PL115161B1

PL115161B1 - Device for controlling variable speed gears

Info

Publication number: PL115161B1
Application number: PL1977195870A
Authority: PL
Original assignee: Van Doorne's Transmissie Bv Te Tilburg
Priority date: 1976-02-09
Filing date: 1977-02-08
Publication date: 1981-03-31
Also published as: LU76716A1; CH623902A5; AU2199977A; IT1073391B; DE2703487C2; IE45087L; FR2340486B1; NL165821C; SU950201A3; DE2703487A1; CS215083B2; BE851193A; JPS6327592B2; AT375882B; SE7701365L; AU509336B2; AR219489A1; SE432136B; NL7601286A; US4152947A

Description

Przedmiotem wynalazku jest urzadzenie do re¬ gulacji przekladni bezstopniowej, zaopatrzonej w pas klinowy, który sprzega pierwotne i wtórne rowkowe kola pasowe, skladajace sie kazde z dwóch kól stozkowych, przy czym jedno kolo stoz¬ kowe kazdego kola pasowego jest polaczone na stale z walem tego kola, a drugie kolo stozkowe jest osadzone przesuwnie i jest sterowane w kie¬ runku osiowym przez jeden silownik hydraulicz¬ ny, lub przez odrebny jeden z dwóch silowników hydraulicznych, pierwotny albo wtórny.W przekladni bezstopniowej, zwlaszcza do po¬ jazdów mechanicznych z silnikiem spalinowym, re¬ gulacja przekladni stanowi przedmiot specjalnych wymagan. Wynikaja one miedzy innymi z duzego zakresu zmian predkosci obrotowej i przenoszo¬ nego momentu oraz mocy.Wymagania te moga dotyczyc równiez umozli¬ wienia szybkiej zmiany polozenia w duzym zakre¬ sie i przy silnym obciazeniu .przekladni. Duze znaczenie ma przy tym to, aby naprezenie pasa klinowego przekladni bylo optymalne i stale do¬ stosowywane do zmieniajacych sie okolicznosci, co ma wplyw zwlaszcza na sprawnosc przekladni.Celem wynalazku jest opracowanie urzadzenia do regulacji przekladni bezstopniowej, umozliwia¬ jacego stale adekwentne utrzymywanie optymal¬ nego przelozenia niezaleznie od utrudnionych wa¬ runków eksploatacji, osiagniecie duzego wspól- 10 15 20 30 2 czynnika sprawnosci i unikniecia zbyt duzego na¬ prezenia pasa klinowego.Cel ten zostal osiagniety dzieki temu, ze prze¬ kladnia bezstopniowa, zaopatrzona w pas klinowy osadzony na pierwotnym i wtórnym kole paso¬ wym, skladajacymi sie kazde z dwóch kól stozko¬ wych, przy czym jedno kolo stozkowe kazdego ko¬ la pasowego jest polaczone na stale z walem tego kola, a drugie kolo stozkowe jest osadzone przesuw¬ nie i sterowane jednym silownikiem hydraulicz¬ nym lub jednym z dwóch silowników hydraulicz¬ nych pierwotnym lub wtórnym, wyposazony w pompy hydrauliczne charakteryzuje sie tym, ze ma pierwszy zawór regulacyjny, sluzacy do regu¬ lacji cisnienia cieczy w jednym z silowników, oraz drugi zawór regulacyjny do regulacji doprowa¬ dzania i odprowadzania cieczy do i z drugiego si¬ lownika.Pierwszy zawór regulacyjny jest polaczony z wtórnym silownikiem, a drugi zawór regulacyjny jest polaczony z silownikiem pierwotnym w celu regulacji doprowadzania i odprowadzania cieczy.Przewód doprowadzajacy ciecz do drugiego za¬ woru regulacyjnego jest polaczony z przewodem prowadzacym ciecz pod cisnieniem regulowanym przez pierwszy zawór regulacyjny Zgodnie z korzystna cecha wynalazku pierwszy zawór regulacyjny ma postac zaworu przelewo¬ wego dla cieczy doprowadzanej przez urzadzenie pompowe. 115 1613 Wejscie sterujace pierwszego zaworu regulacyj¬ nego jest polaczone z czujnikami wielkosci prze¬ lozenia i ewentualnie przenoszonego momentu.Czujnik wielkosci przelozenia stanowi sterowany nadaznie element, przylegajacy do powierzchni kierujacej, umieszczonej na jednym z przesuw¬ nych osiowo kól stozkowych, polaczony za pomo¬ ca sprezyny z zawieradlem pierwszego zaworu regulacyjnego. Wejscie sterujace pierwszego za¬ woru regulacyjnego jest polaczone z czujnikiem pierwotnej predkosci obrotowej.Drugi zawór regulacyjny ma postac zaworu róz¬ nicowego do doprowadzania i odprowadzania cie¬ ncy do i z jednego z silowników w zaleznosci od dzialajacyeh nan cjwóch sil.I Wejscie sterujaci drugiego zaworu regulacyjne¬ go jest polaczone fz czujnikiem pierwotnej pred¬ kosci obrotowej.Zgodnie z kolejka cecha wynalazku czujnik pierwotnej predkosci obrotowej stanowi rurka Pi- tota, przejmujaca tisnienie cieczy w polaczonym z walem pierwotnym rowku pierscieniowym, zam¬ knietym promieniowo do zewnatrz, polaczona przewodem cieczowym z przestrzenia robocza pierwszego zaworu regulacyjnego i ewentualnie drugiego zaworu regulacyjnego.W przypadku napedzania przekladni za pomoca silnika spalinowego jest ona wyposazona w srod¬ ki do regulacji drugiego zaworu regulacyjnego w zaleznosci