Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania nowych zwiazków izochinoliniowych, uzy¬ tecznych jako srodki blokujace plytke nerwowo-miesniowa, zwiotczajace miesnie szkieletowe, stosowane podczas zabiegów chirurgicznych.Srodki blokujace plytke nerwowo-miesniowa stosuje sie w zabiegach znieczulajacych dla zwiotczenia miesni szkieletowych w czasie operacji chirurgicznej i podczas intubacji tchawicy.Srodki te stosuje sie praktycznie we wszystkich dziedzinach chirurgii. Ogólnie, w uzyciu znajduja sie dwa typy srodków blokujacych plytke nerwowo-miesniowa, a mianowicie srodki o polaryzacyj¬ nym mechanizmie dzialania i srodki o depolaryzacyjnym mechanizmie dzialania.Do srodków o polaryzacyjnym mechanizmie dzialania naleza d-tubokuraryna, pankuronium, gallamina, dwuallilotoksyfeneryna i toksyferyna, bedace lekami o dlugotrwalym dzialaniu, oraz atrakurium i wekuronium, bedace lekami o srednio dlugim okresie dzialania. Do srodków o depolaryzacyjnym mechanizmie dzialania naleza sukcynylocholina i dekametonium.Wszystkie znane srodki o polaryzacyjnym mechanizmie dzialania przy ich stosowaniu w celu zwiotczenia miesni szkieletowych podczas zabiegu chirurgicznego wykazuja dlugotrwale dzialanie, np. wciagu 60-180 minut w przypadku czlowieka. Z kolei srodki o depolaryzacyjnym mechanizmie dzialania dzialaja krócej, np. sukcynylocholina powoduje zwiotczenie miesni szkieletowych czlo¬ wieka na przeciag okolo 5-15 minut.Ze stosowaniem srodków o polaryzacyjnym mechanizmie dzialania o dlugotrwalym dzialaniu wiaza sie efekty uboczne. Przykladowo, gallamina i pankuronium moga wywolac czestoskurcz, a d-tubokuraryna i dwuallilotoksyferyna moga spowodowac obnizenie cisnienia krwi. Srodki o polaryzacyjnym mechanizmie dzialania dzialajace srednio dlugo lub o dlugotrwalym dzialaniu nie sa w stanie wywolac gwaltownego porazenia nerwowo-miesniowego. Srodki o polaryzacyjnym mechanizmie dzialania mozna farmakologicznie antagonizowac inhibitorami acetylocholinoeste- razy, co moze czynic koniecznym podanie drugiego leku, który sam w sobie moze wywolywac efekty uboczne, np. rzadkoskurcz, kurcz miesni brzusznych i wysiek z oskrzeli. Tak wiec, dla2 146 066 zniesienia tych ubocznych efektów dzialania inhibitorów acetylocholinoeterazy moze byc konie¬ czne podanie trzeciego leku, srodka antycholinergicznego, np. atropiny.Jedynym obecnie dostepnym srodkiem o krótkotrwalym dzialaniu, przeznaczonym do zasto¬ sowan terapeutycznych, jest sukcynylocholina, bedaca srodkiem o depolaryzacyjnym mechaniz¬ mie dzialania. Srodki farmakologiczne dzialajace antagonistycznie na srodki o depolaryzacyjnym mechanizmie dzialania nie sa dotychczas znane, totez dzialania tych ostatnich nie mozna odwrócic w organizmie pacjenta, który zaczyna wykazywac niepokojace objawy lub w przypadku konie¬ cznosci szybkiego przywrócenia stanu sprzed podania srodka. W wiekszosci przypadków dzialania srodków o depolaryzacyjnym mechanizmie dzialania niejest konieczne, jednak u pewnych pacjen¬ tów dzialanie sukcynylocholinyjest znacznie wydluzone ze wzgledu na anormalna przemiane tego srodka w organizmie.Srodki o depolaryzacyjnym mechanizmie dzialania, których dzialanie polega poczatkowo na wywolaniu skurczu miesni szkieletowych i pobudzeniu miesni gladkich, moga takze w pewnych przypadkach wywolywac takie skutki uboczne jak zwiekszone cisnienie sródgalkowe i napiecie wewnatrzzoladkowe, niemiarowosc serca, wydzielanie potasu i bóle miesniowe. Teefekty uboczne wlasciwe srodkom o depolaryzacyjnym mechanizmie dzialania nie wystepuja w przypadku srod¬ ków o polaryzacyjnym mechanizmie dzialania. Jest zatem oczywiste i wiadome klinicystom od ponad 25 lat, ze istnieje zapotrzebowanie na srodek blokujacy plytke nerwowo-miesniowa, który laczylby w sobie krótkotrwale dzialanie srodków o depolaryzacyjnym mechanizmie dzialania z wlasciwosciami srodków o polaryzacyjnym mechanizmie dzialania, to znaczy stosunkowo nie¬ wielka liczba efektów ubocznych i zdolnoscia do farmakologicznego znoszenia dzialania.Obecnie nieoczekiwanie odkryto, ze nowe zwiazki wytwarzane sposobem wedlug wynalazku sa srodkami blokujacymi plytke nerwowo-miesniowa o duzej mocy i krótkotrwalym dzialaniu,np. 10 minut u malp. Sa to srodki o polaryzacyjnym mechanizmie dzialania, które to dzialanie mozna znosic farmakologicznie, a przy tym