PL208242B1

PL208242B1 - Pochodna 2-azetydynonu, zawierająca ją farmaceutyczna kompozycja i zastosowanie tej pochodnej, oraz farmaceutyczna kompozycja zawierająca kombinację tej pochodnej i zastosowanie takiej kombinacji

Info

Publication number: PL208242B1
Application number: PL363237A
Authority: PL
Inventors: Anima Ghosal; Shumel Zbaida; Swapan K. Chowdhury; Robert M. Iannucci; Wenqing Feng; Kevin B. Alton; James E. Patrick; Harry R. Davis
Original assignee: Schering Corp
Priority date: 2000-12-20
Filing date: 2001-12-17
Publication date: 2011-04-29
Also published as: NO20032806D0; PL363237A1; ATE279425T1; HUP0302269A2; KR20030063414A; MA26975A1; AR035611A1; DK1593670T3; ECSP034659A; US20020137690A1; RU2003122520A; KR100883461B1; NO20083737L; SI1593670T1; TWI316942B; IL155771A0; TR200402758T4; HUP0302269A3; ATE369334T1; SK286703B6

Description

Niniejszy wynalazek dotyczy podstawionej cukrem pochodnej 2-azetydynonu użytecznej jako środek hipocholesterolemiczny do leczenia i do zapobiegania miażdżycy tętnic, farmaceutycznej kompozycji zawierającej taką pochodną i zastosowania tej pochodnej, oraz farmaceutycznej kompozycji zawierającej kombinację tej pochodnej i wybranego inhibitora biosyntezy cholesterolu a także zastosowania tej kombinacji do wytwarzania leku do leczenia i do zapobiegania miażdżycy tętnic przez obniżanie poziomu cholesterolu.

Choroba wieńcowa wynikająca z miażdżycy tętnic sercowych stanowi główną przyczynę śmierci i sercowo-naczyniowych zachorowań na zachodzie. Czynniki ryzyka wystąpienia miażdżycowej choroby wieńcowej serca obejmują nadciśnienie, cukrzycę, czynniki rodzinne, płeć męską, palenie papierosów i poziom cholesterolu w surowicy. Całkowity poziom cholesterolu przekraczający 225-250 mg/dl jest związany ze znacznym podwyższeniem ryzyka.

Estry cholesterylowe są głównymi składnikami zmian miażdżycowych (blaszek miażdżycowych) i gł ówną postacią przechowywania cholesterolu w komórkach ś cianek naczyń . Tworzenie estrów cholesterylu jest także kluczowym etapem jelitowej absorpcji cholesterolu wprowadzanego z dietą. Obok kontrolowania ilości cholesterolu wprowadzanego z dietą, kontrola choresterolowej homeostazy całego organizmu u ludzi i zwierząt obejmuje modulowanie biosyntezy cholesterolu, biosyntezy kwasu żółciowego, i katabolizmu surowiczych lipoprotein zawierających cholesterol. Wątroba jest głównym organem odpowiedzialnym za biosyntezę cholesterolu i katabolizm, z tego powodu jest głównym czynnikiem określającym ilość cholesterolu w surowicy. Wątroba jest miejscem syntezy i wydzielania lipoprotein o bardzo małej gęstości (VLDL) które następnie są metabolizowane do lipoprotein o małej gęstości (LDL). LDL są głównymi lipoproteinami niosącymi cholesterol w surowicy, a zwiększenie ich stężenia jest skorelowane ze zwiększeniem się miażdżycy tętnic.

Gdy zmniejszy się absorpcję cholesterolu w jelitach, jakimikolwiek czynnikami, to mniej cholesterolu dostarcza się do wątroby. Konsekwencją jest obniżenie wytwarzania wątrobowych lipoprotein (VLDL) i zwiększenie wątrobowego oczyszczania osocza z cholesterolu, głównie jako LDL. Zatem czystym efektem hamowania jelitowej absorpcji cholesterolu jest obniżenie poziomu cholesterolu w osoczu.

Kilka związków 2-azetydynonowych zostało opisanych jako użyteczne w obniżaniu poziomu cholesterolu i/lub hamowaniu tworzenia w ściankach ludzkich żył zmian patologicznych zawierających cholesterol: WO 93/02048 opisuje związki 2-azetydynonowe w których podstawnik w pozycji 3- oznacza grupę aryloalkilenową, aryloalkenylenową albo aryloalkilenową gdzie część alkilenowa, alkenylenowa albo alkilenowa jest przerwana przez atom hetero, fenylen albo cykloalkilen; w WO 94/17038 opisano związki 2-azetydynonowe w których podstawnik w pozycji 3- oznacza grupę aryloalkilospirocykliczną; w WO 95/08532 opisano związki 2-azetydynonowe w których podstawnik w pozycji 3- oznacza grupę aryloalkilenową podstawioną w części alkilenowej przez grupę hydroksylową; w PCT/US95/03196 opisano związki w których podstawnik w pozycji 3- oznacza grupę arylo(okso- albo tio-)alkilenową podstawioną w części alkilenowej przez grupę hydroksylową; i w zgłoszeniu patentowym USA nr 08/463619, złożonym 5 czerwca 1995, opisano wytwarzanie związków w których podstawnik w pozycji 3- oznacza grupę aryloalkilenową podstawioną w części alkilenowej przez grupę hydroksylową, gdzie grupa alkilenowa jest przyłączona do pierścienia azetydynonowego poprzez -S(O)0-2Także w patencie EP-199630B1 i w zgłoszeniu EP-337549A1 ujawniono inhibitory elastazy będące podstawionymi azetydynonami, użyteczne w leczeniu stanów zapalnych powstałych na skutek zniszczenia tkanek związanych z różnymi chorobami, na przykład miażdżycą tętnic.

Inne znane środki hipocholesterolemiczne obejmują ekstrakty roślinne, jak sapogeniny, w szczególnoś ci tigogeninę i diosgeninę . Glikozydowe pochodne tigogeniny i/lub diosgeniny ujawniono w publikacjach WO 94/00480 i WO 95/18143.

