w ciagu 5 minut, po czym wkrapla 176,3 g p-III-arzed.butylo-acetofenonu w ciagu 15 mi¬ nut i miesza pod chlodnica zwrotna w ciagu 24 go¬ dzin. Nastepnie roztwór chlodzi sie, miesza z 4,4 li¬ tra wody i ekstrahuje chloroformem. Polaczone eks¬ trakty chloroformowe przemywa sie woda, suszy nad siarczanem sodowym i zateza. Droga destylacji otrzymuje sie czysty ester etylowy kwasu 3-/;p-III- -rzed.butylo-fenylo/-2,3-dwumetylo-akrylowego o temperaturze wrzenia 99°C/0,667 Pa.Przyklad IX. Roztwór 270 ml morfoliny w 1000 ml absolutnego toluenu wkrapla sie w ciagu 30—40 minut w temperaturze 0°C do 740 ml 70% roztworu dwuwodoro-bis-/2-metoksyetoksy/-glinianu sodowego w toluenie i 1200 ml toluenu. Roztwór ten wkrapla sie w ciagu 1 godziny w temperatu¬ rze 0°C do 78,0 g estru etylowego kwasu 3-/p-III- -rzed.butylo-fenylo/-2,3-dwumetylo-akrylowego w 340 ml absolutnego toluenu. Nastepnie miesza sie 3/4 godziny w temperaturze 0°C, wylewa do 3 li¬ trów wody i dodaje HO az do usuniecia emulsji.Roztwór toluenowy oddziela sie, przemywa woda i roztworem kwasnego weglanu sodowego, suszy nad siarczanem sodowym i zateza. Droga destylacji otrzymuje sie czysty aldehyd p-III-rzed.butylo-a,(3- -dwumetylo-cynamonowy o temperaturze wrzenia 122—128°C/0,667 Pa.Przyklad X. Z 10,7 g magnezu w 30 ml abso¬ lutnego eteru i 68,8 g jodku metylu w 100 ml abso¬ lutnego eteru wytwarza sie w znany sposób roz¬ twór Grignarda. Do roztworu tego w ciagu 15—20 minut w temperaturze 20—25°C wkrapla sie 56,1 g aldehydu p-III-rzed.butylo-a,|3-dwumetylocynamo- nawego. Po ochlodzeniu do temperatury pokojowej mieszanine ostroznie wylewa sie na 200 g lodu i do¬ daje 150 g technicznego chlorku amonu w 500 ml wody. Faze organiczna oddziela sie, przemywa wo^ 5 da i roztworem kwasnego weglanu sodowego,-, su¬ szy nad siarczanem sodowym i zateza. Droga desty¬ lacji otrzymuje sie czysty alkohol 3-/p-III-rzed.bu- tylo-fenylo/-l,2,3-trójmetylo-allilowy o temperatu¬ rze wrzenia 143—148°C/0,133 Pa. 10 Przyklad XI. Do roztworu 25,3 g estru ety¬ lowego kwasu 3-/4-III-rzed.butylo-cykloheksylo/-2- -metylo-akrylowego w 130 ml absolutnego toluenu wkrapla sie w ciagu 90 minut w temperaturze 25— —30°C 46 g 70% roztworu dwuwodoro-bis-/2-meto- 15 ksy-etoksy/glinianu sodowego w toluenie i nastep¬ nie ogrzewa w ciagu 2 godzin w temperaturze 40°C.Nastepnie chlodzi sie do temperatury — 10°C, wkra¬ pla 130 ml 2n roztworu lugu sodowego, oddziela fa¬ ze toluenowa, a faze-wodno-alkaliczna dwukrotnie 20 ekstrahuje porcjami po 200 ml toluenu. Polaczone fazy toluenowe przemywa sie woda do odczynu obo¬ jetnego, suszy nad siarczanem sodowym i odparo¬ wuje. Droga destylacji otrzymuje sie czysty alko¬ hol 3-/4-III-rzed.butylo-cykloheksylo/-2-metylo-alli- 25 Iowy o temperaturze wrzenia 112—114°C/10,666 Pa.W analogiczny sposób wychodzac z estru etylo¬ wego kwasu 