Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarza¬ nia nowych peptydów muramylowych i/lub ich soli, wykazujacych cenne wlasciwosci farmakolo¬ giczne.Nowe zwiazki sa objete ogólnym wzorem 1, w którym l£, R4 i R8 oznaczaja atomy wodoru, R2 oznacza rodnik alkilowy o 1—4 atomach wegla, R8 oznacza atom wodoru lub rodnik metylowy, R5 oznacza atom wodoru, R7 oznacza rodnik alki¬ lowy o 1—3 atomach wegla, R8 ozna:za atom wo¬ doru lub nizszy rodnik alkilowy, X oznacza gru¬ pe NH, Y oznacza rodnik alkilidenowy o 1—4 ato¬ mach wegla, a R9 i R10 niezaleznie od siebie ozna¬ czaja rodnik alkilowy o 11—17 atomach wegla.Zwiazki o wzorze 1 maja w przypadku asyme¬ trycznego podstawienia konfiguracje: (1) przy atomie wegla laczacym sie z R8, (L) przy atomie wegla laczacym sie z R7, (D) przy atomie wegla laczacym sie z grupa -C-OR8, (L) w rodniku Y, oraz konfiguracje — a i/lub — p przy pierwszym atomie wegla grupy L-glikozy, tzn. zwiazki o wzo¬ rze 1 moga wystepowac jako czyste anomery lub jako mieszaniny anomeryczne.W celu oznaczenia konfiguracji na srodkowym atomie wegla czesci glicerynowej stosuje sie od¬ powiednio do regul IUPAC stereospecyficzna nu¬ meracje atomów wegla czesci glicerynowej, wyróz¬ niona przez przedrostek „sn". Najwyzszy atom wegla w rzucie Fischera pionowego lancucha we¬ glowego, przy czym grupa hydroksylowa przy dru- 10 15 90 25 30 gim atomie wegla zajmuje polozenie z lewej stro¬ ny, otrzymujac numer 1. W przypadku zwiazków wytwarzanych sposobem wedlug wynalazku gru¬ pa kwasu fosforowego jest zwiazana z trzecim atomem wegla w mysl numeracji stereospecyficznej.Poprzednio i nastepnie stosowany przymiotnik nizszy oznacza rodniki o 1—7, a zwlaszcza o 1—4, atomach wegla.Nizszym rodnikiem alkilowym jest np. rodnik n-propylowy, n- butylowy, izobutylowy, III-rz.- -butylowy, Ill-rz.-butylowy, nadto rodnik n-penty- lowy, n-heksylowy lub n-heptylowy, a przede wszystkim rodnik metylowy, etylowy lub izopro¬ pylowy.W szczególnosci rodnikiem alkilowym R2 jest zwlaszcza rodnik metylowy, jezeli R8 stanowi rod¬ nik metylowy, albo rodnikiem R2 jest rodnik etylowy, jezeli R8 stanowi atom wodoru; rodni¬ kiem alkilowym R7 jest zwlaszcza rodnik metylo¬ wy, etylowy lub izopropylowy, a rodnikiem alki¬ lowym R8 jest zwlaszcza rodnik alkilowy o 1—4 atomach wegla, korzystnie prostolancuchowy rod¬ nik alkilowy o 1—4 atomach wegla, przede wszy¬ stkim rodnik n-butylowy.Rodnikiem alkilidenowym Y jest rodnik dwu- wartosciowy, w którym oba wiazania wychodza z tego samego atomu wegla, korzystnie rodnik po¬ laczony w polozeniu — 1,1, zwlaszcza zas rodnik metylenowy, etylidenowy, propylidenowy lub izo- butylidenowy. 142 775142 775 Rodnikiem alkilowym R» lub R10 o 11—17 ato¬ mach wegla jest prostolancuchowy lub rozgalezio¬ ny, a zwlaszcza prostolancuchowy rodnik, przy czym R9 lub R10 oznaczaja przede wszystkim pro¬ stolancuchowy rodnik o nierównej liczbie at"o- 5 mów wegla, taki jak rodnik n-undecylowy lub n-tridecylowy, korzystnie prostolancuchowy rodnik alkilowy o 15—17 atomach wegla i o nierównej liczbie atomów wegla, tzn. rodnik n-heptadecylo- wy lub w szczególnosci rodnik n-pentadecylowy. io Proton zwiazany poprzez tlen z atomem fosforu jest kwasowy i moze byc latwo odszezepiany za pomoca zasad i wymieniany na inny kation. Przy odczynie o wartosci pH=7 zwiazki o wzorze 1 przeto wystepuja calkowicie lub w przewazajacej 15 czesci w postaci soli. Sole te oraz mieszaniny kwas—sól równiez ;sa wytwarzane sposobem we¬ dlug wynalazku. m Korzystnymi sa wytworzone sposobem wedlug wynalazku, farmakologicznie do- puszczalne,-nietoksyezne sole zwiazków o wzorze 1. 20 Sa to przede wszystkim sole metali i sole amo¬ niowe, takie jak sól metalu alkalicznego lub me¬ talu ziem alkalicznych, np. sole sodu, potasu, magnezu lub wapnia, oraz sole amonowe lub sole z odpowiednimi aminami organicznymi, takim 25 jak nizsze alkiloaminy, np. z trójetyloamina. Do wyodrebnienia lub oczyszczania moga znalezc za¬ stosowanie takze sole nieodpowiednie farmakolo¬ gicznie. Do terapeutycznego stosowania nadaja sie jednak tylko farmakologicznie dopuszczalne, nie- 30 toksyczne sole, które tym samym sa korzystne.Nowe zwiazki o wzorze 1, w którym wszystkie symbole maja znaczenie podane przy omawianiu wzoru 1, wytwarza sie sposobem polegajacym we¬ dlug wynalazku na tym, ze w zwiazku o wzoi*ze 35 3, w którym R9 i R10 maja znaczenie podane przy omawianiu wzoru 1 i przynajmniej jeden z sym¬ boli R1*, R4a; R8**, R8a i R" oznacza zabezpieczaja¬ ca grupe odszczepiajna na drodze solwolizy, a po¬ zostale z symboli R1*, R^a, R^ R8a i rh maja 40 znaczenie podane dla symboli R1, R4, R6 i R8, lub w przypadku symboli R11 oznaczaja atom wodoru, albo w soli tego zwiazku, odszczepia sie na drodze solwolizy grupe lub grupy zabezpieczajace i otrzy¬ many zwiazek o wzorze 1 ewentualnie przepro- 45 wadza sie w sól lub otrzymana sól ewentualnie przeprowadza sie w inna sól.Grupy zabezpieczajace, ich wprowadzanie i od¬ szczepianie sa przykladowo opisane w „Protective Groups in Organie Chemistry", Plenum, Press, 50 Londyn, Nowy York 1973, i w „Methoden der organischen Chemie", Houben-Weyl, 4 wydanie, tom 15/1, Georg-Thieme-Verlag, Stuttgart 1974.Charakterystyczne dla grup zabezpieczajacych jest to, ze one latwo, tzn. bez wystapienia niepozada- 55 nych reakcji ubocznych, daja sie odszczepiac np. na drodze solwolizy.Grupami zabezpieczajacymi grupe hydroksylowa sa np. rodniki acylowe, takie jak ewentualnie pod¬ stawiony, np. chlorowcem, nizszy rodnik acylowy, w przykladowo rodnik 2,2-dwuchloroacetylowy, lub rodniki acylowe monoestrów kwasu weglowego, zwlaszcza rodnik Ill-rz.-butyloksykarbonylowy, ewentualnie podstawiony rodnik benzyloksykarbo- nylowy, np. rodnik 4-nitrobenzyloksykarbonylowy, ** lub rodnik dwufenylometoksykarbonylowy, lub niz¬ szy rodnik 2-chlorowco-alkoksykarbonylowy, taki jak 2,2,2-trójchloroetoksykarbonylowy, nadto rod¬ nik trójfenylometylowy lub formylowy lub orga¬ niczne rodniki sililowe lub stannylowe, poza tym latwo odszczepialne grupy eteryfikujace, takie jak nizsze grupy Il-rz.-alkilowe, np. grupa Ill-rz.-bu- -tylowa, dalej 2-oksa- lub 2-tia-alifatyczne lub -cykloalifatyczne grupy weglowodorowe, przede wszystkim nizsza grupa 1-alkoksyalkilowa lub nizsza grupa 1-alkilotio-alkilowa, np. grupa meto- ksymetylowa, 1-metolsyetylowa, 1-etoksyetylowa, 1-metylotiometylowa, 1-metylotio-etylowa lub 1-etylotioetylowa, albo grupa 2-oksa- lub 2-tiacy- -kloalkilowa o 5—6 atomach w pierscieniu, np. grupa tetrahydrofurylowa lub tetrahydropiranylo- wa lub odpowiednia tiaanalogi, oraz ewentualnie podstawiona nizsza grupa 1-fenyloalkilowa, taka jak ewentualnie podstawiona grupa benzylowa lub dwufenylometylowa, przy czym jako podstaw¬ niki tych rodników fenylowych wchodza w rachu¬ be, np. chlorowce, takie jak chlor, nizsze grupy alkoksylowe, takie jak grupa metoksylowa, i/lub grupa nitrowa.Kwasowa grupa kwasu fosforowego moze byc zabezpieczona w postaci zestryfikowanej, przy czym jako rodniki estryfikujace sa korzystne ta¬ kie rodniki, które moga byc odszczepione regiose- lektywnie, np. grupa metylowego estru, która moz¬ na odszczepiac np. droga alkalicznego zmydlania.Dwuwartosciowymi grupami zabezpieczajacymi grupe hydroksylowa sa zwlaszcza ewentualnie