PL118161B1 - Process for preparing novel derivatives of proline - Google Patents

Description

Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania nowych pochodnych proliny i zwiazków pokrew¬ nych, o ogólnym wzorze 1, w którym R oznacza grupe wodorotlenowa, grupe aminowa lub nizsza grupe alkoksylowa, Ri i R4 oznaczaja atom wodoru, nizszy rodnik alkilowy, rodnik fenylowy lub fenylo- nizszy alkilowy, R2 oznacza atom wodoru, nizszy ro¬ dnik alkilowy, rodnik benzylowy lub grupe ochron¬ na taka jak nizszy rodnik alkanoilowy, benzoilowy, trójfenylometylowy, tetrahydropiranylowy, nizszy alkanoiloamidometylowy, nizszy alkiloaminotiokar- bonylowy lub nizszy alkiloaminokarbonylowy lub metoksybenzylowy, Ra oznacza atom wodoru, grupe wodorotlenowa lub nizszy rodnik alkilowy, m ozna¬ cza liczbe 1, 2 lub 3, a n oznacza liczbe 0, 1 lub 2, oraz ich soli.Szczególnie korzystne sa stereoizomery, w któ¬ rych grupa prolinowa (m=2) wystepuje w postaci L.Nizszymi rodnikami alkilowymi, reprezentowany¬ mi wyzej podanymi symbolami, moga byc rodniki weglowodorowe o lancuchu prostym lub rozgalezio¬ nym od metylowego do heptylowego, np. metylowy, etylowy, propylowy, izopropylowy, butylowy, izobu- tylowy, III-rzed. butylowy, pentylowy, izopentylo- wy itp.Rodnikami alkilowymi nizszych grup alkoksylo- wych sa te same co wyzej podane rodniki o 1—7 atomach wegla. Rodniki te lacznie z atomem tlenu tworza np. gftipe metoksylowa, etoksylowa, propo- ksylowa, izopropoksylowa, butoksylowa, izobutoksy- lowa, III-rzed. butoksylowa, itp.Szczególnie korzystne sa czlony Ci—C4, zwlaszcza 5 Ci i C2 obu typów.Nizszymi rodnikami alkanoilowymi sa rodniki a- cylowe nizszych kwasów tluszczowych C2—C7, np. acetylowy, propionylowy, butyrylowy, izobutyryIo¬ wy, i podobne. Równiez i tu korzystne sa rodniki 10 o 1—4 atomach wegla, zwlaszcza acetylowy.Sposób wytwarzania zwiazków o ogólnym wzorze 1 polega na acylowaniu zwiazku o ogólnym wzorze 2 kwasem o ogólnym wzorze 3 lub jego chemicznym równowaznikiem, w których to wzorach wszystkie 15 podstawniki maja wyzej podane znaczenie.W przypadku gdy R2 oznacza grupe ochronna, gru- pe te mozna usunac otrzymujac produkt, w którym R2 oznacza atom wodoru. Grupe ochronna odszczo- pia sie znanymi sposobami, na przyklad dzialajac 20 goracym kwasem trójfluorooctowym, zimnym kwa¬ sem trójfluorometanosulfonowym, octanem rtecio¬ wym, cynkiem i kwasem solnym, przez amonolize kwasowa, hydrolize zasadowa lub tym podobne.Sposoby te sa opisane w Methoden der Organischen 25 Chemie (Houben-Weyl), tom XV, czesc I, str. 736 i nastepne (1974).Acylowanie mozna przeprowadzic w obecnosci srodka sprzegajacego takiego jak dwucykloheksylo- karbodwuimid lub podobne, albo mozna aktywowac 30 kwas przez sporzadzenie jego mieszanego bezwodni- 118 161118 161 3 ka, bezwodnika symetrycznego, chlorku kwasowego lub estru lub stosujac odczynnik Woodwarda K, tj.N-etoksykarbonylo-2-etoksy-l,2-dwuwodorochi- noline lub podobne. Sposoby acylowania sa opisane w Methoden der Organischen Chemie (Houbcn- 5 Weyl) tom XV, czesc II, str. 1 i nastepne (1974).Do z-wiazków o wzorze 2 naleza np. prolina, kwas pipekolowy i ich nizsze estry alkilowe. Gdy R sta¬ nowi grupe estrowa, tzn. w otrzymanym produkcie o wzorze 1, R oznacza nizsza grupe alkoksylowa — io grupe estrowa mozna usunac. Np. gdy R jest grupa III-rzed. butoksylowa lub Ill-rzed.-amyloksylowa, mozna ja usunac dzialajac na ester o wzorze 1 lub merkapto zwiazek o wzorze 4 kwasem trójfluorooc- towym i anizolem, otrzymujac odpowiedni wolny 15 kwas.Zgodnie ze szczególnym wariantem postepowania, ester, korzystnie ester Ill-rzed.-butylowy o wzorze 2, w bezwodnym srodowisku takim jak dwuchioro- metah, tetrahydrofuran, dioksan lub tym podobne, 20 traktuje sie kwasem tioalkanokarboksylowym o wzorze 3, w obecnosci dwucykloheksylokarbodwui- midu, N,N'-karbonylo-bis-imidazolu, etoksyacetyle¬ nu, azydku dwufenylofosforylu lub podobnego srod¬ ka sprzegajacego w temperaturze okolo 0 do 10°C. 25 Grupe estrowa (R) mozna nastepnie usunac, na przy¬ klad dzialajac kwasem trójfluorooctowym i anizolem w temperaturze zblizonej do pokojowej.Zwiazki o wzorze 1 maja jeden lub wiecej asy¬ metrycznych atomów wegla. Jezeli Ri jest podstaw- 30 nikiem innym niz atom wodoru, to atom wegla, z którym zwiazany jest ten podstawnik, jest asy¬ metryczny. Asymetryczne atomy wegla oznaczono gwiazdka we wzorze 1. W zwiazku z powyzszym, zwiazki istnieja w postaciach stereoizomerycznych 35 lub w postaci racemicznych mieszanin.W zakres wynalazku wchodza sposoby wytwarza¬ nia wszystkich tych postaci. W wyzej opisanej syn¬ tezie mozna jako substancje wyjsciowa stosowac ra- cemat lub jeden z enancjomrów. W przypadku wyj- 40 scia z substancji racemicznej, otrzymane w produk¬ cie stereoizomery mozna rozdzielic konwencjonalny¬ mi metodami chromatograficznymi lub droga frak- cjowania krystalizacji. Na ogól korzystny jest izo¬ mer o konfiguracji L. na atomie wegla aminokwasu. 45 Równiez korzystny jest izomer o konfiguracji D na itomie wegla a w bocznym lancuchu rodnika acy- lowego (tj. atomu z podstawnikiem Ri).Zwiazki o wzorze 1 tworza sole z nieorganicznymi i organicznymi zasadami. Sposób wytwarzania tych 50 soli równiez jest objety zakresem wynalazku. Ta¬ kimi solami sa amonowe sole metali alkalicznych, jak sodu lub potasu (które sa korzystne), metali ziem alkalicznych, jak wapnia i magnezu, sole z za¬ sadami organicznymi, np. z dwucykloheksyloamina, 55 benzatyna, N-metylo-D-glukamina i hydrabamina, sole z zasadowymi aminokwasami, jak arginina lub lizyna i podobne. Korzystne sa sole nietoksyczne, fizjologicznie dopuszczalne, choc uzyteczne sa rów¬ niez inne sole, np. przy wyodrebnianiu lub oczysz- w czaniu produktu, jak zilustrowano w przykladach w przypadku soli dwucykloheksyloaminy.Sole otrzymuje sie konwencjonalnymi sposobami, dzialajac na produkt w postaci wolnego kwasu jed¬ nym lub wieksza liczba równowazników odpowied- 65 niej zasady, dajacej pozadany kation, w rozpuszczal¬ niku lub srodowisku, w którym sól jest nierozpusz¬ czalna lub w wodzie i usuwajac wode w drodze lio¬ filizacji. Przez zobojetnienie soli nierozpuszczalnych kwasem, jak zywica jonitowa w formie wodorowej (np. sulfonowany polistyren, jak Dowex 50) lub wodnym roztworem kwasu, z ekstrakcja do orga¬ nicznego rozpuszczalnika, np. octanu etylu, dwuchlo- rometanu lub podobnego, mozna otrzymac wolny kwas lub inna sól.Dodatkowe szczególy doswiadczenia mozna zna¬ lezc w przykladach, które sa korzystnymi warianta¬ mi realizacyjnymi sposobu wedlug wynalazku i któ¬ re moga sluzyc jako wzór w syntezie innych zwiaz¬ ków danej grupy.Zwiazki o wzorze 1 hamuja przemiane dekapepty- du angiotensyny I do angiotensyny II i z tego po¬ wodu sa uzyteczne w zmniejszeniu lub usuwaniu nadcisnienia zwiazanego z angiotensyna. W wyniku dzialania enzymu reniny na angiotensynogen, pseu- doglobuline osocza krwi, powstaje angiotensyna I.Enzym konwertujacy angiotensyne (ACE) prze¬ mienia angiotensyne I w angiotensyne II. Angioten¬ syna II jest czynnikiem wywolujacym cisnienie, przyczynowym w róznych postaciach nadcisnienia u ssaków, np. szczurów i myszy. Zwiazki o wzorze 1 wplywaja na sekwencje reakcji angiotensyna (reni- na) agiotensyna I angiotensyna II, inhibitujac enzym konwertujacy angiotensyne i ograniczajac lub eli¬ minujac tworzenie substancji podwyzszajacej cisnie¬ nie — angiotensyny II.Tak wiec wprowadzenie kompozycji zawierajacej zwiazek o wzorze 1 lub mieszanine tych zwiazków lub ich dopuszczalnych w farmacji soli zmniejsza nadcisnienie u ssaków zalezne od angiotensyny. Jak wykazano w modelowych badaniach na zwierzetach, przeprowadzonych w sposób opisany przez S. L. En¬ gela, T. R. Schaefera, M. H. Waugha i S. Rubina, Proc. Soc. Exp. Biol. Med. 143, 483 (1973), odpowied¬ nia dawka obnizajaca cisnienie krwi jest 0,1—100, korzystnie 1—50 mg/kg dziennie, podawana jedno¬ krotnie w ciagu doby lub, korzystnie dzielone na 2—4 dawek