PL74123B1 - - Google Patents

Description

Uprawniony z patentu: Bayer Aktiengesellschaft, Leverkusen (Republika Fede¬ ralna Niemiec) Srodek owadobójczy i roztoczobójczy Przedmiotem wynalazku jest srodek owadobójczy i roztoczobójczy oraz nicieniobójczy, kleszczojbójczy i grzybobójczy.Wiadomo, ze podstawione chlorem estry benzizoiksa- zolilowe kwasów (tio)fosforowych, nip. ester 0,0-diwu- metylowo- lub 0,0-dwuetylowo-0-[5-chlorobenzizoksali- lowy-(3)] kwasu tiofosforowego lub 0,0-dwuetylowo- -0-[(5-chlorobenzizoksazolilowy-(3)] kwasu fosforowe¬ go, maja wlasciwosci odwadobójcze (niemieckie wylo¬ zenie nr 125 3713).Stwierdzono, ze nowe estry benzizoksazólilowe kwa¬ sów (tio)fosforowych (fosfonowych) o ogólnym wzorze 1, w którym X oznacza atom tlenu lub siarki, R i Ri oznaczaja takie samie lub rózne rodniki alkilowe za¬ wierajace 1—6 atomów wegla, Ri ponadto oznacza grupe alkoksylowa o 1—6 atomach wegla, Y oznacza rodnik alkilowy, grupe alkoksylowa, alkilotio o 1—6 atomach wegla lub nitrowa i Yi oznacza atom wodoru, rodnik alkilowy, grupe alkoksylowa, alkilotio o 1—6 atomach wegla lub grupe nitrowa albo oznacza atom chloru w przypadku gdy Y oznacza rodnik alkilowy, maja silne dzialanie owadobójcze, ponadto nieieniobój- cze, kleszczobójcze i grzybobójcze, wykazujac znacznie lepsze dzialanie owadobójicze równiez w stosunku do owadów gleby oraz roztoczobójcze a nawet nicienio- bójcze i grzybobójcze niz znane podstawione chlorem estry benzizoksazólilowe kwasów (tio)fosforowych o ana¬ logicznej budowie i takim samym kierunku dzialania.Nowe estry benzizoksazólilowe kwasów (tio)fosforo- wych (fosfóriowycn) o wzorze 1 wytwarza sie przez 10 15 20 25 30 reakcje, w obecnosci akceptora kwasów, 3-hydroksyben- zizoksazoli o wzorze 2 z halogenkami estrów kwasów (tio)fosforowych (fosfonowych) o wzorze 3, przy czym we wzorach 2 i 3, Y, Yi, R, Ri i X maja wyzej po¬ dane znaczenie i Hal oznacza atom chlorowca, korzyst¬ nie chloru. Zamiast akceptora kwasów mozna stosowac sole metali alkalicznych, metali ziem alkalicznych lub sole amonowe zwiazków o wzorze 2.Przy uzyciu chlorku kwasu 0,0^dwuetyilotiofosforowe- go i 3-hydroksy-6-nitrobenzizoksazolu jako zwiazków wyjsciowych, przebieg reakcji przedstawia podany sche¬ mat.W zwiazkach wyjsciowych o wzorach ogólnych 2 i 3, R i Ri oznaczaja korzystnie rodniki alkilowe o lancu¬ chu prostym lub rozgalezionym zawierajace 1—4 ato¬ mów wegla, np. metylowe, etylowe, n- lub izopropylowe, n-, Il-rzed, Ill-rzed, lub izobutylowe, ponadto Ri ozna¬ cza korzystnie grupe alkoksylowa o 1—4 atomach we¬ gla, np. metoksylowa, etoksylowa, izo- lub nnpropo- ksylowa, n-, Il-rzed, Ill-rzed, lub izobutoksylowa, Y oznacza grupe nitrowa, rodnik alkilowy, grupe alko¬ ksylowa lub alkilotio o 1—4 atomach wegla i Yi ozna¬ cza atom wodoru.Przykladowo stosuje sie jako zwiazki wyjsciowe nizej podane pochodnie benzizoksazolu lub halogenki kwasów (tio)fosforowych (fosfonowych): 5-nitro-, 6-nitro-, 5,7- -dwuiiitro-, 6-metylo-, 7-metyio-, 5-III-rzed-butylo-, 5- -metoksy-, 6-metoksy-, 6-propoksy-, 5-izojpropoksy-, 5- -izopropylo-, 6-izopropylo-, 5-etoksy-, 5-metylotio-, 6- ^metylotio-, 5-etyiotio-, 6-etylotio-, 5sizopropylotio-, 6- 7412374123 -izopnopylotio-, 5-metyLotio-6-metylo-, 5-etylotio-6-mety- lo-, 5-metylotio-6-propylo-, 5-chloro-7-etylo-, 5-chloro -7-izopropylo, 5-chloro-7-metylo- i 5-chloro-7-butylo-3- -hydroksybezizoksazol; dalej halogenki kwasów: 0,0- -dwumetylo-, 0,0-dwuetylo-, 0,0-dwupropylo-, 0,0-dwu- izopropylo-, 0-metylo-O-etylo-, 0-metylo-O-izopropylo-, 0-etylo-O-izopropylo-, O-metylo-0-butylo-, 0,0-dwubuty- lo-, 0,0-dwuizobutylo-, O-III-rzed-butylo-O-metylo-fosfo- rowego i ich tioanalogi i halogenki kwasów 0-metylo- metano-, 0-etylopropano-, O-izopropyloetano-, 0-butylo- 1Q metano-, O-metyloizopropano-, 0-metyloetano-, 0-etylo- etano, 0-propylometano-, 0-butyloetano-fosfonowego.Estry kwasów (tio)fosforowego (fosfonowego), stoso¬ wane jako zwiazki wyjsciowe sa juz znane i irtózna je wytworzyc w znany sposób tak samo jak i 3-hydro- l5 ksybenzizoksazole [Ohem. Ber. 100, 954—960 (1967)].Reakcje prowadzi sie korzystnie przy uzyciu odpo¬ wiednich rozpuszczalników lub rozcienczalników. W tym celu mozna stosowac praktycznie wszystkie rozpuszczal¬ niki organiczne, przede wszystkim weglowodory alifa- 20 tyczne i aromatyczne ewentualnie chlorowane, np. ben¬ zen, toluen, ksylen, benzyne, chlorek metylenu, chloro¬ form, czterochlorek wegla, chlorobenzen; etery, np. eter etylowy, butylowy, dioksan; ketony, np. aceton, riiety- loetyioketon, metyloizopropyloketon i metyloizobutylo- 25 keton, ponadto nitryle, np. acetonitryl i propionitryl.Jako akceptory kwasów stosuje sie znane substancje wiazace kwasy, zwlaszcza weglany i alkoholany metali alkalicznych, np. weglan, metylan lub etylan sodu i po¬ tasu, oprócz tego alifatyczne, aromatyczne lub hetero- cykliczne aminy, np. trójetyloamine, dwumetytoamuie, dwumetyloaniline, dwumetyiobenzyloamine i pirydyne.Temperatura reakcji moze wahac sie w szerokich gra¬ nicach. Na ogól reakcje pcowadzi sie w temperaturze 0—120°C, korzystnie 40—70°C. 35 Reakcje prowadzi sie zwykle pod normalnym cisnie¬ niem. Zwiazki wyjsciowe wprowadza sie przewaznie w stosunkach rówmomolowych. Nadmiar jednego lub dru¬ giego skladnika nie daje istotnych korzysci. Reakcje prowaazi sie korzystnie w srodowisku jednego z wymie¬ nionych rozpuszczalników oraz w obecnosci akceptora kwasów w podanej temperaturze, przy czym po wielo¬ godzinnym mieszaniu ewentualnie przy ogrzewaniu, mie¬ szanine reakcyjna poddaje sie obróbce koncowej w znany sposób. Substancje czynne wedlug wynalazku _ otrzymuje sie orzewaznie w postaci bezbarwnych lub zabarwionych lepkich olejów nierozpuszczalnych w wo¬ dzie, które nie. destyluja bez rozkladu. Mozna je uwol- V nic od resztek lotnych skladników, a tym samym oczys¬ cic, przez tak zwane poddestylowanie, to jest dluzsze ogrzewanie do umiarkowanej temperatury pod zmniej¬ szonym cisnieniem. Do ich charakterystyki sluzy przede wszystkim wspólczynnik zalamania swiatla.Nowe estry benzizoksazolilowe kwasów (tio)fosforo- wych (fosfonowych) o wzorze 1 maja doskonale dzia- „ lanie owadobójcze i roztoczobójcze przeciwko szkod¬ nikom roslin, szkodnikom sanitarnym i magazynowym.Dzialaja one skutecznie zarówno przeciwko owadom o narzadzie gebowym ssacym jak i gryzacym oraz roztoczom {AcaTina). Jednoczesnie wykazuja nieznaczna 60 fitotoksycznosc i czesciowo wlasciwosci niclieniobójcae, kleszezobójczie i grzybobójcze. Wlasciwosci te umozli¬ wiaja, ich stosowanie jalko srodków szkodnikobójczych w ochronie roslin i przechowalnictwie oraz w dziedzi¬ nie higieny iweterynarii. 65 Do owadów o narzadzie gebo*vym ^cym flijAfa&jyitj przez srodek wedlug wynalazku naleza glównie mszyce (Aphidae), np. mszyca brz^skwkiowo-iwmhiaczana (Myzus persicae), mszyca trzmielinowo-burakowa (Do- ralis fabae), mszyca czeremchiowo-zbozowa (Rhopalo- siphum padi), mszyca igrochowa (Macrosiphum pisi), mszyca ziemniaczana smugowana (M*«rosiiphiBn solani- foiii), mszyca porzeczkowa (Cryptomyzttt korstehelti), mszyca jabloniowo-babkowa (Sappaphis mali), mszyca sliwowo-trzcinowa (Hyalopterus arundkus), mszyca wis- niowo-przytuliowa (Myzus cerasi), ponadto zwalczane sa czerwcowate (Coccina), np. tarcznik oleandrowiec (Aspidiotus hederae), Lecanium hesperidum, Pseudo- coceus martimus; przylzence (Thysanoptera), *np. Her- cinothrips femoralis; pluskwiaki, np, plaszczyniec bu¬ rakowy (Piesma auadrata), Dysdtrcus itfe^meidius, plus¬ kwa domowa (Qmex lectularius), Rhwjhrjus prolixus, Triatoma infestans oraz piewiki, np. Euscefts bilobatus i Ne.photettix bipunotatus.Do zwalczanych owadów o narzadzie gebowym gry¬ zacym, naleza przede wszystkim gasiennice motyli (Le- pidoptera), takich jak tantnis krzyzowiaczek (Plutella maculipennis), brudnica niepamka (Lymantrda dispar), kuprówka rudnica (Euproctis chrysorrhoea), przadka pierscienica (Malacosoma neustria), pietnówka kapu- stówka (Mameatra braasicae), zbozówka romica (Agro- tis segetum), bielinek kapustnik (Pieris brassicae), pie- dziik przedzimek (Cheimatobia brumata), zwójka zielo- neczlka (Tortrix viridana), Lephygma frugiperda, Pro- denia