PL227204B1 - Zastosowanie 3-metylo-1-n-propoksybutanu do wytwarzania kompozycji zapachowych - Google Patents

Description

Przedmiotem wynalazku jest zastosowanie 3-metylo-1-n-propoksybutanu jako środka zapachowego i składnika kompozycji zapachowej.

Rozwój chemii w XIX i XX wieku objął swoim zasięgiem również chemię substancji zapachowych. Z surowców naturalnych zaczęto wyodrębniać związki zapachowe, a następnie określać ich budowę. Poznanie budowy naturalnych związków zapachowych pozwoliło z kolei opracować metody ich syntezy. Z czasem poznano wiele innych substancji niemających swych odpowiedników w naturze, a wykazujących cenne właściwości zapachowe. Obecnie syntetyczne związki chemiczne doskonale imitują zapach i aromat naturalnych surowców.

Grupę cennych zapachowo syntetycznych związków stanowią m.in. etery. Pod względem właściwości chemicznych etery należą do związków najmniej reaktywnych. Ze względu na małą reaktywność chemiczną mogą być mieszane prawie ze wszystkimi związkami zapachowymi bez obawy, że wstąpią z nimi w reakcje. W przemyśle perfumeryjnym etery są stosowane jako składniki kompozycji perfumeryjnych i jako rozpuszczalniki. Obdarzone są intensywnymi, penetrującymi zapachami, w większości typu owocowego. Stanowią składniki górnej nuty kompozycji zapachowej. Grupa eterowa jest słabym osmoforem i dlatego wpływ jej na zapach związku jest łatwo przytłumiany przez inne, silniejsze układy osmoforowe. Przyjemnym zapachem wyróżniają się niektóre wyższe etery alifatyczne, np. eter metylogeranylowy o zapachu różanym, eter metylolinalilowy o zapachu kwiatu konwalii. Najbardziej interesujące dla przemysłu perfumeryjnego są etery aromatyczne, które z reguły charakteryzują się dość przyjemnym zapachem kwiatowym, np. eter difenylowy o zapachu geranium, eter izoamylowobenzylowy o zapachu gardenii, eter metylowy p-krezolu o zapachu kwiatów ylang-ylang, eter metylowy β-naftolu o zapachu czeremchy i kwiatu pomarańczy, dimetylowy eter rezorcyny o zapachu orzecha, dimetylowy eter hydrochinonu o zapachu świeżo suszonego siana. Etery są też komercyjnymi składnikami aromatów spożywczych, przykładem jest eter alifatyczno-aromatyczny 4-(prop-2-enylo)-metoksybenzen o zapachu anyżowym. Etery o niskiej masie molowej wykazują zwykle charakterystyczny, tzw. eteryczny, nie perfumeryjny zapach.

Twórcy obecnego wynalazku stwierdzili, że eter izoamylowo-n-propylowy (3-metylo-1-n-propoksybutan), czyli eter o niskiej masie molowej, charakteryzuje się właściwościami zapachowymi. Dotychczas związek ten nie był scharakteryzowany zapachowo w literaturze chemicznej.

Istotą wynalazku jest zastosowanie 3-metylo-1-n-propoksybutanu (eteru izoamylowo-n-propylowego) o wzorze 1, do wytwarzania kompozycji zapachowych.

Wzór 1

Eter według wynalazku charakteryzuje się intensywnym, przyjemnym, słodkim zapachem owocowym z wyraźną nutą kwiatową.

Eter według wynalazku może być stosowany do wytwarzania kompozycji perfumeryjnych i aromatów spożywczych, samodzielnie lub w kombinacji z innymi składnikami nadającymi zapach lub aromat, rozpuszczalnikami, środkami utrwalającymi i innymi środkami pomocniczymi.

Wynalazek obejmuje również kompozycję zapachową zawierającą 3-metylo-1-n-propoksybutan jako substancję nadającą zapach, w ilości od 0,5 do 5% wag. w stosunku do masy kompozycji. Ponadto kompozycja może zawierać rozpuszczalniki, środki utrwalające i inne środki pomocnicze znane specjalistom, które specjalista może dobrać biorąc pod uwagę pożądany efekt i charakter produktu, któremu ma być nadany zapach lub aromat.

3-metylo-1-n-propoksybutanu wytwarza się na drodze reakcji 1-bromo-3-metylobutanu (bromku izoamylu) z 1-propanolanem sodu w 1-propanolu z dodatkiem jodku potasu. Korzystnie reakcję prowadzi się w temperaturze wrzenia.