czesciowych. Substancje korzystnie po¬ daje sie doustnie, mozna jednak podawac ja poza- jelitowo, jak podskórnie, domiesniowo, dozylnie lub dootrzewnowo.Zwiazki o wzorze 1 mozna stosowac do obnizania cisnienia krwi w postaci srodków takich jak tablet¬ ki, kapsulki lub eliksiry do podawania doustnego lub jako sterylne roztwory lub zawiesiny do poda¬ wania pozajelitowego.Dawki jednostkowe zawieraja okolo 10—500 mg zwiazku lub zwiazków o wzorze 1 zmieszanych z fizjologicznie dopuszczalnym nosnikiem, wypel¬ niaczem, srodkiem wiazacym, konserwujacym, utr¬ walajacym lub zapachowym. Ilosc substancji czyn¬ nej w pojedynczej dawce dobiera sie tak, by mo¬ zliwe bylo podawanie jej w wyzej podanej ilosci.Przykladami adjuwantów, które moga byc wpro¬ wadzone do tabletek, kapsulek itp. sa: srodki wia¬ zace, jak tragant, guma arabska, skrobia kukury¬ dziana lub zelatyna, wypelniacze, jak fosforan dwu- wapniowy, srodki rozdrabniajace, jok skrobia ku¬ kurydziana, skrobia ziemniaczana, kwas alginowy i podobne, srodki smarne, jak stearynian magnezu,118 161 srodki slodzace, jak sacharoza, laktoza, lub sacha¬ roza, srodki zapachowe, jak mieta, olejek z pomoc¬ nika baldaszkowego lub wisnia. Jezeli forma leku jest kapsulka, to oprócz materialów powyzszego ty¬ pu moze ona zawierac równiez nosniki ciekle, jak 5 oleje tluszczowe. Obecne moga byc równiez inne substancje, jak powloki lub inne, modyfikujace po¬ stac fizyczna preparatu farmaceutycznego.Przykladowo, tabletki moga byc powlekane sze¬ lakiem, cukrem lub oboma tymi materialami lacz- 10 nie. Syrop lub eliksir moga zawierac czynny zwia¬ zek, sacharoze jak srodek slodzacy, kwas p-mety- lo- lub p-propylobenzoesowy jako srodek konser¬ wujacy oraz barwnik i srodek zapachowy, jak ole¬ jek wisniowy lub pomaranczowy. 15 Sterylne preparaty do iniekcji mozna sporzadzac konwencjonalnymi sposobami przyjetymi w prakty¬ ce farmaceutycznej, przez rozpuszczenie lub zawie¬ szenie substancji czynnej w nosniku, jak woda do iniekcji, naturalny olej roslinny, jak sezamowy, ko- 20 kosowy, archidowy, olej z nasienia bewelny itp. lub w syntetycznym nosniku tluszczowym, jak oleinian etylu lub podobne. Jezeli to jest potrzebne, mozna do preparatów dodawac buforów, srodków konser¬ wujacych, przeciwutleniaczy i podobnych. 25 Wynalazek jest ilustrowany ponizszymi przykla¬ dami, stanowiacymi korzystne warianty realizacyj¬ ne. Temperature podano w stopniach Celsjusza.Przyklad I. Wytwarzanie l-/3-acetyk)tiopro- pionylo/-L-proliny. 30 Wytwarzanie estru Ill-rzed.-butylowego l-/3-ace- tylotiopropionylo/-L-proliny. 5,13 g estru Ill-rzed.-butylowego L-proliny roz¬ puszcza sie w 40 ml dwuchlorometanu, a roztwór oziebia w wodzie z lodem. Dodaje sie roztwór 35 6,18 g dwucykloheksylokarbodwuimidu w 20 ml dwuchlorometanu, a bezposrednio po tym 4,45 g kwasu 3-acetylotiopropionowego. Calosc miesza siq w ciagu 15 minut w wodzie z lodem i w ciagu 16 godzin w temperaturze pokojowej, wytracony osad 4° odsacza, a przesacz pod zmniejszonym cisnieniem odparowuje do sucha.Pozostalosc rozpuszcza sie w octanie etylu i prze¬ mywa do odczynu obojetnego. Warstwe organiczna suszy sie nad siarczanem magnezu i pod zmniej- 45 szonym cisnieniem odparowuje do sucha, otrzymu¬ jac 9,8 g estru Ill-rzed.-butylowego l-/3-acetylotio- propionylo/-L-proliny.Wytwarzanie l-/3-acetylotiopropionylo/-L-proli- ny. * 4,7 g estru Ill-rzed.-butylowego l-/3-ocetylotio- propionylo/-L-proliny rozpuszcza sie w mieszaninie 34 ml anizolu i 68 ml kwasu trójfluorooctowego i utrzymuje mieszanine w ciagu godziny w tempe¬ raturze pokojowej. Pod zmniejszonym cisnieniem 55 odpedza sie rozpuszczalniki, a pozostalosc kilkakrot¬ nie wytraca z eteru heksanem. Pozostalosc (3,5 g) rozpuszcza sie w 25 ml acetonitrylu i dodaje 2,8 ml dwucykloheksyloaminy.Krystaliczna sól odsacza sie i przekrystalizowuje 60 z izopropanolu. Otrzymuje sie 3,8 g produktu o tem¬ peraturze topnienia 176—177°. Sól przeprowadza sie ponownie w l-/3-acetylotiopropionylo/-L-proline, jak opisano wyzej w przypadku estru Ill-rzed.-bu- tylowego l-/3-acetylotiopropionylo/-L-proliny. O- 65 trzymuje sie 1,25 g produktu o temperaturze topnie¬ nia 89—90°C (octan etylu — heksan).Przyklad II. Wytwarzanie l-/-merkaptopro- pionylo/-L-proliny. 0,8 g l-/3-acetylotiopropionylo/-L-proliny roz¬ puszcza sie w 5 ml 5,5 N metanolowego roztworu amoniaku, a roztwór w ciagu 2 godzin utrzymu¬ je w temperaturze pokojowej, pod argonem. Pod zmniejszonym cisnieniem odpedza sie rozpuszczal¬ nik, a pozostalosc rozpuszcza w wodzie i nanosi na kolumne z zywica jonitowa w formie H+ (Dowex 50 jakosci analitycznej), która eluuje sie woda. Fra¬ kcje dajaca dodatnia reakcje tiolowa laczy sie; i od*- parowuje do sucha, otrzymujac 0,6 g produktu* któ¬ ry przekrystalizowuje sie z mieszaniny octan etylu- -heksan, otrzymujac l-/3-merkaptopropionylo/-L- -proline o temperaturze topnienia 68—70°C.Przyklad III. Wytwarzanie l-/3-acetylotio-2- -D-metylopropionylo/-L-proliny.Wytwarzanie estru Ill-rzed.-butylowego l-/3-ace- tylotio-2-metylopropionylo/-L-proliny. 5,1 g estru Ill-rzed.-butylowego L-proliny roz¬ puszcza sie w 40 ml dwuchlorometanu, a roztwór miesza w wodzie z lodem. Dodaje sie 6,2 g dwucy¬ kloheksylokarbodwuimidu rozpuszczonego w 15 ml dwuchlorometanu, a bezposrednio po tym roztwór 4,9 g kwasu 2-acetylotio-l-metylopropionowego w 5 ml dwuchlorometanu.Calosc miesza sie w ciagu 15 minut w wodzie z lodem i 16 godzin w temperaturze pokojowej, od¬ sacza wytracony osad, a przesacz pod zmniejszonym cisnieniem odparowuje do sucha. Pozostalosc roz¬ puszcza sie w octanie etylu, a roztwór przemywa do odczynu obojetnego. Faze organiczna suszy sie nad siarczanem megnezu i pod zmniejszonym cisnie¬ niem odparowuje do sucha. Pozostaly ester III-rzed. butylowy l-/3-acetylotio-2-metylopropionylo/-L-pro- liny oczyszcza sie metoda chromatografii kolumno¬ wej na zelu krzemionkowym, z elucja chlorofor¬ mem. Wydajnosc 7,9 g.Wytwarzanie l-/3-acetylotio-2-D-metylopropiony- ]o/-L-proliny. 7,8 g estru Ill-rzed.-butylowego otrzymanego jak opisano wyzej rozpuszcza sie w mieszaninie 55 ml anizolu i 110 ml kwasu trójfluorooctowego. Miesza¬ nine utrzymuje sie w ciagu godziny w temperaturze pokojowej, a nastepnie pod zmniejszonym cisnie¬ niem odpedza rozpuszczalnik. Pozostalosc kilkakrot¬ nie wytraca sie z eteru heksanem. Pjrodukt oczysz¬ czony (6,8 g) rozpuszcza sie w 40 ml acetonitrylu, a do roztworu dodaje sie 4,5 ml dwucykloheksyloa¬ miny. Krystaliczna sól gotuje sie ze swiezym aceto- nitrem (100 ml), chlodzi do temperatury pokojowej i przesacza, otrzymujac 3,8 g produktu o tempera¬ turze topnienia (165) 187—188°. Ten material prze¬ krystalizowuje sie z izopropanolu, otrzymujac pro¬ dukt o skrecalnosci ,[ia]D_67° (e=fl,4, EtOH). Kry¬ staliczna sól dwucykloheksyloaminowa zawiesza sie w mieszaninie 5% wodnego wodorosiarczaniu pota¬ su i octanie etylu.Faze organiczna przemywa sie woda i odparowuje do sucha. Pozostalosc przekrystalizowuje sie z mie¬ szaniny octan etylu heksan, otrzymujac l-/3-acety- lotio-2-D-metylopropianylo/-L-proline o temperatu¬ rze topnienia 83—85°, [tt]"—162 (c 1,7 EtOH).118 161 7 8 Przyklad IV. Wytwarzanie l-/3-merkapto- -2-D-metylopropionylo/-L-proliny. l-/3-merkapto-2-metylopropionylo/-L-proline o- trzymuje sie z produktu z przykladu III w naste¬ pujacy sposób: 0,85 g tioestru^rozpuszcza sie w 5,5 N metanolowym roztworze amoniaku, a roztwór w ciagu 2 godzin utrzymuje w temperaturze pokojowej. Pod zmniej¬ szonym cisnieniem odpedza sie rozpuszczalnik, po¬ zostalosc rozpuszcza sie w wodzie, nanosi na kolum¬ ne z zywica jonitowa w formie H+ (Dowex 50, ja¬ kosc analityczna) i eluuje woda. Frakcje dajace do¬ datnia reakcje tiolowa laczy sie i liofilizuje. Pozo¬ stalosc przekrystalizowuje sie z mieszaniny octan etylu-heksan, otrzymujac 0,3 g l-/3-merkapto-2-D- metylopropionylo/-L-proliny o temperaturze topnie¬ nia 103—104°C, [ft]D—131° (c 2, EtOH).Przyklad V. Wytwarzanie l-/3-merkapto-2-D- -metylopropionylo/-L-proliny.W atmosferze argonu sporzadza sie zawiesine 10,0 g l-[3-/acetylotio/-2-D-metylopropionylo]-L- -proliny w 150 ml wody, w 10°. Do zawiesiny do¬ daje sie 5 N roztworu wodorotlenku sodu, w takiej ilosci, by w ciagu 1,5 godziny utrzymac pH 13.Po uplywie tego czasu, gdy mieszanina przestaje pobierac wodorotlenek sodu, zakwasza sie ja ste¬ zonym kwasem siarkowym do pH=2,0.Wodny roztwór ekstrahuje sie 3x150 ml chlorku etylenu, a polaczone ekstrakty odparowuje do ole¬ ju. Koncentrat rozpuszcza sie w octanie etylu, prze¬ sacza, a przesacz rozciencza 30 ml heksanu. Po uplywie 1/2 godziny dodaje sie dodatkowa objetosc heksanu, po czym oziebia mieszanine do 10° i utrzy¬ muje w tej temperaturze w ciagu godziny.Wytracone krysztaly odsacza sie, przemywa hek¬ sanem (2x25 ml) i suszy do stalej wagi, otrzymujac 6,26 g l-/3-merkapto-2-D-metylopropionylo/-L-pro- liny w postaci krysztalów barwy bialej, o tempera¬ turze topnienia 100—102°.Przyklad VI. Wytwarzanie l-/3-merkapto-2- -benzylopropionylo/-L-proliny.Zastepujac w przykladzie III kwas 3-acetylotio-2- -metylopropiónowy kwasem 3-acetylotio-2-benzylo- propionowym otrzymuje sie ester Ill-rzed.