PL172789B1

PL172789B1 - Sposób wytwarzania nowych makrolidów imidazolilowych PL PL PL

Info

Publication number: PL172789B1
Application number: PL92302725A
Authority: PL
Inventors: Mark Goulet; Peter J Sinclair; Frederick Wong; Matthew J Wyvratt
Original assignee: Merck & Co Inc
Priority date: 1991-09-09
Filing date: 1992-09-02
Publication date: 1997-11-28
Also published as: CZ47394A3; IL103011A; US5247076A; FI941084A0; BG98640A; IL103011A0; SK28694A3; NZ244154A; HU9400687D0; ZA926813B; RO112620B1; AU2660992A; WO1993005059A1; ES2111615T3; RU2108338C1; ATE161266T1; JPH06510303A; CA2116674C; CA2116674A1; DK0536896T3

Abstract

1. Sposób wytwarzania nowych makrolidów imidazolilowych o wzorze I. w którym R2 oznacza atom wodoru lub grupe metylowa, R 3 oznacza atom wodoru lub grupe hydroksylowa, R4 oznacza atom wodoru, R5 oznacza grupe etylowa, propylowa lub allilowa. R6 oznacza atom wodoru, grupe metylowa, benzylowa lub 3-fluorobenzylowa, R7 i R8 niezaleznie wybiera sie z grupy, na która sklada sie atom wodoru, grupa metylowa, CH3OCH2-, fenylowa, 3,5-difluorofenylowa, 3-fluorofenylowa, 3,4-difluorofenylowa, 3,5-dichlorofenylowa, 3-metoksyfenylowa, 3-tr ifuorometylofenylowa, 3-hydroksyfenylowa, 4-hydroksyfenylowa, 3,5-dihydroksyfenylowa, A oznacza grupe fenylowa, O oznacza atom wodoru lub atom fluoru, W oznacza atom O lub (H, OH), n wynosi 1 lub 2, znamienny tym, ze a) poddaje sie reakcji zwiazek o wzorze strukturalnym IIa w którym R2 , R3 , R4, R5, Q, W i n maja wyzej podane znaczenie z octanem triarylobizm utu o wzorze (HC(O)A)3B1 (OAc)2, w którym A oznacza fenyl, z zabezpieczona grupa aldehydowa, w rozpuszczalniku organicznym, w temperaturze od 0° C do temperatury wrzenia rozpuszczalnika, w obecnosci utleniacza i katalitycznej ilosci soli miedzi (II), przy czym wytwarza sie zwiazek o wzorze IIb. w którym R2 , R 3 , R4 , R5 , A, Q, W i n maja wyzej podane znaczenie, b) nastepnie poddaje sie tak otrzymany zwiazek o wzorze IIb reakcji ze zwiazkiem o wzorze R7 -C(O)-C(O)-R8 w którym R7 i R8 maja wyzej podane znaczenie, w obecnosci wodorotlenku amonu w rozpuszczalniku alkoholowym, z wytworzeniem zwiazku o wzorze I w którym R6 oznacza atom wodoru, a pozostale podstawniki maja wyzej podane znaczenia, który w przypadku wytwarzania zwiazku o wzorze I, w którym R 6 oznacza grupe metylowa, benzylowa lub 3-fluorobenzylowa c) poddaje sie dalszej reakcji ze zwiazkiem o wzorze R6 -LG, w którym R6 oznacza grupe metylowa, benzylowa lub 3-fluorobenzylowa, a LG oznacza atom jodu, bromu lub chloru w obecnosci tlenku srebra. 2 Sposób wytwarzania nowych makrolidów imidazolilowych o wzorze I w którym R3 oznacza atom wodoru lub grupe metylowa, R 3 oznacza atom wodoru lub grupe hydroksylowa, R4 oznacza atom wodoru, R5 oznacza grupe etylowa, propylowa lub allilowa, R6 oznacza atom wodoru, grupe metylowa, benzylowa lub 3-fluorobenzylowa, R7 i R8 niezaleznie wybiera sie z grupy, na która sklada sie grupa HOCH2-, 4-t-butylofenylowa, 3,4-metylenodioksyfenylowa, 3,4-trifluorometylofenylowa, 4-metoksyfenylowa, 3,5-dimeto-ksyfenylowa,3-trifluorometoksyfenylowa, 3,5-di(trifluorometoksy)fenylowa, 2-metoksyfenylowa, 3-izoprooyloksyfenylowa, 3-etoksyfenytowa, 3,5-dietoksyfenylowa, 3,4,5-trimetoksyfenylowa, 3-hydroksyetyloksyfenylowa, 3-propyloksy fenylowa, 3-izobutyloksyfenylowa, 3-mety- lofenylowa, 3,5-dimetylofenylowa, 3-etylofenylowa, 3,5-dietylofenylowa i fenyloetylowa, A oznacza grupe fenylowa, O oznacza atom wodoru lub atom fluoru, W oznacza atom O lub (H, OH), n wynosi 1 lub 2 , znamienny tym, ze a) poddaje sie reakcji zwiazek o wzorze strukturalnym IIa w którym R 2 , R 3 , R 4 , R 5 ,Q, W i n maja wyzej podane znaczenia z octanem triarylobizmutu o wzorze (HO(O)A)3B1 (OAc)2, w którym A oznacza grupe fenylowa, z zabezpieczona grupa aldehydowa, w rozpuszczalniku organicznym, w temperaturze od 0° C do temperatury wrzenia rozpuszczalnika. PL PL PL

Description

Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania nowych makrolidów imidazolilowych, przydatnych w przypadku ludzi do leczenia chorób autoalergicznych (takich jak cukrzyca młodego lub dojrzałego wieku, stwardnienie rozsiane oraz reumatyczne zapalenie stawów, choroba wątroby, zapalenie błony naczyniowej tylnego odcinka oka, alergiczne zapalenie mózgu i zapalenie kłębuszków nerkowych), immunosupresji, chorób zakaźnych i/lub zapobiegania odrzutowi przeszczepów obcych narządów (np. szpiku kostnego, nerki, wątroby, serca, skóry jelita cienkiego oraz przeszczepów komórek wysp trzustkowych, włącznie z przeszczepami obcymi), miejscowego leczenia zapalnych i przerostowych chorób skóry oraz skórnych objawów chorób o podłożu immunologicznym (takich jak łuszczyca, przemieszczone zapalenie skóry, kontaktowe zapalenie skóry i inne egzemiczne zapalenia skóry, łojotokowe zapalenie skóry, liszaj płaski, pęcherzyca, pęcherzowy pemfigoid, epidermoliza pęcherzowa, pokrzywka, obrzęk naczynioruchowy, zapalenia naczyń, rumienie, skórna eozynofilia, liszaj rumieniowaty lub łysienie plackowate), męskiego łysienia, starczego łysienia, odwracalnej niedrożności dróg oddechowych, szczególnie astmy, zapalenia śluzówki i naczyń krwionośnych, infekcji cytomegalowirusowej, oporności na leki, choroby Werlhofa, zespołu Behceta, zapalenia spojówek, choroby Krohna, wrzodu Moorena, zapalenia błony naczyniowej oka, ostrego zapalenia śródocznego i/lub uszkodzeń wątroby związanej z niedokrwistością. Ponadto niektóre ze związków według wynalazku mogą mieć właściwości antagonistyczne i znajdować zastosowanie do odwracania immunodepresyjnej aktywności i/lub zmniejszania toksyczności innych czynników immunodepresyjnych.

Opisy i zgłoszenia patentowe Stanów Zjednoczonych, europejskie i japońskie Fujisawy (opis patentowy St. Zjedn. Ameryki nr 4894366 z 16 stycznia 1990, publikacja EPO nr 0814162 oraz japoński opis patentowy 63-17884) oraz publikacje (J. Am. Chem. Soc., 1987,109, 5031 i J. Antibiotics 1987, 40, 1249) opisują 17-allilo-1,14-dihydroksy-12-[2'-(4-hydrOksy-3metylocyklohekylo)-1'-metylowinylo]-23,25-dimetoksy-13,19,21,27-tetrametylo-11,28-dioksa—4azatricyklo-[22.3.1.0⁴'⁹]-oktakos-18-eno-2,3,10,16-tetraon (FR-900506) (FK-506) (L679934) 17-etylo-l,14-dihydroksy-12-[2'-(4-hydroksy-3-metylocykloheksylo)-1''-metylowinylo]-23,25-dimetoksy-13,19,21,27-tetrametylo-11,28-dioksa-4-azatricyklo-[22.3.1 .c4^,9]-okta kos-18-eno-2,3,10,16-tetraon(FR-900520) oraz pokrewne związki, które są substratami do wytwarzania opisanych związków. Opisano ostatnio syntetyczne otrzymywanie wymienionego substratu (FR-900506) (J.Am.Chem.Soc., 1989,111,1157). Europejski opis patentowy Sandoz (publikacja EPO nr 0356399) opisuje stereoizomery FR-900506 i pochodne na pozycji 17. Zgłoszenia europejskie i PCT Fisonsa (publikacja EPO nr 0323042 i PCT nr WO89/05304) opisują różne pochodne FR-900506, FR-900520 i pokrewne związki. Europejski opis patentowy Sandoz (publikacja EPO nr 0437680) opisuje pochodne chlorowe, bromowe, jodowe i azydowe FR-900506, FR-900520 i pokrewne związki. Europejski opis patentów·'' Mercka (publikacja EPO nr 0428365) opisuje różne pochodne aminowe FR-900506, FR-900520 i pokrewne związki. Brytyjski opis patentowy Fujisawy (publikacja UK nr GB 2245891 A) opisuje różne arylo(niżej alkilowe) i heteroardowe pochodne aminowe FR-900506, FR-900520 i pokrewne związki.

