PL141198B1

PL141198B1 - Process for preparing derivatives of purine

Info

Publication number: PL141198B1
Application number: PL1982237847A
Authority: PL
Original assignee: Wellcome Found
Priority date: 1981-08-11
Filing date: 1982-08-10
Publication date: 1987-07-31
Also published as: ES8502117A1; DE3278501D1; PH20148A; ATA306082A; PL141281B1; AU8702082A; ATE34393T1; GB2104070A; PT75406A; JPH04989B2; MC1475A1; ZA825792B; FI76086C; FI822783A0; ZW16882A1; NZ201547A; AU569462B2; PL247394A1; PH19940A; IE54148B1

Description

Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania pochodnych puryny z acyklicznym lancuchem bocznym w polozeniu 9* Zwiazki te wykazuja czynnosc przeciwwirusowa i znajduja zastosowanie jako substancja czynna kompozycji farmaceutycznych i weterynaryjnych* Ogilvie i Gillen, /Tetrahedron Letters 21, 1980, 327-330/ opisuja synteze bis-/hydroksy- metylo/metoksymetylowej pochodnych adeniny, lecz nie wspominaja o ich czynnosci biologicznej.Opisali oni badanie tych zwiazków deaminaza adenozynowa stwierdzajac, ze sa one zlym substra- tem dla enzymu i slabym inhibitorem kompetycyjnym. 9- ^/2-Hydroksy-lhydroksymetyloetoksy/metyloy -guanina i jej analog 5-aminowy sa objete ogólnym wzorem znanym z brytyjskiego opisu patentowego nr 1 523 865, lecz nie sa w nim szcze¬ gólowo ujawnione. W brytyjskim opisie patentowym nr 1 523 865 przedstawiono liczna grupe nu- kleozydów purynowych, które wykazuja dobra aktywnosc in vitro i in vivo wobec róznych klas wirusów rodziny Herpes. Zwiazki te wykazuja w szczególnosci czynnosc wobec grupy wirusów opryszczki, takich jak H.simplez, H.zoster i H.varicella. Wymienione wirusy powoduja takie choroby, jak opryszczkowe zapalenie rogówki, opryszczkowe zapalenie mózgu, owrzodzenie prze¬ ziebieniowe, pólpasiec i infekcje genitalii. Sposród zwiazków przedstawionych w brytyjskim opisie patentowym nr 1 523 865 9-/-hydroksyetoksymetylo/guanina, znana jako Acyclovir, okazala sie szczególnie czynna wobec licznych zakazen H.simplex, lecz jej wada jest to, ze jest slabo rozpuszczalna w ukladach wodnych.W brytyjskim opisie patentowym nr 1 523 865 przedstawiono szereg sposobów wytwarzania acyklicznych zwiazków nukleozydowych o zblizonej budowie, a mianowicie a/ przez hydrolize lub hydrogenolize zwiazku o wzorze 1, w którym zamiast jednej z grup -OH w lancuchu bocznym wys¬ tepuje grupa -0Y, w której Y oznacza grupe blokujaca, b/ w zwiazku o wzorze 1, który w polo¬ zeniu 2 lub 6 zamiast podstawnika NH2 i R posiada takie podstawniki jak atom chlorowca, -NH2#2 141 198 -OH, -H-, grupa aralkoksylowa, lub grupa merkapto przez zastapienie tych podstawników w znany sposób grupa -NIU i/albo R, orac c/ przez reakcje zwiazku purynowego, który w polozeniu 9 zamiast lancucha bocznego posiada atom wodoru lub grupe reaktywna ze zwiazkiem o wzorze A-CH2-I-CH/CHpOH/-CH2OH, w którym A oznacza grupe reaktywna, a X oznacza atom tlenu lub siarki* Obecnie nieoczekiwanie stwierdzono, ze wytwarzane sposobem wedlug wynalazku zwiazki o wzo¬ rze 1, w którym R oznacza grupe hydroksylowa lub aminowa, a Z oznacza atom tlenu lub siarki, i iph fizjologicznie dopuszczalne sole i estry, nie ujawnione w brytyjskim opisie patentowym xit 1 523 865, wykazuja specjalnie duza czynnosc przeciw wirusowi Herpes, a zwlaszcza przeciw cytomegalowirusom* W badaniach na myszach zwiazki te wykazaly równiez korzystna czynnosc wobec opryszczkowego zapalenia mózgu* Selektywna zaleta tych zwiazków jest wieksza niz pre¬ paratu Acyclovir rozpuszczalnosc w wodzie, umozliwiajaca uzyskanie wysokiego poziomu w osoczu bez ryzyka wywolania powiklan nerkowych* Przykladami zwiazków o wzorze 1 sa 9-/V2-hydroksy-1-hydroksymetyloetoksy/metylo/ guanina i 9- //-hydroksy-1-hydroksymetyloetoksy/metyloy -2,6-dwuaminopuryna* Rozpuszczalnosc w wodzie zwiazku o wzorze 1, w którym X oznacza atom tlenu, a R oznacza grupe hydroksylowa lub aminowa, wynosi odpowiednio 0,4-0,5% i 2-3% wagowo-wagowych wobec 0,14% rozpuszczalnosci w przypadku Acyclovir.Nadajacymi sie do stosowania w lecznictwie solami zwiazków o wzorze 1 sa fizjologicznie dopuszczalne sole z kwasami organicznymi, takimi jak mlekowy, octowy, jablkowy lub p-tolueno- sulfonowy oraz fizjologicznie dopuszczalne sole z kwasami nieorganicznymi, takimi jak solny lub siarkowy* Nadajacymi sie do stosowania w lecznictwie estrami zwiazków o wzorze 1 sa zwiazki majace w jednym lub obu koncowych polozeniach lancucha bocznego w pozycji 9 grupe formyloksy- lowa, Q\-\£C np* Cj^/alkanokarbonyloksylowa /np* acetoksylowa lub propionyloksylowa/, ewen¬ tualnie podstawiona grupe aralkanokarbonyloksylowa /np* fenylo-C^ ,-alkanokarbonyloksylowa, jak fenyloacetoksylowa/ lub ewentualnie podstawiona grupe arylokarbonyloksylowa /np* benzo- iloksylowa lub naftoiloksylowa/. Wyzej wspomniane estrowe grupy aralkanokarbonyloksylowe i arylokarbonyloksylowe sa ewentualnie podstawione, np* jednym lub kilkoma atomami chlorowca /np* chloru lub bromu/ lub grupami aminowymi, cyjanowymi lub sulfamidowymi* Reszta arylowa grupy korzystnie zawiera 6 do 10 atomów wegla* Bioprekursorami zwiazków o wzorze 1 i ich fizjologicznie dopuszczalnych soli i estrów, sa zwiazki, które iv vivo ulegaja przemianie w zwiazki o wzorze 1 i ich wyzej wspomniane pochod¬ ne* Zwiazki o wzorze 1 i ich sole i estry mozna wytwarzac konwencjonalnymi metodami, analogicz¬ nymi do sposobów wytwarzania zwiazków o podobnej strukturze, jak przedstawione w brytyjskim opisie patentowym nr 1 523 865.Sposób wytwarzania zwiazków o wzorze 1, w którym wszystkie podstawniki maja wyzej podane znaczenie, i ich fizjologicznie dopuszczalnych soli i estrów wedlug wynalazku polega na tym, ze zwiazek o wzorze 2, w którym X ma wyzej podane znaczenie, W oznacza atom wodoru, W oz¬ nacza atom wodoru lub grupe blokujaca, Y oznacza atom wodoru lub grupe blokujaca, a Z oznacza grupe o wzorze -CY lub -NHY, w których to wzorcach Y ma wyzej podane znaczenie, z tym, ze jezeli X oznacza atom tlenu, a Z oznacza grupe hydroksylowa, to W oznacza grupe blokujaca, inna niz grupa aralkiIowa, odblokowuje sie z wytworzeniem zwiazku o wzorze 1, jego soli lub estru* /i/ Jezeli otrzymanym produktem jest zasada, to przeprowadza sie te zasade w fizjologicz¬ nie dopuszczalna, addycyjna sól z kwasem, /ii/ jezeli otrzymanym produktem jest addycyjna sól z kwasem, to przeprowadza sie te sól w macierzysta zasade, /iii/ jezeli otrzymanym pro¬ duktem jest zwiazek o wzorze 1 lub jego sól, to przeprowadza sie ten zwiazek lub sól w fizjo¬ logicznie dopuszczalny ester i/lub /iv/ jezeli otrzymanym produktem jest ester zwiazku o wzorze 1, to przeprowadza,sie ester