Przedmiotem wynalazku jest srodek grzybobój¬ czy i regulujacy wzrost roslin oraz sposób wytwa¬ rzania nowych pochodnych 1-hydroksyetylo-azolu stanowiacych substancje czynna srodka.Wiadomo, ze niektóre halogenki 2-chlorowcoety- lo-trójalkilo-amoniowe wykazuja dzialanie regulu¬ jace wzrost roslin (opis patentowy Stanów Zjedno¬ czonych Ameryki nr 3 156 554). Tak np. za pomoca chlorku 2-chloroetylo-trójmetylo-amoniowego moz¬ na uzyskac wplyw na wzrost roslin, a zwlaszcza hamowanie wegetatywnego wzrostu roslin w waz¬ nych uprawach roslin. Jednak aktywnosc tej sub¬ stancji, zwlaszcza w nizszych dawkach, nie zawsze jest wystarczajaca.Wiadomo równiez, ze kwas 2-chloroetylofosfono- wy wykazuje dzialanie regulujace wzrost roslin (opis RFN DOS nr 1667 968). Wyniki uzyskane przy uzyciu tej substancji równiez nie sa w pelni zadowalajace.Wiadomo ponadto, ze etyleno-l,2-bis-dwutiokar- baminian cynku jest dobrym srodkiem do zwal¬ czania grzybic roslinnych (Phytopathology 33, 1113 /l963/). Lecz stosowanie tego srodka jest ograni¬ czone, poniewaz zwlaszcza w mniejszych dawkach i stezeniach jego aktywnosc nie zawsze jest za¬ dowalajaca. „ Stwierdzono, ze lepsze dzialanie grzybobójcze i regulujace wzrost roslin maja nowe pochodne 1- -hydroksyetylo-azolu o ogólnym wzorze 1, w któ¬ rym R oznacza rodnik alkilowy, ewentualnie pod- 10 15 20 25 stawiony rodnik cykloalkilowy lub . ewentualnie podstawiony rodnik fenylowy, X oznacza atom azotu lub grupe CH, Y oznacza grupe —OCH2—, —CH2CH2— lub —CH=CH—, Z oznacza atom chlo¬ rowca, rodnik alkilowy, cykloalkilowy, grupe alko- ksylowa, alkilptio, chlorówcoalkilowa, chlorowco- alkoksylowa, chlorowcoalkilotio, ewentualnie pod¬ stawiony rodnik fenylowy, ewentualnie podstawio¬ na grupe fenoksylowa, ewentualnie podstawiony rodnik fenyloalkilowy lub ewentualnie podstawio¬ na grupe fenyloalkoksylowa, a m oznacza liczbe 0, 1, 2 lub 3, jak równiez ich sole addycyjne z kwasami i kompleksy z solami metali.Zwiazki o wzorze 1 posiadaja asymetryczny atom wegla i w zwiazku z tym moga wystepowac w postaci obydwu izomerów optycznych. W przypad¬ ku, gdy Y oznacza grupe —CH)=CH—, zwiazki 0 wzorze 1 moga dodatkowo wystepowac w posta¬ ci dwóch izomerów geometrycznych. Wynalazek niniejszy obejmuje zarówno mieszaniny izomerów, jak i poszczególne izomery.Nowe pochodne 1-hydroksyetylo-azolu o wzorze 1 otrzymuje sie w ten sposób, ze oksirany o wzo¬ rze 2, w którym R, Y, Z i m maja znaczenie wy¬ zej podane, poddaje sie reakcji z azolami o wzo¬ rze 3, w którym X ma znaczenie wyzej podane, w obecnosci rozcienczalnika i ewentualnie w obec¬ nosci zasady, po czym do otrzymanych zwiazków o wzorze 1 ewentualnie przylacza sie kwas lub •sól metalu. 128 206128 206 Nowe pochodne 1-hydroksyetylo-azolu o wzorze 1 ' wykazuja silne wlasciwosci regulujace wzrost roslin oraz silne wlasciwosci grzybobójcze.: Niespodziewanie nowe pochodne 1-hydroksyety- i lo-azolu o wzorze 1 wykazuja lepsze dzialanie re¬ gulujace wzrost roslin niz znany chlorek 2-chloro- etylotrójmetyloamoniowy oraz niz równiez znany kwas 2-chIoroetylofosfonowy, które sa znanymi substancjami o tym samym kierunku dzialania.Ponadto nowe zwiazki wykazuja niespodziewanie lepsze dzialanie grzybobójcze niz znany etyleno- -1,2-bis-dwutiokarbaminian cynku, który jest zwiazkiem zblizonym pod wzgledem kierunku dzia¬ lania. Nowe substancje czynne stanowia wiec wzbogacenie techniki.Nowe pochodne 1-hydroksyetylo-azolu sa ogól¬ nie okreslone wzorem 1. We wzorze tym R ko¬ rzystnie oznacza prosty lub rozgaleziony rodnik alkilowy o 1—4 atomach wegla, ewentualnie pod¬ stawiony rodnikiem alkilowym o 1—2 atomach wegla rodnik cykloalkilowy o 3—7 atomach wegla oraz ewentualnie jedno- lub wielopodstawiony jed¬ nakowymi lub róznymi podstawnikami rodnik fe¬ nyIowy, przy czym jako podstawniki wymienia sie korzystnie chlorowce, rodniki alkilowe o 1—4 ato¬ mach wegla oraz rodniki chlorowcoalkilowe o 1—2 atomach wegla i 1—5 jednakowych lub róznych atomach chlorowca, jak zwlaszcza atomy fluoru i chloru. Z oznacza korzystnie atom chlorowca, prosty lub rozgaleziony rodnik alkilowy o 1—4 atomach wegla, rodnik cykloalkilowy o'5—7 •ato¬ mach wegla, grupe alkoksylowa i alkilotio o 1—4 atomach wegla, grupe chlorowcoalkilowa i chlo- rowcoalkoksylowa oraz chlorowcoalkilotio o 1—2 atomach wegla i 1—5 jednakowych lub róznych atomach chlorowca, jak zwlaszcza atomy fluoru i chloru oraz ewentualnie podstawiona grupe fe- nylowa, fenoksylowa i fenyloalkilowa oraz fenylo- alkoksylowa o 1—2 atomach wegla w czesci alki¬ lowej lub alkoksylowej, przy czym jako podstaw¬ niki korzystnie wymienia sie chlorowiec i rodnik alkilowy o 1—4 atomach wegla, a X, Y i m maja znaczenie wyzej podane.Szczególnie korzystne sa zwiazki o wzorze 1, w którym R oznacza rodnik III-rzed.butylowy, rod¬ nik izopropylowy lub metylowy, ewentualnie pod¬ stawiony rodnikiem metylowym rodnik cyklopro- pylowy, cyklopentylowy lub cykloheksylowy oraz rodnik fenylowy ewentualnie jedno- lub dwupod- stawiony jednakowymi lub róznymi podstawnika¬ mi, takimi jak fluor, chlor, rodnik metylowy lub grupa trójfluorometylowa, Z oznacza fluor, chlor, brom, rodnik metylowy, III-rzed. butylowy, cyklo¬ heksylowy, grupe metoksylowa, metylotio, trójfluo¬ rometylowa, trójfluorometoksylowa, trójfluoromety- lotio oraz ewentualnie jedno-lub dwupodstawiona jednakowymi lub róznymi podstawnikami, takimi jak fluor, chlor i/lub rodnik metylowy, grupe fe- nylowa, fenoksylowa, benzylowa lub benzyloksylo- wa, a X, Y i m maja znaczenie wyzej podane.Szczególnie korzystne sa zwiazki o wzorze 1 po¬ dane w przykladach oraz zebrane w tablicy 1.W przypadku stosowania na przyklad jako zwiaz¬ ków wyjsciowych 2-/4-chlorQfenoksy-metylo/-2-III- 10 15 20 30 40 55 60 ^m i wzór 7 wzór 8 wzór 9 wzór 10 wzór 11 wzór 12 wzór 13 wzór 14 3,4-Cl2 4-CF3 4-OCF3 4-SCF3 4-SCHa 4-C/CH3/3 wzór 7 wzór 8 wzór 9 wzór 10 wzór 11 wzór 12 1 wzór 13 wzór 14 3,4-Cl2 4-CF3 4-OCF3 4-SCF3 4-SCHs 4-C/CH3/3 wzór 7 wzór 8 wzór 9 wzór 10 wzór 11 wzór 12 wzór 13 wzór 14 3,4-Cl2 4-CF3 4-OCF3 4-SCF., 4-SCHa 4-C/CH3/3 1 wzór 7 wzór 8 wzór 9 wzór 10 wzór 11 wzór 12 wzór 13 wzór 14 3,4-Cl2 4-CF3 4-OCF3 4-SCF3 4-SCHs 4-C/CH3/3 wzór 7 wzór 8 i wzór 9 wzór 10 Tabl Y 2 1 O-CH2- " » " " a " . !» " » \ 11 '» fc 1 " l» '" *" 1 " 1 11 " '" " 1 11 ii 'il !" '» 9) 31 ;„ ») VJ l» lj ) „, ,„ i» » » " t (" " » tt a ,a " /» '" '" a ica 1 R 3 1 C/CH3/3 a a a a ii a ii a a ii a \ ' ii wzór 15 1 » a a ii ii tl ii a ii a wzór 15 a a -CH/CH3/2 ii » ii ii ii ii ii a \ a » » a a wzór 16 a ii ii ii a " ii a a a a a ii wzór 17 " a '•¦ \ 1 X 1 * 1 N/CH/128 206 c.d. tablicy 1 c.d. tablicy 1 1 1 wzór 11 wzór 12 wzór 13 wzór 14 3,4-Cla 4-CF3 4-OCF3 4-SCFa 4-SCH3 4-C/CH^/3 wzór 7 wzór 8 wzór 9 wzór 10 wzór 11 wzór 12 wzór 13 wzór 14 3,4-Cl2 4-CF3 4-OCF3 4-SCF3 4-SCHa 4-C/CH3/3 wzór 7 wzór 8 wzór 9 wzór 10 wzór 11 wzór 12 wzór 13 wzór 14 3,4-Cl2 4-CF3 4-OCF3 4-SCF3 4-SCHs 4-C/CH3/3 wzór 7 wzór 8 wzór 9 wzór 10 wzór 11 wzór 12 wzór 13 wzór 14 3,4-Cl2 4-CF3 4-OCF3 4-9CF3 4-SCH3 4-C/CH3/3 wzór 7 wzór 8 wzór 9 wzór 10 wzór 11 wzór 12 wzór 13 wzór 14 3,4-Cla 4-CFg 1 2 -0-CH2- 'a i» a j " " a » a -CH2-CH2~ " " a » " " " „ " a ¦»• " " ii " a a a a " a Vi •a H Di J „ 1 ii ii ii ii ii a ii " " ii „ " a „ lii " ii " J) » » a ii 3 wzór 17 a a „ a ,, a „ „ a -C/CH3/3 a 55 ,, a „ „ „ a " 1 wzór 15 ,, ) » ii ii ii ii „ ,? a ,, } a -CH/CH3/2 „ ii \yy a a i J „ wzór 16 a a ) » ) j» " 4 N/CH/ » »» " " " a a " ) " „ » " » " " hi a a il 1 )J » " a 1 „ " 1 a 1 " »» a a " " )) " " » " j l ^ 1 ) ' ) " " " " 10 15 20 35 40 50 55 60 1 4-OCF3 4-SCF3 4-SCH3 4-C/CH3/3 wzór 7 wzór 8 wzór 9 wzór 10 wzór 11 wzór 12 wzór 13 wzór 14 3,4-Cl2 4-CF3 4-OCF3 4-SCF3 4-SCH3 4-CMCH3/3 wzór 7 wzór 8 wzór 9 wzór 10 wzór 11 wzór 12 wzór 13 wzór 14 3,4-Cla 4-CF3 4-OCF3 4-SCF3 4-SCH3 4-C/CH3/3 wzór 7 wzór 8 wzór 9 wzór 10 | wzór 11 wzór 12 1 wzór 13 wzór 14 3,4-Cl2 4-CF3 4-OCF3 '4-SCF^ 4-SCH3 4-C/CH3/3 wzór 7 wzór 8 wzór 9 wzór 10 wzór 11 wzór 12 wzór 13 wzór 14 3,4-Cl2 4-CF3 4-OCF3 4-SCT 4-SCHs 4-C/CH3/3 wzór 7 wzór 8 2 -CH2-CHj- t» » ii » a 9i ? ii a a a ?i ti a ii tt a -CH=CH- a a a ii u a a a a a a ti tt ti a tt tt tt ti tt tt a a tt tt ii a tt tt tt tt a tt tt tt tt tt tt tt it tt tt tt 1 3 wzór 16 tt a tt wzór 17 tt tt a tt tt tt tt tt tt tt tt 11 tt -Ci(CH3)3 tt tt tt tt tt ii tt tt tt tt tt tt a wzór 15 Ill it it ti it il tt it tt tt tt tt it -CH/CH3/2 tt tt tt tt ti tt it tt tt ti }) it a wzór 16 a ^ 1 N/CH/ it tt " it tt it it ti tt " "'ii tt it ti ti tt a tt tt tt tt tt 1 il ii tt " tt a tt 11 tt a a tt ii " 1 it 1 lj a tt „ it tt " it tt tt a tt tt a 1} " " " " ii »» " " it 1128 206 1 wzór 9 wzór 10 wzóf 11 wzór 12 wzór 13 wzór 14 3,4-Cl2 4-CF, 4-OCF3 fc-SCF^ 4-SCH3 4-C/CHa/3 wzór 7 wzór 8 wzór 9 wzór 10 wzór 11 wzór 12 wzór 13 1 wzór 14 3,4-Cli 4-CFj 4-OCF3 4-SCF3 4-SCH3 4-C/CH3/3 4-C1 4-F 4-CH3 4-C1 4-F 4-CHj 4-C1 4-F 4-CH3 4-C1 4-F 4-CH3 4-C1 4-F 4-CH3 4-C1 4-F 4-CHs 4-C1 4-F 4-CHo 4-C1 4-F 4-CH3 4-C1 4-F 4-CH3 2,4-a, 4-CHs 4-Cl,2-CH3 2,4-Cl2 4-CH* 4-Cl,2-CH3 4-F E-CH3 4-F | 1 2 jch=ch- it tt a 1 tt 1 a 1 M " n a a a n a a a a a . ¦» . a a a a a ii ii -O-CHa- il it -O-CHa- a a -O-CHa- it it -CH2-CH2- a ii -CH2-CHa- a a -CH2-CH2- » a -CH^CH- ii ii -ch=*ch- ti a -^CH^CH- it 1 tt -CH2-CH2- 1 a 1 a -CH-CH- tt a -O-CHa- -Cl]a-CHi- -CH= wzór 16 " tt tt a tt tt tt tt ii tt ti wzór 17 1 » tt a a a ; ¦ ii it it ti tt it il T»» <;h/ch3/2 ¦it it wzór 16 tt tt wzór 17 »» 91 -CH/CH3/2 » a wzór 16 „ a wzór 17 »» tt ¦42WCHJ2 tt <« wzór 16 tt tt wzór 17 " " -C/CHa/3 tt ti 1 -C/CH3/3 a ] " -C/CH3/3 -C/CHa/3 -C/CHa/a | c.d. tablicy 1 1 * N/CH/ a ** tt tt tt »» j» 1 » . " „ tt tt 11 " tt a tt tt- tt „ " tt tt a t* , » " tt Ni/CH/ w »* 1 WCH/ ¦'" 1 " 1 Ni/CH/ i » | N|/CH/ » " WCH/ tt »» 1 Ni/CH/ » » N/CH/ ¦¦".