3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/-2,3-dwu- metylo-akrylowego otrzymuje sie alkohol 3-/p-III- rzed.butylo-fenylo/-2,3-dwumetylo-allilowy o tem- 30 peraturze wrzenia 107—110°C/0,667 Pa.Przyklad XII. 72,8 g 3-/p-III-rzed.butylo-fe- nylo/-2-metylo-akroleiny, 3,3 g 5% palladu osadzo¬ nego na weglu i 0,277 g wodorotlenku wapnia mie¬ sza sie w atmosferze azotu i dodaje roztwór 5,3 ml 35 wody w 1980 ml metanolu. W temperaturze poko¬ jowej prowadzi sie uwodornianie az do pobrania 1 mola wodoru, po czym katalizator odsacza sie, prze¬ sacz odparowuje, a pozostalosc poddaje destylacji.Otrzymuje sie czysty aldehyd 3-/p-III-rzed.butylo- 40 -fenylo/-2-metylo-propionowy o temperaturze wrze¬ nia 150°C/1333,220 Pa.Przyklad XIII. 65 g alkoholu 3-/p-III-rzed. butylo-fenylo/-l,2-dwumetylo-allilowego rozpuszcza sie w 650 ml alkoholu, w atmosferze azotu zadaje 45 sie 6 g 5% palladu osadzonego na weglu i uwodor¬ nia az do zakonczenia pobierania wodoru. Nastepnie odsacza sie katalizator, a alkohol odparowuje. Dro¬ ga destylacji otrzymuje sie czysty Wp-III-rzed.buty- lo-fenylo/-l,2-dwumetylo-propanol o temperaturze 50 wrzenia 110°C/4,000 Pa.W analogiczny sposób wychodzac z alkoholu 3- -/p-III-rzed.butylo-fenylo/-2-metylo-allilowego otrzymuje sie 3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/-2-metylo- -propanol o temperaturze wrzenia 148—150°C/ 55 /1333,220 Pa, wychodzac z alkoholu 3-/p-III-rzed.- butylo-fenylo/-2,3-dwumetylo-allilowego otrzymuje sie 3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/-2,3-dwumetylo-pro- panol i wychodzac z alkoholu 3-/p-III-rzed.butylo- -fenylo/-l,2,3-trójmetylo-allilowego otrzymuje sie 60 3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/-l,2,3-trójmetylo-propa- nol.Przyklad XIV. 300,2 g 3-/p-III-rzed.butylo-fe- nylo/-2-metylo-propanolu wkrapla sie w ciagu 2 go¬ dzin w temperaturze 20—30°C do 218,6 g trójbrom- 65 ku fosforu i pozostawia na okres 16 godzin. Naste-23 117 153 24 pnie ogrzewa sie w ciagu 1,5 godzin do tempera¬ tury 55^60°C, cfclodzi do temperatury okolo 10°C i ostroznie wylewa na lód, roztwór wodny wyczer¬ pujaco ekstrahuje sie eterem, polaczone fazy ete¬ rowe przemywa sie nasyconym roztworem kwasne¬ go weglanu sodowego i woda, suszy nad siarczanem sodowym i-odparowuje. Droga frakcjonowanej de¬ stylacji otrzymuje sie czysty bromek 3-/p-III-rzed.- butylo-fenylo/-2-metylo-propylu o temperaturze wrzenia 104°C/3,333 Pa.W analogiczny sposób wychodzac z 3-/p-III-rzed.