PL228426B1 - 1’-{2-[(2’’E)-2’’-Butylideno-1’’,3’’,3’’trimetylo]cykloheksylo}acetylo- 2’-palmitoilo-sn-glicero-3’-fosfocholina oraz sposób jej otrzymywania - Google Patents

Description

Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12)OPIS PATENTOWY ₍i₉₎PL ₍u)228426 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 419202 (®1) IntCI.

C07F 9/10 (2006.01) C07C 67/04 (2006.01) A61P 35/00 (2006.01) (22) Data zgłoszenia: 21.10.2016 r-{2-[(2E)-2-Butylideno-1,3,3trimetylo]cykloheksylo}acetylo-2'-palmitoilo-sn-glicero-3'-fosfocholina oraz sposób jej otrzymywania (73) Uprawniony z patentu:

UNIWERSYTET PRZYRODNICZY WE WROCŁAWIU, Wrocław, PL (43) Zgłoszenie ogłoszono:

27.02.2017 BUP 05/17 (45) O udzieleniu patentu ogłoszono:

30.03.2018 WUP 03/18 (72) Twórca(y) wynalazku:

ANNA GLISZCZYŃSKA, Wrocław, PL NATALIA NIEZGODA, Wrocław, PL WITOLD GŁADKOWSKI, Wrocław, PL (74) Pełnomocnik:

rzecz, pat. Anna Olszewska co

CM

CO

CM

CM

Ω.

PL 228 426 B1

Opis wynalazku

Przedmiotem wynalazku jest 1’-{2-[(2”E)-2”butylideno-1”,3”,3”-trimetylo]cykloheksylo}acetylo-2’-palmitoilo-sn-glicero-3’-fosfocholina o wzorze 1, przedstawionym na rysunku oraz sposób jej otrzymywania.

Wynalazek może znaleźć zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym, chemicznym oraz jako środek w terapii chorób nowotworowych.

Łączenie dwóch biologicznie aktywnych związków to metoda otrzymywania pochodnych o zwiększonej aktywności biologicznej. Celem wynalazku było zatem opracowanie metody otrzymywania fosfatydylocholiny zawierającej w swojej strukturze kwas izoprenoidowy o budowie cyklicznej.

Z opisu zgłoszenia nr P. 418 654 znana jest pochodna fosfolipidowa zawierająca cząsteczki kwasu 2-(2-butylideno-1,3,3-trimetylocykloheksylo)octowego jednocześnie w pozycji sn-1 i sn-2 fosfatydylocholiny.

Z opisu zgłoszenia nr P. 418 944 znana jest również heteropodstawiona fosfatydylocholina, która posiada w pozycji sn-1 cząsteczkę kwasu palmitynowego i kwas 2-(2-butylideno-1,3,3-trimetylocykloheksylo)octowy w pozycji sn-2 oraz 2-lizofosfatydylocholina zawierająca kwas 2-(2-butylideno-1,3,3-trimetylocykloheksylo)octowy w pozycji sn-1 znana z opisu zgłoszenia nr P. 419 070.

Nie jest znana fosfatydylocholina zawierająca cząsteczkę kwasu 2-(2-butylideno-1,3,3-trimetylocykloheksylo)octowego w pozycji sn-1 i cząsteczkę kwasu palmitynowego w pozycji sn-2.

Istotą wynalazku jest 1’-{2-[(2”E)-2”butylideno-1”,3”3”-trimetylo]cykloheksylo}acetylo-2’-palmitoilo-sn-glicero-3'-fosfocholina, przedstawiona na rysunku oraz sposób jej otrzymywania.

Istotą sposobu otrzymywania fosfolipidu z cząsteczką kwasu 2-(2-butylideno-1,3,3-trimetylocykloheksylo)octowego, którym jest 1’-{2-[(2”E)-2”butylideno-1 ”,3”,3”-trimetylo]cykloheksylo}acetylo-2’-palmitoilo-sn-glicero-3'-fosfocholina, jest to, że kwas palmitynowy poddaje się reakcji estryfikacji z 1’-{2-[(2”E)-2”-butylideno-1”,3”3”-trimetylo]cykloheksylo}acetylo-2’-hydroksy-sn-glicero-3’-fosfocholiną w obecności 4-dimetyloaminopirydyny z udziałem N,N-dicykloheksylokarbodiimidu jako czynnika sprzęgającego. Reakcję prowadzi się w środowisku bezwodnego chlorku metylenu przez co najmniej 24 godziny, a następnie wydziela powstały produkt.