zaczynaja one dzialac stosunkowo szybko, co jest cecha o wielkim znaczeniu w przypadku koniecznosci naglej interwencji chirurgicznej. Sposobem wedlug wynalazku wytwarza sie nowe zwiazki izochinoliniowe o ogólnym wzorze 1, w którym X" oznacza anion.Cecha sposobu wedlug wynalazku jest to, ze zwiazek o ogólnym wzorze 2, w którym X~ ma wyzej podane znaczenie, a Y moze oznaczac grupe hydroksylowa, atom chloru, atom bromu, atom jodu lub grupe p-toluenosulfonyloksylowa, sprzega sie ze zwiazkiem o ogólnym wzorze 3, w którym Z oznacza grupe hydroksylowa, atom chloru, atom bromu lub grupe Ci-C4-alkilokarbo- nyloksylowa, korzystnie atom chloru.Zwiazki o wzorze 1 zawieraja centra chiralnosci na atomach wegla w pozycjach 1 i 1' w ugrupowaniach izochinoliniowych, a zatem kazde z tych centrów moze miec konfiguracje R lub S.Konfiguracja R jest konfiguracja otrzymywana z uzyciem /-/ - 5'-metoksylaudanozyny, identyfi¬ kowanej takze jako /R/-/ — /-/ — 5'-metoksylaudanozyna, której wytwarzanie opisano w przykladach. Zwiazki, w których oba centra chiralnosci maja konfiguracje R nie wykazuja zasadni¬ czo dzialan ubocznych przy dawkach, w których przewidywane jest ich zastosowanie kliniczne, natomiast ich odpowiednie enancjomery, to jest zwiazki o konfiguracji S na obu centrach, moga przy klinicznych dawkach powodowac niekorzystnie efekty w ukladzie sercowo-naczyniowym, takie jak efekty zwiazane z wydzielaniem histaminy.Takwiec zwiazki o wzorze 1, w którym centra chiralnosci w pozycjach lii' maja konfiguracje R tworza korzystna podgrupe.Zwiazki o wzorze 1 zawieraja takze podwójne wiazanie alkenowe, totez moga istniec w konfiguracji E lub Z, np. w konfiguracji E. Co wiecej, podstawniki przy kazdym z IV-rzedowych atomów azotu, moga takze istniec w konfiguracji R lub S. W rezultacie, kazdy z izomerów geometrycznych (E lub Z) zwiazków z korzystnej podgrupy (konfiguracja R na centrach chiralnosci w pozycjach lii') moze istniec w postaci trzech diastereoizomerów, a mianowicie RR—RR, RS—RS i RR—RS. Diastereoizomer RS—RR jest równowazny diastereoizomerowi RR—RS. Tak wiec ogólem moze istniec 6 diastereoizomerów. Zakresem wynalazku objety jest sposób wytwarza¬ nia poszczególnych diastereoizomerów sposród 6 diastereoizomerów , jak i ich mieszanin.W kazdym zestawie diastereoizomerów najsilniej dzialajacymi zwiazkami sa zwiazki o konfi¬ guracji RS—RS i RS—RR, przy czym ich dzialanie jest w zaskakujaco wysokim stopniu silniejsze od dzialania diastereoizomerów RR—RR. Jednak najkorzystniejsze pod wzgledem sily dzialania i146 066 3 kosztów wytwarzania lacznie sa nie poszczególne diastereoizomery lecz mieszaniny wszystkich trzech diastereoizomerów. W mieszaninie takiej korzystnie diastereoizomery RS—RS i RR iRS razem powinny stanowic wieksza czesc, a zwlaszcza powyzej 70%, a nawet powyzej 80% lub 90% (udzial wagowy). W rzeczywistosci jest nawet korzystniejsze, aby mieszanina zawierala 1-15% (udzial wagowy) diastereoizomeru RR—RR, 38-50% (udzial wagowy) diastereoizomeru RR—RS i 40-56% (udzial wagowy) diastereoizomeru RS—RS.Dzialanie farmakologiczne zwiazków o wzorze 1 wynika z charakteru dwukationu, tak wiec rodzaj anionu X~ jest stosunkowo malo wazny, jakkolwiek dla zastosowan terapeutycznych winien to byc korzystnie anion farmakologicznie dopuszczalny. Przykladami farmakologicznie dopu¬ szczalnych anionów sa aniony jodku, metanosulfonianu, p-toluenosulfonianu, bromku, chlorku, wodorosiarczanu, siarczanu/2, fosforanu/3, wodorofosforanu/2, octanu, benzenosulfonianu, pólbursztynianu, bursztynianu/2, maleinianu, naftalenosulfonianu i propionianu. Sole farmako¬ logicznie dopuszczalne, a takze sole nie bedace takimi, znajduja zastosowanie w operacjach wyodrebniania i/lub oczyszczania zwiazków, a ponadto sole nie bedace farmakologicznie dopu¬ szczalnymi sa równiez uzyteczne jako zwiazki, które mozna znanymi sposobami przeprowadzac w sole farmakologicznie dopuszczalne.Sprzeganie zwiazków o wzorach 2 i 3 mozna realizowac znana metoda, np. mieszajac roztwór zwiazków, w którym zwiazek o wzorze 2 obecny jest w nadmiarze, w takim rozpuszczalniku jak 1,2-dwuchloroetan, w temperaturze pokojowej lub podwyzszonej.Konfiguracja geometryczna zwiazku o wzorze 1, bedacego produktem sprzegania zwiazków 2 i 3, odpowiada konfiguracji geometrycznej zwiazku o wzorze 2. Takwiec, np. w celu