¦..»» Ni/CH/. tt u Ni/CH/ M i N)/CH/ " » wch/ n N 10 15 30 35 40 45 50 56 rzed.butylo-oksiranu i 1,2,4-triazolu, przebieg re¬ akcji ilustruje podany na rysunku schemat.Stosowane jako substancje wyjsciowe oksirany sa ogólnie okreslone wzorem 1 We wzorze tym R. Y, Z i m maja korzystnie znaczenie podane juz jako korzystne przy omawianiu wzoru 1.Oksirany o wzorze 2, w którym R oznacza rod¬ nik alkilowy, ewentualnie podstawiony rodnik cy- kloalkilowy lub ewentualnie podstawiony rodnik fenylowy, Y oznacza grupe —OCH2—, —CHiCH*— lub —CH=CH—, Z oznacza chlorowiec, rodnik al¬ kilowy, cykloalkilowy, grupe alkoksylowa, alkilo- tio, chlorowcoalkilowa, chlorowcoalkoksylowa, chlo- rowcoalkilotio, ewentualnie podstawiony rodnik fe¬ nylowy, ewentualnie podstawiona grupe fenoksy- lowa, ewentualnie podstawiony rodnik fenyloalki- lowy lub ewentualnie podstawiona grupe fenylo- alkoksylowa, a m oznacza liczbe 0, 1, 2 lub 3, sa nowe.Oksirany o wzorze 2 mozna ewentualnie stoso¬ wac bezposrednio po otrzymaniu bez wyodrebnia¬ nia do wytwarzania zwiazków o wzorze 1.Azole stosowane ponadto jako substancje wyj¬ sciowe sa ogólnie okreslone wzorem 3. We wzorze tym X korzystnie oznacza grupy wymienione juz jako korzystne przy omawianiu zwiazków o wzorze 1.Azole o wzorze 3 sa ogólnie znanymi zwiazkami chemii organicznej.Jako rozcienczalniki w reakcji otrzymywania zwiazków o wzorze 1 stosuje sie wszelkie obojet¬ ne rozpuszczalniki organiczne, korzystnie alkohole, np. etanol i metoksyetanol, ketony, np. butanon-2, nitryle, np. acetonitryl, estry, np. octan etylu, ete¬ ry, np. dioksan, weglowodory aromatyczne, np. ben¬ zen i toluen, albo amidy, np. dwumetyloformamid.Jako zasady stosuje sie wszelkie zwykle uzy¬ wane zasady nieorganiczne i organiczne, korzyst¬ nie weglany metali alkalicznych, np. weglan sodu i potasu, wodorotlenki metali alkalicznych, np. wo¬ dorotlenek sodu, alkoholany metali alkalicznych, np. metanolan i etanolan sodu i potasu, wodorki metali alkalicznych np. wodorek sodu, jak równiez nizsze trzeciorzedowe alkiloaminy, cykloalkiloami- ny i aralkiloaminy, zwlaszcza trójetyloamina.Temperatura reakcji moze zmieniac sie w sze¬ rokim zakresie. Na ogól reakcje prowadzi sie w temperaturze 0—200°C, korzystnie 60—150°C.Reakcje wytwarzania zwiazków o wzorze 1 moz¬ na ewentualnie prowadzic pod zwiekszonym cis¬ nieniem. Na ogól proces prowadzi sie pod cisnie¬ niem 1—50 bar, korzystnie 1—25 bar.Do reakcji na 1 mol oksiranu o wzorze 2 wpro¬ wadza sie korzystnie 1—2 mole azolu i ewentualnie 1—2 mole zasady. Produkt koncowy wyodrebnia sie w znany sposób.Zwiazki o wzorze 1 mozna przeprowadzac w so¬ le addycyjne z kwasami lub w kompleksy z solami metali.Do wytwarzania fizjologicznie dopuszczalnych so¬ li addycyjnych z kwasami zwiazków o wzorze 1 mozna stosowac korzystnie kwasy chlorowcowodo- rowe, np. kwas chlorowodorowy i kwas bromowo- dorowy, zwlaszcza kwas chlorowodorowy, ponadto128 206 9 1* kwas fosforowy, kwas azotowy, kwas siarkowy, mono- i dwufunkcyjne kwasy karboksylowe i hy- droksykarboksylowe, np. kwas octowy, kwas male¬ inowy, kwas bursztynowy, kwas fumarowy, kwas winowy, kwas cytrynowy, kwas salicylowy, kwas sorbowy, kwas mlekowy, jak równiez kwasy sul¬ fonowe, np. kwas p-toluenosulfonowy i kwas 1,5- -naftalenodwusulfonowy.Sole addycyjne z kwasami zwiazków o wzorze 1 mozna otrzymywac w prosty sposób zwyklymi metodami wytwarzania soli, na przyklad przez rozpuszczanie zwiazków o wzorze 1 w odpowied¬ nim rozpuszczalniku organicznym i dodawanie kwasu, np. kwasu chlorowodorowego, oraz wy¬ odrebniac w znany sposób, np. droga saczenia, jak równiez ewentualnie oczyszczac przez przemywa¬ nie za pomoca obojetnego rozpuszczalnika organi¬ cznego.Do wytwarzania kompleksów z solami metali zwiazków o wzorze 1 stosuje sie korzystnie sole metali II—IV grupy glównej i I, II oraz IV— VIII podgrupy ukladu okresowego, przy czym ja¬ ko przyklady wymienia sie miedz, cynk, mangan, magnez, cyne, zelazo i nikiel. Jako aniony soli bie¬ rze sie pod uwage jony wywodzace sie od naste¬ pujacych kwasów: kwasy chlorowcowodorowe, np. kwas chlorowodorowy i kwas bromowodorowy, po¬ nadto kwas fosforowy, kwas azotowy i kwas siar¬ kowy.Kompleksy z solami metali zwiazków o wzorze 1 mozna wytwarzac w prosty sposób znanymi me¬ todami, np. przez rozpuszczenie soli metalu w al¬ koholu, np. etanolu i dodawanie zwiazku o wzo¬ rze 1. Kompleksy z solami metalu mozna wy¬ odrebniac w znany sposób, np. droga saczenia i ewentualnie oczyszczac przez przekrystalizówanie.Substancje czynne stosowane zgodnie z wyna¬ lazkiem oddzialywuja na metabolizm i w zwiazku z tym mozna je stosowac jako regulatory wzrostu roslin.Na podstawie doswiadczen w dziedzinie dziala¬ nia regulatorów wzrostu roslin mozna stwierdzic, ze substancja czynna moze wywierac na rosliny jedno lub kilka róznych dzialan. Dzialanie sub¬ stancji zalezy zasadniczo od momentu stosowania w odniesieniu do stadium rozwojowego nasion lub roslin oraz od ilosci substancji czynnej naniesionej na rosliny lub ich otoczenie, jak równiez od spo¬ sobu aplikowania. W kazdym przypadku regulatory wzrostu roslin musza miec dodatni wplyw na ro¬ sliny hodowlane.Substancje regulujace wzrost roslin mozna stoso¬ wac na przyklad do hamowania wegetatywnego wzrostu roslin. Takie hamowanie wzrostu ma mie¬ dzy innymi gospodarcze znaczenie w przypadku traw, gdyz wskutek ograniczenia wzrostu trawy mozna zredukowac na przyklad czestotliwosc sci¬ nania trawy w ogrodach, parkach i boiskach spor¬ towych albo na obrzezach dróg, na lotniskach lub w sadach. Duze znaczenie ma takze hamowanie wzrostu roslin zielonych i zdrewnialych na obrze¬ zach dróg i w poblizu linii wysokiego napiecia, albo ogólnie biorac w obszarach, w których silny wzrost roslin jest niepozadany.Wazne jest tez stosowanie regulatorów wzrostu do hamowania wzrostu wzdluznego u zbóz, gdyz wskutek skrócenia zdzbla