PL105942B1 - Sposob barwienia wyrobow wlokienniczych - Google Patents

Description

Przedmiotem wynalazku jest sposób barwienia systemem ciaglym wyrobów wlókienniczych z po¬ liestrów aromatycznych lub z trójoctanu celulozy oraz wyrobów z wlókien mieszanych skladajacych sie z poliestru aromatycznego i celulozy.

Znane sa sposoby barwienia materialów wlókien¬ niczych z poliestrów aromatycznych lub z trój- octanu celulozy barwnikami zawiesinowymi. Do barwienia w kapieli farbiarskiej, napawania lub drukowania takich materialów stosuje sie wodna zawiesine jednego lub wiecej barwników zawiesi¬ nowych, które równoczesnie lub w oddzielnej ope¬ racji utrwala sie przez poddanie wybarwionego materialu obróbce cieplnej. Aby uzyskac maksy¬ malnie trwale wybarwienie, niezbedne jest usunie¬ cie z powierzchni wlókna barwnika, który nie zo¬ stal utrwalony. Zwykle dokonuje sie tego przez „redukcyjne czyszczenie", które polega na obrób¬ ce wybarwionego materialu w cieplym, wodnym roztworze alkalicznym wodorosiarczynu sodu. Jed¬ nakze pozbycie sie lugów po „rediukicyjnym czysz¬ czeniu" stwarza problemy ekologiczne, gdyz w lu¬ gach tych wystepuja suibsfcanioje redukujace.

Równiez ddbrze wiadomo, ze i wyroby z wlókien mieszanych skladajacych sie z poliestru aroma¬ tycznego i celulozy mozna barwic mieszanina barwników zawiesinowych i reaktywnych. Jednak, w tych znanych procesach wystepuje bardzo nie¬ korzystne zjawisko, polegajace na tym, ze barwnik zawiesinowy nie ty^too barwi czesc wlókna z po- liestru aromatycznego, farbowanie (zabrudzenie) czesci celulozowej. Jesli chce sie uzyskac maksymalnie trwale i dobre wy¬ barwienie, nieodzowne jest usuniecie tego niepo¬ zadanego zafarbowania. W praktyce usuwanie ta¬ kie, polegajace np. na czyszczeniu redukcyjnym lub oksydacyjnym, stwarza trudnosci, jesli chce sie uniknac równoczesnego zniszczenia barwnika reaktywnego zwiazanego z czescia celulozowa wlókna. Jesli jednak takiej obróbki sie nie za¬ stosuje, wówczas barwnik usuniety z wlókna w zwykly sposób, np. przez wyplukanie, moze spo¬ wodowac wtórne zafairbowanie, zwlaszcza w przy¬ padku stosowania techniki druku, innych czesci materialu, powodujac zabrudzenia na materiale lub przytlumienie barwy.

Obe«nie stwierdzono, ze w barwieniu systemem ciaglym wyrobów wlókienniczych z poliestrów aromatycznych, z trójoctanu celulozy a takze z wlókien mieszanych skladajacych sie z poliestru aromatycznego i celulozy powyzsze trudnosci nie wystepuja, jesli w charakterze barwników zawiesi¬ nowych stosuje sie barwniki azowe zawierajace okreslone grupy. Gdy nawet wystapi zafarbowa¬ nie, to daje sie ono latwo usunac przez zwykla obróbke roztworem alkalicznym, w którym nie wystepuja substancje redukujace, bez ujemnego wplywu na barwnik reaktywny uzyty do barwie¬ nia czesci celulozowej wlókna. Poza tym w ob- róbce tej zostaje usuniety z wlókna nieutrwalony 105 9423 105 942 4 barwnik zawiesinowy, który w nieznacznym stop¬ niu albo wcale nie powoduje wtórnego zabarwie¬ nia.

Wedlug wynalazku, sposób barwienia systemem ciaglym materialów wlókienniczych z poliestrów aromatycznych lub z trójoctanu celulozy polega na tym, ze na material nanosi sie systemem ciag¬ lym, przez wodne napawanie lub drukowanie i utrwala w obróbce cieplnej zawiesinowy barw¬ nik azowy nie zawierajacy grup kwasu karbok- sylowego ani gtrup kwasu sulfonowego, posiada¬ jacy wzór ogólny A^N=N-E, w którym A oznacza reszte aminy aromatycznej A-NHg dajacej sie dwuazowac a E oznacza reszte skladnika sprzega¬ jacego sie, którym jest amina aromatyczna lub heterocykliczna, hydroksy-zwiazek aromatyczny, pirazolon lub aktywny, alifatyczny zwiazek mety¬ lenowy, przy tym barwnik zawiera pojedyncza grupe estrowa i co najmniej jedna grupe taka jak pierwszorzedowa, drugorzedowa lub trzecio¬ rzedowa grupa suifamylowta, pierwszorzedowa, dTu- gorzedowa 'lub trzeciorzedowa grupa karbarnyIowa, grupa imddowa, zwlaszcza ftalimidowa, grupa hy- droksy, grupa acyloksy, grupa sulfonu, zwlaszcza alkilosulfonylowa, i grupa laktonowa, a nastepnie wybarwiony material poddaje sie obróbce w wod¬ nej kapieli alkalicznej o pH powyzej 8 i w tem¬ peraturze w zakresie 50—B5°C Sposób ten mozna dogodnie wykonywac przez napawanie materialu z wlókien syntetycznych wod¬ na zawiesina wyzej okreslonego zawiesinowego barwnika azowego, a nastepnie utrwalanie dzia¬ laniem pary w temperatufze 100—il80°C lub do¬ grzewanie w 160—a20°C. W razie potrzeby przy sporzadzaniu zawiesiny barwnika dodaje sie sro¬ dek dyspergujacy, np. niejonowy, kationowy lufo anionowy albo mieszanine dwóch lub wiecej ta¬ kich srodków dyspergujacych. Kapiel napawajaca moze w razie potrzeby zawierac typowe dodatki, np. srodki dyspergujace, zagejstnaki, inhibitory mi¬ gracji lub mocznik.

Inne wykonanie sposobu wedlug wynalazku po¬ lega na nakladaniu na material wlókienniczy za¬ geszczonej pasty drukarskiej zawierajacej zdys- pergowany barwnik azowy o wyzej okreslonym wzorze, dowolna technika zwykle stosowalna do druku materialów wlókienniczych, np. przy uzy¬ ciu klocków, sit lub walków.

Wybarwiony material, ewentualnie po uprzednim wysuszeniu, paruje sie przez krótkie okresy czasu w temperaturze 100—I180°C lub dogrzewa w tem¬ peraturze 160-h220°C. Jako zagestnik pasty stosuje sie korzystnie gume tragakantowa, gume arabska, alginiany, np. alginian sodu lub amonu, emulsje typu olej w wodzie lub woda w oleju, albo za- 'gestndki syntetyczne oparte na kopolimerach ety¬ len/bezwodnik maleinowy lub na kwasach polia- kryiowych. Pasta drukarska moze takze zawierac typowe dodatki jak mocznik, m-nitrofoenzenosul- fonian sodowy, dwuimidy, kwasy lub alkalia w ce¬ lu ulatwienia procesu utrwalania róznych barw¬ ników.

Po napawaniu lub. drukowaniu material wlókien¬ niczy ewentualnie plucze sie w wodzie a nastep¬ nie traktuje goracym wodnym roztworem alkalicz¬ nym o pH co najmniej 8,0, korzystnie 10,0—11,5.

Temperatura tego roztworu korzystnie wynosi 60—80°C, przy tym ogólnie stosuje sie zasade, ze im wyzsza temperatura roztworu tym nizsza war- tosc pH i odwrotnie. Czas obróbki w tym roztwo¬ rze zalezy od glebokosci odcienia, jaki zamierza sie uzyskac, oraz od stosowanych urzadzen. Na ogól czas ten wynosi od 30 sekund do 30 minut.

W razie potrzeby roztwór ten moze takze zawierac niewielkie ilosci (np. 0,2-^l,0tyo wag. calkowitej ilosci roztworu) detergentu syntetycznego. Po ob¬ róbce w roztworze alkalicznym material wlókien¬ niczy plucze sie w wodzie, ewentualnie z dodat¬ kiem detergentu, a nastepnie suszy. 11 Wspomniany roztwór alkaliczny przygotowuje sie z substancji alkalicznych, takich jak amoniak, sole amoniowe, aminy organiczne, np. trójetanolom amina, lecz jako szczególnie korzysitne wymienia sie weglany i wodorotlenki metali alkalicznych, 28 takich jak lit, potas i sód.

Mimo, ze sposób wedlug wynalazku zostal zde¬ finiowany w odniesieniu do jednego zawiesinowe¬ go barwnika azowego, to jednak w wielu przy¬ padkach aby uzyskac wlasciwe odcienie konieczne jest stosowanie mieszaniny tych barwników. Poza tyni, dla uzyskania szerokiej gamy odcieni ko¬ nieczne jest stosowanie wspomnianych barwników w polaczeniu z innymi barwnikami zawiesinowy¬ mi, które mozna stosowac w podobnych procesach barwienia. Sa to takie barwniki zawiesinowe, ko¬ rzystnie serii aminobenzenu, które zawieraja co najmniej dwie grupy estrowe.

