NL1009625C2

NL1009625C2 - Overbrengingsmechanisme.

Info

Publication number: NL1009625C2
Application number: NL1009625A
Authority: NL
Inventors: Michael Reuschel; Manfred Homm; Bernhard Walter; Oswald Friedmann
Original assignee: Luk Getriebe Systeme Gmbh
Priority date: 1997-07-14
Filing date: 1998-07-13
Publication date: 2003-01-13
Also published as: NL1009625A1; ITMI981602A1; JP2008138886A; FR2765945B1; JPH11132308A; DE19826747A1; JP4157196B2; GB2329684B; US6375233B1; JP4759701B2; GB9814872D0; BR9802570A; ITMI981602A0; GB2329684A; US6129188A; JP2008116056A; JP2008138887A; FR2765945A1

Description

<

Titel: Overbrengingsmechanisme.

De uitvinding heeft betrekking op een draaiinvoering voor een drukmedium tussen twee ten opzichte van elkaar draaiende constructiedelen voor een drukmedium, in het bijzonder volgens de aanhef van conclusie 1.

Overbrengingsmechanismen met een draaiinvoering van deze soort zijn bekend. Ze maken een drukmediumstroming mogelijk tussen twee ten opzichte van elkaar draaiende constructiedelen, waarbij tegelijkertijd een compensatie van een mogelijke foutieve middenafstelling van de constructiedelen, die terug te voeren is op tolerantieproblemen, plaatsvindt. Daarbij omvat de bekende draaiinvoering een buisje, waarvan het ene eindgebied in de boring van het ene constructiedeel en waarvan het andere eindgebied in de boring van het andere constructiedeel is ingezet. Elk eindgebied van het buisje is met betrekking tot de corresponderende boring van het ene of het andere constructiedeel met behulp van een zuigerring afgedicht. Een compensatie van de genoemde foutieve middenafstelling is daarbij door cardanische werking van het buisje mogelijk, die wordt bewerkstelligd door vrije draaiingen in het gebied van de afdichtplaatsen, door een radiale speling van het buisje in het gebied van de afdichtplaatsen en door de zuigerringen.

Een probleem van een bekende draaiinvoering ligt in een betrekkelijk grote lekkage die het gevolg is van de aan de beide eindgebieden van het buisje toegepaste zuigerringen.

Het als stand van techniek geldende Franse octrooischrift FR 2517012 beschrijft een tweedelig buisstuk 16, dat aan de buitenzijde gepolijst moet worden. Beide buisstukdelen moeten axiaal ten opzichte van elkaar zijn gefixeerd, omdat anders onder invloed van de druk een axiale verplaatsing tot stand zou worden gebracht. Het is een doel van de *009625* ‘ la i onderhavige uitvinding om te voorzien in een draaiinvoering met betrekkelijk geringe lekkage. Deze opgave wordt opgelost door een draaiinvoering met het kenmerk volgens conclusie 1.

Opgemerkt wordt, dat op zichzelf uit het Amerikaanse octrooischrift US3.129.960 en het Franse octrooischrift FR 1.473.219 ééndelige buisstukken bekend zijn, die echter niet van vorm verschillende eindgebieden omvatten, teneinde door de drukverhouding het buisstuk axiaal op een aanslag te fixeren. Het wezenlijke voordeel bestaat in het feit dat de draaiinvoering volgens de uitvinding als afdichtend element 1009625* 2 in tegenstelling tot de stand der techniek een zuigerring toepast op de plaats, waar de verschilsnelheid tussen het ene constructiedeel en het buisje ongelijk aan nul is, en een O-ringafdichting op de plaats, waarop de verschil-5 snelheid tussen het andere constructiedeel en het buisje gelijk aan nul is. Omdat een O-ringafdichting beter afdicht dan een zuigerring, kan daardoor de lekkage op voordelige wijze worden verminderd. Een slijtage van de O-ringaf dichting wordt vermeden, doordat deze wordt aangebracht 10 daar waar de verschilsnelheid tussen het constructiedeel en het buisje gelijk aan nul is. Dit wordt automatisch door het gebruik van de O-ringafdichting op deze plaats bereikt, omdat de O-ringafdichting door het elastisch materiaal ervan tegen het constructiedeel wordt vastgezet, waarbij 15 ervoor zorggedragen is, dat het buisje in het gebied van de zuigerring ten opzichte van het andere constructiedeel vrij kan draaien.

Bij een voorkeursuitvoeringsvorm wordt ervoor zorggedragen dat het buisje in het gebied van de O-ring-20 afdichting op grond van speciale maatregelen tegen een axiale aanslag wordt gedrukt, waarbij de hiervoor vereiste axiaalkracht wordt opgebracht door het drukmedium. Daardoor wordt tussen de aanslag en het daartegenaan liggende eindvlak van het buisje een verdere wrijving opgewekt, die 25 additioneel bewerkstelligt dat de verschilsnelheid tussen het constructiedeel en het buisje 0 wordt. Door de laatstgenoemde maatregel wordt tegelijkertijd bereikt dat het buisje in verbinding met de door het drukmedium opgebrachte axiale kracht in een bepaalde axiale positie wordt gedrukt. 30 Een additionele axiale beveiliging is derhalve niet vereist.

Verdere voordelige uitvoeringsvormen van de uitvinding, worden weergegeven door de onderconclusies 2-8. Daarbij is het van voordeel, wanneer tenminste de eerste 35 afdichtingsinrichting de vorm heeft van een in een omtreksgroef van het eerste eindgebied van het buisdeel 1009625 3 aangebrachte zuigerring. Voorts is het in een ander uitvoeringsvoorbeeld van de uitvinding doelmatig, wanneer tenminste de tweede afdichtingsinrichting de vorm heeft van een in een omtreksgroef van het tweede eindgebied van het 5 buisdeel aangebrachte O-ringafdichting, die wordt gesteund tegen de binnenwand van de boring van het tweede constructiedeel.

Het is voordelig wanneer het eerste eindgebied van het buisdeel een grotere dikte bezit als het tweede 10 eindgebied van het buisdeel en dat in de boring van het tweede constructiedeel een aanslaginrichting is aangebracht, waaraan het tweede eindgebied van het buisdeel bij een in beweging zetten van het eindvlak van het eerste eindgebied van het buisdeel door het drukmedium aanslaat.

15 Het is van voordeel wanneer de aanslaginrichting door een schouder in de binnenwand van de boring is gevormd.

Ook is het doelmatig, wanneer het eerste constructiedeel met een toerental nl, het tweede 20 constructiedeel met een toerental n2 en het buisdeel met een toerental n3 draaien, waarbij geldt: nl > n2 = n3.

Ook is het van voordeel, wanneer het eerste constructiedeel met een toerental nl, het tweede constructiedeel met een toerental n2 en het buisdeel met 25 een toerental n3 draaien, waarbij geldt: nl < n2 = n3.

Voorts is het doelmatig, wanneer het eerste constructiedeel met een toerental nl, het tweede constructiedeel met een toerental n2 en het buisdeel met een toerental n3 draaien, waarbij geldt: nl > n2 = n3 = 0. 30 Het bovengenoemde overbrengingsmechanisme is op voordelige wijze een traploos instelbaar overbrengingsmechanisme zoals een kegelschijfomspanningsoverbrengings-mechanisme. Het draaibare constructiedeel is op voordelige wijze een as van een kegelschijfomspanningsoverbrengings-35 mechanisme, zoals een as van een kegelschijf of een kegel-schijfpaar van het overbrengingsmechanisme. Het tweede 1009625 4 constructiedeel kan op voordelige wijze een constructiedeel met een vast huis zijn, dat niet wordt gedraaid.

De uitvinding heeft verder betrekking op een overbrengingsmechanisme met een aanstuurinrichting volgens de 5 aanhef van conclusie 9, in het bijzonder een overbrengingsmechanisme met een aanstuurinrichting voor een aanloop-koppeling, waarbij de aanloopkoppeling een koppelings-inrichting en een in een ruimte van een cilinder door de koppelingsdruk van een drukmedium voor het inschakelen van 10 de aanloopkoppeling beweegbare zuiger bezit, waarbij een eerste energie-opslagorgaan is aangebracht, die tegen de op de zuiger uitgeoefende koppelingsdruk inwerkt, om het drukmedium uit de ruimte te drukken, en waarbij een klep is aangebracht, die een voorstuurdruk voor het sturen van een 15 drukverminderingsklep opwekt, die de systeemdruk van een pompinrichting gestuurd aanlegt aan de ruimte.

Het is voorts een opgave van de uitvinding om te voorzien in een overbrengingsmechanisme met een aanstuurinrichting, die het aansturen van een koppeling, zoals 20 bijvoorbeeld een aanloopkoppeling verbetert en in het meest gebruikte bedrijfsgebied nauwkeurig stuurbaar is.

Dit wordt door de maatregelen volgens het kenmerk van conclusie 9 bereikt. Eveneens worden voordelige andere uitvoeringsvormen weergegeven door de onderconclusies 10 25 tot 15.

Bij dergelijke overbrengingsmechanismen is het volgens de uitvinding doelmatig wanneer een. klepschuif van de drukverminderingsklep door een tweede energieopslag-orgaan zodanig wordt voorgespannen dat in de ruimte een de 30 druk van het eerste energieopslagorgaan compenserende koppelingsdruk wordt opgewekt, wanneer de door de klep en de klepschuif aangelegde voorstuurdruk de waarde nul bezit.

Bij een ander uitvoeringsvoorbeeld is het voordelig wanneer de drukverminderingsklep een eerste ingang, waaraan 35 de door de klep afhankelijk van een daaraan ingestelde instelstroom opgewekte voorstuurdruk aan te leggen is, een 1009625 5 tweede ingang, waaraan de systeemdruk van de pompinrichting aan te leggen is, een uitgang die is verbonden met de ruimte, en een ingang bezit, die met de uitgang is verbonden, dat het tweede energie-opslagorgaan op een 5 eerste stuurvlak van de klepschuif samen met de door de eerste ingang aangelegde voorstuurdruk inwerkt op een zodanige wijze dat de tweede ingang met de uitgang wordt verbonden, en dat de daarbij via de derde ingang op een tweede stuurvlak van de klepschuif inwerkende systeemdruk 10 de klepschuif tegen de voorstuurdruk en de kracht van het tweede energieopslagorgaan in beweegt, tot de verbinding van de tweede ingang naar de uitgang wordt onderbroken.

Voorts is het doelmatig, wanneer bij een voorstuurdruk met de waa rde nul de verbinding van de tweede ingang 15 naar de uitgang onderbroken wordt, wanneer de in de ruimte opgebouwde koppelingsdruk de kracht van het eerste energieopslagorgaan compenseert.

Ook is het bij een verder uitvoeringsvoorbeeld voordelig, wanneer de systeemdruk van de pompinrichting via 20 een drukverminderingsklep tot de waarde van de maximale voorstuurdruk verminderd wordt en aan de klep wordt aangelegd, die afhankelijk van de daaraan aanliggende stelstroom aan de eerste ingang van de drukverminderingsklep een voorstuurdruk in het gebied van de waarde nul tot 25 de maximale waarde opwekt.

Het is voordelig wanneer de koppelingsinrichting een lamellenkoppeling is. Ook is het voordelig wanneer de veerinrichting een platte veer is.

Voorts is het doelmatig wanneer het tweede energie-30 opslagorgaan een schroefveer is die op een het eerste stuurvlak vormende eindvlak van de klepschuif inwerkt, waarbij de voorstuurdruk via de eerste ingang wordt aangelegd aan een voor het eindvlak gelegen klepruimte.

De uitvinding betreft voorts een aanstuurinrichting 35 voor een overbrengingsmechanisme met ten minste een koppeling, die door middel van een drukmiddel in beweging 1009625 6 te zetten zuiger/cilindereenheid aan te sturen is, waarbij de inrichting ten minste een pomp voor de drukmiddel-voorziening, een stuurklep evenals een deze sturende voorstuurklep voor de sturing van de druk in de 5 zuiger/cilindereenheid bezit, waarbij een veiligheidsklep is aangebracht tussen de zuiger/cilindereenheid van een koppeling en de stuurklep, dat door een andere voorstuurklep stuurbaar of schakelbaar is.