w macierzysty zwiazek o wzorze 1 lub jego fizjologicznie dopuszczalna sól.W sposobie wedlug wynalazku grupami blokujacymi, W i Y moga byó np* grupy acylowe, jak grupy C- .alkanokarbonylowe, np* acetylowa, grupy arylokarbonylowe, np* benzoilowa, grupy141 198 3 arylometylowa, np. benzylowa, lub' grupy trój-C^ ,-alkilosililowe, np. trimetylosiliIowa* Ary- lometylowe grupy blokujace mozna przykladowo usunac przez wodorolize. np. przez uwodornianie w obecnosci niklu Raney'a lub katalizatora palladowego albo z uzyciem sodu w cieklym amonia¬ ku* Acylowe grupy blokujace mozna usunac droga hydrolizy, stosujac np. amine, jak metyloamina lub trójetyloamina, korzystnie w srodowisku wodnym. Trialkilosililowe grupy blokujace mozna usunac droga solwolizy, stpsujac np* alkoholowy lub wodny roztwór amoniaku, lub przez alkoho¬ lize.Zwiazki o wzorze 2 stosowane jako substancje wyjsciowe do syntezy zwiazków o wzorze 1 mozna wytworzyc znanymi sposobami, na przyklad opisanymi w opisie patentowym W.Brytanii nr 1 523 865. Sposoby te opieraja sie na substancjach wyjsciowych wytwarzanych z podstawionych puryn, które sa dostepne w handlu lub mozna je wytworzyc w znany sposób analogiczny, opisany w literaturze podrecznikowej.Aktywnosc iv vivo 9-/V2-hydroksy-1-hydroksymetyloetoksy/metylo/ guaniny i Acyclovir wobec wirusa konskiego rhinopneumonitis. Samce chomika syryjskiego w wieku 21-24 dni, swiezo odstawione od matki, o wadze 40-50 g trzymano w klatkach w grupach po 5 sztuk, dajac im bez ograniczen wode i pozywienie. Uzyto wirusa rhinopneumonitis konia /EHV-1/, dostosowanego do chomika Yaccine Strain "Pneumabort". Szczepionke rozcienczono w plynie do hodowli tkankowej i w dawkach 1 ml przechowywano w zatopionych ampulkach szklanych w temperaturze -70°C.W dniu 0 przeznaczone do zakazenia chomiki otrzymaly 0,2 ml szczepionki wirusa, rozcienczonej dalej 2 x 10** w solance buforowanej buforem fosforanowym, podskórnie w lewy bok. Sporzadzono wodne roztwory w jalowej wodzie destylowanej 9-/"/2-hydroksy-1-hydroksymetyloetoksy/metylo7- guaniny /dalej zwanej 759U/ i Acyclovir, w nizej podanych stezeniach.Próba 1. Podawanie dootrzewnowe. Od dnia 0 do dnia 4 wlacznie chomiki otrzymywaly 759U lub Acycloyir w dawkach podzielonych, dwa razy dziennie, w wodnym roztworze. Stezenie 759U zmienialo sie nastepujaco: 5 mg/ml - dawka 100 lub 50 mg/kg/dobe, 1,2 mg/ml - 20 mg/kg/ dobe, 0,18 mg/ml - 4 mg/kg/dobe i 0,036 mg/ml - 2 mg/kg/dobe. Nie traktowane chomiki kontrolne otrzymywaly równowazna objetosc jalowej wody destylowanej. Wyniki zestawiono w tablicy 1.Tablica 1 I Liczba I w grupie 1 10 I 10 I 10 I 10 I 10 I 10 I 10 I 10 Podanie mg/kg/dobe dootrzewnowo 2 50/Acyclovir 100/Acyclovir 100/759U 50/759U 20/759U 4/759U 2/759U nietraktowane Dzien/Laczna smiertelnosc 2 0 0 0 0 0 0 0 0 3 1 0 0 0 0 0 0 5 4 3 2 1x 0 0 0 0 0 9 5 3 2X 0 0 0 0 0 10 6 6 2X 0 0 0 0 0 10 7 | 6 I 3* " ^ 0 I 0 I 0 ] 0 I 10 | Smierc nie spowodowana wirusem.Dla zapobiezenia smiertelnosci wywolanej wirusem potrzebna byla dawka Acycloviru 100 mg/ kg/dobe dootrzewnowo w ciagu 5 dni poczynajac na 5 godzin przed zakazeniem. Dla porównania, 759U dawal calkowite zabezpieczenie w dawce dootrzewnowej 2 mg/kg/dobe.4 141 198 Próba 2/aAPodawanie doustne 759U* Sporzadzono roztwór podstawowy 759U w jalowej wo¬ dzie destylowanej o stezeniu 0,304 mg/ml, który nastepnie rozcienczano w trzech etapach do 0,101 i 0,034 mg/ml. Roztwór leku podawano chomikom w wodzie do picia, w ciagu 5 dni poczawszy od 5 godziny przed zakazeniem. Wyniki podano w tablicy 2.Tablica 2 Liczba w Krupie I 10 I I 10 I I 10 | 10 Traktowanie2 mg/kg/dobe 759U doustnie 39 13 3 nietraktowane I Dzien/Laczna smiertelnosc I 2 0 0 0 1 3 0 0 1 5 4 0 0 1 10 5 0 0 1 10 6 0 * 0 | 1 10 7 I 0 0 I 1 I 10 1 obliczono z przecietnego pobrania dobowego* Próba 2/b/. Podawanie doustne acyclovir. Acyclovir rozpuszczono w jalowej wodzie des¬ tylowanej, w stezeniu 2 mg/ml, dodajac mala ilosc wodorotlenku sodu i dla latwiejszego roz¬ puszczenia podgrzewajac do temperatury 42°C. Chomikom podawano wode pitna zawierajaca Acy* clovir w stezeniu 2 mg/ml, w ciagu 5 dni rozpoczynajac na 5 godzin przed zakazeniem. Przyj¬ mowana doustnie dawka wyniosla okolo 100 mg/kg/dobe. Grupie kontrolnej podawano wode bez leku. Wyniki w tablicy 3* Tablica 3 Liczba w grupie 12 12 Podanie mg/kg/dobe Acyclovir doustnie 100 nietraktowane Dzien/Laczna smiertelnosc 2 0 0 3 2 6 4 |" 5 12 5 7 12 6 8 I 12 | Acyclovir wykazal slaba skutecznosc wobec £HV-1 przy podawaniu doustnym w dawce 100 mg/kg/dobe w ciagu 5 dni, podczas gdy 759U byl calkowicie efektywny w dawce 3 mg/kg/ dobe.Porównanie aktywnosci in vivo 759U i jego analogu 6-aminowego /457U/ wobec wirusa kon¬ skiego rhinopneumonitis. 50 Samców chomika syryjskiego WO/CR umieszczono w klatkach w 10 grupach po 5» dajac im bez ograniczen wode i pozywienie /mieszanke nasion/. Chomiki wazono dnia -3, 0 i 4 i w dniu smierci/usmiercenia. W ciagu dni -3 do 0 do 4 odnotowywano konsumpcje wody. Szczep szczepionkowy EHV-1 Pneumabort przechowywano w rozcienczeniu 10" , do zakazenia dalej rozcienczano 10* w PB3. Dnia 0 chomiki w grupach 1-9 otrzymywaly podskórnie w lewy bok 0,2 ml inokulum wirusa. Dawka jest równowazna 2 z 105 PPU /jednostek plytkotwórczych/.Zwiazki 457TJ i 759U rozpuszczono w wodzie pitnej w stezeniu 0,075 mg/m?. Przyjmujao przecietny pobór dzienny 134 ml/kg wagi ciala, daje to dawke dzienna okolo 10 mg/kg. Wode z lekiem podawano poczawszy od 5 godziny przed zakazeniem w ciagu 96 godzin. Schemat dawko¬ wania podano w tablicy 4*HI 198 Tablica 4 Grupa I ^3 | 4-6 I 7-9 10 Leczenie 759U | 457U | nietraktowane/zakazone nietraktowane/niezakazone W tablicy sumowano laczna smiertelnosc* Pobór leku obliczono z wagi zwierzat i konsumpcji wody rejestrowanej w czasie próby. Nastapilo tylko jedno padnieci© wywolane wirusem hepatitis u 15 chomików traktowanych 457U, podczas gdy odnotowano 14 padniec na 15 zwierzat w nietrakto- wanej grupie kontrolnej i brak padniec wsród 15 chomików traktowanych 759U. Wyniki podano w tablicy 5- Tablica 5 Grupa I I 1"3 | 4-6 I 7~9 I 10x Stezenie 457U w wodzie mg/ml - 0,075 I - Stezenie 759U w I wodzie mfc/ml 0,075 - - - Przecietny pobór mg/kg/doba 6,6 6,8 I Laczna smiertelnosc I /z 15/ w dniu I 2 0 0 0 I ° 3 0 1 9 0 4+ I 0 I 1 14 | 0 Zwiazek 457U - dwuaminowa pochodna 759U podawana doustnie w wodzie pitnej w dawce okolo 7 mg/kg/dobe prawie calkowicie zapobiega smiertelnosci wywolanej przez EHY-1 u chomików syryjskich, natomiast 759U calkowicie zapobiega smiertelnosci wywolanej przez 2HV-1.Aktywnosc in vitro 759U Wobec Herpes simplex typ 1. Plastikowe