PL238119B1 - 1’,2’-Di[3,7,11-trimetylo-3-winylododeka-6,10-dienoilo]-snglicero- 3’-fosfocholina oraz sposób otrzymywania 1’,2’-di[3,7,11- trimetylo-3-winylododeka-6,10-dienoilo]-sn-glicero-3’-fosfocholiny - Google Patents

Abstract

Zgłoszenie dotyczy 1,2-diizoprenoilo-sn-glicero-3-fosfocholiny, o wzorze 1 oraz sposobu jej otrzymywania na drodze estryfikacji kwasu (E)-3,7,11-trimetylo-3-winylododeka-6,10-dienowego kompleksem sn-glicero-3-fosfocholiny i chlorku kadmu z udziałem czynnika sprzęgającego jakim jest N,N'-dicykloheksylokarbodiimid oraz w obecności 4-dimetyloaminopirydyny w środowisku bezwodnego chlorku metylenu. Zgłoszenie to może znaleźć zastosowanie w terapii chorób nowotworowych.

Description

Opis wynalazku

Przedmiotem wynalazku jest 1’,2’-di[3,7,11-trimetylo-3-winylododeka-6,10-dienoilo]-sn-glicero3’-fosfocholina, o wzorze 1, przedstawionym na rysunku.

Przedmiotem wynalazku jest także sposób otrzymywania 1’,2’-di[3,7,11-trimetylo-3-winylododeka-6,10-dienoilo]-sn-glicero-3’-fosfocholiny, o wzorze 1.

Związek ten może znaleźć zastosowanie w terapii chorób nowotworowych jako składnik leków.

Należący do seskwiterpenów farnezol wykazuje szereg użytecznych dla człowieka właściwości terapeutycznych. Wśród nich na szczególną uwagę zasługuje aktywność cytotoksyczna farnezolu względem komórek nowotworowych. Wykazano, że farnezol w badaniach in vitro i in vivo hamuje wzrost guzów wątroby (Burke YD i in., Lipids, 32, s. 151), (Burke YD i in., Anticancer Research, 2002, 22, s. 3127), a jego regularne przyjmowanie ogranicza ryzyko występowania chorób nowotworowych.

Równie obiecujące wyniki aktywności wykazano dla fosfatydylowej pochodnej farnezolu. Yammamoto i wsp. za pomocą metod enzymatycznych wprowadzili cząsteczkę farnezolu do szkieletu fosfatydylocholiny w miejsce występującej tam naturalnie choliny obserwując wzrost aktywności biologicznej uzyskanej pochodnej względem badanych linii komórek nowotworowych białaczki i prostaty (Yamamoto Y i in., Bioorganic and Medicinal Chemistry Letters, 2008, 18, s. 4044).

Kwas (E)-3,7,11-trimetylo-3-winylododeka-6,10-dienowy jest analogiem strukturalnym farnezolu, który w miejscu wiązania podwójnego przy atomie węgla C-3 łańcucha izoprenoidowego farnezolu posiada ugrupowanie winylowe. Dotychczas nie został opisany w literaturze fosfolipid zawierający w swojej strukturze cząsteczkę kwasu (E)-3,7,11-trimetylo-3-winylododeka-6,10-dienowego.

Istotą wynalazku jest 1’,2’-di[3,7,11-trimetylo-3-winylododeka-6.10-dienoilo]-sn-glicero-3’-fosfocholina zawierająca cząsteczki kwasu (E)-3,7,11-trimetylo-3-winylododeka-6,10-dienowego w pozycjach sn-1 i sn-2 fosfatydylocholiny.

