PL208623B1

PL208623B1 - Sposób wytwarzania estrów kwasu cykloheksanodikarboksylowego

Info

Publication number: PL208623B1
Application number: PL354505A
Authority: PL
Inventors: Hans Bohnen; Thomas Klein; Klaus Bergrath
Original assignee: Oxea Gmbh
Priority date: 2001-06-16
Filing date: 2002-06-14
Publication date: 2011-05-31
Also published as: ATE292614T1; PL354505A1; KR100876065B1; US6740773B2; DE10129129C1; EP1266882A1; US20030009051A1; ES2240606T3; KR20020096907A; PT1266882E; DE50202686D1; EP1266882B1

Description

Opis wynalazku

Wynalazek niniejszy dotyczy sposobu wytwarzania estrów kwasu cykloheksanodikarboksylowego (dwuestrów kwasu heksahydroftalowego) przez przeestryfikowanie kwasów benzenodikarboksylowych względnie ich bezwodników prostołańcuchowymi lub rozgałęzionymi alifatycznymi C4- do C14-monoalkoholami i następujące bezpośrednio po tym uwodornianie. Reakcja aromatycznych estrów kwasu dikarboksylowego z wodorem zachodzi w obecności wybranych katalizatorów niklowych w fazie gazowej lub w fazie ciekł ej.

Uwodornione estry kwasu benzenodikarboksylowego znajdują zastosowanie między innymi jako półprodukty w przemysłowej chemii organicznej i jako zmiękczacze dla tworzyw sztucznych, dla środków powłokowych, mas uszczelniających i w artykułach kauczukowych i gumowych.

Działanie zmiękczaczy polega na tym, że zmieniają one właściwości fizyczne wielkocząsteczkowych polimerowych tworzyw termoplastycznych bez reagowania z nimi, zwłaszcza przez swoje zdolności do rozpuszczania i spęczniania.

Z materiału termoplastycznego i zmiękczacza tworzy się układ homogeniczny, którego obszar termoplastyczności jest przesunięty względem polimerów wyjściowych w stronę niższych temperatur, powodując, że np. zdolność zmiany kształtu i elastyczność polimeru zostają powiększone, a jego twardość zostaje zmniejszona.

Aby stworzyć zmiękczacze miały szerokie możliwości stosowania, muszą one spełniać szereg wymagań. W idealnym przypadku powinny one być bezwonne, bezbarwne, odporne na światło, zimno i ciepł o. Ponadto oczekuje się , ż e nie zmieniają się one pod dział aniem wilgoci wzglę dnie wody, są trudno palne, mało lotne i szczególnie także nie ryzykowne toksykologicznie. Ponadto, ich wytwarzanie powinno być łatwe i, aby zaspokoić wymagania ekologiczne, z uniknięciem powstawania niepożądanych odpadów, jak na wartościowe produkty uboczne i ścieki zawierające substancje szkodliwe.

Do związków użytecznych przemysłowo w bardzo szerokim zakresie należą jako zmiękczacze należą estry izomerów kwasów ftalowych, szczególnie estry, które wywodzą się z kwasu ortoftalowego i ze zmiękczających alkoholi, tzn. prostołańcuchowych lub rozgałęzionych pierwszorzędowych alkoholi o 4 do 14 atomach węgla w cząsteczce. Stosuje się je jako pojedyncze związki lub jako mieszaniny różnych estrów. Przeciw ich nieograniczonemu stosowaniu przemawia jednak to, że wcześniej wskazywano zastrzeżenia dotyczące ryzyka zdrowotnego przy stosowaniu substancji tej klasy. Stąd zakazuje się ich użycia w połączeniu z artykułami spożywczymi, np. jako materiału na opakowania i w innych wyrobach, których używanie podlega szczególnej troskliwości ze względów sanitarnych. Do takich wyrobów należą np. artykuły codziennego użytku, jak przedmioty gospodarstwa domowego, dla dzieci i opieki nad dziećmi, opakowane w nie zabawki oraz wyroby używane w obszarze medycznym. W związku z tym jako zmiękczacze dla produktów pomocniczych i wyrobów gotowych z tworzyw termoplastycznych, które są przeznaczone dla takich specjalnych obszarów stosowania, stosuje się nie ftalany, lecz związki nie ryzykowne toksycznie. Należą do nich estry kwasu cytrynowego, których stosowanie w obszarach specjalnych, np. zabawek dziecięcych, jest ograniczone ze względów gospodarczych. Szersze zastosowanie mogą mieć, wskutek znacznie większej dyspozycyjności, estry kwasów cykloheksanodi- i wielokarboksylowych (kwasów heksahydrobenzodii polikarboksylowych).