plytki 60 nm do hodowli komórkowej posiano zawiesina komórek VER0 /6 ml 2 x 10** komórek/ml/ w pozywce komórek VER0 zawierajacej 5% osocza plodu krowiego, 10% minimalnej pozywki zasadniczej Bagel'a, 0,11% wodoroweglanu sodu, 0,25% Crystamycin /50 000 jednostek/ml soli sodowej penicyliny benzylowej B.P. i 50 mg/ml siarczanu streptomycyny B.P./. Plytki lekko wstrzasnieto, dla zapewnienia pelnego rozprowadzenia komórek, a nastepnie hodowle inkubowano w temperaturze 37°C w atmos¬ ferze 5% COp/powletrze w ciagu nocy, do zlania sie komórek.Nastepnie pozywke zastapiono 2 ml inokulum wirusa Herpes simplei typ 1/w solance bufo¬ rowanej fosforanem /PBS/. Stezenie wirusa bylo takie, by wywolac wytworzenie 200-400 plytek/ plytka. W ciagu godziny absorbowano wirusa w temperaturze 37°C w 5% C02/powietrze, po czym plytki zdrenowano i w temperaturze 42°C nalozono na nie pozywke okrywajaca /8 ml/. Pozywka ta skradala sie z 0,6% agarozy, 2% osocza plodu krowiego, 10% minimalnej pozywki podstawo¬ wej Eagle'a, 0,11% wodoroweglanu sodu i 0,25% Crystamycin.Sporzadzono podwójne rozcienczenie rzedu mikrornoli zwiazku czynnego w pozywce okrywajacej, a pozywke zawierajaca zwiazek czynny w róznym stezeniu dodano do hodowli replikatowych. Spo¬ rzadzono równiez hodowle kontrolne wirusa nietraktowanego i hodowle nie zakazone. Zestalono górna warstwe pozywki w temperaturze pokojowej, a nastepnie hodowle wprowadzono ponownie do inkubatora i utrzymywano w nim w ciagu 4 dni w temperaturze 37°C w 5% C02/powietrze.6 141 198 Nastepnie hodowle utrwalano 1Q;i formalina w PBS, w ciagu 30 minut do godziny. Usunieto warstwe wierzchnia, a komórki wybarwiono 0,05% roztworem fioletu metylowego w 20% metanolu.Policzono plytki 1 wyrazono w procentach plytek hodowli kontrolnej z nietraktowanym wirusem* Wartosci te wyrazono w funkcji lg^0 stezenia zwiazku, a z przebiegu funkcji odczytano war¬ tosci ICcq» odpowiadajace ilosci zwiazku wymaganej do zmniejszenia liczby plytek o 50%.Wyniki podane sa w tablicy 6.Tablica 6 Próba 1 Próba 2 Próba 3 | Srednio 759U IC^/ /uM/ 0,09 0,05 0,036 0,059 Acyclovir 10 cq/ ,uM/ 0,17 I 0,075 I 0,11 0,118 Z tablicy 6 wynika, ze 759U ma wieksza aktywnosc in vitro wobec Herpes simplei typ 1 niz Acyclovir.Aktywnosc in vivo 759U wobec opryszczkowego zapalenia mózgu. Myszy rasy Swiss o wadze 12-15 g uspiono eterem i inokulowano domózgowo 0,025 ml preparatu hodowli tkankowej wirusa herpes typ 1. Myszy obserwowano codziennie na oznaki opryszczkowego zapalenia mózgu, tj. podraznienia mózgowego prowadzacego do paralizu, zapasci i smierci. Myszy zabijano, gdy wy¬ kazywaly wczesne objawy podraznienia mózgu. Wnetrznosci myszy badano na objawy zakazenia bak¬ teryjnego lub inne czynniki, a gdy stwierdzono odchylenia od normy, aseptycznie pobierano mózgi i mielono na paste. Homogenizat suspendowano w 4 ml pozywki do hodowli tkankowej i mie¬ szano z gliceryna w stosunku 2:1* Waga mózgów myszy wynosila okolo 400 mg, tak wiec prepa¬ rat stanowil rozcienczenie 10' .Tak sporzadzony preparat podstawowy wirusa mianowano u myszy, dla oznaczenia miana LDcq, przez inokulacje myszom domózgowo preparatu podstawowego z 10-krotnym rozcienczeniem, a nas¬ tepnie myszy obserwowano dwa razy na dobe na oznaki zakazenia. Miano ^cq obliczano metoda Karbera.Grupy po 5 myszy zakazono domózgowo wirusem podstawowym rozcienczonym tak, by uzyskac dawke okolo 300 LDrA. Badany zwiazek podawano 2 razy dziennie w postaci zawiesiny, droga doustna, w dawce 100 mg/kg. Zwierzeta obserwowano 2 razy dziennie odnotowujac czas przezycia z dokladnoscia do najblizszej polowy dnia. Dozowanie prowadzono w ciagu 5 dni, a calkowity okres obserwacji wynosil H dni* Czas przezycia, przeliczono na odwrotnosc i oznaczano sredni czas przezycia kazdej grupy /l. Bauer, D.J., Brit. J* Ezp. Path., 1960, 41, 130/. Zestawienie podano w tablicy 7* Tablica 7 Przecietna odwrotnosc czasu przezycia Acyclovir 0,26 7590 0,15 Nietraktowane 0,33 Aktywnosc 759U przy podawaniu doustnym domózgowo zakazonym myszom byla znacznie wieksza niz Acyoloviru w tych samych warunkach.HI 198 7 Porównanie aktywnosci in vivo 759U i 457U wobec opryszczkowego zapalenia mózgu. Przeprowa¬ dzono badania in vivo aktywnosci 759U i 457U wobec opryszczkowego zapalenia mózgu u myszy, porównujac ja z aktywnoscia Acycloviru i jego analogu 6-aminowego, 2-amino-9-/2-hydrGksy-eto- ksymetylo/adeniny /134U/. Jiyszy CD, 1 o wadze 16-20 g otrzymane z Charles River, llanston, Kent, Zjednoczone Królestwo, trzymano w grupach po okolo 10, dajac im pozywienie i wode bez ograniczen* Zawiesiny lub roztwory zwiazków przeciwwirusowych Acycloviru, 134U, 759U i 457U w jalowej wodzie o stezeniu 20 mg/ml sporzadzano przed próba i przechowywano w temperaturze 4°C w okresie podawania.We wszystkich próbach uzyto szczepu ICI wirusa herpes simplex typ 1 o stezeniu 300 LDcn/ 5 7 ^ 1QJ pfu/ /ml/. Rozcienczenie z podstawowego preparatu wirusa /10' pfu/ml/ sporzadzono w PBSMAn. Postepowano analogicznie jak opisano przy badaniu in vivo 759U* Przeprowadzono trzy próby, badajac trzy sposoby podawania zwiazku: i/ podskórnie, ii/ doustnie oraz iii/ do¬ otrzewnowe Zwiazki podawano w dawce 100 mg/ml dwa razy dziennie w ciagu 4 1/2 dni, rozpoczy¬ najac 2-3 godziny po zakazeniu. W tablicy 8 zestawiono srednie wartosci odwrotnosci czasu przezycia przy podawaniu doustnym, podskórnym i dootrzewnowym zwiazków przeciwwirusowych.Tablica 8 Grupa Kontrole z wirusem 300 LD3Q Acyclovir 100 mg/kg/dawke | 134U 100 mg/kg/dawke 759U 100 mg/kg/dawke 457U 100 mg/kg/dawke Srednia wartosc odwrotnosci czasu przezycia Doustnie 0,334 0,237 0,222 0,146 0,155 Podskórnie 0,344 0,174 0,226 0,084 0,102 Dootrzewnowo 0,307 0,236 0,231 0,093 0,077 Z porównania dwóch grup zwiazków, pierwszej obejmujacej Acyclovir i 134U z druga obejmu¬ jaca 759U i 457U wynika, ze zwiazki grupy drugiej wykazuja wyzsza czynnosc przeciwwirusowa.Róznice sa wysoce znaczace przy wszystkich trzech sposobach podawania.Wytwarzane sposobem wedlug wynalazku zwiazki o wzorze 1 i ich fizjologicznie dopuszczalne sole i estry znajduja zastosowanie w leczeniu i profilaktyce wirusowych chorób zwierzat i ludzi. Zwiazki te szczególnie uzyteczne w leczeniu i profilaktyce chorób powodowanych przez rózne wirusy DNA, jak zakazenia wirusami opryszczki, np. herpes simplei, varicella lub zoster, cytomegalowirusem oraz chorób powodowanych przez wirusa hepatitis fi lub Epstein-fiarr.Zwiazki o wzorze 1 mozna równiez stosowac w leczeniu i profilaktyce brodawczaków i zakazen wirusem kurzajki. Zwiazki o wzorze 1 znajduja zastosowanie nie tylko w leczeniu ludzi, lecz równiez w leczeniu i profilaktyce