Przedmiotem wynalazku jest uchwyt narzedzio¬ wy dla przyrzadów do wiercenia obrotowego i udarowego, zawierajacy narzedzie, przy czym na¬ rzedzie jeist mocowane z luzem osiowym w uchwycie narzedziowym za pomoca elementów fy- glujacych, wchodzacych w osiowe zamkniete wy¬ brania w uchwycie narzedzia.Przy wierceniu udarowym oprócz czystego ru¬ chu obrotowego na uchwyt narzedzia przenoszone sa osiowo dzialajace uderzenia. Aby przenoszenie uderzen odbywalo sie mozliwie bez strat energii, uchwyt narzedzia mocuje sie zazwyczaj w uchwy¬ cie narzedziowym z luzem, osiowym. Uchwyt na¬ rzedzia moze sie dzieki temu przesuwac w uchwy¬ cie narzedziowym z osiowym ograniczeniem tak, ze jego tylny koniec styka sie bezposrednio z przednim koncem' bijaka. W ten sposób uderzenia sa przenoszone bezposrednio z trijaka na narzedzie.Dziejki temu uchwyt narzedziowy nie bierze prak¬ tycznie udzialu w przenoszeniu uderzen.Wiele przyrzadów do wiercenia udarowego poza wierceniem udarowym stosuje sie do czystego wier¬ cenia obrotowego. Przy wierceniu obrotowym, luz osiowy narzedzia oddzialywuje niekorzystnie. I tak w przypadku przykladowo miekkich materialów, jak drewno, narzedzie moze zostac wyciagniete z uchwytu narzedziowego. Tak wiec nie jest mozli¬ we dokladne prowadzenie wiertla. Zwlaszcza trud¬ no jest zachowac okreslona wstepnie glebokosc wiercenia. 10 15 25 'Zadaniem wynalazku jest opracowanie uchwytu narzedziowego, który nadaje sie optymalnie, z wy¬ eliminowaniem przedstawionych powyzej niedogod¬ nosci, do wiercenia udarowego jak i do wiercenia obrotowego.Wedlug wynalazku osiagnieto to dzieki temiu, ze w celu osiowego ustalania narzedzia w uchwycie narzedziowym, narzedzie mocuje sie osiowo pomie¬ dzy dwoma zderzakami, przy czyni jeden zderzak jest .polaczony z uchwytem narzedziowym, a drugi zderzak jest przesuwny osiowo wzgledem uchwytu narzedziowego i unieruchomiony, a pomiedzy przy¬ najmniej jednym ze zderzaków a uchwytem na¬ rzedzia jest mocowany przynajmniej jeden ele¬ ment ryglujacy.Dziejki temu przy wiercenliiu udarowym narze¬ dzie ma zwykly luz osiowy wzgledem uchwytu na¬ rzedziowego. Do wiercenia obrotowego narzedzie mocuje sie osiowo pomiedzy dwoma zderzakami.Przy tym jeden zderzak jest polaczony nieruchomo z uchwytem narzedziowym. Moze go stanowic przy¬ kladowo ramie lub wystep. Mocowanie odbywa sie przez przesuniecie i unieruchominie drugiego zde¬ rzaka wzgledem uchwytu narzedziowego. Dzieki te¬ mu, ze przynajmniej jeden element ryglujacy jest mocowany osiowo pomiedzy co najmniej jednym ze zderzaków a narzedziem, to elementy ryglujace poza przenoszeniem momentu obtaofafWegio Jbdo- ra udzial takze w osiowym mocowaniu narze¬ dzia. W ten sposób do osiowego mocowania na- 136 349136 349 rzedzia nie konieczne Jest stosowanie dodatkowych srodków.W celu mocowania narzedzia drugi zderzak przesuwa sie osiowo wzgledem uchwytu narze¬ dziowego i unieruchamia. Alby ulatwic to, celowe jest, aby drugi zderzak przesuwny osiowo i unie¬ ruchamiany wzgledem uchwytu narzedziowego umieszczony byl na elemencie wlaczajacym. Ele¬ ment wlaczajacy moze byc poruszany przykladowo niezaleznie od stanu pracy przyrzadu do wiercenia udarowego. Alby uniknac blednych manipulacji, element wlaczajacy moze byc przykladowo sprze¬ zony z mechanizmem przelaczania z wiercenia uda¬ rowego na wiercenie oJbrotowe. Dzieki temu z jed¬ nej strony uniemozliwia sie wiercenie