Het is doelmatig wanneer de veiligheidsklep een 10 schuif bezit, waarvan de positie wordt gestuurd door de andere voorstuurklep.

Verder is het doelmatig wanneer de veiligheidsklep in een eerste schuifpositie een fluïdumverbinding voortbrengt tussen de ene zuiger/cilindereenheid van een 15, koppeling en de stuurklep.

Ook is het van voordeel wanneer de veiligheidsklep in een tweede schuifpositie een fluïdumverbinding onderbreekt tussen de ene zuiger/cilindereenheid van een koppeling en de stuurklep en een fluïdumverbinding 20 voortbrengt tussen de zuiger/cilindereenheid en een tank voor het drukloos maken van de zuiger/cilindereenheid.

Het is eveneens van voordeel wanneer de inrichting twee koppelingen met elk een zuiger/cilindereenheid bezit, waarbij tussen de veiligheidsklep en de zuiger/cilinder-25 eenheden van de koppelingen een omschakelklep is aangebracht voor het aansturen van de ene of de andere koppeling.

Ook is het doelmatig wanneer voor de omschakelklep een druksensor is aangebracht.

30 Eveneens is het doelmatig wanneer één van de koppelingen een aanloopkoppeling is voor de voorwaartse gang.

Het is voordelig wanneer één van de koppelingen een aanloopkoppeling is voor de terugwaartse gang.

35 Volgens een verdere gedachte van de uitvinding heeft de uitvinding betrekking op een aanstuurinrichting voor een 1 0 0 9 6 25 7 overbrengingsmechanisme met ten minste een koppeling, die door middel van een drukmiddel in beweging te zetten zuiger/cilindereenheid aanstuurbaar is, voorts met instel-organen voor het sturen van het overbrengingsmechanisme met 5 een pomp en kleppen voor de drukmiddelvoorziening en drukmiddelsturing, waarbij een door een voorstuurklep aanstuurbare klep met een schuif in een schuifpositie van een drukmiddelterugstroom van de instelonderdelen naar de pomp en in een tweede schuifpositie naar een andere pomp 10 voor verhoogde koppelingskoeling stuurt. Van voordeel is wanneer de andere pomp een zuigstraalpomp is.

Het is voordelig wanneer parallel aan de klep een bypassleiding met een smoorklep leidt tot de andere pomp.

Het is doelmatig wanneer een voorstuurklep zowel de 15 voorstuurdruk van de ene veiligheidsklep als de klep voor de besturing van de drukmiddelterugstroom stuurt.

Het is van voordeel wanneer de door het voorstuurklep instelbare voorstuurdruk op ten minste drie druk-niveaus instelbaar is, waarbij de veiligheidsklep bij het 20 aanleggen van de hoogste druk omschakelt in een tweede schuifpositie en bij lagere drukken in de ene schuifpositie blijft, waarbij de klep voor de sturing van de drukmiddelterugstroom bij het laagste drukniveau blijft in een schuifpositie en bij het bereiken van de middendruk in een 25 tweede schuifpositie omschakelt.

De uitvinding zal nu aan de hand van de uitvoerings-vormen/uitvoeringsvoorbeelden in samenhang met de figuren nader worden beschreven. In de figuren tonen: fig. 1 een lengtedoorsnede door de draaiinvoering 30 volgens de uitvinding; fig. 2 een bovenaanzicht op het eindgebied van het buisje, waaraan de zuigerring is aangebracht; fig. 3 een bovenaanzicht op het eindgebied van het buisje, waaraan de 0-ringafdichting is aangebracht; en 35 fig. 4 tot 11 verdere uitvoeringsvormen van de uitvinding.

1009625 8

Op de wijze zoals in fig. 1 getoond bestaat de onderhavige draaiinvoering in wezen uit een eerste constructiedeel 1, een tweede constructiedeel 2 en een buisdeel 3.

5 Het eerste constructiedeel 1 omvat een boring 4. In het tweede constructiedeel 2 is een boring 5 aangebracht. Het buisdeel 3 is met zijn eindgebied in de boring 5 van het constructiedeel 2 en met zijn andere eindgebied in de boring 4 van het constructiedeel ingebracht. Deze bezit in 10 zijn ene eindgebied een omtreksgroef 6, waarin een O-ringafdichting 7 is aangebracht. Het andere eindgebied van het buisje 3 omvat een omtreksgroef 8, waarin zich een zuigerring 9 bevindt. De zuigerring 9 is in een uitvoeringsvoorbeeld bij voorkeur een metaalring. In een 15 ander uitvoeringsvoorbeeld is de zuigerring een kunststof-ring, die met zijn in wezen rechthoekige doorsnede in wezen incompressibel, maar op grond van een sleuf in axiale richting in radiale richting verend is uitgevoerd. De zuigerring 9 is derhalve op voordelige wijze een door 20 middel van een spleet niet volledig gesloten ring. De zuigerring is zodanig met voorspanning in de ringgroef opgenomen dat het radiaal buitenste vlak van de zuigerring aan het tegenvlak van een constructiedeel ligt en daardoor afdicht. Als O-ring is een in wezen elastische elastomeer-25 ring of kunststofring aangegeven, die in doorsnede elastisch uitgevoerd is en die zich bij het inbouwen op grond van zijn elastische eigenschappen afdichtend aanlégt aan de afdichtvlakken.

Het gaat bijvoorbeeld bij het constructiedeel 1 om 30 een met een toerental en ni draaiende as, die via het buisdeel 3 voor de drukmediumoverdracht met het constructiedeel 2 te verbinden is, dat draait met een toerental n2, dat nul kan zijn, wanneer het bij het constructiedeel 2 om een huis gaat.

35 Bij voorkeur omvat het buisdeel 3 aan zijn met betrekking tot de drukmediumstroming stroomopwaarts gelegen 1009625 9 zijde een eindvlak 10, dat groter is dan het eindvlak 11 van het buisdeel 3 aan zijn stroomafwaarts gelegen zijde. Dit wordt bij voorkeur bereikt doordat de wandsterkte 12 van het stroomafwaarts gelegen eindgebied van het buisdeel 5 3 dikker is dan de wandsterkte 13 van het stroomafwaarts gelegen eindgebied. Daardoor wordt bereikt dat het buisdeel 3 door de kracht van de drukmedium stroomafwaarts wordt gedrukt totdat zijn eindvlak 11 bij voorkeur aan een schouder 14 aanligt die als aanslag dient en in de boring 5 10 is aangebracht.

. Hierna zal de functie van de draaiinvoering nader worden verklaard. Er wordt daarbij vanuit gegaan dat het constructiedeel 1 met het toerental nl en het constructie-deel 2 met het toerental n2 draaien. Door het aanbrengen 15 van de O-ringafdichting 7 en de daardoor bewerkstelligde vastzetting van het buisdeel 3 aan het constructiedeel 2 en de mogelijkheid dat het buisdeel 3 in het gebied van de zuigerring 9 onafhankelijk van het constructiedeel 1 kan draaien, wordt bereikt dat het buisdeel 3 tezamen met het 20 constructiedeel 2 draait. De draaivaste verbinding tussen het buisdeel 3 en het constructiedeel 2 wordt bij voorkeur verder verhoogd door de frictiesluitende positie van het eindvlak 11 aan de schouder 14.

In het algemeen zijn de volgende bedrijfswijzen 25 mogelijk: 1: nl > n2 = n3 2: nl < n2 = n3 3: nl > n2 = n3 = 0, waarbij n3 het toerental van het buisdeel 3 aangeeft.

30 Samenvattend wordt gewezen op het feit dat het voor de onderhavige draaiinvoering karakteristiek is doel onafhankelijk van de toerentalverhoudingen van de beide constructiedelen 1, 2 onderling door het aanbrengen van de O-ringafdichting 7 in plaats van een zuigerring er zorg 35 voor gedragen is, dat het de O-ringafdichting 7 omvattende eindgebied steeds tezamen met het bijbehorende constructie- "009625 10 deel 2 draait onafhankelijk van het feit of dit sneller of langzamer dan het andere constructiedeel 1 draait of dat dit stilstaat.

Hierna zal een hydraulische aanstuurinrichting voor 5 een aanloopkoppeling in een automatisch overbrengingsmechanisme worden beschreven, waarbij ook de reeds beschreven draaiinvoering kan worden toegepast. Een dergelijke koppeling, die ook een deel van een draai-richtingsomkeerinrichting kan zijn, als omkering, is in 10 fig. 4 meer gedetailleerd weergegeven.

De draaiinvoering bestaat in wezen uit een buisdeel dat is aangebracht tussen twee construct!edelen van een overbrengingsmechanisme, waarbij dit bij voorkeur aan zijn randgebieden insteekt in boringen van de constructiedelen 15 van het overbrengingsmechanisme die via fluïdumverbindingen met tenminste een drukmiddelvoorziening een fluïdum-verbinding tot stand brengen door het buisdeel. Door de uitvoering volgens de uitvinding kan een fluidumverbinding van ten opzichte van elkaar draaiende constructiedelen tot 20 stand worden gebracht.

Gewoonlijk bestaan aanloopkoppelingen in automatische overbrengingsmechanismen uit een lamellenpakket, dat via een zuiger wordt voorzien van een hydraulische druk om de aanloopkoppeling in te schakelen. Met toenemende druk 25 neemt ook het overdraagbare koppelingsmoment toe. Bij de verlaging van het moment moet de zich in de koppelings-zuiger bevindende olie snel in de richting van de tank worden leeggemaakt. Daarvoor wordt in de regel een platte veer aangebracht, die tegengesteld werkt aan de voor het 30 inschakelen van de koppeling opgebouwde koppelingskracht. Omdat het openen van de koppeling ook bij roterende koppelingszuiger moet worden gerealiseerd, moet in dit geval de platte veer additioneel tegen een in de zuiger heersende centrifugaalkrachtdruk op grond van de 35 centrifugaalkracht op het fluïdum werken, dat terug te voeren is op het in de zuiger/cilinderruimte roterende 1009625 11 drukmiddel, dat radiaal naar buiten wegens het door de centrifugaalkracht verdichte fluïdum en de daarbij tot stand gebrachte druk probeert de koppeling in te schakelen. Omdat ook deze centrifugaalkrachtdruk door de kracht van de 5 platte veer moet worden gecompenseerd om te verhinderen dat de koppeling wordt ingeschakeld, moet de voorspanning van de platte veer enerzijds zeer groot worden gekozen. Anderzijds moet de koppelingsdruk met de waarde van de voorspanning van de platte veer worden verhoogd en derhalve 10 ook bij gelijkblijvende voorstuurdruk de drukoverdracht aan de koppelingsklep. Dit heeft echter ten gevolge dat de bestuurbaarheid van de koppeling ten opzichte van storings-grootheden gevoeliger wordt. Op grond van veiligheidsredenen wordt derhalve de leiding tussen de aanioop-15 koppeling en de koppelingsklep geleid over een handschuif, waarover de koppeling in de posities N (neutraal) of P (parkeren) wordt leeggemaakt om de koppeling te openen opdat het voertuig in de genoemde posities niet onbedoeld door het inschakelen van de koppeling in beweging kan 20 worden gezet.

De opgave van de onderhavige uitvinding bestaat in het verschaffen van een hydraulische aanstuurinrichting voor een aanloopkoppeling, waarbij bij elke koppelings-aansturing het stroomgebied van een de voorstuurdruk 25 sturende magneetklep optimaal wordt gebruikt voor de momentenregeling.

Het voordeel van deze hydraulische aanstuurinrich-ting bestaat in het feit dat de drukverminderingsklep voor de koppelingsaansturing door een veerinrichting zodanig 30 wordt voorgespannen dat de minimale koppelingsdruk correspondeert met de druk van de voorspankracht van de platte veer. Bij normaal rijden wordt de koppelingsdruk derhalve slechts verlaagd tot het zogenaamde kruippunt (druk voor het overdragen van een kruipmoment), dat ligt in 35 het gebied van de voorspankracht van de platte veer. Tussen de drukverminderingsklep en de zuiger van de aanloopkoppe- 1009625 12 ling ligt ook bij de aanstuurinrichting volgens de uitvinding een handschuif, waarover bij snelle koppel-openingen met de hand de koppelingsdruk in de posities N en P wordt verlaagd. Op voordelige wijze kan met de onder-5 havige aanstuurinrichting de drukoverdracht aan de druk-verminderingsklep kleiner worden gehouden, zodat de bestuurbaarheid van de koppeling wordt verbeterd zonder dat de functie van de koppeling wordt beperkt.