Wykazano, że hamowanie biosyntezy cholesterolu przez inhibitory reduktazy 3-hydroksy-3-metylo-glutarylowego koenzymu A (EC1.1.1.34) jest skuteczne w zmniejszaniu ilości cholesterolu w surowicy (Witzum, Circulation, 80, 5 (1989), strony 1101-1114), oraz w zmniejszaniu miażdżycy tętnic. Łączone leczenie inhibitorem HMG CoA reduktazy i sekwestrantem kwasu żółciowego zostało przedstawione jako bardziej skuteczne w przypadku ludzkich hyperlipidemicznych pacjentów niż leczenie tymi środkami przy stosowaniu monoterapii (Illingworth, Drugs, 36 (Suppl. 3) (1988), strony 63-71).

PL 208 242 B1

Przedmiotem wynalazku jest pochodna 2-azetydynonu o wzorze strukturalnym III,

albo jej farmaceutycznie dopuszczalna sól.

Przedmiotem wynalazku jest także farmaceutyczna kompozycja do leczenia lub zapobiegania miażdżycy tętnic, albo do obniżania poziomu cholesterolu, która zawiera powyższą pochodną 2-azetydynonu, oraz farmaceutycznie dopuszczalny nośnik.

Przedmiotem wynalazku jest zastosowanie tej pochodnej 2-azetydynonu do wytwarzania leku do obniżania poziomu cholesterolu u ssaka potrzebującego takiego traktowania.

Dalszym przedmiotem wynalazku jest farmaceutyczna kompozycja do leczenia lub zapobiegania miażdżycy tętnic, albo do obniżania poziomu cholesterolu, która zawiera skuteczną ilość kombinacji powyższej pochodnej 2-azetydynonu i inhibitora biosyntezy cholesterolu wybranego z grupy składającej się z lowastatyny, prawastatyny, fluwastatyny, symwastatyny, atorwastatyny i rozuwastatyny, oraz farmaceutycznie dopuszczalny nośnik.

Korzystnie w takiej kompozycji inhibitorem biosyntezy cholesterolu jest symwastatyna.

Przedmiotem wynalazku jest także zastosowanie kombinacji tej pochodnej 2-azetydynonu i inhibitora biosyntezy cholesterolu wybranego z grupy składającej się z lowastatyny, prawastatyny, fluwastatyny, symwastatyny, atorwastatyny i rozuwastatyny, do wytwarzania leku do obniżania poziomu cholesterolu u ssaka potrzebującego takiego traktowania.

Korzystnie w takim zastosowaniu inhibitorem biosyntezy cholesterolu jest symwastatyna.

Związek według wynalazku mieści się w grupie podstawionych cukrem 2-azetydynonów, zwłaszcza koniugatów pochodzących od glukozy, obniżających poziom cholesterolu 2-azetydynonów mających grupę arylową, albo podstawioną grupę arylową, jako podstawnik w pozycji 1-, i grupę fenylową podstawioną przez grupę hydroksylową, zwłaszcza grupę 4-hydroksyfenylową, w pozycji 4-. Przykłady cukrów użytecznych jako podstawniki obejmują, ale nie są do nich ograniczone, heksozę i ryboz ę .

Ujawniona tutaj taka szersza grupa związków jest przedstawiona wzorem I:

i obejmuje farmaceutycznie dopuszczalne sole, gdzie R²⁶ jest wybrany z grupy składającej się z:

a) OH ;

b) OCH3;

c) fluoru i

d) chloru;

R¹ jest wybrany z grupy składającej się z

PL 208 242 B1

SO3H; naturalnych i niewystępujących naturalnie aminokwasów;

R, R^a i R^b są niezależnie wybrane z grupy składającej się z H, OH, fluorowca,

-NH2, grupy azydowej, (C1-C6)alkoksy-(C1-C6)alkoksylowej lub -W-R³⁰;

W jest niezależ nie wybrany z grupy skł adają cej się z -NH-C(O)-, -O-C(O)-, -O-C(O)-N(R³¹)-,

-NH-C(O)-N(R³¹)- oraz -O-C(S)-N(R³¹)-;

R² i R⁶ są niezależnie wybrane z grupy składającej się z H, grupy (C1-C6)alkilowej, arylowej i arylo-(C1-C6)alkilowej;

R³, R⁴, R⁵, R⁷,R^3a i R^4a są niezależnie wybrane z grupy składającej się z H, grupy (C1-C6) alkilowej, arylo(C1-C6)alkilowej, -C(O) (C1-C6)alkilowej i -C(O)arylowej;

32 R³⁰ jest niezależnie wybrany z grupy składającej się z ugrupowania T podstawionego przez R³², grupy (C1-C6)alkilowej podstawionej przez T podstawione przez R³², grupy (C2-C4)alkenylowej podstawionej przez R³², grupy (C1-C6)alkilowej podstawionej przez R³², grupy (C3-C7)cykloalkilowej podstawionej przez R³² i grupy (C3-C7)cykloalkilo(C1-C6)alkilowej podstawionej w grupie cykloalkilowej przez R³²;

R³¹ jest niezależnie wybrany z grupy składającej się z H i grupy (C1-C4)alkilowej;

T jest niezależnie wybrany z grupy składającej się z fenylu, furylu, tienylu, pirolilu, oksazolilu, izoksazolilu, tiazolilu, izotiazolilu, benzotiazolilu, tiadiazolilu, pirazolilu, imidazolilu i pirydylu;

R³² jest niezależnie wybrany z 1 do 3 podstawników niezależnie wybranych z grupy składającej się z H, fluorowca, grupy (C1-C4)alkilowej, -OH, fenoksylowej, -CF3, -NO2, (C1-C4)alkoksylowej, metylenodioksylowej, okso, (C1-C4)alkilosulfanylowej, (C1-C4)alkilosulfinylowej, (C1-C4)alkilosulfonylowej,

-N(CH3)2, -C(O)-NH(C1-C4)alkilowej, -C(O)-N((C1-C4)alkilo)2, -C(O)-(C1-C4)alkilowej, -C(O)-(C1-C4)alkoksylowej i pirolidynylokarbonylowej; albo R³² oznacza wiązanie kowalencyjne i R³¹, atom azotu do którego jest przyłączony i R³² tworzą grupę pirolidynylową, piperydynylową, N-metylopiperazynylową, indolinylową albo morfolinylową, albo podstawioną przez grupę (C1-C4)alkoksykarbonylową grupę pirolidynylową, piperydynylową, N-metylopiperazynylową, indolinylową albo morfolinylową;

