PL77726B1 - - Google Patents

Description

Uprawniony z patentu: Bayer Aktiangesellsdhaft, Leverlkusen (Repuiblika Federalna Niemiec) Srodek owadobójczy i roztoczobójczy Przedmiotem wynalazku jest srodek owadobój¬ czy i roztoczobójczy zawierajacy jako skladnik czyny nowe estry benzoizoksazolowe kwasu (tio /fosforowego/fosfonowego).Wiadomo z niemieckiego zgloszenia patentowego nr 1253713, ze podstawione chlorowcem estry ben¬ zoizoksazolowe kwasu tiofosforowego (fosfonowego), np. ester 0,0-dwumetyIowo- lub dwuetylowo-0-[5- -chlorobenzoizoksazolowyT(3)-] kwasu tiofosforowe¬ go wykazuje dzialanie owadobójcze.Stwierdzono, ze nowe estry benzoizoksazolowe kwasu (tio/fosforowego/fosfonowego) o wzo^ze^ 1, w którym R i R± oznaczaja takie same lub rózne rodniki alkilowe zawierajace 1—4 atomów wegla, Ri ponadto oznacza grupe alkoksylowa o 1—4 ato¬ mach wegla i X oznacza atom tlenu lub siarki, maja silne dzialanie owadobójcze, roztoczobójcze, nicieniobójcze i czesciowo grzybobójcze, przy czym niespodziewanie maja znacznie lepsze dzialanie owadobójcze i roztoczobójcze niz znane podstawio¬ ne chlorowcem estry benzoizoksazolowe kwasu tio/ /fosforowego o podobnej budowie i tym samym kierunku dzialania.Estry benzoizoksazolowe kwasu (tio/fosforowe¬ go/fosfonowego) o wzorze 1 otrzymuje sie przez reakcje 3-hydroksy-l,3-benzoizoksazolu o wzorze 2 w obecnosci akceptora kwasu lub w postaci soli metalu alkalicznego, metalu ziem alkalicznych lub soli amonowej z halogenkami kwasów (tio/fosforo¬ wego/fosfonowego) o wzorze 3, w którym R, Ri 10 15 20 25 30 i X maja wyzej podane znaczenie i Hal oznacza atom chlorowca.Przy uzyciu 3-hydroksy-l,3-benzoksazolu i chlor¬ ku kwasu 0,0-dwuetylotiofosforowego, jako zwiaz¬ ków wyjsciowych, przebieg reakcji przedstawia podany schemat.W substancji wyjsciowej o wzorze 3, R i Rj oz- inaiczaja korzystnie rodniki metylowe lub etylowe, a Rj ponadto oznacza grupe metoksylowa lub eto- ksylowa i Hal oznacza korzystnie atom chloru.Przykladowo stosuje sie nastepujace halogenki kwasów (tio)fosforowego lub (tio)fosfonowego. Ha¬ logenki kwasów: 0,0-dwumetylo-, 0,0-dwuetylo- 0,0-dwuizopropylo, 0-metylp-O-etylo, 0-etylo-, 0- -izopropylo-, i 0-metylo-, 0-izopropylo-fosforowego i ich tioanalogi, oprócz tego halogenki kwasów: 0,P-metylo-, 0,P-etylo-, 0,P-izopropylo-, 0-metylo- -P-etylo-, 0-metylo-P-izopropylo-, 0,-izopropylo-P- -eytlo- i O-izopropylo-P-metylo-fosfonowego i ich tioanalogi.Halogenki kwasów (tio)fosforowego lub (tio)fos- fonowego oraz 3-hydroksybenzoizoksazol (tempera¬ tura topnienia 141°C) mozna wytworzyc w znany sposób.Przy reakcji mozna stosowac jako rozpuszczalni¬ ki, wzglednie rozcienczalniki wszystkie obojetne rozpuszczalniki organiczne, zwlaszcza alifatyczne i aromatyczne weglowodory, ewentualnie chloro¬ wane, np. benzen, toluen, ksylen, benzyne, chlorek metylenu, chloroform, czterochlorek wegla, chloro- 77 7263 77726 4 benzen, etery, np. eter etylowy, butylowy, dioksan, dalej ketony, np. aceton, metyloetyloketon, metylo- izopropyloketon, metyloizobutyloketon, oprócz tego nitryle, np acetonitryl.Jako akceptory kwasów stosuje sie wszystkie znane substancje wiazace kwasy, zwlaszcza ko¬ rzystnie weglany i alkoholany metali alkalicznych, np. weglan sodu i potasu, metylami i etylan sodu i potasu, ponadto aminy alifatyczne, aromatyczne lub heterocyMiczaie, np. trójetyloamine, dwumetylo- amine, dwumetyloaniline, dwumetylobanzyloamine