PL110477B1 - Method of producing new derivatives of aminoacids - Google Patents

Description

Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarza¬ nia nowych pochodnych aminokwasów o wzorze ogólnym 1, w którym A1 oznacza grupe hydroksy¬ lowa, alkoksylowa o 1—4 atomach wegla, aralko¬ ksylowa o 7—9 atomach wegla ewentualnie pod¬ stawiona w pierscieniu grupa lub grupami nitro¬ wymi, alkoksylowymi o l-^A atomach wegla albo atomem chlorowca albo grupe o wzorze ogólnym 4, w którym Y oznacza grupe hydroksylowa, alko¬ ksylowa o 1—4 atomach wegla albo aralkoksylowa o 7—9 atomach wegla, a R5 oznacza atom wodoru, grupe alkilowa, aralkilowa, podstawiona hydroksy¬ lem grupe aralkilowa, grupe heteroaralkilowa i r oznacza liczbe 1—10, B1 oznacza grupe o wzorze —S02OH, —OS02OH albo —OPO(OH)2, R oznacza atom wodoru albo grupe alkilowa o 1—4 atomach wegla, R1 oznacza atom wodoru albo grupe karbo- benzyloksylowa, R2 oznacza atom wodoru, grupe karboksylowa, grupe alkoksykarbonylowa o 1^4 atomach wegla albo karbonamidowa, n oznacza- 1, 2 lub 3, suma m i t oznacza liczbe 2 albo 3 oraz ich soli i izomerów optycznie czynnych.

Czesc tych zwiazków ma cenne wlasnosci far¬ makologiczne. Inne ze zwiazków o wzorze ogól¬ nym 1 stanowia substancje posrednie do wytwa¬ rzania srodków o wartosciowych dzialaniach bio¬ logicznych lub farmakologicznych. Wszystkie te zwiazki sa nowe. Miedzy zwiazkami wytwarzany¬ mi sposobem wedlug wynalazku szczególnie korzy¬ stnym zwiazkiem ze wzgledu na jego dzialanie 10 25 30 biologiczne jest y-L-glutamylotauryna, majaca sze¬ rokie spektrum dzialania leczniczego i profilaktycz¬ nego w zmianach chorobowych spowodowanych bezposrednio lub posrednio uszkodzeniami „AGAS" (aerobiosferyczny genetyczny uklad adaptacyjny).

W celu wyjasnienia hasla n^AGAS" ponizej wy¬ liczono wazniejsze tkanki i narzady tworzace uklad „AGAS": wszystkie biologiczne powierzchnie gra¬ niczne stykajace sie z powietrzem atmosferycznym jako biosfera (skórne i ukladu skóry, rogówke i spojówke, wnetrze jamy ustnej i gardzieli, drogi oddechowe i pluca), szkielet i konczyny (kosci ru¬ rowe i gabczaste, przeguby kuliste, membranyry- nowialne, miesnie szkieletowe), narzady biorace udzial w gospodarce jonami (transepiteliczny uklad transportu: kosmki jelitowe i kanaliki nerkowe), uzebienie do rozdrabniania pokarmów (mocowane w zebodolach korzeniami), narzady sluchu, we¬ chu i glosu.

Zwiazki wytworzone sposobem wedlug wyna¬ lazku wywieraja wiec na wyliczone narzady ewen¬ tualnie tkanki ukladju „AGAS" korzystne dzialanie biologiczne, ewentualnie terapeutyczne.

Zwiazki wytworzone sposobem wedlug wyna¬ lazku oddzialywuja dalej na nastepujace funkcje zwiazane z ukladem „AGAS": ochrona przeciw- promienna, dzialanie aktywizujace ogólnie mezen- chyme, ochrona przed stale narastajacym niebez¬ pieczenstwem infekcji i zabrudzenia skóry i slu¬ zówki (wytwarzanie lizozymerów wilgotnej sluzów- 110 477110 477 3 4 ki, aktywizacja nablonka blyszczacego w drogach oddechowych itd.), wzmocnienie ochrony przeciw infekcjom wirusowym i grzybicom.

Zwiazki wytwarzane sposobem wedlug wynala¬ zku dzialaja przeciwko stale i w wysokim stopniu narastajacym stresom zycia na ladzie (np. wply¬ wy meteorologiczne, duze róznice temperatur mie¬ dzy noca i dniem, zwiekszone niebezpieczenstwo skaleczen), poniewaz stabilizuja zespól adaptacyj¬ ny i równoczesnie ochraniaja przed uszkodzeniami tkanki glucocorticoidae (np. uszkodzeniami tkanki lacznej, uszkodzeniami podstawowej substancji kostnej itd.), rozwojem homeostazy immunologicz¬ nej (wzmozone mozliwosci okreslenia w ciele, któ¬ re komórki sa wlasciwe, a które nie).

Zwiazki wytworzone sposobem wedlug wyna¬ lazku wywieraja czesciowo bezposrednio, czescio¬ wo przez odchylenie witaminy A wplyw na me¬ tabolizm przez wytwarzanie z witaminy A meta¬ bolitów o silnie polarnym charakterze. Dzialanie to jest porównywalne z dzialaniem parathormonu na enzym 25-hydroksy-cholekalcyferolo-l-a-hydro- ksylazy kanalików nerkowych. To wyjasnienie czy¬ ni zrozumialym szerokie farmakologiczne, bioche¬ miczne i terapeutyczne dzialanie zwiazków wy¬ twarzanych sposobem wedlug wynalazku: Kierun¬ ki tego dzialania sa nastepujace: Dzialanie charakteru witaminy A. Dzialanie far¬ makologiczne i biochemiczne: znaczone siarczany wbudowywuja sie w zwiekszonym rozmiarze do chrzastek szczurów, ewentualnie soczewki ocznej, i tkanki watroby i jezyka embrionów kurzych, znaczony radioaktywnie fosfor wbudowywuje sie w zwiekszonej skali w chrzastki szczurów, wy¬ stepuje wzmozone dzialanie syntezy siarczanów chondroityny, korzystne dzialanie na leczenie ran ewentualnie na pogorszone leczenie ran przez doswiadczalne podawanie kortyzonu u psów i szczurów, wzmozenie dzialania witaminy A w hipo- i hiperwitaininozach wywolanych doswiadczalnie u szczurów i psów, dzialanie hamujace stres wy¬ wolany choroba wrzodowa, dzialanie ulatwiajace degranulacje nastocytów, dzialanie wzmagajace wytwarzanie lizozymu, dzialanie na gospodarke pierwiastkami sladowymi (krzem, cynk, miedz, mangan, fluor), dzialanie wzmagajace tworzenie nablonka, wzmagajace aktywnosc fosfatazy - zasa¬ dowej, na wywolane lokalnie dzialaniem witami¬ ny A granulowanie, powodowanie- bardzo plaskiego przebiegu krzywej dawka-dzialahie, ewentualnie zmiana przepisu przy duzych dawkach, dzialanie aktywizujace ma aparat Colgie'go, korzystne dzia¬ lanie 'na budowe komórek kielichowatych, dziala¬ nie wzmacniajace stezenie witaminy A. Dzialanie kliniczno-terapeutyczne: keratocunctivis sioca, synchrom Sj6rgen'a, rhino-laryngo-pharyngitis, sioca, ozaena, chroniczne bronchitis, sinobronchi- tis, mucoviscidose, konstytucjonalne choroby jezy¬ ka u malych dzieci, paradentoza, sklonnosc do zakazen skóry i sluzówki wirusami i grzybami, antagonistyczne dzialanie do kortyzonu, korzystne dzialanie na przebieg leczenia ran pooperacyjnych i sluzówki, erOsio colli, schorzenia rodzaju pru- ritius, obnizenie wrazliwosci ruchowej i smako¬ wej.