otrzymania *, zwiazku o konfiguracji E, nalezy stosowac zwiazek o wzorze 2 o konfiguracji E. Produkt sprzegania zwiazków o wzorach 2 i 3 ma na ogól postac mieszaniny izomerów optycznych, w których wieksza czesc stanowi polaczenie optycznych izomerów RS—RS i RR—RS. W razie potrzeby jeden lub wieksza liczbe diastereoizomerów mozna wyodrebnic znanymi sposobami, np. technika chro¬ matograficzna.Zwiazki o wzorze 2 mozna wytwarzac ze zwiazku o wzorze 4, poddajac go reakcji ze zwiazkiem o ogólnym wzorze 5, w którym X odpowiada zdefiniowanemu powyzej anionowi X", a potem ewentualnie przeprowadzajac anion X~ w powstalym zwiazku o wzorze 2 w inny anion. Reakcje miedzy zwiazkami o wzorach 4 i 5 korzystnie prowadzi sie znana metoda, np. w temperaturze wrzenia pod chlodnica zwrotna, w rozpuszczalniku, takim jak butanon-2, w obecnosci zasady, takiej jak weglan sodowy. We wzorze 5 X korzystnie oznacza atom jodu, przy czym zwiazek taki wytwarza sie in situ, ze zwiazkiem o wzorze 5, w którym X oznacza atom chloru i jodku sodowego.W korzystnym przypadku, to jest gdy X we wzorze 5 oznacza atom jodu, anionem X~ w zwiazku o wzorze 2, powstalym w reakcji zwiazków o wzorach 4 i 5, jest anion jodkowy. W przypadku tym korzystnie przeprowadza sie nastepnie anion jodkowy w anion farmakologicznie dopuszczalny, np. anion chlorkowy, stosujac znane metody.Zwiazki o wzorach 3,4 i 5 sa dostepne w handlu lub mozna je wytworzyc znanymi sposobami lub sposobami analogicznymi do znanych sposobów wytwarzania zwiazków o analogicznej budowie.Zwiazki o wzorze 2 sa zwiazkami nowymi. Jak podano powyzej, zwiazki o wzorze 1 sa uzyteczne jako srodki blokujace plytke nerwowo-miesniowa podczas zabiegów chirurgicznych i intubacji tchawicy, przy ich podawaniu pozajelitowym, np. domiesniowo lub dozylnie, w postaci roztworu. Zwiazki te mozna zatem stosowac w sposobie wywolywania zwiotczenia miesni u ssaków, polegajacym na tym, ze ssakowi, zwierzeciu lub czlowiekowi, podaje sie zwiazek o wzorze 1 w ilosci skutecznej dla zablokowania plytki nerwowo-miesniowej. Zwiazki o wzorze 1 mozna podawac ludziom oraz malpom i innym ssakom dla wywolania blokady nerwowo-miesniowej.Dawka dla danego pacjenta rózni sie w zaleznosci od wlasciwych gatunkowi pacjenta cech. Dawka dozylna zwiazku o wzorze 1, odpowiednia dla wywolania porazenia u ssaka, wynosi 0,01-0,50 mg/kg wagi ciala, a najkorzystniej 0,025-0,3 mg/kg wagi ciala, przy czym dawka ta wyznaczona jest w oparciu o mase dwukationu, który stanowi substancje czynna. Dawka domiesniowa jest od dwu- do czterokrotnie wyzsza od dawki dozylnej.Dzialanie zwiazków o wzorze 1 mozna zniesc stosujac znane inhibitory acetylocholinoeste- razy, takie jak neostygmina i edrofonium, przy czym dzialanie to wydaje sie pozbawione efektów ubocznych zwiazanych ze stosowaniem znanych srodków o polaryzacyjnym mechanizmie dziala-4 146 066 nia. Tak wiec zwiazki o wzorze 1 sa uzyteczne jako srodki wywolujace krótkotrwala blokade nerwowo-miesniowa u ludzi, a takze innych ssaków, przy czym sposób wywolywania takiej blokady polega na wstrzyknieciu dozylnym dawki 0,01-0,50 mg/kg wagi ciala ssaka. Nalezy rozumiec, ze profil blokady nerwowo-miesniowej u takiego ssaka jak malpajest zblizony do profilu u ludzi, a zwiazki o wzorze 1 uwazane sa za substancje dzialajace krótkotrwale u malp.Zwiazki o wzorze 1 mozna podawac same, jednak korzystnie nadaje sie im postac preparatów farmakologicznych, zwlaszcza do podawania pozajelitowego. Preparat taki zawiera zwiazek o wzorze 1 oraz farmakologicznie dopuszczalny nosnik. W przypadku preparatów do podawania pozajelitowego jest to korzystnie wodny lub niewodny roztwór albo wodna lub niewodna emulsja, w farmakologicznie dopuszczalnej cieczy lub mieszaninie takich cieczy, przy czym w preparacie takim moga tez byc obecne srodki bakteriostatyczne, przeciwutleniacze, bufory, zageszczacze, dyspergatory i inne farmakologicznie dopuszczalne substancje pomocnicze. Alternatywnie, zwiazki moga miec postac zliofilizowanych substancji stalych przeznaczonych do roztwarzania woda (do iniekcji) albo roztworami dekstrozy lub solanki. Preparaty takie maja na ogól forme postaci dawkowanych, takich jak napelnione strzykawki jednorazowego uzytku, wzglednie postaci z wielokrotna dawka, takich jak butelki, z których pobierac mozna odpowiednia ilosc leku, przy