podstawione grupy alkilidenowe lub cyklialkilide- nowe. Grupa alkilidenowa jest zwlaszcza nizsza grupa alkilidenowa, taka jak grupa izopropylide- nowa, a grupa cykloalkilidenowa jest przede wszystkim grupa cyklopentylidenowa lub cyklohek- sylidenowa. Do podstawników tych grup alkilide- nowych zaliczaja sie zwlaszcza rodniki aromatycz¬ ne, np. rodniki fenylowe.Odszczepianie stosowanych w sposobie wedlug wynalazku grup zabezpieczajacych zachodzi na znanej drodze za pomoca solwolizy, zwlaszcza hy¬ drolizy, alkoholizy lub acydolizy, ewentualnie stopniowo lub równoczesnie. Sililowe grupy zabez¬ pieczajace odszczepia sie korzystnie za pomoca fluorków, np. za pomoca fluorku trójetyloamonio- wego.Odszczepianie omówionych wyzej dwuwartoscio- wych grup zabezpieczajacych grupe hydroksylowa nastepuje za pomoca rozcienczonego kwasu, najle¬ piej wobec odczynu o wartosci pH=2—4, np. pH=3, na znanej drodze, np. za pomoca kwasnego jonitu, zwlaszcza jonitu z grupami kwasu sulfo¬ nowego, takiego jak jonit o nazwie handlowej Amberlite IR-120 (zywica styrenowa z mocno kwa¬ sowymi grupami sulfonowymi) lub Dowex 50 (kwasy polistyrenosulfonowe), albo za pomoca mocnego kwasu nieorganicznego lub organicznego, takiego jak kwas solny, bromowodorowy lub siar¬ kowy, lub jak kwas sulfonowy, np. kwas metano- sulfonowy, lub za pomoca kwasu fenylosulfono- wego ewentualnie podstawionego w pierscieniu aromatycznym, takiego jak kwas p-toluenosulfo- nowy, albo za pomoca kwasu trójfluorooctowego.142 775 Substraty niezbedne do przeprowadzenia wyzej omówionych sposobów sa znane lub moga byc wy¬ twarzane znanymi sposobami. I tak np. w przy¬ padku utleniania zwiazku o wzorze 2, w którym R21 stanowi grupe zabezpieczajaca, powstaje wyj¬ sciowy zwiazek o wzorze 1, w którym grupa hy¬ droksylowa przy atomie fosforu wystepuje w po¬ staci zabezpieczonej.Sole zwiazków o wzorze 1 przewaznie powstaja juz podczas obróbki, np. podczas dializy wobec roztworu buforowego z odczynem o wartosci pH=7. Mozna je wytwarzac w znany sposób. I tak sole zwiazków o wzorze 1 mozna tworzyc np. dzialajac zwiazkami metali, takimi jak sole metali alkalicznych i odpowiednich organicznych kwasów karboksylowych, np. sól sodowa kwasu a-etyloka- pronowego, lub dzialajac nieorganicznymi zwiazka¬ mi metali alkalicznych lub metali ziem alkalicz¬ nych, takimi jak odpowiednie wodorotlenki, we¬ glany i wodoroweglany, np. wodorotlenek, weglan lub wodoroweglan sodcwy lub potasowy, albo od¬ powiednimi zwiazkami wapniowymi lub amonia¬ kiem lub odpowiednimi aminami organicznymi, przy czym, korzystnie stosuje sie ilosci stechiomer tryczne lub maly nadmiar srodka solotwórczego.Mieszaniny izomerów mozna rozdzielac w znany sposób, np. na drodze frakcjonowanej krystaliza¬ cji, chromatografii itp. na poszczególne izomery, racematy, np. tworzac pochodne z optycznie czyn¬ nymi zwiazkami i rozdzielajac tak otrzymane mieszaniny diastereoizomerów na optycznie czynne enancjomery.Do szczególnie korzystnych postaci wykonania sposobu wedlug wynalazku zaliczaja sie nizej omówione postepowania a) i b). a) W przypadku wytwarzania soli litowcowej 2-(l,2-dwupalmitoilo-sn-glicero-3-hydroksy-fosfory- loksy)-etyloamidu kwasu N-propionylodezimetylomu- -ramylo-L-alanylo-D-glutaminowego z (CyJ-L-ala- nina zadaje sie kwasem trójfluorooctowym sól li- towcowa 2-(l,2-dwupalmitoilo-sn-glicero-3-hydro- ksyfosforyloksy)-etyloamidu (Ca)-III.-rz.-butylowe- go estru N-propionylodezmetylomuramylo-L-alany- -lo-D-glutamylo-(CY)-L-alaniny i otrzymany pro¬ dukt przeprowadza sie w sól litowcowa. b) W przypadku wytwarzania soli litowcowej 2-(l,2-dwupalmitoilo-sn-glicerd-3-hydroksy-fosfory- loksy)-etyloamidu kwasu N-acetylomuramylo-L- -alanylo-D-glutaminowego z (Cv)-L-alanina zadaje sie kwasem trójfluorooctowym sól litowcowa 2-(l,2- -dwupalmitoilo-sn-glicero-3-hydroksyfosforyloksy)- -etyloamidu (Ca)-III-rz.-butylowego estru N-acety- -lomuramylo-L-alanylo-D-glutamylo-(CY)-L-alani- -ny i otrzymany produkt przeprowadza sie w sól litowcowa.Omówione wyzej sposoby, wlacznie ze sposo¬ bem odszczepiania grup zabezpieczajacych i z do¬ datkowymi srodkami postepowania przeprowadza sie w znany sposób np. w obecnosci lub bez roz¬ puszczalników i rozcienczalników, i, w razie po¬ trzeby, w obecnosci srodków kondensacyjnych lub katalizatorów, w obnizonej lub podwyzszonej tem¬ peraturze, np. w temperaturze od okolo —20°C do okolo +150°C, w zamknietym naczyniu i/lub w atmosferze gazu obojetnego, np. w atmosferze azotu.Przy tym uwzgledniajac wszystkie, w czasteczce znajdujace sie podstawniki nalezy, w razie ko- 5 niecznosci, np. w przypadku obecnosci rodników latwo ulegajacych hydrolizie, stosowac szczegól¬ nie delikatne warunki reakcji, takie jak krótki czas trwaania reakcji, wprowadzania lagdnych srodków kwasowych lub zasadowych w niskim io stezeniu, stechiometryczne stosunki ilosciowe, do¬ bór odpowiednich katalizatorów, rozpuszczalniki, warunki temperatury i/lub cisnienia.Chociaz zwiazki wytworzone sposobem wedlug wynalazku podpadaja pod bardzo ogólnie ujete 15 ramy opublikowanego opisu nr 0025 495 A europej¬ skiego zgloszenia patentowego, to jednak w opisie tym nie zostal omówiony zaden charakterystyczny przedstawiciel tej klasy zwiazków. Zwiazki te moz¬ na stosowac jako srodki immunostymulujace. 20 W porównaniu ze zwiazkami wspomnianymi w opi¬ sie nr 0025 495A zwiazki wytworzone sposobem wedlug wynalazku wykazuja silne zredukowanie niepozadanych dzialan ubocznych, a w szczególno¬ sci sja one znacznie mniej pirogeniczne. Stwierdze- 25 nie to ma wazne znaczenie bowiem zaaplikowanie substancji pirogenicznej ewentualnie moze spro¬ wokowac szok termiczny, dlatego tez bezpieczne stosowanie jest wtedy zapewnione tylko pod sta¬ lym nadzorem lekarskim, a pewne postacie po- 30 dawcze, takie jak dawki dozylne, musza byc po¬ mijane.Badanie pirogenicznosci nizej wyszczególnionych substancji A-K mozna przeprowadzic na królikach wedlug przepisów podanych w farmakopei euro- 36 pejskiej, tom 2, strony 56—59 (1971): A ..= sól sodowa 2-(l,2-dwupalmitoilo-sn-glicero- -3-hydroksyfisforyloksy)-etyliamidu N-acetylomu- ramylo-L-alanylo-D-izogluaminylo-L-alaniny, B = sól sodowa 2-(l,2-dwupalmitoilo-sn-glicero-3- 40 hydroksy-fosforyloksy)-etyloamidu(Ca)-meitylowego estru N-a cetylomuramylo-L-alanylo-D-glutamylo- -(CY)-L-alaniny, C = sól sodowa 2-(l,2-dwupalmitoilo-sn-glicero-3- hydroksy-fosforyloksy)-etyloamidu(C 45 go estru N-acetylomuramylo-L-alanylo-D-glutamy- lo-(CY)-alaniny, D = sól sodowa 2-(l,2-dwupalmitoilo-sn-glicero-3- hydroksy-fosforyloksy)-etyloamidu(Ca)-III-rz.-buty- lowego estru N-acetylomuramylo-L-alanylo-D-glu- 50 tamylo-(CY)-L-alaniny, E = sól sodowa 2-(l,2-dwupalmitoilo-sn-:glicero-3- hydroksy-fosforyloksy)-etyloamidu kwasu N-acety- lomuramylo-L-alanylo-D-glutaminowego i (CY)-ala- niny, 55 y = sól sodowa 2-(l,2-dwupalmitoilo-sn-glicero-3- hydroksy-fosforyloksy)-etyloamidu N-propionylode- zmetylomuramylo-L-alanylo-D-izoglutaminylo-L- alaniny, G = sól sodowa 2-(l,2-dwupalmitoilo-sn-glicero-3- 60 hydroksy-fosforyloksy)-etyloamidu(Ca)-metylowe- wego estru N-propionylodezmetylomuramylo-ll.