litura, namiotnik owocowy (Hyponomeuta paidel- Ia), molik maczny (Ephestia kUhnieJlla) i barciak wiek¬ szy (Gallem meUonella). Do tej grupy zwalczanych owadów naleza równiez chrzaszcze (Coleoptera), np. wolek zbozowy (Sitophilus granarius = Calandra gra- naria), stonka ziemniaczana (Leptinotarsa decemliriieata), kaldunica zielonka (Gastrophysa viridula), zaczka óhrza- nówka (Phaedon cochleariae), slodyszek rzepakowy (Me- ligethes aeneus), kietniak maliniak (Byturus tomento- sus), strajkowiec fasolowy (Rruohidrus = Acanthoseeli- dies obtectus), Dermestes frischi), slkófek zbozowiec (Tro- godeima granarium), trojszyk gryzacy (Tribolium cas-. taneum), wolek kukurydziany (Calandra lub Sitophilus zeamais), zywiak chlebowiec (Stegobium paniceum), macznik mlynarek (Tenebmo molitor), apiehrzel sury- namski (Oryzaephilus surinamensis) oraz rodzaje zyjace bie, np. drutowca (Agriotes spec.), chrabaszcze majowe (Melolontha melolonjtha); karaluchy, fip. .pru¬ sak (Blatella germanica), przybyszka amerykanska (Pe- riplameta americana), Leucophaea lub Rhyparobia ma- deirae, karaczan wschodni (Blatta orientalis), Blalbarus giganteus, Blaberus fuscus, Henschoutedenia flexivitta oraz róznoskrzydle, np. swiersz doroowy (Acheta do- mestieus), termity, nip. Reticulitermes flaviipe» i Wono- sikrzydle, np. mrówka, przykladowo huitaica czarna (Lassiua niger).Z dwusikrzydlych zwalczane sa glównie muchy, np. wywilzyna karlówka (Drosophila melanogaster)^ owo- canka poludniówka (Cemtitis capitata), mucha domowa (Musca domestica), mucha pokojowa (Faanda canicu- lafia), Phormia aegina, plujka mdoglowa (Calliphora erythrocaphala), oraz bolimuszka klepariLa (StOHioxys calcitrans); dtugoczulkie ak komary, ap. Aedes aegypti, Culex piiplens i Anopheles stephan&i.Do roztoczy (Acari) zwalczanych przez srodki wedlug wynalazku naleza zwlaszcza przediofkowate (Tetrany-74123 chidae), np. przedziorek Chmielowiec (Tetranychus tela- rius =. Tetranychus althaese lub Tetranychus urticae) i przedziorek owoeowiec (Paratetranychius pilosus = Pononychus ulmd), szpeciedowiate, np. szpeciel porzecz¬ kowy (Eriophyes ribis), roztocza róznopazurkowate np.Hemitarsonemus latus i roztocz truskawkowy (Tansone- mus pallidus) oraz kleszcze, np. Ornithodorus mou- bata.Zwiazki wedlug wynalazku przy ich uzyciu do zwal¬ czania szkodników sanitarnych i magazynowych zwlasz¬ cza much i komarów odznaczaja sie doskonalym dzia¬ laniem ich pozostalosci na drewnie i glinie oraz wyka¬ zuja dobra odpornosc na alkalia na uwapnionych podlozach.W zaleznosci od celu stosowania mozna wytwarzac srodek wedlug wynalazku w postaci roztworu, emulsji, zawiesiny, proszku pasty i granulatu. Otrzymuje sie je w znany sposób, np. przez zmieszanie substancji czynnych z irozrzedzalniikami, to jest cieklymi rozpusz¬ czalnikami i/lub nosnikami, ewentualnie stosujac jed¬ noczesnie substancje powianzchniowo czynne, nip. emul¬ gatory i/lub dyspergatory, przy czym w przypadku sto¬ sowania wody jako rozcienczalnika mozna ewentualnie stosowac pomocniczo rozpuszczalniki organiczne.Jako ciekle rozpuszczalniki stosuje sie zasadniczo zwiazki aromatyczne, nip. ksylen i benzen, chlorowane zwiazki aromatyczne, np. chlorobenzen, weglowodory parafinowe, np. frakcje ropy naftowej, alkohole, np. metanol i butanol, rozpuszczalniki o duzej polarnosci, np. dwumetylofoimamdd i sulfouenek dwumetylowy oraz wode; jako stale nosniki stosuje sie naturalne maczki mineralne, np. kaoliny, tlenki glinu, talk i krede i syn¬ tetyczne maczki nieorganiczne, np. kwas krzemowy o wysokim stopniu rozdrobnienia i krzemiany; jako emul¬ gatory stosuje sie emulgatory niejonotwórcze i aniono¬ we, np. estry politlenku etylenu i alkoholi tluszczowych, etery politlenku etylenu i alkoholi tluszczowych, np. eter alkiloarylowopoliglikolowy, aKkilosulfoniany i aryiosulfoncany; jako dyspergatory stosuje sie np. lignine, lugi posiarczynowe i metyloceluloze.Srodki wedlug wynalazku moga zawierac domieszki innych znanych substancji czynnych. Zawieraja one na ogól 04—95 % wagowych substancji czynniej, korzystnie 