Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania nowych pochodnych peptydowych o wzorze ogól¬ nym 1, w którym R1 oznacza atom wodoru lub nizsza grupe alkilowa, nizsza grupe cykloalkilowa, nizsza grupe cykloalkiloalkilowa, grupe arylowa lub nizsza grupe aryloalkilowa, przy czym wymienio¬ ne grupy moga byc ewentualnie podstawione jed¬ na lub kilkoma grupami aminowymi, hydroksylo¬ wymi, tio, metylotio, karboksylowymi lub gaunidy- nowymi, tworzac charakterystyczne ugrupowanie wystepujacego w przyrodzie 1-a-aminokwasu, R2 i Rs oznaczaja charakterystyczna grupe a-amino¬ kwasu typu wystepujacego zazwyczaj w proteinach z tym zastrzezeniem, ze R3 nie moze oznaczac atomu wodoru, jezeli n oznacza 0, a R1 oznacza atom wodoru lub grupe fenylowa, R4 oznacza gru¬ pe hydroksylowa lub metylowa, n oznacza liczbe 0, 1, 2 lub 3, jedna gwiazdka oznacza, ze konfigu¬ racja przy oznakowanym w ten sposób atomie weg¬ la jest 1, a dwie gwiazdki oznaczaja, ze — jezeli R1 ma znaczenie inne niz atom wodoru — konfigu¬ racja przy oznakowanym w ten sposób atomie wo¬ doru jest taka, jaka otrzymanoby, zastepujac gru¬ pe karboksylowa w wystepujacym w przyrodzie 1-a-aminokwasie przez ugrupowanie zawierajace atom fosforu, przy czym konfiguracje te okresla sie ponizej jako konfiguracje (R)-, oraz ich far¬ maceutycznie dopuszczalnych soli.Stosowane w niniejszym opisie okreslenie „nizsza grupa alkilowa" oznacza liniowa lub rozgaleziona grupe alkilowa, która najkorzystniej zawiera 1— —6 atomów wegla, to jest grupe metylowa, etylo¬ wa, propylowa, izobutylowa i tym podobne. Okres¬ lenie „grupa arylowa" obejmuje najkorzystniej gru- py jednopierscieniowe, jak grupa fenylowa, które moga byc podstawione w jednym lub kilku polo¬ zeniach podstawnikami hydroksylowymi, chlorow¬ cowymi, nitrowymi, nizszymi alkilowymi lub niz¬ szymi alkoksylowymi. io Okreslenie „atom chlorowca" oznacza atom fiu-* oru, chloru, bromu i jodu, a okreslenie „nizsza grupa alkoksylowa" oznacza grupy o budowie —O— —(nizszy)alkil, w których nizsza grupe zdefiniowa¬ no powyzej. Wyrazenie „chrakterystyczna grupa a-aminokwasu typu wystepujacego zazwyczaj w proteinach" uzywa sie w znaczeniu reszty R w wystepujacym w przyrodzie a-aminokwasie o wzo¬ rze ogólnym H2N—CHR—COOH, który jest typu wystepujacego zazwyczaj w proteinach. Tak wiec na przyklad, jezeli tym a-aminokwasem jest ala¬ nina, to reszta R oznacza grupe metylowa, w le- ucynie reszta R oznacza grupe izobutylowa. R mo¬ ze takze oznaczac reszte, która jest polaczona z atomem azotu w grupie aminowej (ubozszej o je- den z atomów wodoru zawartych w tej grupie), tworzac w ten sposób pierscien zawierajacy atom azotu, jak w prolinie i w kwasie piroglutamino- wym. Okreslenie „nizsza grupa cykloalkilowa" oz¬ nacza pierscieniowe grupy weglowodorowe zawie- *° rajace 3—6 atomów wegla, jak grupa cyklopropy- 99 0963 99 096 4 Iowa, cyklobutylowa, cyklopentylowa, cykloheksy- lowa.Jezeli n we wzorze ogólnym 1 oznacza 2 lub 3 — znaczenie R2 moze byc jednakowe lub rózne.Najkorzystniejszymi zwiazkami o omówionym po¬ wyzej wzorze ogólnym 1 sa takie, w których kaz¬ de z R2 i R8 oznacza atom wodoru lub grupe mety¬ lowa, izopropylowa^ izobutylowa, benzylowa, 4-ami- nobutylowa lub 2-pirolidynylowa, R1 oznacza atom wodoru lub grupa metylowa, R4 oznacza grupe hy¬ droksylowa, a n oznacza liczbe 0 lub 1.Przykladami zwiazków o omówionym powyzej wzorze ogólnym 1 sa: kwas (l-alaniloamino)-metylofosfonowy kwas (l-walinoamino)-metylofosfonowy kwas (l-leucyloamino)-metylofosfonowy kwas (l-lizyloamino)-metylofosfonowy kwas (l-fenyloalaniloamino)-metylofosfonowy kwas (lR)-l-l-alaniloamino)-etylofosfonowy kwas (lR)-l-glicyloaminoetylofosfonowy kwas (lR)-l-(l-alani!oamino)-benzylofosfonowy kwas (IR)-1- (1-proliloamino)-etylofosfonowy kwas (lR)-l-(l-lizyloamino)-etylofosfonowy ^kwas (iR)-l-(l-leucyloamino)-etylofosfonowy kwas (lR)-l-(l-alaniloamino)-2-fenyloetylofosfo- nowy kwas (lR)-l-(l-feny!oalaniloamino)-etylofosfono- wy kwas (1R)-1- (l-waliloamino)-etylofosfonowy kwas (l-alanilo-l-alaniloamino)-metylofosfonowy kwas (l-leucylo-l-alaniloamino)-metylofosfonowy kwas (1-alanilo-l-leucyloamino)-metylofosfonowy kwas (l-alanilo-l-fenyloalaniloamino)-metylofos- fonowy kwas (l-fenyloalanilo-l-fenyloalaniloamino)-me- tylofosfonowy kwas (l-fenyloalanilo-l-alaniloamino)-metylofos- fonowy kwas (IR)- l-(l-alanilo-l-alaniloamino)-etylof osfo- nowy kwas (IR)-1-glicylo-l-alaniloamino)-etylofosfono¬ wy kwas (lR)-l-(l-walilo-l-alaniloamino)-etylofosfo- nowy kwas (lR)-l-(l-fenyloalanilo-l-alaniloamino)-ety- lofosfonowy kwas (lR)-l-(l-prolilo-l-alaninoamino)-etyIofosfo- nowy kwas (l-alanilo-l-alanilo-l-alaniloamino)-metylo- fosfonowy kwas (lR)-l-(l-alanilo-l-alanilo-l-alaniloamino)- -metylofosfonowy kwas (lR)-l-(glicylo-l-alanilo-l-alaniloamino)- -etylofosfonowy kwas (lR)-l-(l-prolilo-l-alanilo-l-alaniloamino)- -etylofosfonowy kwas (lR)-l-(glicylo-glicylo-l-alaniloamino)-etylo- fosfonowy kwas (lR)-l-(l-alanilo-l-alanilo-l-alanilo-ala- nilo-amino)-etylofosfonowy kwas [(l-alaniloamino)metylo]-metylofosfonowy Wedlug wynalazku wymienione pochodne pepty- dów o wzorze ogólnym 1 i ich farmaceutycznie dopuszczalne sole wytwarza sie w ten sposób, ze oclszczepia sie grupy blokujace zawarte w zwiazku o wzorze ogólnym 2, w którym R10, R20 i R*° maja znaczenie wymienione powyzej odpowiednio dla R1, R2 i R3 z tym wyjatkiem, ze kazda wyste¬ pujaca w tym wzorze grupa aminowa lub grupy aminowe moga w razie potrzeby wystepowac w po¬ staci zablokowanej oraz kazda grupa funkcyjna, która moze tu byc zawarta, moze w razie potrze¬ by wystepowac w postaci zablokowanej, R40 ozna¬ cza grupe metylowa lub R", R41 oznacza grupe hydroksylowa lub blokujaca nizsza grupe alkoksy- lowa, R5 oznacza atom wodoru lub grupe bloku¬ jaca, a jedna i dwie gwiazdki oraz n maja podane powyzej znaczenia i uzyskany zwiazek o wzorze ogólnym 1 ewentualnie przeprowadza sie w farma¬ ceutycznie dopuszczalna sól.Grupa aminowa lub grupy aminowe, które moga wystepowac w R10, R20 i R30 we wzorze ogólnym 2 moga byc zablokowane jakakolwiek grupa blo¬ kujaca grupy aminowe, dobrze znana z chemii peptydów. Do celów niniejszego wynalazku nadaja sie zwlaszcza nastepujace grupy blokujace grupe aminowa: grupy aryloalkoksykarbonylowe, zwlasz¬ cza grupa benzyloksykarbonylowa, i grupa III-rzed. butoksykarbonylowa. Grupa blokujaca grupy ami¬ nowe moze to byc takze grupa formylowa, trity- lowa lub trójfluoroacetylowa. Kazda grupa karbo¬ ksylowa lub hydroksylowa, która moze wystepo¬ wac w R10, R20 i R30 we wzorze ogólnym 2, moze byc zablokoawna odpowiednio stosowana zazwy¬ czaj grupa blokujaca grupy karboksylowe lub hy¬ droksylowe. Na przyklad grupa karboksylowa moze byc zablokowana przez przeprowadzenie w ester alkilowy (np. ester Ill-rzed.butylowy) lub w ester aryloalkilowy (np. ester benzylowy). Grupa hydroksy¬ lowa moze byc z kolei zablokowana np. za pomoca grupy aryloalkoksykarbonylowej (np. benzyloksy- karbonylowej), grupy alkilokarbonylowej (np. ace- tylowej, propionylowej itd.), grupy arylokarbonylo- wej (np. benzoilowej), grupy alkilowej (np. III- -rzed.butylowej) lub grupy aryloalkilowej (np. ben¬ zylowej). Blokowanie innych grup funkcyjnych wy¬ stepujacych w R10, R20 i R30 mozna przeprowadzac wedlug znanych sposobów. Grupa blokujaca ozna¬ czona jako R5 we wzorze ogólnym 2 moze to byc kazda grupa blokujaca grupy aminowe wymienio¬ na uprzednio w zwiazku z R10, R20 i R30.Odszczepianie grupy blokujacej lub grup bloku¬ jacych wystepujacych w zwiazku o wzorze ogól¬ nym 2 przeprowadza sie znanymi metodami, to znaczy sposobami stosowanymi w praktyce lub opisanymi w literaturze w zastosowaniu do odszcze- piania grup blokujacych. Tak wiec na przyklad mozna odszczepiac grupe aryloalkoksykarbonylowa (np. benzyloksykarbonylowa) lub III-rzed.butoksy- karbonylowa przez hydrolize (np. przez dzialanie mieszanina bromowodoru i lodowatego kwasu oc¬ towego). Grupe aryloalkoksylowa (np. benzyloksy¬ karbonylowa) mozna takze odszczepiac przez wo- dorolize (np. w obecnosci palladu osadzonego na weglu drzewnym. Grupe III-rzed.butoksykarbony- lowa mozna takze odszczepiac za pomoca chloro¬ wodoru w dioksanie. Nizsza grupe alkoksylowa, oznaczona jako R40 i/lub R41 mozna przeprowadzic w grupe hydroksylowa przez dzialanie mieszanina bromowodoru w lodowatym kwasie octowym lub 40 45 50 55 60y za pomoca trójmetylochlonosilanu z nastepna hy¬ droliza przy uzyciu wody. Odszczepienie grupy blokujacej mozna przeprowadzac jednoetapowo lub w wiecej niz jednym etapie w zaleznosci od cha¬ rakteru grupy blokujacej.Zwiazki o wzorze ogólnym 1 maja charakter amfoteryczny i tworza farmaceutycznie dopuszczal¬ ne sole z mocnymi kwasami (np. z kwasem me- tanosulfonowym, p-toluenosulfonowym, chlorowo¬ dorowym, bromowodorowym, siarkowym itd). i z zasadami (np. wodorotlenkiem sodu itd.).Substancje wyjsciowe o wzorze ogólnym 2 moz¬ na wytwarzac na przyklad przez kondensowanie zwiazku o wzorze ogólnym 3, w którym R10, R2°, R", R41, n oraz jedna i dwie gwiazdki maja po¬ dane powyzej znaczenie, z odpowiednio zabloko¬ wanym: a-aminokwasem, odpowiednio zablokowa¬ nym dwupeptydem, odpowiednio zablokowanym trójpeptydem, odpowiednio zablokowanym cztero- peptydem lub ich zdolnymi do reakcji pochodnymi zgodnie z konkretnymi potrzebami.Jezeli wiec stosuje sie zwiazek o wzorze ogól¬ nym 3, w którym n oznacza liczbe 0, to taki zwia¬ zek mozna kondensowac z odpowiednio zabloko¬ wanym a-aminokwasem lub jego zdolna do re¬ akcji pochodna, uzyskujac zwiazek o wzorze ogól¬ nym 2, w którym n oznacza liczbe 0, lub z odpo¬ wiednio zablokowanym dwupeptydem lub jego zdolna do reakcji pochodna, uzyskujac zwiazek o wzorze ogólnym 2, w którym n oznacza liczbe 1, lub z odpowiednio zablokowanym trójpeptydem lub jego zdolna do reakcji pochodna, uzyskujac zwiazek o wzorze ogólnym 2, w którym n ozna¬ cza liczbe 2, lub z odpowiednio zablokowa¬ nym czteropeptydem lub jego zdolna do reakcji pochodna, uzyskujac zwiazek o wzorze ogólnym 2, w którym n oznacza liczbe 3.Zwiazek o wzorze ogólnym 3, w którym n ozna¬ cza liczbe 1, mozna z kolei kondensowac z odpo¬ wiednio zablokowanym a-aminokwasem lub jego zdolna do reakcji pochodna, uzyskujac zwiazek o wzorze ogólnym 2, w którym n oznacza liczbe 1, lub z odpowiednio f zablokowanym dwupeptydem lub jego zdolna do reakcji pochodna, uzyskujac zwiazek o wzorze ogólnym 2, w którym n oznacza liczbe 2 lub z odpowiednio zablokowanym trój¬ peptydem lub jego zdolna do ireakcji pochodna, uzyskujac zwiazek o wzorze ogólnym 2, w którym n oznacza liczbe 3.Zwiazek