PL179150B1

PL179150B1 - Kompozycja uniwersalnego oleju silnikowego i oleju smarnegozawierajaca domieszki oraz zestaw domieszek do tych kompozycji PL PL PL PL PL

Info

Publication number: PL179150B1
Application number: PL95312098A
Authority: PL
Inventors: Janos Auer; Jeno Baladincz; Laszlo Bartha; Eva Bobest; Gyula Deak; Ferenc Denes; Jeno Hancsok; Janos Kis; Margit Lenti
Original assignee: Mol Magyar Olaj & Gazipari Rt; Veszpremi Egyetem
Priority date: 1995-09-25
Filing date: 1995-12-29
Publication date: 2000-07-31
Also published as: EE9500079A; DE59511080D1; PL312098A1; HRP950611B1; HU213255B; SK162995A3; CZ294327B6; SK284909B6; RU2161179C2; HU9502797D0; RO119233B1; UA43339C2; CZ341095A3; RS49806B; ES2289741T3; YU80395A; EP0789069B1; HRP950611A2; EP0789069A3; ATE365202T1

Abstract

1. Kompozycja uniwersalnego oleju silnikowego zawierajaca domieszki, która sklada sie z oleju podstawowego odpowied- nia niego dla oleju silnikowego oraz domieszek, znamienna tym, ze zawiera od 1,5 do 55% wagowych zestawu domieszek, który kazdorazowo sklada sie z zawierajacych jedna lub wieksza liczbe domieszek skladników „A“, i „ B “ i ewentualnie „C“, przy czym poszczególne skladniki maja nastepujace sklady: Skladnik „A” -10-100% wagowych wielofunkcyjnej, bezpopiolowej, dzialajacej w charakterze detergenta-dyspergatora kompozycji do- mieszek lub jej olejowego roztworu, przy czym ta wielofunkcyjna, bezpopiolowa, dzialajaca w charakterze detergenta-dysper- gatora kompozycja domieszek zawiera takze skladniki polimeryczne, wykazujace jednakowe lub rózne wartosci liczbowe przecietnej masy czasteczkowej, które to skladniki otrzymuje sie przez podstawienie pochodnej poliolefinowej, korzystnie po- chodnej PIB, szczepionej jednym lub wiecej kwasem dwukarboksylowym i/lub bezwodnikiem dwukarboksylowym oraz jed- nym lub wiecej nie majacym charakteru kwasowego komonomerem z etylenowym podwójnym wiazaniem oraz wykazujacym wartosc liczbowa sredniej masy czasteczkowej przynajmniej 800, zwiazkiem zawierajacym grupe aminowa i/lub iminowa i/lub wodorotlenowa, oraz lancuch polioleifinowy tych skladników polimerycznych zawiera przecietnie 1,6-20 pochodnych kwasów, a udzial czasteczek zawierajacych wiecej niz jedna pochodna kwasu wynosi przynajmniej 25% wagowych, przy czym te po- chodne moga byc pochodnymi imidowymi i/lub amidowymi i/lub estroamidowymi oraz - 0-90% wagowych zwyklych pochodnych kwasu alkenylobursztynowego, takich jak pochodne imidowe i/lub estrowe i/lub estroamidowe; Skladnik „B” -jedna lub wiecej zwyklych domieszek, takich jak domieszki, dzialajace w charakterze detergenta-dyspergatora, o róznych liczbach zasadowych i o róznych zawartosciach metali, z przeciwutleniaczami, substancjami zmniejszajacymi tarcie, inhibitorami scierania, inhibitorami korozji, srodkami przeciwpieniacymi i substancjami obnizajacymi temperature plyniecia, Skladnik „C” - jeden lub wiecej zwyklych polimerów podwyzszajacych lepkosc i wskaznik lepkosci; przy czym stosunki wagowe skladników „A“, „B“ i „C “ wynosza 15-85:15-85:0-70. PL PL PL PL PL

Description

Przedmiotem wynalazku jest więc kompozycja oleju smarnego, zwłaszcza kompozycja oleju silnikowego, która w przypadku olejów smarnych, zwłaszcza olejów silnikowych, składa się z odpowiedniego oleju podstawowego oraz domieszek i zawiera zestaw domieszek w ilości od 1,5 do 55% wagowych, który w każdym przypadku zawiera składniki „A“ i ,3“ i ewentualnie „C“, zawierające jedną lub więcej substancji domieszkowych, przy czym poszczególne składniki zawierają następujące kompozycje.

Składnik ,A”

- 10-100% wagowych wielofunkcyjnej, bezpopiołowej, działającej w charakterze detergenta-dyspergatora kompozycji domieszek lub jej olejowego roztworu, przy czym ta wielofunkcyjna, bezpopiołowa, działająca w charakterze detergenta-dyspergatora kompozycja domieszek zawiera także składniki polimeryczne, wykazujące jednakowe lub różne wartości liczbowe przeciętnej masy cząsteczkowej, które to składniki otrzymuje się przez podstawienie pochodnej poliolefinowej, korzystnie pochodnej PIB, szczepionej jednym lub więcej kwasem dwukarboksylowym i/lub bezwodnikiem dwukarboksylowym oraz jednym lub więcej nie mającym charakteru kwasowego komonomerem z etylenowym podwójnym wiązaniem oraz wykazującym wartość liczbową średniej masy cząsteczkowej przynajmniej 800, związkiem zawierającym grupę aminową i/łub iminową i/lub wodorotlenową, oraz łańcuch polioleifinowy tych składników polimerycznych zawiera przeciętne 1,6-20 pochodnych kwasów, a udział cząsteczek zawierających więcej niż jedną pochodną kwasu wynosi przynajmniej 25% wagowych, przy czym te pochodne mogą być pochodnymi imidowymi i/lub amidowymi i/lub estroamidowymi oraz

- 0-90% wagowych zwykłych pochodnych kwasu alkenylobursztynowego, takich jak pochodne imidowe i/lub estrowe i/lub estroamidowe;

Składnik „B“

- jedną lub więcej zwykłych domieszek, takich jak domieszki, działające w charakterze detergenta-dyspergatora, o różnych liczbach zasadowych i o różnych zawartościach metali, z przeciwutleniaczami, substancjami zmniejszającymi tarcie, inhibitorami ścierania, inhibitorami korozji, środkami przeciwpieniącymi i substancjami obniżającymi temperaturę płynięcia;

Składnik „C“

- jeden lub więcej zwykłych polimerów podwyższających lepkość i wskaźnik lepkości; przy czym stosunki wagowe składników „A“, „B“ i „C“ wynoszą 15-85:15-85:0-70.

Przedmiotem niniejszego wynalazku jest również zestaw domieszek, stosowanych w powyższych kompozycjach, który każdorazowo zawiera składniki „A“, „B“ i ewentualnie „C“, złożonej z jednej lub więcej domieszek i stanowi wyżej wymieniony zestaw.

Wspomniano już, że zestaw domieszek według wynalazku składa się z trzech głównych składników (A, B, C), z których każdy zawiera jedną lub więcej domieszek. Składnik ,A“ jest składnikiem głównym i zawiera nową, bezpopiołową, wielofunkcyjną kompozycję domieszek o działaniu DD, oraz podwyższającym lepkość i wskaźnik lepkości, złożoną ze szczepionych pochodnych poliolefinowych, korzystnie z pochodnych bezwodnika poliizobutylenobursztynowego (dalej zwaną wielofunkcyjną, bezpopiołową kompozycją domieszek DD); składnik „B“ stanowi mieszaninę domieszek, złożoną ze zwykłych zawierających popiół i/lub bezpopiołowych domieszek o różnych działaniach; składnik „C“ jest dodatkową zwykłą domieszką lub mieszaniną domieszek o działaniu podwyższającym lepkość i wskaźnik lepkości. Składnik „C“ można ewentualnie opuścić.

Składnik „A” zawiera 10-100% wagowych wielofunkcyjnej, bezpopiołowej kompozycji domieszek DD lub jej olejowego roztworu, przy czym wielofunkcyjna, bezpopiołową kompozycja domieszek DD zawiera składniki polimeryczne, które otrzymuje się przez przedstawienie związkiem, który zawiera grupę aminową i/lub iminową i/lub wodorotlenową, pochodnych poliolefmów, korzystnie pochodnych poliizobutylenu (pochodne PIB) o liczbowej wartości przeciętnej masy cząsteczkowej ponad 800, korzystnie od 1300 do 30000, szczepionych jednym lub większą liczbą nienasyconych kwasów dwukarboksylowych i/lub bezwodników kwasów karboksylowych, korzystnie bezwodnikiem kwasu maleinowego, oraz jednym lub większą liczbą nie mających charakteru kwasowego komonomerów z etylenowych podwójnym wiązaniem lub kopolimerami takich komonomerów (i/lub homopolimerami bezwodnika kwasu maleinowego), przy czym składniki polimeryczne wykazują jednakowe lub różne liczbowe wartości przeciętnej masy cząsteczkowej, a ich łańcuchy poholefinowe, których liczbowe wartości przeciętnej masy cząsteczkowej korzystnie są takie same, jak substancji wyjściowych, średnio zawierają 1,6-20 pochodnych kwasów, przy czym udział cząsteczek zawierających więcej niż jedną pochodną kwasu przekracza 25% wagowych, a pochodne te mogą być pochodnymi imidowymi i/lub amidowymi i/lub estroamidowymi.