chorób wirusowych innych ssaków. Przykladowo, zwiazki o wzorze 1 sa szczególnie uzyteczne w leczeniu konskiego rhinopneumonitis. Leczenie 1 profilak¬ tyka chorób wirusowych u zwierzat i czlowieka przy uzyciu zwiazków o wzorze 1 polegaja na podawaniu efektywnej ilosci tego zwiazku lub jego fizjologicznie dopuszczalnej soli lub estru.8 141 198 Zwiazki o wzorze 1 i ich fizjologicznie dopuszczalne sole i eatry /dalej zwane substancja czynna/ mozna podawac jakakolwiek droga odpowiednio dobrana do leczonego stanu, jak doustnie, doodbytniczo, donosowo, miejscowo /w tym dopoliczkowo i podjezykowo/, dopochwowo i poza-jeli- towo /w tym podskórnie, domiesniowo, dozylnie, sródskórnie, domieszkowo i nadtwardówkowo/• Korzystna droga moze zmieniac sie w zaleznosci np. od stanu leczonego osobnika* Dla kazdego z wyzej podanych zastosowac i wskazan wymagana ilosc substancji czynnej /jak wyzej okreslona/ bedzie zalezna od szeregu czynników, w tym zaawansowania choroby i leczonego organizmu i ostatecznie musi byc okreslona przez lekarza lub weterynarza. Jednakze ogólnie dawka efektywna bedzie wynosic od 0,1 do 230 mg na kg wagi ciala pacjenta dziennie, korzystnie 1 do 100, a zwlaszcza 5 do 20 mg na kg wagi ciala dziennie. Dawka optymalna jest okolo 10 mg na kg wagi ciala dziennie. /Jezeli nie podano inaczej, wage substancji czynnej podano w prze¬ liczeniu na macierzysty zwiazek o wzorze 1, dla soli i estrów wartosci te wzrastaja proporcjo¬ nalnie/. Zadana dawka korzystnie jest podawana podzielona na dwie, trzy cztery lub wiecej pod- dawek, podawanych w odpowiednich odstepach czasu. Te poddawki mozna stosowac w postaci dawek jednostkowych przykladowo zawierajacych 10 do 1000, korzystnie 20 do 300, a zwlaszcza 100 do 400 mg substancji czynnej.Wprawdzie mozliwe jest podawanie substancji czynnej w postaci czystej, lecz korzystnie jest podawac ja w postaci preparatu farmaceutycznego. Preparaty te, zarówno do uzycia w wete¬ rynarii, jak i w leczeniu ludzi, zawieraja co najmniej jedna substancje czynna, jak wyzej okreslona, lacznie z jednym lub kilkoma dopuszczalnymi nosnikami i ewentualnie innymi skladni¬ kami leczniczymi. Nosniki musza byc "dopuszczalne" w tym sensie, ze lacza sie z innymi sklad¬ nikami i nie oddzialuja szkodliwie na pacjenta.Powyzsze preparaty obejmuja odpowiednie do podawania doustnego, doodbytniczego, donosowego, miejscowego/ w tym dopoliczkowego i podjezykowego/, dopochwowego i pozajelitowego/ w tym pod¬ skórnego, domiesniowego, dozylnego, sródskómego, domieszkowego i nadtwardówkowego/. Preparaty dogodnie maja postac dawek jednostkowych i moga byc sporzadzane dowolnymi znanymi w farmacji sposobami. Takie sposoby obejmuja operacje laczenia substancji czynnej z nosnikiem, który sta¬ nowi jeden lub kilka skladników dodatkowych.Ogólnie, preparaty mozna sporzadzac przez jednorodne i dokladne zmieszanie substancji czyn¬ nej z nosnikami cieklymi lub subtelnie rozdrobnionymi nosnikami stalymi lub z jednymi i dru¬ gimi, i nastepnie uformowanie produktu, jezeli to jest konieczne.Preparaty zawierajace zwiazek o wzorze 1 odpowiednie do podawania doustnego moga miec pos¬ tac oddzielnych jednostek, takich jak kapsulki, torebki lub tabletki zawierajace okreslona ilosc substancji czynnej, proszku lub granulek, roztworów lub zawiesin w cieczy wodnej lub niewodnej, emulsji cieklej typu "olej w wodzie" lub "woda w oleju". Preparat moze miec równiez postac duzej pigulki, powidelka lub pasty.Tabletke mozna sporzadzic przez prasowanie lub odlewanie, ewentualnie z jednym lub kilkoma skladnikami dodatkowymi. Tabletki prasowane mozna wytwarzac przez sprasowywanie w odpowiedniej maszynie skladnika czynnego w postaci swobodnie plynacej, jak proszku lub granulek, ewentual¬ nie zmieszanych z czynnikiem wiazacym, czynnikiem smarnym, neutralnym rozcienczalnikiem, srodkiem konserwujacym, substancja powierzchniowo czynna lub czynnikiem dyspergujacym* Tabletki odlewane mozna sporzadzac przez odlewanie w odpowiedniej maszynie mieszaniny sproszkowanego zwiazku zwilzonego neutralnym cieklym rozcienczalnikiem. Tabletki ewentualnie moga byc powle¬ kane lub nacinane i moga byc formulowane tak, by uzyskac powolne lub kontrolowane wyzwalanie substancji czynnej.W przypadku zakazen oka lub innych tkanek zewnetrznych, np. ust i skóry, preparaty ko¬ rzystnie maja postac masci lub kremu do stosowania miejscowego, zawierajacych substancje czynna w ilosci np. 0,073 do 20% wagowych, korzystnie 0,2 do 13% wagowych, a zwlaszcza 0,3 do 10% wagowych. W przypadku formulowania w postaoi masci, jako podstawe dla substancji czynnej mozna stosowac substancje parafinowa lub mieszajaca sie z woda. Alternatywnie, substancje czynna mozna formulowac jako krem, na podstawie emulsji typu "olej w wodzie".141 198 9 Jezeli jest to pozadane, faza wodna lub podstawa kremu moga zawierac np. co najmniej 3G£ wagowych wielowodorotlenkowego alkoholu, np. alkoholu zawierajacego dwie lub wieksza liczbe grup wodorotlenowych , takiego jak glikol propylenowy, butanodiol-1,3, mannit, sorbit, glice¬ ryna,glikol polietylenowy i ich mieszaniny. Preparaty do stosowania miejscowego moga zawierac zwiazek ulatwiajacy absorpcje lub penetracje substancji czynnej przez slzóre lub inna atakowa¬ na powierzchnie. Przykladem substancji ulatwiajacej przenikanie przez skóre jest dwumetylo- sulfotlenek i jego analogi* Faze olejowa emulsji mozna sporzadzic ze znanych skladników znanymi sposobami* faza moze zawierac jedynie emulgator, jednakze korzystne jest, by zawierala mieszanine co najmniej jed¬ nego emulgatora z tluszczem lub olejem lub obiema tymi substancjami. Korzystnie, dodaje sie hydrofilowego emulgatora lacznie z emulgatorem lipofilowym, który dziala jako czynnik stabi¬ lizujacy* Korzystne jest równiez dodanie oleju i tluszczu* Lacznie, emulgatory ze stabiliza¬ torami lub bez nich tworza tzw. wosk emulgujacy, a wosk lacznie z olejem i/lub tluszczem tworza tzw. emulgujaca podstawe masci, która stanowi olejowa faze rozproszona w preparatach kremu* Odpowiednimi w powyzszych preparatach emulgatorami i stabilizatorami emulsji sa Tween 60, Span 60, alkohol cetostearylowy, alkohol mirystylowy, monostearynian gliceryny i siarczan laurylo-sodowy.Dobór odpowiedniego oleju lub tluszczu opiera sie na zadanych wlasciwosciach kosmetycz¬ nych, poniewaz rozpuszczalnosc zwiazku czynnego w wiekszosci olejów stosowanych w farmaceu¬ tycznych emulsjach jest bardzo niska* Tak wiec krem winien korzystnie byc produktem nietlus- tym, nieplamiacym i zmywalnym, o odpowiedniej konsystencji, zapobiegajacej wyciekowi z tub lub innych pojemników. Stosowac mozna jedno