0,5—90% substancji czynnej. Mozna je stosowac w postaci roboczej, jak gotowe do uzycia roztwory, kon¬ centraty do emulgowania, emulsje, zawiesinyr proszki zwilzalne, pasty, proszki rozpuszczalne, proszki do opy¬ lania i granulaty. Stosowanie odbywa sie w znany sposób, np. przez opryskiwanie, opryskiwanie mglawi¬ cowe, opylanie, opylanie mglawicowe, rozsiewanie, ody¬ mianie, gazowanie, podlewanie, zaprawianie i inkrusto¬ wanie. Stezenia substancji czynnych w preparatach ro¬ boczych moga wahac sie - w szerokich granicach. Na ogól stezenia wynosza 0,0001—10%, korzystnie 0,01— 1%. Substancje czynne mozna tez z powodzeniem sto¬ sowac w sposobie Ultra-Low-Volume (ULV), w któ¬ rym nanosi sie zestawy zawierajace do 95% substancji czynnej, a nawet sama 100% substancje czynna.Ponizszy przyklad obrazuje sposób wytwarzania sub¬ stancji czynniej.Przyklad I. Miesza sie 77 g (0,55 mola) 3-hy- dToksy-7-metylobenziizoksazolu rozpuszczonego w 950 cm3 acetonitrylu i 88 g (0,64 mola) weglanu potasu przez 30 minut w temperaturze 40—50°C i nastepnie mieszanine traktuje sie 94,5 g (0,5 mola) chlorku kwasu 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 0,0-dwuetylotiofosfoTowego. Mieszanine reakcyjna mie* sza sie jeszcze przez 3 godziny w temperaturze 60— 70°C, chlodzi, wylewa do wody, wytracony olej rozpusz¬ cza sie w eterze, faze eterowa przemywa 2n lugiem • sodowym i nastepnie woda, po osuszeniu odparowuje rozpuszczalnik i pozostalosc „poddestylowuje". Otrzy¬ muje sie 134 g (94% wydajnosci teoretycznej) estru 0,0-dwuetylowo-0-[7-nietylc4)ea^ rowego o wzorze 9 w postaci zóltego oleju o wspól¬ czynniku zalamania swiatla n?} = 1,5291. Dla wzoru C12H16NO4PS (ciezar czasteczkowy 301,2) obliczono: 4,65% N, 10,31% P, 10,65% S; otrzymano: 4,61 % N, 10,07% P, 10,48% S.W sposób analogiczny otrzymuje sie zwiazki zesta? wione w tablicy 12."Tablica 12 Zwiazek Zwiazek 0 wzorze 7 Zwiazek 0 wzorze 15 Zwiazek 0 0 wzorze 8 Zwiazek 0 wzorze 1Q Zwiazek 0 wzorze 13 Zwiazek 0 , wzorze 14 ¦ ¦¦¦¦¦¦¦ Zwiazek 0 wzorze 16 Zwiazek 0 wzorze 17 Zwiazek 0 wzorze 19 Zwiazek 0 wzorze 12 Zwiazek 0 wzorze 11 Zwiazek 0 wzorze 20 Wspólczynnik zalamania n 21 = 1,5450 D (zólty olej) n 21v— 1,5294 D + (oranzowy olej) n 21 = 1,5439 (zólty olej) n 21 =1,5373 D (oranzowy olej) n 21 =1,5445 D (oranzowy olej) n 21 = 1,5230 D (zólty olej) n 21 = 1,5410 D (zólty olej) n 21 = 1,5413 D (oranzowy olej) n 21 = 1,5232 D (oranzowy olej) n 21 = 1,5492 (oranzowy olej) n 21 = 1,5675 D (czerwony olej) zóltawy olej Wydajnosc w % wy¬ dajnosci teoretycznej 65 \ -90,4 : ". 6^ 1 • .-. .'. .•¦ -" ' ¦¦:.] ^86,8. , .,,..,..,. . 78,3 ¦ ' "'. - • $'8 86,5 , 88 71 71,2 - 75,3 ^. 1 75,2.Zastosowane 3-hydroksybenzizoksazole wytwarza sie wedlug Chem. Ber. tom 100, strony 954—960 (1967) w nizej podany sposób: Dysperguje sie 1,00 mol odpowiedniego kwasu sali- cylohydroksamowego w 400 cm3 absolutnego czterowo- dorofuranu i do tej zawiesiny wkrapla sie powoli przy silnym mieszaniu w temperaturze okolo 30°C 262 g (2,20 mola) chlorku tionyiu. Nastepnie mieszanine mie¬ sza sie w temperaturze 35°C do calkowitego rozpusz¬ czenia sie stalych skladników (15—30 minut), po czym zateza sie w duzym stopniu w prózniowej wyparce ro¬ tacyjnej (temperatura lazni 356C).Otrzymany syrop rozpuszcza sie w 400 cm3 absolut¬ nego dioksanu i przy intensywnym mieszaniu i chlo¬ dzeniu zewnetrznym wkrapla sie do niego 303 g (3,00*ms mola) trójetyioamifty. Po wkropleniu okolo 1/3 trójety- loatiiiny roztwór reakcyjny gestnieje dó b*eji, Iktórej tempenrtura wewttetrma ifcybkó fos&ie. Nalezy wtedy uwazac aby twmpetf&tin* nie wzrosto ponad 30°C. Przy date)*n wkraplwiiu wsad ponownie uplynfcia sie. Osta¬ tecznie miestamine reakcyjna wptowadza sie do 3 1 wody (miesaamna powinna miec odczyn alkaliczny to ctiaga tic doflattctem trojiayfc^iny), od- i sie aferalna ilosc ol*Wtyc% Sanfc8zytex^A i kla¬ rowny roztwór zakwasza sie stezonym kwwom somym.Wytr^eony produkt reakc^ przemywa sie, Suszy i pcze^ krystalifcowuie. Wydajnosc Wynosi 70—90 % wydajnosci teoretycznej. W ten sam sposób otrzymuffe sie naste¬ pujace