i pirydyne.Temperatura reakcji moze wahac sie w szerokim zaftrasla. JJfa qgoT ^fadniki poddaje sie reakcji w fem&efalCIrze,0=LWoC, korzystnie 30—35°C i mie¬ szanine miesza sie dodatkowo w temperaturze 50— 19fS»jAhQOTrfnlf_l^ftn0r< Reakcje prowadzi sie naiogol; ^d-«iwqnuHif normalnym.Substancje wyjSHtfwe poddaje sie reakcji prze¬ waznie w równomolowych ilosciach w jednym z wyzej podanych rozpuszczalników, w podwyzszo¬ nej temperaturze. Nadmiar jednego ze skladników reakcji nie daje istotnej korzysci.Jak juz podano skladnik heterocykliczny reakcji mozna wprowadzic równiez w postaci soli metali alkalicznych, metali ziem alkalicznych lub soli amonowych. Roztwór reakcyjny miesza sie jeszcze w ciagu kilku godzin przewaznie w temperaturze podwyzszonej, nastepnie rozpuszcza sie w benzenie i poddaje sie w znany sposób obróbce koncowej.Produkt reakcji otrzymuje sie przewaznie w po¬ staci bezbarwnych do lekko zóltych lepkich olejów nierozpuszczalnych w wodzie, nie destylujacych bez rozkladu. Mozna je jednak uwolnic od resztek lotnych skladników, a tym samym oczyscic przez poddestylowanie, to jest dluzsze ogrzewanie pod zmniejszonym cisnieniem w umiarkowanie pod¬ wyzszonej temperaturze. Do ich charakterystyki sluzy przede wszystkim wspólczynnik zalamania swiatla.Substancje czynne srodka wedlug wynalazku maja doskonale dzialanie nicieniobójcze, owadobój¬ cze i roztoczobójcze. Dzialaja one bardzo skutecz¬ nie przeciwko owadom o narzadzie gebowym, ssa¬ cym i gryzacym, dwuskrzydlym, roztoczom oraz wykazuja dzialanie systemiczne. Oprócz tego dzia¬ laja one'czesciowo fungitoksycznie na filopatogen- ne grzyby. Mozna je stosowac z dobrym wynikiem do ochrony roslin i magazynowanych materialów oraz w zakresie higieny przeciwko róznym szkod¬ nikom zwierzecym.Do owadów o narzadzie gebowym ssacym nisz¬ czonych przez srodek wedlug wynalazku naleza* glównie mszyce (Aphidea), np. mszyce brzóskwinio- wo-ziemniaczane (Myzus persicae), mszyca trzmie- linowo-burakowa (Doralis fabae), mszyca czerem- chowo-zbozowa (Rhopalosiphum padi), mszyca gro¬ chowa (Macrosiphum pisi), mszyca ziemniaczana smugowana (Macrosiphum solanifolii), mszyca po¬ rzeczkowa (Cryptomyzus korschelti), mszyca jablo- niowo-babkowa (Sappaphis mali), mszyca sliwowo- -trzcinowa (Hyalopterus arundinis), mszyca wlsnio- wo-przytuliowa (Myzus cerasi); ponadto czerwcowa- te (Coccina), np. tarcznik oleandrowca (Aspidiotus hederae), Lecanium hesperidum, Pseudococcus ma- ritimus; przylzence (Thysanoptera) np. Hercino- thrips fermoralis, pluskwiaki, np. plaszczyniec bu¬ rakowy (Piesma auadrata), Dysderous intermedius, pluskwa domowa (Cimex lectularius), Rhodnius 5 prolixus, Triatoma infestans, dalej friewnik, Eusce- lis bilobatus I Nephotettix bipunctatus.Do owadów o narzadzie gebowym gryzacym na¬ leza przede wszystkim gasienice motyli (Lepidopte- ra), takie jak tantnis krzyzówiaczek (Plutella ma- io culipennis) brudnica nieparka (Lymantria dispar), kuprówka-rudnica (Euproctis chrysorrhoea), przad¬ ka pierscienica (Melacosoma neustria), pietnówka kapustówka (Mamestra brassicae) zbozówka rolni¬ ca (Agrotis segetum), bielinek kapustnik (Pieris is brassicae), piedzik przedzimek (Cheimatobia bru- mata), zwójka zielo-neczka (Tortrix viridana), La- phygma frugiperda, Prodenia litura, namiotnik owocowy (Hyponomeuta padella), molik maczny (Ephestia kuhniella) i barciak wiekszy (Galleria 20 m3llonella).Ponadto