Opisy patentowe Stanów Zjednoczonych Fujisawy (opis patentowy St. Zjedn. Ameryki nr 4929611 z 29 maja 1990, opis patentowy St. Zjedn. Ameryki nr 4956352 z 11 września 1990 oraz opis patentowy St. Zjedn. Ameryki nr 5110811 z 5 maja 1992) opisują zastosowanie związków typu FK-506 do leczenia oporności na transplantację. Europejski opis patentowy Sandoz (publikacja EPO nr 035 978) opisuje zastosowanie FR-900506 i pokrewnych związków do miejscowego leczenia zapalnych i hiperproliferacyjnych chorób skóry oraz skórnych obja6

172 789 wów chorób związanych z układem odpornościowym. Zgłoszenie patentowe PCT Fisonsa (publikacja PCT nr WO 91/04025) opisuje zastosowanie różnych pochodnych FR-900506 do leczenia immunosupresji. Zgłoszenie patentowe PCT Fisonsa (publikacja PCT nr WO 90/14826) λτμιίπία tiactnęrmrοηi<5 T6l? -Q00S0A wnnFrcyrnY/pb 'ττιζί α λ/4ηΐαΛτΛΤ'ηΑΩΓ'ί

ZiŁ^roov ^iv i xv i p>v/xvl^ W Lij vu tż tt ltjZ/iw ni \.t\j xvv/jv^^ro vu tt i uvuuivj ιιιναϊυ^ΐίνούΐ dróg oddechowych, szczególnie astmy. Europejski opis patentowy Fujisawy (publikacja EPO nr 0423714) opisuje zastosowanie FK-506 i pochodnych jako środków odżywczych dla włosów. Różne studia sugerowały skuteczność FK-506 do leczenia wielu chorób, łącznie z reumatoidalnym zapaleniem stawów (C.Arita i in., Clinical exp. Immunol., 1990, 82, 456-461; N. Inamura i in., Clin. Immunol. Immunopathol., 46,82-90), cukrzycą we wczesnym stadium (N.

Murasei in., Lancet, 1990, 336, 373-74), zapaleniem błony naczyniowej tylnego odcinka oka (H. Kawashima, Invest. Ophtalmol. Vis. Sci., 1988,29, 1265-71), uszkodzeniami wątroby wskutek niedokrwienia (M.Sakr i in., Life Sci., 1990, 47, 687-91), uczuleniowym zapaleniem mózgu (K. Deguchi i in., Brain Nerve, 1990, 42, 391-97), zapaleniem kłębuszków nerkowych (J. McCauley i in., Lancet, 1990,335,674), układowym liszajem rumieniowatym (K. Takabayashi i in., Clin. Immunol. Immunopathol., 1989, 51,110-117), opornością na leki (M. Naito i in., c______m_____xi___th_______i mnn mr ___,~i__l___zi___: ...______< i ___:____z vuciuuuw^i. ruziiiMtui., 1992, 29, Zupaiciucin wua/wu 1 liHuiyn Kiwmiuibnych (publikacja PCT WO 91/17754), infekcją cytomegalowirusową (publikacja Wielkiej Brytanii GB 2247620A) oraz chorobami Werlhofa i Basedowa (publikacja PCT WO 91/19495).

Wykazano, że odchylenia immunoregulacyjne związane są z licznymi autoalergicznymi i chronicznymi chorobami zapalnymi, włącznie z liszajem rumieniowatym, chronicznym reumatycznym zapaleniem stawów, cukrzycą typu 1, cukrzycą wieku dojrzałego typu 2, zapaleniem ślepej kiszki, żółciową marskością wątroby, zapaleniem błony naczyniowej oka, stwardnieniem rozsianym i innymi chorobami, takimi jak choroba Chronsa, wrzodziejące zapalenie okrężnicy, pęcherzowy pemfigoid, sarkoidoza, łuszczyca, rybia łuska i oftalmopatia Gravesa. Chociaż patogeneza leżąca u podstaw każdej z tych chorób może być całkowicie różna, charakteryzują się one obecnością licznych autopnzeciwciał i samooddziałujących limfocytów. Takie samooddziaływanie może choć częściowo być spowodowane utratą sterowania homeostatycznego charakteryzującego normalny układ odpornościowy.

Podobnie po przeszczepieniu szpiku lub organu limfocyty gospodarza rozpoznają antygeny obcej tkanki i rozpoczynają wytwarzanie przeciwciał prowadzące do odrzucenia przeszczepu.

Jednym z wyników procesu autoalergii lub odrzucenia przeszczepów jest zniszczenie tkanki spowodowane przez komórki zapalne i wydzielane mediatory. Środki przeciwzapalne, takie jak NSAID i kortykosterydy działają głównie blokując działanie lub wydzielanie mediatorów, ale nie zmieniają immunologicznych podstaw choroby. Z drugiej strony środki cytotoksyczne, takie jak cyklofosfamid, działają tak niespecyficznie, że wyłączają zarówno odpowiedzi zwykłe, jak i autoalergiczne. W istocie,' pacjenci leczeni takimi niespecyficznymi środkami immunosupresyjnymi mogą ulec zarówno infekcji, jak i ich chorobie autoalergicznej.

Obecnie wiodącym lekiem chroniącym przed odrzuceniem przeszczepu, aprobowanym przez US FDA w 1983 roku, jest cyklosporyna A. Działanie leku polega na uniemożliwieniu układowi -odpornościowemu ciała mobilizacji zasobów naturalnych środków obronnych odrzucających obce białko przeszczepu. Chociaż cyklosporyna A skutecznie zwalcza odrzucanie przeszczepów, jest nefrotoksyczna i powoduje kilka niepożądanych efektów ubocznych, między innymi kłopoty z nerkami, nienormalne działanie wątroby i dolegliwości przewodu pokarmowego.

Bezustannie poszukuje się nowych, bezpieczniejszych leków, nie wykazujących działania ubocznego.

Stwierdzono, że 23-członowy tricyklomakrolidowy środek immunosupresyjny, tkarolimus, FR-900506, FK-506,

172 789

CH0 OCH, (17-allilo-1 .14-dihydroksy-12-[2'-(4-hydroksy-3-metylocykloheksylo)-1 '-metylowinylo] -23,25-dimetoksy-13,19,21,27-tetrametylo-11.28-dioksa-4-azatricyklo[22.3.1.0^4,9J-okt;akos-!8-eno -2.3.10,16-tetraon) oraz pokrewne związki. wydzielone i zbadane przez Tanakę. Kurodę i współpracowników z Fujisawa Pharmaceutical Co. z Japonii (patrz J.Am.Chem.Soc. 1987, 109.5031. oraz π f<Hr/vmin 1ΩΩΠ\ r«6+1z-xx«-c ιλ -***«.-« v»|yio puiuuwry Zjjvum i ^.Li^ay a\l τυ./^-'υυ a \j otj vz^niu ± > svj_t wJtjQUvvwv 1^1WCUL1V immunosupresyjne. Opisy patentowe St. Zjedn. Ameryki Fujisawy (nr 4929611 z 29 maja 1990. nr 4956352 z 11 września 1990 i nr 5110811 z 5 maja 1992) opisują zastosowanie związków typu FK-506 do zwalczania oporności na przeszczepianie. W szczególności związek FR-900506 jest zgodnie z raportami stukrotnie skuteczniejszy od cyklosporyny. jeśli chodzi o supresję in vitro układu odpornościowego (J. Antibiotics 1987. 40. 1256). Ponadto związki te wykazują prawdopodobnie aktywność miejscową przy leczeniu zapalnych i przerostowych chorób skóry oraz skórnych objawów chorób o podłożu immunologicznym (publikacja EPO nr 0315978).