od cisnienia gazu, zassanego przez sil¬ nik spalinowy lub od polozenia zaworu do dopro¬ wadzania gazu silnika spalinowego.Króciec wlotowy silnika spalinowego jest po¬ laczony przewodem gazowym z komora, która jest zamknieta tlokiem ewentualnie przepona, któ¬ rych polozenie okresla napiecie wstepne sprezy^ ny, wywierajacej sile na zawieradlo drugiego za¬ woru regulacyjnego.W przewodzie gazowym jest umieszczony wy¬ laczamy element regulacyjny, który sluzy do za¬ mykania przewodu w przypadku niskiego cisnienia gazu zasysanego przez silnik.Ponadto na polaczonym na stale z walem pier¬ wotnym kole stozkowym pierwotnego kola paso¬ wego jest umieszczona pierscieniowa powierzchnia hamowriieza, wspólpracujaca z co najmniej jed¬ nym dociskanym klockiem hamulcowym.Przedmiot wynalazku jest uwidoczniony w przy¬ kladzie wykonania na rysunku, który przedstawia schemat przekladni.Przekladnia ma pierwotne kolo pasowe 1 oraz wtórne kolo pasowe 2. Kazde z tych kól pasowych sklada sie z dwóch kól stozkowych, przesuwnych wzajemnie ku sobie osiowo. Kolo pasowe 1 sklada sie z kola stozkowego 3, które jest polaczone na stale z walem pierwotnym 7, oraz z kola stozko¬ wego 4, które jest osadzone na wale pierwotnym 7 przesuwnie w kierunku osiowym i jest zabez¬ pieczone przed obracaniem sie wzgledem* walu pierwotnego 7 np. za pomoca prowadnic klino¬ wych. W podobny sposób kolo stozkowe 5 kola pa¬ sowego 2 jest polaczone na stale z walem wtór¬ nym 8, natomiast kolo stozkowe 6 jest przesuwne na wale wtórnym 8 w kierunku osiowym. Po 161 4 obu kolach pasowych biegnie napedowy pas kli¬ nowy 9.Wal pierwotny 7 moze byc wprawiony w ruch obrotowy np. za pomoca silnika spalinowego. Wal 5 wtórny 8 obraca sie z predkoscia obrotowa, na¬ stawiona wzgledem walu pierwotnego 7. Predkosc te mozna nastawiac w ten sposób, ze zmienia sie odstep wzajemny kól 3 i 4 oraz 5 i 6 kazdego z kól pasowych 1, 2. io Uwidocznione na rysunku nastawienie kól paso¬ wych 1, 2 odpowiada duzemu przelozeniu prze¬ kladni, przy której wartosc stosunku wejsciowej predkosci obrotowej do wyjsciowej predkosci obrotowej jest duza. Odstep osiowy pomiedzy ko- 15 lami stozkowymi 3 i 4 kola pasowego 1 jest przy tym stosunkowo duzy, natomiast odstep osiowy pomiedzy kolami stozkowymi 5 i 6 kola pasowego 2 jest stosunkowo maly.Kola stozkowe 4 i 6, przesuwane na odpowied- 20 nich walach 7 i 8, sa sterowane za pomoca si¬ lowników hydraulicznych. Kolo 4 pierwotnego kola pasowego 1 ma ponadto postac tloka, który moze poruszac sie w cylindrze 10 silownika, po¬ laczonym na stale z walem pierwotnym 7. Utwo- 25 rzona w ten sposób przestrzen cylindrowa 11 jest wypelniona ciecza, która moze byc doprowadzana i odprowadzana kanalem 12 w wale pierwotnym 7 oraz przylaczonym .do niego przewodem 13.Przesuwane osiowo kolo 6 wtórnego kola paso- 30 wego 2 tworzy jedna calosc z cylindrem 14 silow¬ nika, który mozna przesuwac wzgledem tloka 15, polaczonego z walem wtórnym 8. Przez wytwo¬ rzenie cisnienia cieczy w przestrzeni cylindrowej 17 za posrednictwem przewodu 16 kolo stozkowe 55 6 zostaje przesuniete w kierunku kola 5, co wy¬ woluje sile zakleszczajaca, dzialajaca ze strony kól stozkowych 5, 6 na pas napedowy 9. Ta sila zakleszczajaca powoduje okreslone naprezenie pa¬ sa napedowego 9, co jest niezbedne do przenosze¬ nia momentu. 40 Do regulacji wielkosci cisnienia cieczy w prze¬ strzeni cylindrowej 17, a zatem wielkosci sily zakleszczajacej, stosuje sie pierwszy zawór regu¬ lacyjny 18, który jako zawór przelewowy ograni- 45 cza skutecznie cisnienie cieczy, doprowadzanej pod cisnieniem przez pompe 19 za posrednictwem filtru 20 ze zbiornika 21. Dzieki temu w przewo¬ dzie 16 wystepuje stale nastawione cisnienie cie¬ czy. Pierwszy zawór regulacyjny zawiera element M tlokowy 22 z wydrazeniami 23, które w polozeniu otwarcia elementu tlokowego 22 (na rysunku na prawo) tworza przejscie dla cieczy z przewodu 16 do przewodu odprowadzajacego 24. 