udarowe z osiowo zamocowanym narzedziem, a z drugiej stro¬ ny zapewnia sie, ze przy wierceniu obrotowym na- rzedzie jest zamocowane osiowo.Dla zwartej konstrukcja przyrzadu jest korzyst¬ ne, jezeli element wlaczajacy jest uksztaltowany jako przesuwna tuleja. Dzieki uksztaltowaniu ele¬ mentu wlaczajacego jako przesuwnej tulei unika sie przede wszystkim niewywazenia uchwytu na¬ rzedziowego. Ponadto moze nastepowac wlaczanie przesuwnej tulei w kazdym polozeniu obrotowym uchwytu narzedziowego.Dla prostego wykonania uchwytu narzedziowego celowe jest mocowanie na uchwycie narzedzia przynajmniej jednego elementu ryglujacego pomie¬ dzy osiowo przesuwnym zderzakiem a ramieniem osiowo ograniczonego wybrania. W celu unieru¬ chomienia narzedzia za pomoca drugiego przesuw¬ nego i unieruchamianego zderzaka element ryglu¬ jacy dosuwa flUe najpierw do ramienia osiowo ograniczonego wybrania na trzonie narzedzia, a nastepnie narzedzie dosuwa sie poprzez element ryglujacy do zderzaka nieruchomego. Przez ele¬ ment ryglujacy, mocowany na uchwycie narzedzia pomiedzy osiowo przesuwnym zderzakiem a ramie¬ niem osiowo ograniczonego wybrania uzyskuje sie pomiedzy uchwytem narzedzia a osiowo przesufor- nym zderzakiem polaczenie ksztaltowe, tak ze nie potrzeba bezposredniego sprzezenia przesuwnego i unieruchamianego zderzaka z uchwytem narzedzia.Dalsza korzystna mozliwosc polega na tym, aby co najmniej jeden element ryglujacy zamocowac pomiedzy zderzakiem polaczonym z uchwytem na¬ rzedziowym a ramieniem osiowo ograniczonego wy¬ brania uchwytu narzedzia. Równiez w tym przy¬ padku element ryglujacy moze tworzyc polaczenie ksztaltowe pomiedzy zderzakiem a uchwytem na¬ rzedzia, tak ze zderzak nie musi wchodzic w ob¬ szar uchwytu narzedzia.Dalej mozliwe jest usytuowanie elementów ryglu¬ jacych pomiedzy zderzakiem polaczonym z uchwy¬ tem narzedziowym a uchwytem narzedzia, jak równiez pomiedzy uchwytem narzedziowym a dru¬ gim zderzakiem osiowo przesuwnym i unierucha¬ mianym. W ten sposób uchwyt narzedzia jest osio¬ wo mocowany praktycznie pomiedzy przynajmniej dwoma elementami ryglujacymi. Przy tytm elemen¬ ty ryglujace mozna zamocowac w jednym lub dru¬ gim kierunku do ramion osiowo zamknietych wy- bran w uchwycie narzedzia.Dla równomiernego rozdzielenia wystepujacych sil, tak w uchwycie narzedzia jak i w uchwycie narzedziowym, celowe jest zastosowanie kazdora¬ zowo dwóch elementów ryglujacych iimieszczanych naprzeciw siebie na tej samej srednicy. Przez taki & uklad elementów ryglujacych w znacznym stopniu unika sie niewywazenia uchwytu narzedziowego.Ponadto wkladane narzedzie mozna zaryglowac z kazdego polozenia po obróceniu o kat mniejszy niz 180°. 10 Dla dalszego ulatwienia manipulacji uchwytem narzedziowym celowe jest zastosowanie czterech elementów ryglujacych, W przypadku czterech ele¬ mentów ryglujacych, wkladane narzedzie moze byc zaryglowane z kazdego polozenia w zakresie kata 15 mniejszego niz 90°. Stosowanie czterech elemen¬ tów ryglujacych obniza ponadto zuzycie uchwytu narzedzia jak i uchwytu narzedziowego.Aby przy wierceniu udarowym umozliwic osio¬ wy ruch narzedzia wzgledem uchwytu narzedzio- 20 wego, konieczne jest istnienie pomiedzy uchwytem narzedzia a uchwytem narzedziowym niewielkiego luzu promienliowego. Luz ten powieksza sie wsku¬ tek zuzycia podczas pracy. W zwiazku z jedno¬ stronnym osiowym mocowaniem uchwytu narzedzia 26 