Dzialanie farmakologiczne i biochemiczne: dzia¬ lanie na poziom cukru we krwi w sensie przejs¬ ciowego obnizenia, dzialanie wzmagajace fosfatu- rie, dzialanie obnizajace poziom fosforu w osoczu 5 krwi, dzialanie ochronne przed promieniowaniem, dzialania skracajace czas osiagniecia celu w ba¬ daniach labiryntowych, ze zwierzetami, dzialanie zmniejszajace w wywolanych doswiadczalnie za¬ truciach fluorem. i kadmem, dzialanie wzmagajace cykliczne opróznianie nerek z fosforanu adenozyny, dzialanie wzmagajace aktywnosc y-glutamylotrans- peptydazy (CGPT), dzialanie wzmacniajace akty¬ wnosc tyrozynoaminotransferazy enzymów wa¬ troby. - Dzialanie lecznicze: slabe uszkodzenia popro- mieniowe, Vitilgo, hipotonia miesni, dzialanie psy- choenergetyzujace, korzystne dzialanie w stanach ozdrowieniowych i gerontologicznych oraz na funk¬ cje- mnestyczne, sklonnosci cheloidalne, Spondylo- sis ankylopoetica, choroby narzadów ruchu polega¬ jace na oslabieniu zasilania, Fundus sklerotyczny, Amyloidoza, Morphea, mastopathia fibrocystalo- giczna.

Przy podawaniu zwiazku wytworzonego sposo¬ bem wedlug wynalazku czas traktowania jest nie¬ zwykle zróznicowany. Liczne choroby (np. Rhino- -laryngo-pharyngitis sicca) staja sie bezobjawowe juz po dwóch tygodniach. doustnego podawania 3 ra¬ zy dziennie po 5 /ug, do symptomatycznej poprawy w innych chorobach (np. paradentoza, synchrom Sh6rgen'a) potrzeba jest do dwóch miesiecy, a przy jeszcze innych chorobach (np. Spondylósis ankylopoetica) leczenie »> musi trwac od trzech do szesciu miesiecy.

Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarza¬ nia zwiazków o wzorze ogólnym 1, ich soli i izo¬ merów optycznie czynnych polegajacy na tym, ze grupe lub grupy ochronne podstawnika R3 .i/lub Aa zwiazku o ogólnym wzorze 2, w którym A2 c znacza grupe hydroks'ylowa, alkoksylowa o 1—4 atomach wegla, aralkoksylowa o 7—9 atomach wegla, fenoksylowa ewentualnie w pierscieniu fe¬ nylowym podstawiona grupa wzglednie grupami nitrowymi, alkoksylowymi o 1—4 atomach wegla lub atomem chlorowca albo grupe o ogólnym wzo¬ rze 4, w którym R5, Y i r maja wyzej podane znaczenie, R3 oznacza atom wodoru alBo grupe karbobenzyloksylowa, przy czym jezeli R3 oznacza atom wodoru wówczas A2 ma znaczenie inne niz grupa hydroksylowa, a B1, R, R2, n, m i t maja wyzej podane znaczenie i ewentualnie otrzymany zwiazek przeksztalca sie w sól lub wytwarza opty¬ cznie czynny izomer przez stosowanie substratów optycznie czynnych albo otrzymany racemiczny produkt poddaje sie rozdzialowi na optycznie czyn¬ ne antypody.

Grupe ochronna R4 przylaczona do atomu azotu w zwiazku o wzorze ogólnym 2a w którym R4 oznacza grupe karbobenzyloksylowa, a R, R2, B1, m, n i t maja wyzej podane znaczenia odszczepia na drodze dzialania bezwodnym chlorowcowodo¬ rem, korzystnie bromowodorem, na drodze dzia¬ lania kwasem trójfluorooctowym lub na drodze katalitycznego uwodorniania. Qjrupe ochronna A3 zabezpieczajaca grupe karboksylowa w zwiazku 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60110 477 6 o ogólnym wzorze 2b, w którym A3 oznacza grupe alkoksylowa o 1—4 atomach wegla, aralkoksylowa o 7—9 atomach wegla, ewentualnie podstawiona grupa nitrowa, alkoksylowa o 1—4 atomach we¬ gla lub atomem chlorowca w pierscieniu fenylo- wym albo grupe o ogólnym wzorze 4, w którym Y oznacza grupe alkoksylowa o l—l atomach we¬ gla lub aralkoksylowa o 7—9 atomach wegla a r, R5, R, R2, B1, m, n oraz t-maja znaczenie podane wyzej, odszczepia sie poddajac go zmydlaniu, acy- dolizie, h^drogenolizie lub enzymatycznej .hydro¬ lizie. Zmydlanie zwiazku o ogólnym wzorze 2b prowadzi sie wodorotlenkiem metalu alkalicznego w obecnosci wody, alkoholu i/lub acetonu albo dzialaniem bezwodnego chlorowcowodoru, korzy¬ stnie bromowodoru lub kwasu trójfluorooetowego albo katalitycznego uwodornienia lub enzymatycz¬ nej hydrolizy z zastosowaniem leucynoaminope- ptydazy. Sposobem wedlug wynalazku zwiazek o wzorze ogólnym 1, w którym R, R2, B1, R4, n i m maja znaczenie podane wyzej, a R1 oznacza atom wodoru i A3 oznacza grupe wodorotlenowa, wytwarza sie przez odlaczenie grup ochronnych A3 i R4 przylaczonych do grupy a-aminowej i grupy a-karboksylowej zwiazku o wzorze ogólnym 2c, w którym R, R2, R4, A3, B1, n, m i t maja wyzej podane znaczenie dzialaniem bromowodoru w lodowatym kwasie octowym, dzialaniem alko¬ holu zawierajacym rozpuszczony bezwodny chlo¬ rowodór, dzialaniem kwasu trójfluorooctowego, lub na drodze katalitycznego uwodornienia.

Sposobem wedlug wynalazku odszczepienie gru¬ py karbobenzyloksylowej zwiazku o ogólnym wzo¬ rze 2c, zwlaszcza pochodnej estru N-karbo-ben- zyloksy-a-benzylowego prowadzi sie dzialaniem bromowodoru w lodowatym kwasie octowym.

Sposobem wedlug wynalazku odszczepienie gru¬ py estrowej zwiazku o ogólnym wzorze 2c, zwla¬ szcza pochodnej estru N-karbobenzyloksy-a-ben¬ zylowego prowadzi sie przez zmydlanie. Gamma- -L-glutamylotauryne wytwarza sie^ przez podda¬ nie estru a-benzylowego N-karbobenzyloksy-y-L- -glutamylotauryny uwodornienia, korzystnie w obe¬ cnosci katalizatora stanowiacego pallad osadzony na weglu, albo 'przez zmydlanie estru-a-benzylo- wego N-karbobenzyloksygamma-L-glutamylotatiry- ny wodnym roztworem wodorotlenku potasu.

Zwiazki o wzorze ogólnym 1 przeprowadza sie ewentualnie w sole na drodze reakcji z wodoro¬ tlenkiem albo weglanem metalu alkalicznego lub metalu ziem alkalicznych aibo z zasada organicz¬ na, optycznie czynne zwiazki o wzorze ogólnym 1 wytwarza sie albo przez stosowanie substratów w postaci optycznie czynnej, albo otrzymany racemi- czny produkt poddaje sie rozdzieleniu na optycz¬ ne antypody.

Sposobem wedlug wynalazku zwiazki o wzorze 1, w którym A1 oznacza grupe alkoksylowa o 1—4 atomach wegla wytwarza sie poddajac estryfikacji alkanolem, korzystnie metanolem lub etanolem w obecnosci chlorowodoru grupe a-karboksylowa zwiazku o ogólnym wzorze 3,"w którym R, R1, R2, B1, n, m i t maja wyzej pedane znaczenie. Ze zwiazków wytworzonych sposobem wedlug wyna¬ lazku mozna wytwarzac. w prosty sposób dowol¬ ne preparaty farmaceutyczne, ochronne, kosmety¬ czne ewentualnie weterynaryjne. Preparaty te mo¬ ga zawierac jeden skladnik czynny lub kombina¬ cje skladników czynnych. Dawka czystego sklad- 5 nika czynnego wynosi 50—500 .nanogramcw na dzien i kilogram wagi ciala i podaje sie ja w trzech dawkach jednorazowych.