Sugerowano. że związek FK-506 i związki pokrewne mogą być przydatne do leczenia odwracalnej niedrożności dróg oddechowych. szczególnie astmy (publikacja PCT WO 90/14826). męskiego łysienia i starczego łysienia (publikacjaEPO nr 0423 714). reumatycznego zapalenia stawów (C. Aritai in.. Clinical exp. Immunol.. 1990. 82. 456-461,N. Inamura i in.. Clin. Immunol. Immunopathol.. 1988. 46. 82-90). cukrzycy we wczesnym stadium (N. Murase i in.. Diabetes. 1990. 39. 1584-86. N. Murase i in.. Lancet. 1990 336.373-74). zapalenia błony naczyniowej tylnego odcinka oka (H. Kawashima. In v<^,s^t Ophtalmol. Vis. Sci.. 1988,29.1265-71). uszkodzeń wątroby związanych z niedokrwieniem (M. Sakr i in.. Life Sci.. 1990. 47. 687-91). alergicznego zapalenia mózgu (K. Deguchi i in.. Brain Nerve. 1990. 42. 391-97). zapalenia kłębu.szków nerwowych (J. McCauley i in.. Lancet. 1990. 335. 674). układowego liszaja rumieniowatego (K Takabayashi i in.. Clin. Immunol. Immunopathol.. 1989,51.110-117). oporności na leki (M. Naito i in.. Cancer Chemother. Pharmacol.. 1992. 29. 195-200). zapalenia śluzówki i naczyń krwionośnych (publikacja PCT WO 92/17754). infekcji cytomegalowirusowej (publikacja Wielkiej Brytanii gB 2247620A) i chorób Werlhofa i Basedowa (publikacja PCT WO 91/19495).

Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania nowych makrolidów imidazolilowych o poniższym wzorze strukturalnym I lub ich farmaceutycznie dopuszczalnych soli.

I

172 789

We wzorze strukturalnym I podstawniki mają następujące znaczenia:

R2 oznacza atom wodoru lub grupę metylową,

R³ oznacza atom wodoru lub grupę hydroksylową,

R oznacza atom wodoru,

R oznacza grupę etylową, propylową lub allilową, r6 oznacza atom wodoru, grupę metylową, benzylową lub 3-fluorobenzylową,

R7 i r8 niezależnie wybiera się z grupy, na którą składa się atom wodoru, grupa metylowa,

HOCH2-, CH3OCH2-, fenylowa, 3,5-difluorofenylowa, 3-fluorofenylowa, 3,4-difluorofenylowa,

3,5-dichlorofenylowa, 3-metoksyfenylowa, 3-trifluorometylofenylowa, 3-hydroksyfenylowa,

4-hydroksyfenylowa, 3,5-dihydroksyfenylowa, 4-t-butylofenylowa, 3,4-metylenodioksyfenylowa,

3,4-trinuorometylofenylowa, 4-metoksyfenylowa, 3,5-dimetoksyfenylowa, 3-trifluorometoksyfenylowa, 3,5-di(trifluorometoksy)fenylowa, 2-metoksyfenylowa, 3-izopropyloksyfenylowa, 3-etoksyfenylowa, 3,5-dietoksyfenylowa, 3,4,5-trimetoksyfenylowa, 3-hydroksyetyloksyfenylowa, 3-propyloksyfenylowa, 3-izobutyloksyfenylowa, 3-metylofenylowa, 3,5-dimetylofenylowa, 3-etylofenylowa, 3,5-dietylofenylowa i fenyloetylowa,

A oznacza grupę fenylową,

Q oznacza atom wodoru lub atom fluoru,

W oznacza atom O lub (H, OH), n wynosi 1 lub 2,

Sposób według wynalazku polega na tym, że: a) poddaje się reakcji związek o wzorze strukturalnym IIa:

CH₃O och_{3 n&} w którym R2, r3, r4, r5, q, W i n mają wyżej podane znaczenie z octanem triay ©bizmutu o wzorze: (HC(O)A)3Bi(OAc)2, w którym A oznacza fenyl z zabezpieczoną grupą aldehydową, w rozpuszczalniku organicznym, w temperaturze od 0°C do temperatury wrzenia rozpuszczalnika, w obecności utleniacza i katalitycznej ilości soli miedzi (II), przy czym wytwarza się związek o wzorze IIb:

CK₃O

OCH₃

Rb

172 789 w którym R², R³, R⁴, R⁵, A, Q, W i n mają wyżej podane znaczenie,

b) następnie poddaje się tak otrzymany związek o wzorze IIb reakcji ze związkiem o wzorze R⁷-C(O)-C(O)-R8 w którym R⁷ i R⁸ mają wyżej podane znaczenie, w obecności tt w»·-»a. T *v i umuiiuiuw j iii., Zz w y t n νΐΔνπίνΐ «ι x. w 1i i_i WÓU1 ŻC i, W którym R^D oznacza atom wodoru, a pozostałe podstawniki mają wyżej podane znaczenia, który w przypadku wytwarzania związku o wzorze I, w którym R⁶ oznacza grupę metylową, benzylową lub 3-fluorobenzylową, '

c) poddaje się dalszej reakcji ze związkiem o wzorze R6-LG, w którym R6 oznacza grupę metylową, benzylową lub 3-fluorobenzylową, a LG oznacza atom jodu, bromu lub chloru w obecności tlenku srebra.

Korzystnie sposobem według wynalazku wytwarza się następujący związek:

17-ety lo- 1,14-dihydr^l^^^-12-[2'-(4''-(3'-(2''-imidazolilo)fenoksy)-3-metoksycykloheksylo)-1 '-metylowinylo]-23,25-dimetoksy-13,19,21,27-tetrametylo-11,28-dioksa-4-aza tricyklo- [22.3.1 .0⁴’⁹]-okta.kos-18-eno-2,3,10,16-tetraon.

Związki o wzorze I otrzymane sposobem według wynalazku można wydzielić i oczyścić w zwykiy sposób, na przykład przez ekstrakcję, wyuącanie, krystalizację lrakcyjną, rekrystalizację, chromatografię i tym podobne.

Związki o wzorze I zawierają centra asymetrii, a wynalazek obejmuje sposób wytwarzania wszystkich izomerów optycznych i ich mieszanin.

Ponadto związki z podwójnym wiązaniem mogą przybierać postać Z- lub E, przy czym w zakres wynalazku wchodzi wytwarzanie wszystkich form związków.

Należy zauważyć, że w wymienionych wyżej reakcjach i w operacjach poreakcyjnych na mieszaninie reakcyjnej stereoizomery substratów i produktów związane z centrami asymetrii lub podwójnymi wiązaniami związków o wzorze I mogą niekiedy przechodzić w inne stereoizomery i takie przypadki również mieszczą się w zakresie niniejszego wynalazku.

Dopuszczalne farmaceutycznie sole nowych makrolidów imidazolilowych wytwarzanych sposobem według wynalazku obejmują między innymi sole kwasów nieorganicznych, takie jak chlorowodorki, siarczany, fosforany, wodorofosforany, bromowodorki i azotany, a także sole kwasów organicznych, takiejakjabłczany, maleiniany, fumarany, winiany, bursztyniany, adypiniany, cytryniany, octany, mleczany, metanosulfoniany, etanosułfoniany, benzenosulfoniany, p-toluenosulfoniany, 2-naftalenosulfoniany,kamforany, kamforosulfoniany, benzoesany, szczawiany, maślany, propioniany, piwalany, heptaniany, heksaniany, undekaniany, palmityniany, salicylany i stearyniany.

Ponadto zasadowe grupy zawierające azot, takie jak azot w pozycji 3 imidazolilu, można przekształcić w grupy czwartorzędowe, działając takimi czynnikami,jak niższe chlorowcoalkile, takie jak chlorki, bromki i jodki metylu, etylu, propylu i butylu, siarczany dialkilu, takie jak siarczany dimetylu, dietylu, dibutylu, diamylu, halogenki długołańcuchowe, takie jak chlorki, bromki i jodki decylu, laurylu, mirystylu i stearylu, halogenki aralkiiowe, takie jak bromek benzylu i podobne.

Zalecane są sole nietoksyczne i dopuszczalne fizjologicznie, chociaż do oczyszczania i wydzielania przydatne są i inne sole.

Sole można wytwarzać w konwencjonalny sposób, poddając reakcji wolną zasadę związku z jednym lub kilkoma równoważnikami odpowiedniego kwasu w rozpuszczalniku lub innym środowisku, w którym sól nie rozpuszcza się, lub w rozpuszczalniku takimjak woda, który usuwa się następnie pod zmniejszonym ciśnieniem.

Poniżej przedstawiono sposoby wytwarzania substancji wyjściowych o wzorze IIa.

Wytwarzanie i badanie właściwości związków o wzorze IIa opisano w literaturze (patrz opis patentowy St. Zjedn. Ameryki nr 4894366 z 16 stycznia 1990, opis patentowy St. Zjedn. Ameryki nr 4929611 z 29 maja 1990, opis patentowy St. Zjedn. Ameryki nr 3244 92 z 15 kwietnia 1966, publikacja EPO nr 0323042, publikacja EPO nr 0356399, japoński opis patentowy 63-17884, J. Am. Chem. Soc., 1987, 109,5031, J. Antibiotics, 1987,40, 1249, J. Antibiotics, 1988, 41 (11), 1592 oraz J. Antibiotics, 1992, 45 (1), 118). Można tam znaleźć oba procesy, biologicznej fermentacji i syntetyczny. Sposób syntetyczny otrzymywania związków o wzorze II może obejmować modyfikacje sposobu opisanego w J. Am. Chem. Soc., 1989, 111,1157.