55 Przewód odprowadzajacy 24 utrzymywany pod niskim cisnieniem za pomoca obciazonego sprezy¬ na zaworu zwrotnego 25, doprowadza do pasa na¬ pedowego przewodem 26 ciecz do smarowania pa¬ sa napedowego 9, smaruje za posrednictwem prze- M wodu 27 ewentualnie jeszcze inne pojedyncze cze¬ sci, doprowadza, za posrednictwem przewodu 2S czesc cieczy poprzez chlodnice 29 i przewód 30 do zbiornika 21 oraz doprowadza ciecz przewodem 31 do zamknietego promieniowo do zewnatrz row- a ka pierscieniowego 32, który jest polaczony na115 161 pustnicy gasnika, tj. przy zwiekszaniu mocy wyjsciowej silnika napedowego, zwieksza sie cisnienie w króccu wlotowym, wówczas przepona 50 przesuwa sie w lewo, co pociaga za soba zwiek¬ szenie skierowanej w lewo . sily, dzialajacej na element tlokowy 43. Prowadzi to do zwiekszenia odprowadzania cieczy lub zmniejszenia doprowa¬ dzania cieczy z lub do pierwotnej przestrzeni cy¬ lindrowej 11, to jest do tendencji do zwiekszania przelozenia przekladni.Przepona 50 jest zaopatrzona w zderzak 52, który ogranicza przesuniecie przepony w prawo.W ten sposób osiaga sie to, ze dalsze zmniejsza¬ nie sie cisnienia w króccu wlotowym ponizej za¬ danej wartosci nie ma zadnego wplywu na prze¬ kladnie.G'dy przekladnia jest zmontowana w pojezdzie i jest napedzana przez silnik spalinowy, zawór 58 sluzy jako tak zwany hamulec górski. Przy ha¬ mowaniu pojazdu silnikiem w króccu wlotowym panuje bardzo niskie cisnienie, a jednoczesnie po¬ zadane jest jednak stosunkowo male przelozenie.Zawór 58 jest zaopatrzony w zawieradlo 63; które jest utrzymywane w polozeniu otwarcia przez sprezyne srubowa 64, wskutek czego przewody 57 i 59 lacza sie ze soba. Za pomoca wylacznika 60 mozna wzbudzic uzwojenie elektryczne 65, któ¬ re wywiera nacisk na rdzen 66, a tym samym na zawieradlo 63, przeciw sile sprezyny 64 i zamyka ujscie 67 przewodu 59. Wskutek tego przewód 59 laczy sie za posrednictwem przestrzeni 62 z prze¬ wodem 57. Przestrzen 62 jest oddzielona za po¬ moca przepony 68 od przestrzeni 69, w której panuje cisnienie atmosferyczne. Za pomoca spre¬ zyny srubowej 61 przesuwana jest przepona 68 drugiego ujscia 70 przewodu 59.Przy wlaczonym hamulcu górskim^ to jest przy zamknietym ujsciu 67, spada przy niskim cisnieniu w przewodzie 59 cisnienie w przestrzeni 62, az przepona 68 zostaje w takim stopniu wcisnieta przeciw sile sprezyny srubowej 61, ze ujscie 70 zostaje zamkniete przez przepone 68. Z tego wzgledu przez wlaczenie hamulca górskiego ogra¬ nicza sie spadek cisnienia gazu w przestrzeni 54 i przelozenie przekladni wzrasta tylko nieznacz¬ nie.Gdy pomiedzy przekladnia a silnikiem napedo¬ wym umieszczone jest sprzeglo, np. * sprzeglo od¬ srodkowe lub sprzeglo hydrauliczne, moze byc celowe zahamowanie przekladni w' stanie rozla¬ czenia sprzegla, np. gdy zmieniany jest kierunek obrotów walu wyjsciowego za pomoca sprzegla nawrotowego, osadzonego na wale wtórnym 8.Dla unieruchomienia przekladni przewód 71 jest polaczony za posrednictwem zaworu 72 i przewo¬ du 73 z cylindrem hamulcowym 74. Przez prze¬ suniecie drazka uruchamiajacego 75 z powierzch¬ nia krzywkowa 76 zostaje przesuniety osiowo dra¬ zek zaworowy 77 ze sterowanym przez krzywke elementem 78, wskutek czego ciecz w przewodzie 16 moze byc doprowadzona do cylindra hamul¬ cowego 74, w którym moze byc wytworzone cis¬ nienie, które przesuwa klocek hamulcowy 79, majacy postac tloka w cylindrze hamulcowym 74, ku tworzacej tarcze hamulcowa czesci 80 kola 15 20 30 35 40 •45 50 60 05 8 stozkowego 3 kola pasowego 1. Przy okreslonyni przesunieciu drazka uruchamiajacego 75, który moze równiez uruchomic sprzeglo nawrotne, prze¬ kladnia zostaje unieruchomiona.Gdy przekladnie stosuje sie w pojezdzie, na¬ piecie wstepne sprezyny 45 moze byc równiez za¬ lezne od polozenia dzwigni przepustnicy gaznika pojazdu, a mianowicie w wyniku polaczenia me¬ chanicznego tej dzwigni z tlokiem 49.Zastrzezenia patentowe 1. Urzadzenie do regulacji przekladni bezstop- niowej, zawierajacej pas klinowy osadzony na pierwotnym i wtórnym kole pasowym, skladaja¬ cym sie kazde z dwóch kól stozkowych, przy czym jedno kolo stozkowe kazdego kola pasowego jest polaczone na stale z walem tego kola, a drugie kolo stozkowe jest osadzone przesuwnie i stero^ wane przez jeden wspólny silownik hydrauliczny lub przez odrebny, jeden z dwóch silowników hydraulicznych pierwotny albo. wtórny,, przeklad¬ nia wyposazona jest w pompy hydrauliczne, zna¬ mienne tym, ze ma pierwszy zawór regulacyjny (18), sluzacy do regulacji cisnienia cieczy w jed¬ nym z silowników (17) oraz drugi zawór regula¬ cyjny (42) do regulacji doprowadzania i odpro¬ wadzania cieczy do i z drugiego silownika (11). 2. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze pierwszy zawór regulacyjny (18) jest polaczo¬ ny z wtórnym silownikiem (17), a drugi zawór regulacyjny (42) w celu regulacji doprowadzania i odprowadzania cieczy jest polaczony z pierwot¬ nym silownikiem (11). 3. Urzadzenie wedlug zastrz. 