- alanylo-D-glutamylo-(Cy)-alaniny, H = sól sodowa 2-(l,2-dwupalmitoilo-sn-glicero-3- hydroksy-fosforyloksy)-etyloamidu(Ca)-n-butylowe- * go estru N-propionylodezmetylomuramylo-L-alany-142 775 8 lo-D-glutamylo-(CY)-L-alaniny, I = sól sodowa 2-(l,2-dwupalmitoilo-sn-glicero-3- hydroksy-fosforyloksy)-etyloamidu(C(x)-III-rz.-buty- lowego estru N-propionylodezmetylomuramylo-L- alanylo-D-glutamylo-(CY)-alaniny, i K = sól dwusodowa 2-(l,2-dwupalmitoilo-sn^gli- cero-3-hydroksy-fo5fctfyloksy)^tyloainidu kwasu N-propionylodezmetyloinuiramylo-L-alanylo-D-glu- taminowego i (Cy)-L-alaniny Zwiazki A i F sa opisane w przykladach 4 i 12 opublikowanego opisu nr 025 495A europejskiego zgloszenia patentowego, zwiazki B, C, D, E, G, H I i K zas wyszczególnione sa odpowiednio w po¬ danych nizej przykladach II, II, II, V, III, I, II i IV. Dla nowych zwiazków B, C, D i F naj¬ blizszym pod wzgledem budowy chemicznej jest zwiazek A znany ze wspomnianego opisu nr 025 495A, dla nowych zwiazków G, H, I i K zas najblizszym pod wzgledem budowy chemicz¬ nej jest zwiazek F znany z cytowanego opisu nr 025 495A. Róznica strukturalna wywodzi sie z innej definicji podstawnika R8 w nowych zwiaz¬ kach.Próbe pirogenicznosci przeprowadzono na króli¬ kach wedlug szczególowych wskazówek, zawar¬ tych w farmakopei europejskiej, tom 2, strony 56—59 (tekstu niemieckojezycznego), (1971). Reasu¬ mujac, osobnikom grupy trzech SPF-szynszylowych mieszkanców królika mierzono automatycznie (w aparacie Hewlett-Packard^ typu 3052 A) co 30 minut temperature odbytu. Króliki utrzymywa¬ no w temperaturze pokojowej 18±2°C przy 60±10% wilgotnosci wzglednie powietrza i przy 14-godzinnym oswietleniu w ciagu doby. Po trzy¬ krotnych pomiarach temperatury odbytu kazdego królika okreslono poczatkowa temperature jako wartosc srednia z dwóch ostatnich temperatur odbytu, a nastepnie dawke 1 mg/kg testowanej substancji, rozpuszczonej w fizjologicznym roz¬ tworze chlorku sodowego, aplikowano do zyly usznej tylnej kazdego królika. Dalej okreslano temperature 7-krotnie w ciagu nastepnych 3 go¬ dzin. Od najwyzszej temperatury, otrzymanej w okresie tych trzech godzin dla kazdego królika, odejmowano temperature poczatkowa danego kró¬ lika. Sume róznic temperatur, tak otrzymana dla trzech królików, podano nizej w tablicy 1.Z zestawionych wyników doswiadczalnych wi- Tablica 1 Zwiazek A B C D 1 E F G H I K Przyrost temperatury (°C) 2,0 1,0 1,1 0,42 0,55 1,14 0,48 0,69 0,65 0,33 | 10 20 25 30 50 55 dac, ze przyrost temperatury wywolany zwiazkami B, C, D i E stanowi zaledwie 20—50% przyrostu wywolanego zwiazkiem A, oraz ze przyrost tem¬ peratury wywolany zwiazkami G, H, I i K sta¬ nowi okolo 30—60% przyrostu wywolanego zwiaz¬ kiem F.Wyniki te wyraznie swiadcza o tym, ze zwiazki B, C, D, E, G, H, I i K znacznie róznia sie od znanych zwiazków A i F pod wzgledem toksyko¬ logicznych efektów ubocznych.Wytworzone sposobem wedlug wynalazku zwiaz¬ ki mozna stosowac tak, jak podano w opublikowa¬ nym opisie nr 025 495A europejskiego zgloszenia patentowego.Ze wzgledu na ich znakomita tolerancje nowych zwiazków nadaja sie one szczególnie do zapobiega¬ nia i do leczenia chorób zakaznych, przy czym silne dzialanie wystepuje nie tylko w przypadku bakteryjnych czynników chorobotwórczych, lecz nieoczekiwanie takze w przypadku wirusowych czynników chorobotwórczych. To ostatnie stwier¬ dzenie nie bylo dotychczas znane i ma wielkie znaczenie praktyczne, poniewaz do leczenia cho¬ rób wywolanych przez wirusy dotychczas byly do dyspozycji farmaceutyki tylko w zupelnie niedo¬ statecznej mierze. Godnym zauwazenia jest prze¬ de wszystkim dlugi okres trwania dzialania profi¬ laktycznego lub terapeutycznego rzedu wielu dni do kilku tygodni po jednorazowym zaaplikowaniu nowej substancji czynnej wytworzonej sposobem wedlug wynalazku i szeroki zakres wirusowych czynników chorobotwórczych, przeciwko którym te zwiazki sa skuteczne.Peptydy muramylowe o wzorze 1 mozna stoso¬ wac zwlaszcza do zapobiegania i leczenia chorób, które wywolywane sa przez nizej wyszczególnione wirusy [odnosnie nomenklatury porównaj J. L.Melnick, Próg. med. Virol. 26, 214^-232 91980 (i 28, 208—221) 1982] DNA-wirusy o symetrii ku- bicznej i o nukleokapsydzie bez blonki, DNA-wi¬ rusy z odslonietym wirionem oraz RNA-wirusy o kubicznej symetrii kapsydu i takiez wirusy o spiralnej symetrii kapsydu.Korzystnie stosuje sie zwiazki o wzorze 1 w przypadku DNA-wirusów o oslonietym wirio¬ nem i o kubicznej symetrii kapsydu, w przypadku RNA-wirusów o spiralnej symetrii kapsydu, w któ¬ rych blonka nukleokapsydu jest polozona przy blonie zewnetrznej, ale tez w przypadku wirusów z rodzin Adenoviridae, Poxviridae i Uoronaviridae, takich jak ludzkie koronawirusy.Przede wszystkim stosuje sie zwiazki o wzo¬ rze 1 w przypadku rodzin Herpesviridae, Picorna- viridae i myksowirusów, ale takze w przypadku mastadenowirusów, takich zwlaszcza jak ludzkie adenowirusy, w przypadku wirusów z rodziny Chprdopoxvirinae, takich glównie jak ortopoks- wirusy, a zwlaszcza np. wakcyniawirusy, w przy¬ padku Reoviridae, szczególnie takich jak rota- wirusy (zwlaszcza ludzkie), oraz w przypadku Caliciviridae i Rhabdoviridae, przede wszystkim takich jak wirusy pecherzykowego zapalenia ja¬ my ustnej u ludzi oraz u koni, bydla i swin.Glównie stosuje sie zwiazki o wzorze 1 w przy¬ padku wirusów z rodziny Alphaherpesviridae, nk-142 775 10 nowirusów, kardiowirusów i wirusów z rodziny Ortohomyxoviridae, ale równiez w przypadku Betaherpesvirinae, zwlaszcza takich jak wirusy sytomegalii ludzkiej, w przypadku wirusów pry¬ szczycy, przede wszystkim w przypadku wirusów pryszczycy zwierzat parzystnokopytnych ,glównie takich jak bydlo, oraz w przypadku Paramyxovi- ridae, przede wszystkim takich jak pneumowirusy, np. oddechowe wirusy oskrzelowe u ludzi, a obok nich wirusy odry lub paramyksowirusy, takie np. jak wirusy parainfluency ludzkiej wlacznie z wi¬ rusami Sendai.W szczególnosci zwiazki o wzorze 1 stosuje s:c w przypadku wirusów Simplex, np. ludzkich wi¬ rusów Herpes simplex typu 1 i 2, w przypadku ludzkich wirusów FMC i w przypadku wirusów grypy, glównie wirusów grypy typu A i B, np. wirusów nazwanych w przykladach.Peptydy muramylowe o wzorze 1 mozna sto¬ sowac do zapobiegania lub leczenia zakazen wiru¬ sowych aplikujac je dojelitowo lub pozajelitowo, przede wszystkim razem z odpowiednimi nosni¬ kami lub substancjami pomqcniczymi. Korzystnie aplikuje sie je na blone v sluzowa, np. wewnatrzno- sowo, doodbytniczo, dopochwowo lub na spojówke oczu, albo doustnie. Efekt antywirurowy wystepu¬ je jednak takze po zaaplikowaniu na innej dro¬ dze, np. podskórnie, dozylnie, domiesniowo lub po zaaplikowaniu na zwykla skóre.To, który z rodzajów aplikowania jest najodpo¬ wiedniejszy, zalezy m. in. od rodzaju danego wi¬ rusa, np. wzgledem wirusów oddechowych nalezy w wielu przypadkach uznac za najkorzystniejsze podawanie wewnatrznosowe. Dawkowanie sub¬ stancji czynnej zalezy m. in. od gatunku stalocie¬ plnego, od stanu odpornosci organizmu, od sposo¬ bu podawania i od rodzaju wirusa.Zwiazki wytworzone sposobem wedlug wynalaz¬ ku maja dalsza, bardzo interesujaca wlasciwosc po strzymywaniu tworzenia sie metastaz w przypadku kilku guzów, zwlaszcza pluc, co doswiadczalnie mozna wykazac w modelu B16-BL-6 (czerniaka i w przypadku Lewis'a pluc, przy czym szcze¬ gólnie korzystne jest aplikowanie do