Stosowanie, jako zmiękczacza, estru kwasu cykloheksanodikarboksylowego, mianowicie estry di(2-etyloheksylowego) kwasu cykloheksanodi-1,2-dikarboksylowego jest znane z opisu patentowego DE-A 1 263 216. Obszerne zestawienie estrów kwasu cykloheksanodi-, trój- i -czterokarboksylowych, które nadają się jako zmiękczacze dla tworzyw sztucznych, znajduje się w opisie patentowym DE 1 992 7977 A1. W tej publikacji zwraca się zwłaszcza uwagę na toksykologicznie korzystne właściwości wspomnianych związków.

Wytwarzanie estrów kwasu cykloheksanodikarboksylowego następuje zwykle przez katalityczne uwodornianie estrów kwasów benzenokarboksylowych. Jeden z tych sposobów jest np. przedmiotem patentu DE 2 823 165 A1. Jako katalizatory w tym sposobie stosuje się nikiel, a szczególnie platynowce, ruten, rod, lub pallad, które są naniesione na nośnik ze spinelu litowo-glinowego (LiAl5O6).

Również z opisu patentowego US nr. 2 070 770 znany jest sposób katalitycznego uwodorniania dialkiloftalanów w obecności aktywnego katalizatora niklowego prowadzący do wytworzenia heksawodoroftalanów dialkilowych.

Dalszy sposób wytwarzania estrów kwasu cykloheksanodikarboksylowego został opisany w opisie patentowym DE 19 756 913 A1. Według tej publikacji przereagowywuje się ester kwasu

PL 208 623 B1 benzenodikarboksylowego jako pojedynczy związek lub w mieszaninie z innymi estrami kwasów benzenodikarboksylowych, z gazem zawierającym wodór, w obecności katalizatora, który obejmuje co najmniej jeden metal VIII. grupy pobocznej układu okresowego pierwiastków, sam, lub razem z co najmniej jednym metalem I. lub VII. grupy pobocznej ukł adu okresowego pierwiastków, osadzony na makroporowatym nośniku. Jako metal czynny katalitycznie stosuje się zwłaszcza ruten.

Znane procesy wymagają użycia czystych estrów kwasu benzenodikarboksylowego. W związku z tym związki wyjściowe po ich syntezie, a przed przereagowaniem z wodorem, muszą zostać poddane etapom oczyszczania, które wymagają dużych nakładów. Ponadto, na pierwszy plan wysuwa się znany ze stanu techniki proces, w którym stosuje się platynowe katalizatory metaliczne, zwłaszcza katalizatory rutenowe, do przeprowadzania uwodorniania.

Aby utrzymać, przez cały przebieg reakcji, straty metalu szlachetnego w wąskich granicach, niezbędne jest możliwie ilościowe odzyskiwanie katalizatorów. Potrzebne do tego zabiegi wymagają przeprowadzenia dalszych etapów procesu i w związku z tym przygotowania dodatkowych elementów aparatury. W tych warunkach powstaje zainteresowanie tym, aby proces wytwarzania uprościć i przez odpowiednie prowadzenie reakcji ograniczyć liczbę etapów reakcji do minimum, a prze to podwyższyć ekonomikę procesu.

Zadaniem niniejszego wynalazku jest przygotowanie sposobu wytwarzania cykloalifatycznych estrów kwasów dikarboksylowych z odpowiednich kwasów benzenodikarboksylowych względnie ich bezwodników, w którym synteza estrów kwasu benzenodwukarboksylowego związana jest z następującym zaraz po tym uwodornianiu w jeden całościowy proces w taki sposób, że specjalne etapy wyodrębniania i oczyszczania są zbyteczne.