1 albo 2, znamienne tym, ze przewód (46) doprowadzajacy .ciecz do drugiego zaworu regulacyjnego (42) jest polaczony z przewodem (16) prowadzacym ciecz pod cisnie¬ niem regulowanym przez pierwszy zawór regula¬ cyjny (18). 4. Urzadzenie wedlug zastrz. 2, znamienne tym, ze pierwszy zawór regulacyjny (18) ma postac zaworu przelewowego dla cieczy doprowadzanej przez urzadzenia pompowe (19). 5. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze wejscie sterujace pierwszego zaworu regulacyj¬ nego (18) jest polaczone z czujnikami (38, 39, 40) wielkosci przelozenia i ewentualnie przenoszone¬ go momentu. 6. Urzadzenie wedlug zastrz., 5, znamienne tym, ze czujnik (38, 39, 40) wielkosci przelozenia sta¬ nowi sterowany nadaznie element, przylegajacy do powierzchni kierujacej (41), umieszczonej na jednym z przesuwnych osiowo kól stozkowych (6), polaczony za pomoca sprezyny (37) z zawie- radlem (22) pierwszego zaworu regulacyjnego (18). 7. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze wejscie sterujace pierwszego zaworu regula¬ cyjnego (18) jest polaczone z czujnikiem (33) pier¬ wotnej predkosci obrotowej. 8. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze drugi zawór regulacyjny (42) ma postac za¬ woru róznicowego do doprowadzania i odprowa¬ dzania cieczy do i z jednego z silowników (11) w zaleznosci od dzialajacych na niego dwóch sil.115161 stale z cylindrem 10 pierwotnego silownika za¬ wierajacego tlok i cylinder 4, 10.Podczas obracania sie pierwotnego kola paso¬ wego 1, a wraz z nim rowka 32, wspólsrodkowe- go wzgledem walu pierwotnego 7, wspólobraca sie przy tym zawarta w rowku 32 ciecz. Predkosc cieczy w rowku 32 mierzy sie za pomoca rurki Pitota 33, przy czym wytwarza sie w niej cisnie¬ nie cieczy, zalezne ód predkosci obrotowej kola pasowego 1. Przewodami 34 i 35 prowadzi sie ta ciecz pod cisnieniem dalej do przestrzeni 36 pierwszego zaworu regulacyjnego 18. Przy wzro¬ scie pierwotnej predkosci obrotowej zwieksza sie cisnienie cieczy w przestrzeni 36, wskutek czego, element tlokowy 22 przesuwa sie w prawo, co powoduje obnizenie cisnienia cieczy w przewodzie 16.Element tlokowy 22 podlega z drugiej strony dzialaniu skierowanej w lewo sily, wywieranej przez sprezyne srubowa 37, na której sile nacisku wywiera suwak 38 przesuwany osiowo za posred¬ nictwem drazka 39 stosowanie do przesuniecia osiowego kola stozkowego 6 wtórnego kola paso¬ wego 2. Z drazkiem 39 polaczony jest ponadto za- bierak 40, który przylega do obracajacego sie kol¬ nierza 41 cylindra wtórnego 14. Pod dzialaniem sprezyny 37 zabierak 40 jest utrzymywany w sta¬ nie dosuniecia do kolnierza. Skierowana w lewo sila, dzialajaca na element tlokowy 22, ulega zmniejszeniu, gdy kolo stozkowe 6 porusza sie w prawo, to jest gdy odstep miedzy kolami stozko¬ wymi 5, 6 kola pasowego 2 powieksza sie. Ten odstep, a tym samym polozenie suwaka 38, stano¬ wi bezposrednia miare kazdorazowego polozenia.Przy duzym przelozeniu suwak 38 jest przesu¬ niety w lewo (polozenie, przedstawione na ry¬ sunku), natomiast malemu przelozeniu towarzyszy przesuniete w prawo polozenie suwaka 38, a za¬ tem mniejsze napiecie wstepne sprezyny 37, czyli mniejsza sila, dzialajaca w lewo na element tlo¬ kowy 22, co pociaga za soba zmniejszenie cisnie¬ nia cieczy w przewodzie 16. To ostatnie powodu¬ je zmniejszenie sily zakleszczajacej, wywieranej przez kola 5, 6 wtórnego kola pasowego 2 na pas napedowy 9.Sila zakleszczajaca, z jaka kolo stozkowe 5, 6 wtórnego kola pasowego 2 dzialaja na pas nape¬ dowy 9, zalezy od pierwotnej predkosci obroto¬ wej oraz od przelozenia i ulega zwiekszeniu przy obnizeniu pierwotnej predkosci obrotowej i wzro¬ scie przelozenia.W przekladni bezstopniowej przelozenie regulu¬ je sie przez doprowadzanie i odprowadzanie cieczy do i z przestrzeni cylindrowej 11 pierwotnego si¬ lownika zlozonego z tloka 4 i cylindra 10. Gdy doprowadza sie ciecz do przestrzeni cylindrowej 11, powstaje w niej cisnienie i przy dostatecznej jego wielkosci przemieszcza sie tworzace tlok ko¬ lo stozkowe 4 pierwotnego kola pasowego 1 ku kolu stozkowemu 3, wskutek czego zwieksza sie srednica robocza klinowego pasa napedowego 9 na kole pasowym 1. Wskutek w zasadzie stalej dlu¬ gosci obwodowej pasa napedowego 9 i stalego odstepu pomiedzy walem pierwotnym 7 a walem wtórnym 8 zostaja rozsuniete przy tym przez napedowy pas klinowy 9 kola stozkowe 5 i 6 wtór¬ nego kola pasowego 2, oczywiscie przy zachowa¬ niu sily zakleszczajacej tych kól 5, 6 regulowa- 5 nej przez pierwszy zawór regulacyjny 18. Pocia¬ ga to za soba zmniejszenie przelozenia.Przestrzen cylindrowa 11 zasila sie z przewodu 16 ciecza, która znajduje sie pod cisnieniem re¬ gulowanym przez pierwszy zawór regulacyjny 18. 