Zawiesinowe barwniki azowe stosowane w spo¬ sobie wedlug wynalazku mozna otrzymac na dro- 31 dze sprzegania skladnika dwuazowego pochodza¬ cego od aminy aromatycznej A^NH2 ze skladni¬ kiem sprzegajacym sie, przy, tym A ma wyzej po¬ dane znaczenie oraz zarówno amina jak i skladnik sprzegajacy sie nie zawieraja grup sulfonowych 40 ani karfooksylowych. Natomiast jeden z tych sklad¬ ników moze zawierac pojedyncza grupe estrowa i co najmniej jedna z wyzej okreslonych grup na^ dajacych charakterystyczna ceche tych barwników; grupy te moga tez byc odpowiednio rozdzielone 45 miedzy oba skladniki barwnika, to jest miedzy skladnik dwuatzowy i skladnik sprzegajacy sie.

Przykladami amin o wzorze A-NH2 moga byc nastepujace zwiazki: anilina, o-, m- lub p^toluidy- na, o-, m- lub p-anizydyna, o-, m- lub p-cMoro- 50 anilina, o-, m- lub p- bromoanilina, o-, m- lub p^nitroanilina, 2,5-dwuchloroanilina, 2,4-dwunitro- anilina, 2,4-dwunitro-6- 4-metanosulfoanillina, 4-aminofoenzotrójifluorek, 4- lufo 5-nitro^24oluidyna, 4- luib 5- nitro-2Haaiizydyna, 55 4- lub 5HChdoro-2^anizydyna, 4- lufo 6-chloro-2-itolui- dyna, 4- lufo 5nbrc«no-fi^anizydyna, 2y6-$wu lujb bromo)-4-nitroaniMna, 2,4,6^tirójndtroaniliirka, 2,4- -o^wufadlro^^carbome^ 2-amdinoH5^ndjtro- behratrójflix>rel^ 2,4-bis^^ 2- 80 ^chloro- lub bromo)^nnsltroaoiiilLnai, antnanilan me¬ tylu lufo etyOnjy anferanilaffi 4- lufo 5-nitrometyau lufo etylu, m- lufo p-aminobenzoesan metylu lufo etylu, 3-(cliloro-, bromo- lufo ndtroM-amdjnobenzoesan me¬ tylu lube*ylUfc4^aimciniab^ w bix>mo-)-anilino^^uafionamii(^ 2,6ndwu 105 942 6 btromo-M^metyloisiuilfony^ 2i£Ha>wiu luto ,bromo)-4,6^dlwimiiitao-a^^ 2-ami2no-3,i5-dwiuni- tro(benaotróó -4,6^dwunitro(toluen lub anizol), 3-amino-4-(chlo¬ ro- luib bromo-)^,6-dwuindtro-(toluen lub anizol), 2- lub 4-cyjanoanilina, 4-nitro-2-cyjanoanilina, 2>4-dwunitro-6-cyjainoanilina, 2-nitro-4-cyjanoanili- na, 2-cMoro-4-cyjanoanilinat 3-amino-2,4,6-trójni- trotoduem^ 2n(iclil0(ro-i (LutoiIbromio-)-4-metyiosulfonylo- anilina, 3^chlaro- lub bromo-)^triocyjaindanoani- lina, 2- 2-amino-5-nitrofenylonieftylosulfon, 2-amino-3,5- -dwunitrofenyloinetylosulfon, 2-amino-3- lub bromo-)-5-nitrofenylometylosuilfon, 2-sulfamy- lo-4-nitro-anilina, 2-metyflosuKamyio-4-niitroanilina, 2-etyk>sulfamyk)-4-nitroanilina, butylo-sulfamylo- -4-nitroanilina, 2-dwumetylosulfamylo-4-nitroanili- na, 2-metylosuiLfamylo-4,6-dwunitroanilina, 2-niety- losutfamylo-4-natro^Mchloro- lub bromo-)-anilina, 2-butylosulfamylo-4-nitroanilina, 2-amino-3-(chlo- ro- lub bromo-)-5-nitrobeiizo€6an metylu, -2-, 3- lub 4-suIfonian aniliny i 2-, 3- lub 4-N,N-dwunie- tylosulfonian anUany, 2,6-dwu -4-metyloamkiosuilfonylloaniiina, 4-dwuetyloamino- karbonytoanilina, 3-metyloamino-sulfonyloanilina, 2,4-dwu anilina, 2,4-dwu^(chloro- luib bromo-)-6-metoksy- aniima, 2,4-dwunitro-ft-dwumetyioaminokarbonylo- anilina, 1-naftyloamina, I^amlno-4-sulfamilonafty- len, l-amino-4-metylosulfonylonaftalen i 2-amino- -6-metyloaTninosulfonylonaftalen, 2,4^dwucyjano- aniliina, 2,4,6-trójcyjanoanilina, 2,6-dwucyjano-3,5- -dwumetyloanilina^ ^6-dwucyjano-4-metyloanilino- -4-amdinoasgob€fli»ein i 4-metoikisyH(kib ©teksy-)toairbo- nylo-4'-aminoazobenzen.

Jako skladnik sprzegajacy sie moze byc - uzyty dowolny skladnik tego typu, byle nie zawieral grup sulfonowych and karboksylowych, oraz byleby powstaly z niego barwnik przez sprzeganie z soda dwuazoniowa aminy A-NH2 zawieral pojedyncza grupe estrowa i co najmniej jedna grupe z wyzej okreslonych.

Nastepujace zwiazki wymienia sie jako konkret¬ ne przyklady takich skladników sprzegajacych sie: fenole, takie jak sam fenol, o-, m- i p-krezol oraz 3-acetyloaminofenol, naftole takie jak 1- lub 2-naf- tol, 6-bromo-2-naftol, 4-metoksy-l-naftol i 2-nafto- lo-6-sulfonyamid, acyloacetoairytoamidy takie jak acetoacetanilid, acetoaceto-2-chloroanilid i aceto- aceto-2-, 3- luib 4-(metylo lub metoksy)aniliid; 5- -amdnopirazole takie jak l-fenylo-3-metylo-o-ami- nopirazole; -pirazolony, jak l,3-dwumetylo-5-pirazolon, l-fenylo-3-{karboalkoksy, karbonamido- lub mety- lo)-5-pirazolon i l-[2'-, 3'- lob 4'H(nitro, amino, chloro, bromo, metylo lub metoksy)fenylo]-3-mety- lo-5-pirazolon; aminy I-, II- lub III-rzedowe serii urometycznej, takie jak l'-naftyloamia i N-{^-hy- droksyetylo)-l-naftyloamina, w szczególnosci zas aminy o wzorze 1, w którym pierscien B moze za¬ wierac podstawniki, a X1 i X2 niezaleznie ozna¬ czaja atom wodoru lub ewentualnie podstawiony rodnik alkilowy. Jako konkretne przyklady takich amin wymienia sie nizej podane zwiazki: 3-(dwuety|loaimiijno>berjizoesain metylu, N,N-dwumetyloanilina, N,N-dwuetyIoanilina, Ni(Y-meftoksypropylo>^-acety)lam(inoainiJinai, N,N-dwU)hydroksyetylo-mHChloroanilina, dwufenyloamina, N-etylo-NH(^^cyjanoetylo)HmJtoluidyna, N-etylo-N-i(^^cy janoetylo)anilina, N4>utyilo-N-i(^yjanoetyao)-m^ io N-etylo-N^-hydroksyetylo)-analina lub m-tolui- dyna, N-etylo-N4/^acetoksyetylo)-anilina, N,N-dwu<^-acetok!syetylo)-m-toluidyna, N,N-dwun(^-acetoksyetylo)-anLlLna, is 2-metoksy-5-acetyloamino-N-[^4^,-metoksyetoksy- karboriylo)etylo]anilina, N,N-dwuetylo^m-aminoace1aaniliid, N-(^-cyjanoetylo)-N-[^-<^,-meitoksyeto'ksykarbony- lo)etylo]-3-acetyteninoanilid, N^^yjanoetyao-N-/?'-metoksykarbonyloetyloanili- na lub m^toluddyna, N,N-dwuetylo^3Hdwumetyloaminosuilfonyloanilid, N-/?-cyjanoetylo-N-^-acetoksyetyloanilina lub m- -toluidyna, N,N^dwuetylo^3-metyiloaminosulfonyloanilid, 2-metoksy-5-acetyloamino-N*,N-bi&(^-acetoksyetylo) anilid, N-(^-metoksykarbonylo)-etyilo-2,5Hdwumetoksyani- lina, *o NjN-tbis^^^cetoksyetyloJ-^m-amdnoacetanilid, N-etylo^N-^jftalimidoetyloanilina, N-^-hydrofcsyetylo-o-chloroanilina, N-^-cyjanoetylo-N-^-hydroksyetyloanilina lub m- -toluidyna, NrN-dwui(^^cyjanoetylo)anilina lub m-taluidyna. - Alternatywnie jako skladnik? sprzegajacy sie moze byc uzyty taki skladnik, który zawiera gru¬ pe zwiekszajaca rozpuszczalnosc w wodzie, np. grupe kwasu sulfonowego, pod warunkiem jednak, *o ze grupa ta ulega zniszczeniu podczas sprzegania lub daje sie latwo usunac z barwnika po sprze¬ ganiu, tak aby gotowy barwnik azowy nie zawie¬ ral grupy zwiekszajacej rozpuszczalnosc w wodzie.

Przykladami takiego skladnika sa pochodne kwasu 45 N-metyilo- loanilinami oraz z ich prostymi pochodnymi, przy tym zadaniem grupy kwasu N-metylo-oj-sulfono¬ wego jest skierowanie sprzegania do pierscienia, tak aby powstal zwiazek azowy a nie azoaminowy. 50 Gdy do wytwarzania barwników aizowych sto^ suje sie powyzszy skladnik sprzegajacy, grupe kwasu sulfonowego usuwa sie z otrzymanego barw¬ nika przez ogrzewanie go z roztworem wodnym zasady. 55 Korzystna klase zwiazków azowych, które mozna stosowac w sposobie wedlug wynalazku, stanowia te z ndich, które oprócz pojedynczej grupy estrowej kwasu karboksylowego zawieraja takze grupe sul- famylowa, korzystnie drugorzedowa grupe sutfa- 60 mylowa, grupe karbamylowa, korzystnie trzecio¬ rzedowa grupe karbamylowa, grupe iminowa, ko¬ rzystnie grupe ftalimidowa, grupe cyjanowa z gru¬ pa sulfamylowa lub cyjanowa z hydroksylowa.