liposomów.Wyróznic nalezy przede wszystkim zwiazki o wzorze 1, w którym R1, R4 i R8 oznaczaja ato¬ my wodoru, R2 oznacza rodnik metylowy lub ety¬ lowy, R3 oznacza atom wodoru lub rodnik mety¬ lowy, R5 oznacza atom wodoru, R7 oznacza rodnik alkilowy o 1—3 atomach wegla, R8 oznacza atom wodoru lub rodnik alkilowy o 1—4 atomach we¬ gla, X oznacza grupe NH, Y oznacza rodnik alki- lidenowy o 1—2 atomach wegla, a R9 i R10 nie¬ zaleznie od siebie oznaczaja prostolancuchowy rodnik alkilowy o 11—17 atomach wegla o nie¬ parzystej liczbie atomów wegla,; i ich sole.Korzystnymi sa zwiazki o wzorze 1, w którym R1, R4 i R6 oznaczaja atomy wodoru, R2 oznacza rodnik metylowy lub etylowy, R3 oznacza atom wodoru, jesli R2 oznacza rodnik etylowy, lub R3 oznacza rodnik metylowy, jesli R2 oznacza rodnik metylowy, R5 oznacza atom wodoru, R7 oznacza rodnik alkilowy o 1—2 atomach wegla, R8 ozna¬ cza atom wodoru, X oznacza grupe NH, Y ozna¬ cza rodnik etylidenowy, a iR9 i R10 niezaleznie od siebie oznaczaja prostolancuchowy rodnik alkilo¬ wy o 15—17 atopach wegla i o nieparzystej licz¬ bie atomów wegla, i ich sole.Szczególnie korzystnymi sa zwiazki omówione 5 w przykladach.Zwiazki wytworzone sposobem wedlug wynalaz¬ ku mozna stosowac w postaci preparatów farma¬ ceutycznych, które zawieraja farmakologicznie skuteczna ilosc nowej, wytworzonej sposobem io wedlug wynalazku substancji czynnej ewentualnie razem z farmakologicznie dopuszczalnymi nosni¬ kami, nadajacymi sie dó podawania dojelitowego,, np. doustnego lub doodbytniczego, lub do poda¬ wania pozajelitowego, przy czym nosniki te mo- 15 ga byc nieorganiczne lub organiczne, stale lub ciekle. I tak stosuje sie tabletki lub kapsulki ze¬ latynowe, które zawieraja substancje czynna ra¬ zem z rozrzedzalnikami, takimi jak laktoza, dek- stroza, sacharoza, mannit, sorbit, celuloza' i/lub 20 gliceryna, i/lub ze srodkami poslizgowymi, takimi jak ziemia okrzemkowa, talk, kwas stearynowy lub jego sole, np. stearynian magnezu lub wapnia,, i/lub jak glikol polietylenowy.Tabletki moga równiez zawierac srodki wiazace 25 np. glinokrzemian magnezu, skrobie, takie jak skrobia kukurydziana, pszeniczna lub ryzowa, zelatyny, metyloceluloze, sól sodowa karboksyrne- tylocelulozy i/lub poliwinylopirolidon, i na zada¬ nie, srodki rozkurczajace, np. skrobie, aaar, kwas 80 alginowy lub jego sól, taka jak alginian sodowy i/lub mieszanin^ musujace, lub srodki adsorpcyj- ne, barwniki, substancje polepszajace smak i sub¬ stancje slodzace. Nadto farmakologicznie czynne substancje wytworzone sposobem wedlug wynalaz- G5 ku mozna stosowac w postaci preparatów podawa¬ nych pozajelitowo lub w postaci roztworów do wlewu. Takimi roztworami sa korzystnie izoto- niczne wodne roztwory lub zawiesiny, które mozv na sporzadzac przed uzyciem np. z preparatów 40 liofilizowanych, zawierajacych substancje czynna sama lub lacznie z nosnikami, np. mannitem. Pre¬ paraty farmaceutyczne moga byc wyjalowione i/lub moga zawierac substancje pomocnicze, np. srodki ^konserwujace, stabilizujacs, zwilzajace i/lub 45 emulgujace, srodki wspomagajace rozpuszczalnosc, sole do regulowania cisnienia osmotycznego i/lub substancje buforowe. Nowe preparaty, które ewentualnie moga zawierac dalsze substancje far¬ makologicznie czynne, takie jak antybiotyki, spo- 50 rzadza sie na znanej drodze, np. za pomoca tra¬ dycyjnych sposobów mieszania, granulowania, roz¬ puszczania lub liofilizowania, a moga one zawie¬ rac okolo 0,001—99%, zwlaszcza okolo 0,01—10%, •korzystnie 0,1—5% jednej lub wielu substancji 55 czynnych, przy czym odpowiednie jest stezenie substancji czynnej ponizej 1%, zwlaszcza w przy¬ padku preparatów aplikowanych miejscowo.Dla zapobiegania i leczenia zakazen wirusowych szczególnie odpowiednimi sa nastepujace, miejsco- 60 wo aplikowane postacie podawcze: kremy, mascier lub pasty o zawartosci 0,001—1%^ zwlaszcza 0,01— 1%, np. 0,05% substancji czynnej, np. mascie do wewnatrznosowego aplikowania lub szminki do ust, albo wodne roztwory o zawartosci 0,001—1%,. 85 zwlaszcza 0,05—0,5%, np. 0,1% substancji czynnej,11 korzystnie izotoniczne roztwory wyjalowione i fi¬ zjologicznie dopuszczalne, np. krople do oczu, ko¬ rzystnie w mikropojemnikach do jednorazowego uzytku, albo aerozole do stosowania w jamie ust¬ nej i w jamie gardla.Kremami sa emulsje typu olej-w-wodzie, wyka¬ zujace wiecej niz 50% wody. Jako oleiste podloze stosuje sie przede wszystkim alkohole tluszczowe, np. alkohol laurylowy, cetylowy lub stearylowy, kwasy tluszczowe, np. kwas palmitynowy lub ste¬ arynowy, ciekle lub stale woski, np. mirystynian izopropylowy, lanoline lub wosk pszczeli i/lub weglowodory,-np. wazeline (petrolatum) lub olej parafinowy. Jako amulgatory wchodza w rachube substancje powierzchniowo czynne o wlasciwos¬ ciach przewazajace hydrofilowych, takie jak od¬ powiednie emulgatory niejonowe, np. estry kwa¬ sów tluszczowych i polioli lub ich adduktów z tlenkiem etylenu, takie ( jak wieloglicerynowe estry kwasów tluszczowych lub estry kwasów tlu¬ szczowych z polioksyetylenoanhydrosorbitem (o nazwie handlowej Tweens), polioksyetylenowe etery alkoholi tluszczowych lub polioksyetylenowe estry' kwasów tluszczowych, albo jak odpowiednie emulgatory, jonowe, przykladowo sole metalu al¬ kalicznego i siarczanów alkoholi tluszczowych, np. siarczan laurylowosódowy, siarczan cetylowosodo- wy lub siarczan stearylowosódowy, które zwykle stosuje sie w obecnosci alkoholi tluszczowych, np. w obecnosci alkoholu cetylowego lub stearylowe- go. Dodatkami do fazy wodnej sa m, in. srodki, które zmniejszaja wysychanie kremów, np. ppliol, taki jak gliceryna, sorbit glikol propylenowy i/iub glikole polietylenowe, nadto srodki konserwujace, substancje zapachowe itp.Masciami sa emulsje typu *woda-w-oleju, które zawieraja co najwyzej 70%, korzystnie jednak o- kolo 20—50% wody lub fazy wodnej. Jako faza tluszczowa wchodza w rachube przede wszystkim weglowodory, np. wazelina, olej parafinowy i/lub parafina twarda, które w celu polepszenia zdolno¬ sci wiazania wody korzystnie zawieraja odpowied¬ nie hydroksyzwiazki, takie jak alkohole tluszczo¬ we lub ich estry, np. alkohol cetylowy lub alko¬ hole lanolinowe, badz lanoline. Emulgatorami sa odpowiednie substance lipofilowe, takie jak ester kwasu tluszczowego z anhydrosorbitem (o nazwie handlowej Spans), np. oleinian anhydrosorbitu i/lub izostearynian anhydrosorbitu. Dodatkami do fazy wodnej sa np. srodki utrzymujace wilgoc, takie jak poliole, np. gliceryna, glikol propyleno¬ wy, sorbit i/lub glikol polietylenowy, jak srodki konserwujace, substancje zapachowe, itp.Mascie tluste sa bezwodne i jako podloze za¬ wieraja zwlaszcza weglowodory, np. parafine, wa¬ zeline i/lub ciekla parafine, nadto naturalne lub pólsyntetyczne tluszcze, np. trójgliceryd kokosowe¬ go kwasu tluszczowego, lub korzystnie oleje ut¬ wardzone, np. uwodorniony olej arachidowy lub racznikowy, dalej estry niepelne gliceryny z kwa¬ sem tluszczowym, np. mono- i dwustearynian glicerynowy, oraz np. wspomniane przy omawia¬ niu masci alkohole tluszczowe, emulgatory i/lub dodatki, zwiekszajace zdolnosc wchlaniania wody. 775 12 Pastami sa kremy i rriascie, zawierajace pudro¬ we skladniki o wlasciwosciach adsorbujacych wy¬ dzieline, takie skladniki, jak