Zgodnie z wynalazkiem, powyższe zadanie rozwiązano opracowując sposób wytwarzania estrów kwasów cykloheksanodikarboksylowych przez przeestryfikowanie kwasu benzenodikarboksylowego lub bezwodnika kwasu benzenodikarboksylowego C4- do C10-alifatycznym monoalkoholem w obecnoś ci kwasu lub katalizatora, zawierają cego tytan, cyrkon lub cynę , w temperaturze od 100 do 250°C, przy usuwaniu ewentualnie tworzącej się wody i zobojętnianiu mieszaniny reakcyjnej po zakończeniu przeestryfikowania, przez dodatek reagenta alkalicznego.

Ten sposób charakteryzuje się tym, że zobojętnioną po przeestryfikowaniu mieszaninę, ewentualnie po usunięciu pochodzącej z zobojętniania wody, bez dalszej obróbki wstępnej, uwodornia się w obecności katalizatora niklowego i zaraz po tym wyodrębnia się ester kwasu cykloheksanodikarboksylowego przez oddzielenie z mieszaniny reakcyjnej produktów ubocznych.

Nowy sposób umożliwia, przy stosowaniu kwasów benzenodikarboksylowych lub ich bezwodników, wytwarzanie estrów kwasów cykloheksanodikarboksylowych w następujących jeden po drugim etapach reakcji. Zasługuje szczególnie na podkreślenie to, że wyodrębnianie związków pośrednich nie jest konieczne, ani ze względów technologicznych, ani też w związku z pośrednimi etapami oczyszczania. Mimo tego, jako produkt reakcji otrzymywane są bardzo czyste estry cykloalifatycznych kwasów dikarboksylowych, spełniające wszystkie żądania stawiane dla ich skutecznego używania jako zmiękczaczy. Estry odznaczają się szczególnie wybitnymi właściwościami barwnymi, jak trwałość barwy, i skrajnie małym przewodnictwem elektrycznym, co umożliwia ich szerokie zastosowanie w przerobie tworzyw sztucznych.

W nowym sposobie stosuje się kwasy dikarboksylowe lub bezwodniki kwasów benzodikarboksylowych i alifatyczne monoalkohole o 4- do 10-atomach węgla w cząsteczce jako związki wsadowe. Pod pojęciem „kwasy benzodikarboksylowe” rozumie się związki typu izomerów kwasu ftalowego (kwasu o-ftalowego), kwasu izoftalowego (kwasu m-ftalowego) i kwasu tereftalowego (kwasu p-ftalowego), szczególnie kwasu o-ftalowego.

Jako alkoholowe składniki estrów wchodzą w rachubę nie tylko związki prostołańcuchowe, lecz także rozgałęzione, o wymienionej wielkości cząsteczki.

Korzystne są związki o 4- do 10-atomach węgla w cząsteczce, np. n-butanol, n-oktanol-1, n-oktanol-2, 2-etyloheksanol, alkohole n- i izo-nonylowe, alkohole n- i izo-decylowe i tak zwane alkohole okso, t.zn. mieszaniny prostołańcuchowych i rozgałęzionych alkoholi o odpowiedniej wielkości cząsteczek, które otrzymuje się z olefin w reakcji okso i następującym zaraz po tym uwodornianie.

Wytwarzanie estrów następuje w znany sposób przez reakcję kwasu dikarboksylowego lub bezwodnika kwasu dikarboksylowego z alkoholem, który często dodaje się w nadmiarze, w obecności katalizatora. Według klasycznego sposobu, katalizatory są kwasami, jak np. kwas siarkowy. W nowych sposobach stosowane są katalizatory przeestryfikowania zawierające metale, zwłaszcza cynę,

PL 208 623 B1 tytan i cyrkon, w postaci subtelnie rozdrobnionych metali, w postaci soli, tlenków lub związków organicznych rozpuszczalnych w mieszaninie reakcyjnej.