Sposób wedlug wynalazku mozna takze stosowac •5 do barwienia systemem ciaglym wyrobów z wló-105 942 7 * kien mieszanych zawierajacych wlókna z polie¬ stru aromatycznego i zwlóknia celulozowe.

Zatem wynalazek obejmuje swym zakresem spo¬ sób barwienia systemem ciaglym wyrobów z wló¬ kien mieszanych zawierajacych poliester aroma- 5 tyczny i celuloze, polegajacy na nanoszeniu na taki wyrób barwnika niereaktywnego lub pigmentu i wyzej zdefiniowanego zawiesinowego barwnika azowego, utrwaleniu barwników na wlóknie mie¬ szanym, a nastepnie poddaniu wybarwionego wy¬ robu obróbce w wodnej kapieli alkalicznej o pH powyzej 8,0 i w temperaturze w zakresie 50^85°C.

Powyzszy wariant sposobu wedlug wynalazku mozna wykonywac iznanymd sposobami barwienia wlókien mieszanych z poliestru aromatycznego i celulozy mieszanina barwników niereaktywnych lub pigmentów z barwnikami zawiesinowymi. Je¬ dyna róznica wystepujaca miedzy wariantem spo¬ sobu wedlug wynalazku a sposobami znanymi jest obróbka wybarwionego wyrobu w kapieli alkalicz¬ nej, majaca na celu usuniecia jiieutrwalonych barwników. Obróbke te korzystnie prowadzi sie po utrwaleniu na wlóknie obu typów barwników.

Jednakze w przypadku stosowania tych dwóch typów barwników w oddzielnych operacjach bar¬ wienia oraz utrwalania barwnika zawiesinowego przed barwieniem wlókna celulozowego barwni¬ kiem (lub pigmentem) do tego celu, obróbke w ka¬ pieli alkalicznej mozna przeprowadzic, jesli jest to zalecane, bezposrednio po utrwaleniu barwnika zawiesinowego na wlóknie z poliestru aromatycz¬ nego.

Przykladami klas 'barwników niereaktywnych lub pigmentów, które mozna stosowac w wariancie sposobu wedlug wynalazku, sa barwniki bez¬ posrednie, barwniki kadziowe, (barwniki siarkowe, pigmenty i substancje barwiace tworzace na wlók¬ nie Barwniki azowe (jest to mieszanina zawiera¬ jaca skladnik dwuazowy i skladnik sprzegajacy sie, z których powstaje in situ barwnik azowy), barwniki lub pigmenty nalezace do tych klas i opisane np. w 3 wydaniu „Colour Index" (1971 r.).

Barwnik zawiesinowy i barwnik niereaktyw- ny lub pigment mozna stosowac w dowolnej ko¬ lejnosci lub tez lacznie, jesli jest to wskazane.

Mimo, ze wariant sposobu wedlug wynalazku zostal zdefiniowany w odniesieniu do jednego barwnika zawiesinowego lub pigmentu, to jednak w wielu przypadkach do uzyskania wymaganego odcienia nalezy uzyc mieszaniny wspomnianych barwników zawiesinowych i/lufo mieszaniny barw¬ ników niereaktywnych lub pigmentów, co równiez wchodzi w zakres wynalazku.

Korzystnie barwnik zawiesinowy lub mieszanine takich barwników i barwnik/ niereaktywny lub pigment, lub ich mieszanine, dobiera sie tak, aby zarówno czesc poliestrowa wlókna jak i 'jego czesc celulozowa barwily sie na ten sam odcien.

Metody wykonania. wariantu, sposobu wedlug wynalazku. Naglówki odnosza sie do klasy barw¬ nika uzytego do barwienia wlókna celulozowego obecnego we wlóknach mieszanych. 1. Barwniki bezposrednie. Wykonanie sposobu ta metoda moze korzystnie polegac na np. napa- 65 waniu lub drukowaniu przedzy lub wyrobu z wló¬ kien mieszanych kapiela do napawania lub pasta drukarska z zawiesinowym barwnikiem, wysusze¬ niu i poddaniu obróbce cieplnej lub dzialaniu patry w celu utrwalenia barwnika zawiesinowego. Na¬ stepnie wybarwiony wyrób plucze sie woda i pie¬ rze we wspomnianej wodnej kapieli alkalicznej w celu usuniecia nieutrwalonego barwnika zawie¬ sinowego, po czym plucze sie woda i suszy. Wyrób io jest nastepnie napawany lub drukowany kapiela do napawania lub pasta drukarska z barwnikiem bezposrednim. Barwnik ten nastepnie sie utrwala na czesci celulozowej wlókien mieszanych w zwyk¬ ly sposób.

Inne postepowanie moze polegac na jednoczes¬ nym stosowaniu obydwu typów barwników w ka¬ pieli lub pascie, które nanosi, sie na wyrób z mie¬ szanych wlókien poliestrowo-celulozowych. Wyrób ten suszy sie i utrwala na nim oba barwniki w jed- nej obróbce cieplnej lub parowaniu. Nastepnie wy¬ barwiony wyrób obrabia sie we wspomnianej kapieli alkalicznej, plucze w wodzie, i suscy. 2j Barwniki kadziowe. Wykonanie moze dogodnie polegac np. na napawaniu lufo drukowaniu wyrobu z wlókien mieszanych kapiela do napawania lub pasta drukarska z barwnikiem zawiesinowym i barwnikiem kadziowym, wysuszeniu, dogrzewa¬ niu lub parowaniu, nastepnie traktowaniu wod¬ nym roztworem srodka redukujacego w celu zre- dukowania barwnika kadziowego do leuko-zwiaz- ku, który utrwala sie na czesci celulozowej wló¬ kien mieszanych droga parowania. Nastepnie leu- ko-zwiazek na powrót przeprowadza sie w barw¬ nik kadziowy przez utlenianie powietrzem lub wodnym roztworem srodka utleniajacego, po czym suszy sie i traktuje wodna kapiela alkaliczna.

Inne postepowanie moze polegac na oddzielnym stosowaniu obu typów barwników.

W jeszcze innym postepowaniu stosuje sie barw- 40 nik kadziowy .w postaci solubiilizujacej i po nanie¬ sieniu na wlókna mieszane wywoluje sie go w ob¬ róbce wodnym roztworem azotynu sodu i kwasu siarkowego. 3. Barwniki siarkowe. Sposób wykonuje sie do- 45 godnie np. przez napawanie lub drukowanie wy¬ robu z wlókien mieszanych kapiela lub pasta z barwnikiem zawiesinowym, wysuszenie wyrobu i dogrzewanie lub parowanie. Nastepnie wyrób na¬ pawa sie lub drukuje kapiela lub pasta z barwni- 80 kiem siarkowym i srodkiem redukujacym, po czym barwnik siarkowy utrwala sie dzialaniem pary.

Nastepnie wyrób ten poddaje sie obróbce w kapieli utleniajacej, a po niej w kapieli alkalicznej.

Inne postepowanie moze polegac na równoczes- 55 nym stosowaniu obu barwników. 4. Substancje barwiace tworzace barwnik na wlóknie. Sposób moze polegac' na tym, ze wyrób z wlókien mieszanych z poliestru aromatycznego i celulozy napawa sie lub drukuje kapiela do na- 60 pawania lub pasta z barwnikiem zawiesinowym, suszy i poddaje dzialaniu ciepla lub pary. Nastep¬ nie wyrób ten napawa sie lub drukuje kapiela lub pasta, które zawieraja skladnik sprzegajacy sie na wlóknie oraz alkalia, po czym traktuje sie go roz- •5 tworem zwiazku dwuazowego, przy czym jest to 40 45 00 55105 942 9 10 korzystnie stabilizowany zwiazek dwuazowy. Po sprzeganiu wyrób plucze sie rozcienczonym wod¬ nym roztworem kwasu* nastepnie woda i obrabia we wspomnianej kapieli alkalicznej.

Inne metody postepowania: a) Wyrób napawa sie lub drukuje kapiela lub pasta ze skladnikiem sprzegajacym sie na wlóknie i ewentualnie suszy. Nastepnie wyrób ten napawa sie lub drukuje kapiela lub pasta zawierajaca zwiazek dwuazowy, korzystnie w postaci stabilizo¬ wanej, i wspomniany barwnik zawiesinowy. Wyrób ewentualnie suszy sie i poddaje dzialaniu ciepla lub pary; nastepnie traktuje sie go wodnym' roz¬ tworem kwasu, plucze woda, obrabia wodnym roz¬ tworem alkalicznym, ponownie plucze woda i su¬ szy. b) Postepuje sie jak w (a) z ta róznica, ze sklad¬ nik sprzegajacy sie na wlóknie i mieszanine zwiaz¬ ku dwuazowego z barwnikiem zawiesinowym sto¬ suje sie w odwrotnej kolejnosci. c) Stosuje sie lacznie wszystkie trzy skladniki, po czym wywoluje, utrwala i traktuje roztworem alkalicznym.