-butyIo¬ wy 1-/3-acetylotio-2-benzylopropionylo/-L-proliny.Postepujac jak w przykladzie III i zastepujac ester Ill-rzed.-butylowy 1 -/3-acetylotio-2-metylopropiony- lo/-L-proliny estrem Ill-rzed. butylowym l-/3-ace- tylotio-2-benzylopropionylo/-L-proliny otrzymuje sie l-/3-acetylotio-2-benzylopropionylo/-L-proline.Na l-/3-acetylotio-2-benzylopropionylo/-L-proline dziala sie metalowym roztworem amoniaku, sposo¬ bem opisanym w przykladzie IV, otrzymujac 1-/3- -merkapto-2-benzylopropionylo/-L-próline w posta¬ ci oleju, Rf =0,47 (zel krzemionkowy), benzen — — kwas octowy 75:25. * Przyklad VII. Wytwarzanie I-/3-acetylotio- butyrykty-L-próliny.Wytwarzanie estru Ill-rzed.-butylowego l-/3-ace- tylotiobutyrylo/-L-proliny.Do mieszanego w lodzie roztworu 5,1 g estru III- -rzed.-butylowego kwasu 3-acetylbtiomaslowego w 60 ml dwuchlorometanu dodaje sie 6,2 g dwucyklo- heksylokarbodwuimidu i 4,86 g kwasu 2-acetylotio- maslowego. Po 15 minutach mieszanine wyjmuje sie z lazni i w ciagu 16 godzin miesza w temperaturze pokojowej. Osad odsacza sie, a przesacz odparowu¬ je do sucha. Pozostalosc poddaje sie chromotografii na zelu krzemionkowym, otrzymujac 5,2 g estru III- -rzed.-butylowego l-/3^acetylotiobutyrylo/-L-proli- ny.Wytwarzanie l-/3-acetylotiobutyrylo/-L-proliny.Ester Ill-rzed.-butylowy l-/3-acetylotiobutyrylo/- -L-proliny (5,2 g) rozpuszcza sie w mieszaninie 60 ml kwasu trójfluorooctowego i 30 ml anizolu, a roz¬ twór w ciagu godziny utrzymuje w temperaturze pokojowej. Pod zmniejszonym cisnieniem odpedza sie rozpuszczalniki, a otrzymana w pozostalosci 1-/ 3-acetylotiobutyrylo/-L-proline kilkakrotnie wytra¬ ca heksanem z eteru, otrzymujac 4 g produktu o temperaturze topnienia 175—176° (sól dwucyklo- heksyloaminowa).Przyklad VIII. Wytwarzanie l-/3-merkapto- butyrylo/-L-proliny. 0,86 g l-/3-acetylotiobutyrylo/-L-proliny otrzyma¬ nej jak w przykladzie VII rozpuszcza sie w 20 ml 5,5 N metanolowego -roztworu amoniaku, i roztwór w ciagu 2 godzin utrzymuje w temperaturze poko¬ jowej. Pod zmniejszonym cisnieniem odpedza sie rozpuszczalnik, a pozostalosc poddaje chromatogra¬ fii na kolumnie z jonitem Dowex 50, prowadzac elucje woda. Frakcje zawierajace l-/3-merkaptobu- tyrylo/-L-proline laczy sie i liofilizuje otrzymujac 0,6 g produktu o temperaturze topnienia 183—181° w postaci soli z dwucykloheksyloamina.Przyklad IX. Wytwarzanie l-[3-[[/metyloami- no/tiokarbonylo]tio]propionylo]-L-proliny.Wytwarzanie kwasu 2-[[/metyloamino/tio]karbo- nylo]propionowego.Do roztworu 5,3 g kwasu 2-merkaptopropionowe- go w mieszaninie 250 ml pirydyny i 100 ml 0,5 N wodorotlenku sodu dodaje sie 4 g izotiocyjanianu metylu. Roztwór utrzymuje sie w ciagu 2 godzin w 40° i pod zmniejszonym cfsnieniem odparowuje do sucha. Pozostalosc rozpuszcza sie w 100 ml wo¬ dy, zakwasza stezonym kwasem solnym i ekstra¬ huje eterem. Faze organiczna odparowuje sie do su¬ cha, otrzymujac kwas 3-[[/metyloamino/tiokarbony- lo]tio]propionowy o temperaturze topnienia 86—87°.Wytwarzanie estru Ill-rzed.-butylowego l-[3-[[/ metyloamino/tiokarbonylo]tio]propionylo]-L-proliny.Do chlodzonego lodem roztworu 1,71 g estru III- -rzed.-butylowego L-proliny i 1,35 g hydroksybenz- triazolu w 10 ml dwuchlorometanu dodaje sie przy mieszaniu 2,06 g dwucykloheksylokarbodwuimidu i 1,79 g kwasu 2-metyloaminotiokarbonylotiopro- pionowego. Po 15 minutach mieszanine wyjmuje sie z lazni i kontynuuje mieszanie w ciagu nocy w tem¬ peraturze pokojowej. Osad odsacza sie, a przesacz rozciencza octanem etylu i przemywa do odczynu obojetnego. Faze organiczna odparowuje sie do su¬ cha, otrzymujac ester III-rzed.-butyIowy 1-^[{/me¬ tyloamino/tiokarbonylo]tio]propionylo]-L-proliny o temperaturze topnienia 129—"130°.Wytwarzanie 1-f3- [[/metyloamino/tiokorbonylo] - -tio]-propionylo]-L-proliny. 0,98 g estru III-rzed,-butylowego l-/metyloamino- tiokarbonylotiopropionylo/-L-próliny rozpuszcza sie w mieszaninie 3,6 ml anizolu i 7,5 ml kwasu tró* fjuoróoctowego. 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60118161 9 Po godzinie utrzymywania w temperaturze poko¬ jowej mieszanine odparowuje sie do sucha, a poza- stalosc trzykrotnie wytraca z eteru heksanem. Otrzy¬ mana substancje poddaje sie chromatografii na ko¬ lumnie z zelem krzemionkowym, eluujac mieszani¬ ne benzen-kwas octowy (75:25). Otrzymuje sie l-[3- [[/metyloamino/tiokarbonylo]tio]propionylo]-L-pro- line, Rf 0,4/zel krzemionkowy, benzen-kwas octo¬ wy (75:25). Sól dwucykloheksyloaminowa topi sie w temperaturze 127—129°.Przyklad X. Wytwarzanie l-/3-metylotiopro- pionylo/-L-proliny. 51 g estru metylowego kwasu 2-metylotiopropio- nylowego zmydla sie 10% roztworem wodorotlenku sodu (150 ml, 30 minut w 100°). Oziebiony roztwór ekstrahuje sie eterem, a nastepnie zakwasza. Tak otrzymany surowy kwas przedestylowuje sie i za pomoca chlorku tionylu przeprowadza w chlorek kwasowy.Do oziebionego w lodzie roztworu 11,5 g L-proli- ny w 100 ml 1 N wodorotlenku sodu wkrapla sie 6,9 g chlorku kwasu 2-metylotiopropionowego, w ciagu 10 minut, przy energicznym mieszaniu. Po 5 minutach mieszanine reakcyjna zakwasza sie i ek¬ strahuje eterem etylowym, otrzymujac l-/3-mety- lotiopropionylo/-L-proline. Sól dwucykloheksyloa¬ minowa otrzymuje sie dodajac dwucykloheksyloa- mine do roztworu wolnego kwasu w octanie etylu.Temperatura topnienia 169—17.1°.Przyklad XI. Wytwarzanie l-/metylotioace- tylo/-L-proliny.Zastepujac w przykladzie X ester metylowy kwa¬ su 2-metylotiopropionowego metylotiooctanem me¬ tylu otrzymuje sie l-[metylotioacetylo/-L-proline o temperaturze topnienia 123—124°.Przyklad XII. Wytwarzanie l-/benzylotioa- cetylo/-L-proliny.Zastepujac w przykladzie X chlorek 3-metylotio- propionylu chlorkiem benzylotioacetylu otrzymuje sie l-/benzylotioacetylo/-L-proline o temperaturze topnienia 86—88°.Przyklad XIII. Wytwarzanie kwasu l-[3-/ace- tylotio/-DL-propionylolpipekolowego.Sporzadza sie zawiesine 6,5 g kwasu pipekolo- wego w 200 ml dwumetyloacetamidu. Do zawiesiny wkrapla sie w 23° 8,3 g chlorku 3-acetylotiopropio- nylu. Powstaje klarowny roztwór, a temperatura wrzenia wzrasta do 28°. Do klarownego roztworu dodaje sie 10,1 g N-metylomorfoliny. Natychmiast wytraca sie osad, a temperatura wzrasta do 34°.Mieszanine ogrzewa sie w ciagu godziny na lazni parowej, otrzymujac klarowny roztwór. Roztwór oziebia sie, a wytracony osad odsacza, otrzymujac 3,1 g kwasu l-[3-/acetylotio/-DL-propionylo]pipeko- lowego o temperaturze topnienia 190—200°. Odpe¬ dza sie rozpuszczalnik, a lepka pozostalosc rozciera z eterem izopropylowym, otrzymujac 7,8 g produktu o temperaturze topnienia 98—101°. Rekrystalizacja z mieszaniny aceton-benzen daje cialo o stalej tem¬ peraturze topnienia 102—104°, Rf 0,72 (zel krze¬ mionkowy, benzen-kwas octowy (7:2)).Przyklad XIV, Wytwarzanie kwasu DL-1- -/3-merkaptopropionylo/pipekolowego. 