zwiadu wyjsciowe: Hwiaaek wzór 21 o tempe¬ raturze topnienia 207°C (sublimacja), zwiazek wzór 22 o temperaturze topnienia 226° (sublimacja), zwiazek wzór 23 o temperaturze topnienia 147°C sublimacja), zwiazek wz6r 24 o temperaturze topnienia 163°C (sub¬ limacja), zwiazek wzór 15 o temperaturze topnienia 168°C (4«Wimacja).Ponizsze przyklady obrazuja zastosowanie srodka we¬ dlug wynalazku.Przyklad II. Próba z larwami Phaedon cochlea- riae. Rozpuszczalnik: 8 czesci wagowe acetonu; smuJga- lui: 1 czesc wagowa eteru alkiloarylopoliglikolowego.W celu wytworzenia jpreparalu miesza sie 1 czesc wagowa substancji czynnej z podanfe iloscia rozpusz¬ czalnika i emulgatora, po czym rozciencza sie woda do zadanego stezenia. Otrzymanym preparatem opryskuje sie do orosienia liscie kapusty (ftrassica oleracea) i ob¬ sadza larwami zaczki ehrzanówki (Phaedon cochleariac).Po podanym czasie ustala sie smiertelnosc w %, przy czym 100% oznacza, ze wszystkie krwy zostaly zabite, a 0% oznacza, ze zadna larwa nie zostala zabita.W tablicy 1 podane sa substancje czynne, stezenie substancji czynnych, czas obserwacji oraz uzyskane wy¬ niki.Tablica 1 Próba z larwami Phafcdón cóchleariae Substancja czynna Zwiazek o wzorze 4 (znany) Zwiazek o wzorze 5 (znany) Zwiazek o wzorze 6 (znaliy) Zwiazek o Wzorze 7 Zwiazek o wzorze 8 Zwiazek o wzorze 9 Zwiazek o wzorze 10 Zwiazek o wzorze 11 Zwiazek o wzorze 12 Stezenie substancji czynnej w % 0,1 0,01 0,fl01 0,1 0,01 0,001 0,1 0,01 0,001 0,1 0,01 1 0*001 0,1 0,01 0,001 0,01 0,001 0,1 0,01 0,001 0,1 0,01 0,001 0,1 0,01 0,001 1 Smiertelnosc po 3 dniach w % 100 100 0 100 100 0 100 ^0 0 100 100 80 100 100 n • 100 100 100 100 100 100 ¦ 1 100 100 100 100 100 100 1 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 Przy ki ad tli. Próba z Plutella matulipensis. fcozpttaezamik: $ czysci wagowe acetonu; emulgator. 1 czefcc wagowa eteru alldloafylówopbliglikoldwtgo, W celu otrzymania preparatu miesza sie 1 czesc wa¬ gowa substaifttsji Czynnej i podana iloscia rozpuszczal¬ nika 1 emulgatora, nastepnie rozciencza sie woda do zadanego stezenia. Otrzymanym preparatem opryskuje sie mglawicowo do orosienia liscie kapusty (Brassica. óleracea) i obsadza sie je ^sienfiicaftli iahtisia kfzy- zowiaczka ustala sie S^ntettelno^ W %, przy czym 100% oznacza, ze wszystkie Siennice zostaly zabite, a 0% oznacza, ze zadna gasiennica nie zostala zabita.W tablicy 2 podane sa stosowane substancje czynne, stezenie substancji czynnej, czas obserwacji i uzyskane wyniki.Tablica 2 Próba, z Plutella macuHpennis Substancja czynna Zwiazek 0 Wzorze B (£flany) Zwiazek o wzorze iJ Zwiazek o wzorze 14 Stezenie substancji czynnej \ W % 0,1 0,01 0,001 0,0001 0,1 0,01 0,001 w 0,01 0,001 Smiertelnosc w % po 3 dniach 100 M 100 ¦ 50 o 100 100 100 100 | 100 1 90 Przyklad IV. Próba z Myzus persicae (dziafaaie. kontaktowe). Roapuszczalnik: 3 cze*ci wagowe acetonu; emulgalot: 1 czesc wagowa eteru alkiloarylowopoligliko- lowego.W celu otfz^lnania pfeparatu mtesaa sie 1 *ae& wa* gowa substancji czynnej z podteaA ilotóa roapusacfcal- nika 1 ^muJ^atora, po czym lozcienczA sie woA do zadanego stezenia. Otrzymanym prsparattm opryskuje sie mglawicowo do otosrenia s&wki kapusty (fet^sica olei^cea) silnie porazone mszy^ bfóoskwt^ow^efi** nitófcaaa (Myzus pefsieae). Po po4anltt wmfe Wftala sie smiertelnosc w %, przy czym 100% otoiacfea-, & wszystkie mszyce zostaly Sibfoe, a 0% oznacza, 3» Stfha mszyca nie zostala zabita.W tablicy 3 podane sa substancje &$ntib steteftfe substancji czynnych, czas ob*erwaci ©tez Wystane wy¬ niki.Tablica 3 Próba z Myzus 60 65 Substancja czynna Zwiazek o wzorze 4 (znany) Zwiazek o Wzorze 6 Stezenie substancji czyftftej w % 0,1 0,01 fKMM 0,0001 0,1 0,01 o,001 0,0001 -Smiertemose •¦ 1 ariiu 100 IW m 0 100 100 &o o \74123 10 c.d. tablicy 3 c.d. tablicy 4 ¦j 1 Substancja czynna j Zwiazek o wzorze 7 J Zwiazek o wzorze 8 \ Zwiazek o wzorze 9 J Zwiazek o wzorze 15 Zwiazek o wzorze 10 Zwiazek o wzorze 12 Zwiazek o wzorze 13 Zwiazek o wzorze 16 Zwiazek o wzorze 17 Stezenie substancji czynnej w %, 0,1 0,01 0,001 