zmniejsza sie lub calko¬ wicie usuwa niebezpieczenstwo wylegania roslin przed zniwami. Poza tym regulatory wzrostu mo¬ ga u zbóz wywolac wzmocnienie zdzbla, co równiez powstrzymuje wyleganie. Stosowanie regulatorów wzrostu do skracania zdzbla i wzmacniania zdzbla pozwala na nanoszenie wiekszych ilosci nawozów w celu podwyzszania plonów bez obawy, ze zboze wylegnie.Hamowanie wegetatywnego wzrostu w przypad¬ ku wielu roslin uprawnych pozwala na gesciejsze sadzenie roslin, co prowadzi do zwiekszenia plo¬ nów z powierzchni gleby. Korzystne jest tez, ze tak uzyskane mniejsze rosliny sa latwiejsze do obróbki i zbioru.Inny mechanizm podnoszenia plonów za pomoca regulatorów wzrostu polega na tym, ze substancje odzywcze i asymilaty w wiekszym stopniu przy¬ czyniaja sie do wytwarzania kwiatów i owoców, podczas gdy wegetatywny wzrost zostaje ograni¬ czony.Za pomoca regulatorów wzrostu mozna równiez osiagnac przyspieszenie wzrostu wegetatywnego. Ma to duze znaczenie w przypadku, gdy zbiorom pod¬ legaja wegetatywne czesci roslin. Przyspieszenie wzrostu wegetatywnego moze jednak równoczesnie prowadzic do przyspieszenia wzrostu generatyw- nego tak, ze tworzy sie na przyklad wiecej owo¬ ców lub sa one wieksze.Podwyzszenie plonów mozna równiez w niektó¬ rych przypadkach osiagnac przez wnikniecie w przemiane materii w roslinach bez zauwazalnych zmian we wzroscie wegetatywnym. Regulatory wzrostu moga ponadto oddzialywac na zmiane skladu roslin w celu uzyskiwania lepszej jakosci produktów zniwnych. Tak na przyklad mozliwe jest podwyzszenie zawartosci cukru w burakach cukrowych, trzcinie cukrowej, ananasach oraz owo¬ cach cytrusowych albo zawartosci bialka w soi lub w zbozu. Za pomoca regulatorów wzrostu moz¬ na równiez hamowac przed lub po zbiorach odbu¬ dowe pozadanych skladników, na przyklad cukru w burakach cukrowych lub trzcinie cukrowej.Regulatory wzrostu moga miec równiez dodatni wplyw na produkcje lub wydzielanie drugorzed¬ nych produktów roslinnych. Jako przyklad wymie¬ nia sie stymulowanie wplywu lateksu u drzew kauczukowych.Pod wplywem regulatorów wzrostu mozna uzys¬ kiwac owoce ze zjawiskiem partenokarpii. Ponadto mozna wplywac na plec kwiatów. Mozna tez wy¬ wolywac sterylnosc pylku kwiatowego, co ma zna¬ czenie przy hodowaniu i wytwarzaniu nasion hy¬ brydowych.Przez wprowadzanie regulatorów wzrostu mozna równiez sterowac rozgalezieniem rosliny. Z jednej strony przez przerwanie dominanty wierzcholko¬ wej mozna przyspieszac rozwój pedów bocznych, co ma na przyklad znaczenie w przypadku hodo¬ wania roslin ozdobnych. Mozna jednak tez hamo¬ wac wzrost pedów bocznych, na przyklad w upra¬ wach tytoniu lub pomidorów.Pod wplywem regulatorów wzrostu mozna tak 10 15 20 25 30 35 40 45 60 55 60128 206 11 12 sterowac ulistnieniem roslin, aby osiagnac opada¬ nie lisci w zadanym momencie. Ma to znaczenie przy ulatwieniu mechanicznego zbioru np. wino¬ gron lub bawelny, albo przy obnizaniu transpi- racji w momencie przesadzania rosliny.Dzieki stosowaniu regulatorów wzrostu mozna zapobiegac przedwczesnemu opadaniu owoców.Mozliwe jest jednak równiez przyspieszanie opa¬ dania owoców lub nawet kwiatów do okreslonej ilosci w celu przerzedzania. Regulatory wzrostu moga tez sluzyc do zmniejszania u roslin upraw¬ nych w momencie zbiorów sily niezbednej do od¬ dzielania owocu tak, by umozliwic zbiór mecha¬ niczny wzglednie ulatwic zbiór reczny.Za pomoca regulatorów wzrostu mozna tez uzys¬ kac przyspieszenie albo opóznienie dojrzewania produktu zniwnego przed albo po zbiorach. Jest to szczególnie korzystne, gdyz pozwala na opty¬ malne dopasowanie sie do wymogów rynku. Po¬ nadto regulatory wzrostu moga w niektórych przy¬ padkach poprawic zabarwienie owoców. Za po¬ moca regulatorów wzrostu mozna tez osiagnac skoncentrowanie dojrzewania w czasie. Dzieki te¬ mu mozna np. tyton, pomidory lub kawe zebrac mechanicznie lub recznie w calosci w jednym eta¬ pie pracy.Przez stosowanie regulatorów wzrostu mozna równiez wplywac na okres spoczynku nasion lub paków roslin tak, ze na przyklad ananas albo rosliny ozdobne w ogrodnictwie zaczynaja kielko¬ wac, wzrastac lub kwitnac w okresie, w którym normalnie nie wykazuja gotowosci do tego.Za pomoca regulatorów wzrostu mozna tez osiag¬ nac opóznienie rozwoju paków lub kielkowania nasion, na przyklad w celu zabezpieczenia przed uszkodzeniem wskutek spóznionych przymrozków w okolicach nawiedzanych mrozem.Za pomoca regulatorów wzrostu mozna równiez uodpornic rosliny na mróz i susze i wysokie za¬ solenie gleby.Umozliwia to uprawe roslin na obszarach nie nadajacych sie normalnie do tego.Nowe substancje czynne wykazuja równiez silne dzialanie mikrobójcze, . w zwiazku z czym mozna je stosowac w praktyce do zwalczania niepozada¬ nych mikroorganizmów. Substancje te mozna wiec stosowac jako srodki ochrony roslin.Srodki grzybobójcze w dziedzinie ochrony roslin stosuje sie do zwalczania Plasmodiophoromycetes, Oomycetes, Chytridiomycetes, Zygomycetes, Asco- mycetes, Basidiomycetes, Deuteromycetes.Dobra tolerancja roslin w stosunku do nowych substancji czynnych w stezeniach niezbednych do zwalczania grzybic roslinnych pozwala na trakto¬ wanie nadziemnych czesci roslin, sadzonek, mate¬ rialu siewnego oraz gleby.Nowe substancje czynne stosuje sie zwlaszcza z dobrym wynikiem do zwalczania grzybów wy¬ wolujacych grzybice maczniakowe, a wiec do zwal¬ czania rodzajów Erysiphe, np. przeciwko patoge¬ nom maczniaka jeczmienia lub maczniaka zbozo¬ wego (Erysiphe graminis).Nalezy szczególnie podkreslic, ze nowe substan¬ cje czynne wykazuja nie tylko dzialanie zapobie¬ gawcze, lecz takze systemiczne. Tak wiec mozna chronic rosliny przed zaatakowaniem grzybem do¬ prowadzajac substancje czynna do nadziemnych czesci roslin poprzez glebe i korzenie albo poprzez nasiona.