10

Ar¹ oznacza grupę arylową, albo arylową podstawioną przez R¹⁰;

Ar² oznacza grupę arylową, albo arylową podstawioną przez R¹¹;

Q oznacza -(CH2)q-, gdzie q oznacza 2-6, albo razem z węglem pierścieniowym w pozycji

3- pierścienia azetydynonu, tworzą grupę spiro

R¹² oznacza -CH-, -C(C1-C6alkil)-, -CF-, -C(OH)-, -C(C⁶-C⁴-R³²)-, -N- albo -⁺NO^-;

R¹³ i R¹⁴ są niezależnie wybrane z grupy składającej się z -CH2-, -CH(C1-C6)alkilo)-, -C(di-(C1-C6)alkilo), -CH=CH- i -C(C1-C6)alkilo)=CH-; albo R¹² razem z sąsiadującym R¹³, albo R¹² razem z sąsiadującym R¹⁴, tworzą -CH=CH- albo -CH=C(C1-C6)alkilo)-;

a i b oznaczają niezależ nie 0, 1, 2 albo 3, pod warunkiem ż e oba nie oznaczają zera; pod warunkiem że gdy R¹³ oznacza -CH=CH-, albo -C(C1-C6)alkilo)=CH-, to a oznacza 1; pod warunkiem że gdy R¹⁴ oznacza -CH=CH- albo -C(C1-C6)alkilo)=CH-, to b oznacza 1; pod warunkiem że gdy a oznacza 2 albo 3, to R¹³ mogą być takie same lub różne; i pod warunkiem że gdy b oznacza 2 albo 3, to R¹⁴ mogą być takie same lub różne;

PL 208 242 B1

R¹⁰ i R¹¹ są niezależnie wybrane z grupy składającej się z 1 do 3 podstawników niezależnie wy19

O(CO)R¹⁹, -O(CO)OR²¹

NR¹⁹(CO)OR²¹, -NR¹⁹(CO)NR²⁰R²⁵, -NR¹⁹SO₂R

O(CH2)1-5R COOR branych z grupy składającej się z grupy (C1-C6)alkilowej, -OR -O(CO)NR¹⁹R²⁰, -NR¹⁹R²⁰, -NR¹⁹(CO)R²⁰, -NR¹⁹(CO)OR²¹, -N -CONR¹⁹R²⁰, -COR¹⁹, -SO2NR¹⁹R²⁰, S(O)0-2R²¹

-alkileno)-COOR¹⁹, -CH=CH-COOR¹⁹, -CF3, -CN, -NO2 i fluorowca;

Ar¹ może także oznaczać pirydyl, izoksazolil, furanyl, pirolil, tienyl, imidazolil, pirazolil, tiazolil, pirazynyl, pirymidynyl lub pirydazynyl;

R¹⁹ i R²⁰ są niezależnie wybrane z grupy składającej się z H, grupy (C1-C6)alkilowej, arylowej i (C1-C6)alkilowej podstawionej grupą arylową;

O(CH2)1-10-COOR¹⁹, -O(CH2)1-10CONR¹⁹R²⁰, -(C1-C6)21 oznacza grupę (C1-C6)alkilową, arylową albo arylową podstawioną przez R²oznacza H, grupę (C1-C6)alkilową, arylo(C1-C6)alkilową, -C(O)R¹⁹ albo -COOR¹

R²³ i R²⁴ oznaczają niezależnie 1 do 3 grup niezależnie wybranych z grupy składającej się z H, grupy (C1-C6)alkilowej, (C1-C6)alkoksylowej, grupy -COOH, NO2, -NR¹⁹R²⁰, -OH i fluorowca; i

R²⁵ oznacza H, grupę -OH albo (C1-C6)alkoksylową.

Ar² korzystnie oznacza grupę fenylową, albo grupę fenylową podstawioną przez R¹¹, zwłaszcza fenylową podstawioną w pozycji 4- przez R¹¹. Korzystne znaczenia R¹¹ to niższa grupa alkoksylową, zwłaszcza metoksylowa, i fluorowiec, zwłaszcza fluor.

Ar¹ korzystnie oznacza grupę fenylową, albo fenylową podstawioną przez R¹⁰, zwłaszcza fenylową podstawioną w pozycji 4- przez R¹⁰. Korzystne znaczenia R¹⁰ to fluorowiec, zwłaszcza fluor.

Korzystnie Q oznacza niższą grupę alkilową, albo grupę spiro jak wyżej określona, przy czym korzystnie każdy R¹³ i R¹⁴ oznacza etylen a R¹² oznacza -CH- albo -C(OH)-.

Korzystnie w związku o wzorze I podstawnik R¹ ma znaczenie wyżej podane a pozostałe podstawniki mają poniższe znaczenia:

10 10 Ar¹ oznacza grupę fenylową, albo fenylową podstawioną przez R¹⁰, gdzie R¹⁰ oznacza fluor.

Ar² oznacza grupę fenylową, albo fenylową podstawioną przez R¹¹, gdzie R¹¹ oznacza 1 do 3 podstawników niezależnie wybrane z grupy składającej się z grupy (C1-C6)alkoksylowej i fluorowca;

Q oznacza niż szą grupę alkilową (na przykład C-1 do C-2) gdzie Q = C-2 jest korzystne, albo Q, z pierścieniowym atomem węgla w pozycji 3-azetydynonu, tworzą grupę

14 12 w której korzystnie każdy R¹³ i R¹⁴ oznacza etylen i każdy a i b oznacza 1, i w której R¹² oznacza -CH- albo -C(OH)-.

Korzystne znaczenia dla R¹ przedstawionego wzorem

są następujące:

R²,R³,R⁴,R⁵,R⁶ R⁷ są niezależnie wybrane z grupy składającej się z H, grupy (C1-C6)alkilowej, benzylowej i acetylowej.