Wyżej wymieniona wielofunkcyjna, bezpopiołową kompozycja domieszek DD zawiera przynajmniej dwa składniki polimeryczne o różnych wartościach liczbowych przeciętnych mas cząsteczkowych (jeden o niższej tej wartości (M_nI), a drugi o wyższej (M_nII), przy czym wartość liczbowa przeciętnej masy cząsteczkowej składnika polimerycznego o niższej wartości liczbowej masy cząsteczkowej jest mniejsza od sześciokrotnej przeciętnej masy cząsteczkowej wyjściowego poliolefinu, a jego stosunek masowy w odniesieniu do składnika polimerycznego o wyższej wartości liczbowej przeciętnej masy cząsteczkowej wynosi 0,05-5:1.

Stosunek wartości liczbowych przeciętnych mas cząsteczkowych składników polimerycznych o wyższej i niższej przeciętnej masie cząsteczkowej wynosi Μ^/Μ^ = 3-50, korzystnie 10-20.

Przy otrzymywaniu wielofunkcyjnej, bezpopiołowej kompozycji domieszek DD korzystnie jest najpierw otrzymywać środek acylujący, przy czym poliolefin, korzystnie PIB, o wartości liczbowej średniej masy cząsteczkowej wynoszącej przynajmniej 800, korzystnie przynajmniej 1300, szczepi się polarnym kopolimerycznym łańcuchem bocznym, pochodzącym z bezwodnika kwasu maleinowego, oraz polarnym lub niepolamym, nie mającym charakteru kwasowego komonomerem z etylenowym podwójnym wiązaniem, albo mieszaniną takich komonomerów. Komonomerem tym może być osobno dodany związek, albo środek inicjujący (stosowany w procesie roboczym), albo związek regulujący wbudowywanie się,

179 150 albo nienasycony produkt rozkładu poliolefmowego surowca podstawowego, albo nienasycony składnik, pochodzący z degradacji tego poliolefinu (EP 0 658 572). Szczepienie można prowadzić przez stopniowane sprzęganie bezwodnika maleinowego i komonomerów z cząsteczką poliolefinu i/lub przez dołączenie do poliolefinu łańcucha kopolimerycznego, otrzymanego uprzednio z bezwodnika maleinowego i jednego lub większej liczby komonomerów, albo części tego łańcucha. Podczas otrzymywania środka acylującego pracuje się przy stosunku molowym bezwodnik maleinowy/komonomer/poliolefin równym 1,2-5,5:0,01-3,5:1 w obecności lub w nieobecności rozpuszczalnika i w obecności 5-25% wagowych (w odniesieniu do bezwodnika maleinowego) inicjatora rodników oraz 0,1-5% wagowych związku, który kontroluje stopień wbudowywania się monomeru, pod ciśnieniem od 100 do 1500 kPa, w atmosferze obojętnej i/lub w atmosferze węglowodorowej i w temperaturze od 80 do 180°C. Produkt przejściowy rozcieńcza się ewentualnie olejem podstawowym, a po sklarowaniu oczyszcza się na drodze filtracji. Otrzymany środek acylujący podstawia się jednym lub większą liczbą przynajmniej dwufunkcyjnych związków z grupami aminowymi i/lub iminowymi i/lub wodorotlenowymi, przy stosunku molowym środek acylujący/amina i/lub alkohol wynoszącym 0,7-5,5:1, w temperaturze 120-235°C, w obecności lub w nieobecności katalizatora, przez 2-15 godzin, ewentualnie rozcieńcza olejem podstawowym, oczyszcza i modyfikuje w znany sposób.

Uzyskany produkt przejściowy, który zawiera długi, niepolamy łańcuch poliolefinowy oraz przyłączony silnie polarny łańcuch kopolimeru o strukturze statycznej lub przemiennej, nadaj e się bardzo dobrze do otrzymywania pochodnych imidowych i/lub estrowych i/lub amidowych i/lub estroamidowych o silnym działaniu dyspergującym, przy czym grupy przyłączone do tego samego łańcucha poliolefmowego mogą być jednakowe lub różne. W przypadku takiego surowca podstawowego utworzone wielofunkcyjne grupy, głównie występujące na końcach, w większości składające się z dużej liczby grup karboksylowych umożliwiają to, że podczas acylowania z zastosowaniem odpowiednich, przynajmniej dwufunkcyjnych reagentów zasadowych powstaną takie struktury polimeryczne, które korzystnie zmodyfikują własności płynięcia olejów smarnych. Zauważono mianowicie, że stosując poliizobutyleny o liczbowej wartości przeciętnej masy cząsteczkowej wyższej od 800, korzystnie wyższej od 2000, uzyskuje się domieszki, które oprócz odpowiedniego działania DD wykazują działanie podwyższające lepkość i wskaźnik lepkości większe, niż w przypadku podstawowego surowca poliizobutylenowego. Poliizobutyleny o wysokiej zawartości alfaolefinów (powyżej 70% wagowych) są szczególnie przydatne do otrzymywania takich składników polimerycznych.

Można zauważyć jeden szczególnie korzystny fakt, a mianowicie, że według wynalazku można stosować poliizobutyleny jako domieszki modyfikujące lepkość, i to zarówno w odniesieniu do lepkości w wysokich, jak i niskich temperaturach.

Według naszej praktyki doświadczalnej wielofunkcyjna, bezpopiołowa kompozycja domieszek DD wykazuje lepszą odporność termiczną oraz na utlenianie, niż znane domieszki podwyższające lepkość, a więc będzie podwyższała trwałość kompozycji olejów silnikowych w nieoczekiwanym stopniu.

Składnik „A“ zawiera - oprócz wyżej opisanego głównego składnika - ewentualnie również 0-90% wagowych konwencjonalnych i dostępnych w handlu niskocząsteczkowych pochodnych kwasów alkenylobursztynowych, takich jak estry, estroamidy, poliizobutenylosukcynoimidy, sukcynoimidoamidy, lub ich mieszanin. Szczególnie korzystne są tu produkty otrzymywane według opisów patentowych HU 197 936 i 205 778.

Jako składnik „B“ kompozycji według wynalazku stosuje się takie dalsze domieszki o znanych działaniach, które są praktycznie niezbędne przy otrzymywaniu nowoczesnych, wysokosprawnych kompozycji olejów. Stosuje się tu zwłaszcza jedną lub więcej domieszek DD o różnej zawartości metali i różnych liczbach zasadowych (TBN), takich jak zasadowe i nadzasadowe siarczany, fenolany i salicylany wapnia i magnezu; przeciwutleniacze, takie jak dwualkilodwutiofosforany i dwutiokarbaminiany cynku, fenole z przeszkodami sferycznymi,

179 150 krezole, aminy aromatyczne i ich pochodne; domieszki zmniejszające tarcie i ścieranie, takie jak alifatyczne aminy, amidy, estry, estroamidy, fosforany, tiofosforany, siarczki, wielosiarczki i ich pochodne; inhibitory korozji, takie jak alkilotriazole, merkaptobenzotriazole, kwasy jednokarboksylowe, kwasy dwukarboksylowe i ich pochodne; środki przeciwpieniące, takie jak polimery dwualkilosilikonowe; domieszki obniżające temperaturę płynięcia, takie jak polialkilometakrylany, polialkiloakrylany, kopolimery etylen-octan winylu, kopolimery dwualkilofumaranowe itp. substancje.

Korzystnymi składnikami składnika „B“ w charakterze domieszek DD zawierających metale są zasadowe i nadzasadowe sulfoniany, fenolany i salicylany wapnia i magnezu, w charakterze inhibitorów - dwualkilodwutiofosforany cynku, bezpopiołowe dwutiokarbaminiany, fenole z przeszkodami eterycznymi i aminy aromatyczne, w charakterze środków zmniejszających tarcie - pochodne kwasów tłuszczowych i kwasu fosforowego oraz polialkilosiloksany, w charakterze inhibitorów ścierania - dwutiokarbamininy, nasiarczone pochodne olejów roślinnych oraz w charakterze środków obniżających temperaturę krzepnięcia - polialkilometakrylany, a także mieszaniny wymienionych wyżej substancji.

Dostępne w handlu domieszki do zastosowania w składniku „B“ mogą łatwo wybrać wykształceni specjaliści na podstawie wcześniejszej praktyki oraz wyników wstępnych badań stosowanych i technicznych.

Składnik „C“ stanowi znany polimer, podwyższający lepkość oraz wskaźnik lepkości, albo odpowiednio wybrana mieszanina takich polimerów. W uniwersalnych kompozycjach olejów silnikowych korzystne jest stosowanie polimetakrylanów, kopolimerów etylenowopropylenowych, kopolimerów styrenowodwuolefinowych, a także ich pochodnych zawierających azot.

Proporcje domieszek, stosowanych w składnikach „A“, „B“ i „C“ w ramach tych składników, a także proporcje między tymi składnikami określają różne parametry. Jako przykłady takich parametrów można wymienić poziom lepkości oraz skuteczności działania otrzymywanych kompozycji, własności stosowanego oleju podstawowego, a także zależności działania od stężenia domieszek.

W tabeli 1 zebrano dane o korzystnych zakresach stężeń domieszek stosowanych w poszczególnych składnikach (A, B, C) w celu otrzymywania kompozycji olejów smarnych i kompozycji olejów silnikowych o wysokoskutecznych i korzystnych własnościach.