$ Substancje czynne mozna przeprowadzic w znane preparaty, takie jak roztwory, emulsje, zawiesiny, proszki, pianki, pasty, granulaty, aerozole, drobne kapsulki w substancjach polimerycznych i w otocz¬ kach do nasion oraz preparaty ULV. io Preparaty te mozna wytwarzac w znany sposób, na przyklad przez zmieszanie substancji czynnej z rozcienczalnikami, a wiec cieklymi rozpuszczal¬ nikami, znajdujacymi sie pod cisnieniem skroplo¬ nymi gazami i/lub stalymi nosnikami, ewentualnie X5 z zastosowaniem srodków powierzchniowo czyn¬ nych, na przyklad emulgatorów iAub dyspergato- rów i/lub srodków pianotwórczych. W przypadku stosowania wody jako rozcienczalnika mozna sto¬ sowac na przyklad rozpuszczalniki organiczne jako 20 srodki ulatwiajace rozpuszczanie.Jako ciekle rozpuszczalniki stosuje sie na ogól zwiazki aromatyczne, takie jak ksylen, toluen albo alkilonaftaleny, chlorowane zwiazki aromatyczne lub chlorowane weglowodory alifatyczne, takie jak » chlorobenzeny, chloroetyleny lub chlorek metyle¬ nu, weglowodory alifatyczne, takie jak cyklohek¬ san lub parafiny, na przyklad frakcje ropy nafto¬ wej, alkohole, takie jak butanol lub glikol oraz ich etery i estry, ketony, takie jak aceton, metyloety- so loketon, metyloizobutyloketon lub cykloheksanon, rozpuszczalniki silnie polarne, takie jak dwumety- loformamid i sulfotjenek dwumetylowy, oraz woda.Jako skroplone gazowe rozcienczalniki i nosniki stosuje sie ciecze, które sa gazami w normalnej 35 temperaturze i pod normalnym cisnieniem, takie jak gazy aerozolotwórcze na przyklad chlorowco- weglowodory, a takze butan, propan, azot i dwu¬ tlenek wegla. Jako stale nosniki stosuje sie natu¬ ralne maczki skalne, takie jak kaoliny, glinki, talk, 40 kreda, kwarc, atapulgit, montmorylonit lub ziemia okrzemkowa i syntetyczne maczki mineralne, ta¬ kie jak kwas krzemowy o wysokim stopniu roz¬ drobnienia, tlenek glinu i krzemiany.Jako stale nosniki dla granulatów stosuje sie 45 skruszone i frakcjonowane maczki naturalne, ta¬ kie jak kalcyt, marmur, pumeks, sepiolit, dolomit oraz syntetyczne granulaty z maczek nieorganicz¬ nych i organicznych, jak równiez granulaty z ma¬ terialu organicznego, takiego jak trociny, lupiny 50 orzechów kokosowych, kolby kukurydzy i lodygi tytoniu.Jako emulgatory i/lub srodki pianotwórcze sto¬ suje sie emulgatory niejonotwórcze i anionowe, takie jak estry polioksyetylenu i kwasów^tlusz- 95 czowych, etery polioksyetylenu i alkoholi tlusz¬ czowych, na przyklad etery alkiloarylopoliglikolo- we, alkilosulfoniany, siarczany alkilowe, arylosul- foniany oraz hydrolizaty bialka. Jako dyspergato- ry stosuje sie na przyklad ligninowe lugi posulfi- •0 towe i metyloceluloze.Preparaty moga zawierac srodki zwiekszajace przyczepnosc, takie jak karboksymetyloceluloza, polimery naturalne i syntetyczne, sproszkowane, ziarniste lub w postaci lateksu, takie jak guma W arabska, alkohol poliwinylowy i polioctan winylu.128 206 13 14 Mozna równiez dodawac barwniki, takie jak pig¬ menty nieorganiczne, na przyklad tlenek zelaza, tlenek tytanu, blekit zelazowy i barwniki orga¬ niczne, takie jak barwniki alizarynowe, azolome- taloftalocyjaninowe, a takze substancje sladowe, takie jak sole zelaza, manganu, boru, miedzi, ko¬ baltu, molibdenu i cynku.Preparaty zawieraja na ogól 0,1—95% wagowych substancji czynnej, korzystnie 0,5—90°/o wagowych.Nowe substancje czynne w preparatach lub w róznych postaciach uzytkowych moga wystepowac w mieszaninie z innymi znanymi substancjami czynnymi, takimi jak srodki grzybobójcze, owado¬ bójcze, roztoczobójcze i chwastobójcze, oraz w mie¬ szankach z nawozami i innymi regulatorami wzro¬ stu.Substancje czynne mozna stosowac same, w po¬ staci koncentratów albo w postaci uzyskanych z nich przez dalsze rozcienczanie form uzytkowych, takich jak emulsje, pianki, zawiesiny, proszki zwil¬ zajace, pasty, proszki rozpuszczalne, srodki do opy¬ lania i granulaty. Srodki stosuje sie w znany spo¬ sób, np. droga podlewania, spryskiwania, rozpyla¬ nia, rozsypywania, opylania, spieniania, smarowa¬ nia. Mozna równiez nanosic substancje czynne me¬ toda Ultra-Low-Volume albo wstrzykiwac sub¬ stancje czynna do gleby. Mozna równiez trakto¬ wac nasiona.Przy stosowaniu srodków wedlug wynalazku ja¬ ko regulatorów wzrostu roslin dawki tych srod¬ ków moga zmieniac sie w szerokim zakresie. Na ogól na hektar powierzchni gleby stosuje sie 0,01— 50 kg, korzystnie 0,05—10 kg substancji czynnej.Srodki wedlug wynalazku stosuje sie w okreslo¬ nym przedziale czasu, którego dokladne wyzna¬ czenie zalezy od warunków klimatycznych i wege¬ tatywnych.Równiez przy stosowaniu nowych substancji czynnych jako srodków grzybobójczych aplikowa¬ ne dawki moga sie zmieniac w szerszym zakresie.Tak wiec stezenie substancji czynnej przy trakto¬ waniu czesci roslin wynosi na ogól 1—0,0001% wa¬ gowych, korzystnie 0,5—0,001% wagowych. Do traktowania nasion stosuje sie na ogól substancje czynna w ilosci 0,001—50 g na kg nasion, zwlasz¬ cza 0,01—10 g. Do traktowania gleby stosuje sie substancje czynna w v stezeniu 0,00001—0,1% wago¬ wych, korzystnie 0,0001—0,02% na miejscu dziala¬ nia.Nastepujace przyklady blizej wyjasniaja wyna¬ lazek.Przyklad I. Zwiazek o wzorze 18 (nr kodowy I-D 72,15 g (0,3 mola) 2V4-chlorofenoksymetylo/-2- -Ill-rzed.