Korzystne znaczenia dla R¹ przedstawionej wzorem

są następujące:

PL 208 242 B1

R³, R^3a, R⁴ i R^4a są wybrane z grupy składającej się z H, grupy (C1-C6)alkilowej, benzylowej i acetylowej;

R, R^a i R^b są niezależnie wybrane z grupy składającej się z H, OH, fluorowca, -NH2, grupy azydowej, (C1-C6)alkoksy(C1-C6)alkoksylowej i -W-R³⁰, gdzie W oznacza -O-C(O)- albo -O-C(O)-NR³¹-, R³¹ oznacza H i R³⁰ oznacza grupę (C1-C6)alkilową, -C(O)-(C1-C4)alkoksy(C1-C6)alkilową, T, T-(C1-C6)-alkilową albo T albo T-(C1-C6)alkilową gdzie T jest podstawiony przez jeden, lub dwa, atomy fluorowca lub grupy (C1-C6)alkilowe.

Korzystne podstawniki R³⁰ to 2-fluorofenyl, 2,4-difluorofenyl, 2,6-dichlorofenyl, 2-metylofenyl, 2-tienylometyl, 2-metoksykarbonyloetyl, tiazol-2-ylometyl, 2-furyl, 2-metoksykarbonylobutyl i fenyl. Korzystne kombinacje podstawników R, R^a i R^b są następujące: 1) R, R^a i R^b oznaczają niezależnie -OH albo -O-C(O)NH-R³⁰, zwłaszcza R³⁰ oznacza -OH i R^a i R^b oznaczają -O-C(O)-NH-R³⁰ i R³⁰ jest wybrany z korzystnych podstawników wyżej podanych, albo gdzie R i R^a oznaczają -OH i R^b oznacza O-C(O)-NH-R³⁰ gdzie R³⁰ oznacza 2-fluorofenyl, 2,4-difluorofenyl, 2,6-dichlorofenyl; 2) R^a oznacza -OH, fluorowiec, grupę azydową albo (C1-C6)alkoksy-(C1-C6)alkoksylową, R^b oznacza H, fluorowiec, grupę azydową lub (C1-C6)alkoksy(C1-C6)alkoksylową, i R oznacza -O-C(O)-NH-R³⁰, zwłaszcza związki w których R^a oznacza -OH, R^b oznacza H i podstawnik R³⁰ oznacza 2-fluorofenyl: 3) R, R^a i R^b

30 oznaczają niezależnie -OH albo -O-C(O)-R³⁰ i R³⁰ oznacza grupę (C1-C6)alkilową, T, albo T podstawioną przez jeden, albo dwa, atomy fluorowca albo grupy (C1-C6)alkilowe, zwłaszcza związki w których R oznacza -OH i R^a i R^b oznaczają -O-C(O)-R³⁰ gdzie R³⁰ oznacza grupę 2-furylowa; i 4) R, R^ai R^b oznaczają niezależnie -OH albo fluorowiec. Trzy dodatkowe klasy korzystnych związków to te, w których anomeryczny tlen C^1' jest w konfiguracji beta, w których anomeryczny tlen C^2' jest w konfiguracji beta, i w których R jest w konfiguracji alfa.

PL 208 242 B1 gdzie Ac oznacza acetyl a Ph oznacza fenyl.

Korzystnym takim związkiem jest związek przedstawiony wzorem II

w którym podstawnik R¹ ma znaczenie wyżej podane.

Przedmiotem wynalazku jest związek przedstawiony wzorem III

Ujawnione tutaj podstawione cukrem 2-azetydynony, zwłaszcza związki wzorze o I, mają zastosowanie do leczenia lub do zapobiegania miażdżycy tętnic albo do obniżania poziomu cholesterolu w surowicy, w sposobie obejmują cym podawanie ssakowi potrzebuj ącemu takiego leczenia, zapobiegania albo obniżania, skutecznej ilości związku o wzorze I.

Farmaceutyczne kompozycje zawierają podstawiony cukrem 2-azetydynon, zwłaszcza związek o wzorze I, i farmaceutycznie dopuszczalny noś nik.

Sposób zmniejszania ilości wątrobowych estrów cholesterolu, sposób obniżania ilości cholesterolu w surowicy i sposób leczenia lub zapobiegania miażdżycy tętnic, obejmują podawanie ssakowi potrzebującemu takiego leczenia skutecznej ilości kombinacji podstawionego cukrem 2-azetydynonu o wzorze I, i inhibitora biosyntezy cholesterolu. Podstawiony cukrem 2-azetydynon w kombinacji z inhibitorem biosyntezy cholesterolu (i podobnie, zastosowanie inhibitora biosyntezy cholesterolu w kombinacji z podstawionym cukrem 2-azetydynonem) ma zastosowanie do leczenia, lub do zapobiegania, miażdżycy tętnic, lub do obniżania poziomu cholesterolu w surowicy.

Farmaceutyczna kompozycja zawiera skuteczną ilość kombinacji podstawionego cukrem 2-azetydynonu i inhibitora biosyntezy cholesterolu i farmaceutycznie dopuszczalnego nośnika. Taka kompozycja może być w postaci zestawu obejmującego w jednym pojemniku skuteczną ilości podstawionego cukrem 2-azetydynonu w farmaceutycznie dopuszczalnym nośniku, i w odrębnym pojemniku, skuteczną ilość inhibitora biosyntezy cholesterolu w farmaceutycznie dopuszczalnym nośniku.

Szczegółowy opis wynalazku

Stosowane tutaj określenia „grupa alkilowa, „alkil albo „niższa grupa alkilowa, „niższy alkil oznaczają proste lub rozgałęzione łańcuchy alkilowe o 1 do 6 atomach węgla, podobnie „grupa alkoksylową, „alkoksyl odnoszą się do grup alkoksylowych mających 1 do 6 atomów węgla.

Określenia „grupa alkenylowa, „alkenyl oznaczają proste lub rozgałęzione łańcuchy węglowe mające jedno albo więcej niż jedno podwójne wiązanie w łańcuchu, skoniugowane lub nieskoniugowane. Podobnie określenia „grupa alkinylowa, „alkinyl oznaczają proste lub rozgałęzione łańcuchy węglowe mające jedno lub więcej niż jedno wiązanie potrójne w łańcuchu. Gdy łańcuch alkilowy, alkenylowy albo alkinylowy łączy dwa sąsiadujące podstawniki i zatem jest dwuwartościowy, to stosuje się określenie alkilen, alkenylen i alkinylen.

