TR201807893T4 - Ütüleme kalıp takımı ve kalıplanmış malzeme imalatına yönelik usul. - Google Patents

Abstract

Mevcut buluşa uygun bir ütüleme kalıp takımı, oluşturulmuş bir kısmın içerisine sokulan bir zımbayı ve içerisine oluşturulmuş kısmın zımbayla birlikte ittirildiği bir ittirme deliği bulunan bir kalıbı kapsamaktadır. Bir iç çevresel yüzey, zımbanın bir dış çevresel yüzeyine paralel olmayacak şekilde uzanmaktadır ve iç çevresel yüzey, oluşturulmuş kısma uygulanan bir ütüleme miktarının itme yönünde sabit kalmasını temin etmek üzere, itme yönünde, oluşturulmuş kısmın ütüleme öncesi dış çevresel yüzeye göre eşit olmayan bir plaka kalınlığı dağılımına denk düşen bir aralıkla donatılmıştır.

Description

TARIFNAME ÜTÜLEME KALIP TAKIMI VE KALIPLANMIS MALZEME IMALATINA YÖNELIK Bulusun Teknik Alani Mevcut bulus, Istem l,in giris bölümüne uygun bir sisteme ve istem 5”in giris bölümüne uygun, form verilmis malzeme imalatina yönelik bir usule iliskindir.

Bulusla Ilgili Bilinen Hususlar Tipik olarak, disbükey form verilmis bir kisim, bir hammadde olarak, örnegin, kaplanmis bir çelik sac gibi yüzey islemi görmüs metal bir plaka kullanilarak, örnegin, çekme gibi bir presle biçim verme isleminin gerçeklestirilmesi suretiyle olusturulmaktadir. Olusturulmus kismin Özellikle yüksek boyut hassasiyeti gerektirmesi halinde, ütüleme olusturulmus kisma, olusturulmus kisim olusturulduktan sonra uygulanmaktadir. Ütüleme, bir zimbayla bir kalip arasindaki araligin, olusturulmus kismin ütülemeden önceki bir plaka kalinligindan daha dar olacak sekilde belirlenmesini, ardindan da, olusturulmus kismin bir plaka yüzeyinin, zimba ve kalip kullanilarak, olusturulmus kismin plaka kalinliginin, zimbayla kalibin arasindaki araliga esit olacagi sekilde ütülenmesini kapsayan bir isleme usulüdür. Örnegin, asagidaki Patent Belgesi llde açiklanan bir yapilanistan, ütülemeye yönelik olarak kullanilan bir kalip takimi olarak yararlanilabilmektedir. Yani, klasik kalip takimi bir zimbayi ve bir kalibi kapsamaktadir. Zimba, bir itme yönüne paralel olarak bir ittirme deliginin içerisine dogrusal olarak uzanan bir dis çevresel yüzeyi bulunan ve olusturulmus bir kismin içerisine sokulan sütun benzeri bir ögedir. Kalibin, içerisine olusturulmus kismin zimbayla birlikte itildigi bir ittirme deligi bulunmaktadir. Ittirme deliginin, ittirme deliginin bir giris agzinin bir dis kenarinda yer alan bir omuz kismi bulunmaktadir ve önceden belirlenmis bir egrilik yariçapi olan kavisli bir yüzeyden ve omuz kisminin ucunun bir yariçapindan dogrusal olarak itme yönüne paralel uzanan bir iç çevresel yüzeyden olusmaktadir.Olusturulmus kisim ittirme deliginin içerisine itildiginde, kismin plaka yüzeyi, omuz kismi tarafindan, kalinliginin, zimbanin dis çevresel yüzeyiyle ittirme deliginin iç çevresel yüzeyinin arasindaki araligin genisligine esit olana dek kademeli olarak azalacagi sekilde ütülenmektedir.

Patent Belgesi 1: H5-50151 sayili Japon Patent Basvuru Yayini. özellikleri tasiyan bir sistem ve bir usul açiklanmaktadir.

Bulusun Açiklamasi Ütüleme öncesinde olusturulmus kismin itme yönündeki plaka kalinligi esit olmamaktadir. Daha spesifik olarak, olusturulmus kismin itme yönündeki bir arka uç yaninin plaka kalinligi genellikle, olusturulinus kismin bir ön uç yaninin plaka kalinligindan daha kalin olmaktadir. Arka uç yanin daha kalin olmasinin nedeni, olustunilmus kisim olusturulurken, ön uç yanin arka uç yandan daha fazla gerdirilmesidir.

Yukarida tarif edilen klasik kalipta, zimbanin dis çevresel yüzeyi ve ittirine deliginin iç çevresel yüzeyi birbirine paralel uzanmaktadir. Bu dogrultuda, zimbanin dis çevresel yüzeyiyle ittirme deliginin iç çevresel yüzeyinin arasindaki aralik itme yönünde esittir, böylelikle de, olusturulmus kismin kalin bölümü daha fazla miktarda ütülemeye maruz kalmaktadir. Dolayisiyla, plaka kalinligi daha fazla olan bölümün yüzey islemi görmüs bir katmani tiraslanmakta, bunun sonucunda da, toz benzeri bir kalinti olusabilmektedir. Toz benzeri kalinti, ütülü olusturulmus kismin yüzeyinde küçük pürüzlerin (çukurlar) olusmasi ve form verilmis malzeme kullanilarak imal edilmis bir ürünün perforinansinda azalma gibi sorunlara yol açmaktadir.