Fig. 4 en 4a tonen schematisch de samenhang tussen 10 de voorstuurdruk aan de drukverminderingsklep en de koppeiingsdruk. Fig. 5 toont de afhankelijkheid van de aan de magneetklep gestuurde voorstuurdruk van de stroom van de magneet van deze klep. Fig. 6 toont een blokschema van de aanstuurinrichting volgens de uitvinding.

15 In fig. 4 en 4a is de aanloopkoppeling aangeduid met het verwijzingscijfer 20. Gewoonlijk bevat deze een lamellenpakket 21 en een zuiger 22, die in een ruimte 23 van een cilinder 24 door een hydraulische koppelingsdruk voor het inschakelen van de aanloopkoppeling 20 zodanig 20 beweegbaar is dat de zuiger 22 onder vergroting van de ruimte 23 de lamellen van het lamellenpakket 21 tegen de corresponderende frictievoering drukt. Hoe groter de koppelingsdruk in de ruimte 23 is, des te groter wordt het door de aanloopkoppeling 20 overgedragen koppelingsmoment. 25 De ruimte 23 is via een hydraulische leiding 25 verbonden met een handschuif-klep 30, die om veiligheidsredenen bij het schakelen in de posities P en N een plotseling leegmaken van de ruimte 23 bewerkstelligt, zoals reeds in het voorafgaande werd toegelicht. In de positie D is de leiding 30 25 verbonden met de leiding 31, die wederom is verbonden met een na de handschuif-klep 30 geschakelde drukverminderingsklep 40. Deze bezit een ingang El voor het opnemen van de voorstuurdruk en een ingang Ξ2 voor het opnemen van de door een pomp 60 via de leiding 62 verzorgde volle systeem-35 druk, evenals een ingang E3 die hierna nog nader zal worden 1009625 13 toegelicht en de uitgang A, die is verbonden met de leiding 31 en waaraan de koppelingsdruk wordt toegevoerd.

Het overbrengingsmechanisme 99 omvat een ingangsas 98, die binnen het huis van het overbrengingsmechanisme 5 door middel van wentellagers 97 draaibaar is gelagerd.

Op de ingangsas is de koppeling 20 radiaal naar buiten opgenomen, waarbij de lamellenbinnendrager 95 van de koppeling 20 met de ingangsas 98 radiaal binnen draaivast is verbonden. De lamellenbuitendrager 94 van de lamellen-10 koppeling 20 is draaivast verbonden met een tandrad 93 aan de aandrijfzijde, zodat bij een ingeschakelde koppeling de kracht van de ingangsas wordt overgedragen op het tandrad aan de aandrijfzijde. Tussen de lamellenbinnendrager en de lamellenbuitendrager zijn de lamellen van de koppeling 15 aangebracht, die telkens afwisselend met de binnen- of buitendrager draaivast zijn verbonden. Met de zuiger 22 van de koppeling is een krachtopslagorgaan, zoals een energie-opslagorgaan 29 werkzaam verbonden, dat de koppeling van energie voorziet in de ontkoppelrichting. Het kracht-20 opslagorgaan 29 is uitgevoerd als platte veer. Fig. 4a toont ook een draaiinvoering 89 van de as 98 van de ingangsas volgens de uitvinding voor het voorzien van de koppeling met drukmiddel.

De ingang El is via een leiding 51 verbonden met een 25 elektromagnetische klep 50 zoals een schakelklep of ontlastklep, die via een niet weergegeven stuureenheid door het besturen van de in de magneet ervan vloeiende elektrische stroom voor het instellen van de voorstuurdruk aan de ingang El wordt aangestuurd. De door de pomp 60 30 opgewekte druk wordt via de leiding 61 aangelegd aan een drukverminderingsklep 70 die aan de leiding 63 een constante druk van bijvoorbeeld 5 bar aanlegt, waaruit de schakelklep 50 in overeenstemming met de aansturing ervan de voorstuurdruk opwekt aan de ingang El.

35 De schakelklep 50 wekt stroomafhankelijk uit de door de drukverminderingsklep 70 opgewekte druk (b.v. 5 bar) de 1 0 0 9 6 25 14 voorstuurdruk (b.v. 0-5 bar) op aan de ingang El. Daarbij wordt de stroom als nominale grootheid voor de koppelings-druk bij voorkeur met behulp van software aan de hand van parameters zoals bijvoorbeeld de smoorklepinstelling etc.

5 ingesteld. Alnaargelang de klepstoterpositie van'de schakelklep 50 wordt de aan de ingang El aanwezige constante druk door de drukverminderingsklep 70 door fluidumafgifte aan de uitgang resp. opvangbak 52 verminderd tot de met de instelgrootheid van het moment correspon-10 derende voorstuurdruk.

. De schuif van de drukverminderingsklep 40 is aangeduid met het verwijzingscijfer 41. Deze wordt volgens de uitvinding door een veerinrichting 42, die bij voorkeur de vorm heeft van een schroefveer in fig. 4 naar rechts 15 voorgespannen. De veer 42 drukt daarbij tegen een eindvlak SI van de schuif 41. Daarbij wordt voor het bereiken van de eindpositie van de klepschuif 41 de stuurkant 44 van de klepschuif 41 verschoven naar de ingang E2, zodat de systeemdruk van de ingang E2 naar de uitgang A wordt 20 doorgeschakeld en via de terugkoppeltak 45 aankomt bij de ingang E3 en daar een tegen de veer 42 gerichte druk op het stuurvlak S2 uitoefent, zodat de klepschuif 41 zover naar links wordt verschoven tot de verbinding van de stuurkant 44 met de ingang E2 weer onderbroken wordt. Aan de aanloop-25 koppeling 20 bevindt zich een met de druk van de veer 42 plus de voorstuurdruk aan de ingang El corresponderende koppelingsdruk.

In het volgende zal nu de werkwijze van de beschreven aanstuurinrichting nader worden toegelicht. In 30 het gebied van de voorvulling of het leegmaken van de ruimte 23 van de aanloopkoppeling 20 moet de koppel ingsdruk niet exact worden gestuurd. In dit gebied wordt namelijk geen moment overgedragen. De drukverminderingsklep 40 wordt derhalve alleen door de veer 42 zodanig voorgespannen dat 35 de minimale koppelingsdruk in de ruimte 23 correspondeert met de door de platte veer 29 opgebrachte druk. De door de 1009625 15 schakelklep 50 ingestelde voorstuurdruk is in dit geval nul.

Bij het normale rijden wordt dan door het corresponderend aansturen van de schakelklep 50 voor het 5 inschakelen van de aanloopkoppeling 20 de voorstuurdruk aan de ingang El van de waarde nul uit zodanig verhoogd, dat de schuif 41 in de drukverminderingsklep 40 zodanig wordt verschoven dat de aan de ingang E2 aanliggende volle systeemdruk corresponderende met de druk van de veer 42 10 plus de voorstuurdruk wordt overgedragen naar de koppeling 20. Zodra de gewenste koppelingsdruk is bereikt wordt door de via de terugkoppelweg 45 op het stuurvlak S2 opgebracht kracht de verbinding E2-A onderbroken. Derhalve kan de voorstuurdruk direct worden benut om een moment over te 15 dragen. Bij het inkoppelen resp. gas geven wordt derhalve geen tijd verspild die bij de stand van de techniek voor het vullen van de ruimte 23 is vereist.

Bij het normale rijden wordt de koppelingsdruk wegens de werking van de veer 42 slechts tot de druk voor 20 het overdragen van een kruipmoment (kruipdruk) verminderd die ligt in het gebied van de voorspanningskracht van de platte veer.

In het diagram van fig. 5 die de koppeldruk afhankelijk van de voorstuurdruk toont, wordt het 25 beschreven procédé als volgt uitgedrukt. Terwijl bij de stand van de techniek een grote drukversterking door de drukverminderingsklep vereist is, waarbij de koppelingsdruk langs de karakteristiek A vanaf de waarde 0 tot de voorstuurdruk wordt opgebouwd, wordt volgens de onderhavige 30 aanstuurinrichting de voorspanning van de platte veer door het voorspannen van de schuif 41 van de drukverminderingsklep 40 door de veer 42 reeds gecompenseerd, zodat de schakelklep 50 slechts een geringe drukversterking langs de vlakke karakteristiek B moet bewerkstelligen. Het totale 3 5 voorstuurdrukgebied (b.v. 0-5 bar) kan worden benut voor de overdracht van het moment.

1009625 16

Bij alle posities van de schuif 42 geldt dat de drukken, die op het stelvlak SI (druk van de veer 42 plus voorstuurdruk) en op het stelvlak S2 inwerken, corresponderend met het verschil van de grootten van de stelvlakken 5 SI en S2 door de volle systeemdruk van de pompinrichting 60 telkens gecompenseerd worden om de verbinding E2-A te onderbreken.

Fig. 6 toont de afhankelijkheid van de door schakelklep 50 opgewekte voorstuurdruk van de stroom.

10 Fig. 7 toont een aanstuurinrichting, zoals een drukmiddelvoorziening, voor een aanloopkoppeling 200, waarin een terugwaartse koppeling 201 en een voorwaartse koppeling 202 is aangebracht. De aansturing van de terugwaartse koppeling 201 of de voorwaartse koppeling 202 15 vindt hydraulisch plaats via een handschuifinrichting met een met de hand te bekrachtigen klep 210, die een zuiger of schuif 211 in een boring omvat. Afhankelijk van de positie van de klepschuif 211 wordt hetzij de voorwaartse koppeling 202 hetzij de terugwaartse koppeling 201 voorzien van 20 drukmiddel en geschakeld, zodat deze dienovereenkomstig bij een drukmiddelvoorziening door de door de klep 206 gestuurde koppelinschakeldruk in te schakelen is. Indien de voorwaartse koppeling kan worden voorzien van drukmiddel via de positie van de schuif 211, dan is de terugwaartse 25 koppeling ontkoppeld en omgekeerd.

Voor de drukmiddelvoorziening van de voorwaartse koppeling 202 of de terugwaartse koppeling 201 dient een pomp 203, die een fluïdum transporteert uit een opvangbak zoals een voorraadhouder 204. Na de pomp is een filter 205 30 geschakeld, waardoor de hydraulische vloeistof van de pomp naar de aanloopkoppelingsstuurklep 206 stroomt. De klep 206 bevat een aansluiting 207 voor de drukmiddelvoorziening, zoals een afvoerleiding 208 voor het met drukmiddel bevoorraden van de aanloopkoppelingen. De schuif 209 van de 35 klep 206 wordt door de voorstuurklep, zoals de ontlastklep 220 voorzien van een voorstuurdruk, die de axiale positie 1009625 17 van de schuif 209 ten opzichte van de stuurkanten en aansluitgebieden 207 en 208 stuurt. Door de klep 220 zoals een ontlastklep wordt de uitgangsdruk in het gebied 208 voor het aansturen van de voorwaartse koppeling of terug-5 waartse koppeling gericht gestuurd, zodat een gering tot maximaal inschakelen van de koppeling gericht kan plaatsvinden. De leiding 222 verbindt de afvoer 208 van de klep 206 met de klep 230 en de verbinding 223, die wederom aan de ingangszijde is aangesloten aan de schuifklep 210. De 10 aanloopkoppeling voor het terugwaarts rijden 201 is door de schuifklep 210 verbonden met de leiding 224, waarbij de aanloopkoppeling voor het voorwaarts rijden 201 is verbonden met de schuifklep 210 en de verbindingsleiding 225 .

15 De veiligheidsklep 230 dient in de normale toestand, zoals te zien is in fig. 7 voor het mogelijk maken van de fluïdumstroom of het aansturen van de fluïdumdruk in een aanloopkoppeling 201 of 202, waarbij de fluïdumdruk wordt gestuurd voor de koppelingsbesturing door de klep 206. In 20 het geval van een defect van de klep 206 kan een ingeschakelde aanloopkoppeling niet meer gescheiden worden.