10 Poniewaz to cisnienie cieczy powinno móc wywie¬ rac na kolo stozkowe 4 wieksza sile, niz na kolo stozkowe 6, aby umozliwic zmniejszenie przeloze¬ nia, przeto zespól pierwotnego silownika zawiera¬ jacego tlok 4 i cylinder 10 ma wieksza po- i5 wierzchnie skuteczna przekroju poprzecznego niz silownika zespól wtórny.Doprowadzaniem i odprowadzaniem cieczy do i z przestrzeni cylindrowej 11 steruje drugi zawór regulacyjny 42, zaopatrzony w element tlokowy ao 43. Element tlokowy 43 pozostaje pod dzialaniem skierowanej w prawo sily, która jest wywolana przez cisnienie cieczy w przestrzeni 44, oraz skie¬ rowanej w lewo sily, która jest wytwarzana w polozeniu równowagi przez sprezyne srubowa 45. 25 W tym polozeniu równowagi badz doprowadza sie ciecz za posrednictwem przewodu 46, przestrzeni 47 oraz przewodów 13 i 12 do przestrzeni cylin¬ drowej 11, badz odprowadza sie^ ciecz za posred¬ nictwem przewodów 12, 13, przestrzeni 47 i prze- 30 wodu 48 do zbiornika 21, badz wreszcie utrzymu¬ je sie stala ilosc cieczy w przestrzeni cylindrowej 11.Cisnienie cieczy w przestrzeni 44 odpowiada zmierzonemu za pomoca rurki Pitota 33 cisnieniu, 35 które jest przenoszone dalej przewodem 34 do przestrzeni 44. Wzrost cisnienia w przestrzeni 44, który stanowi skutek zwiekszenia pierwotnej pred¬ kosci obrotowej, pociaga za soba przesuniecie po¬ lozenia równowagi elementu tlokowego 43 w aq prawo, a zatem doprowadzanie cieczy lub zmniej¬ szone odprowadzanie cieczy do lub z przestrzeni cylindrowej 11. Doprowadzanie cieczy do prze¬ strzeni cylindrowej 11 prowadzi do zmniejszenia przelozenia. Zwiekszenie pierwotnej predkosci 45 obrotowej pociaga zatem za soba tendencje do zmniejszenia przelozenia.Sprezyna srubowa 45 podlega napieciu,/wstep¬ nemu pod dzialaniem suwaka 49, polaczonego z przepona 50, za która umieszczona jest sprezyna 50 srubowa 51. W ten sposób mozna regulowac na¬ piecie wstepne sprezyny srubowej 45 w zaleznosci od róznicy cisnien gazu po obu stronach przepo¬ ny 50. Obudowa 53 przepony jest podzielona za pomoca przepony 50 na dwie przestrzenie 54 i 55. 5J Przestrzen 55 laczy sie za posrednictwem otworu 56 z otoczeniem, natomiast przestrzen 54, w któ¬ rej znajduje sie sprezyna srubowa 51, jest pola¬ czone np. za posrednictwem przewodu 57 poprzez zawór 58 oraz przewodu 59 z króccem wlotowym 60 silnika spalinowego, napedzajacego przekladnie.Przy otwartym zaworze 58 (polozenie, uwidocz¬ nione na rysunku) w przestrzeni 54 panuje takie samo cisnienie, jak w króccu wlotowym silnika napedowego, co pociaga za soba okreslone polo- ^ zenie przepony 50. Gdy przy otwieraniu prze-9 115 161 10 9. Urzadzenie wedlug jednego z zastrz. 1, zna¬ mienne tym, ze wejscie sterujace drugiego zawo¬ ru regulacyjnego (42) jest polaczone z czujnikiem (33) pierwotnej predkosci obrotowej. 10. Urzadzenie wedlug zastrz. 7 albo 9, znamien¬ ne tym, ze czujnik (33) pierwotnej predkosci obro¬ towej stanowi rurka Pitota, przejmujaca cisnienie cieczy w polaczonym z walem pierwotnym rowku pierscieniowym (32), zamknietym promieniowo do zewnatrz, polaczona przewodem cieczowym (34, 35) z przestrzenia robocza (36, 44) pierwszego zaworu regulacyjnego (18) i ewentualnie drugiego zaworu regulacyjnego (42). 11. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze w przypadku napedzania przekladni za pomo¬ ca silnika spalinowego ma ona srodki do regula¬ cji drugiego zaworu regulacyjnego (42) w zalez¬ nosci od cisnienia gazu, zassanego przez silnik spa¬ linowy lub od polozenia zaworu do doprowadza¬ lo 15 nia gazu silnika spalinowego. 12. Urzadzenie wedlug zastrz. 11, znamienne tym, ze króciec wlotowy silnika spalinowego jest po¬ laczony przewodem gazowym (57, 59) z komora, która jest zamknieta tlokiem ewentualnie przepo¬ na, których polozenie okresla napiecie wstepne sprezyny (45), wywierajacej sile na zawieradlo (43) drugiego zaworu regulacyjnego (42). 13. Urzadzenie wedlug zastrz. 12, znamienne tym, ze w przewód gazowy (57, 59) wlaczony jest wylaczalny element regulacyjny (58) dla zamyka¬ nia przewodu gazowego w przypadku niskiego cisnienia gazu, zassanego przez silnik. 14. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze na polaczonym na stale z walem pierwotnym kole stozkowym (3) pierwotnego kola pasowego (1) umieszczona jest pierscieniowa powierzchnia hamownicza (80) wspólpracujaca z co najmniej jednym dociskanym klockiem hamulcowym (79). PL PL PL PL PL PL