Określenia „grupa cykloalkilowa, „cykloalkil oznaczają nasycony pierścień węglowy o 3 do 6 atomach węgla, podczas gdy określenie „grupa cykloalkilenowa, „cykloalkilen odnosi się do odpowiedniego dwuwartościowego pierścienia, w którym punkty przyłączenia do innych grup obejmują wszystkie pozycyjne izomery.

Określenie „fluorowiec odnosi się do rodników atomów fluoru, chloru, bromu albo jodu.

PL 208 242 B1

Określenia „grupa arylową, „aryl oznaczają fenyl, naftyl, indenyl, tetrahydronaftyl albo indanyl. Określenie „fenylen oznacza dwuwartościową grupę fenylową, w tym podstawioną w pozycji orto, meta i para.

Określenie „aminokwas odnosi się do naturalnych i niewystępujących naturalnie aminokwasów, i obejmuje, ale nie jest do nich ograniczone, alaninę , arginin ę , asparginę , kwas asparginowy, cysteinę , glicynę, leucynę, serynę i walinę.

Określenia R²⁴-benzyl i R²⁴-benzyloksy odnoszą się do rodników benzylowych i benzyloksylowych, które są podstawione w pierścieniu fenylowym.

ί ο on ο^

W powyższych określeniach, gdy na przykład, o podstawnikach R¹⁹, R²⁰ i R²⁵ mówi się że są niezależnie wybrane z grupy podstawników, to oznacza to że R¹⁹, R²⁰ i R²⁵ są niezależnie wybrane, ale też gdy R¹⁹, R²⁰ albo R²⁵ występuje więcej niż jeden raz w cząsteczce, to te występowania są też niezależnie wybierane (na przykład jeżeli R¹⁰ oznacza-OR¹⁹ gdzie R¹⁹ oznacza H, to R¹¹ może oznaczać -OR¹⁹ gdzie R¹⁹ oznacza niższą grupę alkilową). Fachowcy wiedzą że rozmiar i natura podstawnika(-ów) ma wpływ na liczbę podstawników, które mogą występować.

Przedstawione związki mają co najmniej jeden asymetryczny atom węgla, a zatem wszystkie izomery, w tym diastereomery i izomery rotacyjne są możliwe. Mogą być to stereoizomery α i β w optycznie czystej postaci i w postaci zmieszanej, w tym mieszaniny racemiczne. Izomery moż na wytwarzać konwencjonalnymi technikami, zarówno przez poddawanie reakcji optycznie czystego, lub optycznie wzbogaconego materiału wyjściowego, jak i przez wydzielanie izomerów związku o wzorze I.

Związki z grupami aminowymi mogą tworzyć farmaceutycznie dopuszczalne sole z organicznymi i nieorganicznymi kwasami. Przykładami organicznych i nieorganicznych kwasów odpowiednich do tworzenia soli są kwas solny, siarkowy, fosforowy, octowy, cytrynowy, szczawiowy, malonowy, salicylowy, jabłkowy, fumarowy, bursztynowy, askorbinowy, maleinowy, metanosulfonowy, oraz inne organiczne i nieorganiczne kwasy karboksylowe dobrze znane fachowcom. Sól wytwarza się przez kontaktowanie wolnej zasady z ilością żądanego kwasu wystarczającą dla wytworzenia soli. Wolna zasada może być odtwarzana przez traktowanie soli odpowiednim rozcieńczonym wodnym roztworem zasady, jak rozcieńczony wodny roztwór kwaśnego węglanu sodu. Postać wolnej zasady różni się od jej odpowiedniej soli pewnymi fizycznymi właściwościami, jak rozpuszczalność w polarnych rozpuszczalnikach, ale dla celów wynalazku postać soli jest równoważna swojej wolnej zasadzie.

Pewne opisane tutaj związki są kwasowe (na przykład te, które mają grupę karboksylową). Takie związki tworzą farmaceutycznie dopuszczalne sole z nieorganicznymi i organicznymi zasadami. Przykładami takich soli są sole sodu, potasu, wapnia, glinu, złota i srebra. Odpowiednie są także sole utworzone z farmaceutycznie dopuszczalnymi aminami, jak amoniak, alkiloaminy, hydroksyalkiloaminy, N-metyloglukamina i podobne.

Inhibitory biosyntezy cholesterolu odpowiednie do stosowania w kombinacji z opisanym tutaj związkiem obejmują inhibitory reduktazy HMG CoA, jak lowastatyna, prawastatyna, fluwastatyna, symwastatyna, atorwastatyna, NK-104 (itawastatyna), i rozuwastatyna (ZD4522); inhibitory syntetazy HMG CoA, na przykład L-659,699 (kwas (E,E-11-[3'R-(hydroksymetylo)-4'-okso-2'R-oksetanylo]-3,5,7R-trimetylo-2,4-undekadienowy); inhibitory syntezy skwalenu, na przykład skwalestatyna 1; i inhibitory epoksydazy skwalenu, na przykł ad, NB-598 (chlorowodorek (E)-N-etylo-N-(6,6-dimetyl-2-hepten-4-ynylo)-3-[(3,3'-bitiofen-5-ylo)metoksy]benzeno-metanaminy). Korzystny mi inhibitorami reduktazy HMG CoA są lowastatyna, prawastaty na, fluwastatyna, atorwastatyna i symwastatyna. Najbardziej korzystnym inhibitorem reduktazy HMG CoA jest symwastatyna.

Obniżającą cholesterol część 2-azetydynonowych związków o wzorze I można wytworzyć znanymi sposobami.

Cukry i ich pochodne, jak zdefiniowane powyżej jako R¹, są znane w stanie techniki, albo łatwo je wytworzyć znanymi sposobami.

Korzystnie, opisane powyżej reakcje obejmują pochodne cukrowe, w których niereaktywne grupy hydroksylowe są chronione odpowiednimi grupami chroniącymi, jak wyżej zdefiniowa ne dla podstawników R², R³, R^3a, R⁴, R^4a, R⁵ i R⁷ inne niż H, korzystnie niższa grupa alkilowa, acetylowa albo benzylowa, które to grupy można usuwać po reakcji wytwarzającej cukrowy koniugat. Gdy boczne łańcuchy w pozycjach 1- i 4- zwią zku 2-azetydynonowego obejmują grupy podstawników, które są reaktywne w stosowanych warunkach reakcji, to te reaktywne grupy chroni się odpowiednimi grupami chroniącymi, przed reakcją z cukrem albo jego pochodną, a potem grupy chroniące usuwa się.

