Przedmiotem wynalazku jest chwytakowe czólenko tkackie do wprowadzania nitki watku w przesmyk maszy¬ ny tkackiej, w której cewka nitek watkowych pozostaje poza przesmykiem tkackim, przy czym czólenko jest zao¬ patrzone w korpus oraz w klamre do nitki watkowej umieszczona w tym korpusie.Znane czólenka chwytakowe maja znormalizowane wy¬ miary 90 x 14 x 6 mm i waza okolo 30 do 60 g. Zawieraja one trzy podstawowe czesci: klamre, glówke i tulejkowy korpus czólenkowy, który otacza te klamre. Klamra nitki watkowej ma ksztalt litery „U" i posiada sprezynujace, naprezane wstepnie ramiona, które dociskaja do siebie obie szczeki zaciskowe i które sa polaczone ze soba za pomoca jarzma na ich koncu przeciwleglym do szczek zaciskowych. Aby klamre otworzyc w czasie ruchu, musi zadzialac otwieracz klinowylub stozkowy w odpowiednim miejscu pomiedzy ramionami klamry. Z chwila wprowa¬ dzenia konca nitki watkowej pomiedzy otwarte szczeki zaciskoweprzezklamre,wykonanajakoelement doprowa¬ dzajacy nitke i z chwila cofniecia sie otwieracza klamry, klamra czólenkowa przejmuje nitke do nastepnego wbicia watku.Glówka czólenka ma zwykle postac masywnego elemen¬ tu metalowego, wykonanego z reguly ze stali. Glówka posiada z przodu, patrzac w kierunku przesuwu czólenka, sciety, zaokraglony nóz, który ulatwia przelot czólenka przez zeby prowadnicy, tworzac tor czólenka i pozwali na wlot czólenka w bocznie chwytajacy hamulec. Jarzmo klamry i wierzcholek glówki moga bycwykonane zjednego elementu, albo z róznych materialów, oraz moga byc pola- czone ze soba przez spawanie, nitowanie lub w inny znany sposób. Najczesciej jednak glówka jest zespawana zprzed¬ nim koncem korpusu czólenka lub jest uksztaltowana nawet z jednego elementu.Korpus czólenka znanych najczesciej czólenek chwyta¬ kowych ma postac plaskiej gladkiej tulei metalowej o pra¬ wie prostokatnym lub osmiokatnym przekroju poprzecz¬ nym. Korpus ten jest otwarty na swym koncu tylnym i posiada na obu jego szerokich sciankach bocznych po jednej szczelinie, w która wchodzi przy otwartej klamrze czólenkowej element doprowadzajacy nitkewatkowa aby, jak opisano wyzej, wprowadzic koniec nitki watkowej pomiedzy rozwarte szczeki zaciskowe. W odleglosci okolo mm od konca tylnego korpusu czólenka sa wykonane w szerokich sciankach bocznych dwa, lezace naprzeciw siebie otwory, przez które wprowadza sie otwieracz klam¬ rowy pomiedzy oba ramiona klamry, aby te klamre otwo¬ rzyc. Przedni koniec tulei jest natomiast zamykany przez glówke klamry.Klamre z jarzmem wprowadza sie z reguly przy montazu czólenka od tylu do korpusu czólenka oraz spawa sieja z tym korpusem, a w danym przypadkuspawa sie równiez z glowica korpusu albo nituje lub zamocowuje w inny sposób.W znanej postaci wykonania, przednie konce ramion korpusu czólenka i jarzmo klamry laczy sie razem z glowi¬ ca korpusu przy pomocy spawania.W innej, znanej postaci wykonania, ramiona czólenka i jarzmo klamry oraz glowica sa wykonane z jednego elementu. Korpus czólenka jest tu, przy zachowaniu takich samych wymiarów zewnetrznych, jak w opisanych powy- 86 41686416 3 zej przypadkach calkowitego wykonania z metalu - uksztaltowany z lekkiego ciagliwego tworzywa sztuczne¬ go, np. z polietylenu lub z czterofluoroetylenu oraz jest otwarty po przeciwleglej stronie glówki. Przy montazu czólenka wprowadza sie klamre nitki watkowej z przodu 5 w tuleje, az klamra oprze sie w tulei na odsadzeniu, umieszczonym w tym celu na wewnetrznej czesci glówki czólenka, a nastepnie nituje sie korpus czólenkaz jarzmem klamry. Toczólenko z tworzywa sztucznego posiada w po¬ równaniu ze starymi czólenkami, wykonanymi calkowicie 10 z metalu, istotne zalety, polegajace na tym, ze wskutek swego malego ciezaru moze byc znacznie zwiekszona pred¬ kosc wbijania watku, tj. predkosc, z jaka nitka watkowa jest wprowadzana w przesmyk, przy takiej samej energii wbijania watku. Dobre wlasnosci slizgowe tworzywa sztu- 15 