. Pigmenty. Dogodne postepowanie polega np. na tym, ze wyrób z wyzej okreslonych wlókien mieszanych napawa sie lub drukuje kapiela lub pasta zawierajaca wspomniany barwnik zawiesi¬ nowy, pigment i srodek wiazacy, suszy i poddaje dzialaniu ciepla lub pary, po czym obrabia w wod¬ nej kapieli alkalicznej.

Inne postepowanie moze polegac na oddzielnym nanoszeniu barwnika zawiesinowego i pigmentu, zas obróbke w kapieli alkalicznej mozna wykonac albo po utrwaleniu obu skladników barwiacych albo tez bezposrednio po utrwaleniu barwnika zs&- wiesinoweigo.

W wariancie sposobu wedlug wynalazku obróbke wybarwionego wyrobu z wlókien mieszanych w wodnej kapieli alkalicznej przeprowadza sie jak opisano wyzej taka obróbke dla materialów z wló¬ kien z poliestru aromatycznego lub trójoctanu ce¬ lulozy, które zostaly wybarwione tylko barwnika¬ mi zawiesinowymi.

W tych przypadkach* gdy obróbka alkaliczna utrwala sie barwnik niereaktywny i ma to miejsce po utrwaleniu barwnika zawiesinowego, podczas usuwania alkaliów pochodzacych z tej obróbki przez wyplukanie woda powstaje wodny roztwór alkaliczny, który równoczesnie usuwa barwnik nieutrwalony. Jesli w" takim postepowaniu zostaje usuniety nieutrwalony barwnik zawiesinowy, nie ma potrzeby obrabiac wybarwionego wyrobu w od¬ dzielnym alkalicznym roztworze wodnym.

Kapiel do napawania lub pasta drukarska, slu¬ zace do nanoszenia na wyibarwiony material barw¬ ników zawiesinowych i/lulb bamwników niereaktyw- nych czy tez pigmentów, moga zawierac dowolne dodatki wspomagajace, które zwykle stosuje sie w takich przypadkach. Moga to byc zagestniki, inhibitory migracji, kationowe, anionowe lub nie¬ jonowe srodki dyspergujace, mocznik, srodki poch¬ laniajace wiiLgoc, srodM zwiekszajace irozpusizczal- nosc, bakteriocyidy* srodki kompleksjutiace, srodki zwilzajace, emulatory, sffodkfi urtsleniajajce,, mp. chlo¬ ran sodu lufo m-nitrobenzeinosultfonian sodu, srodki przyspieszajace uftowalanie, np. diwufenyl i jego po¬ chodne lub addukty politlentou etylenu znane jako nosniki kito przyispieisaacze procesu utrwalania a takze srodM przeciw pienieniu, np. organiczne zwiali krzemu.

- Obróbka cieplna, majaca na' celu utrwalenie barwnika w sposobie wedlug wynalazku, moze po¬ legac na wygrzewaniu w atmosferze goracego po¬ wietrza w temperaturze w zakresie 150^-230°C, albo przepuszczaniu wyrobu nad ogrzana po^ wierzchnia, np. w kalandrze w temperaturze 150—'230°C. Mozna tez stosowac parowanie przy uzyciu pary przegrzanej w temfceralfculrze do 200°C lub pary nasyconej pod cisnieniem atmosferycz¬ nym lub obnizonym.

Wyrobami z wlókien mieszanych, nadajacymi sie do barwienia sposobem wedlug wynalazku, moga byc dowolne materialy wlókiennicze stanowiace mieszanine wlókien z poliestru aromatycznego z wlóknami celulozowymi. Zwykle sa one w po¬ staci wyrobów dzianych lub, korzystniej, tkanych.

Zawartosc w nich wlókien z .poliestru aromatycz¬ nego wynosi na ogól 20—B5P/», korzystne 30—$5*/p wagowych. Korzystnie sa to wlófcna z politerefta- lanu etylenu* a z wlókien celulozowych korzystne sa bawelna, len, wlókna wiskozowe lub wlókna z polimerów syntetycznych.

Celulozowa czesc wlókien mieszanych mozna równiez barwic barwnikiem reaktywnym zamiast wspomnianego barwnika niereakftyiwtnego.

Zatem wynalazek obejmuje swoim zakresem sposób barwienia systemem ciaglym wyrobów ,z. wl^ien^,n^ poliester arq^ m^yczny i celuloze po&egajacy na tym, ze na > wy¬ rób nanosi sie barwnik reaktywny i wyzej okres¬ lony'zawiesinowy barwnije azowy, utrwala barw¬ niki na wlóknach, a nastepnie wybarwiony wy¬ rób poddaje obróbce w wodnej kapieli alkalicznej o pH powyzej 8,0 i w temperaturze w zakresie 50—85°C.

Barwnik zawiesinowy i barwnik reaktywny moz¬ na nanosic na wyrób w oddzielnych operacjach i w dowolnej 'kolejnosci, jednakze korzystniej sto¬ suje sie je lacznriie. iDrugi wariant sposobu wedlug wynalazku mozna * prowadzic przez ciagle napawanie lub drukowanie wyrobu kapiela lub pasta zawierajaca wspomnia¬ ny barwnik zawiesinowy, barwnik reaktywny i srodek alkaliczny. Wybarwiony wyrób korzystnie najpierw sie suszy a nastepnie poddaje obróbce cieplnej celem zwiazania barwników z wlóknem.

Obróbka cieplna moze np. polegac na traktowaniu para przegrzana, para pod cisnieniem atmosferycz¬ nym lub w podcisnieniu, dogrzewaniu w atmosfe¬ rze goracego powietrza o temperaturze 150—230°C lub przepuszczaniu nad ogrzewana powierzchnia, np. w kalandrze w temperaturze 150—230°C. Po zakonczeniu obróbki cieplnej wyrób ewentualnie plucze sie w wodzie, a nastepnie poddaje obróbce w wodnym roztworze alkalicznym w warunkach wyzej opisanych dla materialów z poliestru aro¬ matycznego, lub trójoctanu celulozy po wyfbarwie- nóju ich wylajoznde przy uzyciiu zaiwieisinowych barwników aaojwjch. 86 40 45 50 55 6011 105 942 12 Kapiel do napawania lub pasta drukarska moga zawierac dowolne dodatki wspomagajace (wymie¬ nione wyzej). W obecnym przypadku, gdy stosuje sie barwniki zawiesinowe i barwniki reaktywne, kapiel lub pasta moga byc slabo kwasne lub obo- 5 jetne, jednakze zalecany jest odczyn slabo alka¬ liczny, który mozna uzyskac przez dodatek niewiel¬ kich ilosci, do 2*7o wagowych, substancji alkalicz¬ nej, np. wodoroweglanu lub weglanu sodu. Alter¬ natywnie kapie! lub pasta moze zawierac taka 18 substancje, jak"np. trójchlorooctan sodu, która podczas ogrzewania uwalnia czynnik alkaliczny.

Gdy stosowana kapiel lub pasta maja odczyn slabo kwasny lulb obojetny, wybarwiony tak ma¬ terial wymaga obróbki alkaliami w celu uzyskania 1B zadowalajacego stopnia utrwalenia barwnika reak¬ tywnego. Obróbke taka mozna przeprowadzic przed Tub korzystniej po utrwaleniu barwnika zawiesi¬ nowego. Jednakze pewne klasy barwników reak¬ tywnych, np? te które zawieraja grupe 4^chloro-6- *• -hydirokBy- waniu, lub drukowaniu w srodowisku obojetnym lub kwasnym, mozna utrwalic sama obróbka ciepl¬ na, bez koniecznosci stosowania alkaliów.

Gdy barwniki nanosi sie na material oddzielnie, » wówczas wykonanie sposobu wedlug wynalazku moze polegac na napawaniu lub drukowaniu ma¬ terialu z wlókle% mieszanych kapiela lub pasta za¬ wierajaca barwnik dyspersyjny, wysuszeniu, na¬ stepnie dogrzewaniu lub parowaniu materialu ce- 30 lem utrwalenia barwnika zawiesinowego, napawa¬ niu Hub drukowaniu kapiela lub pasta zawierajaca barwnik reaktywny i substancje ajcaiic^a^ utorwia^r ;< leniu barwnika reaktywnegoprzez^rdogrzewane lub parowanie albo, w przypadku barwników wy- . m soce reaktywnych, lezakowanie w stanie wilgot¬ nym. Nastepnie wybarwiony material, ewentual¬ nie po przeprowadzeniu plukania, poddaje sie- obróbce goracym wodnym roztworem srodka alka¬ licznego o pH powyzej 8,0. W razie potrzeby w po- 40 wyzszym postepowaniu mozna odwrócic kolejnosc nanoszenia barwników.

Gdy barwnik reaktywny utrwala sie stezonym roztworem alkalicznym, co ma miejsce w ostatnim etapie nanoszenia barwników, wybarwiony ma- 45 terial plucze sie woda w celu usuniecia nadmiaru alkaliów. Powstaje wóczas, o czym wspomniano juz powyzej > roztwór alkaliczny, który moze dzia¬ lac jak wodna kapiel alkaliczna, tak ze* oddzielna obróbka w takiej kapieli jest zbedna. so Wprawdzie i ten drugi wariant sposobu wedlug wynalazku zostal zdefiniowany w odniesieniu do jednego barwnika reaktywnego, to jednak w wie¬ lu przypadkach by uzyskac wlasciwy odcien na¬ lezy stosowac mieszanine wyzej okreslonych barw- 59 ników zawiesinowych i/lub mieszanine barwników reaktywnych. Zatem stonowanie takich mieszanin barwników wchodzi równiez w zakres wynalazku.