lub dwuzasadowe estry alkilowe o lancuchu prostym lub rozgalezionym, jak dwuizoadypiniany, stearynian izocetylu, dwuestry glikolu propylowego i kwasów tluszczowych z orzecha kokosowego, mirystynian izopropylu, oleinian, decylu, palni- tynian izopropylu, stearynian butylu, palmitynian 2-etylo-heksylu lub mieszanine estrów o rozgalezionym lancuchu, znana jako Crodamol CAP, z tym, ze trzy ostatnie estry sa korzystne.Substancje te mozna stosowac same lub w mieszaninie, w zaleznosci od zadanych wlasciwosci* Alternatywnie, mozna stosowac lipidy o wysokiej temperaturze topnienia, jak biala miekka parafina i/lub parafina ciekla lub inne oleje mineralne.Preparatami odpowiednimi do stosowania miejscowego w oku sa równiez krople dooczne, w k-ó- rych substancja czynna jest rozpuszczona lub zawieszona w odpowiednim nosniku, zwlaszcza w wodnym rozpuszczalniku substancji czynnej. W takich preparatach substancja czynna jest obecna korzystnie w stezeniu 0,5 do 20, korzystnie 0,5 do 10, a zwlaszcza okolo 1,5 wagowych.Preparatami odpowiednimi do stosowania miejscowego w ustach sa tabletki zawierajace sub¬ stancje czynna w smakowej podstawie, zwykle sacharozy i gumy arabskiej lub tragantu; pastylki zawierajace substancje czynna w neutralnej podstawie, takiej jak zelatyna i gliceryna lub sacharoza i guma arabska oraz plukanki do ust zawierajace substancje czynna w odpowiednim nosniku cieklym.Preparaty do stosowania donosówego maja jako nosnik gruby proszek, o czastkach wielkosci zawartej w zakresie 20-500 mikrometrów, który stosuje sie w taki sposób, w jaki zazywa sie tabake, tj* przez szybka inhalacje przez przewody nosowe, z pojemnika trzymanego blisko nosa.Preparatami cieklymi o tym przeznaczeniu do stosowania np* w postaci nosowego aerozolu lub kropli, sa wodne i olejowe roztwór: substancji czynnej* Preparaty do stosowania doodbytniczego moga miec postac czopków na odpowiedniej podstawie, np. masla kakaowego lub salicylanu. Preparaty odpowiednie do stosowania dopochwowego moga miec postac pesarium, tamponu, kremu, zelu, pasty, piany lub aerozolu, zawierajacego oprócz substancji czynnej odpowiednie nosniki.Preparatami odpowiednimi do stosowania pozajelitowego sa wodne i niewodne, jalowe roztwory injekcyjne, które moga zawierac antyutleniacze, bufory, czynniki bakteriostatyczne i substan¬ cje rozpuszczalne, które czynia preparat izotonicznym z krwia odbiorcy oraz wodne i niewodne, jalowe zawiesiny, które moga zawierac srodki suspendujaoe i zageszczajace* Preparaty moga10 141 198 miec postac dawek jednostkowych lub wielodawkowych pojemników, np. zatopionych ampulek i fio¬ lek, moga byc przechowywane w postaci liofilizowanej, wymagajacej jedynie dodania jalowego nosnika cieklego, np. wody do iniekcji, bezposrednio przed uzyciem. Sporzadzane bezposrednio przed uzyciem roztwory iniekcyjne mozna przygotowywac z jalowych proszków, granulek i table¬ tek wyzej opisanych typów.Korzystnymi preparatami o postaci dawek jednostkowych sa formy zawierajace dawke dzienna lub jej podwielokrotnosc substancji czynnej. Nalezy rozumiec, ze oprócz skladników wyzej wy¬ mienionych omawiane preparaty moga zawierac inne czynniki konwencjonalne w dziedzinie wytwa¬ rzania tych preparatów, przykladowo preparaty do stosowania doustnego moga zawierac czynniki smakowe. Preparaty weterynaryjne zawieraja substancje czynna lacznie z nosnikiem weterynaryj¬ nym. Nosnikami weterynaryjnymi sa materialy uzyteczne w stosowaniu kompozycji, a moga to byc materialy stale, ciekle lub gazowe, które sa poza tym neutralne i dopuszczalne w weterynarii, a przy tym lacza sie z substancja czynna. Preparaty weterynaryjne mozna stosowac doustnie, pozajelitowo lub jakakolwiek inna droga.Do stosowania doustnego preparaty moga miec postac tabletek, granulek, pasty, torebki, kapsulki lub dodatku paszowego. Granulki moga byc sporzadzane dobrze znanymi technikami gra¬ nulowania na mokro, prasowania wstepnego itp. Mozna je podawac zwierzetom w neutralnym nosniku cieklym, jako wlew do gardla lub w zawiesinie w wodzie lub podstawie olejowej. Korzystnie dodaje sie dalszych skladników pomocniczych, jak czynniki ulatwiajace dozowanie. Preparaty te korzystnie zawieraja 15 do 85% substancji czynnej.Paste mozna sporzadzac przez suspendowanie substancji czynnej w cieklym rozcienczalniku.Mozna dodac srodka zageszczajacego, lacznie z srodkiem zwilzajacym lub ulatwiajacym zwilzanie, jezeli cieklym rozcienczalnikiem jest woda. Jezeli potrzebna jest pasta emulsyjna, to pozada¬ ne jest dodanie jednej luli kilku substancji powierzchniowo czynnych. Pasty moga zawierac od 25 do 80% wagowych substancji czynnej • W dodatkach paszowych substancja czynna jest zwykle obecna w duzej ilosci, w stosunku do skladników dodatkowych, a te dodatki moga byc dodawane bezposrednio lub po przejsciowym mie¬ szaniu lub rozcienczaniu. Przykladami skladników dodatkowyoh w takich preparatach sa stale nosniki trawione, takie jak maka kukurydziana, maka sojowa, sruta sojowa, otreby pszenne, jadalne materialy roslinne i pozostalosci po fermentacji. Substancje czynna zwykle dodaje sie do jednego lub kilku skladników dodatkowych i dokladnie i jednorodnie rozprowadza, przez mielenie, bebnowanie lub mieszanie w konwencjonalnym aparacie. Jako dodatki paszowe odpo¬ wiednie sa preparaty zawierajace 1 do 90% wagowych substancji czynnej.Do leczenia zakazen wirusem opryszczki u koni moze byc wymagana doustna lub pozajelitowa dawka dzienna 0,1 do 250 mg, korzystnie 2 do 100 mg na kg wagi ciala dziennie. Dawke te mozna rozdzielic na oddzielne jednostki podawane w regularnych odstepach w ciagu doby, powtarzajac dawkowanie codziennie w ciagu do 14 dni, do usuniecia zakazenia* W przypadku zakazen wiruso¬ wych u Innych zwierzat, dawka moze zalezec od wielkosci i metabolizmu zwierzecia. Kompozycje mozna podawac w postaci dawki jednolitej, jak tabletka, kilkakrotnie w ciagu dnia, w ilosci 10 do 1000 mg na jednostke dawkowa.Wynalazek jest ilustrowany ponizszymi przykladami.Przyklad I. 9- /'/2-hydroksy-1-hydroksymetyloetoksy/metylo/y guanina. Przez ozie¬ biona /temperatura 0°C/ mieszanine 1,3-dwubenzyloksypropanolu /20,725 g/ /J« Chem. Soc. 445 /1931/ A. Fairbourne/ i paraformaldehydu /2,28 g/ w suchym dwuchlorometanie /100 ml/ przepuszczono gazowy chlorowodór, do wysycenia roztworu. Metny, bezbarwny roztwór wysuszono nad sitami molekularnymi i chlorkiem wapnia, przesaczono, a przesacz odparowano pod zmniej¬ szonym cisnieniem. Otrzymany w postaci oleistej, zóltej barwy pozostalosci 1,3-bis/ben$yloksy/- 2-/chlorometoksy/propan mial odpowiednie widmo IR /brak grup OH/ i H-NMR.Roztwór 13 