Tabletka zawiera 2—20 ^g, korzystnie 10 \ig skladnika czynnego i oprócz tego obojetne biolo- 10 gicznie nosniki, np. cukier mlekowy, skrobie oraz. zwykle substancje pomocnicze przy tabletkowaniu takie jak srodki granulujace i poslizgowe, np. poliwinylopirolidon, zelatyna, talk, stearynian magnezu, aerosil itp. Przy bardzo malych dawkach 15 korzystne jest' dodawanie substancji czynnej w postaci roztworu do masy tabletek jeszcze przed granulowaniem i mieszaniem gniotownikiem.

W ten sposób substancje czynna rozdziela sie równomiernie. Substancja czynna jest stabilna, ta- 20 bletki wiec moga byc rozprowadzane w handlu bez podawania terminu. Zawartosc substancji czynnej w tabletkach o przedluzonym dzialaniu, ¦ ewentu¬ alnie kapsulek spansularnych moze wynosic 10—7 20 (jig. W preparatach do wstrzykiwan korzystna 2s dawka wynosi 5—10 pg na ampulke. Mozna przy tym stosowac wstrzykiwanie domiesniowo,, pod¬ skórnie i dozylnie. W podanym stezeniu srodek czynny nie .uszkadza ani tkanki ani scian naczyn.

Srodek czynny moze byc oprócz tego stosowany 30 infuzyj nie. Czopki zawieraja 2—20, korzystnie oko¬ lo 10 mikrogramów substancji czynnej i wytwa¬ rza sie je z masla kakaowego lub z odpowiednie¬ go do tego celu syntetycznego wosku lub tluszczu np. z wytwarzanej w Republice Federalnej Nie- 35 miec masy Imhausen. Zawartosc substancji czyn¬ nej w masciach kosmetycznych lub sluzacych do leczenia skóry wynosi okolo 0,1—1 mikrograma na gram. Podstawa masci moze byc hydrofilowa lub hydrofobowa i zawierac zwykle skladniki, np. 40 chlorosteryne, parafine, gliceryne, lanoline, maslo kakaowe, olej lniany itd. Substancje czynne moga byc prócz tego przetwarzane na preparaty aerozo¬ lowe, przy czym zawartosc substancji czynnej wy¬ nosi równiez 0,1—1 mikrograma na gram. Przy 45 preparowaniu tabletek podjezykowych jedna ta¬ bletka zawiera 10 mikrogramów substancji czyn¬ nej a czas rozpadu tabletki wynosi 1/2—1 godziny.

Polimery do przedluzonego wydzielania substan¬ cji czynnej moga byc przykladowo przygotowane 50 jako zawiesina i zawierac 1—5 mikrogramów sub¬ stancji czynnej za gram polimeru.

Preparaty do wstrzykiwan z przedluzonym dzia¬ laniem mozna wytwarzac badz . stosujac wysoko- czasteczkowe polimery, badz z soli utworzonych z 55 wysokoczasteczkowych zasad organicznych np. hi- stazy, protaminy i zwiazków wytworzonych sposo¬ bem wedlug wynalazku, przy czym jedna ampulka zawiera 1—20 mikrogramów substancji czynnej.

Puder do celów kosmetycznych lub leczenia skóry 60 "wykonuje sie ze zwjrklymi nosnikami np. talkiem i zawiera on substancje czynna w stezeniu 0,1—1 itfg substancji czynnej na , gram pudru. Dla lecze¬ nia oczu zwiazki przeksztalca sie w krople ewen¬ tualnie masci mieszajace sie lub nie mieszajace 65 sie z plynem lez. Zawieraja one 0,1—1 mikrogra-110 477 7 ma substancji czynnej na gram preparatu. Dzie¬ ciom nalezy podawac zwiazki wytworzone sposo¬ bem wedlug wynalazku w dawkach okolo 0,3 mi- krograma na kilogram wagi ciala. Preparaty ste¬ rylne wytwarza sie korzystnie przez saczenie ste¬ rylne. Pozadane dzialanie zapobiegawcze, farma¬ kologiczne lub kosmetyczne wymienionych wyzej preparatów mozna wzmocnic i uzupelnic w licz¬ nych kombinacjach. Jako mozliwe dodatki czynne biologicznie stosuje sie witaminy A, C, E i K, pierwiastki sladowe, kortyzon i jego pochodne, progesteron, hormony gruczolu tarczycy, substancje dzialajace radiomimetrycznie i immunosupresyw- nie, psychofarmaceutyki, przede wszystkim srodki uspokajajace, tymoleptyki, organiczne zwiazki krze¬ mu, preparaty gerontologiczne, srodki obnizajace poziom cholesterolu we krwi, antyhistaminowe itd.

Dozowanie tych czynnych dodatków jest takie jak przy samodzielnym, zwyklym, leczniczym ich daw¬ kowaniu.

Zwiazki wytworzone sposobem wedlug wyna¬ lazku mozna stosowac równiez jako dodatek do mieszanek » zywieniowych i leczniczych. Oddzialu¬ jac czesciowo na przyrost wagi, czesciowo zmniej¬ szaja zapotrzebowanie na witamine A, ewentual¬ nie poprawiaja jej przemiane. Dalej zwiazki te poprawiaja przyswajanie pierwiastków slado¬ wych — ich poziom we krwi podnosi sie. Przy stosowaniu tych zwiazków jako dodatku Ido paszy dla zwierzat dozowanie doustne wynosi korzystnie 200 nanogramów na kilogram i dzien. Stezenie w mieszankach paszowych odpowiada w przybli¬ zeniu zawartosci — 2 mikrogramów/kilogram, ewentualnie 1—2 mg/tone paszy, czyli stezeniu 0,001—0,002 ppm. Z uwagi na tak bardzo male stezenia stosowanie tych zwiazków jako dodatków paszowych jest szczególnie oplacalne ekonomicz¬ nie.

Zwiazki wytworzone sposobem wedlug wynala¬ zku korzystnie dodaje sie do mieszanek wita¬ minowych lub stosuje sie w mikrokapsulkach, które zawieraja prócz tego inne potrzebne dodatki pa¬ szowe. Zwiazki moga prócz tego byc stosowane w wodzie pitnej, soli lizawkowej lub niekiedy rów¬ niez jako aerozol.

W leczeniu weterynaryjnym zwiazki wytwarza¬ ne sposobem wedlug wynalazku maja takie same zakresy, zastosowan jak w medycynie np. przy uszkodzeniu skór*y (ciecia), leczeniu ran, zlama¬ niach kosci itp.

Wspólna wlasnoscia strukturalna wszystkich zwiazków o ogólnym wzorze 1 jest to, ze zawie¬ raja kwas dwiikarboksylowy podstawiony w po¬ zycji a, lub równiez ten podstawnik podstawiony w innych miejscach, poprzez który zawieraja gru¬ pe o)-karboksylowa z wiazaniem za pomoca amidu kwasowego do pierwszorzedowej lub drugorzedo- wej alkiloaminy, która oprócz najróznorodniej- szych podstawników zawiera w swoim bocznym lancuchu alkilowym w pozycji co grupe o silnie* kwasowym charakterze.

Ponizsze przyklady objasniaja blizej wynalazek.

.Przyklad I. 26,32 g (35 mmola) karbobenzy- loksy-y-(a-benzylo)-L-glutamylotauryny rozpusz¬ cza sie w 50 ml lodowatego kwasu octowego. Ob- 8 serwuje sie gwaltowne wydzielanie dwutlenku we¬ gla. Mieszanine reakcyjna odstawia sie na dwie godziny, a nastepnie odparowuje pod zmniejszonym cisnieniem, w 30°C. Oleista pozostalosc rozpuszcza 5 sie w 170 ml wody i pieciokrotnie wytrzasa z por¬ cjami po 70 ml eteru. Warstwe wodna odparowuje sie pod zmniejszonym cisnieniem w temperaturze 35°C. Otrzymuje sie 20,42 g y-(a-benzylo)-L-gluta- mylotauryny, która przekrystalizowuje sie z 90% 10 etanolu.