czym wszystkie rodzaje preparatów winny byc jalowe.Odpowiednia dawka jednostkowa wywolujaca blokade nerwowo-miesniowa u doroslego czlowieka (o wadze 70 kg) wynosi 0,5-30 mg, a najkorzystniej 3,5-15 mg. Zwiazki o wzorze 1 mozna w razie potrzeby stosowac wespól z wymienionymi uprzednio srodkami o depolaryzacyjnym mechanizmie dzialania.Korzystny preparat farmakologiczny przeznaczony do pozajelitowego podawania ludziom zawiera 0,1-5 mg/kg zwiazku o wzorze 1 w postaci roztworu, wzglednie wielokrotnosc tej dawki w przypadku fiolek zawierajacych wiecej niz jedna dawke.Prostym i korzystnym preparatem jest roztwór zwiazku o wzorze 1 w wodzie lub roztworze dekstrozy, a wytworzyc go mozna rozpuszczajac po prostu zwiazek o wzorze 1 w wolnej od czynników goraczkotwórczych wodzie lub wodzie zawierajacej dektroze, ewentualnie wraz z konserwantem, a nastepnie wyjalawiajac roztwór, wzglednie rozpuszczajac jalowy zwiazek w wolnej od czynników goraczkotwórczych jalowej wodzie lub jalowej wodzie zawierajacej dek- stroze, dokonujac rozpuszczania w warunkach jalowych. Zwiazki o wzorze 1 mozna takze poda¬ wac w postaci wlewu w roztworze dekstrozy lub solanki, np. w roztworze Ringera, w postaci kroplówki. Zwiazki o wzorze 1 mozna takze podawac w innych rozpuszczalnikach, zwykle zmie¬ szanych z woda, takich jak alkohol, glikol polietylenowy i dwumetylosulfotlenek. Zwiazki te mozna takze podawac sródmiesniowo (w razie potrzeby jako kroplówke), w postaci zawiesiny lub roztworu.Dzialanie biologiczne zwiazków o wzorze 1 wytwarzanych sposobem wedlug wynalazku bada sie stosujac testy opisane przez J. J. Savarese w Anesthesia and Arialgesia, Vol. 52, nr 6, listopad- grudzien (1973). Koty znieczula sie a-chloraloza (80 mg/kg) i pentobarbitalem (10 mg/kg), podajac je dootrzewnowo, zas malpy otrzymuja thiopental (35-40 mg/kg) domiesniowo, a nastepnie halotan (0,5-10%, przez wdychanie), tlenek azotu (60%) i tlen (40%) w ukladzie bez oddychania zwrotnego. Tchawicewszystkich zwierzat intubuje sie, kontrolujacoddychanie (12-15 ml/kg, 18-24 oddechów w ciagu 1 minuty). Zwierzetom, którym nie podano srodków znieczulajacych przez wdychanie zapewnia sie wymuszone oddychanie powietrzem atmosferycznym. Kaniuluje sie lewa zyle udowa i lewa arterie udowa dla umozliwienia odpowiednio podawania leku i rejestrowania cisnienia tetniczego. Do nerwu strzalkowego przyklada sie impuls prostokatny przy napieciu nadmaksymalnym 0,15 Hz, wywolujac kurcze przedniego miesnia piszczelowego, które rejestruje sie. Zwierzeta i ich badane miesnie utrzymuje sie w temperaturze 35-38°C. Wszystkie rejestrowane wartosci rejestruje sie na urzadzeniu Grass Polygraph. Wyniki testów przedstawiaja tabele 1 i 2.Tabela 2 zawiera rezultaty bezposredniego porównania dzialania zwiazku G (mieszanina diaste- reoizomerów) z przykladu IIIc i zwiazku I (diastereoizomer RS—RS zwiazku G z przykladu IVd) u kotów i malp rezusów.146066 5 Tab e la 1 Kot* Malparezus* Zwiazek Dawka % Czas Dawka % Czas dozylnac blokady trwania dozylna blokady trwania (mg/kg) blokady1* (mg/kg) blokadyb (minuty) (minuty) 1 G I 2 0,04 0,05 0,04 0,05 3 56 ±12 78±10 79±4 96±3 4 10±2 13±1 12±2 12±3 5 0,02 0,04 0,02 0,03 6 27 99 83 100 7 6 12 11 13 a - n= 3 dla kota, n= 1 dla malpy b - Okres czasu od chwili dozylnego podania leku do odzyskania stanu sprzed podania leku w 95% c - Dawka dozylna wywolywala porazenie nerwowo-miesniowe znoszace w 95% kurcze przedniego miesnia piszczelowego (ekstrapolacja z krzywej „dawka-reakcja"). Okreslono dawke blokujaca plytke nerwowo-miesniowa EDm, gdyz wlasnie ona zwiazana jest zestopniemporazenianerwowo-miesniowego niezbednymdlabezpiecznegoi szybkiegoprzeprowadzeniaintubacji przy terapeuty¬ cznym zastosowaniu srodków blokujacychplytke nerwowo-miesniowa.Tabela 2 Zwiazek 1 C D G H I J Liczba zwierzat 2 15 10 12 5 12 15 Dozylna dawka EDm u kotów" mg/kg 3 0,093 ±0,005 0,086±0,010 0,057 ±0,005 powyzej 0,40 0,054±0,004 0,054±0,005 b - Okres czasu od chwili dozylnego podania leku do odzyskania stanu sprzed podania leku w 95%.Z tabeli 1 wynika, ze profil blokady nerwowo-miesniowej jest w przypadku zwiazków G i I jednakowy u kotai malpy, przy czym dla kazdego gatunku siladzialania zwiazkuIjest co najmniej o 25-25% wieksza od sily dzialania zwiazku G.Toksycznosc zwiazków o wzorze 1 wyznacza sie nastepujaco. Trzemgrupom