mM 2,6,9-tris-trójmetylosililoguaniny, 1,3-bis/benzyloksy/-2-/chlorometoksy/ propanu /5»45 g/ i suohej trójetyloaminy /4 ml, 29 mM/ w suchym toluenie /10 ml/ utrzymywano141 198 11 w ciagu 18 godzin we wrzeniu pod chlodnica zwrotna, w atmosferze azotu. Czerwonawoburszty- nowej barwy roztwór odparowano pod zmniejszonym cisnieniem i w ciagu 30 minut traktowano metanolem, na lazni parowej. Odpedzono rozpuszczalnik, a oleista pozostalosc oczyszczono chromatografia kolumnowa na zelu krzemionkowym. Zadana 9-/2-benzyloksy~1-/benzyloksymetylo/ etoksymetylo/guanine, zawierajaca okolo 10% izomeru,7, otrzymano przez elucje kolumny ace¬ tonem i rekrystalizacje z acetonitrylu. Temperatura topnienia 173-80°C.Do zawiesiny 9-/2-benzyloksy-1-/benzyloksymetylo/-etoksymetylo/guaniny /3,88 g/ w ciek¬ lym amoniaku /300 ml/ dodano w -45 do -30°C%/laznia aceton - suchy lód/, przy magnetycznym mieszaniu, skrawki metalicznego sodu /1,54 g/, porcjami, w ciagu 15 minut. Calosc mieszano w ciagu dalszych 30 minut, po czym metanolem zniszczono nadmiar sodu. Pod zmniejszonym cis- nieniem odparowano rozpuszczalniki, a pozostalosc rozpuszczono w minimalnej ilosci wody, oziebiono i za pomoca lodowatego kwasu octowego doprowadzono do pH 6,0. Kieszanine ponownie odparowano pod zmniejszonym cisnieniem i dwukrotnie przekrystalizowano z wody. Koncowa krys¬ talizacja z metanolu dala analitycznie czysta 9-//2-hydroksy-1-hydroksymetyloetoksy/metylo7 guanine o temperaturze topnienia 250°C, po stopieniu ponownie zestalajaca sie.Przyklad II /a/. 9- //2-Benzoiloksy-1-benzoiloksymetylo/etoksymetylo/ guanina.Do zimnego /temperatura 0°C/ roztworu mieszaniny acetylujacej /sporzadzonej przez zmieszanie bezwodnika octowego 11 ml/, lodowatego kwasu octowego /3 ml/ i stezonego kwasu siarkowego /0,1 ml/ dodano, przy magnetycznym mieszaniu, czterobenzoilofmetyleno-bis-2-gliceryny /1,0 g/, A.T. Ness., R.M.Hann 1 C.S.Hudson, J. Amer. Chem. Soc. Nov. 1943, 2215* Roztwór mieszano w ciagu 30 minut w temperaturze 3-10°C, a nastepnie wylano do mieszaniny 260 ml lodu i wody.Kwasny roztwór trzykrotnie ekstrahowano chloroformem, a organiczne ekstrakty przemyto roz¬ tworem chlorku sodu i wysuszono nad siarczanem sodu. Przesaczony roztwór chloroformowy odpa¬ rowano pod zmniejszonym cisnieniem, a pozostaly olej oczyszczono chromatografia kolumnowa na zelu krzemionkowym, Elucja dwuchlorometanem dala 2-0-acetoksymetylo-1,3-bis/0-benzoilo/ gliceryne. Widma H-HMR i ^C-BMR odpowiadaly zadanej strukturze.Mieszanine 2,9-dwuacetyloguaniny /O,49 g/» 2-0-/acetoksymetylo/-1,3-£is/0-benzoilo/gli- ceryny /1,22 g/ i kwasu p-toluenosulfonowego /0,013 g/ w suchym toluenie /30 ml/ utrzymywano w ciagu 18 godzin we wrzeniu pod chlodnica zwrotna, przy mieszaniu. Odpedzono rozpuszczalnik, a pozostalosc rozpuszczono we wrzacym metanolu /35 ml/. Dodano n-butanol /1 ml/, a mieszanine w ciagu 5 minut utrzymywano we wrzeniu pod chlodnica zwrotna, odszczepiajac hydrolitycznie grupe 2-acetamidowa. Mieszanine odparowano pod zmniejszonym cisnieniem w temperaturze lazni 30°C i przekrystalizowano jednokrotnie z metanolu i Jednokrotnie z formamidu, otrzymujac 9-/"/2-benzoiloksy-1-benzoilokflymetylo/etoksymetyloy guanine. Analiza elementarna wykazala, ze produkt zawiera 0,73 mola formamidu, a widmo BMR odpowiadalo strukturze tego zwiazku.Chromatografia cienkowarstwowa na zelu krzemionkowym w ukladzie 20% metanolu w chloroformie dala jedna plame, Rf = 0,49* Temperatura topnienia 220-222°C.Przyklad II /b/. 9-//2-hydroksy-1-hydroksymetyloetoksy/metyloy-guanina. 9-/2-benzoiloksy-1-/benzoiloksymetylo/etoksymetylo/guanine /,0,6 g/ ogrzewano w mieszaninie 1 : 1 metanolu i 40% wodnej metyloaminy na lazni parowej, w ciagu godziny. Pod zmniejszonym cisnieniem odpedzono rozpuszczalniki, a pozostalosc dwukrotnie przekrystalizowano z wody, otrzymujao 9-^/2-hydroksy-l-hydroksymetyloetoksy/metyloy guanine jako ówiercwodzian. Tempe¬ ratura topnienia 230°C, z rozkladem.Przyklad III. 9- /^/2-hydroksy-1-hydroksymetyloetoksy/metylo7-2,6-dwuajninopuryna. a/ 9-/V/2-benzoiloksy-1-benzoiloksymetyloetoksy/-metyloy -2,6-dwuchloropuryna. Mieszanine 1,16 g /6 mM/ 2,6-dwuchloropuryny i 2,7 g /7,4 mM/ 2-0-/acetoksymetylo/-1,bis-/0-benzylo/ gliceryny ogrzewano, przy mieszaniu magnetycznym, pod cisnieniem obnizonym za pomoca pompy wodnej, w lazni olejowej o temperaturze 155°C, w ciagu okolo 25 minut. Otrzymana klarowna, zóltej barwy ciecz oziebiono, a powstale geste, zóltej barwy szklo rozpuszczono w benzenie i oczyszczono chromatograficznie na kolumnie z zelem krzemionkowym /srednica 6 cm/. Wstepna12 141 198 elucja mieszanina 1 : 1 benzen - dwuchlor orne tan i samym dwuchlorometanem usunela produkty uboczne, a elucja mieszanina 1 : 1 dwuchlorometan - eter dala zadana 9-/"/2-benzoiloksy-1- benzoiloksymetyloetoksy/metylo7 -2,6-dwuchloropuryne 1,77 g/. Dodatkowa porcje izomeru 9 zanieczyszczonego izomerem 7 eluowano 100% oczyszczonym eterem. Widmo H-MR i chromatografia cienkowarstwowa /zel krzemionkowy w dwuchlorometanie/ wykazaly mala ilosc zanieczyszczenia w glównym rzucie, majaoym postac piany barwy bialo-zóltej. b/ 9- /"/2-benzoiloksy-1-benzoiloksymetyloetoksy/-metyloJ/ -2,6-dwuazydopuryna. Heterogenna mieszanine 1,77 g /3,44 mM/ 9- /"/2-benzoiloksy-1-benzoiloksymetylo/etoksy/metyloy -2,6-dwuchlo- ropuryny i 0,45 g /6,88 mM/ azydku sodu w 10 ml mieszaniny 1 z 1 woda - etanol utrzymywano we wrzeniu pod chlodnica zwrotna, przy magnetycznym mieszaniu, w ciagu 3 godzin. Odparowano rozpuszczalniki, a pozostaly olej roztarto z woda, w celu usuniecia chlorku sodu- Olej roz¬ puszczono w goracym alkoholu, a roztwór oziebiono, otrzymujac, po odsaczeniu, material staly barwy bialej z rózowawym odcieniem, po wysuszeniu temperatura topnienia 144-145°C Dodatkowy rzut otrzymano z lugu macierzystego, przez odparowanie i roztarcie etanolem. Material mial odpowiednia czystosc i mógl byc polaczony z pierwszym rzutem, do uzycia w nastepnym etapie.Widma NMR i UV odpowiadaly postulowanej strukturze. Jakosciowo widmo UV: pH 1,0, X mas 240, 305* 275 /przegiecie/, pH 13,0 X max 300, 270 /przegiecie/. c/ 9-//2-hydroksy-1-hydroksymetyloetoksy/metylo/ -2,6-dwuaminopuryna. 