W zależności od natury grup chroniących, grupy chroniące cześć cukrową i pozycje 1- i 4bocznych łańcuchów azetydynonu można usuwać kolejno, albo jednocześnie.

PL 208 242 B1

Grupy reaktywne nieangażowane w wyżej opisanych procesach mogą być chronione podczas reakcji za pomocą konwencjonalnych grup chroniących, które można po reakcji usuwać standardowymi procedurami. W poniższej Tabeli przedstawiono kilka typowych grup chroniących.

Grupa Grupa chroniąca chroniona

-COOH

-COO-alkil,

-COO-benzyl, -COO-fenyl, >NH >NCO-alkil, >NCO-benzyl, >NCO-fenyl, >NCH₂OCH₂CH₂Si (CH₃) 3 , >NC (O) OC (CH₃) ₃, >N-benzyl, >NSi(CH₃)₃, >NSi (CH₂) ₂-C (CH₃) ₃,

-NH₂

-OH

-OCH₃, -OCH2OCH3, -OSi(CH₃)₃, -OSi(CH₃)₂C(CH₃)₃, albo -OCH2-fenyl

W porównaniu do 2-azetydynonowych ś rodków obniż ają cych cholesterol, które nie są podstawione cukrem, opisane tutaj związki mają kilka farmakologicznych i fizycznych korzyści. Związki są absorbowane z mniejszą szybkością, dają niższe poziomy w surowicy i wyższe poziomy w jelitach. Wcześniejsze badania wskazują na jelita, jako prawdopodobne miejsce aktywności związków 2-azetydynonowych bez podstawników cukrowych. Patrz van Heek, M. i in. „In vivo mechanism-based discovery of potent cholesterol absorption inhibitor (SCH 58235), i przez identyfikowanie aktywnych metabolitów SCH 48461, „J. Pharmacol Exp. Ther., 283 (1997), strony 157-163, i publikacja van Heek M. i in. „Comparison of the activity i deposition of the novel cholesterol absorption inhibitor, SCH 58235, and its glucuronide, Br. J., Pharmacol., 129, (2001) strony 1748-1754. Obecnie opisane związki, które są wydzielane w żółci, zapewniają skuteczne dostarczanie związku do miejsca trawienia przy zminimalizowanej systemicznej ekspozycji, a zatem zmniejszają potencjalne problemy toksyczności.

Sposób obniżania poziomu cholesterolu w surowicy obejmuje podawanie ssakowi potrzebującemu takiego leczenia hipocholesterolemicznie skutecznej ilości związku o wzorze I. Związek jest korzystnie podawany w farmaceutycznie dopuszczalnym nośniku odpowiednim do podawania doustnego.

Farmaceutyczna kompozycja zawiera związek o wzorze I i farmaceutycznie dopuszczalny nośnik. Związek o wzorze I może być podawany w dowolnej konwencjonalnej doustnej postaci dawkowania, jak kapsułki, tabletki, proszki, saszetki, zawiesiny albo roztwory. Formulacje i farmaceutyczne kompozycje można wytwarzać z wykorzystaniem konwencjonalnych farmaceutycznie dopuszczalnych dodatkowych środków pomocniczych (zaróbek) i dodatków i z użyciem konwencjonalnych technik. Takie farmaceutycznie dopuszczalne dodatkowe środki pomocnicze i dodatki obejmują nietoksyczne kompatybilne wypełniacze, lepiszcza, środki wywołujące rozpad (dezintegratory), bufory, środki konserwujące, przeciwutleniacze, środki poślizgowe, środki smakowo-zapachowe, środki zagęszczające (zagęszczacze), środki barwiące, środki emulgujące, oraz im podobne.

Skuteczna ilość związku o wzorze I mieści się w zakresie od około 0,001 do około 30 mg/kg masy ciała na dzień, korzystnie około 0,001 do około 1 mg/kg w jednej dawce, albo w dawkach podzielonych. Zatem dla przeciętnej wagi ciała wynoszącej 70 kg, skuteczna ilość wynosi od około 0,1 do około 100 mg leku na dzień, podawane w pojedynczej dawce, albo w 2-4 dawkach podzielonych. Jednak dokładna dawka, jest określana przez prowadzącego lekarza klinicystę i zależy od mocy podawanego związku, wieku, wagi, stanu i reakcji pacjenta.

Gdy podstawiony azetydynon jest podawany w kombinacji z inhibitorem biosyntezy cholesterolu, to typowa dzienna dawka inhibitora biosyntezy cholesterolu wynosi 0,1 do 80 mg/kg wagi ssaka na dzień podawane w jednostkowej dawce, albo w dawce podzielonej, zazwyczaj raz, albo dwa razy, w ciągu dnia; na przykład, dla inhibitora reduktazy HMG CoA wynosi około 10 do około 40 mg na dawkę podawane 1 do 2 razy na dzień, co daje całkowitą dzienną dawkę wynoszącą około 10 do 80 mg na

PL 208 242 B1 dzień, a dla innych inhibitorów biosyntezy cholesterolu, około 1 do 1000 mg na dawkę podawane 1 do 2 razy dziennie, co daje całkowitą dzienną dawkę około 1 mg do około 2 g na dzień. Dokładna dawka podawanych składników kombinacji jest określana przez lekarza klinicystę i zależy od mocy podawanego związku, wieku, wagi, stanu i reakcji pacjenta.

Gdy składniki kombinacji podaje się oddzielnie, to ilość dawek każdego składnika podawana na dzień nie musi być koniecznie taka sama, na przykład jeden składnik może mieć większy czas aktywności, a zatem jego podawanie będzie potrzebne z mniejszą częstotliwością.