Mevcut bulus, yukarida tarif edilen sorunlarin çözülmesi amaciyla tasarlanmis olup, bulusun amaci, disbükey biçim verilmis bir kismi içeren bir form verilmis malzeme imalat usulünün ve sisteminin yani sira, yüzey islemi görmüs katmanin bir bölümünde büyük bir yükün olusmasinin, olusan toz benzeri kalintinin miktarinin azaltilabilecegi sekilde önlenebilecegi bir ütüleine kalip takiminin saglanmasidir. Mevcut bulusa uygun sistem ve usul, 1 ve 5 numarali bagimsiz istemlerde tanimlanmaktadir. Diger gelistirmeler bagimli istemlerde belirtilmektedir.

Mevcut bulusa uygun sistemde ve form verilmis malzeme imalat usulünde, ittirme deliginin iç çevresel yüzeyi, zimbanin dis çevresel yüzeyine paralel olmayacak sekilde uzanmakta olup, olusturulmus kisma uygulanan ütüleme miktarinin itme yönünde sabit kalmasini temin etmek üzere, iç çevresel yüzey, biçimlendirilmis kismin itme yönünde dis çevresel yüzeye göre ütüleme öncesinde esit olmayan plaka kalinligi dagiliinina denk düsen bir aralikla donatilmistir. Böylelikle, yüzey islemi görmüs bir katmanin bir bölümünde büyük bir yük olusmasi önlenebilinekte, bunun sonucunda da, olusan toz benzeri kalintinin miktari azaltilabilmektedir. Çizimlere Yönelik Kisa Açiklamalar Sekil 1, mevcut bulusun tercih edilen bir düzenlemesine uygun bir form verilmis malzeme imalat usulünün gösterildigi bir akis semasidir; Sekil 2, Sekil 17de gösterilen bir form verme islemi vasitasiyla olusturulmus biçimlendirilmis bir kismi kapsayan form verilmis bir malzemenin gösterildigi perspektifbir görünümdür; Sekil 3, Sekil 1,de gösterilen bir ütüleme isleminin akabinde olusturulmus kismi kapsayan biçim verilmis malzemenin gösterildigi perspektif bir görünümdür; Sekil 4, Sekil 23de gösterilen olusturulmus bir kismin (l) kesit bir görünümüdür; Sekil 5, Sekil 1”de gösterilen ütüleme isleminde (S2) kullanilan bir ütüleme kalip takiminin gösterildigi kesit bir görünümdür; Sekil 6, olusturulmus kisimda Sekil 5,te gösterilen ütüleme kalip takimi kullanilarak gerçeklestirilen ütüleme islemi sirasinda bir omuz kisminin bir çevre hattinin gösterildigi büyütülmüs çizim halinde bir görünümdür; Sekil 7, Sekil 6sdaki omuz kismiyla çinko (Zn) kapli bir çelik plakanin bir kaplama katmaninin arasindaki bir iliskinin gösterildigi büyütülmüs çizim halinde bir görünümdür; Sekil 8, Sekil 6”da gösterilen kaplama katmaninin bir egriliginin (Rsk) çesitli türlerde kaplama katmanlariyla iliskili olarak gösterildigi bir grafiktir; Sekil 9, Sekil 8ide gösterilen “Zn-Al-Mg, alasimiyla kapli çelik plakayla iliskili olarak bir ütüleme oraniyla “Y” “X (= r/tre)'nin arasindaki bir iliskinin gösterildigi bir grafiktir ve Sekil 10, Sekil 8,de gösterilen sicak daldirma galvanizli alasimli çelik plakaya, sicak daldirma galvanizli bir çelik plakaya ve elektro galvanizli çelik plakaya göre ütüleme rate Y ve X (: r/tm) arasindaki iliskinin gösterildigi bir grafiktir.

Bulusa Yönelik En Iyi Uygulama Sekli Asagida, mevcut bulusun tercih edilen düzenlemeleri çizimlere atfen tarif edilecektir.

Ilk Düzenleme Sekil 1, mevcut bulusun tercih edilen bir düzenlemesine uygun bir form verilmis malzeme imalat usulünün gösterildigi bir akis semasidir. Sekil 2, Sekil 1°de gösterilen form verme islemi (Sl) vasitasiyla olusturulmus biçimlendirilmis bir kismi (1) kapsayan forin verilmis bir malzemenin gösterildigi perspektif bir görünüindür. Sekil 3, Sekil l”de gösterilen ütüleme isleminin (82) akabinde olusturulmus kismi (1) kapsayan form verilmis malzemenin gösterildigi perspektif bir görünümdür.

Sekil llde gösterildigi gibi, bu düzenlemeye uygun form verilmis malzeme imalat usulü, biçim verme islemi (Sl) ve ütüleme islemi (S2). Form verme islemi (Sl), olusturulmus kismin (l), disbükey bir form alacak sekilde (bkz. Sekil 2) yüzey islemi görmüs metal bir plakada en az bir form verme isleminin gerçeklestirilmesi suretiyle olusturulmasina yönelik bir islemdir. Form verme islemi, çekme veya gerdirme gibi bir presleme islemini kapsamaktadir. Yüzey islemi görmüs metal plaka, bir yüzeyinde yüzey islemi görmüs bir katmani olan metal bir plakadir.

Yüzey islemi görmüs katman, boyali ince bir tabakayi veya bir kaplama katmanini kapsamaktadir.

Bu düzenlemede, yüzey islemi görmüs metal plaka, çelik bir plakanin bir yüzeyine çinko (Zn) bir kaplama uygulamak suretiyle olusturulmus çinko (Zn) kaplamali çelik bir plaka olarak tarif edilmektedir.