Korzystnie barwniki zawiesinowe i reaktywne do¬ biera sie tak aby obecne w wyrobie wlókna polie- 80 strowe i wlókna celulozowe barwily sie w zasa¬ dzie na ten sam odcien. wynalazku moga stanowic dowolne rozpuszczalne w wodzie barwniki zawierajace co najmniej jedna w grupe reaktywna w stosunku do celulozy. Oznacza to, ze grupa taka nadaje barwnikowi wlasnosc che¬ micznego laczenia sie z grupami hydroksylowymi obecnymi w celuilodizie poprzez wiazanie lub wia¬ zania kowalencyjne. Kazda taka grupa reaktywna w stosunku do wlókna laczy sie z barwnikiem za posrednictwem atomu wegla w pierscieniu aroma¬ tycznym,, korzystnie benzenu, wchodzacym w sklad czasteczki barwnika. Sa to korzystnie zawiesinowe barwniki azowe, w tym bairwniki mono- lub po- liazowe i metalizowane barwniki azowe serii antrachinonu, formazanu, trójfenylodioksazyny, nitrowe i ftalocyjaninowe,' zalwietfajace co* najmniej jedna grupe reaktywna w stosunku do wlókna.

Przykladami takich grup reaktywnych w stosun¬ ku do wlókna sa: acyiloamina pochodzaca od kwa¬ su karboksylowego z wiazaniem olefinowym, taka jak akryioiloaminowa i krotonyloaminowa, lub od alifatycznego kwasu karboksylowego podsta¬ wionego chlorowcem, np. $-chloropropionyloami- nowa, ^-bromopropionyloaimdnowa, fi : T: T-trój- chlorokrotonyloaminotwa i czterofluorocyfcloakry- loiloaminowa. Inna grupa reaktywna w stosunku do wlókna moze byc winylosuMon, /?^chloroetylo- sulfon, grupa ^iarczanoetylosulfonylowa, ^-chlo- roetyilosulMonaimddoiwa luft) ewentualnie N^podslta- wiona grupa ^-aminoetylosufpnylowa.

Korzystna grupe reaktywna w stosunku do wlókna stanowi rodniki heterocykliczny z dwoma lub trzema atomami azotu w pierscieniu i co najm¬ niej jednym ppdstawnikiem labikiym, przy atomie wegla wchodzacym w sklad heterocyklu. Jako pod¬ stawniki labilne mozna przykladowo . wymienic .chlor*, ^pm, £luor, czwartorzedowe grupy amo¬ niowe, tiocyjanowa, grupy kwasów sulfonowych weglowodórosulfonowe, grupy o wzorze 2, w której atom azotu jest ewentualnie podstawiony rodni¬ kami weglowodorowymi lub heterocyklicznymi, a takze grupy o wzorze 3, w którym linia przery¬ wana oznacza atomy konieczne do utworzenia ewentualnie podstawionego lub skondensowanego pierscienia.

Jako .konkretne przyklady takich heterocyklicz¬ nych rodników reaktywnych w stosunku do wlók¬ na mozna wymienic: 3,6Kiwuchloropirydazyno-4-karbonyloamino, \ 2,3Hdwuchlorochinoksalino^5- lub 6^(sulfonylo lub karbonylo)amino, 2,4^dwuchlorochinazolino-a4ub 7^sulfonyloaniino, 2,4,6^trójchlorochinazolino-7 lub 8-sulfonyloamino, 2,4,7- lub 2,4^-tirójcMoTOchinoaotónor^Hsulfonylo- amino, 2,4-dwuchlorochinazolino-6-karbonyloamino, l,4-dwucMoroftalazyno^6-karbonyloamino, 4,5^Wuchloropirydazon-l-yloamino, 2,4-4wucMorcpirymid^5-ylokarbonyloamino, l^fenylo-4'-fcarbonyloammoM»5Hdwuchloropiryda- zon, ^ 2,4 i/lub 2,6-dwuchloro- lub bromopiryd-6- i/lub -4-ylaimano, dwufluorochloropirymidyJoamino, trójchiloropirymidyloamino, trójbromioj)iaymidyloamino, diwuchloTo^5-cydano-, nitro-, metylo-, lub foarbome- toksypirymidyloamino,13 2^metylosulfonylo-6^hloropiiryniid-4-yLlokarbonylo- amino, ^hk>ro^^metylo-2Hmetylosiilf<>nylopiryinid-4-yIo- amino, zwlaszcza zas grupy l,3.j5-triazyn^2-yloaminowe za¬ wierajace atom fluoru lub bromu, a nade wszyst¬ ko atom chloru w pozycji co najmniej 4- i/lub 6-, np. 4,6-dwuchioro-1,3,5-triazyn-2-yloamino.

Gdy pierscien triazyny zawiera tylko jeden atom chlorowca, korzystnie atom chloru, wówczas trzeci atom wegla triazyny moze zawierac podstawnik weglowodorowy, np. metylowy lub fenylowy, lecz korzystniej ewentualnie podstawiony hydroksy, merkapto lub amino, np. metoksy, fenoksy a- i ^-naftofcsy, metylomerkapto, fenylotio, metylo¬ amino, dwuetyloamino, cykloheksyloamino, a takze anilinowy i N-alkiloanilinowy i ich pochodne, np. anizydyno, toluidyno, karboksyanilino, sulfoaniiino, dwusulfoanillino lub sulfonowany naftyloamino.

Zatem korzystna klase barwników reaktywnych stanowia te z nich, które zawieraja grupe reaktyw¬ na w stosunku dó wlókna przedstawiona wzorem 4, w którym r oznacza ii lub 2 a Q oznacza atom chloru, ewentualnie podstawiona grupe aminowa lub zeteryfikowana grupe hyt&roksy.

Ewentualnie podsltawiona grupa aminowa Q ko¬ rzystnie jest ewentualnie podslteuwiona grupa alki- loaminowa, anilinowa lub N-alkiloanilinowa, np. metyloamino, etyloamino, ^-hydroksyetyloamino, dwui(^-hydToksyetylo)amino, ^-metoksyetyloamino, ^-siarczanoetyloamino, o-, m- i p-suifoanilino, 4- i 5-iSulfo-2-karboksyaniliino, 4- i 5-sulfo-2-meltylo- anilino, 4- i 5-sulfo-2-imetoksyanilino, 4- i 5-sulfo- -2-cMoi*CNanilirio; 2,4-, 2;5^ i 3;5^wusulfoanilmo, N-metylo-m- i p-sulfoanilinowa.

Jesli jest to wskazane, grupa reaktywna w sto¬ sunku do wlókna moze byc grupa typu -NH-J1- M-J2, w której J1 oznacza rodnik pirymidynowy lub triazynowy, w których moze wystepowac pod¬ stawnik labilny, J2. oznacza rodnik pirymidynowy lub triazynowy, które zawieraja co najmniej je¬ den podstawnik labilny, a M oznacza czlom laczacy J1 z J2 poprzez grupy iminowe, ewentualnie pod¬ stawione, przy tym grupy iminowe sa polaczone ze soba .poprzez rodinik alkiienowy lub arylanowy, taki jak etylenowy, 1,4-fenylenowy lub 2-sulfo-l,4- -fenylenowy.

Inne grupy laczace o symbolu M to rodniki dwu- wartosciowe stylbenu, dwufenylu, dwufenylotlen- ku, dwufenyloaminy, dwufenylomocznika, dwufe- nyloetanu i dwufenyloamino-s-triazyny, które w kazdym pierscieniu benzenowym zawieraja gru¬ pe kwasu sulfonowego.

Korzystnie jest, gdy oba sytmflbole J1 i J2 oznaczaja grupy chlo«ro-s-itriazyinowe. Zaltem dalsza klase sta¬ nowia te barwniki reaktywne, które zawieraja rea¬ ktywna w stosunku do wlókna grupe o wzorze 5, w któryjn r, p i q ndezjaleznie oznaczaja 1 lub 2, a M i Q maja wyzej podane znaczenia.

W zakres wynalazku wchodzi grupa Q okreslona wyzej, która zawiera uklad chromoforowy przyla¬ czony do atomu wegla pierscienia triazynowego poprzez hNH lub -Q-.

Tego rodzaju barwniki reaktywne mozna otrzy¬ mac w typowy sposób, np. poddajac reakcji barw- 942 14 nik rozpuszczalny w wodzie, zawierajacy pierw¬ szo- lub drugorzedowa grupe aminowa, ze zwiaz¬ kiem zawierajacym wyzej okreslona grupe reak¬ tywna w stosunku do wlókna. Przykladami takiego zwiazku sa: chlorek akryloilu, chlorek cyjanuru, 2,4,64irój^hfloropda^nrnddynai, ^6-tr6jtehloTo-5^cyja- no- lub chiloro-pirymidyna oraz 6-metoksy-2,4-dwu- chloro-l,3,5-trójazyna.

Do korzystnych barwników reaktywnych zalicza io sie równiez barwniki zawierajace jedna lub wiecej grup fosforowych, zwlaszcza grup kwasów sul¬ fonowych, przeznaczone do barwienia celulozowych materialów wlókienniczych, jak to opisano w bry¬ tyjskim opisie patentowym nr 1411806, Sposobem wedlug wynalazku wyrobom z wló¬ kien mieszanych poliestrowo-celulozowych nadaje sie barwe w bardzo róznych odleieniach o doskona¬ lej trwalosci, co zostalo sitwiLerdzane w typowych badaniach, a przy tym niezadrukowane tlo odzna- cza sie doskonala biela.

Wynalazek ilustruja ponizsze przyklady, nie ograniczajace jego zakresu, w których czesci i pro-^ centowosc podano wagowo.