1,68 g /3»26 mmola/ Produktu z etapu b/ w 120 ml mieszaniny 1 : 1 czterowodorofuran - metanol wstrzasano z 118 mg 5% palladu na weglu przy poczatkowym cisnieniu wodoru 3500 hPa, w ciagu 72 godzin, w temperaturze pokojowej. Mieszanine przesaczono przez warstwe Gelite, po czym odpedzono rozpuszczalnik. Pozostaly olej rozpuszczono w goracym benzenie i heksanie, co spowodowalo jego zestalenie. Po oziebieniu odsaczono staly produkt, otrzymujac 9- /"/2-benzoiloksy-1-ben- zoiloksymetyloetoksy/metylOj/-2,6-dwuaminopuryne o zadowalajacym widmie H-MR. Material roz¬ puszczono w minimalnej objetosci metanolu i w temperaturze pokojowej zmieszano z taka sama objetoscia 40% wodnej metyloaminy. Mieszanie kontynuowano do pelnego przebiegu hydrolizy, wykazanego chromatografia cienkowarstwowa /zel krzemionkowy, w 40% metanolu - dwuchlorome¬ tanie/. Roztwór odparowano pod zmniejszonym cisnieniem, a pozostalosc przekrystalizowano z etanolu - acetonu, otrzymujac 9- /"/2-hydroksy-1-hydroksymetyloetoksy/-metylo7 -2,6-dwuami- nopuryne o zadowalajacym widmie H-NMR i analizie elementarnej. Temperatura topnienia 182-184°C Przyklad IV. 2,6-dwuamino-9- /"/2-hydroksy-1-hydroksymetyloetoksy/metylo/ -9H- puryna. Mieszanine 33,6 g /0,2 M/ wodzianu 2,6-dwuiminopuryny w 400 ml ksylenu utrzymywano we wrzeniu pod chlodnica zwrotna, oddzielajac wode za pomoca nasadki Dean-Starka. Dodano bezwodnika octowego, 63,84 g /O,625 M/ i ogrzewano mieszanine reakcyjna dla oddestylowania mieszaniny kwasu octowego i ksylenu /temperatura pary 115°0/. Temperature podniesiono do 125°C przy koncu czterogodzinnego okresu reakcji. Do mieszaniny dodano 0,95 g /O,005 M/ wodzianu kwasu p-toluenosulfonowego i 74,47 g /O,3 M/ 2-0-/acetoksymetylo/-1,3-bis-/0-ace- tylo/-gliceryny i ogrzewano mieszanine reakcyjna do oddestylowania mieszaniny ksylenu i kwasu octowego, w temperaturze 125°C.Po trzech godzinach reakcji podniesiono temperature do 135°C Mieszanine reakcyjna ozie¬ biono i przez odparowanie i roztarcie pozostalosci acetonem otrzymano surowy produkt. Rekry^ stalizacja z etanolu dala analitycznie czysta, przejsciowa 2,6-dwuacetamido-9- //2-acetoksy- 1-acetoksymetyloetoksy/metyloy -puryne. Powyzszy material staly rozpuszczono w metanolu i ogrzewano z taka sama objetoscia 40% wodnej metyloaminy, w ciagu 15 minut, na lazni paro¬ wej. Po odparowaniu skladników lotnych i przekrystalizowaniu pozostalosci z etanolu otrzy¬ mano 2,6-dwuamino-9//2-hydroksy-1-hydroksymetyloetoksy/metylo7 -9H-puryne.141198 13 Zastrzezenia patentowe 1 • Sposób wytwarzania pochodnych puryny o wzorze 1, w którym R oznacza grupe hydroksylowa, a X oznacza atom tlenu, i ich dopuszczalnych fizjologicznie soli i estrów, znamienny tym, ze zwiazek o wzorze 2, w którym X ma wyzej podane znaczenie, W oznacza atom wodoru, W oznacza atom wodoru lub grupe blokujaca, Y oznacza atom wodoru lub grupe blokujaca, a Z ozna¬ cza grupe o wzorze -0Y, w którym Y ma wyzej podane znaczenie, z tym, ze jezeli Z oznacza grupe hydroksylowa, to W oznacza inna grupe blokujaca niz grupa aralkilowa, odblokowuje sie i wy¬ tworzony zwiazek o wzorze 1, jego sól lub ester i ewentualnie, jezeli jest zasada, to zasade te przeksztalca sie w dopuszczalna fizjologicznie, kwasowa sól addycyjna, jezeli otrzymany zwiazek o wzorze 1 jest kwasowa sola addycyjna, to sól te przeksztalca sie w zasade, jezeli otrzymanym produktem jest zwiazek o wzorze 1 lub jego sól, to zwiazek ten lub jego sól prze¬ ksztalca sie w dopuszczalny fizjologicznie ester zwiazku o wzorze 1 lub w jego sól i/lub jezeli otrzymanym produktem jest ester zwiazku o wzorze 1, to ester ten przeksztalca sie w zwiazek o wzorze 1 lub w jego dopuszczalna fizjologicznie sól* 2. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze stosuje sie zwiazek o wzorze 2, w którym X, W i Z maja wyzej podane znaczenie, a W i Y oznaczaja blokujaca grupe Cj^-alka- nokarboksylowa, arylokarbonylowa, arylometylowa, lub tri-Cj^-alkilosililowa. 3» Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze grupy blokujace usuwa sie droga hydrolizy lub wodorolizy. 4* Sposób wytwarzania pochodnych puryny o wzorze 1, w którym R oznacza grupe hydroksylowa lub aminowa, a X oznacza atom siarki i ich fizjologicznie dopuszczalnych soli i estrów, znamienny tym, ze zwiazek o wzorze 2, w którym X ma wyzej podane znaczenie, W ozna¬ cza atom wodoru, W oznacza atom wodoru lub grupe blokujaca, Y oznacza atom wodoru lub grupe blokujaca, a Z oznacza grupe o wzorze -0Y lub -NHY, w których to wzorach Y ma wyzej podane znaczenie, odblokowuje sie i wytworzony zwiazek o wzorze 1, jego sól lub ester ewentualnie, jezeli jest zasada, to zasade te przeksztalca sie w dopuszczalna fizjologicznie, kwasowa sól addycyjna, jezeli otrzymany zwiazek o wzorze 1 jest kwasowa sola addycyjna, to sól te prze¬ ksztalca sie w zasade, jezeli otrzymanym produktem jest zwiazek o wzorze 1 lub jego sól, to zwiazek ten lub jego sól przeksztalca sie w dopuszczalny fizjologicznie ester zwiazku o wzo¬ rze 1 lub w jego sól i/lub jezeli otrzymanym produktem jest ester zwiazku o wzorze 1, to ester ten przeksztalca sie w zwiazek o wzorze 1 lub w jego dopuszczalna fizjologicznie sól. 5. Sposób wedlug zastrz. 4, znamienny tym, ze stosuje sie zwiazek o wzorze 2, w którym X, W i Z maja wyzej podane znaczenie, a W i Y oznaczaja blokujaca grupe C^.-alka- nokarbonylowa, arylokarbonylowa, arylometylowa lub tri-C^^-alkilosililowa. 6. Sposób wedlug zastrz. 4, z n a m i e n n y t y m, ze grupy blokujace usuwa sie droga hydrolizy lub wodorolizy. 7* Sposób wytwarzania, pochodnych puryny o wzorze 1, w którym R oznacza grupe aminowa, a X oznacza atom tlenu i ich fizjologicznie dopuszczalnych soli i estrów, znamienny tym, ze zwiazek o wzorze 2, w którym X ma wyzej podane znaczenia, W oznacza atom wodoru, W ozna¬ cza atom wodoru lub grupe blokujaca. Y oznacza atom wodoru lub grupe blokujaca, a Z oznacza grupe o wzorze -BHY, w którym X ma wyzej podane znaozenie, odblokowuje sie i wytworzony zwia¬ zek o wzorze 1, jego sól lub ester ewentualnie, jezeli jest zasada, to zasade te przeksztalca sie w dopuszczalna fizjologicznieT kwasowa sól addycyjna, jezeli otrzymany zwiazek o wzorze 1 jest kwasowa sola addycyjna* to sól te przeksztalca sie w zasade, jezeli otrzymanym produk¬ tem jest zwiazek o wzorze 1 lub jego sól, to zwiazek ten lub jego sól przeksztalca sie w do¬ puszczalny fizjologicznie ester zwiazku o wzorze 1 lub w jego sól i/lub jezeli otrzymanym produktem jest ester zwiazku o wzorze 1, to ester ten przeksztalca sie w zwiazek o wzorze 1 lub w jego dopuszczalna fizjologicznie sól.14 141 198 8. Sposób wedlug zastrz. 7, znamienny tym, ze stosuje sie zwiazek o wzorze 2, w którym X, W i Z maja wyzej podane znaczenie, a W i Y oznaczaja blokujaca grupe C-j^-alka- nokarbonylowa, arylokarbonylowa, arylometylowa lub tri-C-^-alkilosil ilowa. 9. Sposób wedlug zastrz• 7 znamienny tym, ze grupe blokujaca usuwa sie droga hydrolizy lub wodorolizy.H,N ^ CH^CHCHapH CHjOH Yllórl CMCHCHjpW CHjDW Wtór 2 Pracownia Poligraficzna UP PRL. Naklad 100 egz Cena 220 zl PL PL