Sekil 27de gösterildigi gibi, bu düzenlemeye uygun olusturulmus kisim (l), Zn kaplamali çelik plakaya bir baslik gövdesi formu verilmesi, ardindan da, basligin bir tepe kisminin, basliktan çikinti yapacak sekilde olusturulmasi suretiyle olusturulan disbükey bir kisimdir. Bu noktadan itibaren, olusturulmus kismin (1) bir taban kismindan (lb) bir tepe kismina (la) uzanan bir yön, bir itme yönü (lc) olarak anilacaktir. Itme yönü (1 c), olusturulmus kismin (l), asagida tarif edilecek olan bir ütüleme kalip takiminin bir kalibinda saglanan bir ittirme deliginin (bkz. Sekil 5) içerisine ittirildigi bir yöndür. Ütüleme islemi (SZ), olusturulmus kisimda (1), asagida tarif edilecek olan ütüleine kalip takimi kullanilarak ütüleme islemi gerçeklestirilmesine yönelik bir islemdir. Ütüleme, bir ütüleme kalip takiminin bir zimbasiyla bir kalibinin arasindaki bir araligin, olusturulmus bir kismin ütüleme öncesindeki bir plaka kalinligindan daha dar olacak sekilde belirlenmesini, ardindan da, olusturulmus kismin bir plaka yüzeyinin, Zimba ve kalip vasitasiyla, olusturulmus kismin plaka kalinliginin zimbayla kalibin arasindaki araliga esit olacagi sekilde ütülenmesini kapsayan bir isleme usulüdür. Baska bir deyisle,olusturulmus kismin (l) ütüleme sonrasindaki kalinligi, olusturulmus kismin (1) ütüleme öncesindeki kalinligindan daha az olmaktadir.

Sekil 3”te gösterildigi gibi, ütüleme islemiyle, olusturulmus kismin (1) taban kisminin (lb) bir dis yüzeyini olusturan kavisli bir yüzeyin bir egrilik yariçapi küçültülmektedir. Form verme islemi (Sl) ve ütüleme islemi (SZ) gerçeklestirilerek imal edilen form verilmis bir malzeme veya baska bir deyisle, bu düzenlemeye uygun form verilmis malzeme imalat usulü kullanilarak imal edilen form verilmis bir malzeme, çesitli uygulamalarda kullanilabilmekteyse de, özellikle, olusturulmus kismin (1) çok hassas boyutlar gerektirdigi, örnegin, motor mahfazalari veya benzeri gibi uygulamalarda kullanilmaktadir.

Sekil 4, Sekil 27deki olusturulmus kismin (l) gösterildigi bir kesit görünümdür. Sekil 4'te gösterildigi gibi, itme yönünde (lc), olusturulmus kismin (l) ütüleme öncesindeki plaka kalinligi esit degildir. Daha spesifik olarak, itme yönünde (lc) olusturulmus kismin (1) taban kismi (lb) yanindaki plaka kalinligi, olusturulmus kismin (1) tepe kismi (la) yanindaki plaka kalinligindan daha fazladir. Baska bir deyisle, olusturulmus kismin (1) plaka kalinligi, itme yönünde (lc) bir arka uç yandan ( taban kismi (lb) yani) bir ön uç yana ( tepe kismi (la) yani) dogru kademeli olarak azalmaktadir. Esit olmayan bu plaka kalinligi dagilimi, olusturulmus kisim form verme isleminde (S 1) olustuiulurken, tepe kismi (la) yaninin taban kismi (lb) yanindan daha fazla gerdirilmesinden kaynaklanmaktadir. Plaka kalinligindaki bir azalmanin, itme yönünde (lc) sabit veya düzensiz olabilecegi dikkate alinmalidir. Azalma orani, önceden belirlenmis bir konumdaki bir plaka kalinligiyla (tl) önceden belirlenmis konumdan bir birim mesafe (d) kadar ön uç yana dogru getirilmis bir konumdaki bir plaka kalinliginin (t2) arasindaki bir farkin, birim mesafeye (d) bölünmesi suretiyle elde edilen bir degerdir (1 (= (t2 - t1)/d).

Sekil 5, Sekil l”de gösterilen ütüleme isleminde (SZ) kullanilan bir ütüleme kalip takiminin (2) kesit bir görünümü, Sekil 6 ise olusturulmus kisimda Sekil 5,te gösterilen ütüleme kalip takimi (2) kullanilarak gerçeklestirilen ütüleme islemi sirasinda bir omuz kisminin (21 1) bir çevre hattinin gösterildigi büyütülmüs çizim halinde bir görünümdür. Sekil 5,te, ütüleme kalip takimi (2) bir zimbayi (20) ve bir kalibi (21) kapsamaktadir. Zimba (20), yukarida tarif edilen olusturulmus kismin (1) içerisine sokulan disbükey bir gövdedir. Zimbanin (20) bir dis çevresel yüzeyi (20a) itme yönüne (lc) paralel olarak bir ittirme deliginin (210) içerisine dogrusal olarak uzanmaktadir.

Kalip (21), olusturulinus kismin (1) zimbayla (20) birlikte içerisine ittirildigi ittirme deligini (210) kapsayan bir ögedir. lttirme deligi (210), omuz kismini (21 1) ve bir iç çevresel yüzeyi (212) kapsamaktadir. Omuz kismi (21 1), ittirme deligi (210) bir giris agzinin bir dis kenarinda yer almakta olup, önceden belirlenmis bir egrilik yariçapi bulunan kavisli bir yüzeyden meydana gelmektedir. Iç çevresel yüzey (212), omuz kisminin (21 1) bir yariçap ucundan (21 la) itme yönünde (le) uzanan bir cidar yüzeyidir. Omuz kisminin (211) yariçap ucu (21 la), omuz kismini (211) olusturan kavisli yüzeyin, ittirme deliginin (210) bir iç yanindaki bir bitim ucudur. Iç çevresel yüzeyin (212) itme yönünde (lc) uzanmasina iliskin husus, itme yönünün (lc) bir bileseninin, iç çevresel yüzeyin (212) bir uzanma yönüne dahil oldugu anlamina gelmektedir.