o wzorze ogólnym 3, w którym n ozna¬ cza liczbe 2 mozna z kolei kondensowac z odpo¬ wiednio zablokowanym a-aminokwasem lub jego zdolna do reakcji pochodna, uzyskujac zwiazek o wzorze ogólnym % w którym n oznacza liczbe 2, lub dwupeptydem lub jego zdolna do reakcji po¬ chodna, uzyskujac zwiazek o wzorze ogólnym 2, w którym n oznacza liczbe 3.Zwiazek o wzorze ogólnym 3, w którym n ozna¬ cza 3, mozna w koncu kondensowac z odpowiednio zablokowanym a-aminokwasem lub jego zdolna do reakcji pochodna, uzyskujac zwiazek o wzorze ogólnym 2, w którym n oznacza liczbe 3.Zwiazki o wzorze ogólnym 2 mozna tez wytwa¬ rzac, przeprowadzajac powyzsze kondensacje z uzy¬ ciem zwiazku (R, S) o wzorze ogólnym 3 i wydzie- 096 6 lajac zwiazek (R) z uzyskanego produktu (R, S) w znany sposób, np. przez krystalizacje, chroma¬ tografie lub krystalizacje frakcjonowana przy uzy¬ ciu odpowiedniej zasady, jak a-metylobenzyloami- na i podobne.Wymieniona powyzej kondensacje mozna prowa¬ dzic znanymi metodami, np. metoda mieszanych bezwodników, azydkowa, aktywowanego estru lub chlorku kwasowego.W jednym z tych sposobów mozna kondensowac odpowiedni zwiazek o wzorze ogólnym 3 z odpo¬ wiednio zablokowanym aminokwasem, dwupepty¬ dem, trójpeptydem lub czteropeptydem, w którym koncowa grupa karkobyslowa wystepuje w. postaci reszty bezwodnika mieszanego utworzonego z kwa¬ sem organicznym lub nieorganicznym. W tym celu na taki aminokwas, dwupeptyd, trójpeptyd lub czteropeptyd, zawierajacy wolna grupe karboksy¬ lowa, dziala sie zasada trzeciorzedowa, taka jak 2a nizsza trójalkilomina, np. trójetyloamina, lub N- etylomorfolina w obojetnym rozpuszczalniku or¬ ganicznym, np. w czterowodorofuranie, 1,2-dwu- metoksyetanie, dwuchlorometanie, toluenie, eterze naftowym lub ich mieszaninach, i uzyskana sól 55 poddaje sie reakcji z estirem kwasu chloromrówko- wego, np. z estrem etylowym lub izobutylowym, w niskiej temperaturze. Uzyskany bezwodnik mie¬ szany poddaje sie nastepnie kondensacji in situ ze zwiazkiem o wzorze ogólnym 3. |0 W innym sposobie mozna kondensowac odpo¬ wiedni zwiazek o wzorze ogólnym 3 z odpowied¬ nio zablokowanym aminokwasem, dwupeptydem, trójpeptydem lub czteropeptydem, w którym kon¬ cowa grupa karboksylowa wystepuje w postaci [5 azydku kwasowego. Kondensacje te przepro¬ wadza sie najkorzystniej w obojetnym rozpu¬ szczalniku organicznym, takim jak dwumetylofór- mamid lub octan etylu, w niskiej temperaturze.W jeszcze innym sposobie mozna kondensowac l0 odpowiedni zwiazek o wzorze ogólnym 3 z odpo¬ wiednio zablokowanym aminokwasem, dwupepty¬ dem, trójpeptydem lub czteropeptydem, w którym koncowa grupa karboksylowa wystepuje w po¬ staci aktywnej grupy estrowej, np. grupy estru p-nitrofenylowego, 2,4,5-trójchlorofenylowego lub N-hydiroksysukcynimidowego. Kondenaacje te prze¬ prowadza sie najkorzystniej w obojetnym rozpusz¬ czalniku organicznym, jak dwumetyloformamid, lub w przypadku, gdy R40 i/lub R41 oznacza nizsza grupe 0 alkoksylowa, w wodnym * roztworze alkanolu, np. w wodnym roztworze etanolu.W innym sposobie mozna kondensowac odpowied¬ ni zwiazek o wzorze ogólnym 3 z odpowiednio za¬ blokowanym aminokwasem, dwupeptydem, trójpe- ptydem lub czteropeptydem, w którym koncowa grupa karboksylowa wystepuje w postaci chlorku kwasowego. Kondensacje te przeprowadza sie najkorzystniej w obecnosci zasady i w niskiej tem¬ peraturze.B Pochodne peptydowe uzyskiwane sposobem wed¬ lug wynalazku Wzmagaja aktywnosc antybiotyków, np. penicyliny, antybiotyków cefalosporyny i D- -cykloseryny. Wskazniki czastkowego stezenia inhibitujacego kwasu (lR)-l-(l-alaniloamino)-ety- lofosfonowe^o w polaczeniu z cefalosporyna, z pe-99 7 nicylina jako antybiotykiem i z N-cykloseryna w stosunku do E. coli w minimalnym srodowisku Davisa sa podane przykladowo w tablicy 1.Tablica 1 Antybiotyk Amoksylina D-cykloseryna Cefradyna Minimalne stezenie inhibitujace /g/cm3/ Sam antybio¬ tyk 4 . 64 16 Antyjiotyk + pochodna peptydu 1+0,06 0,25+0,25 4X0,25 Wska¬ znik cza¬ stkowego stezenia inhibitu¬ jacego 0,3 0,25 0,5 Wskaznik czastkowego stezenia inhibitujacego kwasu (lH)-l-(l-alaniloamino)-etylo.fosfonowego (po¬ chodne A), kwasu (lR)-l-(l-alanilo-l-alaniloamino)- -etylofosfonowego (pochodna B), kwasu (lR)-l-(l- -alanilo-l-alanilo-l-alaniloamino)-etylofosfonowego (pochodna C), kwasu (lR)-l-(l-alanilo-l-alanilo-l- -alaniloamino)-etylofosfonowego (pochodna D), kwa¬ su (lR)-l-(l-fenyloalanilo-l-alaniloamino)-etylofos- fonowego (pochodna E), kwasu (lR)-l-(l-waliloami- no)-etylofosfonowego (pochodna F) i kwasu (1R)-1- -(l-leucyloamino)-etylofosfonowego (pochodna G) w stosunku 2:1 z D-cylkoseryna w stosunku do E. coli w minimalnym srodowisku Davisa sa podane przykladowo w tablicy 2.Tablica 2 Pochodna peptydowa A B C D E F G Czastkowe steze¬ nie inhibitujace D-cykloseryny 0,06 0,03 0,05 0,10 0,13 0,13 0,12 Wskaznik czastkowego stezenia inhibitujacego 0,3 0,2 0,1 0,2 0,48 0,60 0,27 | Pochodne peptydowe wytwarzane sposobem we¬ dlug wynalazku mozna podawac w polaczeniu z antybiotykiem lub tez antybiotyk i pochodna pe¬ ptydowa mozna podawac oddzielnie, w razie po- 55 trzeby róznymi drogami. Stosunek ilosci, w jakich mozna podawac pochodna peptydowa i antybio¬ tyk, moze sie zmieniac w szerokich granicach, za¬ leznych od takich czynników, jak rodzaj wybra¬ nej pochodnej i antybiotyku, sposób podawania 60 i charakter leczonego organizmu. Pochodna pe¬ ptydowa i antybiotyk mozna podawac na przyklad w stosunku od okolo 100:1 do 1:100.Pochodne peptydowe wytwarzane sposobem we¬ dlug »wynalazku posiadaja takze. aktywnosc prze- 65 8 ciwbakteryjna przeciwko organizmom gram-doda- tnim i gram-ujemnym, takim jak E. coli,P. vul- garis, Ps. aeuruginosa i S.aurens.Nowe pochodne peptydowe mozna wiec stoso¬ wac jako srodki lecznicze, np. w postaci kompozycji farmaceutycznych, które zawieraja te pochodne w polaczeniu z odpowiednimi obojetnymi farmace¬ utycznymi. Nosniki te moga byc obojetnymi nos¬ nikami organicznymi lub nieorganicznymi, nadaja¬ cymi sie do podawania droga jelitowa, np. doust¬ nie, lub pozajelitowa, jak np. woda, cukier mle¬ kowy, skrobia, stearynian magnezu, guma arabska, zelatyna, poliglikole alkilenowe, galaretka naftowa itd. Kompozycje farmaceutyczne mozna sporza¬ dzac w postaci stalej, np. jako tabletki, drazetki, czopki lub kapsulki, lub w postaci cieklej, np. jako roztwory, zawiesiny lub emulsje. Te kompozycje farmaceutyczne moga byc wyjalowione i moga zawierac dodatki, jako srodki konserwujace, sta¬ bilizatory, srodki zwilzajace lub sole regulujace cisnienie osmotyczne.Ponizsze przyklady ilustruja niniejszy wynalazek.Przyklad' I. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej Rozpuszcza sie w 33,3 g (0,30 mola) kwaisu amino- metylofosfonowego w mieszaninie 1500 cm8 wody i 750 cm3 etanolu. Roztwór ten chlodzi sie do tem¬ peratury 10°C, dodaje isie porcjami mieszajac 75,6 g (0,90 mola) stalego kwasnego weglanu sodu i na¬ stepnie chlodzi do temperatury 0°C. Wkrapla sie szybko w ciagu okolo 10 minut roztwór 96 g (0,30 mola) estru N-hydroksysukcynimidowego N- -benzyloksykarbonylo-1-alaniny w 1000 cm3 gora¬ cego etanolu, utrzymujac temperature mieszaniny reakcyjnej ponizej 5°C, po czym przemywa sie dwiema porcjami etanolu po 200 cm3. Niejednorod¬ na mieszanine miesza sie jeszcze przez 2 godziny w temperaturze 0°C, a nastepnie przez 24 godziny w temperaturze pokojowej. Uzyskuje sie prawie klarowny roztwór. Po odparowaniu w temperatu¬ rze pokojowej i ponownym odparowaniu z 400 cm* wody w temperaturze pokojowej uzyskuje sie gu¬ mowata substancje stala. Te substancje stala roz¬ puszcza sie w 1500 cm3 wody, ekstrahuje za po¬ moca 1500 cm3 chloroformu, a nastepnie dwiema porcjami chloroformu po 500 cm3, zakwasza 2n kwasem solnym do pH = 2, po czym ekstrahuje sie ponownie chloroformem. Badanie metoda chro¬ matografii cienkowarstwowej wykazalo, ze zada¬ na substancja wyjsciowa znajduje sie w warst¬ wie wodnej. Warstwe te zateza sie do okolo 300 cm3 i przepuszcza grawitacyjnie przez kolum¬ ne iz zywica kationowymienna (b.D.H., Zerolit 225,.SRC 13, RSO3H, w ilosci 1,5 kg; swiezo regene¬ rowana w cyklu kwasowym). Przemywanie za po¬ moca 1000 cm3 wody, a nastepnie za pomoca trzech porcji wody po 500 cm3 daje cztery frakcje kwas¬ ne, przy czym tylko pierwsze dwie zawieraja po¬ wazniejsze ilosci zadanej substancji wyjsciowej^ (na podstawie badan metoda chromatografii cien¬ kowarstwowej). Te dwie frakcje laczy sie, odpa¬ rowuje i ponownie odparowuje z woda tak dlugo,, az w zasadzie nie zawieraja juz chlorowodoru.Uzyskuje sie ostatecznie pozostalosc — kwas [(N- -benzyloksykarbonylo-l-alanilo)amino]-metylofosfo~9 99 096 nowy, który przeprowadza sie w sól z benzyloami- na w nastepujacy sposób: Te ostatnia pozostalosc rozpuszcza sie w 700 cm3 wody i miareczkuje 1 n benzyloamina do. wartosci pH = 4,5. Zuzywa sie 240 cm8 (teoretycznie 300 cm8).Osad odsacza sie, przemywa woda do uzyskania przesaczu wolnego od chlorków, a nastepnie prze¬ mywa kolejno etanolem i eterem i suszy. Uzysku¬ je sie 52 g (wydajnosc 41°/o) soli benzyloaminowej kwasu [(N-benzyloksykarbonylo-l-alanilo(amino]- -metylofosfonowego o temperaturze topnienia 200— —201°C (z rozkladem); [a]*? = —6,7°C (c = 1% w kwasie octowym). Po zatezeniu lugów macierzys¬ tych uzyskuje sie nastepny rzut w ilosci 4,2 g; temperatura topnienia 199—201°C (z rozkladem); [a] JJ = —7,4° (c = l°/o w kwasie octowym). b) Wlasciwa synteza Rozpuszcza sie 56,2 g soli benzyloaminowej kwa¬ su [(N-benzyloksykarbonylo-l-alaiulo)amino]-mety¬ lofosfonowego w jak najmniejszej objetosci 2 n wo¬ dorotlenku amonu i przepuszcza grawitacyjnie przez kolumne z zywica kationowymienna (B.D.H., Zerolit 225, SRC 13, RS03H, w ilosci 1,5 kg; swie¬ zo regenerowana w cyklu kwaowym). Przez wy¬ mywanie woda uzyskuje sie eluat kwasny w lacz¬ nej ilosci okolo 3500 cm8, który zateza sie do oko¬ lo 600 cm3. Dodaje sie 600 cm8 metanolu, 0,1 cm8 lodowatego kwasu octowego i 7 g 5-procentowego palladu na weglu drzewnym jako katalizatora.Mieszanine te uwodornia sie w temperaturze po¬ kojowej pod cisnieniem atmosferycznym. Kataliza¬ tor odsacza sie i odparowuje sie rozpuszczalnik.Pozostalosc odparowuje sie z trzema porcjami n- -propanolu po 100 cm8, uzyskujac 28 g, substancji stalej o temperaturze topnienia okolo 260°C (z roz¬ kladem). Te substancje stala przekrystalizowuje sie ze 120 cm3 wody i 160 cm8 etanolu, uzyskujac 16,6 g kwasu (1-alaniloamino)-metylofosfonowego o temperaturze topnienia 276—282°C, [a] ^° = +34,3° (c = 1% w wodzie. Po przekrystalizowaniu z wody uzyskuje sie 14,1 g czystego produktu o tempera¬ turze topnienia 284—286°C (z rozkladem); [a]JJ = = +32,9° (c = l°/o w wodzie).Przyklad II. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej Dodaje sie 24,2 g (0,24 mola) trójetyloaminy do 53,5 g (0,24 mola) N-benzyloksykarbonylo-1-alaniny w 2000 cm8 suchego toluenu i mieszanine te chlo¬ dzi sie do temperatury —5°C. Wkrapla sie miesza-' jac 32,8 g (0,24 mola) chloromrówczanu izobutylu i mieszanine te utrzymuje sie w temperaturze —5°C przy dalszych 25 minutach. Mieszajac te mieszanine w temperaturze —5°C, wkrapla sie do niej roztwór 6,66 g (0,060 mola) kwasu aminome- tylofosfonowego w 60 cm5 wodorotlenku sodu i miesza sie w dalszym ciagu przez 3 godziny w tem¬ peraturze —5°C. Mieszanine te pozostawia sie na¬ stepnie, aby sie ogrzala do temperatury pokojo¬ wej r miesza przez noc. Warstwe wodna oddziela sie, ekstrahuje toluenem i doprowadza do pH = 9,5 przez dodanie 45 cm3 2 n wodorotlenku sodu.Roztwór odparowuje sie w temperaturze pokojo¬ wej w celu usuniecia trójetyloaminy. Pozostalosc rozpuszcza sie trzykrotnie w 200 cm8 wody i za kazdym razem odparowuje. Ostatnia pozostalosc rozpuszcza sie w 500 cm8 wody i uzyskany roztwór ekstrahuje sie trzykrotnie porcjami po 350 cm8 chloroformu. Warstwe wodna doprowadza sie do pH = 2,5 przez dodanie 50 cm8 2 n kwasu solnego i nastepnie ekstrahuje kolejno trzema porcjami eteru po 350 cm8 i trzema porcjami chloroformu po 350 cm8. Warstwe wodna odparowuje sie w temperaturze pokojowej i uzyskana biala substan- !0 cje stala rozpuszcza sie w 50 cmP wody i 20 cm8 2 n wodorotlenku amonu, po czym przepuszcza sie grawitacyjnie przez kolumne z zywica kationo¬ wymienna (B.D.H., Zerolit 225, SRC 13, RSOsH, w ilosci 250 g; swiezo regenerowana w cyklu kwa- sowym). Kolumne wymywa sie woda i kwasny eluat odparowuje sie. Pozostalosc odparowuje sie trzykrotnie w temperaturze pokojowej, stosujac kazdorazowo 100 cm8 wody, w celu usuniecia chlo¬ rowodoru. Uzyskuje sie koncowa pozostalosc — kwas [(N-benzyloksykarbonylo-l-alanilo)amino]-me- tylofosfonowy, który przeprowadza sie w sól z ben¬ zyloamina w nastepujacy sposób: Ta ostatnia pozostalosc miareczkuje sie za po¬ moca 36 cm8 1 m benzyloaminy do pH = 4. Po od- parowaniu uzyskuje sie biala substancje stala, któ¬ ra oczyszcza sie przez krystalizacje z wody. Uzy¬ skuje sie dwa rzuty po 0,9 g soli benzyloaminowej kwasu [(N-benzyloksykarbonylo-l-alanilo)amino] - -metylofosfonowego o temperaturze topnienia od- powiednio 193—195°C (z rozkladem) i 196—199°C (z rozkladem); [a]™= —6,0° (c = l°/o kwasie octo¬ wym). b) Wlasciwa substancja Sporzadzona wedlug poprzedniego punktu sól benzyloaminowa kwasu [(N-benzyloksykarbonylo-1- alanilo)amino]-metylofosfonowego przeprowadza sie kwas (1-alaniloamino) -metylofosfonowy w sposób analoigczny do opisanego w przykaldzie Ib.Przyklad III. 40 a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej W sposób analogiczny do przykladu Ha, wycho¬ dzac z N-benzyloksykarbonylp-1-waliny, uzyskuje sie sól benzyloaminowa kwasu [(N-benzyloksykar- bonylo-1-walilo)-aminol-metylofosfonowego o tem- 45 peraturze topnienia 235—237°C (z rozkladem); [«] d = —57° l9/° w kwasie octowym). b) Wlasciwa synteza W sposób analogiczny do przykladu Ib, wycho¬ dzac z soli benzyloaminowej kwasu [(N-benzylo- 50 ksykarbonylo-l-walilo)-aminol-metylofosfonowego, uzyskuje sie kwas (l-waliloamino)-metylofosfono- wy o temperaturze topnienia 290—292°C (z rozkla¬ dem); [a]£°=+67,9° (c = 0,85°/o w wodzie).Przyklad IV 55 a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej W sposób analogiczny do przykladu la, wycho¬ dzac z estru N-hydroksysukcynimidowego N-benzy- loksykarbonylo-1-leucyny, uzyskuje sie sól benzy- loaminowa kwasu [(N-benzyloksykarbonylo-1-leu- cylo)amino] -metylofosfonowego o temperaturze top¬ nienia 175—178°C (z rozkladem); [a]™= —10,1° (c = 0,77% w kwasie octowym). b) Wlasciwa synteza 65 W sposób analogiczny do przykladu Ib, wycho-99 096 11 12 dzac z soli benzyloaminowej kwasii [(N-benzylo- ksykarbonylo-l-leucylo)amino]-metylofosfonowego, uzyskuje sie kwas (1-leucyloamino)-metylofosfono- wy o temperaturze topnienia 262—264°C (z rozkla¬ dem); [a] £° f59,7° (c = 0,67% w wodzie).Przyklad V. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej W sposób analogiczny do przykladu la, wycho¬ dzac z estru N-hydroksysukcynimidowego N2,N6- -dwu(benzylokisykarbonylo)-l-lizyny, uzyskuje sie kwas {[N2,N6-dwu(benzyloksykarbonylo)-l-lizylo] amino}-metylofosfonowy o temperaturze topnienia 160—162°C (z rozkladem); [a]^ =—9,55° (c = 0,5% w etanolu. Zwiazek ten stosuje sie w nastepnym etapie jako wolny kwas. b) Wlasciwa synteza W sposób analogiczny do przykladu Ib, lecz z uwodornieniem w obecnosci 2 n kwasu solnego, uzyskuje sie, wychodzac z kwasu {[Nr,N6-dwu(ben- zyloksykarbonylo)-l-lizylo] amino}-metylofosfonowe- go dwuchlorowodorek kwasu (l-lizyloamino)-mety- lofosfonowego o temperaturze topnienia 212— —217°C (z rozkladem); [a]2^ = +22,35° (c = 1% w wodzie).Przyklad VI. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej W sposób analogiczny do przykladu la, lecz prze¬ prowadzajac wymiane jonowa w mieszaninie me¬ tanolu i wody zamiast w wodzie i wychodzac z est¬ ru N-hydroksysukcynimidowego N-benzyloksykar- bonylo-1-fenyloaminy, uzyskuje sie kwas N-benzy- loksykarbonylo-1-fenyloalanilo)amino] -metylofosfo- nowy o temperaturze topnienia 181—182°C (z roz¬ kladem); [a] £° = —11,9° (c = 1,0% w metanolu).Zwiazek ten stosuje sie w nastepnym etapie jako wolny kwas. b) Wlasciwa synteza W sposób analogiczny do przykladu Ib, wycho¬ dzac z kwasu [(N-benzyloksykarbonylo-1-fenyloala- nilo)amino]metylofosfonowego, uzyskuje sie kwas (l-fenyloalaniloamino)-metylofosfonowy o tempera¬ turze topnienia 252—255°C (z rozkladem); [a]^0 = = +67,8° (c = 0,51% w wodzie).Przyklad VII. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej Rozpuszcza sie 0,91 g (0,005 mola) kwasu (1-ala- niloamino)-metylofos£onowego w 25 cm8 wody i 12,5 cm8 etanolu i dodaje sie 12,6 g (0,015 mola) sta¬ lego kwasnego weglanu sodu uzyskujac klarowny roztwór. Roztwór ten miesza sie w temperaturze 0°C, dodajac jednoczesnie goracy roztwór 1,6 g (0,005 mola) estru N-hydroksysukcynimidowego N- benzyloksykarbónylo-1-alaniny w 16 cm8 etanolu, po czym przemywa sie dwiema porcjami etanolu po 5 cm8. Niejednorodna poczatkowo mieszanina staje sie jednorodna w ciagu 5 minut. Mieszanine te miesza sie w temperaturze 0°C przez 2 godziny, a nastepnie w temperaturze pokojowej przez 16 godzin. Etanol odparowuje sie, a pozostalosc od¬ parowuje sie, ponownie z woda. Pozostalosc roz¬ puszcza sie w 100 cm* wody i ekstrahuje za pomo¬ ca 100 cm8 chloroformu, a nastepnie dwiema por¬ cjami chloroformu po 50 cm8.Za pomoca chromatografii cienkowarstwowej stwierdza sie, ze produkt znajduje sie-w fazie wod¬ nej. Faze wodna zateza sie, dopóki nie zacznie sie wydzielac osad substancji stalej. Dodaje sie naj- mniejsza ilosc 2 n wodorotlenku amonu, niezbed¬ na do uzyskania klarownego roztworu. Roztwór ten przepuszcza sie grawitacyjnie przez kolumne z zy¬ wica kationowymienna (B.D.H., Zerolit 225, SRC 13, RS03H, w ilosci 150 g; swiezo regenerowana w cyklu kwasowym) i wymywa weda. Eluaty kwas¬ ne, zawierajace tylko zadana substancje wyjscio¬ wa (na podstawie chromatografii cienkowarstwo¬ wej; trzy porcje po 100 cm3), laczy sie, odparowuje i ponownie odparowuje z woda w celu usuniecia !5 chlorowodoru. Uzyskuje sie surowa pozostalosc — kwas [(N-benzyloksykarbonylo-l-alanilo-alanilo)a- • mino]-metylofosfonowy, który przeprowadza sie w sól z benzylamina w nastepujacy sposób: Te ostatnia pozostalosc wprowadza sie do wody i miareczkuje 4 n benzyloamina do pH = 4,5. Zu¬ zywa sie 1,6 cms (teoretycznie 1,25 cm8). Produkt; krystalizuje po pewnym czasie; wytrawia sie go goraca woda, chlodzi i pozostawia na noc. Uzyska¬ ny osad odsacza sie i przemywa za pomoca 25 cm8 wody do zaniku jonów chlorkowych (chlorowodorku benzyloaminy). Substancje stala przemywa sie ko¬ lejno etanolem i eterem i suszy. Uzyskuje sie 1,085 g soli benzyloaminowej kwasu [(N-benzylo- ksykarboynlo-l-alanilo-l-alanilo)amino] -metylofos- { fonowego o temperaturze topnienia 232—234°C (z; rozkladem); [a] *°= —22,1° (c = 0,5% w kwasie octowym). Przez zatezenie lugów macierzystych uzyskuje sie dalsze 0,3 g soli benzyloaminowej o temperaturze topnienia 232—234°C (z rozkladem)..Przez przekrystalizowanie pierwszego rzutu z 60 cm8 wody uzyskuje sie 0,71 g czystej soli benzyloami¬ nowej o temperaturze topnienia 232—234°C (iz roz¬ kladem); [a]™ = —20,3° (c = 0,5 w kwasie octo¬ wym). 40 b) Wlasciwa synteza Rozpuszcza sie 28 g (0,057 mola) soli benzyloami¬ nowej kwasu [(N-benzyloksykarbonylo-l-alanilo-1- -alanilo)amino]-metylofosfonowego, sporzadzonej 45 zgodnie z a) niniejszego przykladu, w jak naj¬ mniejszej objetosci 2 n wodorotlenku amonu i przepuszcza grawitacyjnie przez kolumne z zywi¬ ca kationowymienna (B.D.H., Zerolit 225, SRC 13, RSO3H, w ilosci 1,5 kg; swiezo regenerowana w 50 cyklu kwasowym), po czym wymywa sie woda.Zbiera sie 2000 cm8 kwasnego eluatu, który zateza. sie do objetosci 500 cm8, po czym dodaje sie 500 cm8 metanolu, 5 g 10-procentowego palladu na weglu drzewnym jako katalizator i 0,2 cm8 lodowatego 55 kwasu octowego. Mieszanine te uwodornia sie w temperaturze pokojowej pod cisnieniem atmosfe¬ rycznym. KajtaJizator odsacza sie i rozpuszczalnik odparowuje sie. Pozostalosc odparowuje sie cztery- razy, kazdorazowo z dodatkiem 250 cm8 n-propa- 60 nolu, i rozciera z eterem, uzyskujac 12,46 g Suro¬ wego bialego ciala stalego o temperaturze topnie¬ nia 200—265°C (z rozkladem). Te biala substan¬ cje stala przekrystalizowuje sie ze 190 cm8 wody i 190 cm8 etanolu przez pozostawienie na noc w- 65 temperaturze 0°C i nastepnie odsaczenie. Uzysku—13 je sie 8,69 g kwasu (l-alanilo-l-alaniloamino)-mety- lofosfonowego o temperaturze topnienia 290—292°C (z rozkladem); [a] *J ^ —38,6° (c = l°/o w wodzie).Przyklad VIII. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej W sposób analogiczny do przykladu VIIIa, wy¬ chodzac z estru N-hydroksysukcynimidowego N-ben- zyloksykarbonylo-1-alaniny i kwasu (1-alanilo-l- -alanilo-amino)-metylofosfonowego, uzyskuje sie sól benzyloaminwa kwasu [(N-benzyloksykarbony- lo-l-alanilo-l-alanilo-l-alanilo)amino] -metylofosfo- nowego o temperaturze topnienia 249—251°C (z "rozkladem); [a] ™ = —32,2° (c = 0,5% w kwasie octowym). b) Wlasciwa synteza W sposób analogiczny do przykladu VIIb, wy¬ chodzac z soli benzyioaminowej kwasu [(N-benzylo- ksykarbonylo-l-alanilo-l-alanilo-l-alanilo)amino -metylofosfonowego, uzyskuje sie kwas (1-alanilo- -l-alar&o-l-alaniloamino)-metylofosfonowy o tem¬ peraturze topnienia 323—324°C (z; rozkladem) [a] *° = —78,2° (c = 0,5% w wodzie).Przyklad IX. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej Dodaje sie w temperaturze 5°C 2,8 g (0,036 mola) stalego weglanu sodu do roztworu 1,96 g (0,018 mola) kwasu (aminometylo)-metylofosfonowego w 72 cm8 wody i 36 icm3 etanolu, przy czym powstaje klarowny roztwór. Roztwór ten miesza sie w tem¬ peraturze 0°C, dodajac goracy roztwór 5,76 g (0,018 mola) estru N-hydroksysukcynimidowego N-benzy- Ioksykarbonylo-1-alaniny w 36 cm3 etanolu, po czym przemywa sie dwiema porcjami goracego eta¬ nolu po 10 cm3. Niejednorodna mieszanine miesza sie w temperaturze 0°C przez 2 godziny, a nastep¬ nie przez noc w temperaturze pokojowej. Miesza¬ nine te odparowuje sie, a nastepnie ponownie od¬ parowuje z 50 cm3 wody w celu usuniecia etanolu.Pozostalosc rozpuszcza sie w 150 cm3 wody i ekstrahuje jeden 'raz za pomoca 150 cm3 chloro¬ formu i dwa razy porcjami po 30 cm3 chlorofor¬ mu. Warstwe wodna zakwasza sie przez dodanie 18 cm8 2 n kwasu solnego i ekstrahuje ponownie za pomoca 150 cm8 chloroformu, a nastepnie dwie¬ ma porcjami po 30 cm8 chloroformu. Warstwe wod¬ na oddziela sie, odparowuje i wprowadza do mie¬ szaniny 10 cm8 wody i 10 cm8 2 n wodorotlenku amonu. Roztwór ten przepuszcza sie grawitacyjnie przez kolumne z zywica kationowymienna (B.D,H., Zerolit 225, SRC 13, RS03H, w ilosci 150 g; swie¬ zo regenerowana w cyklu kwasowym) i wymywa woda. Zbiera sie dwie frakcje kwasne po 100 cm3.Dwie pierwsze frakcje laczy sie i odparowuje, uzyskujac gumowata pozostalosc, która ponownie sie odparowuje z woda w celu usuniecia chloro¬ wodoru. Pozostalosc w postaci kleistej substancji stalej rozciera sie z mieszanina eteru i dioksanu (1:1). Uzyskuje sie 1,8 g bialej substancji stalej o temperaturze topnienia 118—121°C (z rozkladem).Przez zatezenie lugów macierzystych uzyskuje sie dalsze 30,2 g substancji stalej o temperaturze top¬ nienia 126—130°C (z rozkladem). Przez przekry- -stalizowanie drugiego rzutu z mieszaniny dioksanu i eteru uzyskuje sie 1,82 g kwasu {[(N-benzyloksy- 1096 14 karbonylo-l-alanilo)aminolmetylo}-metylofosfono- wego o temperaturze topnienia 129—131°C (z roz¬ kladem); fa] 'J,0 = —26° (c=l»/o w wodzie). b) Wlasciwa synteza Rozpuszcza sie 1,5 g (0,005 mola) kwasu {[(N-ben- zyloksykarbonylo-l-alanilo)amino]metylo}-metylo- fosfonowego w 75 cm8 metanolu i 75 cm8 wody.Dodaje sie kolejno 0,2 g 5-procentowego palladu na weglu drzewnym jako katalizator i 5 kropel lodowatego kwasu octowego. Mieszanine te uwodornia sie w temperaturze pokojowej, pod cisnienieniem atmo¬ sferycznym. Katalizator odsacza sie i rozpuszczal¬ nik odparowuje sie. Pozostalosc odparowuje sie trzykrotnie z porcjami po 50 cm8 n-propanolu, uzyskujac okolo 0,80 g bialej substancji stalej o temperaturze topnienia okolo 146°C (z rozkladem).Przez przekrystalizowanie tej substancji stalej z cm8 metanolu i 10 cm8 acetonu uzyskuje sie 0,63 g higroskopijnego kwasu [(l-alaniloamino)-metylol metylofbsfonowego o temperaturze topnienia oko¬ lo 240°C (z rozkladem); [a]£° = +26,9° (c = 1% w wodzie).Przyklad X, a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej Dodaje sie 14,1 g (0,168 mola) stalego kwasne¬ go weglanu sodu do roztworu 7 g (0,056 mola) kwasu (lR,S)-l-aminoetylofosfonowego w 280 cm8 etanolu, mieszajac w temperaturze 0°C. Mieszajac te mieszanine w temperaturze 0°C, wkrapla * sie do niej roztwór 17,9 g (0,056 mola) estru N-hycLro- ksysukcynimidowego N-benzyloksykarbonylo-1- -alaniny w 140 cm3 goracego etanolu w ciagu okolo 15 minut. Do tego ostatniego roztworu dodaje sie. 70 cm8 w celu przemycia Niejednorodna mieszanine miesza isie przez godzi¬ ne w temperaturze 0°C, a potem jeszcze przez 16 godzin w temperaturze pokojowej, przy czym mie¬ szanina staje sie jednorodna. Mieszanine te odpa- 40 rowuje sie z dodatkiem 200 cm8 wody, uzyskujac gumowata pozostalosc, która rozpuszcza sie za po¬ moca 500 cm8 wody. Roztwór ten ekstrahuje ponow¬ nie za pomoca 500 cm8 chloroformu, a nastepnie dwie¬ ma porcjami po 250 cm8 chloroformu, zakwasza do 45 pH = 2 pnzez dodanie okolo 80 cm8 2 n kwasu solnego i ekstrahuje ponownie za pomoca 500 cm8 chloroformu, a nastepnie dwiema porcjami po 250 cm8 chlorofrmu. Warstwe wodna zateza sie i prze¬ puszcza sie grawitacyjnie przez kolumne z zywi- 50 ca kationowymienna (B.D.H., Zerolit 225, SRC 13, RS03H w ilosci 750 g; swiezo regenerowana w cyklu kwasowym). Kolumne eluuje sie woda i zbiera sie 6 frakcji po "250 cm8. Pierwsze 4 frakcje laczy sie, odparowuje i ponownie odparowuje w 55 celu usuniecia chloroformu. Uzyskuje sie koncowa pozostalosc — kwas (lR,S)-l-[(N-benzyloksykarbo- nylo-l-alanilo)aminol^etylofosfonowy, który wydzie¬ la sie w nastepujacy sposób: Te ostatnia pozostalosc rozpuszcza sie w 400 cm3 60 wody i miareczkuje Im benzyloamina dopH=4,5.Zuzywa sie 75 cm3 (teoretycznie 56 cm8). Uzyskany roztwór zateza sie i krystalizuje z wody, uzysku¬ jac 5,3 g soli benzyloaminowej kwasu <1S)-1-[(N- -benzyioksykarbomylo-l-alanilo)amino] etylofosfono- 65 wego o temperaturze topnienia 210—215°C. Przez \ V-15 99 096 16 zatezenie lugów macierzystych i dalsza krystali¬ zacje z wody uzyskuje sie sól benzyloaminowa kwas (lR)-l-[(N-benzyloksykarbonylo-l-alanilo)a- mino]-etylofosfonowego w pierwszym rzucie w ilosci 0,59 g, o temperaturze topnienia 226—228°C (z rozkladem): [a] ^ = —32,3° (c = 1% w kwasie octowym) i w drugim rzucie w ilosci 0,825 g, o temperaturze topnienia 225—227°C (z rozkladem); [a]JJ =—33° (c = 1% w kwasie octowym). Przez przekrystalizowanie pierwszego rzutu z wody uzy¬ skuje sie 0,333 g czsytej soli benzyloaminowej ste- ^ reoizomeru R o temperaturze topnienia 226— —228°C (z rozkladem); [ kwasie octowym). b\ Wlasciwa synteza Rozpuszcza sie 1,1 g (2,5 milimola) soli benzy¬ loaminowej kwasu (lR)-l-f(N-benzyloksykarbonylo- -l-alanilo)amino]etylefosfonowego w 4' cm3 2 n wodorotlenku amonu i przepuszcza sie grawita¬ cyjnie przez kolumne z zywica kationowymienna (B.D.H., Zerolit 225, SRC 13, RSOsH, w ilosci 120 g; swiezo regenerowana w cyklu kwasowym), prowa¬ dzac eluacje wodna. Zbiera sie 200 cm8 kwasnego eluatu, który zateza sie do objetosci 100 cm8, po czym dodaje sie kolejno 100 cm8 metanolu, 0,3 g •5-procentowego palladu na weglu drzewnym i 3 krople lodowatego kwasu octowego. Mieszanine uwodornia sie w temperaturze pokojowej pod cis¬ nieniem atmosferycznym. Katalizator odsacza sie i odparowuje sie rozpuszczalnik. Gumowata pozo¬ stalosc odparowuje sie ponownie z trzema pbrcjami po 50 cm8, n-propanolu, uzyskujac 0,6 g gumowate¬ go ciala stalego o temperaturze topnienia 275—280°C (z rozkladem). Po nastepnej krystalizacji zwody i etanolu uzyskuje sie 0,2 g kwasu (lR)-l-(l-alani- loamino)-etylofosfonowego)-etylofoslonowego o tem¬ peraturze topnienia 295—296°C (z rozkladem); [a] ™ = -^4° (c = l«/o w wodzie).Przyklad- XI. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej Miesza sie w temperaturze 14°C roztwór 30 g (0,24 mola) kwasu (lRS)-l-aminoetylofosfonowego w 120 cm8 (0,48 mola) 4 n wodorotlenku sodu, do¬ dajac kolejno w czterech porcjach 180 cm8 (0,72 mola) 4 n roztworu wodorotlenku sodu i 102 g (0,60 mola) chloromrówczanu benzylu). Mieszanie kontynuuje sie l po dalszych 2 godzinach podwyz¬ sza sie temperature do 20°C. Mieszanine te mie¬ sza sie przez dalszych 16 godzin w temperaturze pokojowej. Nastepnie dodaje sie 600 cm3 eteru i mieszanine te miesza sie silnie przez 2 godziny w celu wyekstrahowania nadmiaru chloromrówczanu benzylu. Warstwy rozdziela sie i warstwe wodna zakwasza sie do pH = 2 przez dodanie okolo 110 cm8 n kwasu solnego, utrzymujac temperature poni¬ zej 10°C. Uzyskana gesta zawiesine zateza sie do malych objetosci w celu usuniecia dwutlenku weg¬ la. Pozostalosc rozpuszcza sie w 100 cm8 2 n wo¬ dorotlenku sodu i 50 cm8 wody, przepuszcza sie grawitacyjnie przez kolumne z zywica kationowy¬ mienna (B.D.H., Zerolit 225, SRC 13, RS03H, w ilos¬ ci 750 g; swiezo .regenerowana cyklu kwasowymi wymywa sie woda. Uzyskuje sie okolo 3200 cm8 kwasnego eluatu, który odparowuje sie w tempera¬ turze pokojowej, a nastepnie odparowuje ponownie z trzema porcjami po 500 cm8 wody. Pozostalosc rozpuszcza sie w wodzie i pozostawia do krystali¬ zacji. Krysztaly odsacza sie, przemywa lodowato zimna woda i suszy; wydajnosc 39,2 g; temperatura topnienia 111—113°C (z rozkladem). Przez odparo¬ wanie polaczonych przesaczów i nastepnie krystali¬ zacje z 75 cm8 wody i 10 cm3 metanolu i zamro¬ zenie uzyskuje sie jeszcze 6,51 g; temperatura top- io nienia 110—112°C (z rozkladem). Razem uzyskuje sie 45,71 g kwasu (lR,S)-l-(benzyloksykarbonylo- amino)-etylofosfonowego, który mozna scharaktery¬ zowac w postaci soli z jedna czasteczka benzylo- aminy o temperaturze topnienia 196—197°C (z roz- kladem).Rozupszcza sie 42,2 g (163 milimole) kwasu (IR, S)-l-(benzyloksykarbonyloamino)-etylofosfonowego w 100 cm3 metanolu. Do tego roztworu dodaje sie roztwór 30,8 g (81,5 milimola) trójwodzianu chi- niny w 100 cm3 metanolu i mieszanine 4e mie¬ sza sie przez 3 ogdziny w temperaturze po¬ kojowej, a nastepnie przez noc w temperaturze 0°C. Sól kwasu (lS)-l-(benzyloksykarbomyloami- no)-etylofosfonowego z chinina odsacza sie i-prze- mywa metanolem. Polaczone przesacze odparowuje sie, a pozostalosc rozpuszcza sie w 300 cm8 2 n wodorotlenku amonu. Roztwór ekstrahuje sie za pomoca trzech porcji chloroformu po 300 cm3.Kazdy ekstrakt chloroformowy ekstrahuje sie za pomoca 150 cm3 wody. Ekstrakty wodne laczy sie, zateza i nastepnie przepuszcza sie grawitacyjnie przez kolumne z zywica kationowymienna (B.D.H., Zerolit 225, SRC 13, RS03H, w ilosci 750 g; swie¬ zo regenerowana w cyklu kwasowym). Przez wy¬ mywanie woda uzyskuje sie okolo 2300 cm8 kwas¬ nego eluatu, który odparowuje sie ponownie z do¬ datkiem trzech porcji wody po 200 cm8, a na¬ stepnie — trzech porcji metanolu po 300 cm3, uzy¬ skujac okolo 24 g gumowatej pozostalosci, która rozpuszcza sie w 100 cm8 suchego metanolu i do¬ daje sie roztwór dehydroabietyloaminy [82 mili¬ mole, swiezo regenerowana z 28,4 g (82 milimole) octanu dehydroabietyloaminy za pomoca wodoro¬ tlenku amonu i* eteru naftowego]. Mieszanine te pozostawia sie w temperaturze 0°C, przesacza i przesacz przemywa sie metanolem i eterem. Uzy¬ skuje sie 47,4 g surowej soli kwasu (lR)-l-(bemzy- loksykarbonyloamino)-etylofosfonowego z dehydro- abietyloamina o temperaturze topnienia 189—194°C 