Tabela 1

Zakresy stężeń domieszek

Składnik	Domieszka	Zakres stężenia (% wagowe)*
A	Wielofunkcyjna bezpopiołowa DD Pochodna kwasu alkenylobursztynowego	0,6-20 0-6
B	Zawierająca metale DD Inhibitor korozji miedzi Przeciwutleniacz Środek obniżający rdzewienie Inhibitor tarcia i ścierania Środek przeciwpieniący Środek obniżający temperaturę płynięcia	0,1-10 0,0-0,5 0,1-2 0,001-1 0,1-3 0,0001-0,1 0-2
C	Polimer podwyższający lepkość i wskaźnik lepkości	0-25

* W odniesieniu do całego preparatu, włącznie z olejem rozcieńczającym, występującym w domieszkach.

179 150

W tabeli 2 przedstawiono dane o korzystnych zakresach udziałów poszczególnych składników dla kompozycji uniwersalnych olejów silnikowych. .

Tabela 2

Korzystne zakresy stężeń składników w odniesieniu do całego zestawu domieszek

Składnik	Udział (% wagowe)
A	15-85
B	15-85
C	0-70

Warto zauważyć, że można stosować również takie domieszki, które mogą wypełniać jednocześnie więcej funkcji, przy czym ich działania mogą być wzajemnie podwyższane lub obniżane. Dlatego też ich stężenia określa się biorąc pod uwagę ich zmienione działania.

Zestaw domieszek według wynalazku można stosować również w postaci koncentratu. W takich przypadkach dla ułatwienia manipulacji ten zestaw domieszek korzystnie zawiera 0-85% wagowych rozcieńczalnika. Jako rozcieńczalnik można stosować np. oleje podstawowe używane w kompozycjach, takie jak zwykle używane w kompozycjach olejów silnikowych oleje podstawowe o niskiej lepkości, o wskaźniku lepkości VK100 <15 mm²/s.

W kompozycjach według wynalazku jako oleje podstawowe można stosować także znane oleje podstawowe na bazie olejów mineralnych, które otrzymuje się przez rafinację rozpuszczalnikami i/lub rafinację uwodorniającą i/lub katalityczne uwalnianie parafinów i/lub rafinację ziemią bielącą i/lub rafinację uwodorniającą końcową i/lub w procesie hydrokrakingu, i ewentualnie oczyszcza przez dodatkowe uwalnianie parafinów, z użyciem rozpuszczalników i/lub katalityczne, przy czym kompozycje tego oleju podstawowego dobiera się pod względem żądanego poziomu lepkości i skuteczności działania korzystnie przez zmieszanie dostępnych w handlu olejów podstawowych o różnych lepkościach. Korzystne są również oleje syntetyczne, takie jak polialfaolefmy, estry kwasów dwukarboksylowych lub estry polialkoholi, a także oleje roślinne i/lub ich pochodne, których proporcje powinno się ustalać odpowiednio do potrzeb użytkowych. Przy stosowaniu zestawu domieszek według wynalazku ocenia się różne mieszaniny olejów podstawowych, które otrzymuje się z surowych olejów parafinowych przez kombinowaną rafinację rozpuszczalnikami i/lub przez uwodornianie, z polialfaolefinami i estrami kwasów dwukarboksylowych, przy czym proporcje dobiera się z punktu widzenia żądanej lepkości.

Stosując zestaw domieszek według wynalazku można uzyskiwać poziom skuteczności uznany za odpowiedni dla kompozycji olejów silnikowych. Można np. osiągnąć klasy SG i SH według klasyfikacji API (ASTM D4485) albo kwasy PD-2 i GL-5 według klasyfikacji CCMC (referat G. F. Cahilla: Evolution of the CCMC Engine Lubricant Seąuences (Ewolucja następstw w CCMS w kwestii smarów maszynowych), w materiałach CEC 3rd International Symposium of Performance Evolution to Automative Fuels and Lubricants (3. Międzynarodowe Sympozjum CEC na temat ewolucji osiągnięć w dziedzinie samochodowych paliw i smarów), 13 kwietnia 1989).

Zestaw domieszek według wynalazku można stosować również w innych, niż kompozycje olejów silnikowych, kompozycjach olejów smarnych, takich jak oleje przekładniowe, płyny do przekładni hydraulicznych, oleje do przekładni automatycznych (ATF), oleje chłodnicze i oleje maszynowe; a także w innych kompozycjach, takich jak płyny hamulcowe, oleje doprowadzające ciepło i oleje hartownicze, jak również w paliwach silnikowych w celu polepszenia ich własności. Korzystnym obszarem stosowania jest jednak otrzymywanie kompozycji uniwersalnych olejów silnikowych zawierających domieszki.

Otrzymywanie tych kompozycji realizuje się przez zwykłe wzajemne wymieszanie. Można tu postępować w ten sposób, że do oleju podstawowego dodaje się pojedynczo domieszki

179 150 stosowane w składnikach kompozycji i starannie miesza całą kompozycję. Inną możliwością jest otrzymanie najpierw zestawu domieszek, przy czym te domieszki miesza się razem w żądanych ilościach, a następnie ustala się lepkość na żądanym poziomie w celu ułatwienia dalszej przeróbki przy użyciu dowolnego, a korzystnie stosowanego w kompozycji oleju podstawowego. Tak otrzymany koncentrat przerabia się na kompozycję przez zmieszanie z żądnym olejem podstawowym.

Przy otrzymywaniu kompozycji powinno się określić kolejność wprowadzania domieszek, uwzględniając możliwość chemicznych reakcji wymiany. Różne składniki domieszek dodaje się do oleju podstawowego korzystnie w takiej kolejności, która minimalizuje prawdopodobieństwo zajścia reakcji między związkami o różnych strukturach chemicznych i zdolnościach reakcyjnych. W celu uniknięcia termicznego rozkładu obróbkę prowadzi się w temperaturze 40-80°C.

Charakterystyczną zaletą niniejszego wynalazku jest to, że wysokocząsteczkowy surowiec PIB, stosowany w bezchlorowcowej i bezpopiołowej domieszce, umożliwia otrzymywanie domieszki DD o podwyższonej skuteczności i użyty wraz z odpowiednimi ilościami dalszych zwykłych domieszek powoduje jedynie nieznaczne uszkodzenia elastomerycznych materiałów uszczelniających lub właśnie je chroni. Ponadto wykazuje on podwyższoną odporność na ścinanie, wysoką temperaturę i utlenianie, większe działanie podwyższające lepkość i wskaźnik lepkości, a także dodatkowe uboczne działanie powstrzymujące ścieranie i umożliwia dzięki temu zmniejszenie ilości lub wyeliminowanie zwykłych polimerów lub inhibitorów ścierania zawierających fosfor, a zatem umożliwia otrzymywanie kompozycji bardzo trwałych i przyjaznych dla środowiska.

Niniejszy wynalazek objaśniają bliżej następujące przykłady, nie ograniczając wymagań ochrony do tych przykładów. W przykładach tych przedstawia się kompozycje olejów silnikowych, które według najbardziej rozszerzonej klasyfikacji API wykazują klasę SG.

Przykład I. Parametry otrzymywania oraz charakterystyczne cechy produktów przejściowych do pochodnych poliizobutylenopolisukcynoimidów o nowej strukturze, które stosuje się w składniku „A“ jako wielofunkcyjne bezpopiołowe kompozycje domieszkowe DD, zebrano w tabeli 3, a charakterystyczne cechy zsyntezowanych z nich produktów końcowych przedstawiono w tabeli 4.

Tabela 3

Najważniejsze parametry syntezy i charakterystyczne cechy produktów przejściowych wielofunkcyjnej bezpopiołowej kompozycji domieszek DD

Parametr	Produkt przejściowy
PIBPOBAO-KA	PIBPOBAO-KB
1	2	3
Parametr syntezy
Przeciętna masa cząsteczkowa PIB, M_n	2250	8000
Rozpuszczalnik	Olej podstawiony	Ksylen
jego ilość, % wagowe	27	27
Stosunek molowy MSA:PIB	2	4
Inicjator, % wagowe (w odniesieniu do MSA)	30	35
Związek zmniejszający prędkość reakcji, % wagowe (alkohol butylowy)	0,05	0,05
Komonomer (CM)	iC/=	Styren 1:3
Stosunek molowy CM:MSA		1:3

179 150 ciąg dalszy tabeli 3

1	2	3
Temperatura, °C	130-150(180-200)	130-160(180-200)
Ciśnienie, kPa (w celu odpędzenia nieprzereagowanego MSA)	101,3 (~10)	101,3 (~10)
Czas reakcji, godziny	9	10
Olej rozcieńczający, % wagowe (w odniesieniu do produktu przejściowego)	50	70
Klarowanie, filtracja	Tak	Tak
Cechy charakterystyczne produktu przejściowego
2 VKioo°c, mm /s	256,2	330,5
Liczba kwasowa, mg KOH/g	44,6	10,5
Zawartość MSA, mg/g	3,1	1,2
Przeciętna liczba sprzęgania	2,4	3,3
BAPIB
Udział związków zawierających więcej niż trzy grupy BA w cząsteczce, % wagowe	0,4
Podwyższenie przeciętnej masy cząsteczkowej produktu przejściowego w odniesieniu do PIB, %	13	20
Udział związków zawierających więcej niż jedną grupę BA w cząsteczce, % wagowe		42

PIBPOBAO-KA, PIBPOBAO-KB: olejowy roztwór produktu przejściowego PIB-bezwodnik bursztynowy

Tabela 4

Najważniejsze parametry syntezy i charakterystyczne cechy wielofunkcyjnej bezpopiołowej kompozycji domieszek DD