do owadów o narzadzie gebowym gryza- - cym zwalczanych przez srodek wedlug wynalazku naleza chrzaszcze (Colaaptera), np. wolek zbozowy (Sitophilus granarius = Calandra granaria), stonka 25 ziemniaczana (Leptinotarsa docemlinoata), koldu- nica zielonka (Gastrophysa viridula), zaczka chrza- nówka (Phaedem cochleariae), slodyszek rzepakowy (Meligethes aeneus), kistnik maliniak (Byturus to- mentosus), strakowiec fasolowy (Bruchidius = Acan- 30 thoscolides obtectus), Dermestes frischi, skórek zbozo¬ wiec (Trogodeirma granarium, trojszyk gryzacy (Tribolium castaineum), wolek kukurydziany (Ca¬ landra lub Sitophilus zeamais), zywiak chlebowiec (Stegobium paniceum), macznik mlynarek (Tenebrio 35 molitor), spichrze! surynamski (Oryzaepihilus suri- namensis), ioraz rodzaje zyjace w glebie, np. dru- towoe (Agriotes spec), chrabaszcze majowe (Melo- lontha malolontha); karaluchy np. prusak (Blatella germanica), przybyszka amerykanska (Periplaneta *o americana), Leucophaea lub Rhyparobia macjeirae, karaczan wschodni (Blatta orientalis), Blaiberus gi- ganteus, Blaberus fuscus, Henschoutedenia flexivit- ta, dalej róznoskrzydle, np. swierszcze domowe {Acheta domesticus), termity, np. RetLculiiteres fla- 45 vipes i blonoskrzydle np. mrówki, przykladowo hurtnioa czarna (Lasius niger).Z dwuskrzydlych zwalczane sa glównie muchy, np. wywilzyna karlówka (Drosophila melanogaster), owocanka poludniówka (Ceratitis capitata), mucha 50 domowa (Musca domestica), mucha pokojowa (Fan- nia canioularis), Phormia aegina, plujka rudoglo- wa (Calliphora erythrocephala), bolimuszka klepar- ka (Stomoxys calcitrans), dalej dlugoczulkowe jak komary, np. Aedes aegypti, Culex pipiens i Ano- 55 pheles stephensi.Do roztoczy (Acari) zwalczanych przez zwiazki wedlug wynalazku naleza zwlaszcza przedziorkowa- te (Tetranychidae), np. przedziorek Chmielowiec (Tetranychus telarius ^ Tetranychus althaeae lub 60 Tetranychus urticae) i przedziorek owocowiec (Pa- ratetranychus pilosus = Panonychus ulmi, szpe- cielowate, np. szpeciel porzeczkowy (Eriophyes ri- bis), roztocza róznopazurkowate, np. Hemitarso- nemus latus i roztocz truskawkowy (Tarsonemus «5 pallidus) oraz kleszcze, np. Ornithodorus moubata.5 Zwiazki wedlug wynalazku przy ich uzyciu do zwalczania szkodników sanitarnych i magazyno¬ wych zwlaszcza much i komarów wykazuja do¬ skonale dzialanie pozostalosci na drewnie i glinie oraz wykazuja dobra odpornosc na alkalia na uwa- pnipnych podlozach.W zaleznosci od celu stosowania srodek wedlug wynalazku wytwarza sie w postaci roztworu, emul¬ sji, zawiesiny, proszku, pasty i granulatu. Otrzy¬ muje sie je w znany sposób, np. przez zmieszanie substancji czynnych z rozrzedzalnikami, to jest cieklymi rozpuszczalnikami i/lub nosnikami, ewen¬ tualnie stosujac jednoczesnie substancje powierz- chniowo-czynine, np. emulgatory i/lub dyfspergatory, przy czym w przypadku stosowania wody jako rozcienczalnika mozna stosowac pomocniczo roz¬ puszczalniki organiczne. Jako ciekle rozpuszczal¬ niki stosuje sie zasadniczo zwiazki aroma¬ tyczne, np. ksylen i benzen, chlorowane zwiazki aromatyczne, np. chlorobehzeny, parafiny, np. frak¬ cje ropy naftowej, alkohole, np. metanol i butanol, rozpuszczalniki o duzej polarnosci np. dwumetylo- formamid i suifotlenek dwumetylowy oraz wode; jako stale nosniki stosuje sie naturalne maczki mi¬ neralne, np. kaoliny, tlenki glinu, talk i krede i syntetyczne