Istotą sposobu według wynalazku jest to, że rozpuszczony w bezwodnym chlorku metylenu kwas (E)-3,7,11-trimetylo-3-winylododeka-6,10-dienowy poddaje się reakcji estryfikacji kompleksem sn-glicero-3-fosfocholiny i chlorkiem kadmu w obecności 4-dimetyloaminopirydyny stosując N, N-dicykloheksylokarbodiimid jako czynnik sprzęgający. Reakcję prowadzi się w środowisku bezwodnego chlorku metylenu otrzymując 1 ’,2’-di[3,7,11-trimetylo-3-winylododeka-6,10-dienoilo]-sn-glicero-3’- fosfocholinę. Zawiesinę miesza się przez co najmniej jedną dobę, a następnie mieszaninę poreakcyjną odsącza się pod zmniejszonym ciśnieniem, do przesączu dodaje się żywicę jonowymienną w formie H+, miesza przez co najmniej 30 minut, żywicę jonowymienną odsącza się, rozpuszczalnik odparowuje się pod zmniejszonym ciśnieniem, a surowy produkt, którym jest 1’,2’-di[3,7,11-trimetylo-3-winylododeka-6,10-dienoilo]-sn-glicero-3’-fosfocholina oczyszcza się za pomocą chromatografii kolumnowej na żelu krzemionkowym.

Korzystne jest, gdy proces estryfikacji prowadzi się w temperaturze od 18 do 55°C.

Korzystnie również jest, gdy produkt oczyszcza się stosując jako eluent mieszaninę rozpuszczalników CHCls:MeOH:H20, 65:25:4 w proporcji objętościowej.

Zasadniczą zaletą wynalazku jest otrzymanie z bardzo wysoką wydajnością i czystością 1,2-diizoprenoilo-sn-glicero-3-fosfocholiny o wzorze 1.

Wynalazek jest bliżej objaśniony w przykładzie wykonania.

P r z y k ł a d 1

Osuszony kompleks sn-glicero-3-fosfocholiny z chlorkiem kadmu (GPCxCdCl2, 100 mg, 0.23 mmol) rozpuszcza się w bezwodnym chlorku metylenu (CH2CI2, 1 cm³). Następnie do zawiesiny dodaje się roztwór kwasu (E)-3,7,11 -trimetylo-3-winylododeka-6,10-dienowego (243 mg, 0.92 mmol) w bezwodnym chlorku metylenu (4 cm³), 4-dimetyloaminopirydynę (DMAP) (56 mg, 0.46 mmol) rozpuszczoną w 1 cm³ bezwodnego chlorku metylenu oraz N,N-dicykloheksylokarbodiimid (DCC) (190 mg, 0.97 mmol) rozpuszczony również w 1 cm³ bezwodnego chlorku metylenu. Całość miesza się intensywnie w temperaturze 40°C w atmosferze N2 przez 72 godziny. Po tym czasie mieszaninę poreakcyjną odsącza się pod zmniejszonym ciśnieniem na lejku Schotta, a do przesączu dodaje się żywicę jonowymienną (DOWEX 50W X8 w formie H+) i miesza przez 30 minut. Następnie żywicę jonowymienną odsącza się, a rozpuszczalnik odparowuje się pod zmniejszonym ciśnieniem. Surowy produkt oczyszcza się za pomocą chromatografii kolumnowej na żelu krzemionkowym stosując jako eluent mieszaninę rozpuszczalników CHCl3:MeOH:H20, 65:25:4 (v/v/v). Otrzymuje się 146 mg (0.195 mmol) 1’,2’-di[3,7,11-trimetylo-3-winylododeka-6,10-dienoilo]-sn-glicero-3’-fosfocholinę z cząsteczkami kwasu (E)-3,7,11-trimetylo-3PL 238 119 B1

-winylododekanoilo-6,10-dienylowego w pozycji sn-1 i sn-2 z wydajnością 86% w postaci mazistej substancji o czystości >98% (wg HPLC).