Parametr	Produkt przejściowy
PIBPSI-1**	PIBPSI-2**
1	2	3
Parametr syntezy
Typ PIBPOBAO*	KA	KB
Ilość, mol	20	10
Poliamina, mol
ΤΕΡΑ***, mol	5	4
DĘTA***, mol	2	-
Katalizator, % wagowe	Trójetanoloamina 0,1	Kwas jabłkowy 0,2
Ogrzewanie w 175-180°C, godz. 101,3 kPa	5	-
50kPa	1	5
30 kPa	1	-
lOkPa	1	3

179 150 ciąg dalszy tabeli 4

1	2	3
Charakterystyczne własności gotowego produktu
VKiqo°c, mm²/s	456	689
Zawartość azotu, % wagowe	0,8	0,17
Liczba zasadowa (TBN), mg KOH/g	6,4	3,1
Olej rozcieńczający, % wagowe	50	25
Stosunek polimerów o wyższej i niższej masie cząsteczkowej	0,33	-

Bezwodnik poliizobutylenopolibursztynowy, roztwór olejowy ** poliizobutyleno-polisukcynoimid *** ΤΕΡΑ czteroetylenopentamina

DĘTA dwuetylenotrójamina

Przykład II. Stosując wielofunkcyjne, bezpopiołowe kompozycje domieszek DD według przykładu I (PIBPSI-1, PIBPSI-2) otrzymuje się następujące kompozycje olejów silnikowych. Próbne kompozycje olejów silnikowych KI - K-14 otrzymuje się następująco:

W urządzeniu, wyposażonym w ogrzewanie płaszczowe do temperatury 120°C, albo odpowiednie chłodzenie płaszczowe, oraz w wewnętrzne mieszadło mechaniczne, umieszcza się najpierw w temperaturze otoczenia składniki olejowe, występujące w kompozycji, o najniższej lepkości (włącznie ze składnikami syntetycznymi). Następnie podczas ogrzewania do temperatury otoczenia i ciągłego mieszania dodaje się dalsze składniki olejowe w kolejności odpowiadającej ich wzrastającej lepkości. Mieszaninę olejową ogrzewa się do temperatury 70°C i podczas mieszania można dodawać w odpowiednich ilościach, ewentualnie podgrzane do 60°C w celu ułatwienia manipulacji, substancje obniżające temperaturę płynięcia (P.P.D), różne domieszki podwyższające wskaźnik lepkości (V.LI. -1, 2, 3 oraz 4), a wraz z nimi również zastosowane bezpopiołowe dyspergatory.

Następnie mieszaninę powyższych substancji miesza się przez godzinę, a po tym czasie do mieszaniny ochłodzonej do temperatury 60°C dodaje się żądaną ilość dwutiofosforanu cynkowego, mieszaninę detergentów i przeciwutleniacz. Po wymieszaniu przez 1 godz. mieszaninę tę chłodzi się do temperatury otoczenia. Składy tak otrzymanych 14 próbnych kompozycji o klasach SG/CD według API przedstawia tabela 5.

Najważniejszymi cechami charakteryzującymi jakość substancji stosowanych przy otrzymywaniu próbnych kompozycji są cechy następujące:

Rafinaty olejów mineralnych SN-80, SN-150 i SN-350 są to bezparafinowe, rafinowane N-metylopirolidonem jako rozpuszczalnikiem oraz uwodornione frakcje destylatów, otrzymanych z węgierskiego oleju mineralnego. Ich lepkości kinematyczne (VK) w 100°C wynoszą 3,42 mm²/s, 5,40 mm²/s i 8,62 mm²/s, ich wskaźniki lepkości wynoszą 102, 106 i 95, zawartości związków aromatycznych według Brandesa wynoszą w nich 4,9%, 4,6% i 7,7%, a ich temperatury płynięcia wynoszą -18°C, -18°C i -15°C. Olej podstawowy SAE 10/95H jest to rafinowany olej bezparafinowy, który otrzymuje się w procesie lekkiego hydrokrakingu z następującą po nim redestylacją. Olej SAE 10/95H wykazuje lepkości kinematyczne w 100°C i 40°C równe 5,29 i 31,7 mm²/s, wskaźnik lepkości równy 100, zawartość związków aromatycznych według Brandesa wynoszącą 7,7%, zawartość siarki wynoszącą 0,04% oraz temperaturę płynięcia -18°C. Składnikami PAO-4 i PAO-6 są dostępne w handlu polialfaolefiny.

Substancję PPD obniżającą temperaturę płynięcia stanowi domieszka polimetakrylanowa.

Wśród czterech substancji modyfikujących wskaźnik lepkości V.I.I. -1 jest polimetakrylanem zwykle stosowanym w olejach silnikowych, V.LL -2 jest roztworem kopolimeru styrenowo izoprenowego w oleju podstawowym SN-150, V.LL -3 jest modyfikującym lepkość poliizoprenem, a V.LL -4 jest roztworem kopolimeru olefinowego w oleju podstawowym SN-150. Olej podstawowy SN-150, który stosuje się V.I.I. -2, 3 i 4, wykazuje wśród olejów podstawowych reprezentatywne cechy jakości.

Składnikiem ZDDP jest dwualkilodwutiofosforan cynkowy, który szeroko stosuje się jako domieszkę w kompozycjach olejów silnikowych dla silników Diesla oraz benzynowych i który otrzymuje się w mieszaninie z pierwszorzędowymi i drugorzędowymi alkoholami.

Wykazuje on zawartość cynku równą 9,2% wagowych, zawartość fosforu równą 8,4% wagowych, a jako przeciwutleniacz (AO) zawiera pochodne dwufenyloaminy.

Składnik DET stanowi detergent, będący mieszaniną zasadowych salicylanów wapnia i magnezu. Wykazuje on zawartość Ca równą 4,9% wagowych, zawartość Mg równą 2,6% wagowych oraz liczbę zasadową równą 2,53 mg KOH/g według ASTM D 2896.

Tabela 5

Składy kompozycji olejów silnikowych według wynalazku oraz kompozycji olejowych odniesienia

Kompozycja	K-l	K-2	K-3	K-4	K-5	K-6	K-7	K-8	K-9	K-10	K-ll	K-12	K-13	K-14
Klasa SAE	15W- -40	15 W— -40	15W— -40	15 W— -40	10W-40	10W- -40	10W-40	10W-40	10W-30	10W-30	10W- -30	5W-50	5W-50	5W-50
Skład, % wagowe
Olej podstawowy SN-80									5,2	8,6	6,7
Olej podstawowy SN-150	44,1	53,8		44,6	34,8	47,0	45,8	59,1	63,6	65,2	77,5
Olej podstawowy SAE10/95 H			57,2
Olej podstawowy SN-350	35,0	27,9	24,4	40,0	29,4	19,3	22,2	5,4
PAO-4					15,0	15,0	15,0					6,4	2,9	6,6
PAO-6								15,0				70,6	75,6	73,0
P.P.D (PMA)	0,2	0,2		0,2	0,2	0,2	0,2		0,2	0,2	0,2
V.I.I. -1 (PMA)			1,0					1,0				11,0	9,5	3,6
ν.Ι.Ι. -2 (SIC)									19,0	14,0
V.I.I. -3 (PIB)					8,6	6,5		6,0
V.I.I. -4 (OCP)	8,7	6,0	5,2
ZDDP	1,3	1,4	1,3	1,3	1,3	1,3	1,3	1,4	1,3	1,3	1,3	1,3	1,3	1,3
AO			0,2
DET	3,5	3,5	3,5	3,5	3,5	3,5	3,5	4,5	3,5	3,5	3,5	3,5	3,5	3,5
Komad-301*	7,2				7,2				7,2			7,2
PIBPSI-1		7,2	7,2	2,4		7,2		7,6		7,2	1,8		7,2
PIBPSI-2				8,0			12,0				9,0			12,0

* Komad-301 stanowi dostępny w handlu dwusukcynoimid (M_n pm = 1000, poliamina=czteroetylenopentamin)

179 150

Przykład UL Korzystnych działań niniejszego wynalazku dowodzą własności kompozycji K-l - K14.

Kompatybilność z materiałem uszczelniającym.

Znaną wadą zwykłych detergentów sukcynoimidowych, zwłaszcza w stężeniach powyżej 3-4% wagowych, jest ich szkodliwe oddziaływanie na materiały uszczelniające, stosowane w silnikach. Dobrej kompatybilności niniejszego wynalazku z materiałami uszczelniającymi dowodzą badania kompozycji olejów silnikowych K-6, K-7, K-8 i K-3. Jako kompozycję olejową odniesienia przyjmuje się dane dotyczące kompozycji K-5, która zawiera konwencjonalny sukcynoimid (Komad 301). Kompozycje bada się nie tylko testami CEC przeprowadzanymi dla czterech elastomerów, ale również dla fluoroelastomeru testem VW-3344, przeprowadzanym jednak w ostrzejszych warunkach. Wyniki podaje tabela 6.

Częściowo syntetyczne kompozycje K-5, K-6, K-7 i K-8, odpowiadające w klasyfikacji SAE poziomowi lepkości 10W-40, wykazują taki sam skład, z wyjątkiem sukcynoimidów (kompozycja K-8 zawiera PAO-6, a trzy pozostałe kompozycje zawierają PAO-4). Kompozycja K-3 opiera się na oleju mineralnym, zawiera rafinat oleju mineralnego, który otrzymuje się w procesie lekkiego hydrokrakingu, i wykazuje według SAE poziom lepkości 15W-40.

Podane w tabeli 6 dobre oraz bardzo dobre oceny w przypadku kompozycji K-3, K-6, K-7 i K-8 w porównaniu ze złymi wynikami dla kompozycji 5 dowodzą zalet niniejszego wynalazku.