De klep 230 wordt gestuurd door de ontlastklep 240, waarin de ontlastklep 240 via de fluïdumleiding 234 de voorstuurdruk in de voorstuurkamer 233 van de klep 230 25 stuurt. Daartoe wordt de klep door de elektronische besturingseenheid 250 voorzien van een instelwaarde, zodat de corresponderende druk wordt ingesteld als voorstuurdruk.

De schuif 231 van de klep 230 is tegen de terugstel-kracht van het krachtopslagorgaan 232 zoals de veer axiaal 30 verplaatsbaar en wordt door de krachtverhouding op grond van de drukkracht uit de voorstuurdruk en de krachtopslag-orgaan-terugstelkracht axiaal verplaatst en ingesteld. In fig. 7 is de schuif 231 zodanig gestuurd dat een fluïdumstroom tussen de aansluitingen of leiding 222 en 223 35 aanwezig is. Indien de voorstuurdruk van de ontlastklep 230 wordt verhoogd, dan wordt de schuif in fig. 7 naar rechts 1009625 18 verschoven en de verbinding tussen 222 en 223 wordt verbroken. Tegelijkertijd ontstaat een verbinding tussen de leiding 223 en de opvangbak, zodat de koppeling 201 of 202 drukloos geschakeld wordt en uitgeschakeld wordt.

5 De koppelingen 201 en 202 bezitten voor de bekrachtiging telkens een zuiger/cilindereenheid, waarbij de drukruimte 201a,202a ter beschikking staat als bevoorraadbare drukruimte. Door het toelaten van druk van de drukruimte wordt de axiaal verplaatsbare zuiger 10 201b,202b van druk voorzien, zodat de lamellen 201c,202c tussen een frictievlak en een tegenfrictievlak van frictie worden voorzien.

In fig. 7 geeft de leidingsverbinding 290 een aansluiting aan een hydraulische besturing van een traploos 15 instelbare overbrengingsmechanisme volgens fig. 8, waarbij de verbindingsleiding 290 in wezen correspondeert met het aansluitstuk 317 van fig. 8. Door middel van de aansluiting 290 wordt de pomp ook toegepast voor het persen/verstellen van het kegelschijfpaar.

20 Voor het detecteren van de druk voor het aansturen van de aanloopkoppelingen dient de druksensor 260, die in de toevoerleiding 223 van de klep 210 is aangebracht.

De voorwaartse koppeling 202 is met de klep 210 via de verbindingsleiding 225 met drukmiddel verbonden. De klep 25 206 geeft de aan te sturen koppelingsdruk ter bepaling van het door de koppeling overdraagbare draaimoment en de klep 210 kiest de aan te sturen koppeling 201 of 202 aan de hand van de schuifpositie 211 uit.

De veiligheidsklep 230 is een klep die een schuif 30 231 in een boring bevat, die ten opzichte van een terug- stelkracht van een krachtopslagorgaan 232 axiaal verplaatsbaar is. Voor de axiale verplaatsing van de zuiger 231 wordt in de stuurdrukruimte 233 een stuurdruk aangelegd, die door de klep 240 zoals de ontlastklep wordt gestuurd.

35 Indien de klep 230 met zijn schuif 231 in de weergegeven positie is, dan wordt de in de leiding 222 aanwezige druk 1009625 19 gevoerd naar de leiding 223. Bij een uitvallen van de klep 206 kan bijvoorbeeld de druk voor het besturen van de aanloopkoppeling niet zoals voorgeschreven worden gestuurd.

In dit geval zou het mogelijk kunnen zijn dat de 5 koppeling 201 of 202 niet gericht kunnen worden uitgeschakeld en kan een veiligheidskritieke situatie optreden. In een dergelijke situatie wordt de klep 230 door het aanbrengen van druk in het ruimtegebied 233 gesloten, waarin de druk in het gebied 233 via de verbindingsleiding 10 234 door de klep 240 gericht wordt verhoogd. Vervolgens wordt, de schuif 231 in axiale richting naar rechts verschoven en de leiding 223 wordt met de opvangbak 235 verbonden en de corresponderende aanloopkoppeling wordt drukloos g eschakeld.

15 De besturing van de voorstuurdruk via de kleppen 220 en 240 vindt plaats door een centrale besturingseenheid 250, die nominale waarden van de klepstroom aan de hand van voertuigspecifieke data bepaalt en dienovereenkomstig instelt. De besturingseenheid 250 verkrijgt ingangs-20 signalenbijvoorbeeld van wieltoerentallen, snelheden, overbrengingsmechanisme-toerentallen etc.

Voorts is een druksensor 260 aanwezig, die de koppelingsdruk, dus de druk voor het besturen van de koppeling, detecteert en verder leidt naar de besturings-25 eenheid.

De veiligheidsklep 230 is derhalve in de fluïdum-stroom tussen de stuurklep voor het sturen van de koppe-1ingsdruk en een klep voor de keuze van de voorwaartse-of terugwaartse koppeling aangebracht. In een ander 30 uitvoeringsvoorbeeld volgens de uitvinding is het ook mogelijk om een corresponderende veiligheidsklep in dubbele uitvoeringsvorm in de beide toevoerleidingen 225 en 224 voor de aanloopkoppelingen te schakelen. Bijzonder doelmatig is echter een uitvoeringsvorm met slechts één 35 veiligheidsklep, die is aangebracht tussen de klep 206 en de klep 210. Daardoor kan één enkele klep onder toepassing 1009625 20 van een aantal aanloopkoppelingen, bijvoorbeeld voor het voorwaarts rijden en· het terugwaarts rijden, worden toegepast.

Voor het inschakelen van de koppeling 201 of 202 5 zijn zuiger/cilindereenheden 201a,201b evenals 202a en 202b aangebracht, waarbij voor het aanbrengen van druk in de cilinderruimte 202a de zuiger 202b de frictievoering 202c van de voorwaartse koppeling beïnvloedt en bij het aanbrengen van druk in de drukruimte 201a de zuiger 201b 10 de frictievoering 201c van de terugwaartse koppeling beïnvloedt.

De aanstuurinrichting of drukmiddelvoorziening voor een overbrengingsmechanisme, zoals een traploos instelbaar overbrengingsmechanisme of kegelschijfomspannings-15 overbrengingsmechanisme is voorzien van ten minste één koppeling 201,202, die door middel van een met een drukmiddel in beweging te zetten zuiger/cilindereenheid 201a,201b,202a,202b aanstuurbaar is, waarbij de inrichting ten minste een pomp 203 voor de drukmiddelvoorziening, een 20 stuurklep 206 alsmede een deze sturende voorstuurklep 220 voor de besturing van de druk in de zuiger/cilindereenheid bezit. Voorts is een veiligheidsklep 230 aangebracht tussen de zuiger/cilindereenheid 201a,201b,202a,202b en de stuurklep 206, die door middel van een andere voorstuurklep 240 25 te besturen of te schakelen is. De veiligheidsklep 230 bezit een schuif 231, waarvan de positie wordt gestuurd door de andere voorstuurklep 240. De veiligheidsklep 230 wekt in een eerste schuifpositie van de schuif 231 een fluïdumverbinding op tussen de ene zuiger/cilindereenheid 30 201a,201b,202a,202b van een koppeling 201,202 en de stuurklep 206. Voorts onderbreekt de veiligheidklep 230 in een tweede schuifpositie van de schuif 231 een fluïdum-verbinding tussen de ene zuiger/cilindereenheid 201a,201b,202a,202b van een koppeling 201,202 en de 35 stuurklep 206 en wekt een f luïdumverbinding op tussen de zuiger/cilindereenheid 201a,201b,202a,202b en een tank 235 1009625 21 voor het drukloos schakelen van de zuiger/cilindereenheid 201a,201b,202a,202b. De inrichting bevat twee koppelingen met telkens een zuiger/cilindereenheid, waarbij tussen de veiligheidsklep 230 en de zuiger/cilindereenheden 5 201a,201b,202a,202b van de koppelingen 201,202 een omschakelklep 210 is aangebracht voor het aansturen van de ene of de andere koppeling. Voor de omschakelklep 210 is een druksensor 260 aangebracht. Eén van de koppelingen 201,202 is een aanloopkoppeling voor het voorwaarts rijden. 10 Eén van de koppelingen is aanloopkoppeling voor het terugwaar t.s rijden.

De in fig. 8 gedeeltelijk weergegeven aandrijf-eenheid bezit een kegelschijfomspanningsoverbrengings-mechanisme met een aan de aandrijfzijde op de as A 15 draaivast aangebracht schijvenpaar 301 en een op de uitgaande as B draaivast aangebracht schijvenpaar 302.

Elk schijvenpaar heeft een axiaal beweegbaar schijfdeel 301a,302a en een axiaal vast schijfdeel 301b,302b. Tussen beide schijvenparen is voor het overdragen van het 20 draaimoment een omspanningsorgaan in de vorm van een ketting 303 aangebracht.

Het schijvenpaar 301 is via een instelonderdeel 304 dat is uitgevoerd als zuiger/cilindereenheid, axiaal verplaatsbaar. Het kegelschijvenpaar 302 is op dezelfde 25 wijze via een instelonderdeel 305, dat eveneens is uitgevoerd als zuiger/cilindereenheid, axiaal tegen de ketting 303 verplaatsbaar.

Qua werking parallel geschakeld aan de zuiger/cilindereenheden 304,305 is telkens een verdere 30 zuiger/cilindereenheid 306,307 aangebracht, die voor de overbrengingsverandering van het overbrengingsmechanisme dienen. De drukkamers 306a,307a van de zuiger/cilindereenheden 306,307 kunnen afwisselend alnaargelang de vereiste overbrengingsverhouding resp. de vereiste over-35 brengingsverandering met drukmiddelen zoals olie gevuld of leeggemaakt worden.

1 009 6 25 22

Hiervoor kunnen, de drukkamers ,306a,307a alnaargelang de eisen hetzij met een drukmiddelbron zoals een pomp 308 verbonden zijn of ook met een afvoerleiding 309. Bij een overbrengingsverandering wordt dus één van de drukkamers 5 306a,307a gevuld met drukmiddel waardoor het volume ervan vergroot wordt, terwijl de andere drukkamer 307a,306a tenminste gedeeltelijk wordt leeggemaakt, waarbij het volume ervan wordt verkleind. Deze druktoelaat resp. leegmaken van de drukkamers 306a,307a vindt plaats door 10 middel van een klep 310.

. Voor het opwekken van een tenminste moment-afhankelijke druk is een draaimomentvoeler 311 aangebracht, die is gebaseerd op een hydromechanisch principe. De draaimomentvoeler 311 draagt het totale ingevoerde draaimoment 15 over op het kegelschijvenpaar 301. De momentvoeler 311 bezit een axiaal vaststaande, maar begrensd op de as A verdraaibare nokschuif 312 en een axiaal verplaatsbare nokschijf 313 die telkens oploophellingen bezitten, waartussen uitsteeklichamen in de vorm van kogels 314 zijn 20 aangebracht. De nokschijf 313 is op de as A axiaal verplaatsbaar, maar ten opzichte hiervan draaivast.

Voor het opwekken van de over de draaimomentvoeler 311 tenminste momentafhankelijke gemoduleerde druk, die vereist is voor de verplaatsing van het kegelschijf-25 omspanningsoverbrengingsmechanisme staat de pomp 308 via verbindingsleidingen 318,319,320 met de drukruimte 15 van de draaimomentvoeler 311 in verbinding. De pomp 308 is voorts via een van de leiding 320 uitgaande verbindings-leiding 321 verbonden met de drukkamer 307a van de 30 zuiger/cilindereenheid 307 aan het tweede schijvenpaar 302.

De drukruimte 315 van de draaimomentvoeler 311 is via ten minste een kanaal verbonden met de drukkamer 304a van de zuiger/cilindereenheid 304.

Er is dus continu een verbinding aanwezig tussen de 35 eerste drukruimte 315 en de drukkamer 304a. In de as A is voorts ten minste een afvoerkanaal 322 aangebracht, dat met 1009625 23 de drukruirate 315 in verbinding staat resp. in verbinding te brengen is. De uit de drukruimte 315 via een als smoor-klep werkende klepplaats 323 wegvloeiende olie kan worden gebruikt voor het smeren en/of koelen van constructiedelen.