50 (z rozkladem); [a]2" = + 16,8° (c = 0,5°/o w meta- f nolu). Przez dalsza krystalizacje z metanolu i wo- ^ * dy uzyskuje sie 33,0 g czystej soli kwasu (1R)-1- ^ -(genzyloksykarbonyloamino)-etylofosfonowego z 55 dehydroabietyloamina o temperaturze topnienia" 202—205°C (z rozkladem); [a]£°= +18,1° (c = 0,5% w metanolu).Dokonuje sie rozdzialu 8,0 g soli kwasu (1R)-1- -(benzyloksykarbonyloamino)-etylofosfonowego z 68 dehydroabietyloamina miedzy 100 cm8 2 n wodo¬ rotlenku amonu i 100 cm3 eteru naftowego (za¬ kres temperatury wrzenia 60—8Ó°C). Mieszanine te wytrzasa sie energicznie, po czym oddziela sie warstwy. Warstwe wodna ekstrahuje sie dwiema 65 poracjami eteru naftowego po 50 cm8. Ekstrakty17 99 096 18 wodne laczy sie i odparowuje w temperaturze po¬ kojowej, uzyskujac olej. Olej ten rozpuszcza sia w wodzie, przepuszcza sie grawitacyjnie przez ko¬ lumne z zywica kationowymienna (B.D.H., Zero- lit 225, SRC 13, RSOsH, w ilosci 250 g; swiezo re¬ generowana w cyklu kwasowym) i wymywa woda.Uzyskuje sie 800 cm8 kwasnego roztworu, który nastepnie zateza sie do objetosci 400 cm8. Do tej cieczy dodaje sie kolejno 2,0 g 10-procentowego palladu na weglu drzewnym jako katalizator, 400 cm8 metanolu i 0,2 cm3 lodowatego kwasu oc¬ towego. Mieszanine te uwodornia sie nastepnie.Katalizator odsacza sie i odparowuje sie rozpusz¬ czalnik. Pozostalosc odparowuje sie ponownie z trzema poracjami n-propanolu po 100 cm8 i roz¬ ciera z eterem, uzyskujac substancje stala o tem¬ peraturze topnienia okolo 285—288°C (z rozkla¬ dem). Przez krystalizacje z wody i etanolu uzy¬ skuje sie 1,0 g kwasu (lR)-l-aminoetylofosfonowe- go o temperaturze topnienia 294—295°C (z rozkla¬ dem); [a]*J =—16,9° (c.= 2% win wodorotlenku sodu).Miesza sie 0,4 g (3,2„milimola) kwasu (IR)—1- -aminioetylofosfonowego w 14 cm8 wody i 7 cm8 etanolu w temperaturze 10°C, dodajac jednoczes¬ nie poracjami 0,8069 g (9,6 milimola) kwasnego weglanu sodu. Mieszanine te miesza sie nastepnie w temperaturze 0°C, wkraplajac szybko goracy roztwór l,024g (3,2 milimola) estru N-hydroksy- sukcynimidowego N-benzyloksykarbonylo-1-alani¬ ny. Mieszanine te miesza sie przez 3 godziny w temperaturze 0°C i nastepnie przez 16 godzin w temperaturze pokojowej. Mieszanine przerabia sie dalej w sposób analogiczny, jak w przykladzie Xa: przepuszcza sie grawitacyjnie przez kolumne z zy¬ wica kationowymienna \ przeprowadza w sól z benzyloamina. Uzyskuje sie 0,26 g soli benzyloami- nowej kwasu (lR)-l-[(N-benzyloksykarbónylo-l- -alanilo)amino]-etylofosfonowego o temperaturze topnienia 229—231° (z rozkladem); {a] %j = —34,2° (c = 1% w lodowatym kwasie o,cjtowym). b) Wlasciwa synteza l W sposób analogiczny do przyljSadu Xb, wycho¬ dzac z soli benzyloaminowej kwasu (1R)-1-[(N- -berizyloksykarbonylo-l-alanilo)amino]-etylofosfono- wego, uzyskuje sie kwas (IR)-l-(l-alaniloamino)- -etylofosfonowy o temperaturze? topnienia 295— —296°C (z rozkladem); [a]JJ=—45,6° (c = 1% w wodzie). t Przyklad XII. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej W sposób analogiczny do przykladu VIIa, wy¬ chodzac z estru N-hydroksysukcynimidowego N- -benzyloksykarbonylo-1-alaniny i' kwasu (1R)-1-(1 -alaninoamino)-etylofosfonowego, uzyskuje sie sól benzyloaminowa kwasu (lR)-l-[CN-benzyloksykar- bonylo-l-alanilo-l-alanilo)amino}-etylofosfonowego o temperaturze topnienia 247—250°C (z rozkla¬ dem); [a] d = -^5,1° (c = 0,5% w kwasie octo¬ wym). b) Wlasciwa synteza W sposób analogiczny do przykladu VIIb, wy¬ chodzac z soli benzyloaminowej kwasu (1R)-1-[(N- -benzylokarbonylo-l-alanilo-l-alanilo)amino]-etylo- fosfonowego uzyskuje sie kwas (lR)-l-alanilo-l- -alaniloamino)-etylofosfonowy o temperaturze top¬ nienia 283—284°C (z rozkladem); [a] JJ = —66,8° (c = 0,5% w wodzie).Przyklad XIII. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej Miesza sie 9,6 g (0,03 mola) estru N-hydroksysuk- cynamidowego N-benzyloksykarbonylo-1-alaniny i ,26 g (0,03 mola) chlorowodorku aminometylofos- fonianu dwumetylowego w 65 cm8 suchego dwu- metyloformamidu. Mieszajac i utrzymujac tempe¬ rature ponizej 20°C, wkrapla sie 4,2 cm3 suchej trójetyloaminy. Mieszanine te miesza sie nastepnie przez noc w temperaturze pokojowej. Chlorowodo¬ rek trójetylaminy odsacza sie i przemywa niewielka iloscia dwumetyloformamidu. Przesacz odparowuje sie pod próznia pompy olejowej w temperaturze lazni ponizej 40°C. Do oleistej pozostalosci dodaje sie 40 cm8 wody i uzyskana mieszanine ekstrahuje sie czterema porcjami chloroformu po 40 cm8. Po¬ laczone fazy organiczne przemywa sie mala obje¬ toscia stezonego roztworu weglanu potasu, a nastepnie suszy sie nad siarczanem sodu. Siarczan sodu odacza sie, a przesacz odparowuje sie najpierw pod próz¬ nia pompy wodnej, a nastepnie pod próznia pom¬ py olejowej. Uzyskuje sie 11,0 g [(N-benzyloksy- karbonylo-l-alanilo)amino]-metylofosfonianu dwu¬ metylowego w postaci oleju, którego widmo RMJ jest zgodne z oczekiwanym. b) Wlasciwa synteza Rozupszcza sie 11,0 g [(N-benzyloksykarbonylo- -l-alanilo)amino]-metylofosfonianu dwumetylowe¬ go w 40 cm8 35-procentowego roztworu bromowo- doru w lodowatym kwasie octowym i mieszanine te miesza sie przez 2 godziny w temperaturze po¬ kojowej. Dodaje sie nastepnie mieszajac 300 cm8 eteru, mieszanine przemywa sie i dekantuje sie eter. Czynnosci te powtarza sie z uzyciem 200 cm8 eteru i nastepnie 100 cm8 eteru. Pozostalosc roz¬ puszcza sie w 50 cm8 metanolu i uzyskany roztwór dodaje sie do roztworu 6 cm8 tlenku propylenu w cm8 metanolu. Po kilku godzinach uzyskany bia¬ ly osad odsacza sie i przemywa metanolem i eta¬ nolem. Produkt suszy sie do stalego ciezaru wy¬ noszacego 4,60 g (84% wydajnosci ogólnej); tem¬ peratura topnienia 289—291°C (z rozkladem). Przez krystalizacje z 20 cm8 wrzacej wody i dodanie cm8 etanolu uzyskuje sie 4,03 g kwasu (1-alanilo- amino)-metylofosfonowego o temperaturze topnie¬ nia 294—296°C (z rozkladem); [a] JJ = +31,0° (c = = 1% w wodzie).Przyklad XIV. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej W sposób analogiczny do przykladu XIIIa, wy¬ chodzac z estru " N-hydroksysukcynimidowego N- -benzyloksykarbonylo-1- alaniny i chlorowodorku aminometylofosfonianu dwuetylowego uzyskuje sie [(N-benzyloksykarbonylo-l-alanilo)amino]-metylo- fosfonian dwuetylowy w postaci ciala stalego o temperaturze topnienia 72—74°C. b) Wlasciwa synteza W sposób analogiczny do przykladu XIIIb, lecz przez reakcja [(N-benzyloksykarbonylo-l-alanilo)a- mino]-metylofosfonianu dwuetylowego i bromowo-19 99 096 daru w lodowatym kwasie octowym przez 22 go¬ dziny, uzyskuje sie kwas (l-alaniloamino)-metylo- fosfonowy o temperaturze topnienia 293—294°C (z rozkladem); [a] £° = +31,8° (c = l*/o w wodzie).Przyklad XV. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej W sposób analogiczny do przykladu XIIIa, wy¬ chodzac z estru N-hydroksysukcynimidowego N- -benzyloksykarbonylo-1-fenyloalaniny i chlorowo¬ dorku aminometylofosfonianu dwumetylowego uzy¬ skuje sie [(N-benzyloksykarbonylo-1-fenyloalanilo) amino]-metylofosfonian dwumetylowy w postaci oleju o widmie RMJ zgodnym z przewidywanym. b) Wlasciwa synteza W sposób analogiczny do przykladu XIIIb, lecz przez reakcje [(N-benzyloksykarbonylo-1-fenyloala- nilo)amino]-metylofosfonianu dwumetylowego i bromowodoru w lodowatym kwasie octowym przez 2 godziny uzyskuje sie kwas (1-fenyloalaniloamino)- -metylofosfonowy o temperaturze topnienia 266— —268°C (z rozkladem); [a] ™ +74,5° (c = 0,8% w wodzie).Przyklad XVI. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej W sposób analogiczny do przykadu XIIIa, wy¬ chodzac z estru N-hydroksysukcynimidowego N- -benzyloksykarbonylo-1-leucyny uzyskuje sie [(N- -benzyloksykarbonylo-l-leucylo)amino]-metylofos- fonian dwumetylowy w pcstaci krystalicznej sub¬ stancji stalej o temperaturze topnienia 90—91°C (z rozkladem); [a] £°= —24,3° (c = rtyo w metanolu) b) Wlasciwa synteza W sposób analogiczny do przykladu XIIIb, lecz przez reakcje [(N-benzyloksykarbonylo-l-leucylo)a- mino]-metylofosfonianu dwumetylowego i bromo¬ wodoru w lodowatym kwasie octowym przez 2 go¬ dziny uzyskuje sie kwas (l-leucyloamino)-metylo- fosfonowy, poczatkowo o temperaturze topnienia 262—264°C (z rozkladem), a nastepnie — po prze- krystalizowaniu z rozcienczonego woda metanolu — o temperaturze topnienia 263—265°C (z rozkla¬ dem); [a]2" = +62,2° (c = l°/o w wodzie).Przyklad XVII. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej c W sposób analogiczny do przykladu XIIIa, wy¬ chodzac z 64,0 g estru N-hydroksysukcynimidowego N-benzyloksykarbonylo-1-alaniny i 35,1 g aminol etylofosfonianu dwumetylowego, uzyskuje sie 73,3 g [(N-benzyloksykarbonylo-l-alanilo)-amino]-metylo- fosfonianu dwumetylowego w postaci oleju. Olej ten ogrzewa sie do wrzenia pod chlodnica zwrot¬ na wN mieszaninie 200 cm3 trójmetylochlorosilariu i 100 cm8 acetonitrylu bez dostepu wilgoci w ciagu 100 godzin. Mieszanine chlodzi sie nastepnie, prze¬ sacza i odparowuje pod próznia w odparowalniku obrotowym. Pozostalosc odparowuje sie ponownie kilka razy z toluenem. Koncowa pozostalosc roz¬ puszcza sie w 250 cm3 dioksanu i dziala sie na nia za pomoca 25 cm3 wody. Po kilku minutach roz¬ poczyna sie krystalizacja, która doprowadza sie do konca przez pozostawienie na noc. Wydzielona substancje stala odsacza sie, przemywa octanem etylu i suszy pod próznia. Uzyskuje sie ^9,0 g substancji stalej o temperaturze topnienia 147— —148° (z rozkladem). Dalsze 28,0 g substancji sta¬ lej o tej samej temperaturze topnienia uzyskuje sie przez zatezenie lugów macierzystych i dzialanie octanem etylu. Polaczone substancje stale krystali- zuje sie przez rozpuszczenie w 1,5 czesci objetos¬ ciowej letniego metanolu, przesaczenie i nastepnie dodanie 15 czesci objetosciowych octanu etylu do przesaczu. Uzyskuje sie 39,5 g czystego kwasu [(N- -benzyloksykarbonylo-l-aIanilo)-amino]-metylofosfo- io nowego o temperaturze topnienia 153—155°C (z rozkladem); [a]£° = —28,9° (c = l»/o w wodzie). b) Wlasciwa synteza Uwodornia sie w temperaturze pokojowej pod cisnieniem atmosferycznym 63,2 g kwasu [(N-ben- zyloksykarbonylo-l-alanilo)amino]-metylofosfono- wego w mieszaninie 600 cm3 metanolu i 20 cm3 stezonego kwasu solnego w obecnosci 6,0 g 10-pro- centowego palladu na weglu drzewnym, az usta¬ nie pochlanianie wodoru. Katalizator odsacza sie i przemywa metanolem. Do przesaczu dodaje sie cm3 tlenku propylenu i mieszanine pozostawia sie przez noc w lodówce. Substancje stala odsacza sie przemywa metanolem i eterem i suszy nad pie¬ ciotlenkiem fosforu pod próznia. Uzyskuje sie 31,85 g kwasu (1-alaniloamino)-metylofosfonowe- go o temperaturze topnienia 293—294°C (z roz¬ kladem); [a] £° = +33,8° (c = l»/o w wodzie).Przyklad XVIII. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej W sposób analogiczny do przykladu XVIIa, wy¬ chodzac z estru N-hydroksysukcynimidowego N- -benzyloksykarbonylo-1-fenyloalaniny i chlorowo¬ doru aminometylofosfonianu dwumetylowego uzy¬ skuje sie kwas [(N-benzyloksykarbonylo-1-fenylo- alanilo)amino]-metylofosfonowy o temperaturze topnienia 183—184°C (z rozkladem); [a] J° = —10,9° (c = U°/o w metanolu). b) Wlasciwa synteza 40 W sposób analogiczny do przykladu XVIIb, wyT chodzac z kwasu [(N-benzyloksykarbonylo-1-fenylo- alanilo)amino]-metylofosfbnowego uzyskuje sie kwas (1-fenyloalaniloamino)-metylofosfonowy o temperaturze topnienia 264—266°C (z rozkladem): 45 [a] d = +76,2° (c = 1% w wodzie).Przyklad XIX. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej W sposób analogiczny do przykladu XVIIa, wy¬ chodzac z estru N-hydroksysukcynimidowego N- 50 -benzyloksykarbonylo-1-leucyny i chlorowodorku aminometylofosfonianu dwumetylowego uzyskuje sie kwas [(N-benzyloksykarbonylo-l-leucylo)ami- no]-metylofosfonowy o temperaturze topnienia 129— —130°C (z rozkladem); [a] £° = —29,2° (c = l°/o w 55 wodzie). b) Wlasciwa synteza W sposób analogiczny do przykladu. XVIIb, wy¬ chodzac z kwasu [(N-benzyloksykarbonylo-1-leu- cylo)amino]-metylofosfonowego uzyskuje sie kwas 60 (1-leucyloamino)-metylofosfonowy o temperaturze topnienia 263—265°C (z rozkladem; [a] ^+62,2° (c = l°/o w wodzie).Przyklad XX. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej 65 W sposób analogiczny do przykladu XIIIa, wy-99 096 21 22 chodzac z 64,0 g estru N-hydroksysukcynimidowe¬ go N-benzyloksykarbonylo-1-alaniny i 35,1 g chlo¬ rowodorku aminometylofosfonianu dwumetylowegc uzyskuje sie 73,3 g [(N-benzyloksykarbonylo-1-ala- nilo)amino]-metylofosfonianu dwumetylowego w postaci oleju. Olej ten rozpuszcza sie w 350 cm8 metanolu i dziala sie nan za pomoca 40 cm8 5 n roztworu chlorowdoru w metanolu. Mieszanine te uwodornia sie nastepnie przez kilka godzin w tem- peratutrze pokojowej za pomoca wapna sodowego, w obecnosci 6 g 10-procentowego palladu na weg¬ lu drzewnym, az ustanie pochlanianie wodoru.Katalizator odsacza sie, a przesacz odparowuje sie pod próznia do objetosci 100 cm8. Po dodaniu 300 cm3 octanu etylu rozpoczyna sie krystalizacja, kora doprowadza sie do konca przez pozostawie¬ nie na noc w temperaturze 0°C. Substancje stala odsacza sie, przemywa kolejno mieszanina octa¬ nu etylu z metanolem i octanem etylu i nastepnie suszy pod próznia. Uzyskuje sie 40,9 g substancji stalej, która przekrystalizowuje sie z mieszaniny metanolu i octanu etylu, uizyskujac 40,5 g chloro¬ wodorku (l-alaniloamino)-metylofosfonianu dwu- metylowego o temperaturze topnienia 168—170°C (z rozkladem); [a] ™ = —5,05° (c = l°/o w wodzie).Miesza sie 24,65 g chlorowodorku (1-alaniloami- no)-metylofosfonianu dwumetylowego i 32,0 g estru N-hydroksysukcynimidowego N-benzyloksy- karbonylo-1-alaniny w 200 cm8 suchego dwumety- loformamidu, wkraplajac 14 cm8 suchej trójetylo- aminy w temperaturze 20°C. Mieszanine te miesza sie przez noc, po czym chlorowolrek trójetyloami- ny odsacza sie i przemywa niewielka iloscia dwu- etyloformamidu. Przesacz odparowuje sie pod próz¬ nia pompy olejowej, do pozostalosci dodaje sie 150 cm8 wody i nastepnie ekstrahuje czteroma por¬ cjami chloroformu po 125 cm8. Polaczone warstwy chloroformowe przemywa sie 20-procentowym roz¬ tworem weglanu potasu, oddziela i suszy nad siar¬ czanem sodu. Siarczan sodu odsacza sie, przesacz odparowuje sie najpierw pod próznia pompy wod¬ nej, a nastepnie pod próznia pompy olejowej, po czym pozostalosc przenosi sie do 100 cm8 octanu etylu. Dodaje sie okolo 100 cm8 eteru do slabego zmetnienia, przy którym rozpoczyna sie krystali¬ zacja. Pozostawia sie na noc w lodówce, po czym substancje stala odsacza sie, przemywa kolejno mieszanina octanu etylu i eteru (1:1) i eterem, a nastepnie suszy pod próznia. Przez krystalizacje z 200 cm8 wrzacego octaniK etylu z dodatkiem 200 cm8 eteru uzyskuje sie 27,8 g [(N-benzyloksy- karbonylo-l-alanilo-l-alanilo)amino]-metylofosfo- nianu dwumetylowego o temperaturze topnienia 106—108°C (z rozkladem); [a]£° = —37,4° (c = 1% w lodowatym kwasie octowym). b) Wlasciwa synteza Miesza sie 4,05 g [(N-benzyloksykarbonylo-1-ala- nilo-1- alanilo)amino]- metylofosfonianu dwumetylo¬ wego w 14 cm8 roztworu 35% wagowo-objetoscio- wych bromowodoru w lodowatym kwasie octowym przez 3 godziny. Dodaje sie 100 cm8 eteru i mie¬ szanine te miesza przez, kilka minut, a nastep¬ nie odstawia. Górna warstwe eterowa dekantuje sie, a na gumowata pozostalosc dziala sie w po¬ dobny sposób dwiema dalszymi porcjami eteru po 50 cm8. Pozostalosc rozpuszcza sie w 15 cm8 me¬ tanolu i dodaje sie 2,5 cm8 tlenku propylenu. Sub¬ stancja stala wydziela sie prawie natychmiast. Mie- szanine wstawia sie na godzine do lodówki, przesa¬ cza i nastepnie przemywa sie sbustancje stala me¬ tanolem i suszy pod próznia. Po przekrystalizo- waniu z mieszaniny wody i etanolu uzyskuje sie 1,91 g kwasu (l-alanilo-l-alaniloamino)-metylofos- • io fonowego o temperaturze topnienia 280—281°C (z rozkladem); [a]^°=^l0,0° (c = 1% w wodzie).Przyklad XXI. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej W sposób analogiczny do przykladu XXa, wy¬ chodzac z estru N-hydroksysukcynimidowego N- -benzyloksykarbonylo-1-leucyny i chlorowodorku (i-alanyloamino)-metylofosfonianu dwumetylowe¬ go, uzyskuje sie [(N-benzyloksykarbonylo-1-leucy- lo-l-alanilo)amino]-metylofosfonian dwumetylowy o o temperaturze topnienia 117—119 C (z rozkladem); [a]20 = -^42,55° (c = 1% w metanolu). b) Wlasciwa synteza W sposób analogiczny do przykladu XXb, wy- chodzac z [(N-benzyloksykarbonylo-1-leucylo-l-ala- nilo)aminol-metylofosfonianu dwumetylowego, u- zyskuje sie kwas (1-leucylo-l-alaniloamino)-mety¬ lofosfonowy o temperaturze topnienia 263—265° (z rozkladem); [ Przyklad XXII. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej W sposób analogiczny do przykladu XXa. wy¬ chodzac z estru N-hydroksysukc^nimidowego N- -benzyloksykarbonylo-1-alaniny i chlorowodorku (1-leucyloamino)-metylofosfonianu dwumetylowego. uzyskuje sie [(N-benzyloksykarbonylo-l-alanilo-1- -leucylo)amino]-metylofosfonian dwumetylowy o temperaturze topnienia 163—165°C (z rozkladem); [a] ™ = —51,6° (c=l°/o w metanolu). 40 b) Wlasciwa synteza W sposób analogiczny do przykladu XX b, wy¬ chodzac z [(N-benzyloksykarbonylo-1-alanilo-l-le- ucylo)amino]-metylofosfonianu dwumetylowego, uzyskuje sie kwas (l-alanilo-l-leucyloamino)-me- 45 tylofosfonowy o temperaturze topnienia 263— 264° C (z rozkladem); [a]£°= —23,4° (c=l°/o w wodzie).Przyklad XXIII. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej 50 W sposób analogiczny do, przykladu XX a, lecz stosujac ester 2,4,5-trójchlorofenylowy N-benzylo- ksykarbonylo-1-alaniny zamiast estru N-hydroksy¬ sukcynimidowego, uzyskuje sie [(N-benzyloksykar- bonylo-l-alanilo-1- alanilo)aminol- metylofosfonian 55 dwumetylowy o temperaturze topnienia 106—108°C (z rozkladem); [a] £° = —36,7° (c=l€/o w lodowa¬ tym kwasie octowym). b) Wlasciwa synteza W sposób analogiczny do przykladu XX b, wy¬ chodzac z [(N-benzyloksykarbonylo-1-alanilo-l-ala- nilo)amino]-metylofosfonianu dwumetylowego, u- zyskuje sie kwas (l-alanilo-l-alaniloaminy)-mety- lofosfonowy o temperaturze topnienia 281—282°C 65 (z rozkladem); [a]*} = —39,8° (c=l°/o w wodzie).^ /\ 99 096 23 24 Przyklad XXIV. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej W sposób analogiczny do pierwszej czesci przy¬ kladu XX a, wychodzac z estru N-hydroksysukcy- nimidowego N-benzyloksykarbonylo-1-alaniny i chlorowodorku aminometylofosfonianu dwumetylo- weko uzyskuje sie chlorowodorek (1-alaniloamino)- -metylofosfonianu dwumetylowego. b) Wlasciwa synteza Miesza sie 4,93 g chlorowodorku (1-alaniloami- no)-metylofosfonianu dwumetylowego w 27 cm3 -procentowego roztworu bromowodoru w lodo¬ watym kwasie octowym przez 3 godziny. Miesza¬ nine te przerabia sie w analogiczny sposób jak w przykladzie XIII b. Uzyskuje sie 3,04 g kwasu (l-alaniloamino)-metylofosfonowego o temperaturze topnienia 294—295°C (z rozkladem); [a]£° = +30,3° (c= l°/o w wodzie).Przyklad XXV. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej Rozpuszcza sie 139,7 g (0,5 mola) chlorowodorku 1-benzyloaminoetylofosfonianu dwumetylowego w 1000 cm8 metanolu. Roztwór ten uwodornia sie w temperaturze pokojowej pod cisnieniem atmosfe¬ rycznym w obecnosci 15 g 10-procentowego palla¬ du na weglu drzewnym przez kilka godzin, az ustanie pochlanianie wodoru. Katalizator odsacza sie, a przesacz odparowuje sie pod próznia. Pozo¬ stalosc — chlorowodorek 1-aminoetylofosfonianu dwumetylowego — rozpuszcza sie w 500 cm8 su¬ chego dwumetyloformamidu, po czym dodaje sie 160 g (0,5 mola) estru N-hydroksysukcynimidowego N-benzjloksykarbonylo-1-alaniny. Mieszajac i u- trzymujac temperature ponizej 0°C, wkrapla sie 70 cm8 suchej trójetyloaminy. Mieszanine te miesza sie nastepnie przez noc w temperaturze pokojowej.W sposób analogiczny do przykladu XIII a uzys¬ kuje sie osad, z którego, przy uzyciu 600 cm8 su¬ chego eteru uzyskuje sie 72,5 g (lS)-l-[(N-benzylo- ksykarbonylo-l-alanilo)amino]-etylofosfonianu dwu¬ metylowego o temperaturze topnienia 134—135°C z rozkladem); [a]£°= +14,9° (c=l°/o w metanolu.Przez odparowanie lugów macierzystych uzyskuje sie okolo 100 g gumowatej pozostalosci, skladaja¬ cej sie glównie z odpowiedniego izomeru R. b) Wlasciwa synteza Na 100 g gumowatej pozostalosci, uzyskanej we¬ dlug punktu a, dziala sie przez 5 godzin w tempe¬ raturze pokojowej 45-procentowym roztworem bro¬ mowodoru w lodowatym kwasie octowym w ilosci 250 cm8. Nastepnie dodaje sie mieszajac 750 cm8 eteru, mieszanie przerywa sie i dekantuje sie eter. Postepowanie to powtarza sie przy uzyciu dwóch dalszych porcji eteru po 250 cm8. Pozosta¬ losc rozpuszcza sie w 250 cm8 metanolu i do uzys¬ kanego roztworu dodaje sie roztwór 50 cm3 tlenku propylenu w 50 cm8 metanolu. Po kilku godzinach powstaly osad odsacza sie i przemywa metanolem i eterem. Produkt suszy sie do stalej wagi uzysku¬ jac 46,1 g zwiazku o temperaturze topnienia 283— 285°C (z rozkladem). Przez krystalizacje z miesza¬ nin wody i etanolu uzyskuje sie 36,5 g kwasu (lR)-l-(l-alaniloamino)-etylofosfonowego o tempe¬ raturze topnienia 295—296°C (z rozkladem); [a] ™ = .— 46,3° (c=lD/o w wodzie).Przyklad XXVI. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej W sposób analogiczny do przykladu XIII a, wy¬ chodzac z estru N-hydroksysukcynimidowego i N- -benzyloksykarbonylo-1-alaniny i chlorowodorku 1-aminobenzylofosfonianu dwumetylowego, uzysku¬ je sie mieszanine izomerów. W wyniku chromato¬ grafii na silikazelu z mieszanina izopropanolu i octanu etylu jako eluentem, a nastepnie — krysta¬ lizacji z mieszaniny octanu etylu i eteru, wydziela sie (lS)-l-[(N-benzyloksykarbonylo)-l-alanilo)ami- no]-benzylofosfonian dwumetylowy o temperaturze topnienia 103—105°C; [a] g = -^46,6° (c=l*/o w me¬ tanolu); oraz (lR)-l-[(N-benzyloksykarbonylo-l-ala- nilo)amino]-, benzylofosfonian dwumetylowy o tem¬ peraturze topnienia 120—122°C; [a] ™ = +12,3° (c= l°/o w metanolu). b) Wlasciwa synteza W sposób analogiczny do przykladu XIII b, wy¬ chodzac z (lR)-l-[(N-benzyloksykarbonylo-l-alani- lo)amino]-benzylofosfonianu dwumetylowego, uzys¬ kuje sie kwas (lR)-l-(l-alaniloamino)-benzylofos- fonowy o temperaturze topnienia 251—252°C (z roz¬ kladem); [a]^°= +69^° (c=l% w wodzie).Przyklad XXVII. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej Rozpuszcza sie 100 g gumowatej substancji, u- zyskanej wedlug przykladu XXV a, w 500 cm8 metanolu zawierajacego 0,3 mola chlorowodoru.Roztwór ien uwodornia sie w temperaturze poko¬ jowej pod cisnieniem atmosferycznym w obecnosci 8 g 10-procentowego palladu na weglu drzewnym, az ustanie pochlanianie wodoru. Katalizator odsa- czat sie, a przesacz odparowuje sie pod próznia i pozostalosc rozciera sie z acetonem. Substancje stala odsacza sie, przemywa acetonem i suszy pod próznia. Po przekrystalizowaniu z mieszaniny me¬ tanolu i eteru uzyskuje sie 42 g chlorowodorku (lR)-l-(l-alaniloamino)-etylofosfonianu dwumetylo¬ wego o temperaturze topnienia 195—198°C (z roz¬ kladam); [a]£°= —51,1° (c=l»/» w wodzie).W sposób analogiczny do przykladu XIII a, wy¬ chodzac z 13 g chlorowodorku (lR)-l-(l-alanilo- amino)-etylofosfonianu dwumetylowego i 16 g es¬ tru N-hydroksysukcynimidowego N^benzylioksykar- bonylo-1-alaniny, uzyskuje sie 16 g (lR)-l-[(N-ben- zyloksykarbonylo-l-alanilo-alanilo)amino]-etylofos- fonianu dwumetylowego o temperaturze topnienia 149—151°C (z rozkladem); [a]£°= —65,5° (c=Wo w metanolu). b) Wlasciwa synteza W sposób analogiczny do przykladu XIII b, wy¬ chodzac z (lR)-l-[(N-benzyloksykarbonylo-l-alani- 1o -1 - alanilo)amino] - etylofosfonianu dwumetylowe go, uzyskuje sie kwas (lR)-l-(l-alanilo-l-alanilo- amino)-etylofosfonowy o temperaturze topnienia 279—280°C (z rozkladem); [ w wodzie).Przyklad XXVIII. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej W sposób analogiczny do przykladu, XXVII a, 40 45 50 55 6099 096 26 wychodzac z chlorowodorku (lR)-l-(l-alaniloami- no)-etylofosfonianu dwumetylowego i estru N-hy- diroksysukcynimidowego N-benzyloksykarbonylogli- cyny, uzyskuje sie (lR)-l-[(N-benzyloksykarbonylo- -glicylo-l-alanilo)amino]etylofosfonian dwumetylo- wy w postaci oleju w widmie RMJ zgodnym z przewidywanym. b) Wlasciwa synteza W sposób analogiczny do przykladu XIII b, wy¬ chodzac z (lR)-l-I(N-benzyloksykarbonylo-glicylo- -l-alanilo)amino] -etylofosfonianu dwumetylowego, uzyskuje sie kwas (lR)-l-(glicylo-l-alaniloamino)- -etylofosfonowy o temperaturze topnienia 289— 291°C (z rozkladem); [a]£° = —93,7° (c=l°/o w wo¬ dzie).Przyklad XXIX. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej W sposób analogiczny do przykladu XXVII a, wychodzac z chlorowodorku (lR)-l-(l-alaniloami- no)-etylofosfonianu dwumetylowego i estru N-hy- droksysukcynimidowego N-benzyloksykarbonylo-1- -proliny, uzyskuje sie (lR)-l-[(N-benzyloksykarbo- nylo-l-prólilo-l-alanilo)amino]-etylofosfonian dwu- metylowy w postaci oleju o widmie RMJ zgod¬ nym z przewidywanym. b.) Wlasciwa synteza W sposób analogiczny do przykladu XIII b, wy¬ chodzac z (lR)-l-[(N-benzyloksykarbonylo-l-proli- lo-l-alanilo)amino]-etylofosfonianu dwumetylowe¬ go, uzyskuje sie pólwodzian kwasu (lR)-l-(l-pro- lilo-1-alaniloamino)-etylofosfonowego o temperatu¬ rze topnienia 263—265°C (z rozkladem); [a] £° = —101,7° (c = l% w wodzie).Przyklad XXX. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej W sposób analogiczny do przykladu XXVII, wy¬ chodzac z (lR)-l-[(N-benzyloksykarbonylo-l-alani- lo-l-alanilo)amino]-etylofosfonianu dwumetylowe¬ go, uzyskuje sie gumowaty chlorowodorek (1R)-1- -(l-alanilo-l-alaniloamino)-etylofosfonianu dwume¬ tylowego. Ten ostatni zwiazek poddaje sie reakcji z estrem N-hydroksysukcynimidowym Nj-benzylo- ksykaorbonyloglicyny w sposób analogiczny do przykladu XIII a, uzyskujac (lR)-l-[(N-benzylo- ksykarbonyloglicylo-1- alanilo- l-alanilo)amino]ety- lofosfonian dwumetylowy o temperaturze topnie¬ nia 162—164°C (z rozkladem); [a]£° = —55° (c=l»/o w etanolu). b) Wlasciwa synteza W sposób analogiczny do przykladu XIII b, wy¬ chodzac z (lR)-l-[(N-benzyloksykarbonyloglicylo-l- alanilo-l-alanilo)amino]-etylofosfonianu dwumetylo¬ wego, uzyskuje sie kwas (lR)-l-(gliicylo-l-alanilo- -1-alaniloamino)-etylofosfonowy o temperaturze topnienia 314—316°C (z rozkladem); [a]£° = —97,5° (c=l°/o win wodorotlenku sodu).Przyklad XXXI. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej W sposób analogiczny do przykladu XXX a, wychodzac z chlorowodorku (IR)-l-(l-alanilo-l- alaniloamino)-etylofosfonianu dwumetylowego i estru N-hydroksysukcynimidowego N-benzyloksy- karbonylo-1-proliny, uzyskuje sie (lR)-l-[(N-ben- zylokisykarbonylo-l-prolilo-l-alanilo-l-alanilo)ami- no]-etylofosfonian dwumetylowy o temperaturze topnienia 181—183°C (z rozkladem); [a]*,0 = —100,3° (c=l°/o w metanolu). b) Wlasciwa synteza t W sposób analogiczny do przykladu XIII b, wy¬ chodzac z (lR)-l*[(N-benzyloksykarbonylo-l-proli- lo-l-alanilo-alanilo)amino] -etylofosfonianu dwume¬ tylowego, uzyskuje sie kwas (lR)-l-(l-prolilo-l-ala- nilo-l-alaniloamino)-etylofosfonowy o temperatu¬ rze topnienia 305—306°C (z rozkladem); [a]£° = = —134,4° (c = l»/o w wodzie).Przyklad XXXII. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej W sposób analogiczny do przykladu XXVII a, wychodzac z (lR)-l-[(N-benzyloksykarbonylo-glicy- lo-l-alanilo)amino] -etylolofosfonianu dwumetylo¬ wego, uzyskuje sie chlorowodorek (lR)-l-(glicylo- -1-alaniloamino)-etylofosfonianu dwumetylowego.Ten ostatni zwiazek poddaje sie reakcji z estrem N-hydroksysukcynimidowym N-benzyloksykarbony- loglicyny w sposób analogiczny do przykladu XIII a, uzyskujac (lR)-l-[(N-benzyloksykarbonyloglicy- lo-glicylo-l-alanilo)amino] -etylofosfonian dwume- tylowy o temperaturze topnienia 124—127°C (z roz¬ kladem); [a]£° = —56,6° (c=l»/o w metanolu). b) Wlasciwa synteza W sposób analogiczny do przykladu XIII b, wy¬ chodzac z (lR)-l-[(N-benzyloksykarbonyloglicylo- -l-alanilo)amino]-etylofosfonianu dwumetylowego, uzyskuje sie kwas (lR)-l-(glicylo-glicylo-l-alani- loamino)-etylofosfonowy o temperaturze topnienia 288—289°C (z rozkladem); [a]*,0 = —61,5° (c= l% w 0,1 n wodorotlenku sodu).Przyklad XXXIII. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej W sposób analogiczny do przykladu II a, przez reakcje kwasu (lR,S)-l-aminoetylofosfonowego z 4o mieszanym bezwodnikiem uzyskanym z N-benzy- loksykarbonyloglicyny i chloromrówczanu izobu- tylu uzyskuje sie sól benzyloaminowa kwasu (1R,S)- -l-[(N-benzyloksykarbonylo-glicylo)amino]-etylofos- fonowego o temperaturze topnienia 204—206°C (z rozkladem).Przeprowadza sie 2,1 g tego ostatniego zwiazku w wolny kwas przez wymiane jonowa. Uzyskany kwas miareczkuje *sie (+)-a-metylobenizyloamina do pH=4,0, odparowuje, a nastepnie ponownie od¬ parowuje z metanolem. Pozostalosc krystalizuje sie z mieszaniny 10 cm8 metanolu i 0,5 cm8 wody w temperaturze 0°C, uzyskujac 0,85 g surowej soli (+)- nienia 202—203°C (z rozkladem). Przez krystali¬ zacje z mieszaniny butanolu i wody uzyskuje sie sól (+)-a-metyiobenzyloaminowa kwasu (1R)-1- -[(N-benzyloksykarbonylo-glicylo)amino]-etylofos- fonowego o temperaturze topnienia 203—204°C (z rozkladem); [a] ™ = —14,8° (c=0,9% w wodzie). 60 b) Wlasciwa synteza W sposób analogiczny do przykladu Ib, wycho¬ dzac z soli (+)-a-metylobenzyloaminowej kwasu (lR)-l-[(N-benzyloksykarbonylo-glicylo)amino]-ety- lofosfonowego, uzyskuje sie kwas (lR)-l-glicylo- 65 amino-etylofosfonowy o temperaturze topnienia99 096 27 28 277—280°C (z rozkladem); [a]g=—69,6° (c=l°/o w wodzie).Przyklad XXXIV. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej Miesza sie 2,5 g (20 miiimoli) kwasu (lR)-l-ami- noetylofosfonowego w 5 cm8 wody w temperatu¬ rze 0°C, dodajac 5,6 cm8 (40 miiimoli) trójetylo- aminy i 10 cm8 dwumetyloformamidu. Dodaje sie 'w jednej porcji 7,65 g (25 miiimoli) stalego estru N-hydroksysukcynimidowego N-benzyloksykarbo- loglicyny. Mieszanine te miesza sie przez 3 godzi¬ ny w temperaturze 0°C, a nastepnie przez 16 go¬ dzin w temperaturze pokojowej. Mieszanine prze¬ rabia sie dalej w sposób analogiczny do podanego w przykladzie XI a. Uzyskuje sie 4,3 g soli benzy- loaminowej kwasu (lR)-l-[(N-benzyloksykarbony- lo-glicylo)amino]-etylofosfonowego o temperaturze topnienia 198—200°C (z rozkladem); [ (c = l°/o w wodzie). b) Wlasciwa synteza W sposób analogiczny do przykladu Ib, wycho¬ dzac z soli benzyloaminowej kwasu (1R)-1-[(N- benzyloksykarbonylo-glicylo)amino]-etylofosfono- wego, uzyskuje sie kwas (lR)-l-glicyloamino-ety- lofosfonowy o temperaturze topnienia 279—281°C (z rozkladem); [ Przyklad XXXV. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej Miesza sie 0,88 g (7,0 milimola) kwasu (1R)-1- -aminoetylofosfonowego w 100 cm8 wody w tem¬ peraturze 5°C, dodajac 1,41 g (14 miiimoli) trój- etyloaminy i 100 cm8 etanolu. Dodaje sie 2,42 g (7,0 miiimoli) stalego estru N-hydcroksysukcynimi- dowego N-benzyloksykarbonylo-1-proliny i przemy¬ wa za pomoca 50 cm8 etanolu. Mieszanine te mie¬ sza sie w temperaturze 0°C przez 2 godziny, a na¬ stepnie przez 72 godziny w temperaturze pokojo¬ wej. Mieszanine te przerabia sie dalej w zasadzie w taki sam sposób, jak podany w przykladzie XI a., Po przekrystalizowaniu z mieszaniny metanolu i eteru uzyskuje sie 2,3 g soli benzyloaminowej kwasu (lR)-l-[(N-benzyloksykarbonylo-lrprolilo)a- mino]-etylofosfonowego o temperaturze topnienia 206—209°C (z rozkladem); [a]£0 = —53,1° (c=0,6°/o w lodowatym kwasie octowym). b) Wlasciwa synteza Dodaje sie 2,3 g soli benzyloaminowej kwasu (1R)-1-[(N- benzyloksykarbonylo-1- prolilo)amino]- etylofosfonowego do mieszanejgo 45-procentowego roztworu bromowodoru w lodowatym i przemywa za pomoca 2,5 cm8 lodowatego kwasu octowego.Mieszanine te miesza sie przez 6 godzin w tempe¬ raturze pokojowej, a nastepnie dodaje sie miesza¬ jac 75 cm8 eteru. Warstwe górna dekantuje sie, a do pozostalosci dodaje sie znowu 75 cm8 eteru.Do uzyskanego ciala stalego w postaci granulek dodaje sie roztwór 5 cm8 tlenku propylenu w cm8 metanolu. Po kilku godzinach odsacza sie osad, przemywa sie go metanolem i eterem i su¬ szy. Przez krystalizacje z mieszaniny wody i eta¬ nolu uzyskuje sie 0,39 g kwasu (lR)-l-l(l-prolilo- amino-etylofbsfonowego o temperaturze topnienia 291^293°C (z rozkladem); [a] g = —92,3° (c=0,5°/o w wodzie).Przyklad XXXVI. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej W sposób analogiczny do przykladu XXXIV a, wychodzac z esltru N-hydroksysukcynimidowego N2,N6-dwu(benzyloksykarbonyló)-l-lizyny uzyskuje sie kwas (lRJ-l-RN^N^dwuJbenzyloksykarbonylo- -1-lizylo)amino]-etylofosfonowy o temperaturze topnienia 195—197°C (z rozkladem); [a]£,° = —17,56 (c=0,5°/o w etanolu). b) Wlasciwa synteza W sposób analogiczny do przykladu I b, wycho¬ dzac z kwasu (lR)-l-[(N2,N6-dwu)benzyloksykarbo- nylo-l-lizylo)amino]-etylofosfonowego, uzyskuje sie (do ulepszonej krystalizacji) kwasny szczawian kwasu (lR)-l-(l-lizyloamino)-etylofosfonowego o temperaturze topnienia 265° (z rozkladam); [a] ^ = —10,4° (c=0,5°/o w wodzie).Przyklad XXXVII. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej W sposób analogiczny do przykladu XXXIV a, wychodzac z estru N-hydroksysukckynimidowego N-benzyloksykarbonylo-1-leucyny, uzyskuje sie sól benzyloaminowa kwasu (lR)-l-[(N-benzyloksykar- bonylo-l-leucylo)amino]-etylofosfonowego o tempe¬ raturze topnienia 228—230°C (z rozkladem); [a] JJ = —32,0° (c=0,5°/o w lodowatym kwasie octowym). b) Wlasciwa synteza W sposób analogiczny do przykladu I b, wy- chodzac z soli benzyloaminowej kwasu (1R)-1-[(N- -benzyloksykarbonylo-l-leucylo)amino] -etylofosfo¬ nowego, uzyskuje sie kwas (lR)-l-(l-leucynoamino)- -etylofosfonowy o temperaturze topnienia 238— 240°C (z rozkladem); [a]£°= —14,2° (c=0,5% w wodzie).Przyklad XXXVIII. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej W sposób analogiczny do przykladu II a, wy¬ chodzac z N-benzyloksykarbonylo-1-waliny, N-ety- 40 lomorfoliny i kwasu (lR)-l-aminoetylofosfonowego, uzyskuje sie sól benzyloaminowa kwasu (1R)-1- -[(N-benzyloksykarbonylo-l-walilo)aminol-etylofos¬ fonowego o temperaturze topnienia 251—252°C (z rozkladem); [a] £°= —25,4° (c=0,5% w lodowatym kwasie octowym). b) Wlasciwa synteza W sposób analogiczny do przykladu XXXV "b, wychodzac z soli benzyloaminowej kwasu (1R)-1 -[(N-benzyloksykarbonylo-l-walilo)amino]-etylofos- 50 fonowego, uzyskuje sie kwas (lR)-l-(l-waliloami- no)-etylofosfonowy o temperaturze topnienia 276— 277°C (z rozkladem); [a] JJ = —9,3° (c=0,5°/o w wodzie).Przyklad XXXIX. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej W sposób analogiczny do przykladu XXXIV a, wychodzac z estru N-hydroksysukcynimidowego N-benzyloksykarbonylo-1-fenyloalaniny, uzyskuje 60 sie kwas (lR)-l-[(N-benzyliksykarbonylo-l-fenylo- alanilo)amino]-eitylofosfonowy o temperaturze top¬ nienia 212—215°C (z rozkladem); [a] £° = —16,3° (c=0,5% w etanolu). b) Wlasciwa synteza 65 W sposób analogiczny do przykladu I b, wy- 5529 99 096 Chodzac z kwasu (lR)-l-[(N-benzyloksykarbonylo- -l-fenyloalanilo)amino]-etylofosfonowego, uzyskuje sie kwas (1-fenyloalaniloamino)-etylofosfonowy o temperaturze topnienia okolo 254°C (z rozkladem): [a]£° = —22,3° (c=0,5% w wodzie).Przyklad XL. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej W sposób analogiczny do przykladu VII a, lecz z zastosowaniem wymiany jonowej w mieszaninie metanolu i wody, wychodzac z estru N-hydroksy¬ sukcynimidowego N-benzyloksykarbonylo-1-fenylo- alaniny, uzyskuje sie sól benzyloaminowa kwasu [(N-benzyloksykarbbnylo-1-fenyloalanilo-l-alanilo)- -amino]-metylofosfonowego o temperaturze topnie¬ nia 233—234°C (z rozkladem); [ =0,6°/o w lodowatym kwasie octowym). b) Wlasciwa synteza W sposób analogiczny do przykladu VII b, wy¬ chodzac z soli benzyloaminowej kwasu [(N-benzy- loksykarbonylo-1- fenyloalanilo-1- alanilo)amino]- metylofosfonowego, uzyskuje sie kwas (l-fenylo- alanilo-l-alaniloamino)-metylofosfonowy o tempe*- raturze toponienia 262—264°C (z rozkladem); JJ = —9,6° (c=0,5% w wodzie).Przyklad XLI. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej W sposób analogiczny do przykladu VII a, lecz przeprowadzajac wymiane jonowa w metanolu, u- zyskuje sie, wychodzac z estru N-hydroksysukcy-_ nimidowego N-benzyloksykarbonylo-1-fenyloalani- r»y i kwasu (1-fenyloalaniloamino)-metylofosfono¬ wego kwasu [(N-benzyloksykarbonylo-1-fenyloalani- lo-l-fenyloalanilo)amino]-metylofosfonowy o tempe¬ raturze topnienia 200—210°C (z rozkladem). b) Wlasciwa synteza W sposób analogiczny do przykladu VII b, wy¬ chodzac z kwasu [(N-benzyloksykarbonylo-1-feny- Ioalanilo-l-fenyloalanilo)-amino]-metylofosfonowe- go, uzyskuje sie kwas (1-fenyloalanilo-l-fenyloala- nilamino)-metylofosfonowy o temperaturze topnie¬ nia 275—277°C (z rozkladem); [a]*0 = +10,4° (c= =0,2% Win wodorotlenku sodu).Przyklad XLII. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej W sposób analogiczny do przykladu VII a, lecz przeprowadzajac wymiane jonowa w mieszaninie metanolu i wody, uzyskuje sie, wychodzac z estru N-hydroksysukcynimidowego N-benzyloksykarbony- lo-1-alaniny i kwasu (l-fenyloalaniloamino)-mety- lofosfonowego, sól benzyloaminowa kwasu [(N-ben- 2yloksykairbonylo-1-alanilo-l-fenyloalanilo)amino]- metylofosfonowego o temperaturze topnienia 232— 234°C (z rozkladem); [a] ™ = +3,0° (c=0,6°/o w lo¬ dowatym kwasie octowym). b) Wlasciwa synteza ^ W sposób analogiczny do przykladu VII b, wy¬ chodzac z soli benzyloaminowej kwasu [(N-benzy- loksykarbonylo-1- alanilo-1- fenyloalanino)amino]- -metylofosfonowego, uzyskuje sie kwas (1-alani- lo-l-fenyloalaniloamino)-metylofosfonowy o tempe¬ raturze topnienia 278—280°C (z rozkladem); [a]™ = +8,6° (c=0,54°/o win wodorotlenku sodu).Przyklad XLIII. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej W sposób analogiczny do przykladu XXXIV a, lecz przeprowadzajac wymiane jonowa w miesza- ninie etanolu i wody, uzyskuje sie, wychodzac z estru N-hydroksysukcynimidowego N-benzyloksy- karbonylo-1-fenyloalaniny i kwasu (lR)-l-(alanilo- amino)-etylofosfonowego, kwasu (lR)-l-[(N-benzy- loksykarbonylo-l-fenyloalanilo-l-alanilo)amino]-e- tylofosfionowy o temperaturze topnienia 220—221°C (z rozklalem); [a]£°= —27,1° (c=l,l°/o w lodowa¬ tym kwasie octowym). b) Wlasciwa synteza W sposób analogiczny do przykladu XXXV b, wychodzac z kwasu (lR)-l-[(N-benzyloksykarbony- lo-l-fenyloalanilo-l-alanilo)amino]-etylofosfonowe¬ go, uzyskuje sie kwas (lR)-l-(l-fenyloalanilo-l-ala- niloamino)-etylofosfonowy o temperaturze topnie¬ nia 285—287°C (z rozkladem); [a] JJ = —28,1° (c= =0,5% win wodorotlenku sodu).Przyklad XLIV. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej W sposób analogiczny do przykladu II a, lecz przeprowadzajac wymiane jonowa w eterze nafto¬ wym zamiast w toluenie i mieszaninie metanolu i wody, uzyskuje sie, wychodzac z N-benzyloksy- karbonylo-1-waliny i kwasu (lR)-l-(l-alaniloami- no)-etylofosfonowego, sól benzyloaminowa kwasu (lR)-l-[(N-benzyloksykarbonylo-l-walilo-l-alanilo)- amino]-etylofosfonowego o temperaturze topnienia 250—251°C (z rozkladem); [a]'g=—47,2° (c=l% w lodowatym kwasie octowym). b) Wlasciwa synteza W sposób analogiczny do przykladu XXXV b, wychodzac z soli benzyloaminowej kwasu (1R)-1- -[(N-benzyloksykarbonylo-l-walilo-l-alanilo)amino)- -etylofosfonowego, uzyskuje sie kwas (lR)-l-(l- -walilo-l-aianiloamino)-etylofosfonowy o tempera- 40 turze topnienia 263—265°C (z rozkladem); [a]JJ = —44,6° (c=0,5*/o w wodzie).Przyklad XLV. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej W sposób analogiczny do przykladu XXXV a, 45 wychodzac z estru N-hydroksysikcynimidowego N- -benzyloksykarbonylo-1-alaniny i kwasu (lR)-l-(l- -alanilo-1-alaniloamino)-etylofosfonowego, uzysku¬ je sie kwas (lR)-l-t(N-benzyloksykarbonylo-l-ala- nilo-1- alanilo-1- alanilo)amino]- etylofosfonowy o 50 temperaturze topnienia 255—257°C (z rozkladem); [a]p = —62,0° (c=0,4% w lodowatym kwasie octo¬ wym). b) Wlasciwa synteza W sposób analogiczny do przykladu XXXV b, wychodzac z kwasu (lR)-l-[(N-benzyloksykarbony- lo-l-alanilo-l-alanilo-l-alanilo)amino]-etylofosfono¬ wego, uzyskuje sie kwas (lR)-l-(l-alanilo-l-alani^ lo-1-alaniloamino)-etylofosfonowy o temperaturze 60 topnienia 312—313°C (z rozkladem); [a] JJ = —10ló (c=0,53D/o win wodorotlenku sodu).Przyklad XLVI. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej W sposób analogiczny do przykladu XLV a, wy- 65 chodozac z estru N-hydroksysukcynimidowego N- 5531 99 096 32 -benzyloksykarbonylo-1-alaniny i kwasu (1R)-1- -(l-alanilo-l-alanilo-l-alanitoamino)-etylofosfóno- wego, uzyskuje sie wolny kwas przez zakwaszenie i bez uciekania sie do wymiany jonowej. Wolny kwas odsacza sie, przemywa woda i suszy, uzys¬ kujac czysty produkt, a mianowicie kwas (1R)- -l-[(N-benzyloksykarbonylo-l-alanylo-l-alanylo-l- -alanylo-l-alanylo)amino]-etylofosfonowy o tempe¬ raturze topnienia 270—275°C (z rozkladem); [a]^ = = —71,7° (c=0,54°/o win wodorotlenku sodu). b) Wlasciwa synteza W sposób analogiczny do przykladu XL b, wy¬ chodzac z kwasu (lR)-l-[(N-benzyloksykarbonylo-l- -alanylo-l-alanylo-a-alanylo-a-alanylo)amino]-ety- lofosfonowego, uzyskuje sie kwas (lR)-l-(l-alani- lo-l-alanilo-l-alaniloamino)-etylofosfonowy o tem¬ peraturze topnienia 317—319°C (z rozkladem); Mt? = —114° (c=0,51°/o w In wodorotlenku sodu).Przyklad XLVII. a) Wytwarzanie substancji wyjsciowej W isposób analogiczny dio przykladu XI a, wycho¬ dzac z estru N-hydroksysukcynimidowego N-ben- zyloksykarbonylo-1-alaniny i kwasu (IR.S)-l-ami- no-2-fenylo-etylofosfonowego, uzyskuje sie miesza¬ nine diastereoziomerów kwasu (lR,S)-l-[(N-benzy- loksykarbonylo-l-alanylo)amino]-2-fenylo-etylofos- fonowego. Mieszanine te rozdziela sie przez prze¬ prowadzenie w sole benzyloaminowe i krystaliza¬ cje z wody. Uzyskuje sie sól benzyloaminowa kwasu (lR)-l-[(N-benzyloksykarbonylo-l- alanilo)a- mino]-2-fenylo-etylofosfonowego o temperaturze topnienia 223—226°C (z rozkladem); [a] £° = -^16,5° (c=0,53°/o w lodowatym kwasie octowym). b) Wlasciwa synteza W sposób analogiczny do przykladu I b, lecz przeprowadzajac wymiane jonowa w metanolu, u- zyskuje sie, wychodzac z soli benzyloaminowej kwasu (lR)-l-[(N-benzyloksykarbonylo-l-alanilo)a- mino]-2-fenylo-etylofosfonowego, kwas (lR)-l-(l- -alaniloamino)-2-fenylo-etylofoisfonowy o tempera¬ turze topnienia 250—260°C (z rozkladem); [a]£° = = --40,3° (c=0,2lP/o w wodzie). PL