Przyklad I. Zawiesine 2 cz. 2-N^N-dwume- » tyiosutóamyio^^N,NHdwiu^ karbonyilio^^^wucMoroazoibenzenu w 7 cz. wody zawierajacej 1 cz. soli dwusodowej bis . (2-sulf6- naft-l-ylojmetanu dodaje sie do mieszaniny zawie¬ rajacej : lXP/o roztwór wodny algftnianu sodu emulsje wodna sulfonowanego oleju obrotowego i odejiku sosnowego mocznik wodoroweglan sodu m-nitirobenzenosulfonian sodu hefcsametafosforan sodu sól trójjsodowa 2-ureido-4j(4'-chloro- 49,8 cz. 2 cz. cz. 1 c£ 1 cz. njs cz. n8'namiinoHl^'^'-triazyn^^ylo-lamii- no)-M3'r^v8''^trójlsulifonaft-^2"- 40 -yiazo)-benzenu 2,5 cz.

Uzyskana pasta drukarska drukuje sie tkanine zawierajaca „TeryfLen" (zastrzezona nazwa handUo^ wa) i bawelne w stosunku 67:33. Po wysuiszeniAi materia! paruje sie przez 6 minut w 170QO pod 45 cisnieniem ataosferycznytm, plucze w wodzie i obrabia przez 10 minut w 85°G w roztworze wodnym zawierajacym 0,2M weglanu sodu i 0,2P/t detergentu niejonowego, w kapieli 50:H, po czym tkanine ponownie plucze sie w wodzie i suszy.. 00 Uzyskuje sie w ten sposób zlocJstozofte wybar- wienia, które w najmniejszym stopniu nie zacho¬ dza na biale, niezadrukowane plaszczyzny podloza i odznaczaja sie znakomita odpornoscia na czyn¬ niki mokre. 55 Podobne wyniki uzyskuje sie przy nastepujacych modyfikacjach: do kapieli pluczacej zamiast weg¬ lanu sodu w ilosci 0&h dodaje sie wodorotlenek sodu w tej samej ilosci, w pascie drukarskiej, za¬ miast 1 cz. kwasnego weglanu sodu stosuje sie 60 3 cz. trójchlgrooctanu sodu i zamiast parowania wyrobu przez 6 minut w 170°C stosuje sie jedno¬ minutowe dogirzewame w 200°C.

Przyklad H. Zawiesine 2 cz. 2-NjN^dwum#- tylosotfamylp-44iN,tfHdiwuetyfo^ 65 karbonylo^^-dwuchioroazobenzenu w 7 cz. wody105 942 16 zawierajacej 1 cz. soli dwusodoiwej bis(2-su(lfo- na£W-ylo)metanu dodaje sie do mieszaniny zawie¬ rajacej: lOty* roztwór wodny alginianu sodu 48,4 cz. emulsje wodna sulfonowanegooleju 5 obrotowego i olejku sosnowego 2 cz. mocznik 10 cz, m^notrobenzenosulfonian sodu 1 cz. heksametafosforansodu 0,6 cz. sól trójsodowa 2- ^'-amino^l^^^iazyn-S^-yiloanu- 1no)-lH(3^6'f,8'f^^6jsualfonaifit-2',- ylazo)^benzenu 2,5 cz. wode do 100 cz.

Uzyskana pasta drukarska drukuje sie tkanine 15 zawierajaca „Teryien" i bawelne w stosunku 67:33.

Po wysuszeniu, material dogrzewa sie przez mi¬ nute w 200°C i zanurza na 10 sekund w roztworze wodnym o temperaturze &8°C zawierajacym 1,9^/c wodorotlenku sodu, lWt weglanu sodu, 5*/» wegla- 20 nu potasu i 10*/» chlorku sodu. Nastepnie tkanine plucze sie w wodzie, zadaje w ciagu 10 minut w 85°C roztworem wodnym zawierajacym 0,2P/e wodorotlenku sodu i 0&h detergentu niejonowego, w kapieli 50:1, ponownie plucze w wodzie i su- 25 szy/ Otrzymane zlocistozólte wyibarwienie o mocnym odcieniu odznacza sie znakomita odpornoscia i nie zachodzi na biale, niezadrukowane plaszczyzny podloza. 30 Podobny rezultat otrzymuje sie wykonujac druk na materiale wlókienniczym, zawierajacym terefta- lan polietylenu i jedwab wiskozowy w stosunku 67:33. przyklad III. Zamiast uzytej w przykladzie I 35 tkaniny zawierajacej „Teryien" i bawelne do dru¬ ku bierze sie material wlókienniczy zawierajacy tereftalan polietylenu i wlókno wiskozowe typu bawelnianego (zastrzezona nazwa handlowa „Vina- cel"). Otrzymuje sie wyniki jak wyzej. 40 Przyklad IV. Zamiast barwnika zawiesino¬ wego uzytego w przykladzie I stosuje sie 2 cz. 2-acetyttoaniino^-INH(/?-cy^^ syetoksykarbonyto)etyAo]ami karfoamyflobenzenu i otrzymuje sie zlociistozólty od- 45 cien.

Przyklad V, (Zmoast barwnika zawiesinowe¬ go uzytego w przykladzie I stosuje sie 2 cz 2-N- ^etytosultonyilo^HCN^ sykarbonylo^-nitroaoobeinzenu i zamiast barwnika 50 reaktyrwnego uzytego w przykladnie I stosuje sie Z cz. kwasku 7^4'-metoksy^-&ulfofenyloazo)^2-N- ^z/^Hdwuchioro-l^^S^-tria^ amino-8^naltolosulfonowego-6. Otrzymuje sie czer¬ wone wyibarwienie, lptóre nawet w najmniejszym 55 stopniu nie zachodzi na biale, niezadrukowane pod¬ loze.

Przyklad VI. Opisana w przykladzie I pasta drukarska drukuje sie material wlókienniczy za¬ wierajacy „Teryien" i bawelne w stosunku 67:33. 60 Wysuszona tkanine umieszcza sie miedzy dwoma kawalkami porowatej bibuly i calosc przepuszcza sie w sposób ciagly przez gladziarke, zawierajaca obrotowy, ogrzewany cylinder metalowy. Material wraz z bibula, dociskany mocno do waka filcem *5 drukarskim, pozostaje przez 30 sekund w kontak¬ cie z walcem ogrzanym do 210°C. Nastepnie ma¬ terial plucze sie w wodzie, zadaje w ciagu 10 mi¬ nut w 85°C roztworem wodnym zawierajacym 0,2% weglanu sodu i 0*2P/o| detergentu niejonowego przy stosunku kapieli do materialu 50:1, ponownie plucze w wodzie iw koncu suszy. Uzyskuje sie w ten sposób zlocistozólte wyibarwiienie, które w najmniejszym stopniu nie zachodzi na biale, nie¬ zadrukowane plaszczyzny podloza i odznacza sie znakomita odpornoscia na czynniki mokre.

Podobne wyniki otrzymuje sie, gdy do kapieli pluczacej zamiast weglanu sodu w ilosci Q,2P/t do¬ daje sie wodorotlenek sodu lub litu w tej samej ilosci i w pascie drukarskiej zamiast 1 cz. wo¬ doroweglanu sodu stosuje sie 3 cz. trójchloroocta- nu sodu.

Przyklad VII. Zamiast uzytej w przykla¬ dzie I tkaniny z wlókien mieszanych, zawierajacej „Teryien" i bawelne, baerze sie material iwlókdenttó- czy zawierajacy „Teryien" i bawelne w stosunku 50:50 i otrzymuje podobny wynik.

Przyklad VIII. Postepuje sie jak w przy¬ kladzie II z ta róznica, ze zadrukowany material po jednominutowym dogrzewaniu w 2O0°C nasyca sie KPI* roztworem wodnym krzemianu sodu, a na¬ stepnie lezakuje (czyli przechowuje w nawoju) w stanie mokrym przez 4 godziny w 20°C, w celu utrwalenia barwnika reaktywnego. Nastepnie ma¬ terial plucze sie w wodzie i zanurza w kapieli alka¬ licznej, jak w przykladzie II. Otrzymuje sie podob¬ ne wybarwiende.

Przyklad IX. Postepuje sie jak w przykla¬ dzie I z ta róznica, ze zamiast roztworem wodnym zawierajacym 0,2M weglanu sodu i b,XI* detergen¬ tu niejonowego na tkanine dziala sie 0,2f/© roztwo¬ rem wodnym wodorotlenku sodu, w czasie 10 mi¬ nut w temperaturze 80°C. Otrzymuje sie podobny wynik.

Przyklad X. Zawiesine 1 cz. 2-N,N-dwume- tylosulfamylo-^^N^-ójwuetylóJamino^-metoksy- karbonylo^i^e^-dwuchloToazobenzenu w 7 cz. wody zawierajacej 1 cz, soli dwusodowej bis(2-sulfonaft- -l-ylo)metanu dodaje sie do mieszaniny zawieraja¬ cej: wodoroweglansodu i cz. mocznik 5 cz. 91% roztwór wodny soli sodowej czes¬ ciowo zhydrolizówanego poliakrylo- indtrylu 1 cz. sól sodowa kwasu izopropyionarta- lenosulfonowego # 0,05 cz. sól trójsodowa 2-ureido^4^(4/^chloro- -6/^amino-l',3'^/^triazyn-2/ -yUoami- noWH(3^6'X4rój5U^ ao)-benzenu 2,5 cz. wode do Ol1 cz.