Reakcja znajdujących się w mieszaninie substancji wyjściowych następuje zazwyczaj przy temperaturze 100 do 250°C, przy mieszaniu, w jednym lub w kilku stadiach, charakteryzowanych przez różne obszary temperatur. Powstającą w reakcji wodę usuwa się celowo jako azeotrop, np. z cykloheksanem lub użytym do przeestryfikowania alkoholem, jako składnikami azeotropu.

Po zakończeniu reakcji mieszanina poestryfikacyjna zawiera obok pożądanego produktu reakcji, dwuestru, szczególnie jeszcze nadmiarowy alkohol i katalizator.

W celu zoboję tnienia skł adników kwaś nych i w celu usunię cia katalizatora, poddaje się mieszaninę poreakcyjną reakcji z reagentem zasadowym.

Odpowiednimi związkami zasadowymi są wodorotlenki alkaliów lub wodorotlenki metali ziem alkalicznych, lub węglany alkaliów, które stosuje się w postaci roztworu wodnego.

Stężenia związków alkalicznych w roztworze wynoszą zwykle 5 do 20% wag., w odniesieniu do roztworu. Ilość przeznaczonych do dodania środków zobojętniających ustala się w zależności od udziału składników kwaśnych w produkcie surowym. Udział ten określa się w formie liczby kwasowej (według DIN 53 169). Według nowego sposobu nie jest konieczne, żeby reagent zasadowy dodawany był do mieszaniny estryfikacyjnej dokładnie w takiej ilości, która jest równoważna dla neutralizacji znajdujących się w niej jonów H⁺. Często może on być stosowany w nadmiarze, który odpowiada aż do dziewięciokrotnej, a według jednej z zastrzeżonych postaci wykonania nowego sposobu, dwu- do czterokrotnej tej ilości, która jest stechiometrycznie potrzebna do zobojętnienia jonów H⁺.

W połączeniu ze zoboję tnianiem surowa mieszanina poestryfikacyjna bez dalszej obróbki wstępnej jest poddawana reakcji z wodorem. Zaleca się jedynie najpierw usunięcie pochodzącej z neutralizacji wody, jeś li taka istnieje jako osobna faza, przez proste rozdzielenie faz: organicznej i wodnej.

Według wynalazku przeprowadza się uwodornianie w obecności katalizatorów niklowych. Katalitycznie aktywny metal jest nanoszony na nośnik, ogólnie biorąc w ilości od około 5 do około 70% wag., korzystnie około 10 do około 65% wag., a zwłaszcza 20 do około 60% wag. każdorazowo w odniesieniu do cał kowitego ciężaru katalizatora.

Jako nośniki katalizatorów są przydatne wszystkie, zwyczajowo przyjęte materiały nośnikowe, np. tlenek glinowy, hydraty tlenku glinowego w ich różnych postaciach, dwutlenek krzemu, polikwasy krzemowe(żele krzemionkowe), łącznie z ziemią okrzemkową, kserożele krzemiankowe, tlenek magnezu, tlenek cynku, tlenek cyrkonu i węgiel aktywny. Obok głównych składników: niklu i materiału nośnikowego, katalizatory mogą jeszcze zawierać substancje dodatkowe w niżej przyporządkowanych ilościach, które, np. służą polepszeniu ich aktywności przy uwodornianiu i/lub ich okresu trwałości, i/lub ich selektywności. Tego rodzaju substancje dodatkowe są znane. Należą do nich np. tlenki sodu, potasu, magnezu, wapnia, baru, cynku, glinu, cyrkonu i chromu. Dodaje się je do katalizatora, ogólnie biorąc, w ilości łącznej 0,1 do 50 części wag. w odniesieniu do 100 części wag. niklu.

Wytwarzanie katalizatorów używanych w sposobie według wynalazku następuje według procesów konwencjonalnych. Aktywny przy uwodornianiu składnik nikiel, i ewentualnie obecne substancje dodatkowe mogą razem z nośnikiem być wytrącane z roztworów wodnych, które to roztwory zawierają te części składowe katalizatora w odpowiednim zestawieniu, w postaci rozpuszczonych soli. W innej możliwej metodzie postępowania stosuje się materiał nośnikowy w formie zawiesiny, na którym wytrąca się aktywny przy uwodornianiu składnik, ewentualnie razem z substancjami dodatkowymi. Wreszcie, można przydatne katalizatory uzyskiwać przez napawanie substancji nośnikowych roztworami aktywnych przy uwodornianiu metali i możliwych substancji dodatkowych. Katalizatory stosuje się w postaci zwykle uformowanej, np. jako tabletki lub pasma, albo w postaci uziarnionej.