Tabela 6

Kompatybilność kompozycji olejów silnikowych z materiałami uszczelniającymi

Kompozycja	K-5	K-6	K-7	K-8	K-3	Wartości graniczne
Klasa SAE	10W-40	10W-40	10W-40	10W-40	15W-40
1	2	3	4	5	6	7
Dyspergator, % wagowe Komad-301 PIBPSI-1 PIBPSI-2	7,2	7,2	12,0	7,6	7,2
Test CEC
REI,
Zmiana naprężenia niszczącego, %	-68	+2,0	-1,0	+1,9	-9,8	-50 do 0
Zmiana wydłużenia względnego przy rozrywaniu, %	-75	-35	-16	-29	-20	-60 do 0
Zmiana twardości według DIDC	+6	+1	+1	-2	0	Odo+5
Zmiana objętości, %	+10	+1,0	+1,2	+0,5	+0,2	Odo+5
RE2,
Zmiana naprężenia niszczącego, %	+11	+8	-1,1	+13	+3,8	-15 do+10
Zmiana wydłużenia względnego przy rozrywaniu, %	+2	-18	-10	-22	-23	-35 do+10
Zmiana twardości według DIDC	+6	+5	+2	+3	+4	-5 do +5
Zmiana objętości, %	+2,0	0	+0,7	+1,4	+1,5	-5 do +5
RE3,
Zmiana naprężenia niszczącego, %	-36	-25	-12	-19	-26	-30 do+10

179 150 ciąg dalszy tabeli 6

1	2	3	4	5	6	7
Zmiana wydłużenia względnego przy rozrywaniu, %	-11	+4	-6,0	+0,7	-13	-20 do+10
Zmiana twardości według DIDC	-7	-22	-15	-16	-19	-25 do 0
Zmiana objętości, %	+17,0	+12,1	+8,0	+14,4	+17,0	0 do +30
RE+
Zmiana naprężenia niszczącego, %	-33,0	-6,1	-3,8	-8,8	-4,2	-20 do 0
Zmiana wydłużenia względnego przy rozrywaniu, %	-51,0	-31	-26	-47	-39	-50 do 0
Zmiana twardości według DIDC	+3	0	0	+1	0	-5 do +5
Zmiana objętości, %	+8,0	+1,5	+0,5	+0,3	+l,o	-5 do +5
Test VW-3344.
Naprężenie niszczące, MPA	5,0	9,1	10,4	9,9	8,3	>8,0
Wydłużenie względne, %	119	209	235	228	183	>160
Rozrywanie 52	-	-	-	-	-	niemożliwe do określenia
1 Ocena	zła	dobra	dobra	dobra	dobra

Działanie powstrzymujące ścieranie

Według danych z tabeli 7 nowe kompozycje w określonych warunkach wykazują działanie powstrzymujące ścieranie.

Kompozycja K-9, otrzymywana z udziałem konwencjonalnego dyspergatora, oraz kompozycja K-10, otrzymywana z zastosowaniem zestawu domieszek według wynalazku, wykazują w urządzeniu Timkena jednakowe obciążenie OK (ASTM D 2782), wynoszące 22 kg. Po przeprowadzeniu testu ścierania w ciągu 3 godzin przy obciążeniu 19,5 kg kompozycja K-ll według wynalazku wykazuje jednak ścieranie o 60% mniejsze.

Tabela 7

Działanie kompozycji olejów silnikowych powstrzymujące ścieranie

Kompozycja	K-9	K-ll
Klasa SAE	10W-30	10W-30
Dyspergator, % wagowe Komad-301 PIBSI-1 PIBSI-2	7,2	1,8 3,0
Obciążenie OK Timkena, kg	22	22
Ścieranie pierścienia i krążka wg Timkena, 3 godz., 19,5 kg, mg	4,7	1,9

179 150

Działanie modyfikujące lepkość, zastępujące polimery modyfikujące lepkość

Jedna z największych zalet nowych kompozycji według wynalazku wynika ze zwiększonego działania nowych domieszek, podwyższającego lepkość oraz wskaźnik lepkości.

Działanie to przedstawiają dane zamieszczone w tabeli 8 dla trzech kompozycji, w których wypróbowuje się konwencjonalną domieszkę Komad-301 oraz wielofunkcyjny bezpopiołowy zestaw domieszek DD według wynalazku w kompozycjach na bazie olejów mineralnych klasy SAE 15W-40, w częściowo syntetycznych kompozycjach klasy SAE 10W-40, a także w syntetycznych kompozycjach klasy SAE 5W-50, przy czym kompozycje te pod względem dalszych składników wykazują jednakowy skład. Najważniejsze dane Teologiczne są zamieszczone w tabelach 8 i 9. Kompozycje zestawia się w zakresie poszczególnych poziomów lepkości do prawie jednakowego poziomu przez zmianę lepkości oleju podstawowego oraz ilość polimeru modyfikującego lepkość.

Z dwóch wielofunkcyjnych, bezpopiołowych zestawów domieszek DD według wynalazku zestaw PIBPSI-1 wykazuje słabsze działanie podwyższające lepkość, ale również umożliwia zmniejszenie ilości polimerów modyfikujących lepkość o jedną trzecią dla klasy SAE 15W-50 w porównaniu z ilością, którą stosuje się w przypadku użycia porównawczej ilości DD Komad 301. W klasie SAE 10W-40 obniżenie zawartości polimeru, tj. jego oszczędności wynosi około 25%, a w klasie 5W-50 około 15%.

Zestaw domieszek PIBPSI-2, który przejawia większe działanie modyfikujące lepkość, w kompozycjach K-4 i K-6, w przypadku stężenia DD wymaganych dla klasy AG według API, umożliwia zastąpienie całej ilości polimerów modyfikujących lepkość dla klas 15W-40 i 10W-40, a w kompozycji klasy 5W-50 przy jego zastosowaniu niezbędna jest tylko jedna trzecia ilości polimerów modyfikujących lepkość w porównaniu z zestawem DD odniesienia. Z lepkości w niskiej i wysokiej temperaturze, które są prawie jednakowe pod względem ich stopniowania, oraz z podobnych lepkości olejów podstawowych wynika, że domieszki DD stosowane jako polimery modyfikujące lepkość w zestawie domieszek według wynalazku podwyższają lepkość olejów w niskiej temperaturze nie więcej, niż zwykłe polimery.

Tabela 8

Zastępowanie polimerów modyfikujących lepkość (V.I.I.) przez PIBPSI-1 i PIBPSI-2

Kompozycja	K-l	K-2	K-4	K-5	K-6	K-7	K-12	K-13	K-14
Klasa SAE	15W-40	15W-40	15W-40	10W-4O	10W-40	10W-40	5W-50	5W-50	SW-50
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
Zastosowane V.I.I., % wagowe V.I.I. -1 ν.Ι.Ι. -3 V. LI. -4	8,7	6,0	-	8,6	6,5	-	11,0	9,5	3,6
Zastosowane dyspergatory, % wagowe Komad-301 PIBPSI-1 PIBPSI-2	7,2	7,2	2,4 8,0	7,2	7,2	12,0	7,2	7,2	12,0
Kinematyczna lepkość oleju podstawowego w 100°C, mm /s	6,6	6,3	6,7	5,9	5,6	5,7	6,1	6,0	6,1

179 150 ciąg dalszy tabeli 8

1	2	3	4	5	_ 6	i 7	8	9	10
Produkt końcowy						¹ _
lepkość kinematyczna w 100°C, mm /s	14,61	14,62	14,33	13,93	14,64	14,25	18,53	18,69	18,2
wskaźnik lepkości	134	138	137	148	152	158	217	217	194
lepkość dynamiczna w-15°C, mPas	3320	3110	3390	-	-	-	-	-	-
w -20°C, mPas	-	-	-	3370	3480	3370	-	-	-
w -25°C, mPas	-	-	-	-	-	-	3410	3310	3480
temperatura płynięcia, °C	-30	-30	-30	-36	-36	-36	poniżej -40	poniżej -40	poniżej -40

Odporność na ścinanie

Z danych o odporności na ścinanie przedstawionych w tablicy 9 wynika, że odporność na ścinanie iniekcyjne według Boscha (ASTM D 3934) kompozycji olejów silnikowych K-7, K-13 i K-14, które częściowo lub w całości zawierają sukcynoimidy jako domieszki modyfikujące lepkość, oraz odporność na ścinanie kompozycji oleju silnikowego K-12, która zawiera sukcynoimid odniesienia (Komad-301) w V.LI. -1 na bazie polimetakrylanu, są podobne.