5 De axiaal op de as A beweegbare helling - resp. nokken-schijf 313 vormt met een binnengebied een met het afvoerkanaal 322 samenwerkend afsluitgebied, dat afhankelijk van tenminste het aanwezige draaimoment het afvoerkanaal 322 meer of minder kan afsluiten. Het afsluitgebied vormt dus 10 in verbinding met het afvoerkanaal 322 een klep resp. een smoorplaats. Tenminste afhankelijk van de tussen de beide schijven 312,313 aanwezige draaimoment wordt via de als stuurzuiger werkzame schijf 313 de afvoeropening resp. het afvoerkanaal 322 dienovereenkomstig geopend of gesloten, 15 waardoor een tenminste met het aanwezige moment corresponderende door de pomp 308 opgebrachte druk tenminste in de drukruimte 15 wordt opgewekt. Omdat de drukruimte 315 met de drukkamer 304a en via kanalen resp. leidingen 320,321 ook met de drukkamer 305a in verbinding staat, wordt ook in 20 deze kamers 304a,305a een corresponderende druk opgewekt.

Op grond van de parallelschakeling van de zuiger/cilindereenheden 304,305 met de zuiger/cilinder-eenheden 306,307 worden de door de door de draaimoment-voeler 311 geleverde druk op de axiaal verplaatsbare 25 schijven 301a,302a opgewekte krachten toegevoegd aan de krachten die inwerken op deze schijven 301a,302a ten gevolge van de in de kamers 306a,307a aanwezige druk voor het instellen resp. veranderen van de overbrenging van het overbrengingsmechanisme.

30 De bij druktoevoer parallel werkzame drukruimten 315 en 316 zijn afhankelijk van een overbrengingsverandering van het kegelschijfomspanningsoverbrengingsmechanisme met elkaar te verbinden resp. van elkaar te scheiden. Deze verbinding resp. scheiding kan afhankelijk van de axiale 35 verplaatsing van de schijf 301a plaatsvinden. Hiervoor kan de schijf 301a als klepdeel worden aangetrokken en in de 1009625 24 as A evenals in de constructiedelen van het schijvénpaar 301 resp. de draaimomentvoeler 311 corresponderende verbindingskanalen zijn aangebracht. Het kan doelmatig zijn wanneer tenminste bij benadering over het gehele deelgebied 5 van het overbrengingsgebied van het overbrengingsmechanisme naar een langzame toestand slechts de eerste drukruimte 315 van druk kan worden voorzien. De verbinding van beide druk-ruimten 315,316 kan op voordelige wijze tenminste bij benadering bij de overgang naar het deelgebied van het 10 overbrengingsgebied van het overbrengingsmechanisme naar de snelle toestand plaatsvinden. De verbinding resp. de scheiding tussen de beide drukruimten 315,316 kan derhalve op voordelige wijze tenminste bij benadering bij een over-brengingsverhouding van het overbrengingsmechanisme in de 15 grootte-orde van 1:1 plaatsvinden. Derhalve kan door middel van de draaimomentvoeler 311 ook een op de draaimoment-afhankelijke modulering van de druk gesuperponeerde, van de overbrenging afhankelijke modulering van de druk worden opgewekt. In het concrete geval wordt praktisch een twee-20 traps-overbrengingsafhankelijke modulering van de druk resp. van het drukniveau bereikt.

Uit de bovenstaande beschrijving blijkt dat praktisch over het gehele deelgebied van het overbrengingsgebied, waarin het overbrengingsmechanisme naar de langzame 25 toestand overgaat (underdrive) die door de aan de schijven 312,313 aangebrachte kogelhelling opgewekte axiaalkracht louter en alleen door de door de drukruimte 315 gevormde, axiaal werkzame vlakken wordt gesteund, terwijl daarentegen praktisch over het gehele deelgebied van het overbrengings-30 gebied, waarin het overbrengingsmechanisme naar de snelle toestand overgaat (overdrive) de door de kogelhellingen op de schijf 313 opgewekte axiaalkracht door beide axiaal werkzame vlakken van de drukruimten 315,316 wordt opgevangen. Derhalve is, betrokken op een gelijk ingangs-3 5 moment bij een overbrenging van het overbrengingsmechanisme naar de langzame toestand de door de draaimomentvoeler 311 1009625 25 opgewekte druk hoger dan die, welke door de draaimomentvoeler 311 wordt opgewekt bij een overbrenging van het overbrengingsmechanisme naar de snelle toestand. Het overbrengingsmechanisme kan daarbij op voordelige wijze 5 zodanig worden uitgevoerd, dat het omschakelpunt, dat de verbinding of een scheiding tussen de drukruimten 315,316 bewerkstelligt, ligt in het gebied van een overbrenging van het overbrengingsmechanisme van ca. 1:1.

Met betrekking tot verdere constructieve kenmerken 10 evenals functiekenmerken van het met een draaimomentvoeler 311 uitgeruste kegelschijfomspanningsoverbrengings-mechanisme wordt verwezen naar de Duitse octrooiaanvrage 4 443 332.8. In deze octrooiaanvrage zijn verdere uitvoeringsvormen van draaimomentvoeiers beschreven, die op 15 voordelige wijze in samenhang met de onderhavige uitvinding kunnen worden toegepast. Voorts kunnen in verbinding met de onderhavige uitvinding ook draaimomentvoeiers worden gebruikt, die bijvoorbeeld door de reeds genoemde stand der techniek bekend zijn. Hoewel ook ééntraps-draaimoment-20 voelers kunnen worden gebruikt, is het echter voor de verbetering van het rendement van het overbrengingsmechanisme voordelig wanneer, zoals beschreven, over het gehele overbrengingsgebied van het overbrengingsmechanisme tenminste een tweetraps- of een meertraps- of zelfs 25 traploze modulering van druk afhankelijk van de overbrenging resp. een overbrengingsverandering aanwezig is.

Zoals te zien is in fig. 8 worden alle instelonder-delen 304,305,306,307 evenals de draaimomentvoeler 311 door een enkele pomp 308 bevoorraad. Na de pomp 308 is eerst een 30 volumestroombegrenzingsklep 324 aangebracht, waarbij deze volumebegrenzing dus de klep 324 niet beslist noodzakelijk is. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn, wanneer men een met betrekking tot het vereiste volume veranderbare pomp 308 zou willen gebruiken. Na de volumebegrenzingsklep 324 35 is de klep 310 geschakeld voor de overbrengingsverandering evenals een klep 325 voor de drukinstelling. De druk 325 is 1009625 26 voor het verhogen van de druk voor de klep 310 resp. in de leidingen 318,319 aangebracht. Door de klep 325 wordt de druk in de leiding 319 resp. voor de klep 310 zodanig gestuurd dat deze groter is dan de vereiste hoogste druk 5 van de beide werkdrukken in de beide leidingen 326,327, die de overbrengingsveranderingsklep 310 met enerzijds het instelonderdeel 306 en anderzijds het instelonderdeel 307 verbinden. De drukverhogingsklep 325 is enerzijds via de leiding 320 met de draaimomentvoeler 311 en met het 10 instelonderdeel 304 en anderzijds via de leiding 321 met het instelonderdeel 305 verbonden. De verbinding tussen de klep 325 en het instelonderdeel 304 moet niet noodzakelijkerwijze via de draaimomentvoeler 311 voeren. De in de leidingen 320,321 resp. in de drukkamers 304a,305a 15 aanwezige resp. heersende druk is afhankelijk van de door de draaimomentvoeler 311 geleverde druk resp. van het door de draaimomentvoeler 311 overgedragen draaimoment. Om een vlekkeloos functioneren van het overbrengingsmechanisme te waarborgen wordt de druk voor de klep 310 dus in de leiding 20 319 resp. 318 hoger gehouden dan die in de leidingen 326,327 resp. de drukkamers 306a,307a vereiste hogere druk voor het instellen van het overbrengingsmechanisme. De voor het instellen van het overbrengingsmechanisme vereiste druk kan hoger zijn dan de door de draaimomentvoeler 311 25 geleverde druk. Dit betekent dat bij vele bedrijfssituaties resp. rij condities de door de draaimomentvoeler geleverde druk te gering is, om de voor een vlekkeloos bedrijf vereiste snelle instelling van de overbrenging van het kegelschij fomspanningsoverbrengingsmechanisme te waar-30 borgen. Een dergelijke kritieke situatie kan bijvoorbeeld bij het afremmen met gering motormoment, dus een snelle vertraging en een noodzakelijke hoge instelsnelheid in de overbrenging van het overbrengingsmechanisme aanwezig zijn. Ten gevolge van het door de draaimomentvoeler over te 35 dragen te geringe draaimoment levert de draaimomentvoeler een betrekkelijk geringe druk, die niet. voldoende is om. de 1009625 27 vereiste snelle instelling van de overbrenging van het overbrengingsmechanisme te waarborgen. Om ook in dergelijke kritieke bedrijfscondities voldoende hoge druk voor de klep 310 dus in de leidingen 318,319 en derhalve ook in ten 5 minste één van de leidingen 326,327 in te stellen resp. te waarborgen is de drukverhogingsklep 32 5 tussen de draai-momentvoeler 311 resp. de leidingen 320,321 en de klep 310 resp. de leiding 319 aangebracht. Over deze klep 325 wordt zekergesteld dat de druk in de leiding 319 resp. aan de 10 klep 310 een bepaalde waarde hoger ligt dan de hoogste van de beide drukken in de leidingen 326,327. Hiervoor bezit de klep 325 stuurmiddelen 328, die bewerkstelligen dat bij de corresponderende bedrijfscondities ten minste een smoring door de klep 325 plaatsvindt tussen de leidingen 319 en 15 320. Deze middelen 328 kunnen, zoals weergegeven door een directe terugvoer van de beide in de leidingen 326 en 327 heersende drukken beïnvloed resp. bekrachtigd worden.

De directe terugvoer vindt plaats via de leidingen 329,330 die enerzijds met de leidingen 326,327 correspon-20 derend verbonden en anderzijds met een door een klep 328 gevormd OF-instelorgaan zijn verbonden. De kleppen 325 en 328 bezitten elk een in een boring opgenomen schuif 331,332 die gescheiden, dus onafhankelijk van elkaar axiaal verplaatsbaar zijn. De schuif 331 wordt gesteund via een 25 afstandsstift 333 aan de schuif 332. Aan beide zijden van de schuif 332 is telkens een drukruimte 334,335 aangebracht, die is verbonden met de corresponderende leidigen 329,330. De drukruimte 335 is derhalve axiaal tussen de schuif 331 en de schuif 332 aangebracht. Wanneer in de 30 leiding 327 en derhalve ook in de leiding 330 de hogere druk aanwezig is, werkt deze op de drukruimte 35 en derhalve direct op de schuif 331 van de klep 325. Is daarentegen de druk in de leiding 326 en derhalve ook in de leiding 329 hoger dan in de leiding 327 resp. 330, dan 35 bewerkstelligt de in de drukruimte 334 aanwezige druk een verschuiving van de schuif 332, waardoor wederom via de 1009625 28 afstandsstift 333 de schuif 331 in sluitrichting wordt toegelaten resp. wordt bekrachtigd. Derhalve werkt de klep 328 resp. de schuif 332 als OF-orgaan. Dit betekent dat steeds slechts een met de hogere druk in de leidingen 5 326,327 corresponderende kracht aan de schuif 331 resp. de drukverhogingsklep 325 verder gevoerd wordt.

De klepopstelling 325 en 328 omvat voorts een spiraalveer 336 gevormd energie-opslagorgaan, dat voorgespannen is en enerzijds via een schijf 337 aan het 10 klephuis en anderzijds aan de schuif 321 wordt gesteund.