Dane spektroskopowe otrzymanego związku są następujące:

1H NMR (600 MHz, CDCI3/CD3OD 2:1 (v/v)), δ: 0.91,0.92 (dwa s, 12H, CH3-15sn-i (A), CH3-15sn-i (B), CH3-15sn-2 (A), CH3-15sn-2 (B)), 1.17-1.22 (m, 8H, CH2-4sn-1 (A), CH2-4sn-1 (B), CH2-4sn-2 (A), CH2-4sn-2 (B)), 1.36, 1.45 (two s, 24H, CH3-12sn-1 (A), CH3-12sn-1 (B), CH3-12Sn-2(A), CH3-12Sn-2(B), CH3-17Sn-1 (A), CH3-17sn-1 (B), CH3-17sn-2 (A), CH3-17sn-2(B)), 1.37 (s, 12H, CH3-16sn-1 (A), CH3-16sn-1 (B), CH3-16sn-2 (A), CH3-16sn-2(B)), 1.67-1.71 (m, 8H, CH2- 5sn-1 (A), CH2-5sn-1 (B), CH2-5sn-2(A), CH2-5sn-2 (B)), 1.72-1.75 (m, 8H, CH2-8sn-1 (A), CH2-8sn-1 (B), CH2-8sn-2 (A), CH2-8sn-2 (B)), 1.81-1.85 (m, 8H, CH2-9sn-1 (A), CH2-9sn-1 (B), CH2-9sn-2 (A), CH2-9sn-2 (B)), 2.09-2.18 (m, 8H, CH2-2sn-1 (A), CH2-2sn-1 (B), CH2-2sn-2 (A), CH2-2sn-2 (B)), 2.99 (S, 18H, -N(CH3)3 (A), -N(CH3)3(B)), 3.36-3.40 (szeroki s, 4H, CH2-β (A), CH2-β (B)), 3.72-3.79 (m, 4H, CH2-3' (A), CH2-3' (B)), 3.89 (dd, J = 12.0, 6.6 Hz, 2H, jeden z CH2-1’ (A), jeden z CH2-1’ (B)), 4.00-4.05 (szeroki s, 4H, CH2-a (A), CH2-a (B)), 4.13 (m, 2H, jeden z CH2-1' (A), jeden z CH2-1' (B)), 4.73 (dwa d, J = 17.4 Hz, 4H, jeden z CH2-14sn-1 (A), jeden z CH2-14sn-1 (B), jeden z CH2-14sn-2 (A), jeden z CH2-14sn-2 (B)), 4.81 (dwa d, J = 10.8 Hz, 4H, jeden z CH2-14sn-1 (A), jeden z CH2-14sn-1 (B), jeden z CH2-14sn-2 (A), jeden z CH2-14sn-2 (B)), 4.85-4.87 (m, 8H, H-6sn-1 (A), H-6sn-1 (B), H-6sn-2 (A), H-6sn-2 (B), H-10sn-1 (A), H-10sn-1 (B), H-10sn-2 (A), H-10sn-2 (B)), 4.96 (m, 2H, H-2' (A), H-2' (B)), 5.56-5.61 (m, 4H, H-13sn-1 (A), H-13sn-1 (B), H-13sn-2(A), H-13sn-2 (B));