Według wynalazku uwodornianie przeprowadza się przy temperaturach od około 50 do 250°C, korzystnie 80 do 220°C. Stosowane ciśnienie wynosi z reguły 1 MPa i więcej, przeważnie około 2 do 30 MPa.

Nowy proces przeprowadza się sposobem nieciągłym lub ciągłym, w fazie ciekłej z katalizatorami w formie zawiesiny, albo w fazie ciekłej lub gazowej z katalizatorami stałymi; korzystny jest sposób ciągły.

Przy prowadzeniu procesu nieciągłego stosuje się, w odniesieniu do wyjściowego estru względnie mieszaniny estrów, 1 do 10, przeważnie 2 do 6% wag. niklu w postaci wyżej opisanych katalizatorów. Przy ciągłym sposobie pracy używa się każdorazowo na litr katalizatora i godzinę około 0,05 do 5 kg

PL 208 623 B1 wyjściowego estru względnie mieszaniny estrów, przede wszystkim około 0,1 do 2,0 kg estru na litr katalizatora i godzinę.

Uwodornianie prowadzi się przede wszystkim czystym wodorem. Mogą być jednak także stosowane mieszaniny, które zawierają wolny wodór i składniki obojętne w warunkach uwodorniania. W każdym przypadku należy się zatroszczyć, ż eby gaz do uwodorniania nie zawierał w szkodliwych ilościach trucizn katalizatora, takich jak związki siarki lub tlenek węgla.

Materiał wyjściowy, ester względnie mieszanina estrów, może być użyty jako taki lub razem z rozpuszczalnikiem lub rozcień czalnikiem, przy czym korzystne są warianty wymienione na koń cu. Wybór rozpuszczalników lub - rozcieńczalników, którymi mogą być czyste substancje, i także mieszaniny substancji, nie jest krytyczny, jeśli tylko jest pewne, że tworzą one z substancją wyjściową roztwór homogeniczny. Przykładami odpowiednich rozpuszczalników lub rozcieńczalników są alkohole alifatyczne z do 10 atomami węgla w cząsteczce, szczególnie C3- do C6-alkohole, np. izomerowe propanole i butanole, jak również n-heksanol i prostołańcuchowe lub cykliczne etery, jak tetrahydrofuran lub dioksan.

Ilość wprowadzanych rozpuszczalników lub rozcieńczalników może swobodnie dobierać, odpowiednio do danych aparaturowych i technologicznych; ogólnie biorąc używa się roztworów, które zawierają 10 do 75% wag. wprowadzanego estru lub wprowadzanej mieszaniny estrów. Szczególnie zastrzeżono w ramach procesu według wynalazku stosowanie produktu powstającego przy uwodornianiu jako rozpuszczalnika lub rozcieńczalnika. W takim przypadku celowe jest dodawanie jako rozpuszczalnika i rozcieńczalnika 1- do 30-krotnej, zwłaszcza 5- do 20-krotnej, a szczególnie 5- do 10-krotnej ilości uwodornionego produktu, w odniesieniu do ciężaru związku przeznaczonego do uwodorniania.

Dla uzyskania czystych estrów kwasu cykloheksanodikarboksylowego, oddestylowywuje się z mieszaniny po uwodornianiu skł adniki łatwiej wrzą ce niż ester kwasu cykloheksanodikarboksylowego. Taka destylacja może być prowadzona zarówno pod ciśnieniem normalnym, jak i pod ciśnieniem zmniejszonym. Ogólnie biorąc wystarcza jeden etap destylacyjny; tylko w wyjątkowych przypadkach może stać się koniecznym drugi stopień destylacji.