maczki nieorganiczne, np. kwas krze¬ mowy o wysokim stopniu rozdrobnienia i krzemia¬ ny; jako emulgatory stosuje sie emulgatory niejo- notwórcze i anionowe, np. estry politlenku etylenu i kwasów tluszczowych, etery politlenku etylenu i alkoholi tluszczowych, np. eter alkiloarylowopo- liglikolowy, alkilosulfoniany i arylosulfoniany; jako dyspergatory stosuje sie np. lignine, lugi posiar¬ czynowe i metylocelulóze.Ponizszy przyklad .obrazuje sposób wytwarzania zwiazku czynnego.Przyklad I. Roztwór 41 g (0,3 mola) 3-hy- droksy-l,3-benzoizoksazolu w 250 cm3 acetonitrylu traktuje sie 45 g weglanu potasu i nastepnie w temperaturze 30—35°C 750 g dwuchlorku kwasu 0,0-dwuetylotiofosforowego i ogrzewa sie jeszcze w ciagu 2 godzin do temperatury 70—80°C. Po ochlodzeniu mieszanine rozpuszcza sie w benzenie, wytrzasa sie z woda, faze benzenowa oddziela sie, odparowuje i pozostalosc poddestylowuje. Wydaj¬ nosc wynosi 68 g (76% wydajnosci teoretycznej), n^3 =-- 1,5238. Dlai wzoru C12H1404NSP (ciezar cza¬ steczkowy 287) obliczono: 10,8%, P, 11,2% S, 4,88% N; otrzymano: 10,72% P, 11,89% S, 4,38% N.W sposób analogiczny otrzymuje sie zwiazek o wzorze 9 o n^= 1,4918; zwiazek o wzorze 7 0 nj*3 = 1,5496; zwiazek o wzorze 10 o n23 = 1,5458.Zwiazek wyjsciowy o wzorze 2 o temperaturze topnienia 141°C wytwarza sie wedlug niemieckie¬ go zgloszenia nr 1 157 251.Ponizsze przyklady obrazuja dzialanie srodka we¬ dlug wynalazku.Przyklad II. Próba z Ceratitis. Rozpuszczal¬ nik: 3 czesci wagowe acetonu; emulgator?"i czesc wagowa eteru alkiloarylowopoliglikolowego.W celu otrzymania preparatu miesza sie 1 czesc wagowa substancji czynnej z podana iloscia roz¬ puszczalnika zawierajacego podana ilosc emulgato¬ ra, po czym rozciencza sie woda do zadanego ste- 6 zenia. Na krazek bibuly filtracyjnej nanosi sie pi- petka 2 cm8 preparatu. Wilgotny krazek uklada sie do naczynia szklanego w którym znajduje sie 20 owocanek poludniówek (Ceratitis capitata) i przy- 5 krywa sie wieczkiem szklanym. Po podanym cza¬ sie ustala sie smiertelnosc w %, przy czym 100% oznacza, ze wszystkie muchy zostaly zabite, a 0% oznacza, ze zadna mucha nie zostala zabita.W tablicy 1 podane sa substancje czynne, steze- 10 nie substancji czynnych oraz smiertelnosc.Tablica 1 Próba z Ceratitis Substancja czynna Zwiazek o wzorze 4 (znany) Zwiazek o wzorze 5 (znany) Zwiazek o wzorze 6 (znany) Zwiazek o wzorze 7 Zwiazek o wzorze 8 Stezenie substancji czynnej w % 0,02 0,004 0,0008 0,02 0,004 0,0008 0,02 0,004 0,0008 0,02 0,004 0,0008 0,2 0,004 0,0008 0,00016 Smiertel- 1 nosc po 1 dniu 100 100 30 100 95 50 100 65 0 100 100 100 100 100 ieo 1 25 f Przyklad III. Próba z Plutella. Rozpuszczal¬ nik: 3 czesci wagowe acetonu: emulgator: 1 czesc 35 wagowa eterii alkiloarylowopoliglikolowego.W celu otrzymania preparatu miesza sie 1 czesc wagowa substancji czynnej z podana iloscia roz¬ puszczalnika zawierajacego podana ilosc, emulga¬ tora, po czym rozciencza sie woda do zadanego ste- 40 zenia. Otrzymanym preparatem opryskuje sie mgla¬ wicowo do orosienia liscie kapusty (Brassica ole- racea) i obsadza sie gasienicami tantnisia krzyzo- wiaczka (Blutella maculipennis). Po podanym cza¬ sie ustala sie smiertelnosc przy czym 100% ozna- 45 cza, ze wszystkie gasienice zostaly zabite, a 0%, ze zadna gasienica nie zostala zabita.W tablicy 2 podane sa substancje czynne, ste¬ zenie substancji czynnych, czas dzialania i uzyska¬ ne