¹³C NMR (151 MHz, CDCI3/CD3OD 2:1 (v/v)) δ: 15.27, 24.99 (C-12sn-1 (A), C-12sn-1 (B), C-12sn-2 (A), C-12sn-2(B), C-17sn-1 (A), C-17sn-1 (B), C-17sn-2(A), C-17sn-2 (B)), 16.98 (C-16sn-1 (A), C-16sn-1 (B), C16sn-2 (A), C-16sn-2 (B)), 22.27 (C-5sn-1 (A), C-5sn-1 (B), C-5sn-2 (A), C-5sn-2 (B)), 22.35, 22.40 (Ο-15sn-1 (A), C-15sn-1 (B), C-15sn-2(A), C-15sn-2 (B)), 26.23 (C-9sn-1 (A), C-9sn-1 (B), C-9sn-2(A), C-9sn-2(B)), 38.72, 38.80 (C-3sn-1 (A), C-3sn-1 (B), C-3sn-2 (A), C-3sn-2 (B)), 39.24 (C-8sn-1 (A), C-8sn-1 (B), C-8sn-2 (A), C-8sn-2 (B)), 40.39, 40.42 (C-4sn-1 (A), C-4sn-1 (B), C-4sn-2 (A), C-4sn-2 (B)), 44.44, 44.47, 44.48, 44.54 (C-2sn-1 (A), C2sn-1 (B), C-2sn-2 (A), C-2sn-2 (B)), 53.63 (m, -N(CH3)3 (A), -N(CH3)3 (B)), 58.65 (m, C-α (A), C-a (B)), 62.18 (C-1’ (A), C-1' (B)), 63.16 (m, C-3' (A), C-3' (B)), 66.01 (m, C-β (A), Ο-β), 69.90 (d, J = 6.0 Hz, C-2' (A), C-2' (B)), 111.84, 111.88 (C-14sn-1 (A), C-14sn-1 (B), C-14sn-2 (A), C-14sn-2 (B),), 123.72 (C-10sn-1 (A), C10sn-1 (B), C-10sn-2 (A), C-10sn-2 (B)), 123.83 (C-6sn-1 (A), C-6sn-1 (B), C-6sn-2 (A), C-6sn-2 (B)), 130.81 (C11sn-1 (A), C-11sn-1(B), C-11sn-2 (A), C-11sn-2 (B)), 134.67 (C-7sn-1 (A), c-7sn-1 (B), C-7sn-2 (A), Ο-7sn-2(B)), 144.71, 144.75 (C-13sn-1 (A), C-13sn-1 (B)), C-13sn-2 (A), C-13sn-2(B)), 170.91 , 171 .35 (C-1 sn-1 (A), C-1 sn-1 (B), C-1 sn-2 (A), C-1 sn-2 (B));

³¹P NMR (243 MHz, CDCI3/CD3OD 2:1 (v/v)) -0.80;

(a, β) - oznacza sygnały pochodzące od choliny

Claims (4)

1. 1’,2’-Di[3,7,11-trimetylo-3-winylododeka-6,10-dienoilo]-sn-glicero-3’-fosfocholina o wzorze 1 przedstawionym na rysunku

2. Sposób otrzymywania 1’,2’-di[3,7,11-trimetylo-3-winylododeka-6,10-dienoilo]-sn-glicero-3’- fosfocholiny, znamienny tym, że kwas (E)-3,7,11 -trimetylo-3-winylododekanoilo-6,10-dienylowy, rozpuszczony w bezwodnym chlorku metylenu, poddaje się reakcji estryfikacji kompleksem sn-glicero-3-fosfocholiny i chlorku kadmu w obecności 4-dimetyloaminopirydyny, z udziałem czynnika sprzęgającego jakim jest N,N-dicykloheksylokarbodiimid, przy czym reakcję prowadzi się w środowisku bezwodnego chlorku metylenu, a zawiesinę miesza się przez co najmniej jedną dobę, a następnie mieszaninę poreakcyjną odsącza się pod zmniejszonym ciśnieniem, do przesączu dodaje się żywicę jonowymienną w formie H+, miesza przez co najmniej 30 minut, żywicę jonowymienną odsącza się, rozpuszczalnik odparowuje się pod zmniejszonym ciśnieniem, a surowy produkt, którym jest 1’,2’-di[3,7,11-trimetylo-3-winylododeka-6,10dienoilo]-sn-glicero-3’-fosfocholina oczyszcza się za pomocą chromatografii kolumnowej na żelu krzemionkowym.

3. Sposób według zastrz. 2, znamienny tym, że proces estryfikacji prowadzi się w temperaturze od 18 do 55°C.

4. Sposób według zastrz. 2, znamienny tym, że produkt oczyszcza się stosując jako eluent mieszaninę rozpuszczalników CHChMeOH:H2O, 65:25:4 w proporcji objętościowej