Korzystnie jest, gdy proces estryfikacji prowadzi się w temperaturze od 18 do 55°C.

Sposób, według wynalazku, objaśniony jest bliżej na przykładzie wykonania.

P r z y k ł a d 1

Do 67 mg (0,14 mmol) osuszonej 1’-{2-[(2”E)-2”butylideno-1”,3”,3”-trimetylo]cykloheksylo}acetylo-2’-palmitoilo-sn-glicero-3’-fosfocholiny rozpuszczonej w bezwodnym chlorku metylenu (CH2CI2, 1 cm³) dodaje się 144 mg (0,56 mmol) kwasu palmitynowego rozpuszczonego w 3 cm³ bezwodnego chlorku metylenu, 4-dimetyloaminopirydynę (DMAP) (34 mg, 0,28 mmol) rozpuszczoną w 3 cm³ bezwodnego chlorku metylenu oraz N,N-dicykloheksylokarbodiimid (DCC) (120 mg, 0,58 mmol) również rozpuszczony w bezwodnym chlorku metylenu (CH2CI2, 3 cm³). Zawiesinę miesza się intensywnie w temperaturze 40°C w atmosferze N2 przez 72 godziny. Po tym czasie mieszaninę poreakcyjną odsącza się pod zmniejszonym ciśnieniem na lejku Schotta, a do przesączu dodaje się żywicę jonowymienną formie H+ i miesza przez 30 minut. Następnie, żywicę jonowymienną odsącza się, a rozpuszczalnik odparowuje pod zmniejszonym ciśnieniem. Surowy produkt oczyszcza się za pomocą chromatografii kolumnowej na żelu krzemionkowym stosując jako eluent mieszaninę rozpuszczalników CHCb:MeOH:H2O, 65:25:4 (v/v/v). Otrzymuje się 45 mg (0,066 mmol) 1’-{2-[(2”E)-2”butylideno-1”,3”,3”-trimetylo]cykloheksylo}acetylo-2’-palmitoilo-sn-glicero-3’-fosfocholinę, z wydajnością 47% w postaci mazistej substancji. Czystość potwierdzona przy użyciu wysokosprawnej chromatografii cieczowej (HPLC) wynosiła > 99%.

Dane spektroskopowe otrzymanego związku są następujące:

¹H NMR (600 MHz, CDCI3/CD3OD 2:1 (v/v)), δ: 0,64 (t, J = 6,6 Hz, 6H, CH3(CH2)13CH2C(O) (A), CH3(CH2)13CH2C(O) (B)), 0,67 (t, J = 7,2 Hz, 6H, CH3-10 (A), CH3-10 (B)), 0,96 (s, 12H, CH3-11 (A), CHs-11 (B), CH3-12 (A), CH3-12 (B), 1,02-1,05 (m, 54H, CH3(CH2)12CH2CH2C(O) (A),

CH3(CH2)12CH2CH2C(O) (B), CH3-13 (A), CH3-13 (B)), 1,09-1,16 (m, 8H, CH2-9 (A), CH2-9 (B), jeden z CH2-5 (A), jeden z CH2-5 (B), jeden z CH2-6 (A), jeden z CH2-6 (B)), 1,31-1,37 (m, 10H, CH2-4 (A), CH2-4 (B), CH3(CH2)12CH2CH2C(O) (A), CH3(CH2)12CH2CH2C(O) (B), jeden z CH2-5, jeden z CH2-5 (B)), 1,47-1,51 (m, 2H, jeden z CH2-6 (A), jeden z CH2-6 (B)), 1,91-1,95 (m, 4H, CH2-8 (A), CH2-8 (B)), 2,09 (t, J = 7,8 Hz, 4H, CH3(CH2)13CH2C(O) (A), CH3(CH2)13CH2C(O) (B)), 2,08-2,34 (cztery d, J = 13,8 Hz, dwa układy AB, 4H, CH2-14 (A), CH2-14 (B)), 2,99 (s, 18H, -N(CH3)3 (A), -N(CH3)3 (B)), 3,39-3,43 (m, 4H, CH2-3 (A), CH2-3 (B)), 3,78-3,80 (m, 4H, CH2-3' (A), CH2-3' (B)), 3,84-3,91 (dwa dd, J = 12,0,