tlenki metali, np. tlenek tytanu lub tlenek cynku, nadto talk i/lub 5 glinokrzemiany, których zadaniem jest zwiazanie obecnej wilgoci lub wydzieliny.Pianki aplikuje sie ze zbiorniczków cisnienio¬ wych i sa one cieklymi emulsjami typu olej-w-wo- dzie, wystepujacymi w postaci aerozolu, przy io czym jako propelent aerozolowy stosuje sie chlo¬ rowcowane weglowodory, takie jak nizsze chloro- fluoroalkany, np. dwuchlorodwufluorometan i dwuchloroczterofluoroetan. Jako faze olejowa stosuje sie m. in. weglowodory, np. olej parafi- is nowy, alkohole tluszczowe, np. alkohol cetylowy, estry kwasów tluszczowych, np. mirystynian izo¬ propylowy, i/lub inne woski. Jako emulgatory stosuje sie m. in. emulgatory b wlasciwosciach przewazajaco hydrofilowych, takie jak estry kwasu ao tluszczowego z polioksyetylenoanhydrosoirbiitem (o nazwie handlowej Tweens), f emulgatory o wla¬ sciwosciach przewazajaco lipifilowych, takie jak estry kwasu tluszczowego z anhydrosorbitem (o nazwie handlowej Spans). Do tego dochodza u znane dodatki, takie jak srodki konserwujace, itp.Nalewki i roztwory wykazuja przewaznie pod¬ loze wodno-etanolowe, do którego dodaje sie m. in. poliole, np. gliceryne, glikole i/lub glikol polietylenowy, jako srodki utrzymujace wilgoc ao w celu obnizenia parowania dyfuzyjnego i sub¬ stancje natluszczajace, takie jak estry kwasów tluszczowych z nizszymi glikolami polietylenowy¬ mi, tzn. rozpuszczalne w wodnej mieszaninie sub¬ stancje lipifilowe w zamian za substancje tlusz- » czowe'zdjete ze skóry za pomoca etanolu i w ra¬ zie potrzeby inne substancje pomocnicze i dodatRL Sporzadzanie miejscowo stosowanych preparatów farmaceutycznych nastepuje w znany sposób, np. na drodze rozpuszczania lub sporzadzania zawiesi- *• ny substancji czynnej w podlozu lub, w razie ko¬ niecznosci, w jego czesci. W przypadku przetwa¬ rzania substancji czynnej w postaci roztworu roz¬ puszcza sie ja z reguly w jednej z obu faz przed zemulgowaniem; w przypadku przetwarzania 45 w postaci zawiesiny miesza sie po zemulgowaniu z jedna czescia podloza, a nastepnie dodaje sie do pozostalej czesci preparatu.Dawkowanie substancji czynnej zalezy od róz¬ nych czynników, takich jak sposób aplikowania, 5Q gatunek, stan obrony organizmu, oraz w rozstrzy¬ gajacej mierze od rodzaju leczonej choroby. I tak w doustnym aplikowaniu podaje sie stalocieplnym o ciezarze 70 kg dziennie dawki okolo 0,0001— 0,1 g, przy czym dawkowanie mniejsze niz 0,001 g es stosuje sie przede wszystkim dla zapobiegania tworzenia sie mettastaz po usunieciu guza pierwot¬ nego.W celu zapobiezenia zakazeniom wirusowym aplikuje sie jednorazowa dawke okolo 0,5—50 mg, w korzystnie 25—15 mg, np. 7 mg substancji czyn¬ nej stalocieplnemu o siezarze ciala okolo 70 kg, np. czlowiekowi. W razie potrzeby w okresie zwiekszonego niebezpieczenstwa zakazenia powta^ rza sie podanie tej dawki w odstepie 1—3 tygod- 65 ni, np. co dwa tygodnie.142 775 13 14 Terapeutyczna dawka dla stalocieplnego o cie¬ zarze ciala okolo 70 kg w przypadku zakazenia wirusowego wynosi 1—50 mg, korzystnie 5—20 mg, np. 10 mg, zwlaszcza przy podawaniu doust¬ nym. Dawkowanie w przypadku podawania wew- natrznosowego moze byc nawet 10-krotnie nizsze.W razie potrzeby powtarza sie podawanie zwiaz¬ ków heksopiranozowych o wzorze 1 w odstepie kilku dni, np. 1—3 dni, az do wystapienia popra¬ wy stanu chorego.Podane nizej przyklady objasniaja blizej wyna¬ lazek, nie ograniczajac jego zakresu. Wartosci chromatograficznego wspólczynnika Rf okresla sie na cienkowarstwowych plytkach zelu, krze¬ mionkowego firmy Merck. Wzajemny stosunek czynników obiegowych w stosowanej mieszaninie czynników obiegowych jest podany w udzialach objetosciowych [objetosc/objetosc] zas temperatu¬ re podano w stopniach Celsjusza.Przyklad I. 1,0 g (0,7 mmola) soli sodowej 2-(l,2-dwupalmitoilo-sn-glicero-3-hydroksyfosfory- -loksy)-etyloamidu(Ca)-n-butylowego estru 4,6-t)- izopropylideno-N-propionylodezmetylomuramylo- -L-alanylo-D-glutamylo-(CY)-L-alatilny, zawieraja¬ cej jeszcze 0,8 mola wody, miesza sie w 10 ml 50% kwasu octowego w ciagu 2 godzin w temperaturze pokojowej, po czym zadaje za pomoca 40 ml wody i tak otrzymana mieszanine reakcyjna poddaje sie liofilizacji. Surowy produkt oczyszcza sie nastepnie na drodze chromatografii kolumnowej na 50 g zelu krzemionkowego o naz¬ wie handlowej Kieselgel 60 reinst (firmy Merck, uziarnienie 0,063—0,200 mm) w ukladzie chloro- form:metanol:woda =* 70:30:2—5 (frakcje o objeto¬ sci po 5 ml). Frakcje zawierajace zadany produkt laczy sie i odparowuje pod próznia w temperatu¬ rze 30°C.Pozostalosc rozpuszcza sie w 100 ml redestylo- wanej wody saczy na saczku miliporowym (0,2 \i) i tak otrzymany roztwór ponownie poddaje sie liofilizacji.Otrzymuje sie 0,91 g (86,8% wydajnosci teore¬ tycznej) czystej soli sodowej 2-(l,2-dwupalmitoilo- -sn-glicero-3-hydroksyfosforyloksy)-etyloamidu (Ca)-n-butylowego estru N-propionylodezmetylo- -muramylo-L-alanylo-D-glutamylo-(Cy)-L-alaniny w postaci bezbarwnego proszku, zawierajacej jesz¬ cze 4,41 mola wody. Sól ta wykazuje skrecalnosc Md= +69° (c = 0,504 w chlorku metylenu), Rf = 0,65 (chloroform.-metanol:woda = 70:30:5) i Rf = 0.63 (chloroform:metanol = 7:3).Substrat wytwarza sie w sposób omówiony ni¬ zej. 13,0 g (Ca)-n-butylowo-(Cy)-benzylowego dwu- estru kwasu 4,6-o-izopropylideno-N-propionylo-dez- -metylomuramylo-L-alanylo-D-glutaminowego w 250 ml mieszaniny dwumetoksyetan:woda = 20:1 uwodornia sie katalitycznie za pomoca 2,5 g pal¬ ladowego katalizatora (10% Pd) na nosniku weglo¬ wym w temperaturze pokojowej pod cisnieniem normalnym. Po zakonczeniu uwodorniania (po uplywie 2 godzin) odsacza sie katalizator a otrzy¬ many przesacz odparowuje sie w wysokiej prózni w temperaturze 20°C.Otrzymany (Ca)-n-butylowy ester kwasu 4,6-0- izopropylideno-N-propionylodezmetylomuramylo- -L-alanylo-D-glutaminowego w ukladzie chloro- form:izopropanol «* 7:3, do którego dodano nieco 5 dwumetyloformamidu, przeprowadza sie za pomo¬ ca dwucykloheksylokarbodwuimidu i N-hydro- ksysukcynimidu w N-rjydrOksysukcynoimidoester, który porcjami w postaci stalej rozprowadza sie mieszajac w roztworze mieszaniny 2-(l,2-dwupal- io ^mitoilo-sn-glicero-3-hydiroksyfottforyloksy)-etylio- -amid-L-alaniny (trójetyloamina w ukladzie chlo- roform:izpropanol:woda = 70:30:2. Calosc miesza sie w ciagu 3 godzin w temperaturze pokojow"ej.Nastepnie tak otrzymany metny roztwór reak- 15 cyjny odparowuje sie pod próznia w temperaturze 30°C. Z surowego produktu sporzadza sie wówczas zawiesine w redestylowanej wodzie (pH = 5,5), za¬ wiesine te dodatkiem trójetyloaminy doprowadza sie do odczynu o pH = 6.0, czastki nierozpuszczal- 20 ne (dwucykloheksylomocznik) odsacza sie, a prze¬ sacz poddaje sie liofilizacji o wysokiej prózni.Tak otrzymany liofilizat rozpuszcza sie w rede- stylowanej wodzie a roztwór zateza sie w dialize- rze [produkcji firmy Amicon, Modeli 402, Ultrafil- 25 ter PM 10/76 mm srednicy] pod nadcisnieniem 294 kPa dc- objetosci 75 ml, po czym saczy sie wobec 250 ml ukladu bufor fosforanowy.