Rf (n-butanol-pirydyna-lodowaty kwas octowy— ' woda 15 :10 : 3 :12) — 0,53 Rf (n-butanol-pirydyna-lodowaty kwas octowy— 1) = 0,39. 15 Przyklad II. 529 mg (1,1 mmola) karboben- zyloksy-y-(a-benzylo)-L-glutamylotauryny rozpusz¬ cza sie w 5 ml In roztworu wodorotlenku potasu i odstawia w temperaturze pokojowej na 4 go¬ dziny. Nastepnie roztwór wytrzasa sie trzykrotnie 20 z porcjami po 3 ml eteru. Warstwe wodna wpro¬ wadza sie do wypelnionej przez Dowex 50X2 ko¬ lumny o wymiarach 1X20 cm i eluuje woda. Uzy¬ skuje sie 30 ml roztworu i odparowuje w tempe~- raturze 35°C do slichej pozostalosci pod zmniej- 25 szonym cisnieniem. Otrzymuje sie. surowa karbo- benzyloksy-y-L-glutamylotauryne, która oczyszcza sie przez elektroforeze bibulowa pH 6,5. Ruchli¬ wosc wzgledna wobec kwasu cysteinowego wyno¬ si 1,05. 30 Rf (n-butanol-pirydyna-lódowaty kwas octowy— woda 15 :10 : 3 :12) = 0,57.

Przyklad III. 5,79 g (12,1* mmola) karboben- zyloksy-y-(a-benzylo)-L-glutamylotauryny rozpusz¬ cza sie w mieszaninie 100 ml etanolu i 25 ml wody i uwodornia mieszajac w obecnosci 0,5 g 10%- -owego palladu osadzonego na weglu jako katali¬ zatora. Katalizator dodaje sie korzystnie w dwóch porcjach po 0,25 g. Po' zakonczeniu przyswajania wodoru, roztwór saczy sie i odparowuje pod zmniej-* szonym cisnieniem w temperaturze 30°C. Oleista pozostalosc suszy sie w eksykatorze nad pieciotlen¬ kiem fosforu. Otrzymuje sie 3,1 g y'-L-glutamylo- tauryny, rozpuszczalnej bardzo dobrze w wodzie i nierozpuszczalnej w alkoholu. Przez dodanie nieco wody i alkoholu w malych porcjach mozna wykrystalizowac produkt. Krystaliczny surowy produkt ma temperature topnienia 202—204°C. Su¬ rowy produkt przekrystalizowuje sie kilkakrotnie z 80%-owego etanolu. Otrzymuje sie 2,02 g czy- 50 stego produktu koncowego, co w stosunku do N,N'-bis-(N-karbobenzyloksy-y)-a-benzylo-(L-glu- tamylo)-cystaminy odpowiada wydajnosci 66%. Czy¬ sty produkt ma temperature topnienia 219—220°C (a)20D = +140 (W0da, C = 1,02). Ruchliwosc wzgledna w stosunku do kwasu cysternowego przy elektroforezie papierowej wynosi przy pH = 6,5— 0,73 przy pH 1,8—0,53.

Rf (n-butanól-pirydyna-kwas octowy lodowaty— 60 woda) 15 :10 : 3 :12) = 0,19 Analiza dla C7H14N206S (M = 254,27) Obliczono: C 33,07% H'5,55% N 11,02% O 37,75% S12,61% ' Otrzymano: C 33,15% H5,75% N 10,91% O 37,53% 65 S 12,17%iió 477 ie Przyklad IV. 20,42 g otrzymanej wedlug przykladu I y-(a-behzylo)-L-glutamylófauryny roz-- puszcza siC w 150 ml Iri roztworu wodorotlenku potdsu. Rdztwór odstawia sie na 4 godziny w temperaturze pokojowej i nastepnie wprowadza 5 do kolumny o wymiarach 2 X100 cm w której w cyklu H+ znajduje sie Dowex 50X2 (Fluka 100—zOO mesh). Eluuje sie wtida. Od poczatku wy¬ mywania wychwytuje sie 300 ml eluatu. Odparo¬ wuje sie go w temperaturze 35dC pod zmniejszo- 10 nym cisnieniem, oleista pozostalosc krystalizuje sie przez dodanie 8—Id ml wody i okolo 100 ml eta¬ nolu. Po odsaczaniu, myciu alkoholem i suszeniu otrzymuje sie 13,7 g p-L-glutamylotauryny. Kry¬ staliczny produkt przekrystalizowuje sie z 80% 15 uwodnionego alkoholu. Otrzymuje sie 9,79 g czy¬ stego produktu, co 'Odpowiada wydajnosci 70% wzgledem N,N'-dwu-[-N-karboksybenzyloksy-y-(a- -benzylo)-glutamylo]-cystarniny.

Przyklad V. 6,9 g soli trójetyloamoniowej 20 karbobenzyloksy-y-(a-benzylo)-L-glutamylótauryny uwodornia sie katalitycznie sposobem opisanym w przykladzie III i usuwa rozpuszczalnik przez od¬ parowanie pod zmniejszonym cisnieniem. W celu usuniecia trójetyloaminy substancje rozpuszcza sie 25 w niewielkiej ilosci wody i wprowadza do kolum¬ ny 2 X 40 cm z Dowexem 3t) X 2 i eluuje sie woda.

Oddziela sie okolo 120 ml eluatu i odparowuje go nastepnie pod zmniejszonym cisnieniem w tem¬ peraturze 35^C. Krystalizacje i wydzielanie pro- 30 duktu prowadzi sie w sposób opisany w przykla¬ dzie III. Otrzymuje sie 1,72 g y-L-glutamylotaury- ny co odpowiada 68% wydajnosci w przeliczeniu na tauryne, o temperaturze topnienia 219—220°C, [ft]20D = +14o (C = 190 w Wodzie). 35 Przyklad Va. Katalityczne uwodornianie soli trójetyloamoniowej karbob^nzyloksy-y-(a-ben- zylo)-D-glutamylotauryny wykonanej sposobem opisanym w przykladzie V daje y-D-glutamylotau¬ ryne o temperaturze topnienia 219—220^C [aJ^D = 40 —13,9° (C = 1% w wodzie).

Przyklad VI. Otrzymana wedlug przykladu II karbobenzyloksy-y-L-glutamylotauryne rozpusz¬ cza sie w 2 ml kwasu octowego lodowatego", za¬ wierajacego 4 mole bromowodoru. Mieszanine od- 45 stawia sie na pól godziny w temperaturze poko¬ jowej i nastepnie odparowuje pod zmniejszonym * cisnieniem w temperaturze 35°C. Pozostalosc prze¬ mywa sie kilkakrotnie eterem i nastepnie oddzie¬ la od eteru przez dekantacje. Otrzymana y-L-glu- 50 tamylotauryne przekrystalizowuje sie sposobem opisanym w przykladzie III.

Przyklad VII. 25,4 mg (0,1 mmola) y-L-glu- tamylotauryny rozpuszcza sie w 2 ml wody i do roztworu dodaje sie 10 ml 0,01 n roztworu wodo- 55 rotlenku sodu. Mieszanine odparowuje sie pod zmniejszonym cisnieniem w 30°C. Biala pozosta¬ losc' krystaliczna suszy sie w e,ksykatorze nad pie¬ ciotlenkiem fosforu. Otrzymuje sie jednosodowa sól y-L-glutamylotauryny. Produkt nie ma wyraz- eo nego punktu topnienia. Zaczyna kurczyc sie prz.t 200°C, jego kolor staje siie coraz ciemniejszy i przy okolo 250 trudno rozpuszczalny w metanolu i etanolu.

Przyklad VJII. Do 7,5 mg (30 ii moli) y-L- 65 -gliitamyibtauryny dodaje sie 10 ml absolutnego metanolu, ktdry w litrze zawiera 0;3 mola chlo¬ rowodorku. Zawiesine miesza sie przez 24 godziny w tempieraturze pokojowej. Czysty produkt wy¬ dziela sie za pomoca wstepujacej chromatografii bibulowej, przy czym stosuje sie jeden z naste¬ pujacych srodków eluujacych Rf (n-butanbl-pirydyna-lodowaty kwas octowy— woda 15 :10 : 3 :12) = 0,27 Rr (n-butanol-lodowaty kwas octowy—woda 4:1 : : 1) ¦ =¦ 0,14.