wyniki.Tablica 2 Próba z Plutella Substancja czynna Zwiazek o wzorze 6 (znany) Zwiazek o wzorze 4 (znany)\ Zwiazek o wzorze 8 Zwiazek o wzorze 9 Stezenie substancji czynnej w % 0,004 0,0008 0,004 0,0008 0,004 0,0008 0,00016 0,004 0,0008 Smiertel¬ nosc w % po 3 dniach 100 0 100 40 100 100 60 100 70 I77726 Przyklad IV. Próba z Piesma. Rozpuszczalnik: 3 czesci wagowe acetonu; emulgator: 1 czesc wa¬ gowa eteru alkiloarylowopoliglikaliowego.W" celu otrzymania preparatu miesza sie 1 czesc wagowa substancji czynnej z podana iloscia roz¬ puszczalnika zawierajacego podana ilosc emulgatora, po czym rozciencza sie woda do zadanego stezenia.Otrzymanym preparatem opryskuje sie do orosie¬ nia liscie buraków (Beta tfulgaris) i obsadza sie plaszczyncem burakowym (Piesma auaidrata). Po podanym czasie ustala sie smiertelnosc w %, przy czym-100% oznacza, ze wszystkie plaszczynce zo¬ staly zabite, a 0% oznacza, ze zaden plaszczyniec nie zostal zabity.W tablicy 3 podane sa substancje czynne, ste¬ zenie substancji czynnych, czasy obserwacji oraz uzyskane wyniki.Tablica 3 Próba z Piesma Tablica 4 Próba z Euscelis Substancja czynna Zwiazek o wzorze 5 (znany) Zwiazek o wzorze 8 Stezenie substancji czynnej w % 0,004 0,0008 0,004 0,0008 Smiertel¬ nosc w % po 3 dniach 100 20 100 70 1 Przyklad V. Próba Euscelis. Rozpuszczalnik: 3 czesci wagowe acetonu; emulgator: 1 iczesc wago¬ wa eteru alfcHoarylowopoliglikolowego.W celu otrzymania preparatu miesza sie 1 czesc wagowa substancji czynnej iz podana iloscia roz¬ puszczalnika zawierajacego podana ilosc emulga¬ tora, po czym rozciencza sie woda do zadanego stezenia. Otrzymanym preparatem opryskuje sie mglawicowo do orosienia pedy boku (Vicia faba) i obsadza sie je piewikami (Euscelis bilobatus). Po podanym czasie ustala sie smiertelnosc w %, przy czym 100% oznacza, ze wszystkie piewiki zostaly zabite, a 0% oznacza, ze zaden piewik nie zostal zabity.W tablicy 4 podane sa substancje czynne, ste¬ zenie substancji czynniej, czas obserwacji i uzyska¬ ne wyniki.Przyklad VI. Próba z Doralis (dzialanie sy- stemiczne). Rozpuszczalnik: 3 czesci wagowe aceto¬ nu; emulgator: 1 czesc wagowa eteru alkiloarylo- wopoliglikoliowego.W celu otrzymania preparatu miesza sie 1 czesc wagowa substancji czynnej z podana iloscia roz¬ puszczalnika zawierajacego podana ilosc emulgato¬ ra, ipo czym rozciencza sie woda do zadanego ste¬ zenia.Otrzymanym preparatem podlewa sie pedy bobu (Vicia faba) silnie porazone mszyca trzmielinowo- -burakowa, przy czym preparat wprowadza sie tak, ze wnika- on w glebe, nie zwilzajac ped^w bobu.Substancja czynna Jest pobierana przez bób z gle¬ by i ta droga przedostaje sie do porazanych czes¬ ci. Po podanym czasie ustala sie srruertelnosc w %, przy czym 100% oznacza, ze wszyistkie mszyce zo- 10 15 25 30 35 40 45 55 i Substancja czynna Zwiazek o wzorze 4 (znany) Zwiazek o wzorze 6 (znany) Zwiazek o wzorze 7 Zwiazek o wzorze 8 Zwiazek o wzorze 9 Zwiazek o wzorze 10 Stezenie substancji czynnej w % 0,1 0,02 0,1 0,02 0,1 0,02 0,004 0,1 0,02 0,004 0,0008 0,1 0,02 0,004 0,1 0,02 0,004 Smiertel- ' nosc w % po 3 dniach 100 60 100 '50 100 100 , 60 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 staly zabite, a f 0%, ze. zadna imszyca nie zostala zabita.W tablicy 5 podane sa substancje czynne, ste¬ zenia substancji czynnych oraz uzyskane wyniki.Tablica 5 Próba z Doralis (dzialanie systemiczne)^ Substancja czynna Zwiazek