PL226322B1 - 1,2-Dicytroneloilo-sn-glicero-3-fosfocholina oraz sposób jej otrzymywania - Google Patents

Description

Opis wynalazku

Przedmiotem wynalazku jest fosfolipidowa pochodna kwasu cytronelowego 1,2-dicytroneloilosn-glicero-3-fosfocholina, o wzorze 1, przedstawionym na rysunku, oraz sposób jej otrzymywania.

Związek ten jako pochodna naturalnej lecytyny może znaleźć zastosowanie w przemyśle chemicznym, kosmetycznym, farmaceutycznym oraz jako środek w terapii chorób nowotworowych.

Kwas cytronelowy to acykliczny monoterpenowy kwas karboksylowy, który jest szeroko rozpowszechniony w przyrodzie. Występuje między innymi w ekstrakcie i olejku eterycznym pozyskiwanym z roślin należących do rodziny bodziszkowatych (Geraniaceae) (Lis-Balchin i in., Journal of Essential Oil Research 1999, 11, s. 83). Stosowany jest w przemyśle spożywczym jako środek aromatyzujący (Maarse i in. Volatile Components in Food - Qualitative and Quantitative Data. Zeist: Central Instituut Voor Voedingsonderzioek TNO 1999). Z użytecznych właściwości biologicznych wymienić należy szerokie spektrum aktywności przeciwdrobnoustrojowej kwasu cytronelowego (Wuryatmo i in., Journal of Agricultural and Food Chemistry 2003, 51, s. 2637), która warunkuje jego zastosowanie w przemyśle kosmetycznym (Martin i in., ChemSusChem 2008, 1, s. 242), (Yamaguchi 1997, US5658584).

Celem wynalazku było opracowanie metody otrzymywania nowego produktu - fosfolipidowej pochodnej zawierającej cząsteczki kwasu cytronelowego w pozycji sn-1 i sn-2 fosfatydylocholiny, która pełni w tym wypadku rolę nośnika aktywnego biologicznie kwasu terpenoidowego ułatwiając jego wnikanie do komórek żywych.

Nie są znane metody otrzymywania pochodnych fosfolipidowych izoprenoidów i cząsteczką kwasu cytronelowego.

Istotą wynalazku jest 1,2-dicytroneloiIo-sn-glicero-3-fosfocholina.

Istotą sposobu otrzymywan ia fosfolipidowej pochodnej z cząsteczką kwasu cytronelowego, jaką jest 1,2-dicytroneloilo-sn-glicero-3-fosfocholina jest to, że kwas cytronelowy poddaje się reakcji estryfikacji z kompleksem sn-gIicero-3-fosfocholiny i chlorku kadmu w obecności 4-dimetyloaminopirydyny, z udziałem czynnika sprzęgającego jakim jest N,N'-dicykloheksylokarbodimid. Całą reakcję prowadzi się w środowisku bezwodnego chlorku metylenu albo chloroformu.

Sposób, według wynalazku, objaśniony jest bliżej na przykładzie wykonania.

P r z y k ł a d 1

Do fiolki zawierającej kwas cytronelowy (121 mg, 0.71 mmol), osuszony kompleks soli kadmowej z sn-glicero-3-fosfocholiny (GPCxCdCl2, 100 mg, 0.23 mmol) i 4-dimetyloaminopirydynę (DMAP) ₃ (44 mg, 0.38 mmol) rozpuszczone w 4 cm³ bezwodnego chlorku metylenu dodaje się N,N'₃

-dicykloheksylokarbodiimidu (DCC) (154 mg, 0.75 mmol) rozpuszczonego w 3 cm³ bezwodnego chlorku metylenu. Zawiesinę miesza się intensywnie w temperaturze pokojowej w atmosferze N2 przez 72 godziny. Po tym czasie mieszaninę poreakcyjną odsącza się pod zmniejszonym ciśnieniem na lejku Shotta, a do przesączu dodaje się żywicę jonowymienną (DOWEX 50W X8 w formie H⁺) i miesza przez 30 minut. Następnie żywicę jonowymienną odsącza się, a rozpuszczalnik odparowuje się pod zmniejszonym ciśnieniem. Surowy produkt oczyszcza się za pomocą chromatografii kolumnowej na żelu krzemionkowym stosując jako eluent mieszaninę rozpuszczalników CHCl3:MeOH:H2O, 65:25:4 (v/v/v). Otrzymuje się 110 mg (0.196 mmol) diacylo-sn-glicero-3-fosfocholinę z cząsteczkami kwasu cytronelowego w pozycji sn-1 i sn-2 z wydajnością 86% w postaci mazistej substancji.

Współczynnik podziału (R_f) w cienkowarstwowej chromatografii cieczowej wyniósł 0.28 (CHCl3:MeOH:H2O, 65:25:4 (v/v/v)).

Czystość potwierdzona przy użyciu wysokosprawnej chromatografii cieczowej (HPLC) wynosiła >99%.