Tabela 9

Odporność na ścinanie kompozycji olejów według wynalazku

Kompozycja	K-7	K-12	K-13	K-14
Klasa SAE	10W-40	5W-50	5W-50	5W-50
1	2	3	4	5
Zastosowany V.I.L, % wagowe
P.P.D.	0,2	-	-	-
Y.I.I.-1	-	11,0	9,5	3,6
Zastosowany dyspergator, % wagowe
Komad-301	-	7,2	-	-
PIBSI-1	-	-	7,2	-
PIBSI-2	12,0	-	-	12,0
Własności
Lepkość kinematyczna, 100°C, mm /s	14,95	18,53	18,69	17,94
40°C, mm²/s	97,2	94,7	95,7	102,4
Wskaźnik lepkości	161	217	217	194
CCS-15°C, mPas	3100
CCS-25°C, mPas		3410	3310	3260
Ścinanie wg Boscha
Lepkość kinematyczna w 100°C, 30 cykli, mm /s	12,09	13,99	14,77	14,43
S.S.L, %	31	37	31	30
Wskaźnik lepkości,30 cykli	150

179 150 ciąg dalszy tabeli 9

1	2	3	4	5
Lepkość kinematyczna w 100°C, 250 cykli, mm /s	11,70	13,38	14,21	14,01
S.S.I., %	36	41	35	31
Wskaźnik lepkości, 250 cykli	148
Lepkość oleju.podstawowego w 100°C, mm /s	5,8	6,1	6,0	6,1

Działanie w charakterze detergenta-dyspergatora, sprawność na hamowni

Tabela 10 przedstawia wyniki prób na hamowni jako cechę charakterystyczną, decydującą o kwalifikacji kompozycji olejów silnikowych. Kompozycje olejów K-2 i K-3 bada się na hamowniach Petter W-l, M 102 E, Sequence ΠΙΕ i PV 1431. Wartości stopni osadów w silniku w próbach na hamowniach Ml02 E i Sequence ΠΙΕ wykazują znakomite działanie dyspergujące, a wartości liczbowe czystości tłoka na hamowniach Sequence ΙΠΕ i PV 1431 wykazują odpowiednie działanie w charakterze detergenta domieszek zastosowanych w kompozycjach olejów.

Te korzystne zestawy domieszek w kompozycjach według wynalazku wykazują ponadto dobre własności ścierania, zmierzone na hamowni Petter Μ 102E, a zwłaszcza na hamowni Sequence ΠΙΕ, oraz bardzo małe zużycie łożysk, zmierzone na hamowni Petter W-1.

Tabela 10

Próby na hamowni kompozycji zawierających wielofunkcyjny, bezpopiołowy zestaw domieszek DD PIBPST1

Kompozycja	K-2	K-3	CCMC G4/PD-2
Klasa SAE	15W-40	15W-40	Wartość graniczna
1	2	3	4
Zawartość domieszek, % wagowe
P.P.D.	0,2	-
V.I.I.-1	-	1,0
ν.Ι.Ι. -2	6,0	5,2
ZDDP	1,3	1,3
AO	-	0,2
PIBPSI-1	7,2	7,2
1. Petter W-l Zużycie łożysk, mg	Własności 4,7		max. 25
2. Test M 102 E Przeciętna ilość osadów w silniku, stopie	9,4		min. 8,5
Utrata ruchomości pierścieni	ASF=16		ASF=max. 30

179 150 ciąg dalszy tabeli 10

1	2	3	4
Osad na tłokach
Nut 1	30,0		max. 30
Nut 2	19,1		max. 25,9
Zużycie krzywek przeciętnie, pm	3,0		max. 5,7
Zużycie stopek popychaczy przeciętnie, pm	1,9		max. 3,1
3. Test sekwencja UTE Wzrost lepkości w 40°C, %		38	max. 300
Zalakowanie tłoków		9,38	min. 8,9
Zalakowanie stref pierścieni		7,40	min. 3,5
Ilość osadów, stopnie		9,57	min. 9,2
Utrata ruchomości pierścieni i dźwigni zaworów		brak	brak
Zużycie krzywek i popychaczy, przeciętnie, pm maksymalnie, pm		3,7 11,0	max. 30 max. 60
4. Test W 1,6; Hamownia TC (PV 1431) Utrata ruchomości pierścieni (ASF=0)		brak	brak (ASF=0)
Czystość tłoków		70	min. 69,4

Przykład IV. Tabela 11 przedstawia skład koncentratu zestawu domieszek według wynalazku oraz otrzymanej z niego przez rozcieńczenie kompozycji oleju silnikowego.

Tabela 11

Koncentrat zestawu domieszek oraz kompozycja oleju silnikowego otrzymana z niego przez rozcieńczenie (% wagowe)

Skład	P-l	P-2	P-3	P-4	M-l	M-2
1	2	3	4	5	6	7
Składnik„A“ Komad-301 PIBPSI-1 PIBPSI-2	15,6 52	H,4 57,0	6,1 33,0	7,8 26,0	10,4	7,2
Składnik ,3“ P.P.D. (PMD) ZDDP DET	1,3 8,4 22,7	1,3 8,2 22,1	1,0 6,6 17,8	0,7 4,2 11,3	5,0	5,0
Składnik „C“ V.I.I. -3 (PIP)			35,5			6,5

179 150 ciąg dalszy tabeli 11

1	2	3	4	5	6	7
Olej podstawowy SN-150				50,0
Mieszanina olejów podstawowych 15W-40					84,6	81,3

Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 70 egz.

Cena 4,00 zł.

Claims

Zastrzeżenia patentowe

1. Kompozycja uniwersalnego oleju silnikowego zawierająca domieszki, która składa się z oleju podstawowego odpowiedniego dla oleju silnikowego oraz domieszek, znamienna tym, że zawiera od 1,5 do 55% wagowych zestawu domieszek, który każdorazowo składa się z zawierających jedną lub większą liczbę domieszek składników „A“, i „B“ i ewentualnie „C“, przy czym poszczególne składniki mają następujące składy:

Składnik „A”

- 10-100% wagowych wielofunkcyjnej, bezpopiołowej, działającej w charakterze detergenta-dyspergatora kompozycji domieszek lub jej olejowego roztworu, przy czym ta wielofunkcyjna, bezpopiołowa, działająca w charakterze detergenta-dyspergatora kompozycja domieszek zawiera także składniki polimeryczne, wykazujące jednakowe lub różne wartości liczbowe przeciętnej masy cząsteczkowej, które to składniki otrzymuje się przez podstawienie pochodnej poliolefinowej, korzystnie pochodnej PIB, szczepionej jednym lub więcej kwasem dwukarboksylowym i/lub bezwodnikiem dwukarboksylowym oraz jednym lub więcej nie mającym charakteru kwasowego komonomerem z etylenowym podwójnym wiązaniem oraz wykazującym wartość liczbową średniej masy cząsteczkowej przynajmniej 800, związkiem zawierającym grupę aminową i/lub iminową i/lub wodorotlenową, oraz łańcuch polioleifinowy tych składników polimerycznych zawiera przeciętnie 1,6-20 pochodnych kwasów, a udział cząsteczek zawierających więcej niż jedną pochodną kwasu wynosi przynajmniej 25% wagowych, przy czym te pochodne mogą być pochodnymi imidowymi i/lub amidowymi i/lub estroamidowymi oraz

- 0-90% wagowych zwykłych pochodnych kwasu alkenylobursztynowego, takich jak pochodne imidowe i/lub estrowe i/lub estroamidowe;

Składnik „B”

- jedną lub więcej zwykłych domieszek, takich jak domieszki, działające w charakterze detergenta-dyspergatora, o różnych liczbach zasadowych i o różnych zawartościach metali, z przeciwutleniaczami, substancjami zmniejszającymi tarcie, inhibitorami ścierania, inhibitorami korozji, środkami przeciwpieniącymi i substancjami obniżającymi temperaturę płynięcia;

Składnik „C”

- jeden lub więcej zwykłych polimerów podwyższających lepkość i wskaźnik lepkości; przy czym stosunki wagowe składników „A“, „B“ i „C “ wynoszą 15-85:15-85:0-70.
2. Kompozycja według zastrz. 1, znamienna tym, że zawiera składnik ,,A“ złożony z takich składników polimerycznych, które są szczepione bezwodnikiem maleinowym.
3. Kompozycja według zastrz. 1 lub 2, znamienna tym, że zawiera składnik „A“ złożony z takich składników polimerycznych, które otrzymuje się jako poliolefiny przez podstawienie poliizobutylenów o liczbowej wartości przeciętnej masy cząsteczkowej wynoszącej od 1300 do 3000.
4. Kompozycja według zastrz. 1, znamienna tym, że zawiera składnik ,,A“ złożony z przynajmniej dwóch takich składników polimerycznych, które mają różne wartości liczbowe przeciętnej masy cząsteczkowej - niższą (M^) i wyższą (M_nII), przy czym wartość liczbowa przeciętnej masy cząsteczkowej składnika polimerycznego o niższej wartości liczbowej przeciętnej masy cząsteczkowej jest mniejsza od sześciokrotnej wartości przeciętnej masy cząsteczkowej wyjściowego poliolefinu, a stosunek przeciętnej masy cząsteczkowej składnika polimerycznego o niższej wartości liczbowej przeciętnej masy cząsteczkowej do przeciętnej masy cząsteczkowej składnika polimerycznego o wyższej wartości liczbowej przeciętnej

179 150 masy cząsteczkowej wynosi 3-50:1, korzystnie 10-20:1, zaś stosunek masy składnika polimerycznego o niższej wartości liczbowej przeciętnej masy cząsteczkowej do masy składnika o wyższej wartości liczbowej przeciętnej masy cząsteczkowej wynosi 0,01-5:1.
5. Kompozycja według zastrz. 1, znamienna tym, że zawiera składnik „B“, złożony z organicznych soli wapnia lub magnezu, takich jak sulfoniany, fenolany, salicylany lub ich mieszaniny, jako domieszkę działającą w charakterze detergenta-dyspergatora, o różnych liczbach zasadowych i różnych zawartościach metali.
6. Kompozycja według zastrz. 1, znamienna tym, że zawiera 0,6-26% wagowych składnika „A“, 0,3-18,6% wagowych składnika „B“ i 0-25% wagowych składnika „C “.
7. Kompozycja oleju smarnego, składająca się z oleju podstawowego odpowiedniego dla oleju smarnego oraz domieszek, znamienna tym, że zawiera od 1,5 do 55% wagowych zestawu domieszek, który każdorazowo składa się ze składników „A“, „B“ i ewentualnie „C“, zawierających jedną lub większą liczbę domieszek, przy czym te składniki posiadają następujące składy:

Składnik „A“

- 10-100% wagowych wielofunkcyjnej, bezpopiołowej, działającej w charakterze detergenta-dyspergatora kompozycji domieszek lub jej olejowego roztworu, przy czym ta wielofunkcyjna, bezpopiołowa, działająca w charakterze detergenta-dyspergatora kompozycja domieszek zawiera także składniki polimeryczne, wykazujące jednakowe lub różne wartości liczbowe przeciętnej masy cząsteczkowej, które to składniki otrzymują się przez podstawienie pochodnej poliolefinowej, korzystnie pochodnej PIB, szczepionej jednym lub więcej kwasem dwukarboksylowym i/lub bezwodnikiem dwukarboksylowym oraz jednym lub więcej nie mającym charakteru kwasowego komonomerem z etylenowym podwójnym wiązaniem oraz wykazującym wartość liczbową średniej masy cząsteczkowej przynajmniej 800, związkiem zawierającym grupę aminową i/lub iminową i/lub wodorotlenową, oraz łańcuch polioleifinowy tych składników polimerycznych zawiera przeciętnie 1,6-20 pochodnych kwasów, a udział cząsteczek zawierających więcej niż jedną pochodną kwasu wynosi przynajmniej 25% wagowych, przy czym te pochodne mogą być pochodnymi imidowymi i/lub amidowymi i/lub estroamidowymi oraz

- 0-90% wagowych zwykłych pochodnych kwasu alkenylobursztynowego, takich jak pochodne imidowe i/lub estrowe i/lub estroamidowe

Składnik ,3“

- jedną lub więcej zwykłych domieszek, takich jak domieszki, działające w charakterze detergenta-dyspergatora, o różnych liczbach zasadowych i o różnych zawartościach metali, z przeciwutleniaczami, substancjami zmniejszającymi tarcie, inhibitorami ścierania, inhibitorami korozji, środkami przeciwpieniącymi i substancjami obniżającymi temperaturę płynięcia;

Składnik „C“

- jeden lub więcej zwykłych polimerów podwyższających lepkość i wskaźnik lepkości; przy czym stosunki wagowe składników „A“, ,3“ i »C“ wynoszą 15-85:15-85:0-70.
8. Kompozycja według zastrz. 7, znamienna tym, że zawiera składnik ,,A“, złożony z takich składników polimerycznych, które są szczepione bezwodnikiem maleinowym.
9. Kompozycja według zastrz. 7 lub 8, znamienna tym, że zawiera składnik „A“, złożony z takich składników polimerycznych, które otrzymuje się jako poliolefiny przez podstawienie poliizobutylenów o liczbowej wartości przeciętnej masy cząsteczkowej wynoszącej od 1300 do 30000.
10. Kompozycja według zastrz. 7, znamienna tym, że zawiera składnik „A“ złożony z przynajmniej dwóch takich składników polimerycznych, które mają różne wartości liczbowe przeciętnej masy cząsteczkowej - niższą (M^) i wyższą (M^), przy czym wartość liczbowa przeciętnej masy cząsteczkowej składnika polimerycznego o niższej wartości liczbowej przeciętnej masy cząsteczkowej jest mniejsza od sześciokrotnej wartości przeciętnej masy cząsteczkowej wyjściowego poliolefinu, a stosunek przeciętnej masy cząsteczkowej składnika polimerycznego o niższej wartości liczbowej przeciętnej masy cząsteczkowej do przeciętnej

179 150 masy cząsteczkowej składnika polimerycznego o wyższej wartości liczbowej przeciętnej masy cząsteczkowej wynosi 3-50:1, korzystnie 10-20:1, zaś stosunek masy składnika polimerycznego o niższej wartości liczbowej przeciętnej masy cząsteczkowej do masy składnika o wyższej wartości liczbowej przeciętnej masy cząsteczkowej wynosi 0,01-5:1.
11. Kompozycja według zastrz. 7, znamienna tym, że zawiera składnik „B“, złożony z organicznych soli wapnia lub magnezu, takich jak sulfoniany, fenolany, salicylany lub ich mieszaniny, jako domieszkę działającą w charakterze detergenta-dyspergatora, o różnych liczbach zasadowych i różnych zawartościach metali.
12. Kompozycja według zastrz. 7, znamienna tym, że zawiera 0,6-26% wagowych składnika ,A“, 0,3-18,6% wagowych składnika „B“ i 0-25% wagowych składnika „C“.
13. Zestaw domieszek, który nadąje się do kompozycji olejów smarnych, -znamienny tym, że zawiera 15-100% wagowych składników „A“, „B“ i ewentualnie „C“, które każdorazowo zawierają jedną lub większą liczbę domieszek, oraz 0-85% wagowych rozcieńczalnika, przy czym te składniki posiadają następujące składy:

Składnik „A“

- 10-100% wagowych wielofunkcyjnej, bezpopiołowej, działającej w charakterze detergenta-dyspergatora kompozycji domieszek lub jej olejowego roztworu, przy czym ta wielofunkcyjna, bezpopiołowa, działająca w charakterze detergenta-dyspergatora kompozycja domieszek zawiera także składniki polimeryczne, wykazujące jednakowe lub różne wartości liczbowe przeciętnej masy cząsteczkowej, które to składniki otrzymuje się przez podstawienie pochodnej poliolefinowej, korzystnie pochodnej PIB, szczepionej jednym lub więcej kwasem dwukarboksylowym i/lub bezwodnikiem dwukarboksylowym oraz jednym lub więcej nie mającym charakteru kwasowego komonomerem z etylenowym podwójnym wiązaniem oraz wykazującym wartość liczbową średniej masy cząsteczkowej przynajmniej 800, związkiem zawierającym grupę aminową i/lub iminową i/lub wodorotlenową, oraz łańcuch polioleifinowy tych składników polimerycznych zawiera przeciętnie 1,6-20 pochodnych kwasów, a udział cząsteczek zawierających więcej niż jedną pochodną kwasu wynosi przynajmniej 25% wagowych, przy czym te pochodne mogą być pochodnymi imidowymi i/lub amidowymi i/lub estroamidowymi oraz ₍ - 0-90% wagowych zwykłych pochodnych kwasu alkenylobursztynowego, takich jak pochodne imidowe i/lub estrowe i/lub estroamidowe;

Składnik „B“

- jedną lub więcej zwykłych domieszek, takich jak domieszki, działające w charakterze detergenta-dyspergatora, o różnych liczbach zasadowych i o różnych zawartościach metali, z przeciwutleniaczami, substancjami zmniejszającymi tarcie, inhibitorami ścierania, inhibitorami korozji, środkami przeciwpieniącymi i substancjami obniżającymi temperaturę płynięcia;

Składnik „C“

- jeden lub więcej zwykłych polimerów podwyższających lepkość i wskaźnik lepkości; przy czym stosunki wagowe składników „A“, „B“ i „C“ wynoszą 15-85:15-85:0-70.
14. Zestaw według zastrz. 13, znamienny tym, że zawiera składnik „A“, złożony z takich składników polimerycznych, które są szczepione bezwodnikiem maleinowym.
15. Zestaw według zastrz. 13 lub 14, znamienny tym, że zawiera składnik ,,A“, złożony z takich składników polimerycznych, które otrzymuje się jako poliolefiny przez podstawienie poliizobutylenów o liczbowej wartości przeciętnej masy cząsteczkowej wynoszącej od 1300 do 30000.
16. Zestaw według zastrz. 13, znamienny tym, że składnik „A“ złożony z przynajmniej dwóch takich składników polimerycznych, które mają różne wartości liczbowe przeciętnej masy cząsteczkowej - niższą (M^) i wyższą (M_nII), przy czym wartość liczbowa przeciętnej masy cząsteczkowej składnika polimerycznego o niższej wartości liczbowej przeciętnej masy cząsteczkowej jest mniejsza od sześciokrotnej wartości przeciętnej masy cząsteczkowej wyjściowego polioiefmu, a stosunek przeciętnej masy cząsteczkowej składnika polimerycznego o niższej wartości liczbowej przeciętnej masy cząsteczkowej do przeciętnej masy cząsteczkowej

179 150 składnika polimerycznego o wyższej wartości liczbowej przeciętnej masy cząsteczkowej wynosi 3-50:1, korzystnie 10-20:1, zaś stosunek masy składnika polimerycznego o niższej wartości liczbowej przeciętnej masy cząsteczkowej do masy składnika o wyższej wartości liczbowej przeciętnej masy cząsteczkowej wynosi 0,01-5:1.
17. Zestaw według zastrz. 13, znamienny tym, że zawiera składnik „B“, złożony z organicznych soli wapnia lub magnezu, takich jak sulfoniany, fenolany, salicylany lub ich mieszaniny, jako domieszkę działającą w charakterze detergenta-dyspergatora, o różnych liczbach zasadowych i różnych zawartościach metali.
18. Zestaw według zastrz. 13, znamienny tym, że zawiera 0,6-26% wagowych składnika „A“, 0,3-18,6% wagowych składnika „B“ i 0-25% wagowych składnika „C“.

* * *

Niniejszy wynalazek dotyczy pozbawionej chlorowców i zawierającej domieszki kompozycji uniwersalnego oleju silnikowego i oleju smarnego o podwyższonej trwałości oraz ewentualnie o niskiej zawartości fosforu, która składa się z oleju podstawowego i zestawu domieszek. Wynalazek ten dotyczy ponadto zastosowanego zestawu domieszek.