Otrzymanym roztworem napawa sie w sposób ciagly tkanine zawierajaca „Teryien" i bawelne w stosunku 50:50, suszy i dogrzewa w 220°C przez 60 sekund. Nastepnie material plucze sie w wo¬ dzie, zadaje przez 5 minut w 80°C roztworem wod¬ nym zawierajacym 0,2p/t weglanu sodu i 0jSf/% de¬ tergentu niejonowego, w kapieli 50:1, ponownie plucze w wodzie i suszy. Otrzymuje sie tkanine17 105 942 o równomiernym zloclstozóltym wybarwieniu, bardzo odpornym na czynniki mokre.

Podobny wynik otrzymuje sie, gdy w roztworze napawajacym zamiast 1 cz. wodoroweglanu sodu stosuje sie 3 cz. trójchlorooctanusodu. s Przyklad XI. Zawiesine 1 cz. 2-N,N-dwume- tylosulfamylo-4-(N,N- karbonylo-4',6'-dwuchiloroazoibenzenu w 7 cz. wody zawierajacej 1 cz. soli dwusodowej bis(2-suIfonafit- -l-ylo)metanu dodaje sie do mieszaniny zawieraja¬ cej: 2% roztwór wodny soli sodowej czesciowo zhydcrolicowanego polia- krylonitrylu 1 cz. sód trójsodowa 2-ureido-4-(4'^chloro- -6'^amino^l',3',£>'-triazyn-2' -ytoamai- no-M3^6^8"^rójsudfona(ft-2''-yla- zo)benzenu ... 2,5 cz. wode 9i cz.

Roztworem tym napawa sie w sposób ciagly tka¬ nine zawierajaca „Terylen" i bawelne w stosun- ku 50:50, suszy i dogrzewa w 220°C przez 60 se¬ kund. Nastepnie tkanine napawa sie w sposób ciagly w 20°C roztworem wodnym zawierajacym l°/flj wodorotlenku sodu i 20% chlorku sodu i pod¬ daje parowaniu w 102^C "przez 40 sekund. Material plucze sie przez 30 sekund w zimnej wodzie, przez sekund w wodzie o temperaturze 50°C i pierze przez 30 sekund w 0,2% roztworze wodnym wo¬ dorotlenku sodu w temperalturze' 80QC, przy czym wszystkie operacje wykonuje sie w kapieli 100:1.

Na koniec tkanine plucze sie w wodzie i suszy.

Otrzymany w ten sposób material wlókienniczy ma równomierne izJocistozólte wybarwienie o zna¬ komitej odpornosci na czynniki mokre.

PrzyJMad XII. Przygotowuje sie roztwór jak w przykladzie XI i napawa nim w sposób ciagly tkanine zawierajaca „Terylen"i jedwab wiskozowy w stosunku 50:50. Tkanine suszy sie, dogrzewa 40 przez minute w 220°C, a nastepnie napawa w 20°C roztworem wodnym zawierajacyim 1% wodorotlen¬ ku sodiu i 20% chlorku sodu i lezakuje przez 3 go¬ dziny w 20°C. Material plucze sie i pierze jak w przykladzie XI. Otrzymane zlocistozólte wybarwie- 45 nie ma doskonala odpornosc na czynniki mokre.

Podobne wyniki otrzymuje sie, gdy zamiast tka¬ niny uzytej w przykladzie stosuje sie material wlókienniczy zawierajacy polietylenotareftalan i wlókno wiskozowe typu bawelnianego w stosun- so ku 67:33 albo poliejtylenotereftalan i len w sto¬ sunku 50:50.

Pjrzyklad XIII. Podobne wyniki otrzymuje sie, gdy w operacji plukania opisanej w przykla¬ dzie XI zamiast 0,2% roztworu wodnego wodoro- w tlenku sodu stosuje sie 0,2% roztwory wodne na¬ stepujacych zwiazków. a) wodorotlenek litu, b) wodorotlenek potasu, c) weglanpotasu, *° d) wodorotlenek trójmetylofenyloamoniowy.

Przyklad XIV. Otrzymuje sie podobne zlo¬ cistozólte wybarwienie, gdy zamiast barwnika za¬ wiesinowego z przykladu I uzyje sie 2 cz. 2-acety- loamino-4-[N-^^yjanoeityilo-N-^-<^-metokisyetoksy- * 18 karbonylo)-etyloamino]-4,-N,N-dwumetylokarbamy- loazcbenzenu.

Przyklad XV. Zamiast barwnika zawiesino¬ wego uzytego w przykladzie I stosuje sie 2 cz. 2-N-metylosulfamyilo-4^(iN,NHdwuetylo)amino-2,-me- toksykarbonylo-4/,6/Hdwuchloroazobenzenu i zamiast barwnika reaktywnego uzytego w przykladzie I sto¬ suje sie 1,5 cz. 2-(il,/,5,,-dwusulfonaft-2,/-ylazo)-l- -hydroksy-^-sulfo-e-tNHmetylo-N^^amino-e^hlo- . ro-l',3',5'-triazyno-2'-yio)] aminonaftalenu. Otrzymu¬ je sie oranzowe wybarwienie, które w najmniej¬ szym stopniu nie zachodzi na biale, niezadrukowa¬ ne podloze.

Przyklad XVI. 10 cz. 10% zawiesimy wodnej 2-N^metylosuiLfiamyilo-4-(N,N-dwuetyilo)amino-2'rime- toksykarbonylo-4'^nitrobenzenu dodaje sie do mie¬ szaniny skladajacej sie z 2 cz. emulsji wodnej sulfonowanego oleju oilbrotowego i olejku sosno¬ wego, 10 cz. mocznika, 1 cz. m^nitrobenzenosulfo- nianu sodu, 0,6 cz. heksametafosforanu sodu, 48,4 cz. 10% roztworu wodnego alginianu sodu i 28 cz. wody. Otrzymana pasta drukarska drukuje sie dzianine zawierajaca aromatyczny poliester. Za¬ drukowany material suszy sie i paruje przez 6 mi¬ nut przegrzana para o temperaturze 170°C. Nastep¬ nie material plucze sie w wodzie, zadaje przez minut w 80°C 0,2% roztworem wodnym wodoro¬ tlenku sodu w kapieli 50:1, ponownie plucze w wo¬ dzie i suszy. Otrzymuje sie czerwone wybarwienie o doskonalej odpornosci na czynniki mokre, przy czym barwnik nie plami niezadrukowanego pod¬ loza.

Podobny wynik otrzymuje sie, gdy w celu utrwalenia barwnika zamiast parowania tkaniny stosuje sie jednominutowe dogrzewanie w 200°C.

Pr zy/k l a d XVII. Zamiast 10 cz. 10% zawiesi¬ ny wodnej barwnika zawiesinowego z przykladu XVI stosuje sie 1€ cz. 2-N,N-dwumetyIosulfamylo- -4(N^-dwuetylo)amino-fi'Hmeitoksykarbonyló-4/,6/- -dwuchioroazobenzenu i otrzymuje zlocistozólte wybarwienie. Podobne wyniki cltrzyiriuje sie, gdy zamiast materialu zawierajacego poliester aroma¬ tyczny stosuje sie material zawierajacy trójoctan celulozy.

P sn z y,k l a d XVIII. Tkanine zawierajaca polie¬ ster aromatyczny napawa sie w sposób ciagly roz¬ tworem bedacym mieszanina 5 cz. 10!% zawiesiny wodnej 2-NHmetylosulfamylo^4- no-2'-metoksykarbonyló-4'-nitroazobenzenu, i cz. % roztworu wodnego soli sodowej czesciowo zhydrollizowanego póliakryilonitrylu i 94 cz. wody.

Po wysuszeniu tkanine przepuszcza sie w sposób ciagly przez dogrzewacz pracujacy w temperaturze 220°C. Tkanine dogrzewa sie przez minute, po czym plucze w wodzie i zadaje przez 5 minut w 80°C roztworem wodnym zawierajacym 0,2!% wodoro¬ tlenku sodu i 0,2f/o detergentu niejonowego. Tka¬ nine ponownie plucze sie w wodzie i suszy. Otrzy¬ muje sie tkanine o równomiernym czerwonym wy¬ barwieniu, które odznacza sie doskonala odpor¬ noscia na czynniki mokre.

Zamiast uzytej w przykladzie tkaniny poliestro¬ wej stosuje sie tkanine z wlókien mieszanych za¬ wierajaca polidsfteiF aromatyczny! i wlókno celu¬ lozowe w stosunku 87:83. Wlókna poliestrowe bar-105 942 19 20 wia sie na czerwono, a wlókna celulozowe pozo¬ staja nie zabarwione.

Przyklad XIX. Zawiesine 15 cz. 2-acetylo- amdno^|NH(^yjanoety!o)-N kar,bonylo>-etylo]^mi'no-2^6,^wtiibromo-4,-{N-me1;y- lo sulfaimyloazobenizenu w mieszaninie skladajacej sie z 5 cz. lignosulfonianu sodu i 67,8 cz. wody dodaje sie do mieszaniny 5 cz. 20% wodnego roz¬ tworu pasty C. I. Vat Brown 3 (C. I. 69015), 0,6 cz. heksametalofosforanu sodu, 40 cz. 10% roztworu wodnego eteru skrobi jako zagestnika, 26 cz. 4% roztworu wodnego alginianu sodu i 29,4 cz. wody.

Otrzymana paste drukarska drukuje sie tkanine zawierajaca „Terylen" i bawelne w stosunku 50:50. Po wysuszeniu druk przepuszcza sde przez dogrzewacz pracujacy w temperaturze 200°C i po jednominutowym dogrzewaniu napawa w 20PC mie¬ szanina 200 cz. 8% roztworu wodnego gumy tra- gakantowej, 25 cz. weglanu sodu, 75 cz. 32% roz¬ tworu wodnego wodorotlenku sodu, 50 cz. wodoro- siarczynu sodu i 600 oz. wody, az do 70% nasyce¬ nia tkaniny. Natetepnie tkanine paruje sie przez sekund w 110°C i plucze starannie w zimnej wodzie (w tym stadkum zachodzi utlenianie barw¬ nika kadziowego), po czym zadaje przez 5 minut w 85°C roztworem wodnym zawierajacym 0,2% weglanu sodu i 0,2% detergentu niejonowego.