Asagida daha detayli tarif edilecegi gibi, ittirme deliginin (210) iç çevresel yüzeyi (212), zimbanin (20) dis çevresel yüzeyine (20a) paralel olmayacak sekilde uzanmaktadir (paralel uzanmamaktadir).

Olusturulmus kisim (1) Sekil 67da gösterildigi gibi ittirme deliginin (210) içerisine zimbayla (20) birlikte ittirildiginde,olusturulmus kismin (1) bir plaka yüzeyi, omuz kismi (211) tarafindan ütülenmektedir. Ayrica,olusturulmus kismin (1) bir dis yüzeyi, zimbayla (20) kalibin (21) arasindaki göreli yer degistirmeye karsilik olarak iç çevresel yüzey (212) boyunca kaymaktadir.

Bu düzenleineye uygun ütüleme kalip takiminda (2), yukarida tarif edildigi gibi, iç çevresel yüzey (212), zimbanin (20) dis çevresel yüzeyine (20a) paralel olmayacak sekilde uzanmaktadir, dolayisiyla da, olusturulmus kismin (1) plaka yüzeyini iç çevresel yüzey de (212) ütülemektedir (inceltmektedir).

Itme yönünde (lc) olusturulinus kisma (l) uygulanan ütüleme iniktarinin sabit kalmasini temin etmek üzere, iç çevresel yüzey (212), olusturulmus kismin (l) ütüleme öncesinde itme yönünde (lc) zimbanin (20) dis çevresel yüzeyine (20a) göre esitsiz plaka kalinligi dagiliinina denk düsen içerisine, ütüleme isleminin Sekil 5”te gösterilen bir tamamlanma konumuna kadar ittirildigi bir noktada iç çevresel yüzeyle (212) dis çevresel yüzeyin (20a) arasindaki bir araliktir. Ütüleme miktari, ütüleme öncesi plaka kalinligiyla (th) ütüleme sonrasi plaka kalinliginin arasindaki farktir Baska bir deyisle, iç çevresel yüzey (212), dis çevresel yüzeye (20a) göre araligin (212a), itme yönündeki (lc) herhangi bir konumdaki sabit bir degerin ( gereken ütüleme miktari) olusturulmus kismin (1) tipatip ayni bir konumdaki ütüleme öncesi plaka kalinligindan çikarilmasiyla elde edilen bir degerde olacagi sekilde saglanmistir. Itme yönünde ( lc) herhangi bir konumdaki aralik (212a) °C(d), olarak, olusturulmus kismin (1) ayni konumdaki ütüleme öncesi plaka kalinligi = Tb(d) - A, denklemini karsilayacak sekilde saglanmaktadir. °d°nin, olusturulmus kismin (1) taban kismindan ( lb) itme yönündeki (lc) mesafe oldugu dikkate alinmalidir.

Baska bir deyisle, iç çevresel yüzey (212), itme yönünde (lc) iç çevresel yüzeyle (212) dis çevresel yüzeyin (20a) arasindaki araligin (212a), olusturulmus kismin (1) itme yönündeki (lc) ütüleme öncesi plaka kalinliginin azalma oraniyla tipatip ayni oranda azalacagi sekilde saglanmistir. Olusturulmus kismin (l) itme yönünde (lc) ütüleme öncesi plaka kalinliginin azalma orani sabit oldugunda, iç çevresel yüzey (212), olusturulmus kismin (l) plaka kalinliginin azalma oranina denk düsen bir açiyla uzanan dogru hatli sivrilen bir yüzeyden meydana gelmektedir. Öte yandan, olusturulmus kismin (l) ütüleme öncesi itme yönündeki (lc) plaka kalinliginin azalma oraninin esitsiz olmasi halinde, olusturulmus kismin ( 1) plaka kalinliginin azalma orani yaklasik sabit bir deger olarak alinmakta ve iç çevresel yüzey (212) yaklasik degere denk düsen bir açiyla uzanan sivrilen bir yüzey olarak olusturulmaktadir.

Iç çevresel yüzeyin (212) bu sekilde olisturulmasiyla, olusturulmus kismin (1) yüzeyine ütüleme islemi tarafindan uygulanan bir yük, olusturulmus kismin (l) itme yönündeki (1 c) plaka kalinligi dagilimi esitsiz oldugunda bile, itme yönü ( lc) bir örnek kilinabilmektedir. Böylelikle, kaplamanin bir bölümünde büyük bir yükün olusmasi önlenebilmekte, dolayisiyla da, yüzey islemi görmüs katmanin bir bölümünün çok tiraslandigi bir durumdan kaçinilabilmektedir. Bunun sonucunda, olusan toz benzeri kalintinin (kaplama kalintisi) miktari azaltilabilmektedir.

Bu noktada, Sekil 7”ye atfen, omuz kisini (211) tarafindan gerçeklestirilen ütüleme dolayisiyla kaplama kalintisinin olusmasina vasita olan bir mekanizma tarif edilecektir. Sekil 7, Sekil 6°daki omuz kismiyla (21 l) çinko (Zn) kapli bir çelik plakanin bir kaplama katmaninin (10) arasindaki bir iliskinin gösterildigi sematik çizim halinde bir görünümdür. Sekil 7,de gösterildigi gibi, “Zn, kapli çelik plakanin kaplama katmaninin (10) bir yüzeyinde çok küçük düzensizlikler ( lOa) bulunmaktadir.Olusturulmus kismin (1) plaka yüzeyi Sekil 6lda gösterildigi gibi omuz kismi (211) tarafindan ütülendiginde, düzensizlikler (lOa) omuz kismi (211) tarafindan ütüleme kalintisini olusturacak sekilde tiraslanabilmektedir.