0,0001 0,1 0,01 0,001 0,0001 0,1 0,01 0,001 0,0001 0,1 0,01 0,001 0,0001 0,1 0,01 0,001 0,0001 0,1 0,01 0,001 0,0001 0,1 0,01 0,001 0,0001 0,1 0,01 0,001 0,0001 0,1 0,01 0,001 0,0001 0,00001 Smiertelnosc w % po 1 dniu 100 100 100 70 100 100 98 40 100 100 100 95 100 100 100 80 100 100 100 95 100 100 98 85 100 100 100 70 100 100 100 98 100 1 100 100 99 45 Przyklad V. Próba z Tetranychus. Rozpuszczal¬ nik: 3 czesci wagowe acetonu; emulgator: 1 czesc wa¬ gowa eteru alkiloarylowopoliglikolawego.W celu otrzymania preparatu miesza sie 1 czesc wa¬ gowa substancji czynnej z podana iloscia rozpuszczal¬ nika i emulgatora, po czym rozciencza sie woda do zadanego stezenia. Otrzymanym preparatem opryskuje -sie mglawicowo do orosienia pedy fasoli (Phaseolus vulgaris) o wysokosci okolo 10—30 cm. Pedy fasoli sa .silnie porazone wszystkimi stadiami rozwojowymi prze- dziorka chmielowca (Tetranychus urticae). Po podanym czasie ustala sie skutecznosc substancji czynnej liczac martwe zwierzeta. Ustalona smiertelnosc podaje sie w %, przy czym 100% oznacza, ze wszystkie przedziorki zostaly zabite, a 0% oznacza, ze zaden przedziorek nie zostal zabity.W tablicy 4 podane sa substancje czynne, stezenie substancji czynnych oraz uzyskane wyniki.Tablica 4 Próba z Tetranychus Substancja czynna Zwiazek o wzorze 4 (znany) Stezenie substancji czynnej w % 0,1 Smiertelnosc w % po 2 dniach 0 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 ¦ ¦¦¦ 1 Substancja czynna Zwiazek o wzorze 7 Zwiazek o wzorze 9 i Zwiazek o wzorze 15 Zwiazek o wzorze 11 Zwiazek o wzorze 13 Stezenie substancji czynnej w % 55555 Smiertelnosc w % po 2 dniach 60 60 1 60 60 98 Przyklad VI. Próba z Phorodon humuli (dziala¬ nie kontaktowe). Rozpuszczalnik: 3 czesci wagowe ace¬ tonu; emulgator: 1 czesc wagowa eteru alkiloaTylowo- -poliglikolowego.W ceki otrzymania preparatu miesza sie 1 czesc wa¬ gowa substancji czynnej z podana iloscia rozpuszczal¬ nika i emulgatora, po czym rozciencza sie woda do zadanego stezenia. Otrzymanym preparatem opryskuje sie mglawicowo do orosienia siewki chmielu (Humulus lupulus) silnie porazone mszyca sliwowo-chmielowa (Phorodon humuli). Po podanym czasie ustala sie smier¬ telnosc w %, przy czym 100% oznacza, ze wszystkie mszyce zostaly zabite, a 0% oznacza, ze zadna mszyca nie zostala zabita.W tablicy 5 podane sa substancje czynne, stezenie substancji czynnych oraz uzyskane wyniki.Tablica 5 Próba z Phorodon humuli Substancja czynna Zwiazek o wzorze 6 (znany) Zwiazek o wzorze 15 Zwiazek o wzorze 11 Zwiazek o wzorze 12 Zwiazek o wzorze 10 Stezenie substancji czynnej w % 0,02 0,004 0,0008 0,00016 0,000032 0.02 0,004 0,0008 0,00016 0,000032 0,02 0,004 0,0008 0,00016 0,000032 0,1 0,004 0,0008 0,00016 0,000032 0,2 0,004 0,0008 0,00016 0,000032 Smiertelnosc w % po 1 dniu lob 95 95 90 65 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 " 1ÓÓ m 100 ¦ 10Q ¦-; 100 . 100 '-KttT'- ~" Przyklad VII. Próba z pasozytniczymi larwami much. Rozpuszczalnik: 35 czesci wagowych eteru jed- nometylowego glikolu etylenowego; emulgator: 35 czesci wagowych eteru nonylofenoloipoliglikoloweigo.W celu otrzymania prepartu miesza sie 30 czesci wa¬ gowych odpowiedniej substancji czynnej z podana ilos¬ cia rozpuszczalnika i emulgatora, po czym rozciencza sie woda do zadanego stezenia. Okolo 20 larw muchy74123 11 (Lucillia cuprina) wprowadza sie do probówki zawiera¬ jacej okolo 1 cm3 miesni konia. Na to konskie mieso daje sie 0,5 ml preparatu. Po 24 godzinach ustala sie smiertelnosc w %, przy czym 100% oznacza, ze wszyst¬ kie larwy zostaly zabite, a 0%. ze zadna larwa nie zostala zabita.W tablicy 6 podane sa otrzymane wyniki.Tablica 6 Luciha cuprina 12 Tablica Substancja czynna Zwiazek o wzorze 15 *• -- v-- . . \fc ¦¦ Zwiazek o wzorze 10 Zwiazek o wzorze 11 Zwiazek o wzorze 12 Zwiazek o wzorze 14 Zwiazek o wzorze 13 Stezenie substancji czynnej w ppm 300 100 30 10 3 300 100 30 10 3 300 100 30 10 3 1 300 100 30 10 3 300 100 30 10 3 1 300 100 30 10 3 1 Smiertelnosc w % i 100 100 1Ó0 30 0 100 100 100 100 0 100 100 100 100 50 0 100 1 100 100 100 0 100 