-butylo-oksiranu i 24,15 g (0,35 mola) 1,2,4- -triazolu ogrzewa sie w 120 ml etanolu w ciagu 48 godzin pod chlodnica zwrotna. Nastepnie zateza sie, pozostalosc roztwarza w 200 ml octanu etylu i ogrzewa. Nastepnie chlodzi sie w kapieli lodo¬ wej, odsysa substancje stala i przemywa octanem etylu. Przesacz zateza sie, pozostalosc rozpuszcza w eterze/heksanie i przepuszcza gazowy chlorowo¬ dór. Osad odsysa sie, przemywa eterem i po do¬ daniu .mieszaniny octanu etylu i In lugu sodowego otrzymuje wolna zasade. Otrzymuje sie 60,2 g (65% wydajnosci teoretycznej) 2-/4-chlorofenoksy-mety- lo/-3,3-dwumetylo-l-/l,2,4-triazolilo-l/-butanolu-2 o temperaturze topnienia 84—87°C.Przyklad II. Zwiazek o wzorze 20 (nr kodo- 5 wy 1-2) 2,71 g (0,1178 mola) sodu w 250 ml absolutnego etanolu zadaje sie 8,02 g (0,1178 mola) imidazolu.W ciagu 30 minut wkrapla sie w temperaturze pokojowej roztwór 14,17 g (0,0589 mola) 2-/4-chlo- io rofenoksymetylo/-2-III-rzed.butylo-oksiranu w 100 ml etanolu, po czym mieszanine ogrzewa sie w ciagu 8 godzin pod chlodnica zwrotna, zateza, a pozostalosc roztwarza w eterze. Ekstrahuje sie trzykrotnie In kwasem solnym, zobojetnia pola- 15 czone fazy kwasu solnego wodoroweglanem sodu, po czym ekstrahuje octanem etylu. Po zatezeniu i przekrystalizowaniu z cykloheksanu otrzymuje sie 11,6 g (64% wydajnosci teoretycznej) 2-/4-chlo- rofenoksymetylo/-3,3-dwumetylo-l-Amidazolilo-l/- 20 -butanolu-2 o temperaturze topnienia 154—155°C.Przyklad III. Zwiazek o wzorze 21 (nr ko¬ dowy1-3) \ Roztwór 17,75 g (0,075 mola) 2V4-chlorofenylo- etanylo/-2-III-rzed.-butylo^oksiranu i 6,9 g (0,1 mo- 25 la) 1,2,4-triazolu w 30 ml etanolu ogrzewa sie w ciagu 20 godzin w temperaturze 150°C w zatopio¬ nej rurze. Nastepnie mieszanine zateza sie, a kry¬ staliczna pozostalosc miesza z o eterem. Nastepnie substancje stala odsysa sie i przekrystalizowuje 30 z acetonitrylu. Otrzymuje sie 17,7 g (77% wydaj¬ nosci teoretycznej) l-/4-chlorofenylo/-4,4-dwumety- lo-3-/imidazolilo-l-metylo/-l-penten-3-olu o tempe¬ raturze topnienia 139—141°C.Przyklad IV. Zwiazek o wzorze 22 (nr kodo- 35 wy 1-4) Roztwór 17,9 g (0,075 mola) 2-/4-chlorofenylo- -etylo/-2-III-rzed.butylo-oksiranU i 6,9 g (0,1 mola) 1,2,4-triazolu w 30 ml etanolu ogrzewa sie w ciagu 20 godzin w temperaturze 150°C w zatopionej ru- 40 rze. Nastepnie roztwór chlodzi sie i zateza. vPozo¬ stalosc rozpuszcza sie w eterze, przemywa trzy¬ krotnie woda i jeden raz roztworem chlorku sodu, suszy nad siarczanem sodu i zateza. Pozostalosc chromatografuje sie na kolumnie z zelem krze- 45 mionkowym (srodek rozwijajacy: dwuchlorometan/ /octan etylu 1 :1). Otrzymuje sie 12,3 g (53,2% wydajnosci teoretycznej) l-/4-chlorofenylo/-4,4-dwu- metylo-3-/l,2,4-triazolilo-l-metylo/-pentanolu-3 w postaci lepkiego oleju. 5§ W analogiczny sposób otrzymuje sie zwiazki o wzorze 1 zebrane w tablicy 2. W tablicy 2 skrót NDS oznacza kwas 1,5-naftalenodwusulfonowy.W nastepujacych przykladach wykazuje sie wy- % soka aktywnosc nowych zwiazków. W przykladach 55 tych jako substancje porównawcze stosuje sie na¬ stepujace zwiazki: A = kwas 2-chloroetylofosfonowy o wzorze 4 B = chlorek 2-chloroetylo-trójmetyloampniowy o wzorze 5 eo C = etyleno-l,2-bis-dwutiokarbaminian cynku o wzorze 6 Przyklad V. Hamowanie wzrostu buraków cukrowych.Rozpuszczalnik: 30 czesci wagowych dwumetylo- 65 formamidu15 128 206 Tablica 2 Zwiazek o wzorze 1 16 .-. Nr kodowy zwiazku 1-5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 1 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 zm 4-C1, 2-CH3 2,4-Cl2 ... 4-CH3 2-CH3 4-F 2-CH3 4-C1 2,4-Cl2 4-CH3 2-CHa 4-C1, 2-CH3 4-C1 4-F 2-CH3 4-C1 4-F 2-CH3 4-C1 4-CH3 4-CH3 2,6-Cl2 4-CH3 2,4-Cl2 wzór 7 2-C1 2-C1 2,4-Cl2 2-CHs 4-C1 wzór 7 4-C1 4-C1 4-F 4-F 3-C1 2-C1, 4-F 3-C1 2-C1, 4-F 3,4-Cl2 4-GH3 4-F wzór 8 wzór 8 — 4-OCH3 4-C/CH3/3 4-OCF3 Y -0-CH2- -0-CH2- -0-CH2- -0-CH2- -CH2-GH2- -GH=CH- -CH2-CH2- -0-CH2- -0-CH2- -0-CH2- -0-CH2- -CH2-CH2- -CH2-CH2- -CHjrCH2- -CH=CH- -CH=CH- -CH=CH- -0-CH2- -CH=CH- -CH=CH- -CH=CH- -CH2-CH2- -CH2-CH2- -0-CH2- -0-CH2- -0-CH2- -CH2-CH2- -CH2-CH2- -0-CH2- -0-CH2- -0-CH2- -0-CH2- -O-CHz- -0-CH2- -0-CH2- -0-CH2- -0-CH2- -0-CH2- -0-CH2- -CH2-CH2- -CH=CH- -O-CHjr -0-CH2- -0-CH2- -0-CH2- - -O-CH2- R -C/CH3/3 -OlCYklz -C/CHj/g -C/CH3/3 -G/CIW* -CVCIV3 -CVCIV3 -cvciv3 -cvciv3 -C/CH3/3 -CVCIV3 -C/CH^/s -C/CHa/3 -ac&siz -cvciv3 -C/CH3/3 -C/CHj/s wzór 15 -C/CHs/3 -C/CIV3 -C/CH3/3 -C/CH3/3 -CICHJz -C/CHJz'- -C/CH3/3 -C/CH3/3 -C/CH3/3 -C/CH3/3 wzór 19 -C/CHa/3 wzór 15 wzór 19 -C/CH3/3 -C/CH3/3 -C/CIV3 -C/CH3/3 -C/CHs/3 -C/CH3/3 -C7CH3/3 -C/CH3/3 -cycH3/3 -C/CH3/3 -C/CH3/3 -C/CHj/a -c/civ3 -C/CHj/s -C/CH3/3 X N N N N N N N CH CH CH CH CH CH CH CH CH CH CH N CH CH N CH CH CH N N N CH N N N CH N CH CH N N N CH N CH N N N N N Temperatura topnienia (°C) 125,5—29 120,5—23,5 98—101,5 89—101 91—95,5 olej 212 (rozklad/xHCl) 152—54 129—31 123—24 157—59 157,5—59,5 124—25 94—99 158,5—62 144—46 127—32 216—17 (x 1/2 NDS) 117—19 144^-46 110—16 olej 118—19 169—70,5 122—24 109—11 94—95 82—83 134—35,5 118—19,5 81—85 149—51 141—42 73—75 124 137 72 130 124 101—03 129—31 174—76 109—11 84—85 63—66 75—78 n£< = 1,490 Emulgator*: 1 czesc wagowa monolaurynianu poli- oksyetyleno-sorbitanu W celu uzyskania korzystnego preparatu sub¬ stancji czynnej miesza sie 1 czesc wagowa sub¬ stancji czynnej z podana iloscia rozpuszczalnika i emulgatora i dopelnia woda do uzyskania zada¬ nego stezenia. Buraki cukrowe hoduje sie w cie¬ plarni az do pelnego rozwiniecia liscieni. W tym stadium rosliny spryskuje sie do orosienia prepa- 85 ratem substancji czynnej. Po uplywie 14 dni mie¬ rzy sie przyrost roslin i oblicza stopien hamo¬ wania wzrostu w procentach w stosunku do przy¬ rostu roslin kontrolnych, przy czym 0% oznacza wzrost odpowiadajacy roslinom kontrolnym, a 100% oznacza brak wzrostu.Substancje czynne o nr kodowych 1 i 7 wyka¬ zuja w tym tescie lepsze hamowanie wzrostu niz znana substancja B.17 128 206 18 Przyklad VI. Hamowanie wzrostu soi Rozpuszczalnik: 10 czesci wagowych metanolu Emulgator: 2 czesci wagowe monolaurynianu poli- oksyetylenosorbitanu W celu uzyskania korzystnego, preparatu sub¬ stancji czynnej miesza sie 1 czesc wagowa sub¬ stancji czynnej z podana iloscia rozpuszczalnika i emulgatora i dopelnia woda do zadanego steze¬ nia. Mlode rosliny soi w stadium rozwiniecia pierwszych lisci typowych spryskuje sie do orosie- nia preparatem substancji czynnej. Po uplywie 2 tygodni mierzy sie przyrost i oblicza hamowa¬ nie wzrostu w % w stosunku do przyrostu roslin kontrolnych, przy czym 100% oznacza brak wzro¬ stu, a 0°/o oznacza wzrost odpowiadajacy nietrak- towanym roslinom kontrolnym.Substancje czynne o nr kodowych 5 i 1 wyka¬ zuja w tym tescie lepsze hamowanie wzrostu niz znana substancja B.Przyklad VII. Hamowanie wzrostu bawelny Rozpuszczalnik: 30 czesci wagowych dwumetylo- formamidu Emulgator: 1 czesc wagowa monolaurynianu poli- oksyetylenosorbitanu W celu uzyskania korzystnego, preparatu sub¬ stancji czynnej miesza sie 1 czesc wagowa sub¬ stancji czynnej z podana iloscia rozpuszczalnika i emulgatora i dopelnia woda do uzyskania zada¬ nego stezenia. Rosliny bawelny hoduje sie w cie¬ plarni do calkowitego rozwiniecia piatego liscia typowego. W tym stadium rosliny spryskuje sie do orosienia preparatem substancji czynnej. Po uplywie 3 tygodni mierzy sie przyrost roslin i obli¬ cza hamowanie wzrostu w procentach w stosunku do przyrostu roslin kontrolnych, przy czym 100% oznacza brak wzrostu, a 0% oznacza wzrost odpo¬ wiadajacy roslinom kontrolnym.W tescie tym substancje czynne o nr kodowych 1 i 7 wykazuja lepsze hamowanie wzrostu niz znana substancja A.Przyklad VIII. Stymulowanie asymilacji CO2 w soi Soje traktuje sie w sposób opisany w przykla¬ dzie VI preparatami substancji czynnej. Po uply¬ wie 7 dni po traktowaniu na blaszkach lisci tych roslin oraz odpowiednich roslin kontrolnych mie¬ rzy sie asymilacje C02 za pomoca analizatora w podczerwieni. Substancje czynne o nr kodowych 5, 9, 18 i 28 w stezeniach 250, 500 i 1000 ppm wy¬ kazuja wyraznie podwyzszona asymilacje C02 w porównaniu z próba kontrolna. Efekt ten pozwala oczekiwac podwyzszenia plonów za pomoca no¬ wych substancji czynnych.Przyklad IX. Testowanie Erysiphe (jecz¬ mien) — dzialanie zapobiegawcze Rozpuszczalnik: 100 czesci wagowych dwumetylo- formamidu Emulgator: 0,25 czesci wagowych eteru alkilo-ary- lo-poliglikolowego.W celu uzyskania korzystnego preparatu sub¬ stancji czynnej miesza sie 1 czesc wagowa sub¬ stancji czynnej z podana iloscia rozpuszczalnika i emulgatora i koncentrat rozciencza woda do za¬ danego stezenia.W celu zbadania aktywnosci zapobiegawczej mlo¬ de rosliny jeczmienia spryskuje sie do orosienia preparatem substancji czynnej. Po wysuszeniu oprysku rosliny opyla sie zarodnikami Erysiphe graminis tsp.hordei. Rosliny utrzymuje sie w cie- 5 plarni w temperaturze okolo 20°C i przy wzgled¬ nej wilgotnosci powietrza okolo 80% w celu stwo¬ rzenia korzystnych warunków dla rozwoju peche¬ rzyków maczniaka. Po uplywie 7 dni od zakaze^ nia nastepuje ocena wyników. 