o wzorze 4 (znamy) Zwiazek, o wzorze 5 (znany) Zwiazek o wzorze 7 Zwiazek o wzorze 8 Zwiazek o wzorze 9 Zwiazek o wzorze 10 | Stezenie substancji czynnej w % 0,1 0,1 0,1 0,02 0,1 0,1 0,1 0,02 | * Smiertel¬ nosc w % po 4 dniach 0 20 100 90 90 80 98 40 | 65 Przyklad VII. Próba z Tetranychus. Rozpusz¬ czalnik: 3 czesci wagowe acetonu; emulgator: 1 czesc wagowa eteru alkiloarylow"opolig;liJkolowego.W celu otrzymania preparatu miesza sie 1 czesc wagowa substancji czynnej z podana iloscia roz¬ puszczalnika zawierajacego podana ilosc emulga¬ tora, po czym rozciencza sie woda do zadanego stezenia. Otrzymanym preparatem opryskuje sie mglawicowo do orosienia pedy fasoli (Phaseolus vulgarist o wysokosci okolo 10—30 cm. Pedy te sa silnie porazone wszystkimi stadiami rozwojo¬ wymi przedziorka chmielowca (Tetranychus urti- cae). Po podanym czasie ustala sie skutecznosc preparatu substancji czynnej, liczac martwe zwie¬ rzeta. Tak otrzymana smiertelnosc podaje sie w %, przy czym 100% oznacza, ze wszystkie przedziorki77726 9 zostaly zabite, a 0°/o, ze zaden pnzedziorek nie zo¬ stal zabity.W .tablicy A podane sa substancje czynne, steze¬ nie substancji czynnych, czas obserwacji i otrzy- . mane wynikli.Tablica 6 Próba z Tetcanychus 10 Substancja czynna Zwiazek o wzorze 4 (znany) Zwiazeik o wzorze 8 Zwiazek o wzorze 9 Zwiazek o wzorze 10 Stezenie substancji czynnej 0,1 0,02 0,1 0,02 0,1 0,02 0,1 0,02 Smiertel^ nosc w °/o po 2 dniach 90 20 100 95 100 98 100 40 Przyklad VIII. Oznaczenie stezenia granicz¬ nego (owady w glebie). Badani owad: larwy (Phor- bia brassicae); rozpuszczalnik: 3 czesci wagowe' acetonu; emulgator; 1 czesc wagowa eteru %lki- loarylowopoliglikolowego.W celu otrzymania preparatu miesza sie 1 czesc wagowa substancji czynnej z podana iloscia roz¬ puszczalnika, dodaje sie podana ilosc emulgatora, po czym rozciencza sie woda do zadanego steze¬ nia. Preparat miesza sie dokladnie z gleba, przy czym stezenie substancji czynnej w preparacie nie odgrywa praktycznie zadnej roli, decyduje je¬ dynie dawka substancji czynnej na jednostke objetosci gleby, kitóra podaje sie w ppm imig/Btr). Doniczki wypelnia sie gleba i. pozostawia je w temperaturze pokojowej. Po 24 godzinach wprowadza sie badane zwierzeta do gleby i na¬ stepnie po 48 godzinach ustala sie w °/e skutecz¬ nosc substancji czynnej liczac martwe i zywe owa¬ dy. Skutecznosc wynosi 100°/o jesli wszystkie ba¬ dane owady sa zabite, a 0% jesli zyja dokladnie tyle 'Owadów co i w próbie kontrolnej.W tablicy 7 podane sa substancje czynne, dawki substancji czynnych oraz uzyskane wyniki.Tabl i ca '7 Insektycydy iglebowe Substancja czynna Zwiazek o wzorze 8 Zwiazek o wzorze 10 Znane substancje porów¬ nawcze Zwiazek o wzorze 6 Zwiazek o wzorze 4 Smiertelnosc w °/o przy stezeniu substancji czynnej w ppm 40 100 100 0 100 20 100 100 100 10 100 100 \ 100 5 100 75 25 2,5 75 10 15 35 40 45 50 55 Przyklad IX. Oznaczenie- stezenia graniczne¬ go. Badainy nicien: Meloidogyne sp. Rozpuszczal¬ nik: 3 czesci wagowe acetonu; emulgator: 1 czesc wagowa eteru alkiloarylowopoliglikolowego.W celu otrzymania preparatu miesza sie 1 czesc wagowa substancji czynnej z podana iloscia roz¬ puszczalnika dodaje sie podana ilosc emulgatora, po czym, rozciencza sie woda do zadanego steze¬ nia. Preparat miesza sie dokladnie z gleba, która jest silnie izaikazona badanym 'nicieniem. Stezenie substancji czynnych w preparacie