przedmiot moze sie wadliwie ustawic w uchwycie narzedziowym. Skutkiem tego jest nierówne ko¬ liste prowadzenie wierzcholka narzedzia.W celu unikniecia przesuniedia narzedzia w uchwycie narzedziowym wedlug dalszej postaci 30 wykonania wynalazku stosuje sie dwa naprzeciw¬ legle na srednicy elementy ryglujace, które sa osio¬ wo przesuwne i unieruchamiane przez organ uru¬ chamiajacy. Powstajace sily osiowe wystepuja wiec ciagle paTaimi. Przykladowo przy stosowaniu czte- 35 rech elementów ryglujacych moga byc one moco¬ wane wymiennie na przednich i tylnych ramionach wybran w trzonie narzedzia. W ten sposób powsta¬ jace sily osiowe sa rozdzielone na Obwodzie i unie¬ mozliwia sie przesuniecie narzedzia w uchwycie 40 narzedziowym.Elementy ryglujace sluza wiec z jednej strony do przenoszenia -momentu obrotowego z uchwytu narzedziowego na narzedzie, a z drugiej strony do osiowego ustalania narzedzia w uchwycie narze- 45 dziowym podczas wiercenia obrotowego. Wskutek istnienia duzych sil obwodowych, przy przenosze¬ niu momentu obrotowego wystepuje stosunkowo silny docisk powierzchniowy na powierzchniach podparcia elementów ryglujacych. W celu zmniej- 50 szenia docisku powierzchniowego elementy ryglu¬ jace sa wykonane w znany sposób jako cylindrycz¬ ne rolki. W przypadku, gdy stosuje sie wiecej niz jeden element ryglujacy, mozna przyporzadkowac funkcje przenoszenia momentu obrotowego i osio- •• wego mocowania poszczególnym elementom ryglu¬ jacym. Elementy ryglujace, które sluza jedynie do osiowego mocowania narzedzia, nie musza byc w tym przypadku uksztaltowane jako rolki, lecz moz¬ na przykladowo zastosowac kulki. Elementy ryglu- *° jace w postaci kulek sa ekonomiczne, a ponadto umozliwiaja zwarta konstrukcje uchwytu narze¬ dziowego.Przedmiot wynalazku jest blizej wyjasniony przykladowo na podstawie rysunku, na którym R fig. 1 przedstawia uchwyt narzedziowy wedlug wy-139349 6 6 nalazfcu w polazeniu wiercenia udarowego, to zna¬ czy z osiowo nie zamocowanym narzedziem, fig. 2 — wycinek przedmiotu przedstawionego na fig. 1 wzdluz linii II-^II, fig. 3 — uchwyt narzedziowy wedlug fig. 1 w polozeniu wiercenia obrotowego, to znaczy z osiowo zamocowanym narzedziem, fig. 4 — dalsza postac wykonania uchwytu narzedzio¬ wego wedlug wynalazku w polozeniu wiercenia udarowego, fig. 5 — uchwyt narzedziowy wedlug fig. 4 w polozeniu wiercenia obrotowego, fig. 6 — odmiane trzonu narzejdzia, przedstawionego na fig. 5, z zaznaczonymi elementami ryglujacymi.Trzon narzedzia 1 ma w swoim tylnym obszarze osiowo zamkniete wybrania la. Bijak 2, umiesz¬ czony od strony maszyny, jest zaopatrzony w row¬ ki 2a i piosiada osadzenie 2b o srednicy odpowia¬ dajacej uchwyftowi narzedzia 1. Uchwyt narzedzia 1 i bijak 2 sa otoczone tuleja 3. Tuleja 3 jest za¬ opatrzona w okna 3a, 3b, 3c W oknach 3a sa umieszczone elemenfty zalbierakowe 4, które wcho¬ dza w rowki 2a bijaka 2 i w ten sposób stanowia' polaczenie miedzy bfljakiem 2 a tuleja 3. W oknach 3b9 3c sa usytuowane elementy ryglujace 5, 6,. które wchodza w wybrania la w uchwycie narze¬ dzia 1. Wybrania la- sa nieco dluzsze od elemen¬ tów ryglujacych 5, 6, tak ze w tym polozeniu trzon narzedzia 1 wykazuje osiowy luz wzgledem tuled 3.Na tuleje 3 jest nasadzona przesuwna tuleja 7.Przesuwna tuleja 7 posiada wystajaca do wewnatrz krzywke styczna 7a, która wraz z jarzmeni 3d na tulei 3 umozliwia unieruchomienie