12 ml stezonego wodorotlenku amonu miesza sie pod azotem w 10°, w ciagu okolo 15 minut, a na- 10 stepnie w 5—10° dodaje 6,6 g stalego kwasu l-[3-/ acetylotio/-DL-propionylo]pipekolowego. Po 2-3 mi¬ nutach powstaje klarowny roztwór.Po wyjeciu z lazni roztwór miesza sie w ciagu 5 45 minut pod azotem w temperaturze pokojowej.Przy chlodzeniu roztwór silnie zakwasza sie 20% HCL, a wytracony olej ekstrahuje 3—150 ml octanu etylu. Ekstrakty suszy sie nad siarczanem magnezu i odparowuje rozpuszczalnik, otrzymujac 6,0 g kwa- 10 su DL-l-/3-markaptopropionylo/-pipekolowego, Itf 0,77 (zel krzemionkowy, benzen-kwas octowy (7:1)).Przyklad XV. Wytwarzanie kwasu l-3-/mer- kaptopropionylo/-L-pipekolowego.Zastepujac w przykladzie XIII kwas DL-pipeko- lowy kwasem L-pipekolowym a nastepnie postepu- pujac jak w przykladzie XIV otrzymuje sie kwas l-/3-merkaptopropionylo/-L-pipekolowy. Rf 0,80 (zel krzemionkowy, benzen, kwas octowy (7:1)) [a]™— 20 —51,5 (c 1,0 abs. etanol).Przyklad XVI. Wytwarzanie kwasu l-/3-mer- kapto-2-metylopropionylo/-DL-pipekolowego.Wytwarzanie kwasu l-[3-/acetylotio/-2-metylo- propionylo]-DL-pipekolowego. 25 Do zawiesiny 6,5 g (0,05 mola) kwasu pipekolo- wego w 200 ml dwumetyloacetamidu wkrapla sie 9,0 g (0,05 mola) chlorku 3-acetylotio-2-metylopro- pionylu. Temperatura wzrasta do 29° i powstaje klarowny roztwór. Z kolei w jednej* porcji dodaje 30 sie 10,1 g N-metylomorfiny, co powoduje wzrost temperatury do 34°. Mieszanine ogrzewa sie w cia¬ gu godziny w lazni parowej, co powoduje powsta¬ nie klarownego roztworu. Roztwór pozostawia sie w ciagu nocy w temperaturze pokojowej, po czym 35 wytracony osad osacza, uzyskujac 6,1 g produktu o temperaturze topnienia 203—204°. Rozpuszczalnik odpedza sie, a lepka pozostalosc rozciera z woda i 20% HC1. Olej barwy zóltej ekstrahuje sie 3x150 ml octanu etylu. Ekstrakty suszy sie nad siarcza- 40 nem magnezu i odparowuje, otrzymujac 14 g kwasu l-[3-/acetylotio/-2-metylopropionylo/-DL-pipekolo- wego w postaci lepkiego oleju.Wytwarzanie kwasu l-/3-merkapto-2-metylopro- pionylo/-DL-pipekolowego. 45 Wodny roztwór NH4OH (30 ml wody i 20 ml ste¬ zonego NH4OH) miesza sie w ciagu 15 minut w at¬ mosferze azotu w temperaturze 10° i dodaje do 13,0 g (0,05 mola) kwasu l-[3-7acetylotio/-2-metylopropio- nylo]-DL-pipekolowego a otrzymany roztwór miesza 50 sie w ciagu 10 minut w atmosferze azotu a nastep¬ nie w ciagu 50 minut w temperaturze pokojowej, po czym zadaje sie go woda i 20% HC1. Zólty olej ekstrahuje sie trzema porcjami octanu etylu po 150 ml kazda. Ekstrakt octanowy suszy sie nad siar- 55 czanem magnezu i odparowuje, otrzymujac 11,1 g kwasu l-/3-merkapto-2-metylopropionylo/-DL^pipe- kolowego w postaci lepkiego oleju. Rf 0,62 (zel krze¬ mionkowy, benzen-kwas octowy (7:2)).Przyklad XVII. Wytwarzanie kwasu 2-[/4-me- 60 toksyfenylo/metylotio]-l-metylopropionowego. 15,4 g (0,1 mola) p-metoksy-«-toluanotiolu dodaje sie do roztworu 8,6 g (0,1 mola) kwasu metakrylo¬ wego w 50 ml 2 N wodorotlenku sodu. Mieszanine grzeje sie w ciagu 3 godzin na lazni parowej, a na- 65 stepnie w ciagu 2 godzin do wrzenia pod chlodnica118 161 11 12 zwrotna. Po oziebieniu mieszanine ekstrahuje sie e- terem, a nastepnie warstwe wodna zakwasza stezo¬ nym HC1 i ekstrahuje dwuchlorometanem. Ekstrakt przemywa sie solanka, suszy nad siarczanem magne¬ zu i odparowuje pod zmniejszonym cisnieniem.Otrzymany pólstaly produkt rozpuszcza sie w 50 ml heksanu i, oziebia. Otrzymujesie 5,5 g kwasu 2-[/4- -metoksyfenylo/metylotio]-1-metylopropionowego w postaci krysztalów barwy bialej o temperaturze topnienia 74—82°.Przyklad XVIII. Wytwarzanie estru III-rzed.- butylowego l-[3-/4-metoksyfenylo/metylotio] -2-me- tylopropionylo-L-proliny. 3,6 g (0,015 mola) kwasu 2-[/4-metoksyfenylo/-me- tylotio]-l-metylopropionowego, 2,6 g (0,015 mola) es¬ tru Ill-rzed.-butylowego L-proliny i 3,1 g (0,015 mo¬ la) dwucykloheksylokarbodwuimidu rozpuszcza sie w 50 ml dwuchlorometanu i w ciagu 30 minut mie¬ sza w 0°. Po wyjeciu z lazni chlodzacej, kontynuu¬ je sie mieszanie w ciagu nocy (16 godzin). Otrzyma¬ na zawiesine przesacza sie, a przesacz przemywa ko¬ lejno 5% roztworem wodorosiarczanu potasu, nasy¬ conym roztworem wodoroweglanu sodu i solanka, suszy nad siarczanem magnezu i odparowuje pod zmniejszonym cisnieniem. Otrzymany klarowny olej nanosi sie na kolumne z 250 ml zelu krzemionko¬ wego i poddaje chromatografii, stosujac jako czyn¬ nik eluujacy 20% octan etylu/heksanu. Frakcje gló¬ wna (Rf =0,70 zel krzemionkowy, octan etylu) od¬ parowuje sie, otrzymujac 5,5 g (93*/o) estru III-rzed. -butylowego l-[3-/4-metoksyfenylo/metylotio]-2- -metylopropionylo-L-proliny w postaci klarownego oleju. Rf =0,70 (zel krzemionkowy, octan etylu, R f = 0,60 (zel krzemionkowy, eter).Przyklad XIX. Wytwarzanie l-/3-merkapto-2- metylopropionylo/-L-proliny. 1,2 g (0,003 mola) estru otrzymanego w przykladzie XVIII 5 ml anizolu i 0,5 ml kwasu trójfluorometano- sulfonowego rozpuszcza sie pod azotem w 20 ml kwasu trójfluorooctowego, a otrzymany roztwór po¬ zostawia w ciagu -godziny w temperaturze pokojo¬ wej. Roztwór odparowuje sie pod zmniejszonym cis¬ nieniem do pozostalosci barwy czerwonej, która roz¬ puszcza sie w octanie etylu i przemywa woda i so¬ lanka, a nastegme suszy nad siarczanem magnezu i odparowuje. Pozostalosc wielokrotnie rozciera sie z heksanem. Po odparowaniu pozostalego heksanu otrzymuje sie 0,4 g oleju .Czesc (180 ml) tego mater- rialu poddaje sie preparatywnej chromatografii cie¬ nkowarstwowej na plytach z 2 mm warstwa zelu krzemionkowego, stosujac jako uklad rozwijajacy mieszanine benzen/kwas octowy 75:25/. Glówne pa¬ smo, dajace dodatnia reakcje z nitroprosydkiem kapto-2-metylopropionylo/-L-proliny w postaci ole¬ ju w ukladzie benzen(kwas octowy 75:25 Rf =0,40 w ukladzie chloroform) metanol/kwas octowy 50:40:10 Rf = 0,62.Przyklad XX. Wytwarzanie estru III-rzed.- butylowego 1-/3-merkaptopropionylo/-L-proliny.Do mieszanego roztworu 1,71 g (10 mmoli) estru Ill-rzed.-butylowego proliny i 1,35 g (10 mmoli) wodzianu 1-hydroksybenztriazolu w 200 ml N,N- -dwumetyloformamidu dodaje sie 2,06 g (10 mmoli) N^-dwucykloheksylokarbodwuimidu* Calosc mie¬ sza sie w ciagu 10 minut, a nastepnie dodaje 1,06 g (10 mmoli) kwasu 2-merkaptopropionowego w 2 ml N,N-dwumetyloformamidu, po czym kontynuuje mieszanie w ciagu godziny w 0—5° i w ciagu nocy 5 w temperaturze pokojowej.Wytracony N,N'—dwucykloheksylomocznik odsa¬ cza sie, a przesacz odparowuje pod zmniejszonym cisnieniem. Pozostalosc rozpuszcza sie w octanie e- tylu, starannie premywa nasyconym roztworem 10 wodnym wodoroweglanu sodu, suszy i odparowuje pod zmniejszonym cisnieniem, otrzymujac 2,5 g o- leju.Powyzszy olej rozpuszcza sie w mieszaninie 1:1 oc¬ tan etylu heksan i nanosi na kolumne z zelem krze- 15 mionkowym (100 g). Elucja mieszanina 1:1 octan ety¬ lu — heksan daje 1,40 g (54%) estru III-rzed. butylo¬ wego l-/3-merkaptopropionylo/-L^proliny w postaci oleju, który przy stanie krystalizuje. Rekrystalizacja z mieszaniny eter-heksan daje 0,9 g bezbarwnych 20 krysztalów o temperaturze topnienia 55—60°.Przyklad XXI. Wytwarzanie l-/3-merkapto- propionylo/-L-proliny.Roztwór 75 mg (0,27 mmola) l-[3-[[etyloamino/kar- 25 bonylo/tio]-propionylo]-L-proliny w 1 ml wody i 1 ml stezonego wodorotlenku amonu utrzymuje sie w ciagu 18 godzin w temperaturze pokojowej, pod ar¬ gonem. Roztwór rozciencza sie mala objetoscia wo¬ dy i ekstrahuje eterem. Warstwe wodna zakwasza 30 sie zimnym stezonym kwasem solnym i ekstrahuje octanem etylu. Polaczone ekstrakty suszy sie i odpa¬ rowuje pod zmniejszonym cisnieniem, otrzymujac produkt o temperaturze topnienia 68—70°C.Chromatografia cienkowarstwowa (zel krzemionko- 35 wy, benzen-kwas octowy 7:3) Rf = 0,4.Przyklad XXII. Wytwarzanie l-[3-benzylotio/ -2-metylopropionylo]-L-piroliny.Wytwarzanie kwosu 2-benzylotio-2-metylopropio- nowego. 