172 789

Obecnie faworyzowanym sposobem otrzymywania związków o wzorze IIa jest biologiczna fermentacja, a następnie modyfikacja syntetyczna. Organizmy należące do rodzaju Streptomyces, Streptomyces tsukubaensis nr 9993 i Streptomyces higroscopicus var. ascomycetis nr 14891 umieszczone w wodnej pożywce mogą wytwarzać 'pożądane związki w ilościach nadających się do wydzielenia. Pożywka zawiera źródła przyswajalnego węgla i azotu, najlepiej w warunkach aerobowych. W procesie fermentacji powstają cztery związki o wzorze IIa; (A) w których r2 reprezentuje grupę metylową, W reprezentuje atom O, r3 reprezentuje grupę hydroksylową, r4 reprezentuje atom wodoru, r5 reprezentuje grupę allilową, a n wynosi 2, (B) w których r2 reprezentuje grupę metylową, W reprezentuje atom O, r3 reprezentuje grupę hydroksylową, R reprezentuje atom wodoru, r5 reprezentuje grupę etylową, a n wynosi 2, (C) w których R2 reprezentuje grupę metylową, W reprezentuje atom O, r3 reprezentuje grupę hydroksylową, r4 reprezentuje atom wodoru, r5 reprezentuje grupę metylową, a n wynosi 2, oraz (D) w których r2 reprezentuje grupę metylową, W reprezentuje atom O, r3 reprezentuje grupę hydroksylową, r4 reprezentuje atom wodoru, r5 reprezentuje grupę allilową, a n wynosi 1.

Liofilizowaną próbkę wydzielonego Streptomyces tsukubaensis nr 9993 złożono w Instytucie Badan Fermentacyjnych Agencji Przemysłowej Nauki i Techniki (Fermentation Resea^roh Institute, Agency of Industrial Science and Technology, No. 1-3, Higashi 1-chome, Yatabemachi Tsukuba-gun, Ibaraki Prefecture, Japonia) pod numerem depozytowym FERM P-7886 (data złożenia: 5 października 1984), a następnie złożono ponownie zgodnie z układem budapeszteńskim 19 października 1985 pod numerem FERM BP-927.

Związki A, B, C i D o wzorze IIa, mikroorganizmy je wytwarzające, warunki fermentacji, techniki wydzielania i chemiczne modyfikacje produktów opisują w pełni opisy patentowe St. Zjedn. Ameryki nr 4894366 z 16 stycznia 1990 i nr 4929611 z 29 maja 1990.

Z czterech .związków wytworzonych w powyższym procesie fermentacji można z łatwością wytworzyć pozostałe związki o wzorze IIa. Grupę alkilową r5 można dogodnie zredukować do grupy propylowej w znany sposób, np. opisany w opisie patentowym St. Zjedn. Ameryki nr 4894366. Grupę hydroksylową r3 można zabezpieczyć znanymi metodami, np. opisanymi w publikacji EPO nr 0323042. Podobnie można zabezpieczyć grupę hydroksylową w atomie węgla 4 Dodatkowo grupę hydroksylową r3 można zredukować do atomu wodoru lub usuuoć tworząc podwójne wiązanie z r4 (sposobami z opisu patentowego St. Zjedn. Ameryki nr 4894355, publikacji EPO nr 0323042 lub publikacji EPO nr 0413532). Grupę karbonylową W można zredukować do alkoholu sposobami opisanymi w publikacji EPO nr 0323042 lub sposobami opisanymi w publikacji EPO nr 0445975.

Oryginalną grupę metylową R2 można zastąpić atomem wodoru (demetylować), a następnie zabezpieczyć w razie potrzeby. Demetylowanie związków, w których r2 reprezentuje grupę metylową, można prowadzić w procesie fermentacji stosując jako substrat związek o wzorze IIa. Np. związek A o wzorze II omówiony wyżej można demetylować w pozycji E stosując mikroorganizm Actinomycetales ATCC nr 53711 (według opisu patentowego St. Zjedn. Ameryki nr 4981792) lub wytworzyć bezpośrednio przy pomocy mikroorganizmu Streptomyces tsukubaensis nr 9993 (według opisu z publikacji EPO nr 0353678). Podobnie związek o wzorze IIa, w którym R² reprezentuje atom H, W atom O, r3 grupę hydroksylowi!, R4 grupę etylową, a n wynosi 2, można wytwarzać bezpośrednio przez fermentację stosując zmutowany mikroorganizm Streptomyces hygroscopicus sup. ascomyceticus nr 53855 (zablokowany mutant Streptomyces hygroscopicus sub. ascomyceticus nr 14891) (według opisu z publikacji EPO nr 0388152). Podobnie związek o wzorze IIa, w którym R² reprezentuje atom H, W atom O, r3 grupę hydroksylową, R4 atom wodoru, a n wynosi 2, można wytwarzać bezpośrednio przez fermentację stosując zmutowany mikroorganizm Streptomyces hygroscopicus sup. ascomyceticus nr 53855 (zablokowany mutant Streptomyces hygroscopicus sub. ascomyceticus nr 14891) (według opisu z publikacji EPO nr 0388153). Grupę hydroksylową z pozycji 3 można zabezpieczyć w sposób podobny do znanych sposobów zabezpieczania grup hydroksylowych r3 i/lub ' w pozycji 4, (np. według opisu patentowego St. Zjedn. Ameryki nr 4894366).

Odpowiednie grupy zabezpieczające grupy hydroksylowe obejmują znane fachowcom grupy, którymi- so:

172 789 grupa 1 - (niższa alkilotio) (niższa) alkilowa, w której niższy alkil oznacza prosty, cykliczny lub rozgałęziony łańcuch od 1 do 6 atomów węgla, taka jak niższa grupa alkilotiometylowa (np. metylotiometylowa, etylotiometylowa, propylotiometylowa, izopropylotiometylowa biitv1ntiomptvlowa izobntylotiometvlowa hekcylotiometylowa itp ) Ψ’/ zv pVUVUUV, fvtO Łjr AAA przy czym zalecana jest grupa (alkilo C1-C4)tiometylowa, a szczególnie metylotiometylowa, grupa sililowa z trzema podstawnikami, taka jak grupa tri(niższa alkilo)sililowa (np.

trimetylosililowa, trietylosililowa, t^^b^t^^^<^;sililowa, tπ-i-propylosililowa, t-butylosililowa, tri-tbutylosililowa itp.), (niższa alkilo)diarylosililowa (np. metylodifenylosililowa, etylodifenylosililowa, propylodifenylosililowa, t-butyłofenylosililowa itp.) i tym podobne, przy czym zalecana może być grupa tri(C1-C4)alkilosililowa i (Ct-C4)alkilodifenylosililowa, a szczególnie t-buty lodiτnety IosiIHowi, tri-i-propylosililowa i t-bu^t^^^l^^<^^ f^ⁿ^losililowa, grupa acylowa, taka jak alifatyczna grupa acylowa, aromatyczna grupa acylowa i alifatyczna grupa acylowa podstawiona grupą aromatyczną, pochodzące z kwasów organicznych, i tym podobne.

Związki A, B, C i D o wzorze IIa, mikroorganizmy je wytwarzające, warunki fermentacji, techniki wydzielania i chemiczne modyfikacje produktów opisują w pełni Opisy patentowe St. Zjedn. Ameryki nr 4894366 z 16 stycznia 1990, nr 4929611 z 29 maja 1990 i nr 5110811 z 5 maja 1992.

Sposób według wynalazku zilustrowano za pomocą Schematów A do E, omówionych poniżej.

Zabezpieczanie grup hydroksylowych w pozycjach 3, 4 i/lub 14 można prowadzić sposobami znanymi w odniesieniu do związków o wzorze IIa, takimi jak działanie 2,6 lutydyną i trifluorometanosulfomanem triizopropylosililu w roztworze w chlorku metylenu, 2,6-lutydyną i trifluorometano-sulfomanem t-butylodimetylosililu w roztworze w chlorku metylenu, pirydyną i bezwodnikiem octowym w roztworze w chlorku metylenu, pirydyną i chlorkiem benzoilu w roztworze chlorku metylenu, pirydyną, i chlorkiem p-nitrobenzoilu w roztworze chlorku metylenu, imidazolem i chlorkiem t-butylo-diferylosililu w roztworze w chlorku metylenu, i tym podobnie. Np. jak pokazano w schemacie reakcji A, 4, 14-dihydroksy-3^/'-metoksymakrolid można zabezpieczyć w pozycji 14 do postaci eteru t-butyiodimetylosililowego działaniem trifluoΐomeίano8ulforianu t-butylodimetylosililu w chlorku metylenu z powstaniem makrolidu 4, 1-4-diO-TBD\lS. Działanie kwasem toluenosuiίΌrowym w mieszaninie metanolu i chlorku metylenu pozwala selektywnie usunąć eter sililowy z pozycji 4, pozostawiając makrolid 14-O-TBDMS.