Claims

1. Zastrzezenia patentowe 1. • Sposób wytwarzania pochodnych puryny o wzorze 1, w którym R oznacza grupe hydroksylowa, a X oznacza atom tlenu, i ich dopuszczalnych fizjologicznie soli i estrów, znamienny tym, ze zwiazek o wzorze 2, w którym X ma wyzej podane znaczenie, W oznacza atom wodoru, W oznacza atom wodoru lub grupe blokujaca, Y oznacza atom wodoru lub grupe blokujaca, a Z ozna¬ cza grupe o wzorze -0Y, w którym Y ma wyzej podane znaczenie, z tym, ze jezeli Z oznacza grupe hydroksylowa, to W oznacza inna grupe blokujaca niz grupa aralkilowa, odblokowuje sie i wy¬ tworzony zwiazek o wzorze 1, jego sól lub ester i ewentualnie, jezeli jest zasada, to zasade te przeksztalca sie w dopuszczalna fizjologicznie, kwasowa sól addycyjna, jezeli otrzymany zwiazek o wzorze 1 jest kwasowa sola addycyjna, to sól te przeksztalca sie w zasade, jezeli otrzymanym produktem jest zwiazek o wzorze 1 lub jego sól, to zwiazek ten lub jego sól prze¬ ksztalca sie w dopuszczalny fizjologicznie ester zwiazku o wzorze 1 lub w jego sól i/lub jezeli otrzymanym produktem jest ester zwiazku o wzorze 1, to ester ten przeksztalca sie w zwiazek o wzorze 1 lub w jego dopuszczalna fizjologicznie sól*

2. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze stosuje sie zwiazek o wzorze 2, w którym X, W i Z maja wyzej podane znaczenie, a W i Y oznaczaja blokujaca grupe Cj^-alka- nokarboksylowa, arylokarbonylowa, arylometylowa, lub tri-Cj^-alkilosililowa.

3. » Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze grupy blokujace usuwa sie droga hydrolizy lub wodorolizy.

4. * Sposób wytwarzania pochodnych puryny o wzorze 1, w którym R oznacza grupe hydroksylowa lub aminowa, a X oznacza atom siarki i ich fizjologicznie dopuszczalnych soli i estrów, znamienny tym, ze zwiazek o wzorze 2, w którym X ma wyzej podane znaczenie, W ozna¬ cza atom wodoru, W oznacza atom wodoru lub grupe blokujaca, Y oznacza atom wodoru lub grupe blokujaca, a Z oznacza grupe o wzorze -0Y lub -NHY, w których to wzorach Y ma wyzej podane znaczenie, odblokowuje sie i wytworzony zwiazek o wzorze 1, jego sól lub ester ewentualnie, jezeli jest zasada, to zasade te przeksztalca sie w dopuszczalna fizjologicznie, kwasowa sól addycyjna, jezeli otrzymany zwiazek o wzorze 1 jest kwasowa sola addycyjna, to sól te prze¬ ksztalca sie w zasade, jezeli otrzymanym produktem jest zwiazek o wzorze 1 lub jego sól, to zwiazek ten lub jego sól przeksztalca sie w dopuszczalny fizjologicznie ester zwiazku o wzo¬ rze 1 lub w jego sól i/lub jezeli otrzymanym produktem jest ester zwiazku o wzorze 1, to ester ten przeksztalca sie w zwiazek o wzorze 1 lub w jego dopuszczalna fizjologicznie sól.

5. Sposób wedlug zastrz. 4, znamienny tym, ze stosuje sie zwiazek o wzorze 2, w którym X, W i Z maja wyzej podane znaczenie, a W i Y oznaczaja blokujaca grupe C^.-alka- nokarbonylowa, arylokarbonylowa, arylometylowa lub tri-C^^-alkilosililowa.

6. Sposób wedlug zastrz. 4, z n a m i e n n y t y m, ze grupy blokujace usuwa sie droga hydrolizy lub wodorolizy.

7. * Sposób wytwarzania, pochodnych puryny o wzorze 1, w którym R oznacza grupe aminowa, a X oznacza atom tlenu i ich fizjologicznie dopuszczalnych soli i estrów, znamienny tym, ze zwiazek o wzorze 2, w którym X ma wyzej podane znaczenia, W oznacza atom wodoru, W ozna¬ cza atom wodoru lub grupe blokujaca. Y oznacza atom wodoru lub grupe blokujaca, a Z oznacza grupe o wzorze -BHY, w którym X ma wyzej podane znaozenie, odblokowuje sie i wytworzony zwia¬ zek o wzorze 1, jego sól lub ester ewentualnie, jezeli jest zasada, to zasade te przeksztalca sie w dopuszczalna fizjologicznieT kwasowa sól addycyjna, jezeli otrzymany zwiazek o wzorze 1 jest kwasowa sola addycyjna* to sól te przeksztalca sie w zasade, jezeli otrzymanym produk¬ tem jest zwiazek o wzorze 1 lub jego sól, to zwiazek ten lub jego sól przeksztalca sie w do¬ puszczalny fizjologicznie ester zwiazku o wzorze 1 lub w jego sól i/lub jezeli otrzymanym produktem jest ester zwiazku o wzorze 1, to ester ten przeksztalca sie w zwiazek o wzorze 1 lub w jego dopuszczalna fizjologicznie sól.14 141 198

8. Sposób wedlug zastrz. 7, znamienny tym, ze stosuje sie zwiazek o wzorze 2, w którym X, W i Z maja wyzej podane znaczenie, a W i Y oznaczaja blokujaca grupe C-j^-alka- nokarbonylowa, arylokarbonylowa, arylometylowa lub tri-C-^-alkilosil ilowa.

9. Sposób wedlug zastrz• 7 znamienny tym, ze grupe blokujaca usuwa sie droga hydrolizy lub wodorolizy. H,N ^ CH^CHCHapH CHjOH Yllórl CMCHCHjpW CHjDW Wtór 2 Pracownia Poligraficzna UP PRL. Naklad 100 egz Cena 220 zl PL PL