psów mysliw¬ skich (bigli), liczacym po 4 zwierzeta, podawano dwa razy w tygodniu odpowiednio sam nosnik, zwiazek G (dawka pieciokrotnie wieksza niz EDioo) i zwiazek I (dawka pietnastokrotnie wieksza niz ED100). Kazdy zabieg polegal na wstrzyknieciu pigulki (bolusa), a nastepnie ciaglym wlewie w ciagu 2 godzin. W czasie zabiegów wszystkie psy byly uspione pentobarbitalem i poddawane sztucznemu oddychaniu. Wszystkie psy przezyly i nie zaobserwowano u nich szkodliwych efektów.Sposób wedlug wynalazku ilustruja ponizsze przyklady.Wszystkie rozpuszczalniki i chemika¬ lia uzyte w tych przykladach byly zwiazkami „czystymi do analizy" i stosowano je bez dalszego oczyszczania. Analize metoda wysokosprawnej chromatografii cieczowej (HPLC) prowadzono w kolumnie Whatman Partisil 10 w (25 cm X 4,6 mm), z uzyciemezydo pobieraniapróbek o objetosci 20//l, o ile nie podano inaczej. Faza ruchoma byla mieszanina metanol : octan etylu : kwas trójfluorooctowy : kwas siarkowy (61,1:38,5:0,3:0,1) przy predkosci przeplywu 2 ml/minute.Detekcje prowadzono przy 280 mm. Czas retencji (RT)jest rózny w zaleznosci od wielu czynników, przy czym kolejnosc wymywania byla nastepujaca: 1. chlorek (E) — (IR, 2R)-2-{3-[/7-karboksyheptanoilo/oksy] propylo}-2-metylo-l-/3,4,5- trójmetoksybenzylo/ izochinoliniowy (RT=150 sekund); 2. chlorek (E) — (IR, 2R)-2-{3-[/7-karboksyheptanoilo/oksy] -propylo}-2-metylo-l-/3,4,5- trójmetoksybenzylo/ izochinoliniowy (RT= 203 sekundy);6 146 066 3. chlorek cis-l,2,3,44etrahydro^ trójmetoksybenzylo/ izochinoliniowy (RT —250 sekund); 4. chlorek trans-l,2,3,4-tetrahydro-2-/3-hydroksypropylo/ -6,7-dwumetoksy-2-metylo-l-- /3,4,5-trójmetoksybenzylo/ izochinoliniowy (RT= 315 sekund); 5. dwuchlorek 2,2'-[(E)-hekseno-3-dwukarbonylo-l,6- bis/oksytrójmetyleno/]bis [1R,2R- l,2,3,4-tetrahydro-6,7-dwumetoksy-2-metylo-l- /3,4,5-trójmetoksybenzylo/ izochinoliniowy (RT= 357 sekund); 6. dwuchlorek(E) — (IR, l'R,2R,^S^^^thekseno-S-dwukarbonylo-l^-bis/oksytrójmety- leno]bis [l,2,3,4-tetrahydro-6,7-dwumetoksy-2-metylo-l- /3,4,5-trójmetoksybenzylo/ izochinoli¬ niowy (RT= 519 sekund); 7. dwuchlorek 2,2'-[(E)-hekseno-3-dwukarbonylo-l,6-bis/ oksytrójmetyleno]bis [/IR, 2S/- l,2,3,4-tetrahydro-6,7-dwumetoksy-2-metylo-l- /3,4,5-trójmetoksybenzyloAizochinoliniowy] (RT = 751 sekund).Wszystkie dwuestry suszono do stalej wagi pod cisnieniem 13,3 Pa i w temperaturze pokojo¬ wej. Skrecalnosc obliczano dla zwiazków wolnych od substancji lotnych.Przyklad I. Wytwarzanie dwuchlorku 2,2'-[(E)-hekseno-3-dwukarbonylo-l,6- bis/oksy- trójmetyleno/]bis [/trans/-l,2,3,4-tetrahydro-6,7-dwumetoksy-2-metylo-l- /3,4,5-trójmetoksy- benzylo/izochinoliniowego. a) Zwiazek A: chlorek trans-l,2,3,4-tetrahydro-2-/3-hydroksypropylo/ -6,7-dwumetoksy-2- metylo-1- /3,4,5-trójmetoksybenzylo/izochinoliniowy (IV-rzedowy chlorek trans). 4,6 g 5'-metoksylaudanozyny, 2,2 g 3-chloropropanolu, 3,5 g jodku sodowego i 0,3 g weglanu sodowego ogrzewa sie w 45 ml butanonu-2 w temperaturze wrzenia pod chlodnica zwrotna w ciagu 24 godzin. Biala zawiesine przesacza sie na goraco i rozpuszczalnik odparowuje pod zmniejszonym cisnieniem. Powstala zywice rozciera sie w eterze etylowym dla usuniecia nadmiaru 3-jodo- propanolu. Po usunieciu rozpuszczalnika pod zmniejszonym cisnieniem otrzymuje sie bezposta¬ ciowa substancje stala. Analiza HPLC wykazuje, ze jest to IV-rz.jodek cis/trans (6,3:1). Substan¬ cje te rozpuszcza sie w 45 ml wody, a roztwór chlodzi do temperatury 0°C i przesacza dla usuniecia wytraconego izomeru cis. Przemiane w chlorek realizuje sie przepuszczajac wzbogacony w izomer trans roztwór macierzysty przez kolumne wypelniona 35 g zywicy jonowymiennej Dowex 1-X8.Eluat zateza sie pod zmniejszonym cisnieniem, a stanowiacy pozostalosc olej rozciera w acetonie, otrzymujac chlorek w postaci bialej substancji stalej. Substancje stala rozciera sie w 20 ml bezwod¬ nego N,N-dwumetyloformamidu (DMF) w temperaturze 80°C, w ciagu 10 minut, usuwajac wszelkie pozostalosci izomeru cis. Produkt rozciera sie w goracym acetonie dla usuniecia resztko¬ wego DMF i przesacza, otrzymujac 4,8 g (84%) IV-rz.