Jak przedstawiono na schemacie reakcji B, na roztwór 3, 4-dihydroksymakrolidu (lub 3-metoksy-4-hydroksymakrolidu) w obojętnym rozpuszczalniku organicznym, takim jak chlorek metylenu, benzen, toluen, chloroform lub podobny, lub w mieszaninie takich rozpuszczalników, działa się zabezpieczonym dioctanowym reagentem triatyłobizmutowym (otrzymanym bezpośrednio przed użyciem przez dodanie kwasu octowego do triarylobizmutu w obojętnym rozpuszczalniku organicznym, takim jak chlorek metylenu, chloroform lub podobne lub w mieszaninie takich rozpuszczalników) w ·obecności katalitycznej ilości octanu miedzi (II) w temperaturze 20-50°C, korzystnie w temperaturze pokojowej, przez czas od jednej godziny do siedmiu dni, najlepiej w czasie 1 dnia, otrzymując 3-O-arylomakrolid. Alternatywnie reagent triarylobizmutowy (V) można wytworzyć działając na triarylobizmutowodór odpowiednim utleniaczem, takimjakkwas nadoctowy, dioctanjodobenzenu, bisórifluoroacetoksyjjodobenzen i tym podobne, w obojętnym rozpuszczalniku, takim jak chlorek metylenu, chloroform, benzen, toluen i tym podobne. Reagent triia^^^dl^obizmutowy (V) można stosować bez oczyszczania lub można go oczyścić metodą chromatografii na żelu krzemionkowym. Triarylobizmutowodory można wytwarzać w reakcji odpowiedniego arylowego odczynnika Grignarda z trichlorkiem bizmutu w obojętnym rozpuszczalniku organicznym, takim jak tetrahydrofuran, eter dietylowy,

1,4-dioksan .lub ich mieszaniny, w temperaturze zbliżonej do pokojowej, przez, od 1 do 48 godzin. Ogólne procedury wytwarzania i stosowania odczynników tnai^r^dobiz.mutowych można znaleźć u Bartona, D.H.E. i in., J.Chem. Soc. Chem. Commun., 1986, 65, i w znajdujących się tam odnośnikach.

172 789

Jak pokazano na schemacie reakcji C. acetalową grupę zabezpieczającą usuwa się z makrolidu działając kwasem toluenosulfonowym w metanolu i otrzymując odpowiedni benzaldehyd.

Aldehyd ten poddaje się reakcji z glioksalem. α-ketoaldehydem lub α,β-diketonem (w którym R⁷ i R⁸ są takie. jak zdefiniowano powyżej) w rozpuszczalniku alkoholowym. takim jak metanol. w obecności wodorotlenku amonu. otrzymując odpowiedni imidazolilomakrolid (jak przedstawiono na schemacie D). Działanie fluorowodorem z pirydyną usuwa ewentualnie sililowe grupy zabezpieczające.

Jak pokazano na schemacie reakcji E, wolny azot z podstawnika imidazolowego możn_aalkilować działając odpowiedmm halogenki em R-LG (w którym LG reprezentuje atom I. B_rlub Cl) w obecności tlenku srebra (I) i otrzymując pożądany N-podstawiony imidazolilomakrolid.

Związki o wzorze I można wykorzystać jako immunosupresanty lub związki przeciwbakteryjne stosowane w sposób i w dawkach znanych dotychczas dla związków o wzorze II. Związki te wykazują aktywność farmakologiczną w rodzaju immunosupresyjnej, przeciwbakteryjnej i tym podobnej. a więc nadają się do leczenia i zapobiegania oporności na transplantację i odrzutom przeszczepów organów lub tkanek (takich jak serce, nerka, wątroba. płuco, szpik kostny, rogówka, trzustka, jelito cienkie, kończyna, mięsień, nerw, dwunastnica, skóra, komórki wysp trzustkowych itp., włącznie z przeszczepami obcymi), reakcji przeszczepu przeciw gospodarzowi przy przeszczepie szpiku kostnego, chorobom autoalergicznym takim jak. reumatyczne zapalenie stawów, układowy liszaj rumieniowaty, toczeń nerkowy, zapalenie tarczycy Hashimoto, stwardnienie rozsiane, osłabienie mięśni, cukrzyca typu I, cukrzyca wieku dojrzałego typu II, zapalenie błony naczyniowej oka, zespół nerczycowy, nerczyca zależna od sterydów i oporna na sterydy, krostowatość palców i podeszew, uczuleniowe zapalenie mózgu, zapalenie kłębuszków nerkowych itp., oraz chorobom zakaźnym wywoływanym przez patogenne bakterie.

Związki o wzorze I nadają się także do leczenia zapalnych, rozrostowych i nadrozrostowych chorób skóry i objawów skórnych chorób związanych z układem odpornościowym, takich jak: łuszczyca, łuszczycowe zapalenie stawów, przemieszczone zapalenie skóry, kontaktowe zapalenie skóry i inne wypryskowe zapalenia skóry, łojotokowe zapalenie skóry, liszaj płaski, pęcherzyca, pęcherzowy pemfigoid, epidermoliza pęcherzowa, pokrzywka, obrzęk naczynioruchowy, zapalenia naczyń, rumienie, skórna eozynofilia, łysienie plackowate, kwasochłonne zapalenie powięzi i arterroskleroza. Dokładniej, związki o wzorze I nadają się do odżywiania włosów, np. w leczeniu męskiego lub kobiecego łysienia oraz łysienia starczego, zapobiegając epilacji, powodując kiełkowanie włosów i/lub ułatwiając powstawanie i porost włosów.

Związki o wzorze I są także przydatne do leczenia chorób układu oddechowego, takich jak sarkoidoza, zwłóknienie płuca, idiopatyczne śródmiąższowe zapalenie płuc, oraz odwracalne choroby blokujące drogi oddechowe, takie jak astma, w tym astma oskrzelowa, astma uczuleniowa, astma wewnętrzna, astma zewnętrzna i astma pyłowa, szczególnie astma chroniczna lub przewlekła (np. astma późna i nadwrażliwość dróg oddechowych), bronchit i tym podobne. Związki o wzorze I są także przydatne do leczenia uszkodzeń wątroby związanych z niedokrwieniem.

Związki o wzorze I wskazane są także w pewnych chorobach oczu, takich jak zapalenie rogówki i spojówki, wiosenne zapalenie spojówek, zapalenie błony naczyniowej oka związane z chorobą Behceta, zapalenie rogówki. stożek rogówki, dystrofia nabłonkowa rogówki, bielmo, pęcherzyca oczna, wrzód Moorena, zapalenie twardówki, oftalmopatia Gravesa, ostre zapalenie wnętrza oka i tym podobne.

Związki o wzorze I są ponadto przydatne do leczenia oporności na leki komórek nowotworowych (to jest podwyższania aktywności i/lub wrażliwości środków chemoterapeutycznych), zapobiegania lub leczenia zapalenia śluzówki i naczyń krwionośnych (takich jak choroby związane z leukotricnem B₄, wrzody gastryczne, uszkodzenia naczyń powodowane chorobami riiedokrwieniowymi i trombozą, niedokrwienie jelit, zapalenie jelit, np. choroba Crohna i wrzodziejące zapalenie okrężnicy, martwicowe zapalenie jelita cienkiego i okrężnicy), oraz uszkodzeń jelit związane z oparzeniami cieplnymi, infekcją cytomegalowirusową, a szczególnie iąfeOce^z HCMV.

Ponadto związki o wzorze I są także przydatne w leczeniu lub zapobieganiu chorób nerek, takich jak śródmiąższowe zapalenie nerek, zespół Goodpasture'a, zespół hemolityczno-uremi172789 czny i diabetyczna nefropatia, chorób nerwowych takich jak przerost tarczycy i choroba Basedowa, chorób krwi takich jak zahamowanie wytwarzania czerwonych ciałek, anemia aplastyczna, anemia hipoplastyczna, choroba Werlhofa, autoalergiczna anemia hemolityczna, agranulocytoza i brak tworzenia erytrocytów, chorób kości takich jak osteoporoza, chorób układu oddechowego takich jak sarkoidoza, włóknienie płuc i idiopatyczne śródmiąższowe zapalenie płuc, chorób skóry takich jak zapalenie skórno-mięśniowe, bielactwo, rybia łuska, wrażliwość fotoalergiczna i chłoniak komórek T skóry, chorób układu krążenia takich jak arterioskleroza, zespół zapalenia aorty, guzkowe zapalenie tętnicy i miokardia, kolagenozy takie jak twardzina skóry, ziarniak Wegenera i zespół Sjogrena, otłuszczenie, kwasochłonne zapalenie powięzi, chorobę okołozębową, zespół nefrotyczny, zespół hemolityczno-uremiczny i dystrofia mięśniowa.