Binnen de veer 336 is de afstandsstift 333 aangebracht. De voorspankracht van de veer 336 is zodanig dat in de leiding 319 en derhalve door de overbrengingsklep 310 een bepaalde druk niet onderschreden wordt. Derhalve is voor de over-15 brengingsklep 310 steeds een minimumdruk aanwezig. Op de van de veer 336 afgewende zijde van de schuif 331 is een verdere drukruimte 338 aanwezig, die verbonden is met de leiding 339, die op zijn beurt wederom in de leiding 318 of 319 uitmondt. In de leiding 339 is derhalve een druk aan-20 wezig, die correspondeert met die in de leiding 318 of 319, waardoor in de drukruimte 338 een corresponderende axiale kracht tegen de door de veer 336 opgebrachte kracht op de schuif 331 wordt opgewekt. Door de verbinding 339 en de drukruimte 338 wordt gewaarborgd, dat, zodra de vereiste 25 minimumdruk in de leiding 318 of 319 bereikt is, de verbinding naar de leidingen 320,321 resp. naar de draai-momentvoeler 311 wordt vrijgegeven. Door de druktoevoer aan beide zijden van de schuif 331 wordt een drukcompensatie resp. een verschil tussen de hoogste van de in de leidingen 30 326 en 327 aanwezige drukken en de druk, die in de leidingen 318,319 resp. voor de klep 310 aanwezig is, doorgevoerd. De veer 336 resp. de kleppen 25 en 28 bepalen naast de minimumdruk in de leiding 319 of 319 resp. voor de overbrengingsklep 310 ook het gewenste drukverschil tussen 35 de in de leiding 326 of 327 aanwezige hoogste druk en de druk voor de klep 310.

1 009 6 25 29

De klep 310 wordt via een door een ontlastklep 340 ingestelde stuurdruk bekrachtigd. Hiervoor bezit de klep 310 een drukruimte 341, die in verbinding staat via een leiding 342 met de ontlastklep 340. Op de van de drukruimte 5 341 afgewende zijde is een voorspannings- resp. terugstel- veer 343 aangebracht. Bij een drukloze kamer 341 wordt de schuif 344 via de veer 343 in een positie gedwongen, die een verbinding tussen de leiding 327 en een afvoerleiding 309 enerzijds en een verbinding tussen de leiding 326 en de 10 leiding 319 resp. 318 tot stand brengt. Derhalve is de leiding 327 praktisch drukloos, terwijl daarentegen in de leiding 326 de volledige door de pomp 308 geleverde verzorgingsdruk aanwezig is, hetgeen een instelling in de richting "overdrive” bewerktstelligt.

15 Bij het toevoeren van druk aan de ruimte 341 wordt de schuif 344 tegen de werking van de veer 343 in naar rechts verschoven, zodat afhankelijk van de in de drukruimte 341 aanwezige druk de klep 310 dienovereenkomstig ingesteld resp. gestuurd kan worden. Bij de volle druk in 20 de kamer 341 wordt enerzijds de leiding 327 met de leiding 318 resp. 319 en anderzijds de leiding 326 met de afvoerleiding 309 verbonden. Daardoor is bij de leiding 327 de volle verzorgingsdruk aanwezig, terwijl daarentegen de leiding 326 praktisch drukloos is. Daardoor wordt een 25 instelling van het overbrengingsmechanisme in de richting "underdrive" bewerkstelligd.

Door een corresponderende instelling van de druk in de drukruimte 341 resp. in de leiding 342 kan de druk in de leiding 326 en 327 selectief tussen afvoerdruk en maximale 30 verzorgingsdruk worden ingesteld.

De drukken in de leiding 326 en 327 wordt afhankelijk van de gewenste overbrenging door de ontlastklep 340 ingesteld, die wordt aangestuurd via een elektronische stuurinrichting die verschillende parameters zoals in het 35 bijzonder de overbrengingsverhouding van het overbrengingsmechanisme verwerkt resp. als ingangsgrootheden bezit. De 1009625 30 overbrengingsverhouding van het overbrengingsmechanisme kan bijvoorbeeld worden verkregen, doordat men een toerental aan de aandrijfzijde zoals bijvoorbeeld het toerental van de as A en een toerental van de uitgaande zijde, zoals 5 bijvoorbeeld het toerental van de as B, verkrijgt en deze vergelijkt. Verdere parameters, die in acht moeten worden genomen, zijn bijvoorbeeld de gaspedaalinstelling resp. de toegevoerde brandstofhoeveelheid, de onderdruk in het aanzuigsysteem van de motor, de belastingsconditie van de 10 aandrijfmotor enz.

. Op voordelige wijze kan de klep 310 worden gevormd door een 4/3-klep, die uitgevoerd kan zijn als vierkant-schuifklep. In plaats van een hydraulisch gestuurde overbrengingsklep 310 kan ook een elektrisch of pneumatisch 15 gestuurde magneetklep worden toegepast. Op voordelige wijze kan een wegklep met elektromagneetbekrachtiging worden toegepast, waarbij deze eveneens een terugstelveer kan omvatten.

De uitvinding is derhalve niet beperkt tot de 20 weergegeven uitvoeringsvorm, maar in plaats van de beschreven kleppen 310,324,325 en 328 kunnen ook op een andere wijze gestuurde kleppen worden gebruikt resp. kunnen enkele van deze kleppen ook samengenomen worden of echter de beschreven functie van de afzonderlijke kleppen kan door 25 het gebruik van een aantal corresponderend samenwerkende kleppen worden gewaarborgd. Zo kan bijvoorbeeld de overbrengingsklep 310 ook door twee de corresponderende verbindingen tussen de leidingen 26,27 en de leiding 318 resp. 319 tot stand brengende en dienovereenkomstig 30 aangestuurde kleppen worden vervangen. De klep 310 van fig. 1 is uitgevoerd als wegklep.

Fig. 4 of fig. 7 tonen een aanloopkoppeling van een automatisch bestuurbaar overbrengingsmechanisme, zoals bij voorkeur een traploos instelbaar overbrengingsmechanisme, 35 waarbij de aanloopkoppeling 20 door een voorgeschakelde klep 40 en een elektronisch aanstuurbare klep 50 gestuurd 1009625 31 of bekrachtigd wordt. De klep 50 of de klep 40 kan zijn uitgevoerd als elektromagnetisch bestuurbare ontlastklep (bijvoorbeeld ontlastwegklep), waarbij de door een stuur-eenheid vast te stellen stroom voor het besturen van de 5 doorstroomhoeveelheid of van de druk van een elektromagneet wordt omgezet in een corresponderende klepzuigerpositie.

Door spreidingen bij de vervaardiging van componenten van het hydraulische systeem, drukmiddel-inrichting of van de koppelingen kan het bij het toepassen 10 van karakteristieken voor het bepalen van de instelstroom voor het aansturen met het oog op een gewenst door de koppeling overdraagbaar instelmoment voorkomen dat bij toepassing van dezelfde instelstroom bij verschillende voertuigen verschillende door de koppeling overdraagbare 15 draaimomenten of koppelingsdrukken het gevolg zijn.

Door de detectie van de feitelijke koppelingsdruk (druk voor het toelaten van de koppeling) door middel van een druksensor 260 kan een afwijking tussen de instelwaarde van de koppelingsdruk en de nominale waarde van de koppe-20 1ingsdruk worden vastgesteld. Door de verkregen afwijking kan de karakteristiek op voordelige wijze aangepast of gecorrigeerd worden, opdat de door middel van een karakteristiek ingestelde waarde van de instelstroom ook tot de gewenste insteldruk van de koppeling leidt.

25 Met een klepkarakteristiekaanpassing wordt de in de microcontroler van de besturing (opslagorgaan) afgelegde karakteristiek gecorrigeerd, opdat deze bijvoorbeeld in een quasistationaire toestand geen afwijkingen tussen insteldruk en nominale druk geeft. Derhalve wordt een voertuig-30 specifieke correctie van de karakteristiek uitgevoerd.

Fig. 9 toont een blokschema van een werkwijze volgens de uitvinding voor het aanpassen van de klep-karakteristiek. In het blok 401 wordt aan de zijde van de stuurinrichting en het daarin geïmplementeerde besturings-35 procédé een koppelingsinstelmoment, het instelmoment dat door de koppeling overdraagbaar moet worden ingesteld, 401a 1009625 32 bepaald. In het blok 402 wordt het koppelingsinstelmoment aan de ingangszijde door middel van een inverse koppelings-karakteristiek 402 omgerekend naar een koppelingsinsteldruk 402a. In het blok 403 wordt door middel van een inverse 5 klepkarakteristiek het insteldruksignaal aan de ingangszijde in een stroominstelwaarde 403a aan de uitgangszijde omgezet. In het blok 404 wordt de stroominstelwaarde door middel van een stroomregelaar, zoals een PI- of PID-stroom-regelaar omgezet in een werkelijke stroomwaarde 404a, die 10 via de terugvoer 405 en de aftrekker 406 wederom aan de ingang van de stroomregelaar wordt toegevoerd. In het blok 407 wordt aan de ontlastklep de werkelijke stroomwaarde 404a toegevoerd, zodat een druktoelaat van de hoofdschuif 408 plaatsvindt voor het instellen van de fysieke koppe-15 lingsdruk. De natte koppeling 409, zoals de in olie of fluïdum lopende wrijvingskoppeling stelt vervolgens een door de koppeling overdraagbaar koppelingsmoment in.

Met de klepkarakteristiekaanpassing die correspondeert met fig. 9 is het mogelijk om de in het besturings-20 procédé afgelegde karakteristiek te corrigeren. Uit het instelmoment van het procédé wordt door middel van een inverse koppelingskarakteristiek die gescheiden voor de voorwaartse en terugwaartse koppeling kan zijn afgelegd, en de inverse klepkarakteristiek een bijbehorende instelklep-25 stroom voor de koppelingsbesturingsklep (ontlastklep) bepaald. Door middel van een PI-stroomregelaar wordt een werkelijke stroom opgewekt. Deze bewerkstelligt in de hydraulische inrichting met schuifklep een corresponderende, door de koppeling overdraagbare koppelingsdruk, 30 die via de koppeling een bijbehorend frictiemoment van de koppeling opwekt. Bij afwijking tussen de insteldruk en de werkelijke druk voor het toelaten aan de frictiekoppeling wordt derhalve de inverse klepkarakteristiek zodanig gecorrigeerd, dat een afwijking tussen de in het 35 besturingsprocédé in een opslagorgaan afgelegde klep- 1009825 33 karakteristiek en de feitelijke fysieke klepkarakteristiek plaatsvindt.

De karakteristiekaanpassing heeft volgens de uitvinding het voordeel dat door het systeem bepaalde 5 eigenschappen, die reproduceerbaar zijn, zoals bijvoorbeeld toleranties van de kleppen en van de koppeling als door het systeem bepaalde grootheden afgelegd en gecorrigeerd worden. De aanpassing heeft ten opzichte van de regeling volgens de uitvinding het voordeel dat in het geheel geen 10 afwijking ontstaat, die een regelaar op bekende wijze nodig heeft., om te kunnen reageren.

Fig. 10 toont een blokschema, dat een karakteristiekaanpassing weergeeft, zoals een klep-karakteristiekaanpassing. In het blok 501 van het 15 blokschema 500 wordt aan de ingangszijde de instel- koppelingsdruk ingevoerd en wordt een stroom verkregen.

In het blok 502 wordt een additieve correctie van de karakteristiek bepaald, waarbij wederom de druk p (in bar) wordt ingevoerd en een additieve stroomconstante wordt 20 verkregen. In het knooppunt 503 wordt de verkregen stroomwaarde uit 501 en de verkregen sommande voor de stroom in 502 opgeteld en bij 504 is een gecorrigeerde instelstroom het gevolg voor het aansturen van de klep voor het instellen van het door de koppeling overdraagbaar 25 draaimoment.

Het verkrijgen van de correctiewaarde (correctie-waarden) vindt op voordelige wijze plaats in quasi stationaire toestand, waarin de tijdgradiënt van de instelkoppelingsdruk kleiner is dan een vast te stellen 30 ondergrens, zoals bijvoorbeeld één bar per seconde. Is een dergelijke toestand bereikt, dus wanneer de verandering van de instelkoppelingsdruk over de tijd kleiner is dan de ondergrens, dan wordt na een vast te stellen wachttijd van bijvoorbeeld 100-500 milliseconden, op voordelige wijze 35 200 milliseconden, een middeling van instel- en werkelijke druk uitgevoerd. Voor het vormen van het gemiddelde wordt 1009625 34 een tijdvenster van de grootte-orde van enkele tientallen milliseconden toegepast, hetgeen bij een aftasting in het 10 milliseconden-gebied een meetwaarde-aantal van de grootte-orde van 10 meetwaarden geeft. Vervolgens wordt een 5 verschilvorming tussen de gemiddelde insteldruk en de wérkelijke druk uitgevoerd.