Claims

1. Zastrzezenia patentowe 1. Urzadzenie do regulacji przekladni bezstop- niowej, zawierajacej pas klinowy osadzony na pierwotnym i wtórnym kole pasowym, skladaja¬ cym sie kazde z dwóch kól stozkowych, przy czym jedno kolo stozkowe kazdego kola pasowego jest polaczone na stale z walem tego kola, a drugie kolo stozkowe jest osadzone przesuwnie i stero^ wane przez jeden wspólny silownik hydrauliczny lub przez odrebny, jeden z dwóch silowników hydraulicznych pierwotny albo. wtórny,, przeklad¬ nia wyposazona jest w pompy hydrauliczne, zna¬ mienne tym, ze ma pierwszy zawór regulacyjny (18), sluzacy do regulacji cisnienia cieczy w jed¬ nym z silowników (17) oraz drugi zawór regula¬ cyjny (42) do regulacji doprowadzania i odpro¬ wadzania cieczy do i z drugiego silownika (11).

2. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze pierwszy zawór regulacyjny (18) jest polaczo¬ ny z wtórnym silownikiem (17), a drugi zawór regulacyjny (42) w celu regulacji doprowadzania i odprowadzania cieczy jest polaczony z pierwot¬ nym silownikiem (11).

3. Urzadzenie wedlug zastrz. 1 albo 2, znamienne tym, ze przewód (46) doprowadzajacy .ciecz do drugiego zaworu regulacyjnego (42) jest polaczony z przewodem (16) prowadzacym ciecz pod cisnie¬ niem regulowanym przez pierwszy zawór regula¬ cyjny (18).

4. Urzadzenie wedlug zastrz. 2, znamienne tym, ze pierwszy zawór regulacyjny (18) ma postac zaworu przelewowego dla cieczy doprowadzanej przez urzadzenia pompowe (19).

5. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze wejscie sterujace pierwszego zaworu regulacyj¬ nego (18) jest polaczone z czujnikami (38, 39, 40) wielkosci przelozenia i ewentualnie przenoszone¬ go momentu.

6. Urzadzenie wedlug zastrz., 5, znamienne tym, ze czujnik (38, 39, 40) wielkosci przelozenia sta¬ nowi sterowany nadaznie element, przylegajacy do powierzchni kierujacej (41), umieszczonej na jednym z przesuwnych osiowo kól stozkowych (6), polaczony za pomoca sprezyny (37) z zawie- radlem (22) pierwszego zaworu regulacyjnego (18).

7. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze wejscie sterujace pierwszego zaworu regula¬ cyjnego (18) jest polaczone z czujnikiem (33) pier¬ wotnej predkosci obrotowej.

8. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze drugi zawór regulacyjny (42) ma postac za¬ woru róznicowego do doprowadzania i odprowa¬ dzania cieczy do i z jednego z silowników (11) w zaleznosci od dzialajacych na niego dwóch sil.115161 stale z cylindrem 10 pierwotnego silownika za¬ wierajacego tlok i cylinder 4, 10. Podczas obracania sie pierwotnego kola paso¬ wego 1, a wraz z nim rowka 32, wspólsrodkowe- go wzgledem walu pierwotnego 7, wspólobraca sie przy tym zawarta w rowku 32 ciecz. Predkosc cieczy w rowku 32 mierzy sie za pomoca rurki Pitota 33, przy czym wytwarza sie w niej cisnie¬ nie cieczy, zalezne ód predkosci obrotowej kola pasowego 1. Przewodami 34 i 35 prowadzi sie ta ciecz pod cisnieniem dalej do przestrzeni 36 pierwszego zaworu regulacyjnego 18. Przy wzro¬ scie pierwotnej predkosci obrotowej zwieksza sie cisnienie cieczy w przestrzeni 36, wskutek czego, element tlokowy 22 przesuwa sie w prawo, co powoduje obnizenie cisnienia cieczy w przewodzie 16. Element tlokowy 22 podlega z drugiej strony dzialaniu skierowanej w lewo sily, wywieranej przez sprezyne srubowa 37, na której sile nacisku wywiera suwak 38 przesuwany osiowo za posred¬ nictwem drazka 39 stosowanie do przesuniecia osiowego kola stozkowego 6 wtórnego kola paso¬ wego 2. Z drazkiem 39 polaczony jest ponadto za- bierak 40, który przylega do obracajacego sie kol¬ nierza 41 cylindra wtórnego 14. Pod dzialaniem sprezyny 37 zabierak 40 jest utrzymywany w sta¬ nie dosuniecia do kolnierza. Skierowana w lewo sila, dzialajaca na element tlokowy 22, ulega zmniejszeniu, gdy kolo stozkowe 6 porusza sie w prawo, to jest gdy odstep miedzy kolami stozko¬ wymi 5, 6 kola pasowego 2 powieksza sie. Ten odstep, a tym samym polozenie suwaka 38, stano¬ wi bezposrednia miare kazdorazowego polozenia. Przy duzym przelozeniu suwak 38 jest przesu¬ niety w lewo (polozenie, przedstawione na ry¬ sunku), natomiast malemu przelozeniu towarzyszy przesuniete w prawo polozenie suwaka 38, a za¬ tem mniejsze napiecie wstepne sprezyny 37, czyli mniejsza sila, dzialajaca w lewo na element tlo¬ kowy 22, co pociaga za soba zmniejszenie cisnie¬ nia cieczy w przewodzie 16. To ostatnie powodu¬ je zmniejszenie sily zakleszczajacej, wywieranej przez kola 5, 6 wtórnego kola pasowego 2 na pas napedowy 9. Sila zakleszczajaca, z jaka kolo stozkowe 5, 6 wtórnego kola pasowego 2 dzialaja na pas nape¬ dowy 9, zalezy od pierwotnej predkosci obroto¬ wej oraz od przelozenia i ulega zwiekszeniu przy obnizeniu pierwotnej predkosci obrotowej i wzro¬ scie przelozenia. W przekladni bezstopniowej przelozenie regulu¬ je sie przez doprowadzanie i odprowadzanie cieczy do i z przestrzeni cylindrowej 11 pierwotnego si¬ lownika zlozonego z tloka 4 i cylindra 10. Gdy doprowadza sie ciecz do przestrzeni cylindrowej 11, powstaje w niej cisnienie i przy dostatecznej jego wielkosci przemieszcza sie tworzace tlok ko¬ lo stozkowe 4 pierwotnego kola pasowego 1 ku kolu stozkowemu 3, wskutek czego zwieksza sie srednica robocza klinowego pasa napedowego 9 na kole pasowym 1. Wskutek w zasadzie stalej dlu¬ gosci obwodowej pasa napedowego 9 i stalego odstepu pomiedzy walem pierwotnym 7 a walem wtórnym 8 zostaja rozsuniete przy tym przez napedowy pas klinowy 9 kola stozkowe 5 i 6 wtór¬ nego kola pasowego 2, oczywiscie przy zachowa¬ niu sily zakleszczajacej tych kól 5, 6 regulowa- 5 nej przez pierwszy zawór regulacyjny 18. Pocia¬ ga to za soba zmniejszenie przelozenia. Przestrzen cylindrowa 11 zasila sie z przewodu 16 ciecza, która znajduje sie pod cisnieniem re¬ gulowanym przez pierwszy zawór regulacyjny 18. 10 Poniewaz to cisnienie cieczy powinno móc wywie¬ rac na kolo stozkowe 4 wieksza sile, niz na kolo stozkowe 6, aby umozliwic zmniejszenie przeloze¬ nia, przeto zespól pierwotnego silownika zawiera¬ jacego tlok 4 i cylinder 10 ma wieksza po- i5 wierzchnie skuteczna przekroju poprzecznego niz silownika zespól wtórny. Doprowadzaniem i odprowadzaniem cieczy do i z przestrzeni cylindrowej 11 steruje drugi zawór regulacyjny 42, zaopatrzony w element tlokowy ao 43. Element tlokowy 43 pozostaje pod dzialaniem skierowanej w prawo sily, która jest wywolana przez cisnienie cieczy w przestrzeni 44, oraz skie¬ rowanej w lewo sily, która jest wytwarzana w polozeniu równowagi przez sprezyne srubowa 45. 25 W tym polozeniu równowagi badz doprowadza sie ciecz za posrednictwem przewodu 46, przestrzeni 47 oraz przewodów 13 i 12 do przestrzeni cylin¬ drowej 11, badz odprowadza sie^ ciecz za posred¬ nictwem przewodów 12, 13, przestrzeni 47 i prze- 30 wodu 48 do zbiornika 21, badz wreszcie utrzymu¬ je sie stala ilosc cieczy w przestrzeni cylindrowej 11. Cisnienie cieczy w przestrzeni 44 odpowiada zmierzonemu za pomoca rurki Pitota 33 cisnieniu, 35 które jest przenoszone dalej przewodem 34 do przestrzeni 44. Wzrost cisnienia w przestrzeni 44, który stanowi skutek zwiekszenia pierwotnej pred¬ kosci obrotowej, pociaga za soba przesuniecie po¬ lozenia równowagi elementu tlokowego 43 w aq prawo, a zatem doprowadzanie cieczy lub zmniej¬ szone odprowadzanie cieczy do lub z przestrzeni cylindrowej 11. Doprowadzanie cieczy do prze¬ strzeni cylindrowej 11 prowadzi do zmniejszenia przelozenia. Zwiekszenie pierwotnej predkosci 45 obrotowej pociaga zatem za soba tendencje do zmniejszenia przelozenia. Sprezyna srubowa 45 podlega napieciu,/wstep¬ nemu pod dzialaniem suwaka 49, polaczonego z przepona 50, za która umieszczona jest sprezyna 50 srubowa 51. W ten sposób mozna regulowac na¬ piecie wstepne sprezyny srubowej 45 w zaleznosci od róznicy cisnien gazu po obu stronach przepo¬ ny 50. Obudowa 53 przepony jest podzielona za pomoca przepony 50 na dwie przestrzenie 54 i 55. 5J Przestrzen 55 laczy sie za posrednictwem otworu 56 z otoczeniem, natomiast przestrzen 54, w któ¬ rej znajduje sie sprezyna srubowa 51, jest pola¬ czone np. za posrednictwem przewodu 57 poprzez zawór 58 oraz przewodu 59 z króccem wlotowym 60 silnika spalinowego, napedzajacego przekladnie. Przy otwartym zaworze 58 (polozenie, uwidocz¬ nione na rysunku) w przestrzeni 54 panuje takie samo cisnienie, jak w króccu wlotowym silnika napedowego, co pociaga za soba okreslone polo- ^ zenie przepony 50. Gdy przy otwieraniu prze-9 115 161 10