-chlorek sodowy (po 0,1 molowy, 1:1, odczyn o wartosci pH ¦* 7 i wobec 1750 ml redestylowanej wody az st do usuniecia chlorków. Roztwór pozostaly w dia- Mzerze (okolo 75 ml) saczy sie nastepnie kolejno przez dwa saczki miliporowe (o nazwie Nalgene S, 0,45 \i) i tak otrzymany, bezbarwny roztwór poddaje sie liofilizacji w wysokiej prózni. m Liofflizat dalej oczyszcza sie na drodze rozdzia¬ lu Craig'a za pomoca ukladu czterochlorek wegla: :chloroform:metanol:0,5% roztwór chlorku sodowe¬ go = 7:17:18:6. Frakcje, zawierajace produkt. oczyszcza sie i bez ogrzewania (chlodzenie) odpa- 40 rowuje w wysokiej prózni do sucha. Otrzymuje sie bezbarwny proszek, jeszcze zawierajacy chlo¬ rek sodowy. W celu jego usuniecia rozpuszcza sie produkt w 600 ml redestylowanej wody i w diali- zerze [produkcji firmy Amicon, Modeli 402, Ultra- 43 filter Ph 30/76 mm srednicy] pod nadcisnieniem 294 kPa zateza do 50 ml objetosci wewnetrznej, po czym saczy z lacznie 1750 ml redestylowanej wody az do usuniecia chlorków.Roztwór pozostaly w dializerze (okolo 50 ml) sa- 59 czy sie sterylnie kolejno przez dwa saczki milipo¬ rowe (o nazwie Nalgene S, 0,45 \i lub 0,2 ja) i pod¬ daje liofilizacji w wysokiej prózni.Otrzymuje sie sodowa 2-(l,2-dwupalmitoilo-sh- glicero-3-hydroksyfosforyloksy)-etyloamidu(Ca)-n- 55 -butylowego estru 4,6,-0-izopropylideno-N-propio- -nylodezmetylomuramylo-L-alanylo-D-glutamylo- -(Cv)-L-alaniny w postaci bezbarwnego proszku, zawierajaca 1,2 mola wody.Przyklad II. Analogicznie do przykladu I •• z 1,0 g (0,8 mmola) soli sodowej 2-(l,2-dwupalmi- -toilo-sn-glicero-3-hydroksyfosforyloksy)-etyloa- midu(Ca)-metylowego estru 4,6-0-izopropylideno- -N-acetylo-lnuramylo-Li-alanylo-D-gliitaniylo(CY)- -L-alaniny, zawierajacej jeszcze 1 mol wody, •5 otrzymuje sie 0,92 g (91,5% wydajnosci teoretycz-142 775 15 16 Cchloroform:metanol:woda = 70:30:5), Rf = 0,26 15 nej) czystej soli sodowej 2-(l,2-dwupalmitoilo-sn- -glicero-3-hydroksyfosforyloksy)-etyloamidu(Ca)- -metylowego estru N-acetylomuramylo-L-alanylo- -D-glutamylo(CY)-L-alaniny w postaci bezbarwne¬ go proszku, zawierajacej jeszcze 2,96 mola wody. 5 Produkt ten wykazuje skrecalnosc [a]JJ = =+11±1° (c = 0,285 w 10% kwasie octowym., Rf = 0,39 (octan etylowy:n-butanol:pirydyna:Kwas octowy:woda = 42:21:21:6:10), Rf = 0,55 (acetoni- tryl:woda — 3:1) i Rf = 0,25 (chloroform:metanol 10 woda = 70:30:5).Analogicznie z 1,0 g (0,7 mmola) soli sodowej 2-(2,2-dwupalmitoilo-sn-glicero-3-hydroksyfosfory- -loksy)-etyloamidu(Ca)-III-rz.-butylowego estru 4,6- -0-izopropylideno-N-a^tylomuramylo-L-alanylo-D- glutamylo-(CY)-L-aianiny, jeszcze zawierajacej 0,5 mola wody, otrzymuje sie 0,94 g (93,8% wydajnosci te¬ oretycznej) czystej soli sodowej 2-(l,2-dwupalmito- ilo-sn-gliceroT3-hydroksyfosforyloksy)-etyloamidu (Ca)-III-rz.-butylowego estru N-acetylomuramylo- -L-alanylo-D-glufomylo-(Cy)-Li-alaniny w postaci proszku, zawierajacej jeszcze 3,38 mola wody.Sól ta wykazuje [ kwasie octowym), Rf = 0,29 chloroform:me- 25 tanol:woda = 70:30:5) i Rf *= 0,53 (octan etylowy;n- butanol:pirydyna:kwasoctowy:woda = 42:21:1:6:10).Analogicznie z 1,0 g (0,7 mmola) soli sodowej Z(l,2-dwupalmitoilo-sn-glicero-3-hydroksyfosfory- -loksy)-etyloamidu(Ca)-n-butylowego estru 4,6-0- so izopropylideno-N-acetylomuramylonL-alanylo-D- -glutamylo-(CY)-L-alaniny, jeszcze zawierajacej 1,0 mol wody, otrzymuje sie 0,95 g (94,5% wydaj¬ nosci teoretycznej) czystej soli sodowej 2-(l,2-dwu- -palmitoilo-sn-glicero-3-hydroksyfosforyloksy)-ety- ss -loarrudu(Ca)-n-butylowego estru N-acetylomura- mylo-L-lanylo-D-glutamylo-(CY)-L-alaniny, zawie¬ rajacej jeszcze 3,6-1 mola wody. Sól ta wykazuje [ajw = -f14±1° (c = 0,440 w wodzie), Rf = 0,37 40 45 chloroform:metanol = 7:3 i Rf = 0,64 (octan etylo¬ wy:n-butanol:pirydyna:kwas octowy: woda = 42: 21:21:6:10).Analogicznie z 1,0 g (0,7 mmola) soli sodowej 2-(l,2-dwupalmitoilo-sn-glicero-3-hydroksyfosfory- -loksy)-etyloamidu(Ca)-metylowego estru 4,6-0-izo- -propylideno-N-propionylo-dezmetyloimuiramylo- -L-alanylo-D-glutamylo-(CY)-L-alaniny, jeszcze za¬ wierajacej 1,2 mola wody, otrzymuje sie 0,93 g (93,5%) wydajnosci teoretycznej) czystej soli sodo- M wej 2-(l,2-dwupalmitoilo-sn-glicero-3-hydroksyfos- -foryloksy)-etyloamidu(Ca)-metylowego estru N- propionylodezmetylomuramylo-L-alanylo-D-gluta- -mylo-(CY)-L-alaniny w postaci bezbarwnego proszku, zawierajacej jeszcze 3,09 mola wody. Sól *5 ta wykazuje [a]g = +3,7° (c = 0,672 w chlorofor¬ mie), Rf — 0,62 (octan etylowy:N-butanol:pirydyna: kwas octowy:woda- 42:21:21:6:10),Rf = 0,25 (chlo- roformimetanol^ 7:3) i Rf = 0,42 (chloroform:me- tanol:woda-70:30:5). w Analogicznie z 1,0 (0,7 mmola) soli sodowej 2-(l^-dwtipalmitoilo-sn-glicero-3-hydroksyfosfory- -loksy)-etyloamidu(Ca)-III-rz.-butylowego estru 4,6-0-izopropylideno-N-propionylodezmetylomura- -mylo-L-alanylo-D-glutamylo-(CY)-L-alaniny, jesz- •» cze zawierajacej 0,7 mola wody, otrzymuje sie 0,96 g (96,9% wydajnosci teoretycznej) czystej soli sodowej 2-(l,2-dwupalmitoilo-sn-glicero-3-hydro- -ksyfosforyloksy)-etyloamidu(Ca)-III-rz.-butylowe- go estru N-propionylodezmetylomuramylo-L-ala- -nylo-D-glutamylo-(CY)-L-alaniny w postaci bez¬ barwnego proszku, zawierajacej jeszcze 2,64 mola wody. Sól ta wykazuje [a]^ = +2,5±0,1° (c = 0,649 w wodzie) i Rf = 0,60 (chloroform:metanol:woda = = 70:30:5).Przyklad III. Z 0,6 g (0,5 mmola (2-(l,2-dwu- -palmitoilo-sn-glicero-3-metoksyfosforyloksy)-etylo- -amidu(Ca)-metylowego estru N-propionylodezme- -tylomuramylo-L-lanylo-D-glutamylo-(CY)-L-alani- -ny sporzadza sie zawiesine w 100 ml acetonu, do¬ daje sie 0,45 g (3,0 mola) jodku sodowego i tak otrzymana mieszanine ogrzewa sie w temperatu¬ rze wrzenia pod chlodnica zwrotna. Poczatkowo powstaje klarowny roztwór, z którego nastepnie wytraca sie zadany produkt. Po zakonczeniu re¬ akcji (po uplywie 4 godzin) chlodzi sie calosc na lazni lodowej, otrzymany osad odsacza sie i prze¬ mywa acetonem. Tak otrzymany produkt surowy w celu usuniecia pozostalego jodku rozpuszcza sie w chlorku metylenu, po czym wytraca sie za po¬ moca acetonu i oczyszcza droga chromatografii ko¬ lumnowej na zelu krzemionkowym o nazwie Kie- selgel 60 reinst (firmy Merck, 0,063—0,200 mm) w ukladzie chloroform:metanol:woda = 70:30:2—5.Frakcje (o objetosci po 5 ml) zawierajace zadany produkt, laczy sie i odparowuje pod próznia w temperaturze 30°C.Pozostalosc rozprowadza sie w 100 ml redesty- lowanej wodzie, saczy przez saczek miliporowy (0,2 n) i tak otrzymany roztwór poddaje sie liofi¬ lizacji. Otrzymuje sie 0,62 g (91,9% wydajnosci teoretycznej) chromatograficznie czystej soli sodo¬ wej 2-(l,2-dwupalmitoilo-sn-glicero-3-hydroksyfos- -foryloksy)-etyloamidu(Ca)-metylowego estru N- propionylodezmetylomuramylo-L-alanylo-D-gluta- -mylo-(CY)-L-alaniny w postaci bezbarwnego proszku, zawierajacej jeszcze 2,87 mola wody.Sól ta wykazuje [a]^=+3,7° (c = 0,672 w chloro¬ formie) i Rf = 0,42 (chloroform:metanol:woda = = 70:30:5).Substrat otrzymuje sie w sposób omówiony ni¬ zej.Roztwór 1,0 g (0,8 mmola) 2-(l,2-dwupalmitoilo- -sn-glicero-3-metoksyfosforyloksy)-etyloamidu(Ca)- metylowego estru 4,6-0-izopropylideno-N-propio- -nylodezmetylomuramylo-L-alanylo-D-ghitamylo- -(CY)-L-alaniny w 10 ml kwasu octowego miesza¬ jac zadaje sie w Ciagu 10 minut za pomoca 6 ml wody. Po uplywie 12 godzin zel, powstaly z roz¬ tworu, rozprowadza sie w mieszaninie porcji po 12 ml chloroformu, metanolu i wody, warstwe organiczna oddziela sie, a nastepnie