- butylo-fenylo/-l,2-dwumetylo-propanolu otrzymuje sie bromek 3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/-l,2-dwume- tylo-propylu o temperaturze wrzenia 112°C/6,666 Pa; wychodzac z 3-/p-III-rzed.butylo-fenylo/-2,3-dwu- metylo-propanolu otrzymuje sie bromek 3-/p-III- -rzed.butylo-fenylo/-2,3-dwUmetyIó-propylu i wychodzac z 3/p-III-rzed.butylo-fenylo/-l,2,3-trój- rnetylo-propanolu otrzymuje sie bromek 3-/p-III- rzed.butylo-fenylo/-l,2,3-trójmetyl«-propylu.'Zastrzezenia patentowe 1. Sposótr wytwarzania pochodnych piperydyny lub morfoliny o ogólnym wzorze 1, w którym Ri i R3 odznaczaja atomy wodoru lub rodniki metylo¬ we, R*, R5 i R6 oznaczaja atomy wodoru lub rod¬ niki alkilowe o 1—4 atomach wegla, przy czym dwa sposród podstawników R4, R5 i R6 moga byc pola¬ czone z tym samym atomem wegla 'aTbo razem two¬ rza dokondensowany alicykliczny lub aromatyczny szescioczlonowy pierscien, X oznacza grupe metyle¬ nowa lub atom tlenu, a wiazania przerywane mo¬ ga byc uwodornione, oraz soli addycyjnych z kwa¬ sami zwiazków o wzorze 1 o charakterze zasado¬ wym, znamienny tym, ze halogenek o wzorze 2, w którym Ru R3 i wiazania przerywane maja znacze¬ nie wyzej podane, a Y oznacza atom chloru, bro¬ mu lub jodu, poddaje sie reakcji ze zwiazkiem 5 o wzorze 3, w którym R4, R3, R« i X maja zna¬ czenie wyzej podane, i otrzymany zwiazek o wzo¬ rze 1 wykazujacy charakter zasadowy ewentualnie przeprowadza sie w znany sposób w sól za pomoca kwasu. 10 2. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze w przypadku wytwarzania zwiazku o wzorze 7a, w którym Rb R3, R4, R5, R6, X i wiazania przerywa¬ ne maja znaczenie wyzej podane, zwiazek o wzo¬ rze 2a, w którym Ri, R3 i Y maja znaczenie wyzej 15 podane, poddaje sie reakcji ze zwiazkiem o wzorze 3 w eterze etylowym w temperaturze od 0°C do temperatury wrzenia mieszaniny pod chlodnica zwrotna. 3. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze 20 w przypadku wytwarzania zwiazku o wzorze 7b, w którym Ri, Rg, R4, R5, Re i X maja znaczenie wyzej podane, zwiazek o wzorze 2b, w którym Ri, R3 i Y maja znaczenie wyzej podane, poddaje sie reakcji ze zwiazkiem o wzorze 3 w glikolu etyle- 25 nowym lub glicerynie w temperaturze 50—150°C. 4. Sposób wedlug zastrz. 1 albo 3, znamienny tym, ze w przypadku wytwarzania l-[3-/p-III-rzed.buty- lo-fenylo/-2-metylo-propylo]-piperydyny, bromek^ chlorek lub jodek 3-[p-III-rzed.butylo-fenylo/-2-me- 30 tylopropylu poddaje sie reakcji z piperydyna. 5. Sposób wedlug zastrz. 1 albo 3, znamienny tym, ze w przypadku wytwarzania 4-[^-/p-III-rzed.buty- lo-fenyloy-2-metylo-propylo]^2,'6-dwume,tylo-mor- foliny, bromek, chlorek lub jodek 3-/p-III^rzed.bu- 35 tylo-fenylo/-2-metylo^propylu poddaje sie reakcji z 2,6-dwumetylo-morfolina.117153 WZÓR 1 CH—Y WZÓR 3 WZÓR li WZÓR 8 WZÓR 9117 153 COOC^ WZÓR 10 C = 0 Ri WZÓR 11 R-N O HW wzor t; Ri WZOR 11 CHO WZOR 12 + O P-C-COOEt J3 (EtOL-P-CH-COOEt 2 l I Zn/Br-CH-COOEt w Ri OAc OAc WZÓR 15 R3 WZÓR 16 COOEt WZOR 14 OAc WZOR 13 SCHEMAT 2(117 153 Y R1 R3 WZÓR 2a WZÓR 2b R1 R3 WZÓR 7a "6 SCHEMAT 1 R1 R3 WZÓR 7b CHO WZÓR 9c cd.SCHEMAT 2(2)117 153 WZÓR 2 a cd.SCHEMAT 2(3i WZÓR 2b ZGK 1255/1100/82 90 egz.Cena 100,— zl PL