przesuwnej tulei 7* Na przesuwnej tulei 7 jest prowadzona osiowo przesuwna tuleja chwytowa 8. Przy cofaniu tulei chwytowej 8 elementy ryglujace 5, 6 moga sie wy¬ suwac promieniowo z wyfaran la uchwytu narze¬ dzia 1 i w ten sposób wyjac narzedzie z uchwytu narzedziowego. Ponadto przesuwna tuleja 7 po¬ siada zderzak 7b, wspólpracujacy z elementem ry¬ glujacym 6. Tarcza pokrywowa 9 jest polaczona srubami z tuleja uchwytowa 3* Poimiejdzy przesuw¬ na tuleja 7 a tuleja chwytowa 8 jest usytuowana sprezyna naciskowa 10. Dzieki sprezynie nacisko¬ wej 10 przesuwna tuleja 7 i tuleja chwytowa 8 sa przesuwane w przedstawione polozenie i chwyt na¬ rzedzia 1 zostaje zaryglowany w uchwycie narze¬ dziowym z luzem osiowym.Uchwyt narzedziowy wedlug fig. 1, przedstawio¬ ny w przekroju na fig. 2, posiada jarzmo 3d na tulei 3. Jarzmo 3d zawiera obszar 3e, przebiega¬ jacy w kierunku osiowym i obszar 3f, przebiega¬ jacy w kierunku obrotowym. W przedstawionym polozeniu krzywka styczna 7a» a tyim samym prze¬ suwna tuleja 7 moze przesuwac sie wzgledem tulei 3 w kierunku osiowym. Po przekreceniu przesuw¬ nej tulei 7 wzgledem tulei 3 krzywka styczna fa dociera do przebiegajacego w kierunku obwodo¬ wym obszaru 3f jarzma 3d» Dzieki temu przesuw¬ na tuleje 7 ustala sie wzgledem tulei uchwytowej w kierunku osiowym.Na fig. 3 przesuwna tuleja 7 jest przesunieta wzgledem tulei 3 w kierunku osiowym wbrew sile sprezyny naciskowej 10. Element ryglujacy 6 jest przy tym dociskany przez zderzak 7b do przednie¬ go ramienia wybrania la w uchwycie narzedzia 1 i nastepnie uchwyt narzejdzia 1 jest tak daleko wysuwany z tulei 3, az element ryglujacy 5 zeltknie sie z jednej strony z tylnym ramieniem wybrania la, a z drugiej strony z oknem 3b. Przedni koniec okna 3b stanowi tym samym nieruchomy zderzak 5 3a, polaczony z uchwytem narzedziowym, dla eie- memtu' ryglujacego 5. Uchwyt narzedzia 1 jest wiec zamocowany pomiedzy obydwoma elementami ry¬ glujacymi 5, 6 w kierunku osiowym. Dzieki temu eliminuje sie luz osiowy, istniejacy przy wierceniu udarowym. Krzywka styczna 7a wiraz z promie¬ niowym obszarem 3f jarzma 3d uniemozliwia cof¬ niecie przesuwnej tulei 7 przez sprezyne nacisko¬ wa 10. Uchwyt narzedzia 1 zostaje tak dlugo za¬ mocowany, az przesuwna tuleja 7 obróci sie z po¬ wrotem wzgledem tulei 3 i cofnie sie dziejki spre¬ zynie naciskowej 10 w polozenie pnzedstawione na fig. 1. Jak wynika z rysunku, okno 3c je&t^Huzsze od okna 3b tulei 3, tak ze element ryglujacy 6 za¬ chodzi na przednie ramie wybrania la, a nie na okno 3c Uchwyt narzedziowy, przedstawiony na fig. 4 do 6 odpowiada zasadniczo uchwytowi w postaci wykonania wedlug fig. 1. do 3. Odpowiednie czesci sa wiec ojpaitrzone tymi samymi oznacznikamL Róz¬ nica polega w istocie na tym, ze uchwyt narzedzia U posiada cztery wylbrania Ha i odpowiednio jest zaopatrzony lacznie w cztery elementy ryglujace 5, 6. Tuleja 13 zawiera równiez odtpowiednio czte¬ ry okna 13b, 13c dla elementów ryglujacych 4.Przy tym okna 13c sa ponownie dluzsze od okien 13b. Przesuwna tuleja 17 jest zaopatrzona w dwa naprzeciwlegle umieszczone na srednicy zderzaki 17b. Zderzaki 17b oddzialywuja kazdorazowo na dwa umieszczone naprzeciw siebie na srednicy ele¬ mentów ryglujacych 6. W polozeniu wiercenia uda¬ rowego, przedstawionym na fig. 4, uchwyt narze¬ dzia 11 wykazuje luz osiowy wzgledem tulei 13.Na rysunku jest Widoczna równiez czesc