Otrzymuje sie y-(a-metylo)-L-gluiamylotauryne.

Przyklad IX. Estryfikacje prowadzi sie spo¬ sobem opisanym w przykladzie VIII, jednak sto¬ suje sie etanol zawierajacy chlorowodór. Otrzymu¬ je sie ^-(a-etyló)-L-glutamylotauryne.

Rf (n-butanol-pirydyna-lodowaty kwas octowy— woda 15 : 10 : 3 : 12) = 0,37 Rf (n-butanol-lodowaty kwas octowy—woda 4:1: : 1) = 0,22.

Przyklad X. 100 mg estru etylowego kar- bobenzyloksy-a-L-glutamylo-(y-tauryno)-glicyny rozpuszcza sie w mieszaninie 1 ml kwasu trójflu- orooctowego i 1 ml stezonego kwasu solnego. Roz¬ twór przetrzymuje sie przez 3 godziny w tem¬ peraturze 35°C w zamknietej rurze do zatapiania.

Nastepnie roztwór odparowuje sie pod zmniejszo¬ nym cisnieniem, pozostalosc ekstrahuje sie na cie¬ plo kilkakrotnie eterem i n-heksanem i ponownie odparowuje. Otrzymuje sie biala bezpostaciowa substancje, która przy badaniu elektroforetycznym okazuje sie jednolita i daje dodatnia plame ninhy- drynowa. Produkt stanowi a-L-glutamylo-(y-taury- no)-glicyne.

Wydajnosc: 0,06 g (88%).

Analiza dla CgH^NsOyS (M = 311,3) Obliczono: S 10,3% Otrzymano: S 10,0% Widmo w podczerwieni wykazuje dla grup cha¬ rakterystycznych nastepujace . maksima: NH^3 3100 cm-1 (szerokie); OH(COOH) 3200 cm-1 (szero¬ kie); C=0(COOH) 1730 cm-1; C=0 (amid-1) 1680 cm-1; C=0 (amid-2) 1560; S=0 (S02OH) 1220 cm-1 (intensywne); S=0 (S020~X 1045 cm-1 (intensywne).

Hydroliza: 20 mg substancji przetrzymuje sie w . 1 ml 6n kwasu solnego w zatopionej rurce szkla- k nej w ciagu 24 godzin w temperaturze 105°C. Po ochlodzeniu próbke roztworu poddaje sie elektro¬ forezie przy wartosci pH = 1,8. Roztwór zawiera kwas glutaminowy, glicyne i tauryne.

Przyklad XI. 100 mg estru metylowego kar- bobenzyloksy-a-L-glutamylo-(y-tauryno)-glicyny. poddaje sie w temperaturze pokojowej reakcji z 4 ml 2n bromowodoru rozpuszczonego w kwasie octowym, az cala substancja przejdzie do roztworu (okolo 30 minut). Otrzymany klarowny roztwór wy¬ lewa sie do 30 ml eteru i przetrzymuje w ciagu dnia w chlodnym miejscu. Powstaly osad odwiro¬ wuje sie, przemywa kilkakrotnie eterem i na¬ stepnie suszy pod zmniejszonym cisnieniem nad wodorotlenkiem potasu, kwasem siarkowym i pie¬ ciotlenkiem fosforu. Jak tb wykazuje badanie elek- troforetyczrie otrzymano brómowodorek estru me¬ tylowego a-L-glutamylo-(y-taurynó)-glicyny, prak¬ tycznie w czystej postaci.110 477 11 12 Przyklad XII. Sól otrzymana wedlug przy¬ kladu XI poddaje sie reakcji w warunkach chlo¬ dzenia woda z lodem w ciagu 3 godzin z 2 min n roztworu wodorotlenku sodu. Postepy hydrolizy sledzi sie elektroforetycznie. Mieszanine poddaje 5 sie wymianie jonowej z 10 ml Dowex'u 50 w po¬ staci H+ i nastepnie liofilizuje. Poniewaz elektro¬ foreza wykazuje jeszcze obecnosc zanieczyszczen, produkt kilkakrotnie przekrystalizówuje sie. z uwodnionego etanolu, az do osiagniecia odpowied- 10 niej czystosci. Otrzymuje sie 40 mg (59%) a-L- -glutamylo-(y^tauryno)-glicyny.

Widmo w podczerwieni wykazuje dla charakte¬ rystycznych grup nastepujace maksima: NH 3310 cm-1; NH3+ 3100 cm-Hszerokie); C=0 (COOtr, 15 1730 cm-1; C=0 (amid I) 1650 cm-1; C=0 (amid II) 1570 cm-1; S=0 1220 (intensywne); 1045 cm-1 (in¬ tensywne).

Przyklad XIII.^J0 mg a-L-glutamylo-(y-tau- ryno)-glicyny wytworzonej wedlug przykladu XI 20 lub XII rozpuszcza sie w 25 ml 0,2 molowego bu¬ foru weglowodoroamonowego o wartosci pH = 8.5.

Do roztworu dodaje sie 1 mg karboksypeptydazy A. rozpuszczony w 0,5 ml wody (wytwórca enzy¬ mu: Serva, Heidelburg). Mieszanine utrzymuje sie 25 w ciagu 24 godzin w temperaturze 37°C w termo¬ stacie i nastepnie liofilizuje. W suchym liofiliza- cle mozna stwierdzic y-L-glutamylotauryne i gli- , cyne. Czysta y-L-glutamylotauryne mozna uzyskac poprzez elektroforeze lub chromatografie w kolum- 50 nie Dowex50. " Przyklad XIV. Cala ilosc substancji wytwo¬ rzonej wedlug przykladu XIII (1,68 g) rozpuszcza sie w 10 ml 50% wodnego etanolu, nastepnie do-, daje sie 0,3 g 10% palladu osadzonego na weglu aktywnym i przez zawiesine; przepuszcza, sie wo¬ dór w ciagu 4 godzin. Nastepnie roztwór saczy sie i odparowuje pod zmniejszonym cisnieniem.

Pozostalosc rozpuszcza sie w 1—2 ml wody i wpro wadza w celu oddzielenia trójetyloaminy do ko lumny o rozmiarach 1X35 cm z I3owex 50X2 w postaci H+ i eluuje woda. 50 ml eluatu zbiera sie i odparowuje pod zmniejszonym cisnieniem. Jako pozostalosc otrzymuje sie 440 ml y-L-glutamylo- tauryny co odpowiada wydajnosci 82%- Elektro¬ foreza przeprowadzana przy wartosci pH = 6,5 wykazuje nieznaczne zanieczyszczenie czesciowo przez substancje obojetne, czesciowo przez kwasne (homotauryna, ewentualnie kwas glutaminowy).

Produkt mozna oczyscic przykladowo za pomoca elektroforezy preparatywnej. W czasie elektrofo¬ rezy przeprowadzonej zarówno przy wartosci pH = 6,5 jak równiez przy wartosci pH = 1,8 substancja wedruje w kierunku katody. Jej ruch¬ liwosc wzgledem kwasu cysternowego wynosi 0,68 przy wartosci pH = 6,5 i 0,50 przy wartosci pH =1,8. / Rf (n-butanol-pirydyna-lodowaty kwas octowy — woda 15 :10 : 3 :12) = 0,19. 60 Przyklad XV. Cala ilosc substancji (1,59 g) karbobenzyloksy-y-(a-benzylo)-L-glutarnylo-N-me- tylotauryny uwodornia sie katalitycznie, wedlug przykladu, XIV. Otrzymuje sie 423 mg y-L-gluta- mylo-N-metylotauryny, co odpowiada wydajnosci 65 40 55 79%. Substancja wedruje zarówno przy wartosci pH' = 6,5 jak i 1,8 w elektroforezie papierowej w kierunku katody. Ruchliwosc wzgledna w stosunku do kwasu cysternowego: pH 6,5 0,68; pH 1,8 0,49.