100 100 100 50 0 100 100 100 100 50 0 Przyklad VIII. Próba in vitro na dzialanie ja- jobójcze na jaja kleszczy.Miesza sie 3 g substancji czynnej i 7 g mieszaniny równych ilosci wagowych eteru jednometylowego gli¬ kolu etylenowego i eteru nonyloienolowopoliglikolowe- go. Otrzymana emulsje rozciencza sie woda do zadane¬ go stezenia. Do tego preparatu zanurza sie na 1 minu¬ te samiczki kleszcza rodzaju Bevophilus microplus (od¬ porny). Po zanurzeniu po 10 samiczek róznych szcze¬ pów kleszczy poszczególne kleszcze przenosi sie do pu¬ deleczek plastikowych, których dno jest wylozone kraz¬ kami bibuly filtracyjnej. Po 35 dniach oznacza sie sku¬ tecznosc preparatu substancji czynnej ustalajac zahamo¬ wanie procesu skladania zaplodnionych jaj w stosunku do jaj zlozonych przez kleszcze kontrolne, przy czym 100% oznacza, ze kleszcze w ogóle nie zlozyly zaplod¬ nionych jaj, a 0% oznacza, ze proces skladania jaj prabioga nonnainie jak u kleszczy kontrolnych.W tablicy 7 podane sa otrzymane wyniki. 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 Substancja czynna Zwiazek o wzorze 11 Stezenie substancji czynnej ppm 10000 3000 1000 300 100 30 Zahamowanie skladania jaj (Boophphilus plus) szczep Ridgeland 100 100 100 50 50 0 procesu w % micro- szczep Biarra 100 100 50 50 0 0 Przyklad IX. Próba z larwami komara Aedes aegypti. Rozpuszczalnik: 99 czesci wagowych acetonu; emulgator: 1 czesc wagowa eteru benzyiohydroksydwu- fenylowopoliglikolowego.W celu wytworzenia preparatu rozpuszcza sie 2 czesci wagowe substancji czynnej w 1000 czesciach wagowych rozpuszczalnika zawierajacego emulgator, po czym roz¬ ciencza sie woda, do zadanych mniejszych stezen. Otrzy¬ mane roztwory wprowadza sie do naczyn szklanych i nastepnie do kazdego naczynia okolo 25 larw komara.Po 24 godzinach oznacza sie smiertelnosc w %, przy czym 100% oznacza, ze wszystkie larwy zostaly zabite* a 0% oznacza, ze zadna larwa nie zostala zabita.W tablicy 8 podane sa substancje czynne, stezenie substancji czynnych, badane zwierze, oraz uzyskane wy¬ niki.Tablica 8 Próba z larwami komara Substancja czynna Zwiazek o wzorze 5 (znany) Zwiazek o wzorze 4 (znany) Zwiazek o wzorze 6 (znany) Zwiazek o wzorze 10 Zwiazek o wzorze 12 Zwiazek o wzorze 11 Stezenie substancji w ppm 0,1 0,01 1 0,1 1 0,1 0,01 0,001 0,1 0,01 0,01 0,001 smiertelnosc w % 100 0 100 90 100 50 100 30 100 95 100 ' ° Przyklad X. Próba na LTxoo dla dwuikrzycftych.Badane zwierze: Aedes aegypti. Rozpuszczalnik: aceton.Rozpuszcza sie 2 czesci wagowe substancji czynnej w 1000 czesci objetosciowych rozpuszczalnika, po czym rozciencza sie jeszcze tym samym rozpuszczalnikiem do osiagniecia zadanego mniejszego stezenia. Do na¬ czynka Petriego wprowadza sie pipetka 2,5 ml otrzy¬ manego roztworu. Na dnie naczynka znajduje sie bibu¬ la filtracyjna o srednicy okolo 9,5 cm. Naczynko po¬ zostawia sie otwarte do calkowitego ulotnienia tie roz¬ puszczalnika. W zaleznosci od stezenia roztworu sub¬ stancji czynnej ilosc substancji czynnej przypadajaca na 1 m2 bibuly jest rózna. Nastepnie do naczynka wpro¬ wadza sie okolo 25 badanych zwierzat i przykrywa sie je wieczkiem szklanym. Stan zwierzat bada sie po 60,74123 13 120 i 180 minutach i ustala czas do wystapienia 100% smiertelnosci.W tablicy 9 podane sa substancje czynne, stezenie substancji czynnych i czas do uzyskania 100% smier¬ telnosci.Tablica 9 Test LTioo dla dwuskrzydlych Substancja czynna Zwiazek o wzorze 13 Zwiazek o wzorze 5 (znany) Zwiazek o wzorze 4 (znany) Zwiazek o wzorze 6 (znany) Stezenie substancji czynnej w % 0,2 0,02 0,002 0,002 0,2 0,02 0,002 0,2 0,02 0,002 0,2 0,02 0,002 LTioo 60' 120' .120' .180' 60' 120' 3*^0% •¦ 120* 180' 3* = 0% 60' 120' 3* = 0% Substancja czynna Zwiazek o wzorze 9 Zwiazek o wzorze 13 " Zwiazek o wzorze 12 Zwiazek o wzorze 4 (znany) Zwiazek o wzorze 6 (znany) Stezenie substancji czynnej w % 0,002 0,0002 0,002 0,0002 0,02 0,002 0*02 0,002 0,02 0,002 Smiertelnosc . w % 100 o 100 0 100 80 100 0 100 0 10 X5 20 25 30 40 Przyklad XI. Próba na LDioo- Badane zwierze: Sitophilus granarius. Rozpuszczalnik: aceton.Rozpuszcza sie 2 czesci wagowe substancji czynnej w 1000 czesciach objetosciowych rozpuszczalnika, po czym rozciencza sie tym samym rozpuszczalnikiem do osiagniecia zadanego stezenia. Do naczynka Petriego wprowadza sie za pomoce pipetki 2,5 ml otrzymanego roztworu. Na dnie naczynka znajduje sie bibula filtra¬ cyjna o srednicy okolo 9,5 cm. Naczynko pozostawia sie otwarte do calkowitego ulotnienia sie rozpuszczal¬ nika. W zaleznosci od stezenia roztworu substancji czyn¬ nej ilosc substancji czynnej na 1 m2 bibuly jest rozna.Nastepnie do naczynka wprowadza sie okolo 25 bada- 3y nych zwierzat i przykrywa sie wieczkiem szklanym.Stan badanych zwierzat kontroluje sie po 3 dniach od poczatku doswiadczenia. Smiertelnosc podaje sie w %.W tablicy 10 podane sa substancje czynne, stezenie substancji czynnych, badane zwierzeta oraz uzyskane wyniki.Tablica 10 Próba na LDioo 45 50 55 60 14 acetonu; emulgator: 1 czesc wagowa eteru alkifoaryio- wopoliglikoiowego.W celu wytworzenia preparatu miesza sie 1 czesc wagowa substancji czynnej z podana iloscia rozpusz¬ czalnika i dodaje podana ilosc emulgatora, po czym rozciencza sie woda do zadanego stezenia. Preparat miesza sie dokladnie z gleba, przy czym stezenie sub¬ stancji czynoej w preparacie nie odgrywa praktycznie zadnej roli, decyduje jedynie dawka substancji czynnej na jednostke objetosci gleby, która podaje sie w ppm (np, mg/l). Doniczki wypefeoia sie gleba i pozostawia w temperaturze pokojowej. Po 24 godzinach wprowadza sie do gleby badane zwierzeta i po 48 godzinach ozna¬ cza skutecznosc w % liczac martwe i zywe badane owady. Skutecznosc wynosi 100% gdy wszystkie owady zostaly zabite, a 0% gdy zyje dokladnie taka ilosc owa¬ dów jak w próbie kontrolnej.W tablicy 11 podane sa substancje czynne, dawki substancji czynnych oraz uzyskane wyniki.Tablica 11 Insektycydy gleby (larwy Phorbia brassicae) Substancja czynna Zwiazek o wzorze 10 Zwiazek o wzorze 18 Zwiazek o wzorze 4 (znany) Smiertelnosc w % przy dawce substancji czynnej w ppm 1 20 100 100 0 10 | 5 | 2,5 98 90 80 50 50 0 1,25 0 Przyklad XII. Próba na stezenie graniczne (owa¬ dy gleby). Badany owad: larwy smietki kapuscranfci (Phorbia brassicae). Rozpuszczalnik: 3 czesci wagowe PL PL PL PL PL PL

Claims (2)

1. Zastrzezenia patentowe 1. Srodek owadobójczy i roztoczobójczy, znamienny tym, ze zawiera ester benzizoksazolilowy kwasu (tio)fos- forowego (fosfonowego) o wzorze 1, w którym X ozna¬ cza atom tlenu lub siarki, R i Ri oznaczaja takie same lub rózne rodniki alkilowe zawierajace .1—6 ato¬ mów wegla, Ri ponadto oznacza grupe alkoksylowa o 1—6 atomach wegla, Y oznacza rodnik alkilowy, grupe alkoksylowa, alkilotio o 1—6 atomach wegla lub nitro¬ wa, Yi oznacza atom wodoru, rodnik alkilowy, grupe alkoksylowa, alkilotio o 1—6 atomach wegla, albo ni¬ trowa lub oznacza atom chloru w przypadku gdy Y oznacza rodnik alkilowy.

2. Srodek owadobójczy i roztoczobójczy wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze zawiera zwiazek o wzorze ogólnym 1 wytworzony na drodze reakcji 3-hydroksy- benzizoksazolu o wzorze 2 w obecnosci akceptora kwa¬ sów, lub postaci ich soli metali alkalicznych, metali ziem alkalicznych lub w postaci soli amonowych, z halogenkiem estru kwasu (tio)fosforowego (fosfonowego) o wzorze 3, przy czym we wzorach 2 i 3, X, Yi, R, Ri i X maja wyzej podane znaczenie i Mai oznacza atom chlorowca, korzystnie atom chlotM.74123 WZÓR 1 RO JP — Hal WZÓR 3 (C2H50)2P-CL + A 7 OH srodek wigzgcy kwasy -HCL (C2H50)2P-Ó SCHEMAT (ch3o)2p-oT :xx WZÓR 4 / (C2H50)2P-CT WZÓR 5 (C2HsO)aP-o" WZÓR 6 CH, <1 (CH,0),P-0/ WZÓR 774123 (CH,0),P-0^ WZOR 8 .A i (CaH50)aP-cT WZOR 9 o. / s * I JT ^ "Cl WZOR 10 O ^"s. ST1 M s ^ a (cao^p-o^ WZOR 11 N. S (CaH,0)aP-Ox WZOR 12 (CaHtO)aP-cK WZOR 13 (CaH,0)aP-O/ ^ * WZOR 14 I X' ^" ^CH. CCaH,O)aP-0^ WZOR 1574123 CH, r C2H,V j -cr WZOR 16 / X S \ C,HcO<^ ~2' 'S^ WZÓR 17 C2H5S\^ CL °\ / c s I 1 0-P(OC2H5)2 WZOR 18 .N^-kJk^ Ó—PC I OC3H5 WZOR 1974123 CH,S °-fCOCJHS)l WZÓR 20 3,N'JV'AN^N 0,1 OH WZÓR 21 OH WZÓR 22 WZÓR 23 CH, Co OH WZÓR 24 OH WZÓR 25 PL PL PL PL PL PL