odparowuje pod próznia, w temperaturze 30°C. Tak otrzymana pozostalosc oczyszcza sie droga chromatografii kolumnowej na 50 g zelu krzemionkowego o naz¬ wie Kieselgel 60 reinst (firmy Merck, 0,063—0,200 mm) w ukladzie chlorek metylenu:metanol = £i (frakcje po 5 ml). Frakcje zawierajace zadany pro¬ dukt, laczy sie i odparowuje sie pod próznia w temperaturze 30°C. Otrzymuje sie 0,92 g (95,4%142 775 11 18 wydajnosci teoretycznej) 2-(l,2-dwupalmitoilo-sn- glicero-3-metoksyfosforyloksy)-etyloamidu(Ca)-me- -tylowego estru N-propionylodezmetylomuramylo- -L-alanylo-D-glutamylo-(CY)-L-alaniny.Zwiazek wyjsciowy otrzymuje • sie w sposób omówiony nizej.Z 1,1 mmola kwasu 4,6-0-izopropylideno-N-pro- -pionoylodezmetylomuraminowego sporzadza sie zawiesine w 20 ml absolutnego chlorku metylenu.Nastepnie dodaje sie kolejno 0,17 ml (1,2 mmola) trójetyloaminy (bezwodnej o d = 0,73), 1,0 mmola chlorowodorku 2-(l,2-dwupalmitoilo-sn-glicero-3- metoksyfosforyloksy)-etyloamidu(Ca)-metylowego estru L-alanylo-D-glutamylo-(CY)-L-alaniny i 0,12 g (1,0 mmola) N-hydroksysukcynoimidu, przy czym powstaje klarowny roztwór. Do tego roztwo¬ ru dodaje sie w ciagu 10 minut roztwór 0,25 g {1,2 mmola) dwucyklóheksylokarbodwuimidu w 5 ml absolutnego chlorku metylenu i miesza calosc w ciagu 12 godzin w temperaturze pokojowej. Na¬ stepnie odsacza sle wytracony dwucykloheksylo- mocznik, a przesacz ekstrahuje sie woda. Warstwe organiczna oddziela sie,' suszy nad siarczanem magnezowym i odparowuje pod próznia- wobec chlodzenia w temperaturze 20°C.Tak otrzymany produkt surowy ^oczyszcza sie droga chromatografii kolumnowej na 80 gx zelu krzemionkowego o nazwie Kieselgel 60 reinst rek metylenu:metanol = 8:1. Frakcje (o objetosci po 10 ml), zawierajace zadany produkt, laczy sie i odparowuje pod próznia wobec chlodzenia w temperaturze 20°C.Otrzymuje sie 2-(l,2-dwupalmitoilo-sn-glicero- 3-metoksyfosforyloksy)-etyloamid(Ca)-metylowego estru 4,6-0-izopropylideno-N-propionylodezmetylo- -muramylo-L-alanylo-D-glutamylo-(CY)-L-alaniny.Sól sodowa zwiazku wyjsciowego otrzymuje sie w sposób omówiony nizej.Roztwór 34,4 g . [73,8 mmola, 2,14 mmola/g] soli sodowej kwasu l-0-benzylo-4,6-0-izopropylideno- N-propionylo-dezmetylomuraminowego w 340 ml wody, zawierajacy jeszcze chlorek sodowy, uwo¬ dornia sie wobec odczynu o stalej wartosci pH = 7,1 za pomoca 6,0 g 10% katalizatora palladowego na nosniku weglowym w ciagu 23 godzin w temperaturze pokojowej pod cisnieniem normalnym.Nastepnie katalizator odsacza sie, przesacz od¬ parowuje sie w temperaturze 30°C wobec odczynu o wartosci pK = 7 i pod próznia, i tak otrzymana pozostalosc suszy sie w wysokiej prózni nad pie¬ ciotlenkiem dwufosforu. Otrzymuje sie sól sodowa kwasu 4,6-0-izopropylideno-N-propionylodermetylo- muraminowego w postaci bezbarwnego proszku o Rf = 0,50 (chloroform:metanol:woda = 70:30:5) i Rf = 0,66 (acetonitryl:woda = 3:1).Substrat otrzymuje sie w sposób omówiony ni¬ zej.Roztwór 14,3 g (32,7 mmola) l-0-benzylo-4-6-0- izopropylideno-N-propionylo-dezmetylomuraminia- -nu metylowego w 130 ml metanolu zadaje sie za pomoca 24,4 ml (48,7 mmola) 2N lugu sodowego i miesza w ciagu 1,5 godziny w temperaturze po¬ kojowej. Nastepnie tak otrzymany, klarowny, lek¬ ko zólto zabarwiony roztwór doprowadza sie za pomoca IN kwasu solnego do odczynu o wartosci pH = 7,0 i odparowuje pod próznia w temperatu- 5 rze 30°C. Po suszeniu nad pieciotlenkiem dwu¬ fosforu otrzymuje sie sól sodowa kwasu la-0-ben- zylo-4,6-0-izopropylideno^dezmetylomuraminowe- go w postaci bezbarwnych krysztalków o R = 0,67 (chloroform:metanol:woda = 70:30:5) i Rf = 0,74 io (acetonitryl:woda = 3:1).Substrat otrzymuje sie w sposób omówiony ni¬ zej.Do zawiesiny 6,75 g (224,7 mmola) wodorku sodowego w 120 ml absolutnego czterowodorofura- 15 nu mieszajac w temperaturze 5°C w atmosferze azotu wkrapla sie w ciagu 5 minut roztwór 31,3 g (85,65 mmola) la-0-benzylo-2-dezoksy-4,6-0-izopro- ^pylideno-2-propionamido-a-D-glikopiranozydu w 200 ml absolutnego czterowodorofuranu, przy czym 20 temperatura wzrasta do 20°C. Tak otrzymana za¬ wiesine miesza sie nadal w ciagu 2 godzin w tem¬ peraturze 40°C, po czym chlodzi sie do temperatu¬ ry 0° i mieszajac w atmosferze azotu wkrapla sie w ciagu ,30 minut do ochlodzonego do temperatu- 25 ry —15°C roztworu 20,7 g (134,77 mmola) bromo- octanu metylowego w 95 ml absolutnego cztero¬ wodorofuranu. Tak otrzymana zawiesine miesza sie nadal w ciagu 3 godzin w temperaturze O—5°C, po czym dodaje sie 20 ml metanolu i 20 ml czte- so rowodorofuranu. Calosc doprowadza sie za pomo¬ ca 4,5 ml kwasu octowego lodowatego do odczynu o wartosci pH = 6 i odparowuje nad próznia w temperaturze 30°C. Pozostalosc te rozpuszcza sie nastepnie w 200 ml chlorku metylenu i tak otrzy- 39 many roztwór przemywa sie trzykrotnie porcjami po 125 ml wody. Warstwy chlorku metylenu laczy sie suszy nad siarczanem sodowym, saczy i od¬ parowuje pod próznia. Otrzymuje sie surowy produkt w postaci lekko zólto zabarwionych krysz- 40 talów, które oczyszcza sie na drodze chromato¬ grafii kolumnowej na 500 g obojetnego tlenku gli¬ nowego (o nazwie Woelm N, Super 1) za pomoca octanu etylowego jako eluenta (frakcje po 10 ml).Frakcje 14—36 laczy sie i odparowuje pod próz- 45 nia. Otrzymuje sie la-0-benzylo-4,6-0-izopropylide- no-N-propionylo-dezmetylomuraminian metylowy w postaci bezbarwnych krysztalów o temperatu¬ rze topnienia 121—123°C ( z ukladu eter etylowy: eter naftowy = 1:2), o skrecalnosci [a]^=+146,9± 50 ±0,1° (c = 0,849 w chloroformie) i Rf = 0,67) (chloroform:metanol = 9:1) Przyklad IV. Do roztworu 2,85 g (2,09 mmola) soli sodowej 2-(l,2-dwupalmitoilo-sn- cero-3-hydroksyfosforyloksy)-etyloamidu(Ca)-III- 55 -Ill-rz.-butylowego estru N-propionylo-dezmetylfe- -muramylo-L-alanylo-D-glutamylo-(CY)-L-alaniny w 112 ml absolutnego chlorku metylenu dodaje sie 28 ml kwasu trójfluorooctowego calosc miesza w ciagu 3 godzin w temperaturze pokojowej. 60 Bezbarwny klarowny roztwór zateza sie nastepnie pod próznia w temperaturze 30°C i tak otrzymana pozostalosc kilkakrotnie ekstrahuje sie chlorkiem metylenu i ponownie odparowuje. Otrzymuje sie 3,0 g bezbarwnego oleju, który po rozpuszczeniu 65 w 350 ml ukladu bufor fosforanowy/chlorek so-142 775 19 20 dowy (po 0,1 molowe, 1:1), pH = 7 saczy sie w dializerze firmy Amicen [Modeli 402, Ultrafil- ter PM 30/76 mm srednicy] pod nadcisnieniem 294 kPa. .Nastepnie saczy sie jeszcze wobec lacznie 2,1 litra redestylowanej wody, az do usuniecia chlorków. Roztwór pozostajacy w dializerze (oko¬ lo 50 ml) liofilizuje sie w wysokiej prózni. Otrzy¬ muje sie bezbarwny liofilizat, który dalej oczysz¬ cza sie droga chromatografii kolumnowej na 260 g zelu krzemionkowego (typu 60 reinst, firmy Merck, 0,063 — 0,200 mm) w ukladzie chloroform: metanol:woda = 70:30:5 (frakcja po 10 ml). Frak¬ cja 90—260 laczy sie i w wysokiej prózni bez og¬ rzewania (chlodzenia) odparowuje sie do sucha.Pozostalosc ekstrahuje sie w 250 ml redestylowa¬ nej wody i najpierw do okolo 50 ml zateza w dia¬ lizerze firmy Amicon [Modeli 402, Ultradilter PM 30/76 mm srednicy] pod nadcisnieniem 294 kPa, po czym do usuniecia chlorków saczy sie kolejno wobec 250 ml ukladu bufor fosforanowy/chlorek sodowy (po OJ molowe, 1:1, pH = 7 (i 1750 ml re¬ destylowanej wody. Roztwór pozostajacy w diali¬ zerze saczy sie w warunkach sterylnych przez dwa filtry miliporowe (o nazwie Malgene S, 0,45 \i wzglednie 0,2 ji) i liofilizuje w wysokiej prózni.Otrzymuje sie dwusodowa sól 2-(l,2-dwupalmi- -toilo-sn-glicero-3-hydroksyfosforyloksy)-etyloami- -du kwasu N-propionylo-dezmetylomuramylo-L- -alanylo-D^glutaminowego-(CY)-L-alaniny w pos¬ taci bezbarwnego, higroskopijnego proszku, zawie¬ rajacego 4,&Q mm, wody i wykazujacego skrecalnosc [a]" = ^-6,110^1° (c = 0,489) w ukladzie chlorek metylenu:etanol — 1:1), Rf = 0,28 (octan etylowy: n-butanol:pirydyna:kwas octowy: woda = 42:21:21: :10) i Rf = 0,62 (acetonitryl:woda = 3:1).Przyklad V. 4;5 g (34 mmola) soli sodowej 2-(l,2-dwupalmitoilo-sn-glicero-3-hydroksyfosfory- -loksy)-etyloamidu(Ca)-III-rz.