Olusan kaplama kalintisinin miktari, omuz kisminin (21 l) egrilik yariçapiyla (r) “Zn, kapli çelik plakanin plaka kalinliginin (t) arasindaki bir oranla (r/t) iliskilidir. Omuz kisminin (21 l) egrilik yariçapi (r) azaldikça, yerel egrilik artarak kaplama katmaninin (10) yüzeyiyle omuz kisminin (211) arasindaki kayma direncinde bir artisa yol açmakta, bunun sonucunda da, olusan kaplama kalintisi miktari artmaktadir. Ayrica, “Zn, kapli çelik plakanin plaka kalinligi (t) arttikça, omuz kismi (211) tarafindan gerçeklestirilen inceltmenin bir miktari artarak “Zn, kapli çelik plakanin yüzeyine uygulanan bir yükte bir artisa yol açmakta, bunun sonucunda ise, olusan kaplama kalintisi miktari artmaktadir. Baska bir deyisle, olusan kaplama kalintisi miktari oran (r/t) küçüldükçe artmakta ve oran (r/t) büyüdükçe azalmaktadir. Özellikle, ütüleme öncesi olusturulmus kismin (1), ütüleme tamamlandiginda yariçap ucuyla (21 la) zimbanin (20) arasinda kalan bir konumdaki plaka yüzeyi, omuz kismi (211) tarafindan en büyük ölçüde inceltilmektedir. Dolayisiyla, olusan kaplama kalintisi miktarinin baskilanmasi bakimindan, olusan kaplama kalintisi miktari, omuz kisminin (211) egrilik yariçapiyla (r) ütüleme öncesindeki olusturulmus kismin (1), ütüleme tamamlandiginda yariçap ucuyla (21 la) zimbanin (20) arasinda kalan konumdaki bir plaka kalinliginin (tm) arasindaki bir oranla (r/tre) büyük ölçüde iliskilidir.

Olusan kaplama kalintisi miktari ayni zamanda, omuz kismi (211) tarafindan uygulanan ütüleme oraniyla da iliskilidir. Yariçap ucuyla (21 la) zimbanin (20) arasindaki aralik “0,87 olarak belirtildiginde ve ütüleme öncesi olusturulmus kismin (1), ütüleme tamamlandiginda yariçap ucuyla (21 la) ve zimbanin (20) arasinda kalan konuindaki plaka kalinligi (tm), (tre) olarak belirtildiginde, ütüleme orani “ {(tre - cm) / tre} x 100” denklemiyle ifade edilmektedir. Aralik (cm), olusturulmus kismin (1), ütüleme sonrasi yariçap ucuyla (21 la) zimbanin (20) arasinda kalan konumdaki plaka kalinligina denk düsmektedir. Ütüleme orani arttikça, “Zn” kapli çelik plakanin yüzeyine uygulanan yük artmakta, bu da, olusan kaplama kalintisi miktarinda bir artisa yol açmaktadir.

Sekil 8, Sekil 69da gösterilen kaplama katmaninin (10) bir egriliginin (Rsk), çesitli türlerde kaplama katmanlariyla iliskili olarak gösterildigi bir grafiktir. Olusan kaplama kalintisi miktari kaplama katmaninin (10) egriligiyle de (Rsk) iliskilidir. Egrilik (Rsk) B0601 sayili Japon Endüstri Standardiyla tanimlanmis olup, asagidaki denklemle ifade edilmektedir: Rak=gg a'g'gléüîîüktg Burada, “Rqg ortalama karekök pürüzlülük (zbir genlik dagilimi egrisinin ikinci bir momentinin karekökü), “lZ3(x)dx, ise genlik dagilimi egrisinin üçüncü bir momentidir.

Egrilik (Rsk), kaplama katmanindaki (10) düzensizlikler (10a) (bkz. Sekil 7) arasinda çikintili kisimlarin bulunma olasiligini göstermektedir. Egrilik (Rsk) azaldikça, çikintili kisiinlarin sayisi azalmakta, dolayisiyla da, olusan kaplama kalintisinin miktari baskilanmaktadir. Egriligin (Rsk) edilmis oldugu dikkate alinmalidir.

Sekil Side gösterildigi gibi, “Zn-Al-Mg” alasimiyla kapli bir çelik plaka, sicak daldirma galvanizli alasimli bir çelik plaka, sicak daldirma galvanizli bir çelik plaka ve elektro galvanizli bir çelik plaka, “Zn” kapli çelik plaka türleri olarak anilabilmektedir. “Zn-Al-Mg” alasimiyla kapli tipik bir çelik plaka, bir çelik plakanin yüzeyine, Zn, agirlik olarak %6 Al (alüminyum) ve agirlik olarak suretiyle olusturulmaktadir. Sekil 8”de gösterildigi gibi, mevcut bulus için basvuranlarca, söz konusu malzemelerin her birinin egriliginin (Rsk) incelenmesinin ardindan, “Zn-Al-Mg, alasimiyla kapli çelik plakanin egriligi (Rsk), -0,67dan küçük oldugu ve -l,3,ten küçük olmadigi bir araliktayken, diger kaplamali çelik plakalarin egriliginin (Rsk), -0,6”dan küçük olmadigi ve 0`dan büyük olmadigi bir aralikta oldugu anlasilmistir.