40 Zastepujac w przykladzie XVII p-metoksyna-tolu- enotiol a-toluenotiolem otrzymuje sie kwas 2-ben- zylotio-1-metylbpropionowy.Wytwarzanie estru Ill-rzed.-butylowego l-[3-ben- zylotio/-2-metylopropionylo]-L-proliny. 45 Zastepujac w przykladzie XVIII kwas 2-{/4-me- toksyfenylo/metylotio]-l-metylopropionowy kwasem 2-benzylotio-l-metylopropionowym, otrzymuje sie ester Ill-rzed.-butylowy l-[3-/benzylotio/-2-metylo- propionylo]-L-proliny. 50 Wytwarzanie l^[3-/benzylotio/-2-metylopropiony¬ lo]-L-proliny. 7,8 g estru Ill-rzed.-butylowego l-[3-/benzylotio/- -2-metylopropionylo]-L-proliny rozpuszcza sie w mieszaninie 55 ml anizolu i 110 ml kwasu trój- 55 fluorooctowego. Po uplywie godziny utrzymywania w temperaturze pokojowej pod zmniejszonym cis¬ nieniem odpedza sie rozpuszczalnik, a pozostalosc rozpuszcza w eterze, kilkakrotnie przemywa na¬ syconym roztworem chlorku sodu, suszy nad siar- 60 czanem magnezu; i pod zmniejszonym cisnieniem odparowuje do suclia otrzymujac l-[3-/benzylotio/- 2-metylopropionylGj-L-proline. Rf =0,5/zel krze¬ mionkowy, benzen/kwas octowy 3:1/, R =0,5/zel krzemionkowy, keton metyloetylowy/kwas octowy/ C5 pirydyna/woda 14:1:2:1/.118161 13 14 Przyklad XXIII. Wytwarzanie l-/3-merkap- to-2-metylopropionylo/-L-proliny. 0,1 g l-[3-/benzylotio/-2-metylopropionylo]-L-pro- liny zawiesza sie w 10 ml wrzacego cieklego amo¬ niaku i przy mieszaniu dodaje sie malymi kawal- 5 kami sodu, do uzyskania utrzymujacego sie zabar¬ wienia niebieskiego. Kilkoma krysztalami siarczanu amonu odbarwia sie roztwór i w strumieniu azotu odpedza amoniak. Pozostalosc rozpuszcza sie w mie¬ szaninie rozcienczonego kwasu solnego i octanu ety- 10 lu. Warstwe organiczna suszy sie i odparowuje do sucha, otrzymujac l-/3-merkapto-2-metylopropio- nylo/-L-proline, Rf =0,35/zel krzemionkowy, benzen/ kwas octowy 3:1/, Rf=0,5/zel krzemionkowy, keton metyloetylowy/kwas octowy/pirydyna/woda 14:1:2:1/. 15 Przyklad XXIV. Wytwarzanie 1-[3-/trójfe- nylometylotio-2-metylopropionylo-L-proliny.Wytwarzanie kwasu 2-trójfenylometylotio-l-mc- tylo-propionowego.Roztwór 1,2 g kwasu 2-merkapto-l-metylopropio- 20 nowego i 2,9 g chlorku tritylu w 50 ml chlorku me¬ tylenu utrzymuje sie w ciagu 2 godzin w temperatu¬ rze pokojowej. Z kolei mieszanine ogrzewa sie w ciagu 20 minut na lazni parowej, pod zmniejszo¬ nym cisnieniem odparowuje do sucha, a pozostalosc 25 rozpuszcza w nasyconym roztworze wodnym wodo¬ roweglanu sodu.Roztwór przemywa sie octanem etylu. Faze wod¬ na zakwasza sie do pH 3 i ekstrahuje octanem ety¬ lu. Warstwe organiczna suszy sie i odparowuje do 30 sucha, otrzymujac kwas 2-trójfenylometylotio-l-me- tylopropionowy. Rf =0,8/zel krzemionkowy, benzen/ kwas octowy 3:1/.Wytwarzanie estru Ill-rzed.-butylowego l-[3-/ trójfenylometylotio/-2-metylopropionylo]-L-proliny. 35 Zastepujac w przykladzie XVIII kwas 2-[/4-meto- ksyfenylo/metylotio]-l-metylopropionowy kwasem 2-trójfenylornetylotio-1-metylopropionowym, otrzy¬ muje sie ester III-rzed.butylowy l-[3-/trójfenylo- metylotio/-2-metylopropionylo]-L-proliny. 40 Wytwarzanie 1- [3-/trójfenylometylotio/-2-metylo- propionylo]-L-proliny. 1,8 g kwasu 2-trójfenylometylotio-l-metylopropio- nowego i 0,8 g N,N'-karbonylodwuimidazolu roz¬ puszcza sie w 10 ml czterowodorofuranu, przy mie- 45 szaniu w temperaturze pokojowej. Po 20 minutach roztwór dodaje sie do mieszaniny 0,6 g L-proliny i 1 g N-metylomorfoliny w 20 ml dwumetyloaceta- midu. Calosc miesza sie w ciagu nocy w tempera¬ turze pokojowej, odparowuje do sucha, a pozosta- M losc rozpuszcza w mieszaninie octanu etylu i 10"/o wodnego roztworu wodorosiarczanu potasu. War¬ stwe organiczna oddziela sie, suszy i pod zmniej¬ szonym cisnieniem odparowuje do sucha, otrzymu¬ jac 1 n[3-trójfenylometylotio/-2-metylopropionylo] - 55 -L-proline, Rf=0,4/zel krzemionkowy, benzen/kwas octowy 3:1/. Rf =0,1/zel krzemionkowy, keton me¬ tyloetylowy/kwas octowy/pirydyna/woda 14:1:2:1/.Przyklad XXV. Wytwarzanie l-/3-merkapto- -2-metylopropionylo/-L-proliny. G0 5 g estru Ill-rzed.-butylówego 1-{3-/trójfenylorne¬ tylotio/-2-metylopropionylo]-L-proliny rozpuszcza sie w mieszaninie 55 ml anizolu i 110 ml kwasu trój- fluorooctowego. Po godzinie utrzymywania w tempe¬ raturze pokojowej, pod zmniejszonym cisnieniem 65 odpedza sie rozpuszczalniki, a pozostalosc nanosi na kolumne z zelem krzemionkowym zrównowazona mieszanina benzen/kwas octowy /75:25/ i eluuje ta sama mieszanina.Frakcje odpowiadajace skladnikowi o Rf =0,40/ chromatografia cienkowarstwowa na zelu krze¬ mionkowym w tym samym ukladzie /laczy sie i od¬ parowuje do sucha, otrzymujac l-/3-merkapto-2- metylopropionylo/-L-proline. Rf =0,62/zel krzemion¬ kowy, chloroform/metanol-kwas octowy-woda 40: :40:10/, identyczna ze zwiazkiem z przykladu XXIII.Przyklad XXVI. Wytwarzanie l-[3-/tetrahy- dropiranylo-2-tio-2-metylopropionylo]-L-proliny.Wytwarzanie kwasu 2-/tetrahydropiranylo-2-tio/ -1-metylopropionowego.Do roztworu 2,4 g kwasu 2-merkapto-l-metylo- propionowego i 1,9 g swiezo przedestylowanego 2,3- -dihydro-4H-piranu w 60 ml benzenu dodaje sie 2,8 g eteratu trójfluorku boru. Po 2 godzinach do¬ daje sie 4 g weglanu potasu, calosc miesza i prze¬ sacza. Przesacz odparowuje sie do sucha, otrzymu¬ jac kwas 2-/tetrahydropiranylo-2-tio/-l-metylopro- pionowy.Wytwarzanie l-[3-/tetrahydropiranylo-2-tio/-2- mc- tylopropionylo]-L-proliny.Zastepujac w przykladzie XXIV kwas 2-trójfeny- lometylo-tio-1-metylopriopionowy kwasem 3-/tetra- hydropiranylo-2-tio/-2-metylopropionowym, otrzy¬ muje sie l-[3-/tetrahydropiranylo-2-tio/-2-metylo- propionylo]-L-proline.Rf=0,8/zel krzemionkowy, benzen/kwas octowy 3:1, Rf=0,75/zel krzemionkowy, keton metyloetylowy/ kwas octowy/pirydyna/woda 14:1:2:1/.Przyklad XXVII. Wytwarzanie l-/3-merkap- to-2-metylopropionylo]-L-proliny.Roztwór 1 g /l-[3-/tetrahydropiranylo-2-tio/-2- -metylopropionylo]-L-proliny w mieszaninie 25 ml metanolu i 25 ml stezonego kwasu solnego utrzy¬ muje sie w ciagu 30 minut w temperaturze poko¬ jowej. Pod zmniejszonym cisnieniem odpedza sie rozpuszczalniki, otrzymujac l-/3-merkapto-2-mety- lopropionylo/-L-proline. Rf =0,35/zel krzemionko¬ wy, keton metyloetylowy/kwas octowy/pirydyna/wo¬ da 14:1:2:1/, identyczny ze zwiazkiem z przykladu XXIII.Przyklad XXVIII. Wytwarzanie l-[3-/aceta- midometylotio/-2-metylopropionylo]-L-proliny.Wytwarzanie kwasu 2-acetamidometylotip-l-me- tylopropionowego. 2,4 g kwasu 2-merkapto-l-metylopropionoweg o i 1,8 g N-hydroksymetyloacetamidu rozpuszcza sie w kwasie trójfluorooctowym, a mieszanine w cia¬ gu godziny utrzymuje -w temperaturze pokojowej.Pod zmniejszonym cisnieniem odpedza sie kwas trójfluorooctowy, a pozostalosc suszy pod zmniej¬ szonym cisnieniem nad wodorotlenkiem potasu, o- trzymujac kwas 2-acetamidometylotio-l-metylppro- pionowy.Wytwarzanie l-[3-/acetamidometylotio/-2-metylo¬ propionylo]-L-proliny.Zastepujac w przykladzie XXVI kwas 2-/tetra- hydropiranylo-2^tio/-l-metylopropionowy kwasem 2-acetamidofnetylotio-l-metylopropionowym, otrzy¬ muje sie l-[3-/acetamidometylitio/-2-metylopropio- nylO/-L-proline, Rf = 0,2 (zel krzemionkowy, ben-11S 161 15 16 25 30 zen (kwas octowy 3:1) Rf =0,2'(zel krzemionko¬ wy, keton metyloetylowy) kwas octowy) pirydyna woda 14:1:2:1).Przyklad XXIX. Wytwarzanie l-/3-merkap- to-2-metylopropionylo/-L-proliny. 5 1,4 g l-{3-/acetamidometylotio/-2-metylopropionylo]- -L-proliny i 1,93 g octanu rteciowego rozpuszcza sie w mieszaninie 25 ml kwasu octowego i 25 ml wody. Po godzinie mieszanina przy grzaniu na lazni parowej, przez roztwór przepuszcza sie siar- io kowodór do pelnego wytracenia siarczku. Miesza¬ nine przesacza sie, osad przemywa etanolem, a przesacz pod zmniejszonym cisnieniem odparowuje do sucha, otrzymujac l-/3-merkapto-2-metylopro- pionylo/-L-proline. Rf = 0,35 (zel krzemionkowy, 15 benzen/kwas octowy 3:1), Rf = 0,5 (zel krzemion¬ kowy, keton metyloetylowy/pirydyna/woda 14:1:2:1.Produkt jest identyczny ze zwiazkiem z przykladu XXIII. 20 Przyklad XXX. Wytwarzanie estru III-rzed.