W celu spełnienia wymagań silników z zapłonem iskrowym lub silników Diesla w olejach silnikowych stosuje się następujące grupy domieszek:

- polimery podwyższające lepkość i wskaźnik lepkości oraz obniżające temperaturę płynięcia,

- bezpopiołowe dyspergatory,

- detergenty zawierające metal,

- inhibitory (inhibitory utleniania, inhibitory korozji, inhibitory rdzewienia i tym podobne środki),

- inhibitory ścierania.

Domieszki w konwencjonalnych olejach silnikowych można sklasyfikować w pięć grup na podstawie ich działania i struktury. Do pierwszej grupy należą domieszki wielkocząsteczkowe (M_n = 5000 - 2000000), głównie domieszki homopolimerowe i kopolimerowe, które zazwyczaj wykazują działanie podwyższające lepkość i wskaźnik lepkości oraz obniżające temperaturę płynięcia.

Przez wbudowanie polarnych, zasadowych grup w strukturę kopolimeru można uzyskiwać domieszki o ubocznym działaniu w charakterze detergenta-dyspergatora (dalej oznaczanym skrótem DD), których stosowanie umożliwia pewne zmniejszenie stężenia niskocząsteczkowych domieszek DD (M_n < 2000) w kompozycjach olejowych silnikowych. Najlepiej znanymi przedstawicielami takich domieszek są polialkilometakryłany (PMA) i ich pochodne, kopolimery etylenowo-propylenowe (OCP), kopolimery styrenowo-butadienowe (SBCP) oraz poliizopropen (PIP).

Inną grupą domieszek, których stosowanie rozwinęło się bardzo szybko, tworząc tzw. bezpopiołowe domieszki DD. Ich zastosowanie z rosnącym ilościowym udziałem jest uzasadnione tym, że wymagania związane z podwyższaniem sprawności, stawiane nowym konstrukcjom silników - takie jak zmniejszenie powstawania nagaru, zatruwania środowiska przez emisję metali oraz działań prowadzących do uszkodzenia materiałów uszczelniających - mogą być spełnione zadowalająco jedynie przez dalszy rozwój bezpopiołowych domieszek DD oraz przez ich stosowanie w podwyższonych stężeniach. Jako niskocząsteczkowe (M_n < 2000) bezpopiołowe domieszki DD stosuje się głównie imidowe, amidowe lub estrowe pochodne kwasów polialkenylobursztynowych, zasady Mannicha o podstawowej strukturze poliizobutenowej, aminy poliolefinowe oraz podobne im substancje.

Trzecią, czwartą i piątą grupę domieszek tworzą domieszki o dalszych działaniach. Domieszki te obejmują szereg związków, które wykazują bardzo ważne działania z punktu widzenia ich stosowania.

179 150

Do grup tych należą np. detergenty zawierające metale, inhibitory utleniania, inhibitory korozji, środki zmniejszające tarcie oraz inhibitory ścierania, a także środki przeciwpieniące. Znane są liczne odmiany takich środków zawierających metale oraz bezpopiołowych i wybiera się je oraz stosuje, na ogół biorąc, również z uwagi na ich oddziaływania wzajemne, które mogą być synergiczne lub antagonistyczne, na podstawie badań laboratoryjnych oraz prób na hamowni.

Podczas prac rozwojowych, prowadzonych w ciągu ostatnich 15 lat, zmieniono kompozycje olejów silnikowych, z jednej strony przez zastosowanie nowych domieszek o wzmożonym działaniu, które w większym stopniu spełniają nowe wymagania, a z drugiej strony przez nowe modyfikacje struktur domieszek stosowanych z powodzeniem wcześniej, tj. przez otrzymywanie domieszek wykazujących oprócz głównego działania również działanie dodatkowe, których stosowanie umożliwia dalsze podwyższenie stopnia skuteczności lub obniżenie niezbędnego ich stężenia do określonego poziomu. Tak np. przez chemiczną modyfikację struktur domieszek stosowanych w kompozycjach zmniejsza się skutecznie także niepożądane działania uboczne, jak uszkadzanie materiałów uszczelniających lub korozję stopów łożyskowych. Działanie DD podwyższa się np. przez modyfikację bezpopiołowych domieszek sukcynoimidowych kwasami organicznymi (opis patentowy EP 0 537 386), albo przez optymalizację struktur polietyleno-poliamin używanych do syntezy.

Przez szczepienie grupami polarnymi konwencjonalnych kopolimerów etylenowopropylenowych, podwyższających lepkość i wskaźnik lepkości, wzmaga się' skutecznie uboczne działanie DD (opis patentowy EP 0 400 866). Mieszane polimery kopolimerów etyleno-propylenowych, zaszczepione polimetakrylanami, nadają się do stabilizacji mieszanin różnych polimerów, podwyższających lepkość oraz wskaźnik lepkości.

Szkodliwe działanie na fluoroelastomerowe materiały uszczelniające zwykłych niskocząsteczkowych domieszek alkenylosukcynoimidowycłumożna skutecznie obniżyć mocnymi kwasami nieorganicznymi (opis patentowy USA 5.114.402).

Według opisu patentowego EP 0 265 658 przez zastosowanie nowych pochodnych cynkowych soli kwasów poliizobutenylobursztynowych można skutecznie podwyższyć odporność kompozycji olejowych na utlenianie w wysokich temperaturach i na tworzenie nagaru. Według opisu patentowego EP 051 998 przez.zastosowanie estrowych pochodnych kwasów polialkenylobursztynowych, glikolu etylenowego i kwasów tłuszczowych można osiągnąć również, oprócz wysokiego działania DD i podwyższonej trwałości łożysk, korzystne działanie obniżające tarcie.

Domieszki, które oprócz podwyższonego działania DD i lepszej kompatybilności z materiałami uszczelniającymi wykazują większe uboczne działanie podwyższające lepkość i wskaźnik lepkości, można otrzymywać przez wydłużenie bocznych łańcuchów polimerowych poliizobutenylosukcynoimidów do masy cząsteczkowej 5000 i przez syntezę tzw. domieszek polisukcynoimidowych (opisy patentowe USA 4 234 435, WO 91/04 959, WO 90/03 359 i EP0 271 937).

Takie domieszki o przeciętnej masie cząsteczkowej, wynoszącej niekiedy dziesiątki tysięcy, można otrzymywać przez syntezę takich substancji acylujących, które w swych cząsteczkach w danym przypadku wiążą łańcuch poliolefinowy większy od bezwodnika bursztynowego (BA).

Przez reakcję wymiany takich związków pośrednich i polialkileno-poliamin i/lub polialkoholi i/lub alkanoloamin można syntezować - nawet w przypadku poliolefm o podwyższonej przeciętnej masie cząsteczkowej w porównaniu ze zwykle stosowanymi cząsteczkami (M_n = 1500 - 5000) - domieszki z dużymi grupami polarnymi (imidowymi, amidowymi lub estrowymi) o zwiększonym działaniu DD. Struktury znanych domieszek i znane sposoby ich otrzymywania są wprawdzie różne, ale we wszystkich przypadkach kompozycji zawierających takie domieszki można wykazać podwyższenie działania DD oraz takie uboczne działanie podwyższające lepkość i wskaźnik lepkości, które umożliwia zmniejszenie ilości

179 150 zwykłego polimeru, niezbędnego dla uzyskania określonego poziomu lepkości, o 10-30%, a przez to obniżenie kosztów domieszkowania.

Mimo osiągniętych wyżej opisanych wyników w rozwijaniu wielkocząsteczkowych sukcynoimidów (M_n > 2000) stosowanie konwencjonalnych polimerów podwyższających lepkość i wskaźnik lepkości przy otrzymywaniu uniwersalnych olejów silnikowych pozostaje podstawowym warunkiem. W celu dalszego zmniejszenia ich używania można jednak zaobserwować również inne dążenia.

Stosowane ilości polimerów podwyższających lepkość oraz wskaźnik lepkości można zmniejszyć np. przez użycie olejów podstawowych otrzymywanych w procesie hydrokrakingu lub syntetycznych olejów podstawowych (polialfaolefinów, dwuestrów i podobnych im substancji) o coraz wyższych wskaźnikach lepkości. Konwencjonalne polimery podwyższające lepkość i wskaźnik lepkości spełniają w olejach smarnych korzystne działanie, ale ich nietrwałe produkty rozkładu, powstające podczas stosowania kompozycji oraz pod działaniem utworzonych zanieczyszczeń chemicznych, w ostrych warunkach (takich jak wysoka temperatura i mechaniczne obciążenie) sprzyjają powstawaniu nierozpuszczalnych, podobnych do żywicy nagarów i w konsekwencji przyczyniają się do zanieczyszczania silnika. Wskutek zmniejszania masy cząsteczkowej postępującego wraz z rozkładem polimery te mogą zapewnić żądaną lepkość i wymagany wskaźnik lepkości już tylko w mniejszej masie olejów smarnych. Jakość olejów silnikowych można więc dalej polepszyć przez zastosowanie polimerów o podwyższonej trwałości.

Podczas badań doszło do nieoczekiwanego odkrycia, że przez zastosowanie określonej ilości odpowiednio wybranych olejów podstawowych, różnych zwykłych domieszek oraz nowej, wielofunkcyjnej, bezpopiołowej kompozycji domieszkowej DD można otrzymać kompozycje olejów silnikowych i smarnych o podwyższonej odporności na ścinanie, które zawierają zwykłe polimery podwyższające lepkość i wskaźnik lepkości w znacznie zmniejszonej ilości lub w ogóle ich nie zawierają.