Sekil 9, “Zn-Al-Mg, alasimiyla kapli çelik plakayla iliskili olarak bir ütüleme oraniyla “Y” “X (= r/tre)”nin arasindaki bir iliskinin gösterildigi bir grafiktir. Mevcut bulusu yapanlarca, “Zn-Al-Mg' alasimiyla kapli çelik plakaya ütüleme asagida tarif edilen kosullarda, bir yandan ütüleme oranini ve “r/tre, degistirilerek uygulanmistir. Numunenin plaka kalinliginin 1,8 mm, bir kaplama kapsaminin ise “90 g/m29 oldugu dikkate alinmalidir.

Numunenin Kimyasal Bilesimi (agirlik olarak %) Kaplama Türü C Si Mn P Se Al Ti Numunenin Mekanik Özellikleri Kaplama Türü Sünme Gerilme Uzama (%) Sertlik Mukavemeti Mukavemeti (Hv) Deney Kosullari Pres aygiti 2500 kN Transfer Presi Olusturulmus kismin ütüleme öncesi yüksekligi 10,5 ila 13,5 mm Olusturma kalip takiminin omuz kisminin 1,5 ila 4,5 mm egrilik yariçapi (r) Ütüleme kalip takiminin omuz kisminin egrilik 0,3 ila 2,0 mm yariçapi (r) Ütüleme kalip takiminin araligi 1,10 ila 1,80 Presle olusturma yagi TN-2O (Sekiyu Ltd-Tokyo tarafindan üretilmistir) Sekil 99da, düsey koordinat, “ {(tre - Cre) / tre} X 100, ile ifade edilen ütüleme orani iken, yatay koordinat, omuz kisminin (21 1) egrilik yariçapiyla (r) ütüleme öncesi olusturulmus kismin (1), ütüleme tamamlandiginda yariçap ucuyla (21 la) zimbanin (20) arasinda kalan konumdaki plaka kalinliginin (tm) arasindaki, “r/tr; ile ifade edilen orandir. Daireler kaplama kalintisi olusumunu baskilamanin mümkün oldugu degerlendirmeleri, çarpilar ise, kaplama kalintisi olusumunun baskilanamadigi degerlendirmeleri göstermektedir. Ayrica, siyah daireler, boyut hassasiyetinin önceden belirlenmis bir araliktan saptigi sonuçlari göstermektedir.

Sekil 9ida gösterildigi gibi, “Zn-Al-Mg” alasimiyla kapli çelik plaka söz konusu oldugunda veya baska bir deyisle, egriligin (Rsk) -0,6”dan daha küçük oldugu ve -1,3 ,ten daha küçük olmadigi bir malzemeyle, kaplama kalintisi olusumunun düz bir hattin asagisindaki, “Y = 14.6X - 4.7, olarak belirtilen bir bölgede baskilanabildigi dogrulanmis olup, burada “Y, ütüleme orani, “X” ise olmadigi bir malzemeyle, kaplama kalintisi olusumunun omuz kisminin (211) egrilik yariçapinin denklemini karsilayacak sekilde belirlenmesi suretiyle baskilanabilecegi do grulanmistir.

Yukaridaki kosullu ifadede, “Y,nin “0”dan büyük oldugu, dolayisiyla, ütüleme orani (Y) %0 veya daha küçük oldugunda, ütüleme isleminin gerçeklestirilmedigi dikkate alinmalidir.

Sekil 10, Sekil 8”de gösterilen alasim sicak daldirma galvanizli çelik plaka, sicak daldirma galvanizli çelik plaka ve elektro galvanizli çelik plakayla iliskili olarak, ütüleine oraniyla (Y) ve daldirma galvanizli alasimli çelik plaka, sicak daldirma galvanizli çelik plaka ve elektro galvanizli çelik plakayla iliskili olarak, asagida tarif edilen kosullarda benzer bir deney gerçeklestirilmistir.

Pres aygiti (bkz. Tablo 3) gibi deney kosullarinin yukarida tarif edilen “Zn-Al-Mg, alasimiyla kapli çelik plakaya uygulanan ütüleme islemininkilerle tipatip ayni oldugu dikkate alinmalidir.

Ayrica, sicak daldirma galvanizli alasimli çelik plaka ve Sicak daldirma galvanizli çelik plaka 1,8 mm bir plaka kalinligina ve 90 g/m2 bir kaplama kapsamina, elektro galvanizli çelik plaka ise 1,8 mm bir plaka kalinligma ve 20 g/m2 bir kaplama kapsamina sahiptir.

Numunelerin Kimyasal Bilesimi (agirlik olarak %) Kaplama Türü C Si Mn P Se A1 Ti çelik plaka Numunelerin Mekanik Özellikleri Kaplama Türü Sünme Geriline Uzama (%) Sertlik Mukavemeti Mukavemeti (Hv) Sekil lOida gösterildigi gibi, sicak daldirma galvanizli alasimli çelik plaka, sicak daldirma galvanizli çelik plaka ve elektro galvanizli çelik plaka söz konusu oldugunda veya baska bir deyisle, egriligin (Rsk) -O,6,dan küçük olmadigi ve O“dan daha büyük olmadigi malzemelerde, kaplama kalintisi olusumunun, düz bir hattin asagisindaki, “Y = 12,3X - 7,0” ile belirtilen bir bölgede baskilanabilecegi dogrulanmis olup, burada “Y, ütüleme orani, 'X, ise “r/trjdir. Baska bir deyisle, egriligin (Rsk) -0,6°dan küçük olmadigi ve 0,dan daha büyük olmadigi bir malzemeyle, kaplama kalintisi olusumunun, omuz kisminin (21 l) egrilik yariçapinin (r) ve yariçap ucuyla sekilde belirlenmesi suretiyle baskilanabildigi dogrulanmistir.