obudowy 14 przyrzadu do wiercenia obrotowego wraz ze sprezyna 15, przylegajaca do uchwytu narzedzio¬ wego.Na fig. 5 przyrzad do wiercenia jest przelaczony na wiercenie obrotowe. Odbywa sie to w znany, blizej nie opisany sposób przez przesuniecie czesci obudowy 14 wzgledem bijaka 2 przez sprezyne 15.Przy tym najpierw przesuwna tuleja 17 nabiega na Obudowe 14 i zostaje przesunieta wzgledem tu¬ lei uchwytowej 13 w kierunku osiowym. Zderzaki 17b przesuwaja przy tym elementy ryglujace 6 50 wzgledem elementów ryglujacych 5, które przy¬ legaja do konca dna 13b, tworzacego zderzak 13g.Analogicznie do postaci wykonania wedlug fig. 3 uchwyt narzedzia 11 jest mocowany w kierunku osiowym pomiedzy elementami ryglujacymi 5 i 6. 55 Poniewaz jednak elementy ryglujace 5 i £ stosuje sie zawsze parami, totez unika sie przesuniecia uchwytu narzedzia 11 w tulei uchwytowej 13.Jak to przedstawiono na fig. 6 odmiana moco¬ wanego osiowo trzonu narzedzia 11, elementy ry- 60 glujace 5, 6 znajduja sie na zmiane na przednim i tylnym koncu wylttran Ha. Uchwyt narzedzia 11 jest wiec zamocowany pomiedzy elementami ry¬ glujacymi 5, 6 w kierunku osiowym. Przez syme¬ tryczne dzialanie sil osiowych na uchwyt narze- * dzia 11 unika sie momentów przechylajacych. 15 20 30 35136 J49 iZ astr zezenia patentowe ii. Uchwyt narzedziowy dla przyrzadów do wier¬ cenia obrotowego i udarowego, zawierajacy narze¬ dzie, przy czym narzedzie jest mocowane z luzem osiowym w uchwycie narzedziowym za pomoca elementów ryglujacych, wchodzacych w osiowo zamkniete wybrania w uchwycie narzedzia, zna- jnienny tym, ze w celu osiowego ustalania narze¬ dzia w uchwycie narzedziowym, narzedzie jest osa¬ dzone osiowo pomiedzy dwoma zderzakami, przy czym jeden zderzak (3gr, Wg) jest polaczony 2 uchwytem narzedziowym,, a drugi zderzak ,(7b, l7b) jest przesuwny osiowo wzgledem uchwytu narze¬ dziowego i unieruchamiany, a pomiedzy przynaj^ mniej jednym ze zderzaków (3g, 13g, 7b, 17b) a uchwytem narzedzia jest umocowany co najmniej jeden element ryglujacy (5, 6). a.Uchwyt wedlug za&trz. 1, znamienny tym, ze drugi przesuwny wzgledem uchwytu narzedziowe¬ go i unieruchamiany zderzak (7b, 17b) jest usytuo¬ wany na elemencie uruchamiajacym. 8. Uchwyt wedlug zastrz. 2, znamienny tym, ze 10 15 element uruchamiajacy jest uksztaltowany jako przesuwna tuleja (7, 17). 0L Uchwyt wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze przynajmniej jeden element ryglujacy (6) jest za¬ mocowany pomiedzy osiowo przesuwnym i unie¬ ruchamianym zderzakiem (7b, 17b) a ramieniem osiowo ograniczonego wyfbrania (la, lla) w uchwy¬ cie narzedzia (1, 11). 15. Uchwyt wedlug zaistrz. 1, znamienny tym, ze przynajmniej jeden element; ryglujacy (5) jest za¬ mocowany pomiedzy zderzakiem (3g, 13g)9 polaczo¬ nym z uchwyitem narzedziowym a ramieniem osio¬ wo ograniczonego wylbrania (la» lla) w uchwycie narzedzia (1, 11). /6. Uchwyt wedlug zaistrz. 1, dwa elementy ryglujace (5, 6) przeciw siebie na srednicy. 7. Uchwyt wedlug zastrz. 6, znamienny tym, ze zawiera cztery elementy ryglujace (5, 6). 8. Uchwyt wedlug zaistrz. 6 lulb 7, znamienny tym, ze kazdorazowo dwa naprzeciwlegle elementy ryglujace (6) wspólpracuja przesuwnie z drugim zderzakiem (17b) i sa osiowo unieruchomione wzgledem uchwytu narzedziowego. znamienny tym, ze sa umieszczone na- 7b I A 7n I 1 , ¥ 3b 10 6 3f' 3d- fó V' §iitjl2 3e 7o PL PL PL PL PL PL PL PL PL