10 W tescie tym o wiele lepsza aktywnosc od zna¬ nej substancji C wykazuja zwiazki o nastepuja¬ cych numerach kodowych: 5, 6, 1, 7, 8, 9, 2, 12, 13 i 15.Przyklad X. Testowanie maczniaka jeczmie- 15 nia (Erysiphe graminis var.hordei — grzybica pe¬ dów zbozowych) — dzialanie systemiczne Substancje czynne stosuje sie w postaci sprosz¬ kowanego srodka do traktowania nasion. Srodek ten sporzadza sie przez zmieszanie substancji czyn- .20 nej z mieszanina równych czesci wagowych talku i ziemi okrzemkowej, uzyskujac drobno sproszko¬ wana mieszanine o zadanym stezeniu substancji czynnej.W celu traktowania materialu siewnego nasiona 25 jeczmienia wytrzasa sie z preparatem substancji czynnej w zamknietej butelce szklanej. Nasiona wysiewa sie w ilosci 3X12 ziaren w doniczkach na glebokosci 2 cm do mieszaniny 1 czesci obje¬ tosciowych gleby standardowej Fruhstorfer i 1 cze- 30 sci objetosciowej piasku kwarcowego. Kielkowa¬ nie i wzrost prowadzi sie w korzystnych warun¬ kach w cieplarni. W 7 dni po wysiewie, gdy rosli¬ ny jeczmienia rozwina pierwszy lisc, opyla sie je swiezymi zarodnikami Erysiphe graminis var.hor- 35 dei i hoduje w temperaturze 21—22°C przy 80— 90% wzglednej wilgotnosci powietrza, stosujac 16- -godzinne naswietlanie. W ciagu 6 dni na lisciach tworza sie typowe pecherzyki maczniaka. Stopien porazenia wyraza sie w procentach w stosunku do 40 nietraktowanych roslin kontrolnych, przy czym 0% oznacza brak porazenia, a 100% oznacza stopien porazenia równy nietraktowanej próbie kontrolnej.Substancja czynna jest tym aktywniejsza, im mniejszy jest stopien porazenia maczniakiem. W te- x 45 scie tym np. zwiazek o nr kodowym 5 wykazuje bardzo dobre dzialanie, przewyzszajace dzialanie znanego zwiazku C.Zastrzezenia patentowe 50 1. Srodek grzybobójczy i regulujacy wzrost ros- ldin, znamienny tym, ze jako substancje czynna za¬ wiera przynajmniej jedna pochodna 1-hydroksy- etylo-azolu o wzorze 1, w którym R oznacza rod- 55 nik alkilowy, ewentualnie podstawiony rodnik cy- kloalkilowy lub ewentualnie podstawiony rodnik fenylowy, X oznacza atom azotu lub grupe CH, Y oznacza grupe —OCHa—, —CH&Hz— lub —CH=CH—, Z oznacza atom chlorowca, grupe 60 alkilowa, cykloalkilowa, alkoksylowa, alkilotio, chlorowcoalkilowa, chlorowcoalkoksylowa, chlorow- coalkilotio, ewentualnie podstawiony rodnik feny¬ lowy, ewentualnie podstawiona grupe fenoksylowa, ewentualnie podstawiony rodnik fenyloalkilowy lub «5 ewentualnie podstawiona grupe fenyloalkoksylowa,128 206 19 20 a m oznacza liczbe 0, 1, 2 lub 3, wzglednie sole addycyjne z kwasami lub kompleksy z solami metali tych pochodnych.E. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze zawiera pochodne 1-hydroksyetylo-azolu o wzorze 1, w którym R oznacza rodnik alkilowy o 1—4 atomach wegla, ewentualnie podstawiony rodni¬ kiem alkilowym o 1 lub 2 atomach wegla rodnik cykloalkilowy o 3—7 atomach wegla albo rodnik fenylowy ewentualnie podstawiony chlorowcem, rodnikiem alkilowym o 1—4 atomach wegla i/lub rodnikiem chlorowcoalkilowym o 1 lub 2 atomach wegla i 1—5 atomach chlorowca, X oznacza atom azotu lub grupe CH, Y oznacza grupy —OCH2—, —CH*—CHa— lub -^CH=CH—, Z oznacza atom chlorowca, rodnik alkilowy o 1—4 atomach wegla, rodnik cykloalkilowy o 5—7 atomach wegla, gru¬ pe alkoksylowa o 1—4 atomach wegla, grupe alki¬ lotio o 1^4 atomach wegla, grupe chlorowcoalki- lowa o 1 lub 2 atomach wegla i 1—5 atomach chlorowca, grupe chlorowcoalkoksylowa o 1 lub 2 atomach wegla i 1—5 atomach chlorowca, grupe chlorowcoalkilotio o 1 lub 2 atomach wegla i 1—5 atomach chlorowca, rodnik fenylowy ewentualnie podstawiony chlorowcem i/lub rodnikiem alkilo¬ wym o 1—4 atomach wegla, grupe fenoksylowa ewentualnie podstawiona chlorowcem iAub rodni¬ kiem alkilowym o 1—4 atomach wegla, grupe fe- nyloalkilowa o 1 lub 2 atomach wegla w czesci alkilowej ewentualnie podstawiona chlorowcem 10 15 25 30 i/lub rodnikiem alkilowym o 1—^ atomach wegla albo grupe fenyloalkoksylowa o 1 lub 2 atomach wegla w czesci alkoksylowej ewentualnie podsta¬ wiona chlorowcem i/lub rodnikiem alkilowym o 1—4 atomach wegla, a m oznacza liczbe 0, 1, 2 lub 3, oraz sole addycyjne z kwasami i kompleksy z solami metali tych zwiazków. 3. Sposób wytwarzania pochodnych 1-hydroksy¬ etylo-azolu o wzorze 1, w którym R oznacza rod¬ nik alkilowy, ewentualnie podstawiony rodnik cy¬ kloalkilowy lub ewentualnie podstawiony rodnik fenylowy, X oznacza atom azotu lub grupe CH, Y oznacza grupe —OCH*—, —CHdCH2— lub —CH=CH—, Z oznacza atom chlorowca, grupe alkilowa, cykloalkilowa, alkoksylowa, alkilotio, chlorowcoalkilowa, chlorowcoalkoksylowa, chlorow¬ coalkilotio, ewentualnie podstawiony rodnik feny¬ lowy, ewentualnie podstawiona grupe fenoksylo¬ wa, ewentualnie podstawiony rodnik fenyloalkilo- wy lub ewentualnie podstawiona grupe fenylo¬ alkoksylowa, a m oznacza liczbe 0, 1, 2 lub 3 oraz soli addycyjnych z kwasami i kompleksów z me¬ talami tych zwiazków, znamienny tym, ze otosira- ny o wzorze % w którymi R, Y, Z i m maja zoa^ czernie wyzej podane, poddaje sie reakcji z azoliami o wzorze 3, w którym X ima znaczenie wyzej po¬ dane, w obecnosoi rozcienczalniika ii ewentualnie w obecnosci zasady i ewentualnie nastepnie dc otrzymanych zwiazków o wzorze 1 przylacza sie kwas luib sól metalu. -m OH I -Y—C—R I ChL I 2 o N—^ WZ0R 1 0 Cl—CH2—CH—P —OH WZ0R 4 OH WZ0R 7 *-(0-a -m 0 CH.WZ0R 2 © 0 Cl —CH2—CH2—N(CH3)3 Cl WZ0R 5 WZ0R 8 A-0-^O WZ0R 9 N u WZ0R 3 CH2—NH—C—S- CH,—NH —C—S 2 II S WZ0R 6 / Zn *-0- WZ0R 10128 206 4-CH2-<0 WZÓR 11 4~CH-<0-ci WZÓR 12 -®-c, WZÓR 15 -- OH I -0—CH2—C—C(CH3)3 CH2 N U WZÓR 18 Cl \ 4_0_CH2-<^O WZÓR 13 4-o-ch—<^o;-ci WZÓR 14 -( H WZÓR 16 0-a "-(O CH, WZÓR 17 WZÓR 19 OH I — O —CH_—C —C(CH,) CH9 I nj—u N WZÓR 20 ' OH Cl~\U—CH=CH — C—C(CH 3'3 CH9 I N U WZÓR 21 OH Cl-<0-CH2-CH,- 2 -"2—C —C(CH3) I 3 CH„ N y WZÓR 22128 206 Cl—(O) —0—CH2—C—C(CH 3'3 2 0 CH, N ' OH a-^-o-a-cicH^ CH9 I N !l SCHEMAT Drukarnia Narodowa, Zaklad Nr 6. 669/85 Cena 100 zl PL PL