Ponadto związki o wzorze I są wskazane w leczeniu chorób obejmujących zapalenia i alergie jelit, takie jak choroba Coeliaca, zapalenie odbytnicy, kwasochłonny nieżyt żołądkowojelitowy, mastocytoza, choroba Crohna i zapalenie okrężnicy, oraz pokarmowe alergie o objawach nie związanych z przewodem pokarmowym, np. migrena, katar i egzema.

__u, .......

wcjuMuy ι/mu

T łł iT rlz- rt ·» « r» rruiLU x vłjntroujw toi\.nv stymulacji hipertrofii i hiperplazji hepatocytów. Nadają się więc do leczenia i zapobiegania chorobom wątroby takim jak choroby immunogenne (np. chroniczne autoalergiczne choroby wątroby włącznie z autoalergicznym zapaleniem wątroby, pierwotną żółciową marskością wątroby i stwardniającym zapaleniem dróg żółciowych), częściowa resekcja wątroby, ostra nekroza wątroby (np. nekroza wywołana przez toksyny, wirusowe zapalenie wątroby, szok lub anoksja), zapalenie wątroby B, inne (nie A i B) zapalenie wątroby oraz marskość wątroby.

Związki według wynalazku wskazane są jako środki przeciwbakteryjne, a więc można je stosować do leczenia chorób wywoływanych przez mikroorganizmy patogenne i tym podobne.

Związki o wzorze I mogą działać jako antagoniści makrocyklicznych związków immunosupresyjnych, wraz z pochodnymi 12-(2'-cykloheksylo-r-metylowinylo)-13,19,21,27-tetrametylo-11,28-dioksa-4-azatricyklo[22.3.1.04^ir]-oktakos-18-enu, a więc mogą być przydatne w leczeniu immunosupresji (takiej jak AIDS, nowotwór, starcza demencja, uraz (w tym gojenie ran, uraz chirurgiczny i szok), przedawkowania leków lub toksyczności związków immunosupresyjnych, oraz jako dodatek przy podawaniu antygenu w szczepieniach.

Kompozycje farmaceutyczne zawierające związki o wz. I można stosować w postaci farmaceutycznych prsparal^tow w postaci np. stałej, półstałej lub ciekłej, zawierającej jeden lub kilka związków według wynalazku w charakterze składników aktywnych, oraz dodatkowo organiczny lub nieorganiczny nośnik lub rozcieńczalnik nadający się do podawania zewnętrznego, jelitowego lub pozajelitowego. Składnik aktywny można połączyć np. ze zwykłymi nietoksycznymi, farmaceutycznie dopuszczalnymi nośnikami do tabletek, granulek, kapsułek, czopków, roztworów, emulsji, zawiesin lub innych postaci nadających się do stosowania. Nośniki nadające się do stosowania to woda, glukoza, laktoza, guma arabska, żelatyna, mannitol, pasta skrobiowa, trikrzemian magnezu, talk, skrobia kukurydziana, keratyna, krzemionka koloidalna, skrobia ziemniaczana, mocznik i inne nośniki nadające się do wytwarzania preparatów w formie ciekłej, półstałej lub stałej, a ponadto środki wspomagające, stabilizujące, zagęszczające i barwiące oraz zapachowe. Np. związki o wzorze I można stosować wraz z hydroksypropylometylocelulozą, dokładnie zgodnie z opisem patentowym St. Zjedn. Ameryki nr 4916138 z 10 kwietnia 1990 lub ze środkiem powierzchniowo czynnym według publikacji EPO 0428169. Preparaty do podawania doustnego można wytwarzać dokładnie tak, jak opisuje T. Hondo i in., Transplantation Proceedings, 1987, XIX, dodatek 6,17-22. Dawki do zewnętrznego stosowania można przyrządzać dokładnie tak, jak opisuje publikacja EPO 0423714. Związek aktywny wprowadza się do kompozycji farmaceutycznej w ilości dostatecznej do wywołania żądanego działania na proces lub stan chorobowy.

W celu leczenia stanów i chorób związanych z zaburzeniami układu odpornościowego związek o wzorze I można podawać doustnie, miejscowo, pozajelitowo, inhalacyjnie lub doodbytniczo, w dawkach zawierających nietoksyczne farmaceutycznie dopuszczalne nośniki i rozcieńczalniki. Stosowany tu termin pozajelitowy oznacza wprowadzanie przez zastrzyki lub infuzje podskórne, dożylne, domięśniowe lub domostkowe.

172 789

Przy leczeniu odwracalnej niedrożności dróg oddechowych wskazane jest, aby związek o wzorze I podawać inhalacyjnie do płuc, szczególnie w postaci proszku.

Przy modyfikowaniu aktywności i/lub toksyczności związków immunosupresyjnych typu f w7nr7P T n-mirm rvm liiłż nfodpenip ip ynziadlrw^m hzrni j d W *-r » o U »» ZUi-^^S * UAMIU* »» ·*· A»· ^VV.

Związki o wzorze I można ewentualnie wykorzystywać wspólnie ze związkami przeciwrozrostowym. Szczególnie zalecana jest terapia wspólnie z przeciwrozrostowym związkiem takim jak azatiopryn (AZA), brekinar sodowy, dezoksyspergualina (DSG), mizarybin, ester morfolinowy kwasu mykofenolowego (RS-61443), cyklosporyna i rapamycyna.

Do leczenia wymienionych wyżej stanów przydatne są dawki związku o wzorze I rzędu od około 0,005 mg do około 50 mg, a najlepiej od około 0,1 do około 10 mg na 1 kilogram masy ciała dziennie (od około 0,7 mg do około 3,5 mg dziennie dla pacjenta o masie 70 kg). Ponadto związki o wzorze I można podawać w sposób przerywany, tj. w odstępach dziennych, półtygodniowych, tygodniowych, półmiesięcznych lub miesięcznych.

Ilość związku aktywnego, jaką można łączyć z nośnikiem w celu wytworzenia pojedynczej dawki będzie się zmieniała w zależności od pacjenta i sposobu podawania. Np. kompozycja do podawania doustnego może zawierać od 0,5 mg do 5 mg związku aktywnego połączonego z odpowiednim dogodnym nośnikiem, stanowiącym od około 5 do około 95% składu. Pojedyncze dawki będą zwykle zawierały od około 0,01 mg do około 500 mg, a najlepiej od około 0,5 mg do około 100 mg związku aktywnego. Przy podawaniu zewnętrznym związek o wzorze I może stanowić np. 0,0001% do 60% wagowych, lepiej od 0,001 do 10% wagowych, a najlepiej od około 0,005 do 0,8% wagowych.

Należy jednak rozumieć, że specyficzne dawki dla określonego pacjenta będą zależały od wielu czynników, w tym aktywności danego związku, wieku, masy ciała, ogólnego zdrowia, płci, diety, czasu podawania, sposobu podawania, sposobu wydzielania, połączenia z innymi lekami i ostrości leczonego stanu chorobowego.

Poniższe przykłady mają jedynie ilustrować niniejszy wynalazek, a nie powinny stanowić ograniczenia zakresu lub ducha niniejszego wynalazku.

Przykład I. 17-rtylo-1,14-dihydroksy-12-[2'-(4^/-(3^/-dioesolanylofenyloksy)-3''metoksycykloheksylo)-1'-metylowinylo]-23, 25-dimetoksy-13, 19, 21, 27-tetramety lo-11, 28-dioesa-4-azatΓicyldo-[22.3.1.04’⁹]oetaeo5-18-eno-2, 3, 10, 16-tetraon

Do mieszanego roztworu tri(3-dioksolanylofenylo)-bizmutowodoru (300 mg, 0,46 mmol, 1,44 równoważnika) w chlorku metylenu (4 ml) dodano kwas nadoctowy (0,100 ml, 32% w kwasie octowym), a po 15 minutach 17-etylo-1,14-dihydroksy-12-[2'-(4''-hydroksy -3-metoksycyk^oh^ki^;^]^^)^1'-met^l^wii^^]^^]-^^3,25-dimetoksy-13,19,21,27-tetrametylo-11,28-dioksa4-azatricyklo-[22.3.1.0.4’⁹]oktαleos-18-eno-2,3, 10,16-tetraon (250 mg, 0,32 mmol, 1 równoważnik) i Cu(OAc)2 (25 mg), 0,138 mmol, 0,43 równoważnika). Całość mieszano w temperaturze pokojowej przez 2 dni. Następnie rozcieńczono nasyconym roztworem wodorowęglanu sodu i ekstrahowano 2 porcjami chlorku metylenu. Ekstrakty połączono, osuszono nad bezwodnym siarczanem sodu, przesączono i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem. Produkt wydzielono i oczyszczono metodą preparatywnej chromatografii cienkowarstwowej na żelu krzemionkowym (hresan:aceton 3:1) otrzymując żądany produkt (105 mg).