W dalej następującym tekście objaśniono bliżej sposób według wynalazku za pomocą poszczególnych przykładów, co jednak nie ogranicza wynalazku do opisanych tu form wykonania.

Przykłady

Stosowane w poniższych przykładach, jako materiał wyjściowy, mieszaniny mieszaniny poestryfikacyjne zostały wytworzone przez reakcję bezwodnika kwasu ftalowego z 2-etyloheksanolem, w obecności kwasu siarkowego jako katalizatora, i następującą potem neutralizację produktu reakcji.

Użyta do uwodorniania mieszanina poestryfikacyjna miała następujący skład, określony przez chromatografię gazową (dane w % wag.); DEHP oznacza ftalan dwuetyloheksylu

przedgon	0,89
2-etyloheksanol	11,34
związek pośredni	0,37
DEHP	87,40
Reakcję z wodorem przeprowadzano w fazie ciekłej, w temperaturze 140°C i przy ciśnieniu

MPa. Czas uwodorniania ustalono według pochłaniania wodoru, a po zakończeniu pochłaniania uwodorniano jeszcze dodatkowo przez 30 min., dla pełnego przebiegu reakcji, następnie schłodzono, odprężono i mieszaninę po uwodornianiu, odfiltrowaną od katalizatora, analizowano chromatografią gazową.

Przykłady 1 do 4

W tych przykładach używano zmieniających się ilości katalizatora, zawierającego 55% wag. niklu, 6% wag. tlenku magnezu i ok. 34% wag. ziemi okrzemkowej.

P r z y k ł a d 1

2% wag. katalizatora, w odniesieniu do użytej mieszaniny poestryfikacyjnej przedgon 3,86

2-etyloheksanol 10,90 związek pośredni 0, 68

DEHP 77,11 uwodorniony DEHP 7,45

P r z y k ł a d 2

3% wag. katalizatora, w odniesieniu do użytej mieszaniny poestryfikacyjnej

PL 208 623 B1 przedgon

2-etyloheksanol związek pośredni DEHP

0,59

10,90

0,74

42,32

45,45 uwodorniony DEHP 45,45 P r z y k ł a d 3

4% wag. katalizatora, w odniesieniu do użytej mieszaniny poestryfikacyjnej przedgon

2-etyloheksanol związek pośredni DEHP

0,72

11,99

0,41

0,42 uwodorniony DEHP 86,46

P r z y k ł a d 4

5% wag. katalizatora, w odniesieniu do użytej mieszaniny poestryfikacyjnej przedgon

2-etyloheksanol związek pośredni DEHP

1,40

10,46

0,52

0,16 uwodorniony DEHP 87,46

Przykłady 5 do 8

W tych przykładach uż ywano zmieniają cych się iloś ci katalizatora, zawierają cego 60% wag. niklu, około 27% wag. ziemi okrzemkowej i ok. 3% wag. tlenku glinu.

P r z y k ł a d 5

2% wag. katalizatora, w odniesieniu do użytej mieszaniny poestryfikacyjnej przedgon 0,74

2-etyloheksanol 11,98 związek pośredni 0,69

DEHP 48,78 uwodorniony DEHP 37,81

P r z y k ł a d 6

3% wag. katalizatora, w odniesieniu do użytej mieszaniny poestryfikacyjnej.

Przedgon 0,36

2-etyloheksanol 10,02 związek pośredni 0,44

DEHP 0,39 uwodorniony DEHP 88,79

P r z y k ł a d 7

4% wag. katalizatora, w odniesieniu do użytej mieszaniny poestryfikacyjnej.

Przedgon 0,73

2- etyloheksanol 11,47 związek pośredni 0,53

DEHP 0,43 uwodorniony DEHP 86,84

P r z y k ł a d 8

5% wag. katalizatora, w odniesieniu do użytej mieszaniny poestryfikacyjnej.

Przedgon 0,10

2- etylohehsanol 7,76 związek pośredni 0,46

DEHP 0,12 uwodorniony DEHP 91,56

Przez oddestylowanie wrzących łatwiej niż pożądany produkt reakcji składników mieszaniny po uwodornieniu, wyodrębniono przy 120°C i pod ciśnieniem 0,01 MPa ester di(2-etyloheksylowy) kwasu cykloheksanodikarboksylowego - 1,2 o jakości zmiękczacza.