Dolayisiyla, yukarida tarif edilen ütüleme kalip takimi (2) ve biçim verilmis malzeme imalat usulünde, biçimlendirilmis kisma (1) uygulanan ütüleme miktarinin itme yönünde (lc) sabit kalmasini temin etmek üzere, iç çevresel yüzey (212), zimbanin (20) dis çevresel yüzeyine (20a) göre, itme yönünde (lc) ütüleme öncesi olusturulmus kismin (1) esit olmayan plaka kalinligi dagilimina denk düsen araligi (212a) olacak sekilde saglanmakta, dolayisiyla, yüzey islemi görmüs katmanin ( kaplama katmani (10)) bir bölümünde büyük bir yükün olusmasi önlenebilmekte, bunun sonucunda da, olusan toz benzeri kalinti (kaplama kalintisi) miktari azaltilabilmektedir. Olusan toz benzeri kalinti miktarinin azaltilmasiyla, ütülü olusturulmus kismin (1) yüzeyinde çok küçük pürüzlerin (çukurlar) olusmasi, biçim verilmis malzeme kullanilarak imal edilmis bir üründe performans bozulmasi ve toz benzeri kalintinin giderilmesi için bir isleine gereksinim duyulmasi gibi sorunlar ortadan kaldirilabilmektedir. Söz konusu yapilanis, ütüleine islemi “Zn, kapli bir çelik plakada gerçeklestirildiginde Özellikle etkili olmaktadir.

Ayrica, egriligin (Rsk) -0,6,dan daha az oldugu bir malzemede, omuz kisminin (21 1) egrilik yariçapi (r) ve yariçap ucuyla (21 la) zimbanin (20) arasindaki aralik (cre), “ {(tre - cm) / tre} x 1003 ile ifade edilen “Y, ile “r/tre° ile ifade edilen °X° arasindaki bir “0 < Y S 14,6X - 4,7” iliskisini karsilayacak sekilde belirlenmekte, dolayisiyla da, omuz kismi (21 1) tarafindan gerçeklestirilen ütüleme nedeniyle olusan toz benzeri kalinti miktari azaltilabilmektedir.

Ayrica, egriligin (Rsk) -O,6”dan daha az olmadigi bir malzemede, omuz kisminin (211) egrilik yariçapi (r) ve yariçap ucuyla (21 la) zimbanin (20) arasindaki aralik (em), ° {(tre - cre) / tre} x 100” ile ifade edilen “Y” ile “r/trj ile ifade edilen “X, arasindaki bir “0 < Y 5 12,3X - 7,07 iliskisini karsilayacak sekilde belirlenmekte, dolayisiyla da, oinuz kismi (211) tarafindan gerçeklestirilen ütüleme nedeniyle olusan toz benzeri kalinti miktari azaltilabilmektedir.

Yukaridaki düzenlemede, yüzey islemi görmüs metal plaka “Zn” kapli bir çelik plaka olarak tarif edilmisse de, mevcut bulusun, örnegin, üzerinde boyali ince bir tabaka bulunan alüminyum bir plaka gibi yüzey islemi görmüs baska metal plakalara uygulanabilecegi dikkate alinmalidir.

Claims (1)