Rf (n-butanol-pirydyna^lodowaty kwas octowy 15 : 10 :3 :12) = 0,16. " Przyklad XVI. Kwas karbobenzyloksy-/-<«- -benzylo)-L-glutamylo-L-cysteinowy rozpuszcza sie w 20 ml wody, dodaje 0,3 g palladu osadzonego na weglu aktywnym i w ciagu 3 godzin przepuszcza przez zawiesine wodór. Mieszanine reakcyjna prze¬ rabia sie w sposób podany w przykladzie XIV.

Otrzymuje sie kwas y-L-glutamylo-L-cysteinowy o temperaturze topnienia 187°C. Ruchliwosc wzgle¬ dem kwasu cysteinowego w chromatografii papie¬ rowej: przy wartosci pH = 6,5, 1, 21; przy war¬ tosci pH = 1,8, 0,54. . . ' Przyklad XVII. 1,25 g fosforanu karboben- zyloksy-y-(a-benzylo)-L-glutamylocholaminy uwo¬ dornia sie katalitycznie w celu usuniecia \grup ochronnych. Uwodornianie oraz oczyszczanie przez wymiane jonów odbywa sie sposobem opisanym w przykladzie XIV. Otrzymuje sie 470 mg fosfora¬ nu y-L-glutamylocholaminy, co odpowiada wydaj¬ nosci 91%. Produkt zawiera, jednak, jak to wyka¬ zuje elektroforeza papierowa jako zanieczyszczenie okolo 15—20% fosforanu cholaminy. Sposoby oczy¬ szczania obejmowac moga miedzy innymi elektro¬ foreze. Przy elektroforezie papierowej substancja • wedruje zarówno przy wartosci pH = 6,5 jak i 1,8 w kierunku katody. Ruchliwos6 wzgledem kwasu cysternowego: pH = 6,5, 0,75; pH = 1,H, 0,36.

Rf (n-butanol-pirydyna-lodowaty kwas octowy-wo¬ da 15 :10 : 3 : 12) = 0,18.

Przyklad XVIII. . 478 g karbobenzyloksy-/?- -(a-benzylo)-L-aspartylotauryny rozpuszcza sie w "6 ml 50% wodnego roztworu etanolu. Do roztworu dodaje sie 100 mg 10% palladu osadzonego na we¬ glu aktywnym i uwodarnia przepuszczajac gazowy wodór w ciagu 4 godzin. Po odsaczeniu i odparo¬ waniu pod zmniejszonym cisnieniem trójetyloamine usuwa sie z produktu przez wymiane jonów opi¬ sana w przykladzie XXIV. Otrzymuje sie 172 mg /?-L-asparylotauryny, co odpowiada wydajnosci 71%. Produkt jest zanieczyszczony niewielka iloscia tauryny, która miedzy innymi mozna usunac elek¬ troforeza. Przy elektroforezie papierowej substan¬ cja wedruje do katody zarówno przy wartosci pH = 6,5 jak. i 1,8. Ruchliwosc wzgledem kwasu cysternowego: pH =( 6,5, 0,77 i pH = 1,8, 0,58.

Rf (n-butanol-pirydyna-kwas octowy lodowaty — woda 15 :10 : 3 :12) = 16.

Przyklad XIX. Karbobenzyloksy-/?-(a-benzy- lo)-L-aspartylohómotauryne uwodornia sie katali¬ tycznie sposobem opisanym w przykladzie XIV.

Otrzymuje sie 203 mg (84%) /?-L-aspartylohomo- tauryny. Przy elektroforezie papierowej substancja zarówno przy wartosci pH = 6,5 jak równiez. 1,8 wedruje w kierunku katody.

Ruchliwosc wzgledna wobec kwasu cysteinówego wynosi przy pH = 6,5^ 0,72 i przy pH = 1,8, 0,53.

Rf (n-butanol-pirydyna-lodowaty kwas octowy — * woda 15 :10 : S: 12) = 0,17.

Przyklad XX. Fosforan karbobenzyloksy-/?- -(a-benzylo)-L-aspartylocholaminy uwodornia sie110 477 13 14 katalitycznie sposobem opisanym w przykladzie XIV. Otrzymuje sie fosforan /?-L-aspartylocholami- ny. Przy elektroforezie papierowej substancja we¬ druje w kierunku katody, zarówno przy wartosci pH = 6,5 jak i 1,8. Ruchliwosc wzgledna wobec kwasu cysternowego: pW = 6,5, 0,81, pH = 1,8, 0,40.

Rf (n-butanol-pirydyna-lodowaty kwas octowy — woda 15 :10 :3 :12> = 0,14.

Przyklad XXI. W sposób odpowiedni do wy¬ twarzania y-amidów kwasu glutaminowego (Acta Chim. Acad. Sci. Hung, 64, 285, 1970) wytwarza sie karbobenzyloksy-y-(a-benzylo)-L-glutamylocho- lamine. 4,14 g tego produktu (10 mmoli) rozpuszcza sie w 50A ml absolutnej pirydyny i dodaje 9 g (33 mmola) chlorku kwasu dwufenylofosforowego.

Mieszanine reakcyjna przetrzymuje sie 12 godzin w temperaturze 0°C i nastepnie rozciencza sie za pomoca 80 ml chloroformu. Wydzielorfy produkt saczy sie, myje rozcienczonym kwasem solnym, a nastepnie woda i w koncu suszy w eksykatorze nad wodorotlenkiem potasu. Sucha substancje roz¬ puszcza sie w 15 ml kwasu octowego lodowatego, który zawiera 3,3 mmolafr brpmowodoru, roztwór odstawia na 15 minut i nastepnie odparowuje pod zmniejszonym cisnieniem w temperaturze 35°C.

Pozostalosc rozpuszcza sie w 30 ml In roztworu wodorotlenku sodu i roztwór odstawia na 1 go¬ dzine w temperaturze pokojowej. Nastepnie usta¬ wia sie wartosc pH na 4 za pomoca kwasu octo¬ wego i w celu usuniecia fenolu i alkoholu benzylo¬ wego trzykrotnie ekstrahuje porejami po 30 ml ete¬ ru. Warstwe wodna wprowadza sie do kolumny Dowex 50 w postaci H+ i eluuje woda. Eluat odpa¬ rowuje sie pod zmniejszonym cisnieniem i pozosta¬ losc przekrystalizowuje sie z mieszaniny acetonu i wody w stosunku 2 :1. Otrzymuje sie 0,8 g fos¬ foranu y-L-glutamylocholaminy.

Przyklad XXII. 1,26 g (3,13 mmola) N-karbo- benzyloksy-y-(a-metylo) -L-glutamylotauryny roz¬ puszcza sie w 5 ml lodowatego kwasu octowego i do tego dodaje sie 4 mole bromowodoru rozpusz¬ czonego w 3,9 ml lodowatego kwasu octowego.

Obserwuje sie intensywne wydzielanie dwutlenku wegla. Mieszanine reakcyjna pozostawia sie na 2—4 godzin w temperaturze pokojowej, a potem zateza pod zmniejszonym cisnieniem. Pozostalosc rozpuszcza sie w 15 ml wody i wytrzasa piecio¬ krotnie kazdorazowo z 10 ml eteru. Wodna war¬ stwe zateza sie w temperaturze maksymalnie^ do 30°C, a pozostalosc nad stalym wodorotlenkiem sodowym doprowadza sie do stalej wagi pod zmniejszonym cisnieniem. Otrzymuje 0,82 g, co ^ stanowi 97% wydajnosci teoretycznej, y-(a-metylo)- -L-glutamylotauryny, która przekrystalizowuje sie z uwodnionego acetonu otrzymujac ja w postaci bialych krysztalków w ilosci 0,45 g, co stanowi 53,0% o temperaturze topnienia 187—189°C.