Dla obniżania poziomu cholesterolu w surowicy poprzez leczenie kombinacją aktywnych składników, przy czym te aktywne składniki mogą być podawane oddzielnie, zatem możliwe jest także połączenie oddzielnych farmaceutycznych kompozycji w postać zestawu. To znaczy obejmuje to zestaw w którym połączone są dwie odrębne jednostki: farmaceutyczna kompozycja inhibitora biosyntezy cholesterolu i farmaceutyczna kompozycja podstawionego cukrem 2-azetydynonowego inhibitora absorpcji. Zestaw korzystnie zawiera wskazówki określające stosowanie tych oddzielnych komponentów. Postać zestawu jest szczególnie korzystna, gdy oddzielne komponenty muszą być podawane w róż nych postaciach dawkowania (na przykł ad doustnej i pozajelitowej), albo gdy dawki s ą podawane w różnych odstępach czasowych.

Stwierdziliśmy, że opisane związki obniżają poziom lipidów w surowicy i poziom wątrobowego estru choresterolu. Stwierdzono, że opisane związki hamują jelitową absorpcję cholesterolu i znacznie obniżają tworzenie wątrobowych estrów cholesterylowych w modelach zwierzęcych. Zatem opisane tutaj związki są środkami hipocholesterolemicznymi ze względu na ich zdolność do hamowania estryfikacji i/lub jelitowej absorpcji cholesterolu; zatem są one użyteczne do leczenia i do zapobiegania miażdżycy tętnic u ssaków, w szczególności u ludzi .

Związek 6A i niżej przedstawiony związek z Przykładu 1, ujawnione odpowiednio w patentach US-5767115 i US-5756470, wykazują farmakologiczną aktywność jako środki hipocholesterolemiczne.

Aktywność in vivo (patrz poniższa Tabela 1) związków 6A i z Przykładu 1, można określić zgodnie z następującą procedurą.

Test in vivo środków hipocholesterolemicznych z użyciem hiperlipidemicznych chomików

Chomiki dzieli się na grupy po 6 i przez siedem dni podaje się im dietę z kontrolowaniem ilości podawanego cholesterolu (Purina Chow #5001 zawierającą 0,5% cholesterolu). Monitoruje się spożywanie karmy dla określenia ekspozycji na podawany w diecie cholesterol w obecności testowanych związków. Zwierzętom podawano testowany związek raz dziennie, rozpoczynając od początku diety. Dawkowanie prowadzi się przez doustny zgłębnik 0,2 ml, podawano albo sam olej kukurydziany (grupa kontrolna), lub roztwór (albo zawiesinę) testowanego związku w oleju kukurydzianym. Wszystkie zwierzęta umierające, lub w słabej kondycji fizycznej zabijano. Po siedmiu dniach zwierzęta usypiano za pomocą zastrzyku IM z ketaminy i zabijano przez odcięcie głowy. Zbierano krew w rurkach Vacutainer™ zawierających EDTA dla określenia całkowitego poziomu cholesterolu w surowicy i analizy trój glicerydów, oraz pobierano wycinki wątroby dla określenia wolnego i zestryfikowanego cholesterolu i analizy tkankowych trój glicerydów. Dane wyrażano jako procent zmniejszenia ilości cholesterolu w surowicy i wątrobowych estrów cholesterolu w stosunku do poziomu kontrolnego.

Dane wyrażone jako procentowa zmiana (tj. % zmniejszenia ilości cholesterolu w surowicy i wątrobowych estrów cholesterolu) w stosunku do kontroli, zatem wartości ujemnej wskazują na dodatni efekt obniżania poziomu cholesterolu. Wyniki testów przedstawiono w Tabeli 1.

PL 208 242 B1

T a b e l a 1

	% zmniejszenie cholesterolu w surowicy	% zmniejszenie estrów cholesterolu	Dawka mg/kg
Przykład 1	-58	-95	3
6A	-59	-95	1

Opisane niżej Doświadczenie 3 pokazuje, że po hydrolizie z β-glukuronidazą oba związki, o wzorze III i związek z Przykładu 1, dają Związek 6A (wszystkie przedstawione powyżej). Doświadczenia 1 i 2 potwierdzają, że Związek 6A daje zarówno związek z Przykładu 1, jak i związek o wzorze III, po inkubowaniu Związku 6A z mikrosomami drogi GI (żołądkowo-jelitowej) lub UGT2B7. Ponieważ wykazano, że oba związki, Związek 6A i związek z Przykładu 1, wykazują farmakologiczną aktywność (Tabela 1), to oczekuje się że opisane tutaj związki o wzorach I, II i III, będą wykazywały podobną farmakologiczną aktywność.

Część doświadczalna

1. Inkubowanie Związku 6A z zebranymi mikrosomami ludzkiej wątroby (n: 10) uzupełnionymi 5'-difosforanem mocznika - kwasem glukuronowym (UDPGA) dało glukuronid związku 6A (czas retencji ok. 7 minut) zgodny ze związkiem z Przykładu 1 (fenolowy glukuronid). Jednak inkubowanie związku 6A z zebranymi (n = 4) i dwoma pojedynczymi mikrosomami ludzkiego jelita czczego uzupełnionymi UDPGA dało dwa różne glukuronidy związku 6A (czas retencji ok. 7 i ok. 9 minut) zgodne, odpowiednio, z glukuronidem związku z Przykładu 1 (fenolowy) i z glukuronidem Związku III (benzylowy). Analiza LC/MS wykazała, że oba piku mają m/z 584.

2. Związek 6A inkubowano z handlowo dostępnym rekombinantem 9 cDNA wyrażanym w ludzkich UDP-glukuronosylo-transferazach (supersomy UGT) w obecności UDPGA (Tabela 2). Supersomy UGT1A1 i UGT1A3 dały wyłącznie związek z Przykładu 1. Inkubowanie z supersomarami UGT2B7 dało głównie Związek o wzorze III, któremu towarzyszyły małe ilości związku z Przykładu 1.