- butylowego l-/3-merkapto-2-metylopropionylo/-L- proliny.Do utrzymanego w 5° roztworu 1,2 g (10 mi- limoli) kwasu 2-merkapto-l-metylopropionowego i 1,7 g (10 milimoli) estru Ill-rzed.-butylowego L- proliny w 25 ml dwuchlorometanu dodaje sie por¬ cjami 2,26 g dwucykloheksylokarbodwuimidu w b ml dwuchlorametanu. Po 2 godzinach utrzymywa¬ nia w temperaturze pokojowej dodaje sie 5 kropli kwasu octowego, mieszanine przesacza, a przesacz odparowuje do oleistej pozostalosci. Te pozostalosc rozpuszcza sie w 20 ml mieszaniny 3:1 eteru naf¬ towego z octanem etylu i nanosi na 150 ml ko¬ lumne z zelem krzemionkowym zrównowazonym e- terem naftowym.Frakcje eluowane mieszanina 1:1 eteru naftowego z octanem etylu zawierajac produkt, estru III-rzed.- butylowy 1-/3-merkapto-2-metylopropionylo/-L-pro- liny. Po wysuszeniu w ciagu 12 godzin nad P2O5, pod zmniejszonym cisnieniem, otrzymuje sie 0,6 g produktu. Rf == 0,6 (zel krzemionkowy, benzen /kwas. octowy 3:1), Rf = 0,8 (zel krzemionkowy, keton metyloetyIowy/kwas octowy/pirydyna/woda 14:1:2:1). 45 Przyklad XXXI. Wytwarzanie l-/2-benzoilo- tioacetyloZ-L^proliny, 5,75 g L-proliny rozpuszcza sie w 50 ml IN roz¬ tworu wodorotlenku sodu. Roztwór oziebia sie w wodzie z lodem, dodaje 26 ml 2N wodorotlenku 50 sodu i 5,65 g chlorku chloroacetylu i calosc w cia¬ gu 3 godzin energicznie miesza W temperaturze pokojowej. Z kolei dodaje sie zawiesine 7,5 g kwa¬ su tiobenzoesowego w roztworze 4,8 g weglanu po¬ tasu w 50 ml wody. Po mieszaniu w Ciagu 18 go- 55 dzin w temperaturze pokojowej, mieszanine reak¬ cyjna zakwasza sie i ekstrahuje octanem etylu.Ekstrakt przemywa sie woda, suszy nad siarcza¬ nem magnezu i pod zmniejszonym cisnieniem od¬ parowuje do sucha. Pozostalosc (14,6 g) rozpuszcza 60 sie w 150 ml octanu etylu, a do roztworu dodaje 11 ml dwucykloheksyloaminy. Krysztaly odsacza sie i przekrystalizowuje z octanu etylu, otrzymu¬ jac 5,7 g produktu o temperaturze topnienia 151— 151°C. W celu przeprowadzenia soli w wolny kwas, 65 krysztaly rozpuszcza sie w mieszaninie 5% wod¬ nego roztworu wodorosiarczanu potasu (100 ml) i octanu etylu (300 ml). Faze organiczna jednoktrot- nie przemywa sie woda, suszy nad siarczanem magnezu i pod zmniejszonym cisnieniem odparo¬ wuje do sucha. Wydajnosc 3,45 g.Przyklad XXXII. Wytwarzanie l-/2-merkap- toacetylo/-L-proliny. 3,4 g /l-/2-benzoiloacetylo/-L-proliny rozpuszcza sie w mieszaninie 10,5 ml wody i 6,4 ml stezonego amoniaku. Po godzinie mieszanine reakcyjna roz¬ ciencza sie woda i przesacza. Przesacz ekstrahuje sie octanem etylu, a nastepnie zakwasza stezonym kwasem solnym, wysyconym chlorkiem sodu i dwukrotnie ekstrahuje octanem etylu. Ekstraktv przemywa sie nasyconym roztworem chlorku sodu i odparowuje do sucha, otrzymujac 1,5 g produktu, który po przekrystalizowaniu z octanem etylu topi sie w 133—135°C.Przyklad XXXIII. Wytwarzanie l-/2-benzo- ilotioprropionylo/-L-proliny. 5,75 g L-proliny rozpuszcza sie w 50 ml IN wo¬ dnego roztworu wodorotlenku sodu, a roztwór przy mieszaniu oziebia w wodzie z lodem. Dodaje sie kolejno 25 ml 2N roztworu wodorotlenku sodu i 8,57 g chlorku 2-bromopropionylu, wyjmuje mie¬ szanine z lazni chkdzacej i miesza w ciagu godzi¬ ny w temperaturze pokojowej. Dodaje mieszaniny 7,5 g kwasu tiobenzoesowego i 4,8 g weglanu po¬ tasu w 50 ml wody i miesza calosc w ciagu nocy w temperaturze pokojowej. Po zakwaszeniu stezo¬ nym kwasem solnym ekstrahuje sie wodny roz¬ twór octanu etylu, a faze organiczna przemywa soda suszy i odparowuje do sucha. Pozostalosc (14,7 g) poddaje sie chromatografii na kolumnie z 440 g zelu krzemionkowego, eluujac mieszanine 7:1 benzenu z kwasem octowym. Frakcje zawiera¬ jaca pozadana substancje laczy sie, odparowuje do sucha, a pozostalosc dwukrotnie wytraca hek¬ sanem z eteru, a nastepnie w tych samych rozpu¬ szczalnikach przeprowadza w sól z dwucykloheksy- loamina. Wydajnosc 9,4 g substancji o temperatu¬ rze topnienia (142) 148—156°C. Sól dwucykloheksy- loamina ponownie przeprowadza sie w wolny kwas jak w przykladzie I. Wydajnosc 5,7 g.Przyklad XXXIV. Wytwarzanie 1-/2-DL- merkaptopropionylo/-L-proliny. 5,7 g l-/2-benzoilotiopropionylo/-L-proliny roz¬ puszcza sie w mieszaninie 12 ml wody i 9 ml ste¬ zonego roztworu wodorotlenku amonu. Po godzinie mieszanine rozciencza sie 10 ml wody i przesacza.Przesacz dwukrotnie ekstrahuje sie octanem ety¬ lu, zateza do 1/3 objetosci poczatkowej, zakwasza stezonym kwasem solnym i ekstrahuje octanem etylu. ' Faze organiczna przemywa sie nasyconym roz¬ tworem chlorku sodu, suszy i pod zmniejszonym cisnieniem odparowuje óo sucha. Pozostalosc 1-/2- merkaptopropionylo/-L-proline, przekrystalizowuje sie z mieszaniny octan etylu-fteksan, otrzymujac 3 g substancji o temperaturze topnienia (105) 116— 120°C.Podobnie wytwarza sie 2L-izomer, poddajac re-118 161 17 18 akcji L-proline z kwasem 2-/L-acetylotio/-propio- nowym. Otrzymuje sie l-/2-L-tioacetylopropionylo/ L-proline o temperaturze topnienia 85—86°C [a]^ —175,5 (c=l,10, etanol), która nastepnie hydrolizu- je sie otrzymujac 2L-izomer tytulowego produktu.Temperatura topnienia (spiekanie 138) 149—144°C.Przyklad XXXV. Wytwarzanie l-/3-benzoilo- tiopropionylo/-L-proliny. 5,75 g L-proliny rozpuszcza sie w 50 ml 1 N roztworu wodorotlenku sodu, a roztwór oziebia w wodzie z lodem. Dodaje sie 8,5 chlorku 3-bromo- propionylu i 27 ml 2 N roztwioru wodorotlenku sodu, po czym calosc w ciagu 10 minut miesza w lazni chlodzacej i w ciagu 3 godzin w temperaturze pokojowej, Do mieszaniny dodaje sie zawiesine 7,5 g kwasu tiobenzoesowego w roztworze 4,5 wegla¬ nu potasu w 50 ml wody i kontynuuje mieszanie w ciagli 18 godzin w temperaturze pokojowej. Po zakwaszeniu stezonym kwasem solnym, faze wod¬ na dwukrotnie ekstrahuje sie octanem etylu. Ek¬ strakty suszy sie nad siarczanem magnezu i pod zmniejszonym cisnieniem odparowuje do sucha, otrzymujac 7,1 g l-/3-benzoilotiopropionylo/-L- proliny o temperaturze topnienia 101—102°C (oc tan etylu — heksan).Przyklad XXXVI. Wytwarzanie estru III- rzed.-butylowego l-/3-merkaptopropionylo/-L-proli- ny.Do oziebionego lodem roztworu 3,42 g estru III- rzed.-butylowego L-proliny w 10 ml suchego czte- rowodorofuranu dodaje sie 1,76 g propiotiolaktonu.Po 5 minutach utrzymywania w lazni chlodzacej i 3 godzinach w temperaturze pokojowej, miesza¬ nine reakcyjna rozciencza sie 200 ml octanu etylu i przemywa 5°/o roztworem wodorosiarczanu pota¬ su i woda.Warstwe organiczna suszy sie nad siarczanem magnezu i pod zmniejszonym cisnieniem odparo¬ wuje do sucha. Pozostaly ester Ill-rzed.-butylowy l-/3-merkaptopropionylo/-L-proliny przekrystalizo - wuje sie z mieszaniny eteru z heksanem, otrzymu¬ jac 3,7 g produktu o temperaturze topnienia 57— 58°C.Przyklad XXXVII. Wytwarzanie trans-4-hy- droksy-l-/3-acetylotiopropionylo/-L-proliny. 5,24 g trans-4-hydroksy-L-proliny rozpuszcza sie ' w 40 ml IN wodnego roztworu wodorotlenku so¬ dowego i chlodzicie w kapieli lodowej. Nastepnie dodaje sie 6,4 g chlorku 3-acetylotiopropionylu i miesza sie energicznie roztwór. Do tego roztworu wkrapla sie 21 cl 2N roztworu wodorotlenku sodo¬ wego utrzymujac pH okolo 8. Nastepnie odczyn doprowadza sie do pH 2,0 rozcienczonym roztwo¬ rem kwasu solnego. ......Roztwór wysyca sie chlorkiem sodu i ekstrahuje octanem etylu. Warstwe organiczna suszy sie, za- teza i poddaje chromatografii na zelu krzemionko¬ wym (400 g) stosujac uklad rozpuszczalników octan etylu: pirydyna: kwas octowy: woda: 60:20:6:11.Otrzymuje sie 6,5 g produktu w postaci wysoce hlgreskdpijnej substancji stalej. [«]£*—73,8 (c—2, CHjOH), Rf = 0,4 (chromatografia cienkowarstwowa, octan etyto plirydyna: kwas octowy: woda 45i20:6: 20 25 Analiza dla CioHisNOs S.O.5H2O: obliczono: C 44,4 H 5,97 N 5,18 S 11,86 znaleziono: C 44,40 H 5,64 N 5,12 S 11,32 Przyklad XXXVIII. Wytwarzanie trans-4- 5 -hydroksy-1-/3-merkaptopropionylo/-L-proliny. 