cznego po stali lub innych metalach pozwalaja na daleko idace ograniczenie smarowania, badz jego calkowite wye¬ liminowanie bez obawy wystepowania niebezpieczenstwa zanieczyszczenia wykonywanej tkaniny. Punkt ciezkosci czólenka jest przemieszczony w przód w kierunku przesu- 20 wu watku co poprawia nieco obciazenie glówki i polepsza zachowanie sie czólenka przy jego przechodzeniu przez zeby prowadzace na torze przesuwu czólenka.W nowoczesnych maszynach tkackich osiaga sie pred¬ kosc przesuwu watku wynoszace okolo 30 m/sek., a ilosc 25 wbitych watków na minute osiaga liczbe 200. Czólenko musi. wiec osiagac przyspieszenie w ciagu setnych czesci sekundy do pelnej jego predkosci przesuwu i musi byc równiez na stronie chwytnej wyhamowane w hamulcu czólenkowym. Do tego celupotrzebnesa czólenka o malym 30 ciezarze ale mimo to odporne na dzialanie duzych sil.Zywotnosc czólenka musi byc obliczana na kilka milionów skoków, niezaleznie od przerw, jakie moga powstac wsku¬ tek pekniec klamry, przy czym liczba ta moze byc ograni¬ czona równiez miedzy innymi przez znieksztalcenia kor- 35 pusu czólenka, wystepujace z biegiem czasu przy jego eksploatacji. Znieksztalcenia te czasem moga miec jednak dodatni wplyw na wlasciwy przesuw czólenka.Celem wynalazku jest przedluzenie trwalosci czólenek chwytakowych oraz stworzenie mozliwosci dalszego, zna- 40 cznego polepszenia warunków technicznych wytwarzania tkanin.Cel ten osiagnieto wedlug wynalazku dzieki temu, ze wewnatrz korpusu czólenka przynajmniej na dlugosciczó¬ lenka przebiega zeberkowa scianka posrednia, wskutek 45 czego korpus czólenkajestznacznieusztywniony, a ponad- , to w czsie eksploatacji czólenka, a zwlaszcza w czasie procesu jego wyhamowania korpus jest odpornynawzras¬ tajace wówczas sily dynamiczne.W zalecanej postaci wykonania przedmiotu wynalazku, 50 scianka posrednia korpusu czólenka jest umieszczona w wolnej przestrzeni pomiedzy dwoma ramionami klamry.W szczególnie zalecanym rozwiazaniu, scianka posrednia i korpus czólenka moga byc wykonanezjednegoelementu.W dalszejpostaciwykonania korpus czólenkajestwyko- 55 nany z ciagliwego wysokoudarowego tworzywa sztuczne¬ go, np. z polietylenu lub z czterofluoroetylenu,awierzcho¬ lek glówki i klamra sa wykonane ze stali. Klamra i wierz¬ cholek glówki moga tworzyc calosc konstrukcyjna.To rozwiazanie pozwala, przy zachowaniu wszystkich 60 zalet znanego czólenka z tworzywa sztucznego, na znacz¬ nie zwiekszenie jego zywotnosci.Przedmiot wynalazkujest uwidoczniony na rysunku, na ' którym fig. 1 przedstawia czólenko chwytakowe wedlug wynalazku, czesciowo w przekroju i w widoku na jedna 65 4 z szerokich jego scianekbocznych, fig. 2- czólenko, uwido¬ cznione na fig. 1, wprzekroju poprzecznym wzdluz linii II - II na fig. 1, fig. 3 - czólenko, uwidocznione na fig. 1, w widoku z boku, fig. 4 - klamre z wierzcholkiem glówki czólenka, w takim samym polozeniu czólenka jak na fig. 1, a fig. 5 - nastepny przyklad wykonania czólenka w prze¬ kroju wzdluznym.Klamra nitki watkowej uwidoczniona na fig. 1, sklada sie z dwóch sprezynujacych ramion 1,1', które wskutek ich sily sprezynujacej dociskaja do siebie szczeki zaciskowe 2, 2', umieszczone na tylnych, wolnych koncach tych ramion i dzieki temu przytrzymuja zacisniety koniec nitki watko¬ wej 3. Przednie konce ramion 1,V klamry, sa polaczone ze soba za pomoca jarzma 4 klamry, które posiada otwór 5 do zamocowania korpusu czólenkowego 6, polaczonego w miejscu 7 z jarzmem 4 klarmy. .Na koncu jarzma 4, znajduje sie wierzcholek glówki 8 czólenka, który moze byc wykonany razem z jarzmem zjednegoelementu lub mozebyc znim polaczony, np. przez spawanie elektryczne lub w inny sposób. Wierzcholek glówki 8 posiada odsadzenie 9, na którym osadzony jest swym przednim koncem korpus czólenkowy 6, który ma gladka powierzchnie wazna na calej dlugosci drogi ruchu czólenka szczególnie dla wolnego od wstrzasów i od drgan przebiegu czólenka przez