(Widmo *H NMR zgodne z pożądaną strukturą).

Przykład Π. 17-etylo-1,14-dihydroksy-12-[2'-(4''-(3^/-formylofenyloksy)~3''-z^etoksycyk^oh^l^!^;^]^io)^1'-me^^lowinylo]-23, 25-dimetoksy-13, 19, 21, 27-tetrametylo-11, 28-dioksa-4-azatricyklo-[22.3.1.04’⁹]-oetaeos-18-ąno-2, 3, 10,16-tetraon

Do roztworu 17-etylo-1,14-dihydroksy-12-[2'-(4-(3'-dioesolanylofenyloesy)-3-metoksycykloheksylo)- 1 '-metylowinylo]-23,25-dimetoksy-13,19,21,27-tetran-rely 1o- 11,28-dioksa4-azatricy]eo-[22.3.1.04’⁹]oktakos-18-eno-2,3,10,16-tetraonu (20 mg w 1 ml chlorku metylenu) dodano 1 ml 2,2% roztworu kwasu p-toluenosulfonowego w metanolu i całość mieszano w temperaturze pokojowej. Po 20 minutach mieszaninę zalano 2 ml nasyconego roztworu wodorowęglanu sodu, ekstrahowano chlorkiem metylenu i przemyto solanką. Połączone ekstrakty osuszono nad siarczanem magnezu i oczyszczono metodą preparatywnej chromatografii cienkowarstwowej na żelu krzemionkowym (heksan:aceton 2:1) otrzymując związek tytułowy (6 mg).

(Widmo *H NMR zgodne z pożądaną strukturą).

172 789

Przykład III. 17-etylo-1,14-dihydroksy-12-[2H(4-(3'-(2''-imidazolilo)fenyloksy)-3-metoksycykloheksylo)-1'-metyłowinylo]-23,25-di^c^tt^l^ss^-li^, 19,2127-tetrametylo11,28-dioksa-4-azatricyklo-[22.3.1.04’Joktakos-18-eno-2, 3, 10, 16-tetraon

Do roztworu U^tylo-lM-dihydroksy-^-^-^A^^-fonmylofenyloksyj^^-metoU sycykloheksylo)-T-metylowinylo]-23, 25-dimetoksyll5,19, 2127-tetrametylo-11,28-dioksa4-azatri^^ld(^-[:22.3.1.04’⁹]okta^(^i^-18-eno-2, 3, 10, 16-tetraonu (50 mg w 0,75 ml metanolu) dodano glioksal (25 gl 40% roztworu wodnego), a następnie wodorotlenek amonu (75 gl wodnego 58% roztworu) i całość mieszano w temperaturze pokojowej. Po 1,5 godziny roztwór zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem i oczyszczono mieszaninę metodą preparatywnej chromatografii cienkowarstwowej na żelu krzemionkowym (heksan:aceton 2:1) otrzymując związek tytułowy (20 mg).

(Widmo Ή NMR zgodne z pożądaną strukturą).

Do roztworu 17-etylo-1, M-dihydrnksy-l^ęi-^-^^-^^-imidazolilofenyloksy)^metoksyc^rkloheksy¹7--Γ-me1ylowiny^lo]-23, 25-d^[metoksy-13, 19, 21, 27-tetrametylOsl28dioksa-4-azatricyklo-[22.3.10^-’₉]oktίakos-l³-eno-2,3,10,161tetr1on2 (10mgw200ml suchego acetonitrylu) dodano jodometan (1,3 gl), a następnie tlenek srebra (I) (2,6 mg) i całość mieszano energicznie w temperaturze pokojowej. Po 4 godzinach roztwór rozcieńczono 1 ml octanu etylu i przesączono przez ziemię okrzemkową. Koncentrat oczyszczono metodą chromatografii flash na żelu krzemionkowym (octan otylu:heksan (4:1) + 1% metanolu), otrzymując 17-etylo-1,14-dihydroksy-12-[2'-(4^y-(3'-( 1 -matylo-2^,n--iro¹dazolil o)fenyloksy]-3-o^etoksycySl ohek5yk]l-1--meSy^low^lny^lo]23,25-d^-motoks^o-^-3,^-9,2127-tetreme]ylo-11, 28-d^lol^-sal-4azatricyklOl-2⁰.3.104’₉|-oktak2s-18-eno-2, 3,10,16-tetraon.

Postępując jak wyżej, ale zastępując jodometan bromkiem benzylu otrzymano 17-et^l^-1, M-dihydrokny-12-[2'-(4“-( 3'-( ^a1tę-benzy^]o-2⁰-im idazol^llo1¹eny^[oSsy)-3'^/-metoksycyS-oh eksydol-Γ-me-y¹ow^-nylo]-2¹3 25d-metok-y-^l0,19,2127-tetrfme-y^]o-^-128lditSs,a^l-4-s-]atrieyls^lO][2⁵.3.10^-’₉]-oktykos-1823no-2, 3,10, Hj-tetraon.

Postępując jak wyżej, ale zastępując jodometan bromkiem 3-f-uorobenzy-u otrzymano 17-etylo-^t, 14-dlhydlΌ⁴-y-12-[2--(4-(3¹-( 1 ^j0--m-f-uorobeyoylo-2^z/'^l-imidaz.olllo)feyyloSsy)-3^/' -roetoksy5ykłoheksyloS-1--met^0-owinylO]-23, 25--ποοΚ±ι--13, 19, 21, 27ltetramε1^y'O]11, 28d¹oklas4-azatr^]¢y^kio-[22.3.10^t'₄]-4k[akos-^-8-ono-2, 3, W, '6-tetraon.

Przykład IV. Czynność biologiczna w teście namnażania komórek T · ' Zbadano czynność biologiczną w teście namnażania (proliferacji) komórek T otrzymywanego sposobem według wynalazku związku 17-etylo-11^l4-dihydroksy-12-[2'-(4-(3'-(2lmidazolilo)fenoksy)-3-metoksycyldoheksylo)-1--metylowinylo]-23,25-d-metoksy-13,19,21, 27-tetrame]ylo-^]l 28ldiokoa]4-azatsicyklo[22.3.10⁴’9tokt⁴Sns-18-ono-2, 3, 10, 16-te1raonu i porównano ją z czynnością związku z przykładu 12 europejskiego opisu patentowego nr EP 428365 oraz związku z przykładu I opisu patentowego Wie-kiej Brytanii nr GB 2245891.

Badane związki rozpuszczono w absolutnym etanolu w stężeniu 1 mg/ml.

Pobrano śledziony z myszy C57B1/6 w sterylnych warunkach i łagodnie rozpuszczono w zimnej o0⁰C) pożywce RPM 1640 (GIBCO, Grand Island, N.Y.) uzupełmonej W% maktywowaną cieplnie bydlęcą surowicą płodową (GIBCO).

Komórki granulowano metodą odwirowania z prędkością 1500 obrotów na minutę w czasie 8 minut. Zanieczyszczające czerwone ciałka usunięto działając na granulki buforem chlorku amonu do -izy (GIBCO) w ciągu 2 minut w temperaturze 4°C. Dodano zimną pożywkę i ponownie odwirowano komórki z prędkością 1500 obrotów na minutę w czasie 8 minut. Następnie wydzielono limfocyty T rozdzielając zawiesinę komórek na wełnie nylonowej w poniższy sposób. Przygotowano kolumny z wełną nylonową umieszczając około 4 g przemytej i osuszonej wełny nyżowej w strzykawkach o poiemności 20 ml. Kolumny steryhzowano w temperaturze 25°Γ przez 30 minut. Następnie zwilżono je ciepłą (37^OC) pożywką hodowlaną i przemyto nią. Przemyte komórki śledziony umieszczono w zawiesinie ciepłej pożywki i podano powoli na kolumnę z wełną nylonową. Kolumny inkubowano następnie w pozycji pionowej w tomp^aturze 37°C przez 1 godzinę. Nie przywierające limfocyty T eluowano z kolumny ciepłą pożywką i odwirowano jak powyżej.