4,4 g produktu z przykladu XXXVII rozpuszcza sie w 40 ml 5,79 N metanolowego roztworu amo¬ niaku i utrzymuje pod argonem w ciagu 45 minut.Roztwór odparowuje sie, pozostalosc rozpuszcza 10 w wodzie, przepuszcza przez kolumne zawierajaca AG — 50 (H+) objetosc zloza 450 ml i eluuje wo¬ da.Zbiera sie frakcje po 3 ml i bada metoda chro¬ matografii cienkowarstwowej stosujac uklad roz- 15 puszczalników octan etylu:pirydyna:kwas octowy: woda (45:20:6:11). Laczy sie frakcje 141^-175 za¬ wierajace produkt i liofilizuje otrzymujac 2,7 g gestego lepkiego oleju; [«]"—83,5°. Sól z dwu- cykloheksyloamina topi sie w temperaturze 193,5— 195° (181 spiekanie).Analiza dla C8Hi»NS04: obliczono:^ C 43,82 H 5,98 N 6,39 S 14,62 znaleziono: C 43,55 H 6,22 N 6,31 S 14,32 Przyklad XXXIX. Wytwarzanie kwasu 1-/3- -acetylotiopropionylo/-L-azetydynokarboksylowe^ go-2.Zastepujac w przykladzie I ester Ill-rzed.-buty- lowy L-proliny estrem Ill-rzed.-butylowym kwasu 30 L-azetydynokarboksylowego-2, otrzymuje sie zada¬ ny produkt jako lepka pozostalosc.Analiza dla CiHisN04S,H2O: y Obliczorjo: C 43,36 H 6,06 N 5,62 Znaleziono: C 43,43 H 6,53 N 5,39 35 Równowaznik neutralizacji: obliczono 249,3; znale¬ ziono 247k Przyklad XL. Wytwarzanie kwasu l-/3-mer- kaptopropionylo-L-azetydynokarboksylowego-2.Do 12 ml stezonego roztworu wodorotlenku amo- 40 nowego w 40 ml wody dodaje sie 4,9 g produktu z przykladu XXXIX i miesza sie w temperaturze pokojowej w ciagu 5 godzin. Mieszanine reakcyjna zakwasza sie 20% HC1 i ekstrahuje octanem etylu otrzymujac z ekstraktu organicznego 2,3 g produk- 45, tu jako lepka pozostalosc [a]D5—10,1° (c = l, eta¬ nol), Rf 0,23 (benzen-kwas octowy; 7:2, zel krze¬ mionkowy).Analiza dla C7H11NO1S. 1/2 H2O: obliczono: C 42,39; H 6,00 N 7,00 SH 94,5Vo 50 znaleziono; C 42,43; H 5,34 N 6,5) SH 90 •/• Przyklad XLI. Wytwarzanie l-/3-rrterkapto- -LD-metylopropionylo/-L-proliny.Wytwarzanie l-/3~acetylotio-2-metylopropionylo- -L-proplinyr 55 Do roztworu 3,45 g L-proliny w mieszaninie 100 ml wody i 12 g wodoroweglanu sodu dodaje sie 4,16 g chlorku metakryloilu i energicznie, miesza¬ jac chlodzi sie w kapieli wodnej z lodem. Po za¬ konczeniu dodawania kontynuuje sie mieszanie w w temperaturze pokojowej, w ciagu 2 godzin, a na¬ stepnie ekstrahuje mieszanine eterem. Faze wodna zakwasza sie IN kwasem solnym i ekstrahuje oc¬ tanem etylu. Faze organiczna odparowuje iie do sucha pod zmniejszonym cisnieniem, pozostalosc « miesza sie z 3,5 g kwasu tiolooctowego, dodaje kil-118 161 19 20 ka krysztalów azobisizobutyropitrylu i ogrzewa mieszanina na lazni parowej w ciagu 2 godzin.Mieszanine rozpuszcza sie w ukladzie benzen — kwas octowy (75:25) i nanosi naz kolumne z zelem krzemionkowym. Elucja tym samym ukladem da¬ je l-/3-acetylotio-2-DL-metylopropionylo/-L-proli- ne, Wytwarzanie 1-/3-merkapto-LD-metylopropiony- lo/-L-propliny. 0,085 g tioestru otrzymanego jak opisano wyzej rozpuszcza sie 5,5 N metanolowym roztworze amo¬ niaku, a roztwór utrzymuje sie w temperaturze po¬ kojowej w ciagu 2 godzin. Rozpuszczalnik usuwa sie pod zmniejszonym cisnieniem a pozostalosc rozpuszcza sie w wodzie, nanosi na kolumne z zy¬ wica jonitowa w formie H+ (Dowex 50, jakosc a- nalityczna) i eluuje woda. Frakcje dajace dodatnia reakcje tiolowa laczy sie i liofilizuje. Pozostalosc przekrystalizowuje sie z mieszaniny octan etylu- heksan, otrzymujac 0,3 g l-/3-merkapto-LD-mety- lopropionylo/-L-proliny o temperaturze topnienia 103—104°, Ea]D — 131 (c 2, Et+OH).Przyklad XLII. Wytwarzanie Cis-4-hydrok- sy-l-/3-acetylotio-LD-metyloprepionylo/-L-proliny. 1,95 g cis-4-hydroksy-L-proliny rozpuszcza sie w 15 ml IN wodnego roztworu weglanu sodu i chlo¬ dzi w kapieli lodowej. Nastepnie dodaje sie 5 ml eterowego roztworu zawierajacego 2,71 g chlorku 3-acetylotio-LD-metylopropionylu i energicznie miesza sie roztwór. Dodaje sie weglanu sodu do uzyskania pH 8,0 i mieszanine reakcyjna ekstrahu¬ je sie eterem, który odrzuca sie. Odczyn doprowa¬ dza sie do pH 2,0 kwasem solnym, roztwór wy¬ syca sie chlorkiem sodu i skstrahuje octanem ety¬ lu otrzymujac z ekstraktu organicznego 3,2 produk¬ tu w postaci bialej krystalicznej substancji stalej o temperaturze topnienia 141—143°C. [a]"—145° (c=l, metanol), Rf 0,41 (zel krzemionkowy, octan etylu:pirydyna:kwas octowy:woda, 45:20;6;11).Przyklad XLIII. Wytwarzanie Cis-4-hydro- ksy-l-/3-merkapto-LD-metylopropionylo/-L-proli- ny. 2,6 g produktu z przykladu XLII rozpuszcza sie w 30 ml IN wodnego roztworu wodorotlenku sodu i pozostawia sie w temperaturze pokojowej na 15 minut. Nastepnie miesza sie roztwór z zy¬ wica AQ—50 (H+, 200 ml) i saczy. Zywice doklad¬ nie przemywa sie woda, wszystkie przemywki la¬ czy sie i liofilizuje. Otrzymuje sie 1,6 g produktu w postaci higroskopijnej substancji stalej, [a] £5 — 119° (c=l, metanol), Rt 0,34 (zel krzemionkowy, octan etylu.pirydyna:kwas octowy:woda, 45:20:6:11).Analiza dla C9H15O4NS: obliczono: C 46,34 H 6,48 N 6,00 S 13,74 znaleziono: C 46,16 H 6,70 N 5,99 S 13,44 Przyklad XLIV. Wytwarzanie kwasu 1-/3- -merkapto-1/ D i L/-metylopropionylo/-L-pipekolo- wego.Stosujac kwas L-pipekolowy i postepujac jak w przykladzie III, a nastepnie jak w przykladzie IV, otrzymuje sie zadany zwiazek jako 2D-metylo-izo- mer o temperaturze topnienia 85—90°C, [«Jg —88° 10 15 20 (c=l,C2H50H) i 2L-metylo-izomer jako lepka ma¬ se; [i«]Ds—33° (c=l, C2H5OH).Izomery rozdziela sie na etapie racemicznego kwasu l-/3-acetylotio-2DL-metylopropionylo/-L-pi- pekolowego, tworzac sól z dwucykloheksyloamina w acetonitrylu, przy czym 2D-metylo-izomer wy¬ traca sie jako sól dwucykloheksyloaminowa o tem¬ peraturze topnienia 163—165°, a 2L-metylo-izomer odzyskuje sie z pozostalego acetonitrylu jako lep¬ ka pozostalosc. Oba izomery przeksztalca sie znów w kwas i hydrolizuje jak w przykladzie IV, usu¬ wajac 3-acetylowa grupe ochronna i otrzymujac za¬ dane produkty — D i L izomery.Przyklad XLV. Wytwarzanie l-/3-merkapto- -2-fenylopropionylo/-L-proliny.Zastepujac w przykladzie III ester Ill-rzed.-bu- tylowy 1-/3-acetylotio-2-metylopropionylo/-L-proli- ny estrem Ill-rzed.-butylowym l-/3-acetylotio-2-fe- riylopropionylo/-L-proliny poddajac produkt-amono- lizie w przykladzie IV, otrzymuje sie l-/3-acetylotio- -2-fenylopropionylo/-L-proline [«]£? +2»3° (e=l, C2H5OH), i l-/3-merkapto-2-fenylopropionylo/-L- -proline o temperaturze topnienia 49—52ÓC, [a]^ 25 +2,5° (c=l, CzHsOH).Przyklad XLVI. Wytwarzanie l-/3-acetylo- tio-2D-metylo-L-proliny. 23,0 g (0,2 mola) L-proliny rozpuszcza sie w 100 ml wody i miesza, chlodzac w kapieli lodowej. 30 W ciagu 3 godzin wkrapla sie 19,6 ml (0,2 mola) chlorku metakryloilu w 25 ml ketonu metyloizobu- tylowego. Równoczesnie dodaje sie 2N roztworu wodorotlenku sodu utrzymujac pH mieszaniny re¬ akcyjnej 7,0. Dodawanie zasady kontynuuje sie w 35 ciagu 4 godzin po zakonczeniu dodawania chlorku kwasowego. Stezonym kwasem solnym doprowadza sie mieszanine do pH 5 i ekstrahuje octanem ety¬ lu. Warstwe wodna zakwasza sie do pH 2,5 i starannie ekstrahuje octanem etylu. Kwasne ek- 40 strakty przemywa sie solanka i suszy nad siarcza¬ nem magnezu. Dodaje sie 40 ml dwucykloheksylo- aminy i chlodzi roztwór W ciagu nocy. Wytracony osad barwy bialej odsacza sie i suszy, otrzymujac 29 g (39 45 —210°. Produkt ten przekrystalizowuje sie z 1,5 litra mieszaniny 3:1 acetonitryl-izopropanol, otrzy¬ mujac 19,7 dwucykloheksyloaminowej soli meta- kryloilo-L-proliny w postaci drobnych igiel barwy bialej, o temperaturze topnienia 202—210°. 50 Sól rozpuszcza sie w mieszaninie wóda-octan e- tylu, a mieszanine zakwasza stezonym kwasem solnym. Otrzymana zawiesine saczy sie usuwajac drobnoziarnisty osad barwy bialej, który dokladnie przemywa sie octanem etylu. Przesacz wysyca sie 55 chlorkiem sodu i starannie ekstrahuje octanem e- tylu. Ekstrakty przemywa sie solanka, suszy nad siarczanem magnezu i odparowuje do klarownego oleju, który zestala sie. Krystalizacja z mieszaniny octan etylu-heksan daje 7,5 g (83°/o) metakryloilo- 60 -L-proliny w postaci krysztalków barwy bialej o temperaturze topnienia 89—93°. Próbke analityczna otrzymuje sie przez rekrystalizacje, temperatura topnienia 95—98°. 