-butylowego estru N-acetylomuramylo-L-alanylo-D-glutamylo-(CY)- L-alaniny, która uprzednio osuszono w wysokiej prózni nadpieciotlenkiem dwufosforu, rozpuszcza sie w 75 ml bezwodnego dwuchlorometanu. Calosc chlodzi sie do temperatury 0°C i mieszajac oraz wykluczajac dostep wilgoci dodaje sie 25 ml bez¬ wodnego kwasu trójfluorooctowego i pozostawia do ogrzania do temperatury pokojowej. Po uply¬ wie 2,5 klarowny, bezbarwny roztwór silnie zate- 10 15 20 25 30 05 40 za sie w temperaturze pokojowej na wyparce ob¬ rotowej (do okolo 10 ml), kilkakrotnie zadaje sie porcjami po 100 ml dwuchlorometanu i ten ostat¬ ni rozpuszczalnik ponownie odparowuje sie. Pozo¬ stajacy olej ekstrahuje sie za pomoca 100 ml III- rz.-butanolu i liofilizuje. Surowy produkt oczysz¬ cza sie na drodze dwukrotnej chromatografii na kazdorazowo 400 g zelu krzemionkowego (typu 60) w ukladzie chloroform:metanol:woda = 70:30:5.Produkt zawarty we frakcjach 92—172 rozpuszcza sie w 100 ml redestylowanej wody i oczyszcza dro¬ ga diafiltracji [mieszalnik typ 402 firmy Amicon, Ultrafilter PM 10/76 mm srednicy], analogicznie jak w przykladzie 1. Roztwór pozostajacy w mie¬ szalniku saczy sie przez filtr miliporowy (0,2 \i) i liofilizuje.Otrzymuje sie sól dwusodowa 2-(l,2-dwupalmito- -ilo-sn-glicero-3-hydroksyfosforyloksy)-etyloamidu kwasu N-acetylomuramylo-L-alanylo-D-glutamino- wego i (Cy)-L-alaniny, zawierajaca 4,89 mola wo¬ dy i stanowiaca bezbarwny, pulchny proszek o skrecalnosci [ nolu), Rf = 0,08 (chloroform:metanol:woda = 70:30: :5), Rf = 0,15 (octan etylowy:n-butanol:kwas octo¬ wy: woda = 42:21:21:6,10) i Rf =0,30 (chloroform: :metanol:woda:kwas:octowy = 70:40:9:1).Przyklad VI. Szczurze makrofagi pecherzy¬ kowe otrzymuje sie przez przemywanie pluGf umieszcza i in vitro w ciagu 24 godzin inkubuje albo z liposomami, które sa zaladowane substan¬ cja czynna, albo z substancja czynna w fizjolo¬ gicznym roztworze soli (sól buforowana fosforana¬ mi, PBS). Do calosci dodaje sie komórki guza znaczone jodem 125J i inkubuje nadal w ciagu 72 godzin. Nastepnie obmywa sie usmiercone komór¬ ki guza i okresla sie liczbe jeszcze zyjacych ko¬ mórek guza na podstawie ich radioaktywnosci.Zaktywowane makrofagi ocenia sie na podstawie cytotoksycznosci, tzn. wedlug udzialu komórek gu¬ za usmierconych pod koniec prób. Cytotoksycznosc wlasciwa (%) oblicza sie wedlug równania: cpm w komórkach guza inkubowanego mikrofagami i substancje czynna 100 cpm w komórkach guza indukowanego makrofagami i PBS Tablica 2 1 Sub¬ stancja czynna I II III IV Cytotoksycznosc wlasciwa (%) Substancja czynna w 0,2 ml PBS Hg/kultury 0,02 3 23 0,2 39 21 81 18 2 59 48 47 20 20 74 Substancja czynna w 100 \ng liposomów na 0,2 ml \ig kultury 0,02 64 64 0,2 56 10 76 68 2 51 ' 23 79 52 20 44 , 11142 775 21 22 Dalsze szczególy powyzszej metody testowej sa opisane w: I. L. Fidler i wspólpracownicy, J. Biol., Response Modifiere, 1, 43—55, 1982). Niektóre wy¬ niki badan; dotyczace nizej omówionych substancji sa zestawione w podanej tablicy2. 5 I sól sodowa 2-(l,2-dwupalmitóilo-sn-glicero-3- hydroksyfosforyloksyetyloamid(Ca)-n-butylowego estru N-acetylomuramylo-L-alanylo-D-glutamylo- (Cy)-L-alaniny; II sól sodowa 2-(l,2-dwupalmitoilo-sn-glicero-3- *• hydroksyfosforyloksy-etyloamidu(Ca)-n-butylowego estru N-propionylo-normuranylo-L-alanilo-D-glu- tamylo-(CY)-L-alaniny; III sól sodowa 2-(l,2-dwupalmitoilo-sn-glicero-3- hydroksyfosforyloksy)-etyloamidu(Ca)-n-metylowe- 15 go estru N-propionylo-normuranylo-L-alanylo-L- ^lutamylo-(CY)-L-alaniny i IV sól sodowa 2-(l,2-dwupalmitoilo-sn-glicero-3- hydroksyfosforyloksy)-etyloamidu-(Ca)-III-rz.-buty- lowego estru N-acetylomuramylo-L-alanylo-D-glu- 20 tamylo-(CY)-L-alaniny.Zastrzezenia patentowe 1. Sposób wytwarzania nowych peptydów mura- 25 mylowych o wzorze 1, w którym R*,R4 i R6 ozna¬ czaja atomy wodoru, R2 oznacza rodnik alkilowy o 1—4 atomach wegla, R3 oznacza atom wodoru lub rodnik metylowy, R5 oznacza atom wodoru, R7 oznacza rodnik alkilowy o 1—3 atomach wegla, 30 R8 oznacza atom wodoru lub nizszy rodnik alki¬ lowy, X oznacza grupe NH, Y oznacza rodnik alkilidenowy o 1—4 atomach wegla, a R9 i R10 niezaleznie od siebie oznaczaja rodnik alkilowy o 11—17 atomach wegla, i/lub ich soli, znamienny 65 tym, ze w zwiazku o wzorze 3, w którym R9 i R10 maja wyzej podane znaczenie, a przynaj¬ mniej jeden z symboli Rla, R4a, R6a, R8a i R11 oznacza zebezpieczajaca grupe odszczepialna na drodze solwolizy, a pozostale z symboli Rla, R4a, R6a, R8a i R11 maja znaczenie podane dla symboli R1, R4, R6 i R8, lub w przypadku symbolu R11 oznaczaja atom wodoru, albo w soli tego zwiazku, odszczepia sie na drodze solwolizy grupe lub gru¬ py zabezpieczajace i otrzymany zwiazek o wzo¬ rze 1 ewentualnie przeprowadza sie w sól lub otrzymana sól ewentualnie przeprowadza sie w inna sól. 2. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze w przypadku wytwarzania soli litowcowej 2-(l,2- dwupalmitoilo-sn-glicero-3-hydroksyfosforyloksy)- etyloamidu kwasu N-propionylodezmetylomuramy- -lo-L-alanylo-D-glutaminowego z (Cy)-L-alanina zadaje sie kwasem trójfluorooctowym sól litowco- wa 2-(l,2-dwupalmitoilo-sn-glicero-3-hydroksyfos- -foryloksy)-etyloamidu(Ca)-III-rz.-butylowego estru N-propionylodezmetylomuramylo-Li-alanylo-D-glu- -tamylo-(CY)-L-alaniny i otrzymany produkt prze¬ prowadza sie w sól litowcowa. 3. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze w przypadku wytwarzania soli litowcowej 2-(l,2- dwupalmitoilo-sn-glicero-3-hydroksyfosforyloksy)- etyloamidu kwasu N-ecetylomuramylo-L-alanylo- D-glutaminowego z (CY)-L-alanina zadaje sie kwa¬ sem trójfluorooctowym sól litowcowa 2-(l,2-dwu- -palmitoilo-sn-glicero-3-hydroksyfosforyloksy)-ety- -loamidu(Ca)-III-rz.-butylowego estru N-acetylo- -muramylo-L-alanylo-D-glutamylo-(CY)-L-alaniny i otrzymany produkt przeprowadza sie w sól li¬ towcowa.CH2-OR6 , Kp °) (H,0R<) / NH-C-R2 R3-CH (D) *.~ R5 R7 0 (U (D) -N-CH-C-NH-CH-CH, 1, i_ n 1 C 0 CR8 Wzór 1 OH i CH2-0-P-0-CH2 1 * n *• (L) 0 CH2 0 o 0.C-O-CH ,9 ;!0 CK2V (sn) Ó 1 c142 775 CH2-ORc NH-C-R2 R3-CH (D) \ iu (D) OR2' i CH2-0-p-0-CH2 (L) O CH2 C-N-CH-C-NH-CH-CH2-CH,-C-X-Y-C-NH O R5 R7 O C O 0., ;-' R9 CH21'(sn) Wzór 2 c R» X0 GH2-0R6a (0 J (H.ORS R^QH 0 NH-C-R2 R3-CH (D) (L) (D) CU O OR11 C-N-CH-C-NH-CH^HtCH^C-K-Y-C-NH-CH^CH^O-BOCH, n i ,. !_ ii ! c cl XI" Ó R5 R7 Ó O Ó 0R8a ftzóró o. c R9 o C-O-CH CHa1(srv O I R10 X) Zakl. Graf. Radom — 96/88 80 egz. A4 Cena 220 zl PL PL