ISTEMLER Bir hammadde olarak yüzey islemi görmüs metal bir plaka kullanilarak olusturulan disbükey form verilmis bir kismi ve disbükey form verilmis kisma ütüleme uygulamaya yönelik bir ütüleme kalip takimini içeren bir sistem olup, burada ütüleme kalip takimi asagidakileri içermektedir: olusturulmus kismin (1) içerisine sokulan bir zimba (20) ve içerisine olusturulmus kismin (l) zimbayla (20) birlikte ittirildigi bir ittirme deligi (210) bulunan bir kalip (21), burada ittirme deligi (210), ittirme deliginin (210) bir giris agzinin bir dis kenarinda yer alan ve önceden belirlenmis bir egrilik yariçapi olan kavisli bir yüzeyden meydana gelen bir omuz kismini (21 1) ve omuz kisminin (21 1) bir yariçap ucundan (21 la) olusturulmus kismin (1) bir itme yönünde (lc) uzanan ve olusturulmus kismin (1) bir dis yüzeyinin, zimbayla (20) kalibin (21) arasindaki göreli yer degistirmeye karsilik üzerinde kaydigi bir iç çevresel yüzeyi (212) kapsamaktadir ve iç çevresel yüzey (212) zimbanin (20 bir dis çevresel yüzeyine (20a) paralel olmayacak sekilde uzanmaktadir , sistemin özelligi, iç çevresel yüzeyin (212), olusturulmus kisma (1) uygulanan bir ütüleme miktarinin itme yönünde (lc) sabit kalmasini temin etmek üzere,olusturulmus kismin (l), ütüleme öncesinde itme yönünde (lc) dis çevresel yüzeye göre esit olmayan bir plaka kalinligi dagilimina denk düsen bir aralikla (212a) donatilmasidir. Istem lie uygun sistem olup, özelligi, yüzey islemi görmüs metal bir plakanin bir egriliginin (Rsk), -0,6,dan küçük olmasi ve -l,3,ten daha küçük olmamasi ve omuz kisminin (211) egrilik yariçapi “r” olarak, yariçap ucuyla (21 la) zimbanin (20) arasindaki aralik (212a) “cm” olarak ve olusturulmus kismin (l) ütüleme öncesinde, yariçap ucuyla (21 la) zimbanin (20) arasinda kalan bir konumdaki ütüleme sonrasi bir plaka kalinligi “tm” olarak belirlendiginde, omuz kisminin (211) egrilik yariçapinin ve yariçap ucuyla (21 la) zimbanin (20) arasindaki araligin (212a), “{(tre - cm) / t.›e} x 100, olarak ifade edilen “Y, ile “r/tre* olarak ifade edilen °X”in arasindaki bir “0 < Y 5 14,6X - 4,7” iliskisinin karsilanacagi sekilde belirlenmesidir. Istem 1”e uygun sistem olup, özelligi, yüzey islemi görmüs metal plakanin bir egriliginin (Rsk) -0,6'dan küçük olmamasi ve O,dan büyük olmamasi ve omuz kisminin (211) egrilik yariçapi “r, olarak, yariçap ucuyla (21 la) zimbanin (20) arasindaki aralik (212a) “cm, olarak ve olusturulmus kismin (l) ütüleme öncesinde, yariçap ucuyla (21 la) zimbanin (20) arasinda kalan bir konuindaki ütüleme sonrasi bir plaka kalinligi “tm” olarak belirlendiginde, omuz kisminin (211) egrilik yariçapinin ve yariçap ucuyla (21 la) zimbanin (20) arasindaki araligin (212a), “{(tre - cm) / tre} X 100” olarak ifade edilen “Y, ile “r/tre, olarak ifade edilen °X*in arasindaki bir “0 < Y 5 12,3X - 7,0” iliskisinin karsilanacagi sekilde belirlenmesidir. . Istem 1 ila 3°ün herhangi birine uygun sistem olup, özelligi, yüzey islemi görmüs metal plakanin, çelik plakanin bir yüzeyine bir Zn (çinko) kaplama uygulanmasi suretiyle olusturulan “Zn” kapli bir çelik plaka olmasidir. . Bir form verilmis malzeme imalat usulü olup, asagidaki asamalari içermektedir: yüzey islemi görmüs bir metal plakaya en az bir biçim verme islemi uygulamak suretiyle disbükey biçim verilmis bir kismin (1) olusturulmasi ve olusturulmus kismin (l) olusturulmasinin ardindan, olusturulmus kisma (1) bir ütüleme kalip takimi (2) kullanilarak ütüleme uygulanmasi, burada ütüleme kalip takimi (2) asagidakileri kapsamaktadir: olusturulmus kismin ( l) içerisine sokulan bir Zimba (20) ve içerisine olusturulmus kismin ( l) zimbayla (20) birlikte ittirildigi bir ittirme deligi (210) bulunan bir kalip (21), ittirme deligi (210), ittirme deliginin (210) bir giris agzinin bir dis kenarinda yer alan ve önceden belirlenmis bir egrilik yariçapi olan kavisli bir yüzeyden meydana gelen bir omuz kismini (21 1) ve oinuz kisminin (211) bir yariçap ucundan (21 la) olusturulmus kismin (1) bir itme yönünde (lc) uzanan ve olusturulmus kismin (1) bir dis yüzeyinin, zimbayla (20) kalibin (21) arasindaki göreli yer degistirmeye karsilik üzerinde kaydigi bir iç çevresel yüzeyi (212) kapsamaktadir ve iç çevresel yüzey (212) ziinbanin (20 bir dis çevresel yüzeyine (20a) paralel olmayacak sekilde uzanmaktadir , usulün özelligi, iç çevresel yüzeyin (212), olusturulmus kisma (l) uygulanan bir ütüleine miktarinin itme yönünde (lc) sabit kalmasini temin etmek üzere, olusturulmus kismin (l), ütüleme öncesinde itme yönünde ( lc) dis çevresel yüzeye göre esit olmayan bir plaka kalinligi dagilimina denk düsen bir aralikla (212a) donatilmasidir. . Istem 5°e uygun form verilmis malzeme imalat usulü olup, özelligi, yüzey islemi görmüs metal plakanin bir egriliginin (Rsk), -0,6,dan küçük olmasi ve -l,3 ,ten daha küçük olmamasi ve omuz kisminin (211) egrilik yariçapi “r, olarak, yariçap ucuyla (21 la) zimbanin (20) arasindaki aralik (212a) “cm, olarak ve olusturulmus kismin (l) ütüleme öncesinde, yariçap ucuyla (21 la) zimbanin (20) arasinda kalan bir konumdaki ütüleme sonrasi bir plaka kalinligi zimbanin (20) arasindaki araligin (212a), “{(ti-c - cm) / trc} X 100” olarak ifade edilen “Y” ile sekilde belirleninesidir. . Istem Sie uygun form verilmis malzeme imalat usulü olup, özelligi, yüzey islemi görmüs metal plakanin bir egriliginin (Rsk) -0,6'dan küçük olmamasi ve 0'dan büyük olmamasi ve omuz kisminin (21

1) egrilik yariçapi “r” olarak, yariçap ucuyla (21 la) zimbanin (20) arasindaki aralik (21221) “cm” olarak ve olusturulmus kismin (1) ütüleme öncesinde, yariçap ucuyla (21 la) zimbanin (20) arasinda kalan bir konumdaki ütüleme sonrasi bir plaka kalinligi zimbanin (20) arasindaki araligin (212a), “{(trc - cre) / tre} X 100” olarak ifade edilen “Y, ile sekilde belirlenmesidir. . Istem 5 ila Tnin herhangi birine uygun form verilmis malzeme imalat usulü olup, özelligi, yüzey islemi görmüs metal plakanin, çelik plakanin bir yüzeyine bir Zn (çinko) kaplama uygulanmasi suretiyle olusturulan “Zn” kapli bir çelik plaka olmasidir.