183 mg (0,001 mola) metakryloilo-L-proliny roz- *5 puszcza sie w 0,5 ml kwasu tiolooctowego i po-118161 21 22 20 zostawia w ciagu 16 godzin w temperaturze poko¬ jowej. Roztwór odparowuje sie pod zmniejszonym cisnieniem, otrzymujac pozostalosc barwy zóltej.Metoda pretfaratywnej chromatografii cienkowar¬ stwowej (zel krzemionkowy, dwuchlorometan/meta- 5 nol/kwas octowy D0:5:5) otrzymuje sie 240 mg kla¬ rownego oleju. Chromatografia cienkowarstwowa w tym samym ukladzie wykazuje, ze jest to 1-/3- -acetylotio-2-DL-metylopropionylo/-L-prolina. Rf — =0,35 (benzen/kwas octowy 75:25) Rf = 0,38. ™ Olej rozpuszcza sie w 3 ml acetonitrylu, dodaje dwucykloheksyloaminy do zalkalizowania roztworu i oziebia. Odsacza sie 106 mg krysztalów barwy bialej o temperaturze topnienia 175—181°C. Kry¬ stalizacja z izopropanolu daje sól dwucykloheksy- 15 loaminowa l-/3-acetylotio/-2-D-metylopropionylo/- • -L-proliny o temperaturze topnienia 187—188°, identycznej z produktem z przykladu III.Przyklad XLVII. Wytwarzanie l-/3-merkap to-2/D i L/-etylopropionylo/-L-proliny.Zastepujac w przykladzie III kwas 3-acetylotio- * -2-metylopropionowy kwasem 3-acetylotio-2-etylo- propionowym i postepujac dalej jak w przykladzie IV, otrzymuje sie zadane zwiazki — 2-L-etylo-izo- mer o temperaturze topnienia 120^1?2°, [a] ]°—v 66,8°, (c=0,6, C2H5OH) i 2D-etylo-izomer o tem¬ peraturze topnienia 100—102°, Da] ™ —79,6 (c=0,5 C*H*OH).Przyklad XLVIII. Wytwarzanie l-/3-mer -M kapto-2D-,L-propylopropionylo/-L-proliny.Stosujac kwas 3-acetyIotio-2-propylG#nbnowy w postepowaniu okreslonym w przykladzie XLVII, o- trzymuje sie zadany zwiazek w postaci oleju, MD° 35 — 63,1° (c=0,44( metanol).Przyklad XLIX. Wytwarzanie l-/3-merkapt -2D-metylopropionylo/-4-metylo-L-proliny.Zastepujac proline w przykladzie III 4-metylo- -L-prolina i postepujac dalej jak w przykladzie 40 IV otrzymuje sie zadany produkt w postaci olejv [a]p5 —139,7° (c=l,26 metanol).Przyklad L. Wytwarzanie l-/3-merkapto-2D -metylopropionylo/-4-heptylo-L-proliny.Zastepujac proline w przykladzie III 4-heptylo- 45 -L-prolina i postepujac dalej jak w przykladzie IV, otrzymuje sie zadany zwiazek w postaci bez¬ barwnego syropu, [«]D5— 74° (c= l, C2H5OH).Analiza dla Ci6H29NOsS: Obliczono: C 6005 H 9,45 N 4,38 S 10,02 SH 10,33 5C Znaleziono: C 60,44 H 9,36 N 4,48 S 10,12 SH 10,40 Przyklad LI. Wytwarzanie kwasu trans-5- -hydroksy-l-/3-merkapto-2-metylopropionylo/-pi- perydynokarboksylowego-2.Zastepujac w przykladzie III L-proline kwasem trans-5-hydroksypiperydynokarboksylowym-2 i po¬ stepujac jak w przykladzie IV, otrzymuje sie za¬ dany zwiazek w postaci pólstalej substancji [a] D5 — 44° (c=l, CHsOll), Rf — 0,19 (zel krzemionko¬ wy, benzen:kwas octowy, 7:2).Analiza dla CieHi7N04S: obliczono: C 48,56 H 6,93 N 5,66 S 12,97 znaleziono: C 48,81 H 7,14 N 5,76 S 12,67 Przyklad LII. Wytwarzanie kwasu 5-butyi «s 55 60 lo-l-/3-merkapto-propionylo/-piperydynokarboksy- lowego-2.Zastepujac w przykladzie I L-proline kwasem 5-metylo-piperydynokarboksylowym-2 i postepujac jak w przykladzie II otrzymuje sie zadany zwia¬ zek w postaci oleju, Rf 0,4 (zel krzemionkowy, toluen:kwas octowy, 9:1).Analiza dla CisHzsNOaS: obliczono: C 66,04 H 10,20 N 6,16 znaleziono: C 66,07 H 10,53 N 6,12 Przyklad LIII. Wytwarzanie l-/3-merkapto- -2-heptylopropionylo/-L-proliny.Zastepujac kwas 3-acetylotio-2-metylopropionowy w przykladzie III kwasem 3-acetylotio-2-heptylo- propionowym i postepujac jak w przykladzie IV, otrzymuje sie zadany zwiazek w postaci oleju (sól adamantanaminowa topi sie w temperaturze 159— —162°C).Analiza dla S13H27NO3S..C10H17 (adamantanoamina) obliczono: C 66,33 H 9,80 N 6,19 S 7,08 znaleziono C 65,87 H 9,67 N 6,06 S7,06 , Przyklad LIV. Wytwarzanie l-/3-merkapto- -2-fenyloheptylo-propionylo/-L-proliny.Zastepujac kwas 3-acetylotio-2-metylopropionowy w przykladzie III kwasem 3-acetylotio-2-fenylohep- tylopropionowym i postepujac jak w przykladzie IV, otrzymuje sie zadany zwiazek w postaci oleju (sól adamantanoaminowa topi sie w temperaturze 104—110°).Przyklad LV. Wytwarzanie l-/3-merkapto- -3-heptylopropionylo/-L-proliny.Stosujac kwas -3-acetylotio-3-heptylopropionowy w postepowaniu opisanym w przykladzie LIV, otrzymuje sie zadany zwiazek w postaci lepkiej cieczy, Rf0,98 (zel krzemionkowy, chlorek metylenu: metanol: kwas octowy; 60:40:20).Analiza dla C15H27NO3S. 1/2 H2O: obliczono: C 58,02 H 9,09 N 4,51 S 10,33 znaleziono; C 57,77 H 9,37 N 4,47 S 10,24 Przyklad LVI. Wytwarzanie amidu l-/3-mer- kapto-2-metyloproptonylo/-L-proliny.Poddajac reakcji kwas 3-merkapto-2-metylopro- pionowy i amid L-proliny w sposób opisany w przy¬ kladzie XXX, otrzymuje sie zadany zwiazek o tem¬ peraturze topnienia 174—82°, [«JD5—113° (C=0,55, C2H5OH).Zastrzezenie patentowe Sposób wytwarzania nowych pochodnych proliny i zwiazków pokrewnych, o ogólnym wzorze 1, w któ¬ rym R oznacza grupe wodorotlenowa, grupe amino¬ wa lub nizsza grupe alkoksylowa, Ri i R4 oznaczaja atom wodoru, nizszy rodnik alkilowy, rodnik feny- lowy lub fenylo-nizszy alkilowy, R2 oznacza atom wodoru, nizszy rodnik alkilowy, rodnik benzylowy lub grupe ochronna taka jak nizszy rodnik alkanoi- lowy, rodnik benzoilowy, trójfenylometylowy, tetra- hydropiranylowy, nizszy alkanoiloamidometylowy, nizszy alkiloaminotiokarbonylowy, nizszy alkiloami- nokarbonylowy, lub metóksybenzylowy, Rs oznacza atom wodoru, grupe wodorotlenowa lub nizszy rod¬ nik alkilowy, m oznacza liczbe 1, 2 lub 3, a n oznacza liczbe 0, 1 lub 2 oraz ich soli z zasadami, znamien¬ ny tym, ze zwiazek o wzorze 2 acyluje sie kwasem118 161 23 o worze 3 lub jego chemicznym równowaznikiem, w których to wzorach wszystkie podstawniki maja wyzej podane znaczenie, a produkt wyodrebnia w wolnej postaci lub w postaci soli, a w przypadku gdy R2 oznacza grupe ochronna ewentualnie usuwa 24 sie ja i wyodrebnia produkt, i ewentualnie gdy w otrzymanym produkcie R oznacza nizsza grupe alkoksylowa, hydrolizuje sie ja dzialaniem kwasu trójfluorooctowego, otrzymujac zwiazek o wzorze 1, w którym R oznacza grupe wodorotlenowa.R3 R< Rf H2C-(CH)m R2-S-(CH)n- CH-CO-N - CH-COR Wzór / R3 H2C-(CH)m HN- CH-COR Wzór 2 ?4 Ri R2-S-(CHVCH-COOH Wzór 3 o o ^ ?4 ?i H2C-(CH)m N HS- (CH)n-CH-C0-N-CH-COR YiZór4 DN-8, z. 2089/83 Cena 100 zl PL PL PL PL

Claims (1)

1. Zastrzezenie patentowe Sposób wytwarzania nowych pochodnych proliny i zwiazków pokrewnych, o ogólnym wzorze 1, w któ¬ rym R oznacza grupe wodorotlenowa, grupe amino¬ wa lub nizsza grupe alkoksylowa, Ri i R4 oznaczaja atom wodoru, nizszy rodnik alkilowy, rodnik feny- lowy lub fenylo-nizszy alkilowy, R2 oznacza atom wodoru, nizszy rodnik alkilowy, rodnik benzylowy lub grupe ochronna taka jak nizszy rodnik alkanoi- lowy, rodnik benzoilowy, trójfenylometylowy, tetra- hydropiranylowy, nizszy alkanoiloamidometylowy, nizszy alkiloaminotiokarbonylowy, nizszy alkiloami- nokarbonylowy, lub metóksybenzylowy, Rs oznacza atom wodoru, grupe wodorotlenowa lub nizszy rod¬ nik alkilowy, m oznacza liczbe 1, 2 lub 3, a n oznacza liczbe 0, 1 lub 2 oraz ich soli z zasadami, znamien¬ ny tym, ze zwiazek o wzorze 2 acyluje sie kwasem118 161 23 o worze 3 lub jego chemicznym równowaznikiem, w których to wzorach wszystkie podstawniki maja wyzej podane znaczenie, a produkt wyodrebnia w wolnej postaci lub w postaci soli, a w przypadku gdy R2 oznacza grupe ochronna ewentualnie usuwa 24 sie ja i wyodrebnia produkt, i ewentualnie gdy w otrzymanym produkcie R oznacza nizsza grupe alkoksylowa, hydrolizuje sie ja dzialaniem kwasu trójfluorooctowego, otrzymujac zwiazek o wzorze 1, w którym R oznacza grupe wodorotlenowa. R3 R< Rf H2C-(CH)m R2-S-(CH)n- CH-CO-N - CH-COR Wzór / R3 H2C-(CH)m HN- CH-COR Wzór 2 ?4 Ri R2-S-(CHVCH-COOH Wzór 3 o o ^ ?4 ?i H2C-(CH)m N HS- (CH)n-CH-C0-N-CH-COR YiZór4 DN-8, z. 2089/83 Cena 100 zl PL PL PL PL