Tabela 2 : Skrining izozymów UGT i tworzenie glukuronidów związku 6A z 100 μM związku 6A
Ludzkie supersomy UGT + UDPGA	% konwersji do związku z Przykładu 1	% konwersji do związku o wzorze III
UGT1A1	79,50	0
UGT1A3	73,40	0
UGT1A4	0	0,78
UGT1A6	0	0
UGT1A7	0	0
UGT1A9	0,30	0,50
UGT1A10	0	0
UGT2B7	0,50	6,16
UGT2B15	6,06	0
Kontrola na owadach	0	0

3. Beta-glukuronidaza hydrolizuje mieszaninę związku z Przykładu 1 i związku o wzorze III (benzylowe glukuronidy Związku 6A) otrzymanych z mikrosomów jelita czczego (5, 10, 20, 30 i 180 minut, Tabela 3) pokazuje że związek z Przykładu 1 hydrolizował z większą szybkością niż związek o wzorze III. Po hydrolizie przez 18 godzin, oba piki zhydrolizowały tworząc jeden pik związku 6A.

PL 208 242 B1

Przykład 1

T abela 3: Hydroliza z β-glukuronidazą po 2 godzinach inkubowania ludzkich mikrosomów jelita czczego z 50 μM Związku 6A uzupełnionego UDPGA
Czas hydrolizy	% związku z Przykładu 1 (fenolowy glukuronid)	% związku III (benzylowy glukuronid)	% związku 6A
Bez hydrolizy	31,68	32,14	32,06
5 minut	2,23	19,30	68,10
10 minut	1,04	18,58	61,88
20 minut	0,77	1512	66,02
30 minut	0	11,22	80,14
180 minut	0	6,5	84,67
Kontrola: 180 minut, bez mikrosomów, bez UDPGA	-	-	72,92

Powiększenie skali i identyfikacja budowy związku III

Wytwarzanie na większą skalę i ekstrakcja związku III

Powiększenie skali wytwarzania związku III realizowano stosując 1,23 mg (0,05 mM) ¹⁴C-SCH 58235 i 60 mg białka cDNA wyrażanego w supersomach ludzkiego rekombinanta UGT2B7 uzupełnionych UDPGA (2 mM) w 60 ml buforu Tris, wartość pH 7,4. Inkubowanie prowadzono przez 2 godziny w 37°C, i poddawano esktrakcji w fazie stałej (SPE). Produkt wymywania SPE etanolem wysuszono a związek o wzorze III dalej oczyszczano, tak jak opisano poniżej.

Wydzielanie związku o wzorze III po analizie LC/NMR

Związek o wzorze III izolowano przez preparatywną HPLC ze zbieraniem frakcji. Wysuszoną pozostałość po wymywaniu etanolem SPE odtwarzano w około 3 ml CH3OH i odwirowywano (16000 g) dla usunięcia stałego osadu. Metanol odparowywano a pozostałość ponownie rozpuszczano w około 2 ml mieszaniny CH3OH:DMSO (20:80, obj.:obj.). Przeprowadzano preparatywną kolumnową analizę HPLC (Inertsil C8, 250 x 20 mm), otrzymano czasy retencji około 15,0 i 20,6 minut, odpowiednio dla związku z Przykładu 1 i związku o wzorze III. Związek oznacza III izolowano stosując 200 mikrolitrowe wstrzykiwania (łącznie 10) do preparatywnej kolumny, zbierając 0,5 minutowe frakcje. Związek o wzorze III został wymyty we frakcjach o numerach 37 (18,5 minut) do 44 (22,0 minut) dla każdego wstrzykiwania.

PL 208 242 B1

Te frakcje mieściły się w czasie retencji obserwowanym dla związku o wzorze III podczas analizowania metodą LC-MS/MS. Frakcje (18,5-22 minut) połączono i wysuszono.

Określanie struktury związku o wzorze III analizą LC/NMR

Przeprowadzono analizę LC-NMR stosując jako ruchomą fazę 20 mM octanu amonu-d3 (pH 7,0) i acetonitryl. Stosowano HPLC z gradientem 30% acetonitrylu przez 10 minut, a potem zwiększono do 40% przez 20 minut. Metabolit wymywał się po w przybliżeniu 10 minutach. Prowadzono analizę LC-NMR w trybie zatrzymywanie - przepływ na oczekiwanym piku metabolitu. Zapisywano widma skorelowane 1D protonowe i 2D proton-proton na spektrometrze NMR Varian 600 MHz, w 20°C. Odpowiednie dane NMR otrzymano dla syntetycznych standardów Związku 6A i związku z Przykładu 1 (fenolowy glukuronid Związku 6A). W oparciu o dane NMR próbki i dane porównawcze dla standardów, przypisano położenie protonów w tym metabolicie (ciężar cząsteczkowy MW 585). Strukturę tego metabolitu zidentyfikowano jako benzylowy glukuronid związku 6A (Związek o wzorze III).

Claims

1. Pochodna 2-azetydynonu o wzorze strukturalnym III, albo jej farmaceutycznie dopuszczalna sól.

2. Farmaceutyczna kompozycja do leczenia lub zapobiegania miażdżycy tętnic, albo do obniżania poziomu cholesterolu, znamienna tym, że zawiera pochodną 2-azetydynonu jak określona w zastrz. 1, oraz farmaceutycznie dopuszczalny nośnik.

3. Zastosowanie pochodnej 2-azetydynonu jak określona w zastrz. 1 do wytwarzania leku do obniżania poziomu cholesterolu u ssaka potrzebującego takiego traktowania.

4. Farmaceutyczna kompozycja do leczenia lub zapobiegania miażdżycy tętnic, albo do obniżania poziomu cholesterolu, znamienna tym, że zawiera skuteczną ilość kombinacji pochodnej 2-azetydynonu jak określona w zastrz. 1 i inhibitora biosyntezy cholesterolu wybranego z grupy składającej się z lowastatyny, prawastatyny, fluwastatyny, symwastatyny, atorwastatyny i rozuwastatyny, oraz farmaceutycznie dopuszczalny nośnik.

5. Kompozycja według zastrz. 4, znamienna tym, że inhibitorem biosyntezy cholesterolu jest symwastatyna.

6. Zastosowanie kombinacji pochodnej 2-azetydynonu jak określona w zastrz. 1 i inhibitora biosyntezy cholesterolu wybranego z grupy składającej się z lowastatyny, prawastatyny, fluwastatyny, symwastatyny, atorwastatyny i rozuwastatyny, do wytwarzania leku do obniżania poziomu cholesterolu u ssaka potrzebującego takiego traktowania.

7. Zastosowanie według zastrz. 6, znamienne tym, że inhibitorem biosyntezy cholesterolu jest symwastatyna.