Vervolgens wordt het verschil tussen instel- en werkelijke druk vergeleken met grenswaarden. Is het bedrag van de afwijking van de gemiddelden tussen instel- en 10 werkelijke druk kleiner dan de eerste ondergrens van bijvoorbeeld 0,01 tot 0,05 bar, op voordelige wijze 0,02 bar, dan wordt geen correctie van de karakteristiek uitgevoerd. Is het bedrag van de afwijking van het gemiddelde tussen insteldruk en werkelijke druk in een 15 gebied tussen de ondergrens en een twee bovengrens van bijvoorbeeld 0,1 tot 0,5 bar, op voordelige wijze 0,25 bar, dan wordt een vaste correctiewaarde voor de stroom van bijvoorbeeld 1-5 mA ter correctie toegepast, waarbij deze correctiewaarde als vast wordt aangenomen. Is het bedrag 20 van de afwijking van het gemiddelde groter dan de bovengrens, dan wordt de correctiewaarde van de additieve correctie afhankelijk van het verschil van het gemiddelde gevormd, waarbij het verschil nog wordt voorzien van een gewichtsfactor. Bijvoorbeeld vindt een correctie plaats 25 volgens de formule: ^korr- (^k inatel-Pk werkelijk) ^ factor.

Daarbij is Ekorr de correctiewaarde voor de stroom-aanpassing, Pk instel is de insteldruk en Pk werkeiijk is de werkelijke druk.

30 Fig. 11 toont een ander uit voer ingsvoorbeeld van een drukmiddelbesturingsinrichting volgens conclusie 7, waarbij de pomp 203 een fluïdum uit een opvangbak 204 aanzuigt en via een nageschakeld fluïdumleiding 291 voor de voeding of besturing van een aanloopkoppeling en/of van instelmiddelen 35 voor de besturing van de overbrenging of besturing van het 1 009 6 25 35 aandrukken van het kegelschijfstel van een traploos instelbaar overbrengingsmechanisme toepast. De aansluiting 290 dient voor de voeding van instelonderdelen van het traploos instelbare overbrengingsmechanisme voor het 5 aandrukken en/of ove.rbrengingsbesturing van het overbrengingsmechanisme, zoals reeds in fig. 8 is weergegeven en beschreven. De fluïdumleiding 292 dient voor het terugstromen van het fluïdum vanaf de instelonderdelen van het kegelschijfstel of van een koeler of van de koppeling 10 terug naar de pomp, waarbij de fluïdumleiding 292 wordt vertakt in de fluïdumleiding 293 en de fluïdumleiding 294. De fluïdumleiding 294 is uitgevoerd als bypassleiding met een daarin aangebrachte smoorklep 295, die leidt naar een straaipomp 600, die door het door de straalpomp stromende 15 volume uit de opvangbak 204 verder olievolume voor het koelen van de aanloopkoppeling en/of voorwaartse koppeling en/of terugwaartse koppeling zuigt, waarbij de fluïdum-verbindingsleiding 601 op een niet weergegeven wijze leidt naar de koeling van de koppelingen. Het door de zuigstraal-20 pomp 600 getransporteerde volume wordt ingebracht in het gebied van de frictievlakken van de koppelingen. De smoorklep 295 dient voor de bedoelde drukmiddeltoevoer van de straalpomp, zodat tijdens bedrijf van een traploos instelbaar overbrengingsmechanisme een bedoelde fluïdum-25 stroom voor de koeling van de koppelingsfrictievoering aanwezig is. De klep 610 dient voor de besturing van het terugstromende fluïdumvolume uit de leiding 292, waarbij in een schakelpositie van de klep 610 de fluïdumstroom in de leiding 293 naar de pomp 203 via de klep 620 wordt gevoerd 30 en in een andere schakelpositie van de klep 610 de fluïdumstroom in de leiding 293 naar de leiding 296 wordt gevoerd en derhalve aan de koeling van de koppeling wordt toegevoerd.

De klep 620 dient voor de besturing van de terug-35 stroomhoeveelheid via de klep 610 naar de pomp 203. De klep 620 is als drukbegrenzingsklep, die de druk in de leiding 1 009 6 25 36 640 in wezen niet onder een vast te stellen druk in het gebied van ongeveer enkele bar laat dalen. Pas wanneer de druk in de leiding 640 groter is dan de vast te stellen voor het openen van de klep 620 ingestelde druk, wordt de 5 klep 620 geopend naar de pomp 203 en deze zorgt ervoor dat bij ingeschakelde klep 610, zodat de terugstroom 293 doorgeschakeld is naar de pomp 203, de druk in het gebied 293 en 294 niet willekeurig kan dalen.

De klep 610 bevat een verschuifbare schuif 611, die 10 tegen de terugstelkracht van een krachtopslagorgaan 612 in axiaal verplaatsbaar is, waarbij de stuurkracht resulteert uit de stuurdruk in de kamer 613. De stuurdruk in de kamer 613 wordt door de klep 630, zoals een ontlastklep, gericht aangestuurd, waarbij deze klep door een elektronische 15 stuureenheid, zie fig. 7, aanstuurbaar is. De klep 630 stuurt ook gelijktijdig de veiligheidsklep 230 aan, waarop met betrekking tot fig. 11 niet verder wordt ingegaan. De werkwijze van de klep 230 is ten aanzien van fig. 7 voldoende verklaard. Is de stuurdruk, die door de klep 630 20 in de leiding 234 wordt gestuurd, in wezen nul of zeer gering, dan is de klep 230 niet geschakeld en heeft de veiligheidsklep geen inwerking op de koppelingaansturing, de koppelingen worden derhalve door de druk van de klep 206 gestuurd waarbij de klep 206 door de voorstuurklep 220 25 wordt gestuurd. Tegelijkertijd is bij lage druk in de leiding 234 derhalve ook de druk in de leiding 614 gering en wordt de schuif 611 niet tegen de terugstelkracht van de veer 612 in axiaal verschoven, zodat de terugstromende volumestroom in de leiding 292 en in de leiding 293 in 30 wezen volledig naar de pomp worden geleid, waarbij zoals reeds uiteengezet een geringe volumestroom via de leiding 294 en de smoorklep 295 worden gevoerd naar de straalpomp 600.

Stijgt de stuurdruk van de klep 630 in de leidingen 35 234 en 614 tot een middenniveau, zoals gestuurd, dan blijft de klep 230 daardoor onder invloed, omdat de terugtstel- 1009625 37 kracht van het krachtopslagorgaan 232 groter is dan de corresponderende drukkracht op de schuif 231. Ten opzichte van de klep 610 is de midden-voorstuurdruk echter voldoende om de schuif 611 tegen de terugstelkracht 612 in axiaal te 5 verplaatsen, zodat in dit geval de terugstromende volume-stroom in de leidingen 292 en 293 niet naar de pomp over de leidingen 640 en 641 wordt geleid, maar over de leiding 296 naar de straalpomp 600.

Wordt de voorstuurdruk in de leidingen 234 en 614 10 tot een maximaal niveau verhoogd, aan de zijde van de klep 630, dan is de klep 610 reeds in zijn ene eindpositie, en pas bij het bereiken van een maximale voorstuurdruk wordt de klep 230 met zijn schuif 231 zodanig aangestuurd, dat de schuif tegen de terugstelkracht 230 in axiaal wordt 15 verplaatst en een ontluchten voor de beide koppelingen 201 en 202 plaatsvindt. Aan de aanzuigzijde is vóór de pomp 203 een filter 650 geschakeld.

Volgens de uitvinding kan nu door middel van een ontlastklep 630 zowel de veiligheidsklep 230 als de 20 omschakelklep 610 worden gestuurd, doordat tussen een minimumdruk, een middendruk en een maximale druk als voorstuurdruk een onderscheid wordt gemaakt, waarbij de klep 610 in telkens één van beide schakelposities wordt gebracht, wanneer hetzij de minimumdruk of de middendruk 25 wordt aangelegd, zodat eenmaal de terugvloeiende volume-stroom over de pomp 203 wordt geleid of via de straalpomp 600 voor de koppelingskoeling wordt geleid en pas bij maximale voorstuurdruk de klep 230 wordt bevoorraad. Daardoor wordt bereikt dat een versterkte koeling van de 30 frictiekoppelingen 201,202 gericht kan plaatsvinden door het omschakelen van de klep 610.

Door middel van een ontlastklep 630 als voorstuur-klep kan volgens de uitvinding zowel de omschakeling van de fluïdumhoeveelheid voor de koeling van de koppeling door 35 middel van de klep 610 als het aansturen van een veilig- 1 0 0 9 6 25 38 heidsklep 230 voor het beluchten van de koppelingen 201,202 geschakeld worden.

De klep 620 dient als voorspanklep en bewerkstelligt dat in de leiding 640 tenminste een minimale vastgelegde 5 druk heerst. Is de druk in de leiding 640 geringer dan de voorspandruk, dan opent de klep 620 niet in de richting van de pomp 203. Pas bij het bereiken of overschrijden van de corresponderende druk opent de klep 620 naar de pomp 203. Dit bewerkstelligt dat de druk in de leidingen 294 niet 10 willekeurig kan dalen, wanneer de klep 610 in de richting van de pomp is geschakeld.

Fig. 11 toont een aanstuurinrichting of drukmiddel-inrichting voor een overbrengingsmechanisme zoals een traploos instelbaar overbrengingsmechanisme met tenminste 15 een koppeling 201,202, die door middel van een met drukmiddel te bevoorraden zuiger/cilindereenheid 201a,201b,202a,202b aanstuurbaar is, voorts met instel-organen voor de overbrengingsmechanismebesturing, zie fig. 8, met een pomp 203 en kleppen 610,206,230,210 voor de 20 drukmiddeltoevoer en de drukmiddelsturing, waarbij een door een voorstuurklep 630 aanstuurbare klep 610 met een schuif 611 in een schuifpositie een drukmiddelterugstroom (in 292) door de instelonderdelen voor de aandruksturing of overbrengingssturing, zie fig. 8, naar de pomp 203 en in 25 een tweede schuifpositie naar een andere pomp 600 voor een verhoogde koppelingskoeling stuurt. De andere pomp 600 is een zuigstraalpomp. Parallel aan de klep 610 is een bypass-leiding 294 met een smoorklep 295 aangebracht, die leidt naar de andere pomp 600. Een voorstuurklep 630 stuurt zowel 30 de voorstuurdruk van de ene veiligheidsklep 230 als van de klep 610, die dient voor de besturing van de drukmiddelterugstroom. De door de voorstuurklep 630 instelbare voorstuurdruk is instelbaar op ten minste drie drukniveaus, waarbij de veiligheidsklep 230 bij het aanleggen van de 35 hoogste druk in een tweede schuifpositie omschakelt en bij lage drukken in de ene schuifpositie blijft en waarbij de 1009625 39 klep 610 voor de besturing van de drukmiddelterugstroom bij het laagste drukniveau in een schuifpositie blijft en bij het bereiken van een middendruk in een tweede schuifpositie omschakelt.

5 De uitvinding wordt voorts weergegeven in de conclusies.

In onderconclusies zijn verdere voordelige uitvoeringsvormen van de uitvinding weergegeven.

De uitvinding is niet beperkt tot de uitvoerings-10 voorbeelden van de beschrijving. In het kader van de uitvinding zijn talrijke veranderingen en modificaties mogelijk, in het bijzonder varianten, elementen en combinaties en/of materialen die bijvoorbeeld door combinatie of verandering van afzonderlijke elementen 15 samen met de in de beschrijving en uitvoeringsvormen en de conclusies beschreven en in de tekeningen weergegeven kenmerken resp. elementen of processtappen inventief zijn en door combineerbare kenmerken tot een nieuw voorwerp of tot nieuwe processtappen kunnen leiden ook voor zover deze 20 herstellings-, test- en werkprocessen betreffen.