PL 228 426 B1

6,6 Hz, 2H, jeden z CH2-I' (A), jeden z CH2-I' (B)), 4,03-4,08 (szeroki s, 4H, CH2-a (A), CH2-a (B)), 4,08-4,13 (dwa m, 2H, jeden z CH2-1' (A), jeden z CH2-1' (B)), 4,97-4,99 (m, 4H, H-2' (A), H-2' (B), H-7 (A), H-7 (B));

¹³C NMR (151 MHz, CDCI3/CD3OD 2:1 (v/v)) δ: 13,39 (CH3(CH2)13CH2C(O) (A),

CH3(CH2)13CH2C(O) (B)), 13,55 (C-10 (A), C-10), 17,11, 17,13 (C-4 (A), C-4 (B)), 22,27 (CH3CH2(CH2)12CH2C(O) (A), (CH3CH2(CH2)12CH2C(O) (B)), 23,36 (C-9 (A), C-9 (B)), 24,48 (CH3CH2(CH2)12CH2C(O) (A), (CH3CH2(CH2)12CH2C(O) (B)), 28,74, 28,93, 29,11, 29,26, 29,23, 29,30 (CH3CH2(CH2)hCH2C(O) (A), (CH3CH2(CH2)nCH2C(O)) (B)), 29,72, 30,07, 30,23, 30,92, 31,01 (C-11, C-11 (B), C-12 (A), C-12 (B), C-13 (A), C-13 (B)), 31,53 (C-8 (A), C-8), 33,84 (CHsCH2(CH2)13CH2C(O) (A), (CH3CH2(CH2)13CH2C(O) (B)), 34,93 (C-3 (A), C-3 (B)), 35,67, 35,70 (C-6 (A), C-6 (B)), 39,18 (C-1 (A), C-1 (B)), 40,80 (C-5 (A), C-5 (B)), 47,14, 47,17 (C-14 (A), C-14 (B)), 53,75 (t, J = 3,5 Hz, -N(CH3)3 (A), -N(CH3)3 (B)), 59,02 (d, J = 4,8 Hz, C-α (A), C-α (B)), 61,87, 61,92 (C-1' (A), C-1' (B)), 63,71 (d, J = 4,8 Hz, C-3' (A), C-3' (B)), (m, C-β (A), C-β (B)), 69,97 (m, C-2' (A), C-2' (B)), 126,58, 126,61 (C-7 (A), C-7 (B)), 148,84, 148,87 (C-2 (A), C-2 (B)), 171,79, 171,80 (C-15 (A), C-15 (B)), 173,23 (CH3CH2(CH2)13CH2C(O)) (A), (CH3CH2(CH2)13CH2C(O) (B));

³¹P NMR (243 MHz, CDCI3/CD3OD 2:1 (v/v)) δ: -1.04;

(a, β) - oznacza sygnały pochodzące od choliny.

Claims (3)

1. Zastrzeżenia patentowe

   1. 1'-{2-[(2''E)-2''-Butylideno-1 ”,3”,3”-trimetylo]cykloheksylo}acetylo-2'-palmitoilo-sn-glicero-3'-fosfocholina o wzorze 1, przedstawionym na rysunku.
2. 2. Sposób otrzymywania fosfolipidowej pochodnej kwasu 2-(2-butylideno-1,3,3-trimetylocykloheksylo)octowego, znamienny tym, że kwas palmitynowy rozpuszczony w bezwodnym chlorku metylenu poddaje się reakcji estryfikacji z 1'-{2-[(2”E)-2”butylideno-1”,3''3”-trimetylo]cykloheksylo}acetylo-2'-palmitoilo-sn-glicero-3'-fosfocholiną w obecności 4-dimetyloaminopirydyny, z udziałem czynnika sprzęgającego jakim jest N,N-dicykloheksylokarbodiimid, przy czym reakcję prowadzi się w środowisku bezwodnego chlorku metylenu, a zawiesinę miesza się przez co najmniej jedną dobę, następnie wydziela się powstałą 1'-{2-[(2”E)-2”butylideno-1”,3”3”-trimetylo]cykloheksylo}acetylo-2'-palmitoilo-sn-glicero-3'-fosfocholinę.
3. 3. Sposób według zastrz. 2, znamienny tym, że proces estryfikacji prowadzi się w temperaturze od 18 do 55°C.