Przyklad XXIII. 2,20 g (5,47 mmola) N-k«u- bobenzyloksy-y-(a-metylo)-L-glutamylotauryny roz¬ puszcza sie w 50 ml 50 procentowego objetosciowo etanolu i uwodornia przy wytrzasaniu w obecnosci 0,5 g katalizatora 10% palladu na weglu. Po za¬ konczeniu pobierania wodoru, roztwór saczy sie i zateza pod zmniejszonym cisnieniem. Pozostalosc krystalizuje sie jak podano w przykladzie XXII, otrzymujac 0,95 g, co stanowi 64,8% wydajnosci teoretycznej, y-(a-metylo)-L-glutamylotauryny.

Przyklad XXIV. 1,58 g (3,8 mmola) N-kar- 5 bobenzyloksy-(a-etylo)-L-glutamylotauryny rozpu¬ szcza sie w 5 ml lodowatego kwasu octowego. Do roztworu idodaje sie 4 mole bromowodoru rozpusz¬ czonego w 3,9 ml lodowatego kwasu octowego, ob¬ serwuje sie intensywne wydzielanie dwutlenku we- 10 gla. Miaszartina reakcyjna pozostawia sie na 2—4 godziny i nastepnie zateza pod zmniejszonym cis¬ nieniem w temperaturze maksymalnie do 30°C. Po¬ zostalosc rozpuszcza sie w 15 ml wody i wytrzasa pieciokrotnie stosujac kazdorazowo 15 ml eteru. 15 Wodna faze zateza sie w temperaturze maksymal- .x nie 30°C. Do pozostalosci dodaje sie mala ilosc bez¬ wodnego etanolu, po czym odpedza sie go w tem¬ peraturze maksymalnej 30°C. Postepowanie to pow¬ tarza sie jeszcze dwukrotnie po czym pozostalosc 20 suszy pod zmniejszonym cisnieniem nad piecio¬ tlenkiem fosforu i stalym wodorotlenkiem sodo¬ wym. Otrzymany produkt przenosi sie do 10 ml etanolu* tworzac olej, który przez potarcie zaczyna krystalizowac. Surowy produkt przekrystalizowuje 25 sie z etanolu, a potem z uwodnionego acetonu otrzymujac 0,72 g co stanowi 67% wydajnosci teo¬ retycznej, y-(a-etylo)-L-glutamylotauryny, o tem¬ peraturze topnienia 191—193°C. - Przyklad XXV. 1,25 g (3 mmole) N-karbo- 30 benzyloksy-y-(a-metylo)-n-glutamylotauryny roz¬ puszcza sie w 30 ml 50 procentowego objetosciowo „wodnego etanolu i uwodornia przy wytrzasaniu w obecnosci 0,3 g katalizatora 10% palladu na we¬ glu. 'Po zakonczeniu pobierania wodoru, roztwór 35 saczy sie i zateza pod zmniejszonym cisnieniem.

Pozostalosc krystalizuje sie w sposób opisany w - przykladzie XXIV, otrzymujac 0,56 g,% co stanowi 66% wydajnosci teoretycznej, ^-(a-etyloJ-L-gluta-^ mylotauryny, o temperaturze topnienia 191—193°C. 40 Przyklad XXVI. 0,95^ g (2 mmole) cholami- nofosforanu karbobenzyloksy-y-(a-benzylo)-L-gluta- mylu rozpuszcza sie w 5 ml 96% etanolu i do roztworu przy pH 7 dodaje sie 0,8 ml dwucyklo- heksyloaminy. Roztwór saczy sie a przesacz za- 45 teza sie i pozostalosc suszy ;do stalego ciezaru pod zmniejszonym-cisnieniem. Wytworzony surowy pro¬ dukt krystalizuje sie z octanu etylu, otrzymujac 0,9 g soli dwucykloheksyloaminowej cholaminofos- foranu N-karbobenzyloksy-y-te-benzylo)-L-gluta- 50 myki, o temperaturze topnienia 155—157°C.

Analiza: wyliczono: C 64,48; H 8,53; N 6,54; znaleziono: C 63,87; H8,60; N6,58; Przyklad XXVII. 0,20 g (0,75 mmola) y-(a- 55 -metylo)-L-glutamylotauryny rozpuszcza sie w 1,87 g lN-wodnego roztworu wodorotlenku potaso¬ wego i pozostawia otrzymany roztwór w tempera¬ turze pokojowej w czasie 4 godzin. Nastepnie roz¬ twór nanosi sie na kolumne wypelniona Dowex 60 50X2 w ilosci 1,5X6 cm i eluuje. woda. Zebrane 25 ml roztworu zageszcza* sie pod zmniejszonym Cisnieniem w temperaturze 30°C. Pozostalosc suszy sie pod zmniejszonym cisnieniem do stalej wagi.

Surowy produkt rozciera sie 25 ml bezwodnego 65 etanolu i pozostawia do krystalizacji. Wytracone110 477 15 16 krysztaly odsacza sie, otrzymujac 0,16 g y-L-glu- tamylotauryny, o temperaturze topnienia 210— 214°C. Po przekrystalizowaniu z etanolu otrzymuje sie 120 mg czystego produktu, o temperaturze top¬ nienia 219—220°C.

Przyklad XXVIII, 0,21' g (0,74 mmola) y-{a- -etylo)-L-glutamylotauryny rozpuszcza sie w 1,87. ml IN wodnego roztworu wodorotlenku potasowego i otrzymany roztwór pozostawia w temperaturze pokojowej w czasie 4 godzin. Nastepnie roztwór nanosi sie na kolumne wypelniona Dowex 50X2 w ilosci 1,5X6 cm i eluuje woda. Zebrane 25 ml roz¬ tworu zateza sie pod zmniejszonym cisnieniem, w temperaturze 30°C. Pozostalosc suszy pod zmniej¬ szonym cisnieniem do stalej wagi. Surowy produkt rozciera sie z etanolem i pozostawia do krystali¬ zacji. Wytracone krysztaly odsacza sie, otrzymujac 0,29 g y-L-glutamylotauryny. Po przekrystalizowa¬ niu z etanolu otrzymuje sie 0,18 g produktu ó temperaturze topnienia 219—220°C.

Przyklad XXIX. N-karbobenzyloksy-L-(a- -benzylo)-L-glutamylocholaminosiarczan uwodornia sie w sposób opisany w przykladzie XXIII," otrzy¬ mujac cholaminosiarczan y-L-glutamylu, o tem¬ peraturze topnienia 164—166°C. - Przyklad XXX. 2,46 g (5 mmoli) estru ben¬ zylowego 6-(L-2-karbobenzyloksyaminoadypilo) - -tauryny-1 traktuje sie w sposób opisany-w przy¬ kladzie XXII bromowodorem w lodowatym kwa¬ sie octowym, otrzymujac 1,41 g estru benzylowego 6-(L-2-aminoadypilo)-tauryny-l, co odpowiada 79% wydajnosci teoretycznej.

Przyklad XXXI. 1,25 g (3,5 mmola) estru benzylowego 6-(L-2-aminoadypilo)-tauryny-l" pod¬ daje sie reakcji alkalicznej hydrolizy w sposób opi¬ sany w przykladzie XXVII, otrzymujac 0,75 g, co stanowi 80% wydajnosci teoretycznej 6-(L-2-ami- noadypilo)-taurvny.