zeby prowadzace do wlotu w strefe hamowania.Czesc wierzcholkowa glówki 8 ogranicza ruch przedniego konca korpusu czólenkowego 6.Korpus czólenkowy 6 posiada na swym tylnym, otwar¬ tym koncu, na szerokich sciankach bocznych 10, 10' wy¬ branie szczelinowe 11,11', w któreelement doprowadzaja¬ cy nitke watkowa wprowadza koniec tej nitki 3 przy otwartych szczekach zaciskowych 2, 2', aby przekazac go do klamry.Wszerokich sciankach bocznych 10,10* korpusu czólenko¬ wego 6 sa wykonane w pewnej odleglosci od tylnego jego konca dwa otwory 12,12', przez które przepychanyjestnie : uwidoczniony na rysunku, klinowy lub stozkowy otwie¬ racz klamry, w celu rozparcia obu ramion 1, 1' klamry i otwarcia tej kalmry. W miejscach, w których otwieracz klamry styka sie jej ramionami 1,1' sa umieszczone zgru¬ bienia lub wkladki 13,13' z twardego metalu, elimunujace przedwczesne zuzycie ramion 1,1' klamry.Dalsza para wzmocnien otwieracza 14, 14' znajduje sie jeszcze w zasiegu wybrania 11 isluzyotwieraczowi klamry do wbicia nitki watkowej.Wewnatrz korpusu czólenkowego 6, pomiedzy jego sze¬ rokimi sciankami bocznymi 10,10', polozonymi naprzeciw siebie z obu stron klamry, na calej wolnej przestrzeni, pomiedzy dwoma ramionami 1,1' klamry, przebiega scian¬ ka posrednia, skladajaca sie z zeberka 15,15a sluzaca do usztywnienia i wzmocnienia korpusu czólenkowego 6.Scianka ta stwarza z obu stron wystarczajaca luzna prze¬ strzen, umozliwiajaca przy montazu czólenka wsuniecie klamry w stanie otwartym od przedniego jego konca i nie pozwala na swobodny ruch ramion 1,1' klamry w czasie pracy czólenka.Korpus czólenkowy 6 ma ksztalt gladkiej rury profilowej, wykonanej np. z metalu lub ztworzywa sztucznego. Zeber¬ kowa scianka posrednia 15 moze byc fcrzy tym wykonana albo juz przy wytwarzaniu rury, jednoczesniez tuleja, albo moze byc osadzana pózniej oraz moze byc skrecona sruba¬ mize sciankami 10,10'korpusuczólenkowego 6, wzglednie znitowana, sklejona lub zespawana, a w kazdym jednak przypadku sztywno polaczona. Nalezy tu jednak prze-86 416 strzegac reguly polegajaca] na zabezpieczeniu w czesci glówki gladkiego ziwezlego przejscia pomiedzy powierz¬ chnia od wierzcholka glówki 8, do powierzchni korpusu czólenkowego 6 oraz na dodatkowa obróbke tych powierz¬ chni. Na tylnym, otwartym koncu korpusu czólenkowego 6 to znaczy tam, gdzie przy odbiciu czólenka, bijak natrafia na korpus czólenkowy 6, moga byc umieszczonekolnierzo¬ we wzmocnienia 16,16', które zamykaja tylny otwór kor¬ pusuczólenkowego 6, a wiec poza zasiegiem wybranszcze¬ linowych 11,11\ W przykladzie wykonania czólenka,przedstawionymna fig. 5, ramiona 1, 1' klamry posiadaja zgrubienia 21, 21'.Zgrubienia te tworza w polozeniu zakleszczonym szczek zaciskowych2,2'lubramion 1,1*, uwidocznionymna fig. 5, zderzaki, za pomoca których ogranicza sie ruchzamykaja¬ cy ramion 1,1'. W polozeniu zakleszczonym wedlugfig. 5, z zakleszczona nitka 3, jak równiez w odpowiednim polo¬ zeniu zamknietym klamra, z nitka nie zakleszczona, polo¬ zenie klamry jest zawsze stale, tak, ze po otwarciu kalmry ulatwione jest znacznie przekazanie nitki, tj. wprowadze¬ nie nitki 3 pomiedzy szczeki zaciskowe 2, 2*.Wprzykladziewykonania zgrubienia, sa umieszczone na czesci 15azamiastna ramionach 1,1'. Zgrubienia moga byc równiez umieszczone na tej czesci ramion 1, 1', która znajduje sie z prawej strony otworu 12 otwieracza, uwido¬ cznionego na fig. 5, wskutek czego zgrubienia te wspól¬ dzialaja z czescia zeberkowa 15 scianki posredniej.Wystarczy np. takze tylko jedno zgrubienie, np. zgrubie¬ nie 21 na ramieniu 1 klarmy. W tym przypadku ramie 1* 6 klamry takiego zgrubienia w ogóle nie ma. Ramie 1 musi byc wówczas mocniej naprezane i odpowiednio wygladzo¬ ne, bardziej niz ramie 1'. W polozeniu zamknietym klamry zgrubienie 21 przylega wówczas zawsze do czesci 15a scianki posredniej 15, wskutek czego szczeki 2, 2* maja zawsze w tym polozeniu stala pozycje. PL PL PL