Claims

Zastrzeżenia patentowe

1. Sposób wytwarzania estrów kwasu cykloheksanodikarboksylowego przez przeestryfikowanie kwasu benzenodikarboksylowego lub bezwodnika kwasu benzenodikarboksylowego alifatycznym C4- do C10-monoalkoholem, w obecności kwasu albo katalizatora zawierającego tytan, cyrkon lub cynę, przy temperaturach od 100 do 250°C, przy usuwaniu ewentualnie tworzącej się wody i zobojętnianiu mieszaniny poreakcyjnej po zakończeniu przeestryfikowania, przez dodanie reagenta alkalicznego, znamienny tym, że zobojętnioną mieszaninę poestryfikacyjną, ewentualnie po usunięciu wody pochodzącej z neutralizacji, bez dalszej obróbki wstępnej, uwodornia się w obecności katalizatora niklowego i bezpośrednio po tym wyodrębnia się ester kwasu cykloheksanodikarboksylowego przez oddzielenie z mieszaniny reakcyjnej produktów ubocznych.
2. Sposób według zastrzeż. 1, znamienny tym, ż e kwas benzenodikarboksylowy względnie bezwodnik kwasu benzenodikarboksylowego jest kwasem o-ftalowym względnie bezwodnikiem kwasu o-ftalowego.
3. Sposób według zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, ż e do mieszaniny poestryfikacyjnej dodaje się reagent alkaliczny w ilości do dziesięciokrotnej, zwłaszcza w ilości dwu- do czterokrotnej tej, która jest stechiometrycznie potrzebna do zobojętnienia istniejących w tej mieszaninie jonów H⁺.
4. Sposób według co najmniej jednego z zastrz. 1 do 3, znamienny tym, że katalizator zawiera 5 do 70% wag., zwłaszcza 10 do 65% wag., a szczególnie 20 do 60% wag., niklu w odniesieniu do całkowitego ciężaru katalizatora.
5. Sposób wedł ug co najmniej jednego z zastrz. 1 do 4, znamienny tym, ż e uwodornianie przeprowadza się w temperaturach od 50 do 250°C, korzystnie od 80 do 220°C i przy ciśnieniach od co najmniej 1 MPa, korzystnie od 2 do 30 Mpa.
6. Sposób wedł ug co najmniej jednego z zastrz. 1 do 5, znamienny tym, ż e uwodornianie przeprowadza się sposobem ciągłym, w fazie ciekłej lub gazowej.
7. Sposób według zastrz. 6, znamienny tym, ż e przy nieciąg ł ym sposobie postę powania stosuje się 1 do 10, korzystnie 2 do 6% wag. niklu w postaci katalizatora niklowego, w odniesieniu do dodawanego estru względnie dodawanej mieszaniny estrów.
8. Sposób według zastrz. 6, znamienny tym, że przy ciągłym sposobie pracy stosuje się na litr katalizatora i godzinę pracy 0,05 do 5,0 kg, korzystnie 0,1 do 2,0 kg estru względnie mieszaniny estrów.
9. Sposób według co najmniej jednego z zastrz. 1 do 8, znamienny tym, że ester względnie mieszaninę estrów do uwodorniania wprowadza się rozpuszczone w rozpuszczalniku lub rozcieńczalniku.
10. Sposób według zastrz. 9, znamienny tym, że roztwór zawiera 10 - 75% wag. estru względnie mieszaniny estrów.
11. Sposób według zastrz. 9, znamienny tym, że rozpuszczalnik lub rozcieńczalnik jest produktem powstającym przy uwodornianiu estru względnie mieszaniny estrów.
12. Sposób według zastrz. 11, znamienny tym, że stosuje się jako środki rozpuszczające, względnie jako środki rozcieńczające, 1- do 30-krotną, zwłaszcza 5- do 20-krotną, a szczególnie 5- do 10-krotną ilość uwodornionego produktu w odniesieniu do ciężaru uwodornianego estru względnie mieszaniny estrów.