Z.a strzezenia patentowe 1/ Sposób wytwarzania nowych pochodnych ami¬ nokwasów o ogólnym wzorze 1, w którym A1 ozna¬ cza grupe hydroksylowa, alkoksylowa o 1—4 ato¬ mach wegla, aralkoksylowa o 7—9 atomach wegla ewentualnie podstawiona w pierscieniu grupa lub grupami nitrowymi, alkoksylowymi o 1—4 atomach wegla albo. atomem chlorowca albo grupe o ogól¬ nym wzorze 4, w którym R5 oznacza atom wodo¬ ru, grupe alkilowa, aralkilowa, aralkilowa podsta¬ wiona grupa hydroksylowa, grupe heteroaralkilo- wa, Y^ oznacza grupe hydroksylowa, alkoksylowa o 1—4 atomach wegla liib aralkoksylowa o 7—9 ato¬ mach wegla, ar oznacza liczbe 1—10, B1 oznacza grupe o wzorze -^S02OH, —OS02OH lub —OPO (OH)2, R oznacza atom wodoru lub grupe alkilowa o 1-^ atomach wegla, R1 oznacza atom wodoru albo grupe karbobenzyloksylowa, R2 oznacza atom wodoru, grupe karboksylowa, alkoksykarbonylowa o 1—4 atomach wegla lub karbonyloamidowa, n , oznacza liczbe 1, 2 lub 3; suma m i t oznacza licz¬ be 2 albo 3 oraz ich soli lub optycznie czynnych / antypod, znamienny tym, ze odlacza sie grupe lub grupy ochronne podstawnika R34/lub A2 zwiazku o ogólnym wzorze 2, w którym A2 oznacza grupe hydroksylowa, alkoksylowa o 1—4 atomach wegla, aralkoksylowa o 7—9 atomach wegla ewentualnie w pierscieniu podstawiona grupa wzglednie grupa¬ mi nitrowymi alkoksylowymi p 1—4 atomach we- 5 gla lub atomem chlorowca albo grupe o ogólnym wzorze 4, w którym R5, Y i r maja wyzej podane znaczenie, R3 oznacza atom wodoru albo grupe karbobenzyloksylowa przy czym, jezeli R3 oznacza atom wodoru A2 ma znaczenie inne niz grupa hy- 10 droksylowa, a B1, R, R2, n m i t maja wyzej po- - / dane znaczenie i ewentualnie tak otrzymany zwia¬ zek 'przeksztalca sie w sól lub wytwarza optycz¬ nie czynny izomer przez stosowanie substratów w postaci optycznie czynnej albo otrzymany race- 15 miczny produkt poddaje sie rozdzialowi na optycz¬ nie czynne antypody. 2. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze grupe ochronna R4 przylaczona do atomu azotu zwiazku o "ogólnym wzorze 2a, w którym R4 ozna- 20 cza grupe, karbobenzyloksylowa, R, R2, B1, m, n i t maja wyzej podane znaczenie odszczepia sie dzia¬ lajac bezwodnym chlorowcowodorem, korzystnie bromowodorem, dzialajac kwasem trójfluorooctq- wym lub na drodze katalitycznego uwodornienia. 25 3. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze grupe A3 zabezpieczajaca grupe karboksylowa od¬ szczepia sie na drodze zmydlania zwiazku o ogól¬ nym wzorze 2b, w którym A3 oznacza grupe alko¬ ksylowa o 1—4 atomach wegla, aralkoksylowa 30 o 7—9 atomach wegla, ewentualnie podstawiona w pierscieniu fenylowym atomem chlorawca, grupa albo grupami alkoksylowymi albo nitrowymi, albo grupe o wzorze 4, w którym Y oznacza grupe al¬ koksylowa o 1—4 atomach wegla lub aralkoksy- 35 Iowa o 7—9 atomach wegla, a r, R5, R, R2, B1. m, n i t^naja znaczenie wyzej podane, wodorotlenkiem metalu alkalicznego korzystnie w obecnosci' wody, alkoholu i/lub acetonu albo dzialaniem-bezwodnego chlorowcowodoru, korzystnie bromowodoru, lub 40 kwasu trójfluorooctowego albo katalitycznego uwo¬ dornienia lub enzymatycznej hydrolizy z zastoso¬ waniem leucynoaminopeptydazy. 4. Sposób wedlug zastrz. 3, znamienny tym, ze poddaje sie zmydleniu ester a-benzylowy gamma- 45 -L-glutamylotauryny wodnym- roztworem wodoro- ' tlenku potasu i wytwarza sie przy tym gamma L^glutamylotauryne. 5. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze odlaczenie grup ochronnych Aa i R4 zwiazku q 50 wzorze ogólnym 2c w którym R, R2, R4 A6, B1, ' m, ni t maja znaczenie wyzej podane prowadzi sie dzialaniem bromowodoru w lodowatym kwasie octowym, dzialaniem alkoholu: zawierajacym roz¬ puszczony bezwodny chlorowodór, dzialaniem kwa- 55 su trójfluorooctowego, lub na drodze katalitycznego uwodornienia. 6. Sposób wedlug zastrz. 5, znamienny tym, ze ester a-benzylowy N-karbobenzyloksy-gamma-L- -glutamyjotauryny poddaje sie katalitycznemu eo uwodornieniu, korzystnie w obecnosci katalizatora stanowiacego pallad osadzony na weglu i wytwa¬ rza sie gamma-L-glutamylotauryne. 7. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym,*ze odlaczenie grupy ochronnej R4 zwiazku o ogólnym 65 wzorze 2c, w którym A3, R, R2, R4, B1, m, n i t ma-110 477 17 18 ja wyzej podane znaczenie prowadzi sie dzialaniem bezwodnego chlorowcowodoru, zwlaszcza bromo- wodoru, dzialaniem kwasu trójfluorooctowego albo na drodze katalitycznego uwodornienia. 8. Sposób wedlug zastrz. 7, znamienny tym, ze grupe karbobenzyloksylowa zwiazku o ogólnym wzorze 2c, zwlaszcza pochodnej estru N-karboben- zyloksy-a-benzylowego odlacza sie przez dzialanie bromowodorem w lodowatym kwasie octowym. 9. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze grupe ochronna A3 zwiazku o ogólnym wzorze 2c, w którym A3, R, R2, R'1, B1, m, n i t maja wyzej podane znaczenie odlacza sie przez alkaliczna hy¬ drolize. 10. Sposób wedlug zastrz. 9, znamienny tym, ze grupe estrowa zwiazku o ogólnym wzorze 2c, zwla¬ szcza pochodnej estru N-karbobenzyloksy-a-ben- zylowego odlacza sie przez zmydlenie. 11. Sposób wytwarzania nowych pochodnych aminokwasów o ogólnym wzorze 1, w którym A1, 15 20 oznacza grupe alkoksylowa o 1—4 atomach we^la, B1 oznacza grupe o wzorze —S02OH, —OS02OEi lub —OPO(OH)2, R oznacza atom wodoru lub grupe alkilowa o 1—4 atomach wegla, R1 oznacza atom wodoru albo grupe karbobenzyloksylowa, R2 ozna¬ cza atom wodoru, grupe karboksylowa, alkoksykar- bonylowa o 1—4 atomach wegla lub karbonylo- amidowa, n oznacza liczbe 1, 2 lub 3, suma m i t oznacza liczbe 2 albo 3 albo ich soli lub optycznie czynnych antypod, znamienny tym, ze poddaje c:ie estryfikacji alkanolem, korzystnie metanolem, lub etanolem w obecnosci chlorowodoru, grupe a-kar- boksylowa zwiazku o ogólnym wzorze 3, w którym R, R1, R2, B1, n, m i t maja wyzej podane zna¬ czenie i .ewentualnie otrzymany zwiazek przeksztal¬ ca sie w sól lub wytwarza optycznie czynny izomer przez stosowanie substratów w postaci optycznie czynnej albo otrzymany racemiczny produkt pod¬ daje sie rozdzialowi na optycznie czynne anty¬ pody.

R1 -NH - CH-CO-A' I /OL/ I 2n CO-N-/CH/-/CH / -B R FT FT WZÓR 1 R3- NH - CH - CO - A2 I /OL/ i 2 n C0-N-/CH/-/CH /-B I I R Rz m WZÓR 2 R* t R - NH - CH - COOH I /.CHJ, I 72 CO-N -/CH/- /CH /-B i i nn i t R RZ RZ WZÓR 2a110 477 H7N-CH-C0A3 1 i /CH2/n CO-N —/CH/m— R R2 WZÓR 2b R^—NH-CH—CO —A3 ,'CH2/n C0-N-/CH/m R R2 WZÓR 2c R1-NH-CH-C00H /CH2/n CO — N-/CH/m- i I , R R2 WZÓR 3 R5 | ^H-CH-CO/r—Y WZÓR U /CH /t R2 -/CH R2 -/CH R2 V 't B1 -B1 -B1 Druk WZKart. Zam. H-5047 Cena 45 zl.