1009625

Claims

40
1. Overbrengingsmechanisme met een draaiinvoering voor een drukmedium met een eerste constructiedeel (1), een tweede constructiedeel (2) en een buisdeel (3), waarbij een eerste eindgebied van het buisdeel in een boring (4) van 5 het eerste constructiedeel ingrijpt en een tweede eindgebied van het buisdeel in een boring (5) van het tweede buisdeel ingrijpt, waarbij het eerste eindgebied van het buisdeel door ten minste een eerste afdichtinrichting (9) ten opzichte van de binnenwand van de boring van het 10 buisdeel afgedicht en ten opzichte van het eerste constructiedeel vrij draaibaar is en waarbij het tweede eindgebied van het buisdeel ten opzichte van de binnenwand van de boring van het tweede constructiedeel door ten minste een tweede afdichtinrichting afgedicht is, 15 waarbij de tweede afdichtinrichting (6) zodanig bemeten is, dat deze aan de binnenwand van de boring (5) van het tweede constructiedeel zodanig wordt geplaatst, dat het buisdeel met hetzelfde toerental als het tweede constructiedeel draait? met het kenmerk, dat buisdeel 3 eendelig is en dat het eerste eindgebied van het buisdeel (3) in vorm verschilt van het tweede eindgebied van het buisdeel. 20 2. Overbrengingsmechanisme met een draaiinvoering volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat de eerste afdichtinrichting (9) de vorm heeft van een in een omtreks-groef (8) van het eerste eindgebied van het buisdeel aangebrachte zuigerring.
3. Overbrengingsmechanisme met een draaiinvoering volgens conclusie 1 of 2, met het kenmerk, dat de tweede afdichtinrichting (6) de vorm heeft van een in een omtreksgroef (7) van het tweede eindgebied van het buisdeel aangebrachte O-ringafdichting, die elastisch wordt gesteund 30 aan de binnenwand van de boring van het tweede constructiedeel .
4. Overbrengingsmechanisme met een draaiinvoering volgens een van de conclusies 1-3, met het kenmerk, dat het 1003325· 41 eerste eindgebied van het buisdeel (3) een grotere dikte (12) heeft dan het tweede eindgebied van het buisdeel (3) en dat in de boring van het tweede constructiedeel een aanslaginrichting (14) is aangebracht, waaraan het tweede 5 eindgebied van het buisdeel bij een in beweging zetten van de eindzijde van het eerste eindgebied van het buisdeel door het drukmedium aanslaat.
5. Overbrengingsmechanisme met een draaiinvoering volgens conclusie 4, met het kenmerk, dat de aanslag-10 inrichting (14) door een schouder in de binnenwand van de boring is gevormd. S. Overbrengingsmechanisme met een draaiinvoering volgens een der conclusies 1 tot 5, met het kenmerk, dat het eerste constructiedeel (1) met een toerental nl, het 15 tweede constructiedeel (2) met een toerental n2 en het buisdeel met een toerental n3 draaien, waarbij geldt: nl > n2 = n3.
7. Overbrengingsmechanisme met een draaiinvoering volgens een der conclusies 1 tot 5, met het kenmerk, dat 20 het eerste constructiedeel (1) met een toerental nl, het tweede constructiedeel (2) met een toerental n2 en het buisdeel met een toerental n3 draaien, waarbij geldt: nl < n2 = n3.
8. Overbrengingsmechanisme met een draaiinvoering 25 volgens een der conclusies 1 tot 5, met het kenmerk, dat het eerste constructiedeel (1) met een toerental nl, het tweede constructiedeel (2) met een toerental n2 en het buisdeel met een toerental n3 draaien, waarbij geldt: nl > n2 = n3 = 0.
9. Overbrengingsmechanisme met een aanstuurinrichting voor een aanloopkoppeling, in het bijzonder met een draaiinvoering volgens een der conclusies 1 tot 8, waarbij de aanloopkoppeling (20) een koppelingsinrichting (21) en een in een ruimte (23) van een cilinder (24) door de 35 koppelingsdruk van een drukmedium voor het inschakelen van de aanloopkoppeling (20) beweegbare zuiger bezit, waarbij 1009625 42 een eerste energie-opslagorgaan (29) is aangebracht, dat tegen de op de zuiger (22) uitgeoefende koppelingsdruk inwerkt, om het drukmedium uit de ruimte (23) te drukken, en waarbij een schakelklep (50) is aangebracht, die een 5 voorstuurdruk opwekt voor het besturen van een druk- verminderingsklep (40), dat de systeemdruk van een pomp-inrichting (60) gestuurd aan de ruimte aanlegt, met het kenmerk, dat een klepschuif (41) van de drukverminderings-klep (40) door een ander energie-opslagorgaan (42) zodanig 10 wordt voorgespannen dat in de ruimte een de druk van het eerst.e energie-opslagorgaan compenserende koppel ingsdruk wordt opgewekt, wanneer de door de schakelklep (50) aan de klepschuif (4.1) aangelegde voorstuurdruk de waarde nul bezit.
10. Overbrengingsmechanisme met een aanstuurinrichting volgens conclusie 9, met het kenmerk, dat de drukverminde-ringsklep (40) een eerste ingang (El), waaraan de door de klep (50) afhankelijk van een daaraan ingestelde instel-stroom opgewekte voorste druk kan worden aangelegd, een 20 tweede ingang (E2), waaraan de systeemdruk door de pompinrichting (60) kan worden aangelegd, een uitgang (A) , die is verbonden met de ruimte (23), en een ingang (E3) bezit, die met de uitgang (A) is verbonden, dat het tweede energie-opslagorgaan (42) op een eerste stuurvlak (SI) van 25 de klepschuif (41) samen met de door de eerste ingang (El) aangelegde voorstuurdruk zodanig inwerkt, dat de tweede ingang (E2) met de uitgang (A) wordt verbonden, en dat de daarbij via de derde ingang (E3) op een tweede stuurvlak van de klepschuif (41) inwerkende systeemdruk de klepschuif 30 tegen de voorstuurdruk en de kracht van het tweede energie-opslagorgaan (42) beweegt, totdat de verbinding van de tweede ingang (E2) naar de uitgang (A) onderbroken wordt. 11. Overbrengingsmechanisme met een aanstuurinrichting volgens conclusie 10, met het kenmerk, dat bij een voor-35 stuurdruk van de waarde nul de verbinding tussen de tweede ingang (E2) naar de uitgang (A) wordt onderbroken, wanneer 1009625 43 de in de ruimte (23) opgebouwde koppelingsdruk de kracht van het eerste energie-opslagorgaan (29) compenseert.
12. Overbrengingsmechanisme met een aanstuurinrichting volgens een der conclusies 9 tot 11, met het kenmerk, dat 5 de systeemdruk van de pompinrichting (60) via een druk- verminderingsklep vermindert tot een waarde van de maximale voorstuurdruk en aan de klep (50) wordt aangelegd, die afhankelijk van de daar aanliggende instelstroom aan de eerste ingang van de drukverminderingsklep (40) een 10 voorstuurdruk opwekt in een gebied van de waarde nul tot de maximale waarde.
13. Overbrengingsmechanisme met een aanstuurinrichting volgens een der concusies 9 tot 12, met het kenmerk, dat de koppelingsinrichting een lamellenkoppeling (20) is.
14. Overbrengingsmechanisme met een aanstuurinrichting volgens een der conclusies 9 tot 13, met het kenmerk, dat de veerinrichting een platte veer (29) is.
15. Overbrengingsmechanisme met een aanstuurinrichting volgens een der conclusies 10 tot 14, met het kenmerk, dat 20 het tweede energie-opslagorgaan (42) een schroefveer is, die op een het eerste stuurvlak vormende eindzijde van de klepschuif (41) inwerkt, waarbij de voorstuurdruk via de eerste ingang (El) wordt aangelegd aan een bij de eindzijde aangebrachte klepruimte.
16. Aanstuurinrichting voor een overbrengingsmechanisme met ten minste een koppeling (201,202), die door middel van een met een drukmiddel in beweging te zetten zuiger/cilindereenheid (201a,201b,202a,202b) aanstuurbaar is, waarbij de inrichting ten minste een pomp (203) voor de 30 drukmiddelvoorziening, een stuurklep (206) alsmede een deze sturend voorstuurklep (220) voor het sturen van de druk in de zuiger/cilindereenheid bezit, met het kenmerk, dat een veiligheidsklep (230) aanwezig is tussen zuiger/cilindereenheid en stuurklep, die door middel van een verdere 35 voorstuurklep schakelbaar is. 1009625 44
17. Aanstuurinrichting volgens conclusie 16, met het kenmerk, dat de veiligheidsklep (230) een schuif (231) bezit, waarvan de positie door de verdere voorstuurklep wordt gestuurd.
18. Aanstuurinrichting volgens conclusie 16 of 17, met het kenmerk, dat de veiligheidsklep (230) in een eerste schuifpositie een fluïdumverbinding tussen de ene zuiger/cilindereenheid van een koppeling en de stuurklep opwekt.
19. Aanstuurinrichting volgens conclusie 16 of 17, met het kenmerk, dat de veiligheidsklep (230) in een tweede schuifpositie een fluïdumverbinding tussen de ene zuiger/cilindereenheid van een koppeling en de stuurklep onderbreekt en een fluïdumverbinding tussen de 15 zuiger/cilindereenheid en een tank voor het drukloos schakelen van de zuiger/cilindereenheid opwekt.
20. Aanstuurinrichting volgens een der voorgaande conclusies, met het kenmerk, dat de inrichting twee koppelingen (201,202) met telkens een zuiger/cilinder- 20 eenheid bezit, waarbij tussen de veiligheidsklep (230) en de zuiger/cilindereenheden van de koppelingen een omschakelklep (210) is aangebracht voor het aansturen van de ene of de andere koppeling.
21. Aanstuurinrichting volgens een der voorgaande 25 conclusies, met het kenmerk, dat voor de omschakelklep (210) een druksensor (260) is aangebracht.
22. Aanstuurinrichting volgens conclusie 20, met het kenmerk, dat een van de koppelingen (201,202) een aanloopkoppeling voor het voorwaarts rijden is.
23. Aanstuurinrichting volgens conclusie 20, met het kenmerk, dat een van de koppelingen (201,202) een aanloopkoppeling voor het terugwaarts rijden is.
24. Aanstuurinrichting voor overbrengingsmechanisme met ten minste een koppeling (201,202), die door middel van een 35 van drukmiddel in beweging te zetten zuiger/cilindereenheid aanstuurbaar is, voorts met instelorganen (304,305) voor 1009625 45 het sturen van het overbrengingsmechanisme, met een pomp (203) en kleppen voor de drukmiddelvoorziening en drukmiddelsturing, waarbij een door een voorstuurklep (630) aanstuurbare klep (610) met een schuif (611) in een 5 schuifpositie een drukmiddelterugstroom van de instel- organen naar de pomp (203) en in een tweede schuifpositie naar een andere pomp (600) voor een verhoogde koppelingskoeling stuurt.
25. Aanstuurinrichting volgens conclusie 24, met het 10 kenmerk, dat de andere pomp (600) een zuigstraalpomp is.
26. Aanstuurinrichting volgens conclusie 24, met het kenmerk, dat parallel met de klep (610) een bypassleiding (294) met een smoorklep (295) naar de andere pomp leidt.
27. Aanstuurinrichting volgens conclusie 16 of 24, met 15 het kenmerk, dat een voorstuurklep (630) zowel de voorstuurdruk van de ene veiligheidsklep (230) als van de klep (610) voor het besturen van de drukmiddelterugstroom stuurt.
28. Aanstuurinrichting volgens conclusie 27, met het 20 kenmerk, dat de door de voorstuurklep (630) instelbare voorstuurdruk instelbaar is op ten minste drie drukniveaus, waarbij de veiligheidsklep (230) bij het aanleggen van de hoogste druk in een tweede schuifpositie omschakelt en bij lagere drukken in de ene schuifpositie blijft, waarbij de 25 klep (610) voor het sturen van de drukmiddelterugstroom bij het laagste drukniveau in een schuifpositie blijft en bij het bereiken van de middendruk omschakelt in een tweede schuifpositie. *003825«