172 789

Oczyszczone limfocyty T umieszczono w zawiesinie 2,5 x 10⁵ komórek na 1 ml w pełnej pożywce hodowlanej złożonej z pożywki RPMI1640 uzupełnionej 10% inaktywowaną cieplnie bydlęcą surowicą płodową, 100 mM glutaminy, 1mM pirogronianu sodu, 2 x 10’⁵ M 2-merkapu ί 50 iin/ml rr*\rr\\r imr»fv ui A im ^vnvuiiij vj ujr » i^vaunv jviiv nr JIac.i Ο^Πησ/ττιΙ ί IPK^ Δ w ΪΙ/άογΊ mjr vj ^łł 11&/ nil i χ ι’λχ x ▼▼ nvovi tnat-nnoln IWIUIIW ng/ml. Zawiesinę komórek natychmiast rozdzielono na 96-studzienkowe płaskie płytki do hodowli (Costar) przy stężeniu 200 ml na studzienkę. Do każdej z trzech studzienek dodano różnie rozcieńczony badany związek w ilości 20 |l na studzienkę. Jako wzorzec zastosowano 17-allilo-1,14-dihydroksy-12- [2'-(4-hydroksy-3 -metylocykloheksylo)-1 '-metylowinylo] -23,25-dimetoksy-13,19,21,27-tetrametylo-11,28-dioksa-4-azatricyklo-[22.3.1.0⁴’⁹]-ok takos^-eno-Z^jO,16-tetraon (takrolimus). Płytki z hodowlą inkubowano następnie w temperaturze 37°C w wilgotnej atmosferze 5% CO> i 95% powietrza przez 44 godziny. Rozmnażanie limfocytów T badano mierząc wchłanianie trytowanej tymidyny. Po 44 godzinach komórki oznakowano tymidyną znaczoną trytem (NEN, Cambridge, MA) w ilości 2 |Ci na studzienkę. Po dalszych 4 godzinach inkubacji kultury zebrano na filtrach z włókna szklanego stosując nielopróbkone urządzenie zbierające. Zmierzono radioaktywność płytek filtracyjnych odpo„4.___1___1_______ wiadającycn poSpCpególnym studzienkom staiidaidowyui. licznikiem scyntylacji (Bctacountei). Obliczono średnią zliczeń na minutę dla odpowiadających sobie studzienek i wyniki wyrażono jako stężenie związku konieczne do inhibicji o 50% pobierania trytowanej tymidyny przez komórki T. Im niższa wartość tego stężenia, tym silniejsza czynność immunosupresyjna badanego związku.

Wyniki testu przedstawiono w poniższej tabeli 1.

Tabela 1

Związek	IC50 (nM)
Związek według wynalazku (przykład 3)	0,45
Związek z przykładu 12 EP 428365	7,7
Związek z przykładu 1 GB 2245891	3

Wyniki tej próby są reprezentatywne dla granicznej czynności immunosupresyjnej związków o wzorze I, otrzymywanych sposobem według niniejszego wynalazku.

Υ1Π&

172 789

SCHEMAT A

1) TBDNBtriflat· 2, 6-luttjdy ηφ CH₂C1₂

2) 10%TsOH MsOK

CH₂C1₂

R^{2 3}=OTBD?B

172 789

SCHEMAT B

Cu(OAc)₂ ch₂ci₂

172 789

SCHEMAT C

10% TsOH MsOH ΓΗ.Ρ1 ———Λ.

172 789

SCHEMAT D

1) R⁷

Nł^OH

NfeOH

2) HF/pi rijdyna. THF

SCHEMAT E

Departament Wydawnictw UP RP Nakład 90 egz. Cena 4,00 zł

Claims

Zastrzeżenia patentowe

1. Sposób wytwarzania nowych makrolidów imidazolilowych o wzorze I:

R⁸

CH₃O OCH₃ i w którym:

R² oznacza atom wodoru lub grupę metylową,

R^ oznacza atom wodoru lub grupę hydroksylową,

R⁴ oznacza atom wodoru,

R⁵ oznacza grupę etylową, propylową lub allilową,

R⁶ oznacza atom wodoru, grupę metylową, benzylową lub 3-fluorobenzylową,

R⁷ i R⁸ niezależnie wybiera się z grupy, na którą składa się atom wodoru, grupa metylowa, CH3OCH2-, fenylowa, 3,5-difluorofenylowa, 3-fluorofenylowa, 3,4-difluorofenylowa, 3,5-dichlorofenylowa, 3-metoksyfenylowa, 3-trifluorometylofenylowa, 3-hydroksyfenylowa, 4-hydroksyfenylowa, 3,5-dihydroksyfenylowa,

A oznacza grupę fenylową,

Q oznacza atom wodoru lub atom fluoru,

W oznacza atom O lub (H, OH), n wynosi 1 lub 2, znamienny tym, że:

a) poddaje się reakcji związek o wzorze strukturalnym IIa:

Δ’

CH₃O OCH₃

172 789 w którym R², R³, R⁴, R⁵, Q, W i n mają wyżej podane znaczenie z octanem triarylobizmutu o wzorze: (HC(O)A)3Bi(OAc)2, w którym A oznacza fenyl, z zabezpieczoną grupą aldehydową, w rozpuszczalniku organicznym, w temperaturze od 0°C do temperatury wrzenia rozpuszczalnika, w obecności utleniacza i katalitycznej ilości soli miedzi (II), przy czym wytwarza się w którym R², R³, R⁴, R⁵, A, Q, W i n mają wyżej podane znaczenie,

b) następnie poddaje się tak otrzymany związek o wzorze ITb reakcji ze związkiem o wzorze R⁷-C(O)-C(O)-R', w którym R⁷ i R⁸ mają wyżej podane znaczenie, w obecności wodorotlenku amonu w rozpuszczalniku alkoholowym, z wytworzeniem związku o wzorze I, w którym R⁶ oznacza atom wodoru, a pozostałe podstawniki mają wyżej podane znaczenia, który w przypadku wytwarzania związku o wzorze I, w którym R⁶ oznacza grupę metylową, benzylową lub 3-fluorobenzylową,

c) poddaje się dalszej reakcji ze związkiem o wzorze R⁶-LG, w którym R⁶ oznacza grupę metylową, benzylową lub 3-fluorobenzylową, a LG oznacza atom jodu, bromu lub chloru w obecności tlenku srebra.
2. Sposób wytwarzania nowych makrolidów imidazolilowych o wzorze 1:

w którym:

R² oznacza atom wodoru lub grupę metylową,

R³ oznacza atom wodoru lub grupę hydroksylową,

R⁴ oznacza atom wodoru,

R⁵ oznacza grupę etylową, propylową lub allilową,

R⁶ oznacza atom wodoru, grupę metylową, benzylową lub 3-fluorobenzylową,

172 789

Ί 8

R i R niezależnie wybiera się z grupy, na którą składa się grupa HOCH2-, 4-t-butylofenylowa, 3,4-metylenodioksyfenylowa, 3,4-trifluoiOmetylofenylowa, 4-metoksyfenylowa, 3,5-dimetoksyfenylowa, 3-trifluorometoksyfenylowa, 3,5-di(trifluorometoksy)fenylowa, 2_-metoksyfenylowa, 3 -izopropyloksyfenylowa, 3-etoksyfenylowa, 3,5-dietoksyfenylowa, 3,4,5-trimetoksyfenylowa, 3-hydroksyetyloksyfenylowa, 3-propyloksyfenylowa, 3-izobutyloksyfenylowa,
3-metylofenylowa, 3,5-dimetylofenylowa, 3-etylofenylowa, 3,5-dietylofenylowa i fenyloetylowa,

A oznacza grupę fenylową,

Q oznacza atom wodoru lub atom fluoru,

W oznacza atom O lub (H, OH), n wynosi 1 lub 2, znamienny tym, że:

a) poddaje się reakcji związek o wzorze strukturalnym Ila:

Ila w którym R², R³, R⁴, R⁵, Q, W i n mają wyżej podane znaczenia z octanem triarylobizmutu o wzorze (HO(O)A)3Bi(OAc)2, w którym A oznacza grupę fenylową, z zabezpieczoną grupą aldehydową, w rozpuszczalniku organicznym, w temperaturze od 0°C do temperatury wrzenia rozpuszczalnika, w obecności utleniacza i katalitycznej ilości soli miedzi (II), przy czym wytwarza się związek o wzorze IIb:

O

CK₃O och₃

IIb w którym r2, r3, r4, r5, a, Q, W i n mają wyżej podane znaczenie,

b) następniepoddaje .sia tak; otrzymany zwiyzzk o. wzorze IIb reakcji ae związkiem ki wzorze R⁷-C(O)-C(O)-R\ w którym R⁷ i R⁸ mają wyżej podane znaczenie w obecności wodorotlenku amonu w rozpuszczalniku alkoholowym z wytworzeniem związku o wzorze I, w którym R⁶ oznacza atom wodoru, a pozostałe podstawniki mają wyżej podane znaczenia, który

172 789 w przypadku wytwarzania związku o wzorze I, w którym R⁶ oznacza grupę metylową, benzylową lub 3-fluorobenzylową,

c) poddaje się dalszej reakcji ze związkiem o wzorze R⁶-LG, w którym R⁶ oznacza grupę

UflnnmbAn7v1nwo i\j W O) uviwj u? c tj i mu ν' ι^ν^^,/νι jj^v n obecności tlenku srebra.

ofnm iorln KrAmu Inl* ^klofT? UlVlll jvuw, uxvrxxu iuu vxxiViU)