Przedmiot wynalazku jest bliżej objaśniony na przykładzie wykonania.

P r z y k ł a d 1 ₃

W reaktorze z pokrywą o pojemności 1 dm³, zaopatrzonego w elektryczną łaźnię grzewczą, mieszadło mechaniczne, wkraplacz oraz chłodnicę zwrotną zabezpieczoną suszką wypełnioną bezPL 227 204 B1 ₃ wodnym chlorkiem wapnia, umieszczono 220 g (3,66 mola) (275 cm³) bezwodnego 1-propanolu, włączono mieszadło i po chwilowym usunięciu chłodnicy wrzucono do alkoholu w jednej porcji 17,5 g (0,76 mola) metalicznego sodu pociętego w płatki, zamontowano chłodnicę i włączono ogrzewanie czaszy grzewczej. Po ustaniu egzotermicznej reakcji ogrzewano mieszaninę do wrzenia aż do całkowitego przereagowania metalicznego sodu (2,5 godziny). Nie przerywając mieszania odłączono ogrzewanie reaktora i gdy ustało wrzenie jego zawartości do reaktora wsypano w jednej porcji 1,0 g (0,006 mola) sproszkowanego jodku potasu uprzednio suszonego w temperaturze 140°C w suszarce w ciągu 2 godzin. Uruchomiono ogrzewanie reaktora i gdy mieszanina zaczęła ponownie wrzeć wkroplono 93,4 g (0,618 mola) 1-bromo-3-metylobutanu w ciągu 1,5 godziny. Po wkropleniu bromku ciągle mieszając utrzymywano wrzenie mieszaniny przez 5,5 godziny. Mieszaninę poreakcyjną, ochłodzoną ₃ do temperatury pokojowej, wytrząsano z 1 dm³ wody umieszczonej w rozdzielaczu o pojemności ₃ dm³, warstwy rozdzielono. Warstwę organiczną, po jej uprzednim oddzieleniu, przemyto jednokrot₃ nie wodą w ilości 250 cm³. Organiczny produkt poddano suszeniu bezwodnym chlorkiem wapnia w ciągu 24 godzin. Po odsączeniu środka suszącego pozostałość poddano destylacji frakcyjnej (kolumna Vigreux o długości 50 cm) w wyniku, której otrzymano frakcję główną w zakresie temperatur

127-135°C i masie 57,8 g. Uzyskaną frakcję, po dodaniu 1,5 g metalicznego sodu, poddano rektyfik acji pod normalnym ciśnieniem w zestawie składającym się z kolumny Duftona o długości 40 cm, ogrzewanej płaszczem elektrycznym i zaopatrzonej w głowicę całkowicie skraplającą. Wydzielono frakcję eteru izoamylowo-n-propylowego o temp. wrzenia 133,5°C/998,5 hPa o masie 49,1 g (0,377 mola i czystości (99,5% GC), wydajność 61,0%.

Otrzymany eter charakteryzuje się intensywnym, przyjemnym, słodkim zapachem owocowym z wyraźną nutą kwiatową. Parametry fizykochemiczne eteru są następujące: temperatura wrzenia

133,5°C/998, 5 hPa (749Tr), nD²⁰ 1,3944.

Claims (4)

1. Zastosowanie 3-metylo-1-n-propoksybutanu o wzorze 1, do wytwarzania kompozycji zapachowych.

Wzór 1

2. Zastosowanie według zastrz. 1, znamienne tym, że 3-metylo-1-n-propoksybutan stosuje się samodzielnie albo jako składnik kompozycji perfumeryjnych i aromatów spożywczych.

3. Zastosowanie według zastrz. 1 albo 2, znamienne tym, że 3-metylo-1-n-propoksybutan stosuje się w kompozycji w ilości od 0,5 do 5% wag. w stosunku do masy kompozycji.

4. Kompozycja zapachowa, zawierająca substancję nadającą zapach oraz co najmniej jeden znany składnik pomocniczy wybrany spośród rozpuszczaln ików, środków utrwalających zapach i innych dopuszczalnych substancji pomocniczych, znamienna tym, że jako substancję nadającą zapach zawiera 3-metylo-1-n-propoksybutan w ilości od 0,5 do 5% wag. w stosunku do masy kompozycji.