nie odgrywa zadnej roli decyduje tylko dawka substancji czyn¬ nej na jednostke objetosci gleby, która podaje sie w ppm. Doniczki wypelnia sie gleba, wysiewa sie salate. Doniczki utrzymuje sie w szklarni w temperaturze 27°C. Po 4 tygodniach bada sie na porazenie korzenie salaty micieniem i ustala sie w °/o skutecznosc substancji czynnej, przy czym 100% oznacza calkowity brak porazenia, a 0°/o oznacza, ze porazenie jest dokladnie takie same jak roslin kontrolnych w glebie nietiraktowanej lecz zakazonej w; podobny sposób.W tablicy 8 podane sa substancje czynne, dawki oraz uzyskane wyniki.Tablica 3 Nematocydy {Meloidogyne inooignita) Substancja czynna Zwiazek o wzorze 8 Znane substancje porównawcze Zwiazek o wzorze 6 Zwiazek o wzorze 4 Smiertelnosc w % przy 1 stezeniu substancji czynnej w ppm 40. 100 0 0 20 1Q0 10 80 Przyklad X. Ustalenie LDioo- Badane zwie¬ rze: Blatta orientalis. Rozpuszczalnik: aceton.Rozpuszcza sie 2 czesci wagowe substancji czyn¬ nej, w 1000 czesciach objetosciowych rozpuszczal¬ nika. Tak otrzymany roztwór rozciencza sie dodat¬ kowo rozpuszczalnikiem do osiagniecia zadanego stezenia. Do naczynka Petriego wprowadza sie za pomoca pipetki 2,5 ml roztworu substancji czyn¬ nej. Na dnie naczynka Petriego znajduje sie bibula filtracyjna o srednicy okolo 9,5 cm. Naczynko Pe¬ triego pozostawia sie otwarte do calkowitego ulot¬ nienia sie rozpuszczalnika. Ilosc substancji czynnej przypadajaca na 1 m2 bibuly filtracyjnej jest róz¬ na w zaleznosci od stezenia roztworu substancji czynnej. Nastepnie do naczynka Petriegio wprowa¬ dza sie 10 badanych zwierzat i naczynko przykry¬ wa sie wieczkiem szklanym. Stan zwierzat bada sie po 3 dniach od poczatku próby. Smiertelnosc po¬ daje sie w °/o.W tablicy 9 podane sa sulbstaincje czynne, ste¬ zenia substancji czynnych: oraz uzyskane wyniki.Przyklad XI. Próba iz larwami komarów. Ba¬ dane zwierze: larwa Aedes aegypti. Rozpuszczal¬ nik: 99 czesici wagowych acetonu; emulgator: 1 czesc wagowa eteru benzylohydroksydwufenyilo- poliglikalowego.77726 11 Tablica 9 Ustalenie LD10o : ^ -, Substancja czynna Zwiazek o wzorze 4 (znany) Zwiazek o wzorze 7 Stezenie substancji czynnej w % 0,2 0,2 0,02 Smiertel¬ nosc w •/• 0 100 100 W celu otrzymania preparatu miesza sie 2 czesci wagowe substancji czynnej z 1000 czesciami obje¬ tosciowymi rozpuszczalnika zawierajacego emulga¬ tor w wyzej podanej1 ilosci. Tak otrzymany roz¬ twór rozciencza sie woda do zadanego stezenia.Naczynka szklane wypelnia sie wodnymi prepa¬ ratami substancji czynnej i nastepnie wprowadza sie do kazdego naczynka okolo 25 larw komarów.Po 24 godzinach ustala sie smiertelnosc w %, przy czym 100% -oznacza ze wszystkie larwy zo¬ staly zabite, a O0/© oznacza, ze zadna larwa nie zostala zabita.W tablicy 10 podane sa substancje czynne, ste¬ zenie substancji czynnych i uzyskane wyniki.Tablica 10 Próba z larwami komarów Substancja czynna .Zwiazek . " o wzorze 4 (znany) Zwiazek o wzorze 7 Stezenie substancji czynnej w roztworze w % 0,001 0,0001 0,00001 0,001 0,0001 0,00001 0,000001 iertelnosc w % 100 100 90 100 100 100 90 Przyklad XII. Ustalenie LD10o. Badane zwie¬ rze: Sitophilus granarius; rozpuszczalnik: aceton.Rozpuszcza sie 2 czesci wagowe substancji czyn¬ nej w 1000 czesciach objetosciowych rozpuszczal¬ nika. Tak otrzymany roztwór rozciencza sie dalej rozpuszczalnikiem do osiagniecia zadanego steze¬ nia. Do naczynia Petriego wprowadza sie