Warunki analizy: kolumna Betasil Diol-100; eluent: bufor z 1% trietyloaminy (A), heksan (B), propan-2-ol (C) o przepływie 1,5 mL/min; temperatura 303 K; program (0 min - 0/43/57 (%A/%B/%C), 5 min - 3/40/57, 8 min 10/40/50, 13 min - 10/40/50, 13,1 min - 0/43/57, 22 min - 0/43/57),

Dane spektroskopowe otrzymanej 1,2-dicytroneloilo-sn-glicero-3-fosfocholiny są następujące:

¹H NMR (600 MHz, CDCh/CD3OD 2:1 (v/v)), δ: 0.70, 0.71 (dwa d, m J = 7.8 Hz, 12H, CH3-9sn-1 (A) , CH3-9sn-1 (B), CH3-9sn-2 (A), CH3-9sn-2 (B)), 0,99 (m, 4H, jeden z CH2-4sn-1 (A), jeden z CH2-4sn-1 (B) , jeden z CH2-4sn-2 (A), jeden z CH2-4sn-2 (B)), 1.12 (m, 4H, jeden z CH2-4sn-1 (A), jeden z CH2-4sn-1 (B), jeden z CH2-4sn-2 (A), jeden z CH2-4sn-2 (B)), 1.36, 1.44 (dwa s, 24H, CH3-8sn-1 (A), CH3-8sn-1 (B), CH3-10sn-1 (A), CH3-10sn-1 (B), CH3-8sn-2 (A), CH3-8sn-2 (B), CH3-10sn-2 (A), CH3-10sn-2 (B)), 1.66-1.81 (m, 12H, CH2-5sn-1 (A), CH2-5sn-1 (B), CH2-5sn-2 (A), CH2-5sn-2 (B), H-3sn-1 (A), H-3sn-1 (B), H-3sn-2 (B)), 1.86-1.95 (m, 4H, jeden z CH2-2sn-1 (A), jeden z CH2-2sn-1 (B), jeden z CH2-2sn-2 (A), jeden z CH2-2sn-2(B)), 2.07-2.14

PL 226 322 B1 (m, 4H, jeden z CH2-2sn-1 (A), jeden z CH2-2sn-1 (B), jeden z CH2-2sn-2 (A), jeden z CH2-2sn-2 (B)), 2.99 (s, 18H, -N(CH3)3 (A), N(CH3)3 (B)), 3.38-3.39 (m, 4H, C^-β (A), C^-β (B)), 3.77 (m, 4H, CH2-3' (A), CH2-3' (B)), 3.92 (m, 2H, jeden z CH2-I’ (A), jeden z CH2-I’ (B)), 4.03 (m, 4H, CH₂-a (A), CH₂-a (B)), 4.19 (m, 2H, jeden z CH2-1' (A), jeden z CH2-1' (B)), 4.84 (t, J =7,2 Hz, 4H, H-6sn-1 (A), H-6sn-1 (B), H-6sn-2 (A), H-6sn-2 (B)), 5.00 (m, 2H, H-2' (A), H-2' (B)).

¹³C NMR (150 MHz, CDCI3/CD3OD 2:1 (v/v)) δ: 16.91,24.96 (C-8sn-i (A), C-8sn-i (B), C-8sn-₂ (A), C-8sn-2 (B), C-10sn-1 (A), C-10sn-1 (B), C-10sn-2 (A), C-10sn-2 (B)), 18.77, 18.78, 18.85 (C-9sn-1 (A), C-9sn-1 (B), C-9sn-2 (A), C-9sn-2 (B)), 24.88 (C-5sn-1 (A), C-5sn-1 (B), C-5sn-2 (A), C-5sn-2 (B)), 29.49, 29.53, 29.56 (C-3sn-1 (A), C-3sn-1 (B), C-3sn-2 (A), C-3sn-2 (B)), 36.20, 36.23 (C-4sn-1 (A), C-4sn-1 (B), C-4sn-2 (A), C-4sn-2 (B)), 40.99, 41.15, 41.16 (C-2sn-1 (A), C-2sn-1 (B), C-2sn-2 (A), C-2sn-2 (B)), 53,56, 53.58, 53.61 (-N(CH3)3 (A) , (-N(CH3)3 (B)), 58.73, 58.77 (C-α (A), C-α (B)), 62.21 (C-1' (A), C-1' (B)), 63.26, 62.29 (C-3' (A), C-3' (B)), 65.94, 65.95 (C-β (A), C-β (B)), 69.88, 69.93 (C-2' (A), (C-2' (B)), 123.64 (C-6sn-1 (A), C-6sn-1 (B) , C-6sn-2 (A), C-6sn-2 (B)), 131.09 (C-7sn-1 (A), C-7sn-1 (B), C-7sn-2 (A), C-7sn-2 (B)), 172.55, 172.97 (C-1sn-1 (A), C-1sn-1 (B), C-1sn-2 (A), C-1sn-2 (B).

³¹P NMR (121 MHz, CDCl3/CD3OD 2:1 (v/v)) δ: -0.79 (α, β) - oznacza sygnały pochodzące od choliny

P r z y k ł a d 2

Postępuje się tak jak w przykładzie 1 z tym, że jako rozpuszczalnik w reakcji estryfikacji stosuje się bezwodny chloroform.

Claims (3)

1. 1,2-Dicytroneloilo-sn-glicero-3-fosfochoIina, o wzorze 1, przedstawionym na rysunku.

2. Sposób otrzymywania 1,2-dicytroneloilo-sn-glicero-3-fosfocholina, znamienny tym, że kwas cytronelowy poddaje się reakcji estryfikacji z kompleksem sn-glicero-3-fosfocholiny i chlorku kadmu w obecności 4-dimetyloaminopirydyny, z udziałem czynnika sprzęgającego jakim jest N,N'-dicykloheksylokarbodiimid, przy czym reakcje prowadzi się w środowisku bezwodnego chlorku metylenu albo chloroformu, a zawiesinę miesza się przez co najmniej jedną dobę, następnie wydziela się powstałą fosfatydylocholinę.

3. Sposób według zastrz. 2, znamienny tym, że proces estryfikacji prowadzi się w temperaturze od 18 do 55°C.