9. Urzadzenie wedlug jednego z zastrz. 1, zna¬ mienne tym, ze wejscie sterujace drugiego zawo¬ ru regulacyjnego (42) jest polaczone z czujnikiem (33) pierwotnej predkosci obrotowej.

10. Urzadzenie wedlug zastrz. 7 albo 9, znamien¬ ne tym, ze czujnik (33) pierwotnej predkosci obro¬ towej stanowi rurka Pitota, przejmujaca cisnienie cieczy w polaczonym z walem pierwotnym rowku pierscieniowym (32), zamknietym promieniowo do zewnatrz, polaczona przewodem cieczowym (34, 35) z przestrzenia robocza (36, 44) pierwszego zaworu regulacyjnego (18) i ewentualnie drugiego zaworu regulacyjnego (42).

11. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze w przypadku napedzania przekladni za pomo¬ ca silnika spalinowego ma ona srodki do regula¬ cji drugiego zaworu regulacyjnego (42) w zalez¬ nosci od cisnienia gazu, zassanego przez silnik spa¬ linowy lub od polozenia zaworu do doprowadza¬ lo 15 nia gazu silnika spalinowego.

12. Urzadzenie wedlug zastrz. 11, znamienne tym, ze króciec wlotowy silnika spalinowego jest po¬ laczony przewodem gazowym (57, 59) z komora, która jest zamknieta tlokiem ewentualnie przepo¬ na, których polozenie okresla napiecie wstepne sprezyny (45), wywierajacej sile na zawieradlo (43) drugiego zaworu regulacyjnego (42).

13. Urzadzenie wedlug zastrz. 12, znamienne tym, ze w przewód gazowy (57, 59) wlaczony jest wylaczalny element regulacyjny (58) dla zamyka¬ nia przewodu gazowego w przypadku niskiego cisnienia gazu, zassanego przez silnik.

14. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze na polaczonym na stale z walem pierwotnym kole stozkowym (3) pierwotnego kola pasowego (1) umieszczona jest pierscieniowa powierzchnia hamownicza (80) wspólpracujaca z co najmniej jednym dociskanym klockiem hamulcowym (79). PL PL PL PL PL PL