-chlorku. Analiza HPLC wykazuje, ze jest to w 100% izomer trans o temperaturze topnienia 212-213°C.Potwierdzenie orientacji trans daja wyniki rentgenowskiej analizy krystalograficznej nad¬ chloranu zwiazku A, przytoczone w J. Chem. Soc. Perkin Trans I, 2067 (1982).Analiza elementarna dla C25H36NO6CI Obliczono: C 62,30; H 7,53; N 2,90; Cl 7,36 Stwierdzono: C 62,35 H 7,52; N2,91; Cl 7,32 b) Zwiazek B: jodek cis-1,2,3, 4-tetrahydro-2-/3-hydroksypropylo/-6,7-dwumetpksy-2-mety- tylo-1- /3,4,5-trójmetoksybenzylo/izochinoliniowy (IV-rz. jodek cis). 47 g 5'-metoksylaudanozyny i 45 g 3-jodopropanolu ogrzewa sie w 500 ml acetonitrylu w ciagu 18 godzin. Rozpuszczalnik usuwa sie pod zmniejszonym cisnieniem, a powstala zywice rozciera w eterze etylowym dla usuniecia nadmiaru 3-jodopropanolu. Po usunieciu reszty rozpuszczalnika pod zmniejszonym cisnieniem otrzymuje sie pomaranczowy olej.Analiza HPLC wykazuje, ze jest to IV-rz.-jodek cis/trans (1: 3). Olej rozpuszcza sie w 200 ml acetonu i utrzymuje w ciagu 18 godzin w temperaturze - 5°C. Stala substancje odsacza sie i suszy w ciagu 2 godzin w temperaturze 50°C, otrzymujac 37,1 g mieszaniny IV-rzedowych jodków (cis/- trans =1:3 wedlug HPLC). Substancje stala rozciera sie w 200 ml wody i przesacza, otrzymujac 10,5 g oczyszczonego IV-rz. jodku cis. Po rekrystalizacji z acetonitrylu otrzymuje sie 7,7 g (11%) bialej krystalicznej substancji stalej o temperaturze topnienia 142-144°C. Potwierdzeniem orienta¬ cji cis sa wyniki rentgenowskiej analizy krystalograficznej zwiazku B, przytoczone wJ. Chem. Soc, jak wyzej.146 066 7 Analiza elementarna dla C25H36NO6J • H20 Obliczono: C 50,80; H 6,42; N 2,36 Znaleziono: C 50,74; H 6,51; N 2,34 c) Zwiazek C: dwuchlorek 2,2'-[(E)-hekseno-3-dwukarbonylo-l,6-bis/oksytrójmetyleno/]bis [/trans/-l,2,3,4-tetrahydro-6,7-dwumetoksy-2-metylo-l- /3,4,5-trójmetoksybenzylo/izochinoli- niowy. 5,9 g chlorku trans-N-3-hydroksypropylo-5'-metoksylaudanozyniowego (w 100% izomer trans wedlug HPLC) dysperguje sie w temperaturze okolo 70°C w 80 ml 1,2-dwuchloroetanu, po czym dodaje sie 1,2 g chlorku kwasu (E)-hekseno-3-dwukarboksylowego-l,6 (K. Sisido, K. Sei* H. Nozaki, J. Org. Chem., 1962, 27, 2681) i mieszanine miesza w temperaturze pokojowej w ciagu 72 godzin. Mieszanine reakcyjna przesacza sie i rozpuszczalnik usuwa pod zmniejszonym cisnie¬ niem, otrzymujac bezpostaciowa substancje stala, która dysperguje sie w 1% wodnym roztworze chlorku sodowego.Odczyn zawiesiny doprowadza sie do wartosci pH8,0 za pomoca 1% NaOH i prowadzi ekstrakcje chloroformem (3 X 200 ml). Polaczone ekstrakty chloroformowe suszy sie nad bezwod¬ nym CaCb i przesacza, a przesacz odparowuje do sucha. Pozostalosc rozpuszcza sie w 100 ml etanolu i odparowuje. Otrzymana piane odparowuje sie do uzyskania stalej wagi pod cisnieniem 6,5 Pa. Otrzymuje sie 2,8 g (41%) bialej substancji stalej o czystosci 95% wedlug HPLC.Analiza elementarna dla C58H80N2O14CI2 5,1 H2O Obliczono: C 58,44; H 7,63; N2,21; Cl 5,95 Stwierdzono: C 58,17; H 7,34; N 2,35; Cl 6,07 Przyklad II.ZwiazekD:dwuchlorek(+ -)trans,trans-2,2'-[(Z)-hekseno-3-dwukarbonylo- 1,6-bis/oksytrójmetyleno/] bis[l,2,3,4-tetrahydro-6,7-dwumetoksy-2-metylo-l- /3,4,5-trójmeto- ksybenzylo/izochinoliniowy]. 5,88 g chlorku trans-N-3-hydroksypropylo-5'-metoksylaudanozyniowego (zwiazek A, w 100% trans wedlug HPLC) dysperguje sie w 80 ml 1,2-dwuchloroetanu w temperaturze 70°C, po czym dodaje sie 1,2 g chlorku kwasu (Z)-hekseno-3-dwukarboksylowego-l,6. (A. Manzocchi, F.Astori, E. Sontaniello, Synthesis, 1983,324; chlorek kwasowy wytworzonyjak w przykladzie I).Mieszanine miesza sie w temperaturze pokojowej w ciagu 16 godzin, a potem przesacza. Przesacz zateza sie, otrzymujac piane, która rozdziela sie miedzy 65 ml wody i 15 ml nitrometanu. Faze wodna przemywa sie eterem etylowym i poddaje dzialaniu 1,6 g chlorku sodowego. Roztwór w solance ekstrahuje sie chloroformem (40 ml). Ekstrakt chloroformowy zateza sie, otrzymujac zywice, która rozpuszcza sie w 65 ml 2,5% wodnego roztworu chlorku sodowego. Odczyn roztworu doprowadza sie do wartosci pH9,0 za pomoca 0,1 m NaOH i wodny roztwór ekstrahuje 40 ml chloroformu. Roztwór chloroformowy przemywa sie 20 ml 5% wodnego roztworu chlorku sodo¬ wego, suszy nad bezwodnym CaCb, przesacza i odparowuje pod zmniejszonym cisnieniem. Sta¬ nowiaca pozostalosc substancje stala rozpuszcza sie w 95% etanolu i roztwór odparowuje pod zmniejszonym cisnieniem, otrzymujac piane. Piane te suszy sie do stalej wagi pod cisnieniem 6,5 Pa, otrzymujac 4,0 g (57%) zwiazku D o czystosci 92,2% wedlug HPLC.Analiza elementarna dla C58H80N2O14CI2 5,8 H2O Obliczono: C 57,78; H 7,69; N 2,33; Cl 5,89 Znaleziono: C 57,83; H 7,66; N 2,33; Cl 5,89 Przyklad III. Zwiazek G: dwuchlorek (E)-/1R, l'R)-2,2'-[hekseno-3-dwukarbonylo-l,6- bis/oksytrójmetyleno/] bis[l,2,3,4-tetrahydro-6,7-dwumetoksy-2-metylo-l- /3,4,5-trójmetoksy- benzyloAizochinoliniowy]. a) Zwiazek E: /R/-/—/-5'-metoksylaudanozyna. Do 46,4 g /±/-5'-metoksylaudanozyny w 240 ml metanolu dodaje sie 45,2 g jednowodzianu kwasu /—/-dwubenzoilowinowego. Mieszanine ogrzewa sie do temperatury wrzenia, chlodzi do temperatury 5°C i utrzymuje w niej w ciagu 16 godzin, po czym odsacza sie i odrzuca 35,6 g (80%) dwubenzoilowinianu /S/—/—/-5'- metyloksylaudazynianowego. Roztwory macierzyste alkalizuje sie stezonym wodnym roztworem NaOH i odparowuje pod zmniejszonym cisnieniem. Stala pozostalosc rodziela sie miedzy 200 ml H2O i eter etylowy (2 X 150 ml). Faze eterowa suszy sie, odparowuje, otrzymujac 24,9 g oleju. Do tego oleju w 128 ml metanolu dodaje sie 26,6 g jednowodzianu kwasu/ + /-dwubenzoilowinowego.Mieszanine ogrzewa sie do temperatury wrzenia, a potem chlodzi do temperatury 5°C i utrzymuje w niej w ciagu 16 godzin. Krysztaly odsacza sie i rekrystalizuje z metanolu do uzyskania stalej wartosci skrecalnosci wlasciwej, [a]D20= + 17,7° (1% C2H5OH). Otrzymuje sie 29,4 g (66%) dwubenzoilowinianu /R/—/ + /-5'-metoksylaudazyniowego w postaci bialych krysztalów. Roz¬ twór 15,0 g tej soli w 200 ml metanolu alkalizuje sie stezonym wodnym roztworem NaOH.8 146 066 Mieszanine odparowuje sie pod zmniejszonym cisnieniem, a pozostalosc rozdziela miedzy 200 ml wody i eter etylowy (2 X 2000 ml). Polaczone warstwy eterowe suszy sie i odparowuje pod zmniejszonym cisnieniem otrzymujac 7,2 g (92%) /R/—/—A5'-metoksylaudanozyny w postaci oleju. b) Zwiazek F: 7,2 g /R/—/—/-5'-metoksylaudanozyny, 3,5 g 3-chloropropanolu, 5,6 gjodku sodowego i 0,5 g weglanu sodowego ogrzewa sie w 125 ml butanolu-2 w temperaturze wrzenia pod chlodnica zwrotna, w ciagu 16 godzin. Biala zawiesine przesacza sie na goraco i rozpuszczalnik usuwa z przesaczu pod zmniejszonym cisnieniem. Stanowiaca pozostalosc zywice rozciera sie w goracym octanie etylu dla usuniecia nadmiaru 3-jodopropanolu, rozpuszcza w 200 ml metanolu i przepuszcza przez kolumne wypelniona 60 g zywicy jonowymiennej Dowex 1-X8 w postaci chlorkowej. Z eluatu odpedza sie rozpuszczalnik pod zmniejszonym cisnieniem, otrzymujac 8,4 g IV-rz. chlorkujako bezpostaciowa substancje stala. Analiza HPLC wykazuje, ze jest to mieszanina diastereoizomerów trans/cis (2,3 :1). c) Zwiazek G: 2,5 g chlorku N-3-hydroksypropylo-l-/R/-5' -metoksylaudazyniowego (trans:- cis = 2,3:1 wedlug HPLC) rozpuszcza sie w 60 ml 1,2-dwuchloroetanu w temperaturze okolo 70°C.Po dodaniu 0,5 g chlorku kwasu (E)-hekseno-3-dwukarboksylowego-l ,6 (K. Sisido, K. Sei, H. No- zaki, J. Org. Chem., 1962,27,2681) mieszanine miesza sie w temperaturze pokojowej w ciagu okolo 19 godzin. Rozpuszczalnik usuwa sie pod zmniejszonym cisnieniem, otrzymujac bezpostaciowa substancje stala, która rozpuszcza sie w 25 ml chloroformie i przemywa 5% wodnym roztworem chlorku sodowego (3 X 35 ml) dla usuniecia nieprzereagowanych IV-rz.soli. Warstwe chlorofor¬ mowa suszy sie i odparowuje pod zmniejszonym cisnieniem, otrzymujac bezpostaciowa substancje stala. Stanowiace zanieczyszczenia estry kwasowe zasadniczo usuwa sie przez przemycie goracym butanolem-2. Resztkowy rozpuszczalnik odparowuje sie pod zmniejszonym cisnieniem, a otrzy¬ mana bezpostaciowa substancje stala rozpuszcza sie w metanolu, przesacza i liofilizuje, otrzymujac 1,9 g dwuchlorku (E)-/1R, rR/-2,2'-[hekseno-3-dwukarbonylo-l,6-bis/oksytrójmetyleno/] bis[l,2,3,4-tetrahydro-6,7-dwumetoksy-2-metylo-l- /3,4,5-trójmetoksybenzylo/izochinoliniowe- go], zwiazku G, który wedlug HPLC jest w 44,6% dwuestrem RS—RS (trans-trans), w 42,4% dwuestrem RR—RS (cis-trans), w 7,5% dwuestrem RR—RR (cis-cis), w 40% estrem RS (trans) i w 1,5% estrem (cis). [a]D20 = -62,7° (1,9% w H20).Analiza elementarna dla C58H80N2O14 • 2C1 • 4H2O Obliczono: C 59,44; H 7,57 N 2,39; Cl 6,05 Znaleziono: C 59,36; H 7,60; N 2,36; Cl 5,99 Przyklad IV. Chromatograficzne rozdzielanie skladników zwiazku G. a) W zabiegu rozdzielania stosuje sie urzadzenie Waters HPLC (System 500 A/Waters Associates, Milford, USA), z dwoma usytuowanymi szeregowo nabojami z zelem krzemionko¬ wym. Kolumny poddaje sie wstepnemu równowazeniu faza ruchoma (etanol:metanol:chlorek czterometyloamoniowy = 600:400:1), po czym do kolumny wprowadza sie mieszanine dwues- trów (5 g zwiazku G) w 25 metanolu. Uklad eluuje sie 13,21 fazy ruchomej, zbierajac eluat w 66 frakcjach (200 ml). Frakcje poddaje sie analizie HPLC i laczy jak ponizej. b) Zwiazek H: dwuchlorek (E)-/1R, l'R, 2R, 2'R/-2,2'-[hekseno-3-dwukarbonylo -1,6- bis/oksotrójmetyleno]bis[l,2,3,4-tetrahydro-6,7-dwumetoksy-2-metylo-l-/3,4,5-trójmetoksyben- zylo/izochinoliniowy].Frakcje 26-30 laczy sie i odparowuje pod zmniejszonym cisnieniem. Pozostalosc przemywa sie 5% wodnym roztworem NaCl i zateza pod zmniejszonym cisnieniem, otrzymujac olej. Olej rozpu¬ szcza sie w 50 ml etanolu i odparowuje, otrzymujac 0,4 g piany o [a]D20 —-33,6° (1,5% w H2O). 1H NMR (CDCI3, w stosunku do TMS): 6 6,64 (s, H5, 2H), 6,27 (s, H2' i 6', 4H), 5,75 (s, H8, 2H).Analiza elementarna dla CsbHsoNsO^C^J H2O0,9 C2H5OH-0,3 (CH3)4N+Cr: Obliczono: C 59,02; H 7,88; N 2,62; Cl 6,61 Znaleziono: C 59,03; H 7,83; N 2,60; Cl 6,57146 066 9 10 mg zwiazku H w 10 ml 1 % wodnego roztworu kwasu fosforowego ogrzewa sie w ciagu 18 h w temperaturze 60-70°C, a potem poddaje analizie HPLC. Stwierdza sie wylacznie IV-rz.sole cis, nie stwierdzajac obecnosci soli trans. Wynik weryfikuje sie poprzez wspólna analize ze zwiazkiem A i zwiazkiem B. c) Zwiazek I: dwuchlorek (E)-/1R, l'R, 2R, 2'S/-2,2'-[hekseno-3-dwukarbonylo-l,6-bis/- oksytrójmetyleno/] bis[l,2,3,4-tetrahydro-6,7-dwumetoksy-2-metylo-l- /3,4,5-trójmetoksyben- zylo/izochinoliniowy].Frakcje 34-46 laczy sie i produkt wyodrebnia tak jak zwiazek H. Otrzymuje sie 2,0 g bialej piany o [a]D20 = - 54,0° (1,5% w H20). 1H NMR (CDC13, w stosunku do TMS): 6 6,64 (s, H5, 2H), 6,42 i 6,25 (2s, H2' i 6', 4H), 5,75 (s, H8, 2H).Analiza elementarna dla C58H8oOi4Cl2-l,5 H20-l,3 C2H5OH Obliczono: C 61,28; H 7,76; N 2,36; Cl 6,01 Stwierdzono: C 61,32; H 7,71; N 2,36; Cl 5,97 10 mg zwiazku I w 10 ml 1% wodnego roztworu kwasu fosforowego ogrzewa sie w temperatu¬ rze 60-70°C w ciagu 18 godzin i poddaje analizie HPLC. Stwierdza sie obecnosc równych ilosci IV-rz.soli cis i trans. Wynik weryfikuje sie poprzez wspólna analize ze zwiazkiem A i zwiazkiem B. d)Zwiazek J: dwuchlorek(E)-/1R, l'R,2S,2'S/-2,2'-[hekseno-3-dwukarbonylo-l,6-bis/oksy- trójmetyleno/] bis[l,2,3,4-tetrahydro-6,7-dwumetoksy--2-metylo-l- /3,4,5-trójmetoksybenzylo/- izochinoliniowy]- Frakcje 56-66 laczy sie i produkt wyodrebnia tak, jak zwiazek H. Otrzymuje sie 0,9 g szaro-bialej piany o [a]D20 = - 76,7° (1,5% w H20). 1H NMR (CDCI3, w stosunku do TSM): 6 6,64 (s, H5, 2H), 6,42 (s, H2' i 6', 4H), 5,76 (s, H8, 2H).Analiza elementarna dla C58H8oN2Oi4Cl2-3,3 H20-l,7 C2H5OH-0,4 (CHa^N+Cf Obliczono: C 59,02; H 7,99; N 2,63; Cl 6,63 Stwierdzono: C 59,02; H 7,99; N 2,62; Cl 6,64 10 mg zwiazkuJ ogrzewa sie w 10 ml 1% wodnego roztworu kwasu fosforowego w temperatu¬ rze 60-70°C w ciagu 18 godzin i poddaje analizie HPLC. Stwierdza sie obecnosc IV-rz.soli trans i brak obecnosci soli cis. Wynik weryfikuje sie prowadzac wspólna analize ze zwiazkiem A i zwiazkiem B.Zastrzezenia patentowe 1. Sposób wytwarzania nowych zwiazków izochinoliniowych o ogólnym wzorze 1, w którym X~ oznacza anion, znamienny tym, ze zwiazek o ogólnym wzorze 2, w którym X~ ma wyzej podane znaczenie, a Y moze oznaczac grupe hydroksylowa, atom chloru, atom bromu, atom jodu lub grupe p-toluenosulfonyloksylowa, sprzega sie ze zwiazkiem o ogólnym wzorze 3, w którym Z oznacza grupe hydroksylowa, atom chloru, atom bromu lub grupe Ci-C4-alkilokarbonyloksylowa, przy czym co najmniej jeden z podstawników Y i Z oznacza grupe hydroksylowa. 2. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze stosuje sie zwiazek o wzorze 3, w którym grupy przylaczone do alkenowego wiazania podwójnego znajduja sie w konfiguracji E. 3. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze stosuje sie zwiazek o wzorze 2, w którym X" oznacza anion chlorkowy.146066 r,/CH* O 0 H3C ^NxCCH2)pcb^p^CHCHpH^CH2) 2X" Y^CCC0CH3 Y^H2/3 CH2 OCH, /Yztf/- i1 H3p° XH ZOCCH^H^HCHCH^CH^OZ Wzór 3 Ny^^0CH3 ^ 0CH3 Wzór 4 X-(CH2)3-0H ^3 Wzór 5 Pracownia Poligraficzna UP PRL. Naklad 100 Cena 400 zl PL PL PL