za po¬ moca pipetki 2,5 ml roztworu substancji czynnej.Na dnie naczynka Petriego znajduje sie bibula fil¬ tracyjna o srednicy okolo 9,5 cm. Naczynko Pe¬ triego pozostawia sie otwarte do calkowitego ulot¬ nienia sie rozpuszczalnika.Ilosc substancji czynnej przypadajaca na 1 m2 bibuly filtracyjnej jest rózna zaleznie od stezenia roztworu substancji czynnej. Nastepnie do naczyn¬ ka Petriego wprowadza sie 25 badanych zwierzat i naczynko przykrywa sie wieczkiem szklanym.Stan zwierzat sprawdza sie po 3 dniach od roz¬ poczecia prób. Smiertelnosc oznacza sie w %.W tablicy 11 podane sa substancje czynne, ste¬ zenia substancji czynnych oraz uzyskane wyniki. 10 15 50 55 12 Tablica 11 Ustalenie KD10o Substancje czynne Zwiazek o wzorze 4 Zwiazek o wzorze 5 (znany) Zwiazek o wzorze 7 Stezenie substancji czynnej w % 0,2 0,02 0,002 0,2 0,02 0,002 0,0002 0,2 0,02 0,002 0,0002 0,00002 SmlieTtelnosc w % 100 100 o - 100 100 100 0 . 100 100 100 100 30 Przyklad XIII. Ustalenie LT10o dla dwu- zo skrzydlych. Badane zwierze: Aedes aegypti: roz¬ puszczalnik aceton.Rozpuszcza sie 2 czesci wagowe substancji czyn¬ nej w 1000 czesciach objetosciowych rozpuszczal¬ nika. Tak otrzymany roztwór rozciencza sie dalej 25 tym samym rozpuszczalnikiem do osiagniecia za¬ danego stezenia. Do naczynka Petriego wprowadza sie za pomoca pipetki 2,5 ml roztworu substancji czynnej. Na dnie naczynka znajduje sie bibula filtracyjna o srednicy okolo 9,5 cm. Naczynko po- 30 zostawia sie otwarte do calkowitego ulotnienia sie rozpuszczalnika. Ilosc substancji czynnej przypa¬ dajaca na 1 m* bibuly filtracyjnej jest rózna w zaleznosci od stezenia roztworu substancji czynnej..Nastepnie do naczynka Petriego ^wprowadza sie 35 okolo 25 badanych zwierzat i naczynko przykry¬ wa sie wieczkiem szklanym. Stan zwierzat kon¬ troluje sie na biezaco. Ustala sie czas w którym nastepuje 100% smiertelnosc zwierzat.W tablicy 12 podane sa substancje czynne, ste- 40 zenie substancji czynnych oraz okresy - czasu, w których nastepuje 100% smiertelnosci zwierzat.Tablica 12 Ustalenie LTioo dla icLwuskrzydlych Substancja czynna Zwiazek o wizorze 4 (znany) Zwiazek o wzorze 5 (znany) Zwiazek o wzorze 7 * Stezenie substancji czynnej w % 0,2 0,02 0,2 0,02 0,2 0,02 0,002 0,0002 LTioo "" . 120' 180' 60' 120' 80' 60' 120' 180' 60 PL PL

Claims (2)

1. Zastrzezenia patentowe 1. Srodek nicieniobójczy, owadobójczy i roztoczo- bójczy, znamienny tym, ze zawiera estry benzoizo- ksazolowe kwasu (tio) fosforowego (fosfonówego) 65 o wzorze 1, w którym R i Rj oznaczaja takie sa-77726 me lub rózne rodniki alkilowe zawierajace 1—4 atomów wegla, Ri ponadto oznacza grupe alkoksy- lowa o 1—4 atomach wegla i X oznacza atom tle¬ nu lub siarki.

2. Srodek nicieniobójczy, owadobójczy i rozto- czobójczy, znamienny tym, ze zawiera estry ben- zoizoksazolowe o wzorze 1 wytworzone na drodze 8 reakcji 3-hydroksy-l,3-benzoizoksazoli o wzorze 2 w obecnosci akceptorów kwasów lub w postaci soli metali alkalicznych, metali ziem alkalicznych lub soli amonowych z halogenkami kwasów (tio) fosforowego (fosfonowego) o wzorze 3, w którym R i Rj maja wyzej podane znaczenie i Hal ozna¬ cza atom chlorowca. WZÓR 1 RO P—Ho! WZÓR 3 o s —HCl SCHEMAT O-PCoCjH,),KI. 451,9/36 77726 MKP AOln 9/36 (ch3o)2p-o WZÓR 4 (C2HsO)2P-0 WZÓR 5 (C2H50)2P-0 WZÓR 6 (CH,0)2P-0 WZÓR 7 CO (W)2"-0 WZÓR 8 o (CaH$0)2P-0 WZÓR 9 C,H, C2HsO WZÓR 10 KZG 3, zam. 282/75 Cena 10 zl PL PL