Na koniec tkanine plucze sie w wodzie i suiszy.

Otrzymuje sie zóltobrazowe wybarwienie o dosko¬ nalej odpornosci na czynniki mokre, nie barwiace niezadrukowanych plaszczyzn.

Podobne wyniki otrzymuje sie, gdy roztwór pio¬ racy zawiera 0,21% wodorotlenku sodu zamiast 0,2% weglanu sodu, Puzyiklad XX. 10 cz. 10% zawiesiny wodnej 2-N^Nndwumetylosulfamylo-4^(IN^^diwue.tylo)^ami- no-2'-metoksykarbonylo-4'^'Hdwuichloroazobenzenu i 3 cz. mieszaniny stabilizowanych barwników azo- wych zawierajacej równomoiowe ilosci: a) zdiwuazowanej m^hloroaniliny, stabilizowanej w postacf trójazyny kwasem 5-sulfo-2-eltyloamino- benzoesowyim i b) o-fenetydyny kwasu 2-hydroksy-3-naftoesowe¬ go miesza sie z 5 cz. jff-etoksyetanolu, 5,5 cz. N:N- ndwiuetylo-N-^-hydroksyetyloaminy i 76,5 cz. wody.

Otrzymana pasta drukarska drukuje sie tkanine zawierajaca „Terylen" i bawelne w stosunku 50:50 i paruje przez 8 minut para przegrzana o temperaturze lGG^. Nasltejpnie druk zadaje sie przez 5 minut w 85°C roztworem wodnym zawiera¬ jacym 0,2% wodorotlenku sodu i 0#% detergentu niejonowego. Otrzymuje sie pomaranczowe wybar- wienie o doskonalej odpornosci na czynniki mokre, nie zachodzace na niezadrukowane plaszczyzny.

Przyklad XXI. Przygotowuje sie roztwór napawajacy, który stanowi mieszanine 50 cz. 10% zawiesiny wodnej 2-N,NHclwutmetylosiuilfamylo-4- (N^-dwuety^aimino^^metoksykaribonyilo^'^'- -dwuchloroazobenzenu, 3 cz. C. I. Vat Orange 15 (C. I. 6902)5) w plynie (produkt handlowy), 0,4 cz.

C. L Vat Red 10 (C. I. 67000) w plynie (produkt handlowy), 1 cz. roztworu wodnego czesciowo zhy- drolizowanego poliakrylonitrylu, 04 cz. dwuwodo- rpfosforanu soclu i 45,5 cz. wody. Roztworem tym napawa, sie tkanine zawierajaca poliester i mer- ceryzowana bawelne w stosunku 67:33 i kalan¬ druje tak dlugo, az 55% roztworu zostanie wchlo¬ niete przez tkanine (w stosunku do wagi tkaniny).

Tkanine suszy sie, dogrzewa przez minute.w 220°C i po schlodzeniu napawa roztworem wodnym za¬ wierajacym 5% wodorotlenku sodu, 51% wodosiar- czynu sodu i 0,2!% soli sodowej sulfonowanego kwasu oleinowego. Nastepnie tkanine paruje sie przez 30 sekund w 103°C bez dostepu powietrza, "io plucze w wodzie, zanurza na 5 minut w 50DC w 0,2% roztworu wodnym nadtlenku wodoru i plucze w wodzie. Dalej tkanine kapie sie przez minut w roztworze wodnym o temperaturze 80°C zawierajacym 0,2% weglanu sodu i 0,2% de- tergentu niejonowego, ponownie plucze w wodzie i suszy. Otrzymuje sie pomaranczowe wybarwienie o doskonalej odpornosci na czynniki mokre.

Przyklad XXII. Roztworem zawierajacym 50 cz. 10% zawiesiny wodnej 2-N^metylosulfamylo- -4^N,NHdwuetyilo)amino^/-imeftokisykarbonylo-4/- -nitroazobenzenu, 1 cz. roztworu wodnego czescio¬ wo zhydrolizowanego poliakrylonitrylu i 49 cz. wody napawa sie tkanine zawierajaca poliester aromatyczny i bawelne w stosunku 50:50. Napa- 2S wanie trwa tak dlugo, az stopien nasycenia tKani- nyf wymosie; 55%* Nastepnie tkanine suszy sie, dogrzewa przez minute, w 220°C i na¬ pawa roztworem 2 cz. aniilidu kwasu 2-hydro- ksy-3-naftoesowego w mieszaninie skladajacej sie jo z 10 cz. 321% roztworu wodnego wodorotlenku sodu, 0,15 cz. 40% roztworu wodnego formaldehydu i 87,85 cz. wody. Dalej tkanine po wysuszeniu na¬ pawa sie 8% roztworem wodnym podwójnej soli chlorku cynku i siarczanu glinu ze zdwuazowana 36 3Hnitro-4-metyloanilina. Tlkanine plucze sie w 0,3% roztworze wodnym kwasu solnego i w wodzie, zadaje przez 5 minut w 80°C roztworem wodnym zawierajacym 0,1% weglanu sodu ' i 0,2% deter¬ gentu niejonowego, ponownie plucze w wodzie 40 i suszy. Otrzymuje sie czerwone wytaanwienie.

Przyklad XXIII. Roztworem zawierajacym 50 cz. 10% zawiesiny wodnej 2-N,N^dwumetyio- sulfamoilo-4n(N,iN^wuetylo)amino-2'-metoksykar- bonylo-4',6'^dwuchloroazobenzenu, 1 cz, roztworu 45 wodnego zhydrolizowanego poliakrylonitrylu i 49 cz. wody nasyca sie tkanine zawierajaca poliester aromatyczny i bawelne w stosunku 67:33. Napa¬ wanie trwa tak dlugo, az 55% roztworu zostanie wchloniete przez tkanine (w stosunku do wagi eo tkaniny). Tkanine suszy sie, dogrzewa przez minute w 220°C i napawa w 80°C roztworem zawieraja¬ cym 3 cz. C. I. Suiliphur Black 2 (C. I. 531195) w plynie (produkt handlowy), 0,2 cz. soli sodowej sulfonowanego kwasu oleinowego, 1,5 cz, siarczku 55 sodu, 1,5 cz. weglanu sodu i 93,8 cz. wody. Nastep¬ nie tkanine paruje sie przez minute w 103°C, plucze w zimnej wodzie* zadaje 0g3% roztworem wodnym nadboranu sodu, plucze w wodzie, za¬ daje przez 5 minut w 80°C Oyl% roztworem wod- 60 nyni wodorotlenku sodu, ponownie plucze w wo¬ dzie i w koncu suszy. Otrzymuje sie wybarwienie o dwóch odcieniach: zlocistozóltym i czarnym.

Przyklad XXIV. Roztworem zawierajacym cz. 10% zawiesiny wodnej 2-^-metylosulfamyio- •5 -4-N-dwuetylo)aniino-2/-nietotos3Hkarbonylo-4/-ini-105 942 21 22 3 6 cz. cz. cz. troazobenzenu, 1 cz. lOtyo roztworu wodnego czes¬ ciowo zhydrolizowanego poliakrylonitrylu i 74 cz. wody napawa sie tkanine zawierajaca poliester aro¬ matyczny i wlókno wiskozowe w stosunku 67:33.

Napawanie trwa tak dlugo az stopien nasycenia B tkaniny wyniesie 60*/o. Material po wysuszeniu do¬ grzewa sie przez minute w 220°C, plucze w wo¬ dzie, zadaje przez 10 minut w 85°C roztworem wodnym zawierajacym 0,2P/o wodorotlenku sodu i 0,21% detergentu niejonowego, ponownie plucze 10 w wodzie i suszy. Nastepnie tkanine napawa sie w 80°C l°/o roztworem wodnym C. I. Direct Red 24 (C. I. 29185), paruje przez 3 minuty w 103°C, na¬ pawa w 80°C 2P/o roztworem wodnym produktu kondensacja dwucyjanodwuamidu z fenolem, for- i» maldehydem i chlorkiem amonowym, i tkanine ogrzewa przez 5 minut w l1SK)|0C. Otrzymujeisie czer¬ wone wybarwienie.

Przyklad XXV. Przygotowuje sie paste dru¬ karska o nastepujacym skladzie: % zawiesina wodna 2y5-dwumetoksy- -4-r amino^'-N^^wumetylokarba- mylo-4',6'^dwunitroazobenzen 10 cz.

C. L Pigment Blue 15 (C. I. 74160) * w postaci pasty (produkt handlowy) 4% roztwór wodny alginianu sodu kopolimeT butadienu i akrylonitrylu produkt kondensacji 24 moli tlenku etylenu z 1 molem mieszaniny alko¬ holu cetylowego i stearylowego il,5 oz. produkt kondensacji eteryfikowanej! heksametylolomelaniny z formal¬ dehydem 2 cz. benzyna lakowa 50 cz. mocznik 11,5 cz. woda do 100 cz.

Otrzymana paste drukarska nanosi sie na tka¬ nine zawierajaca poliester aromatyczny i bawelne w stosunku 67:33. Druk po wysuszeniu paruje sie przez 6 minut para przegrzana o temperaturze 170°C i zadaje przez 5 minut w 85°C roztworem wodnym zawierajajcyin 0,^/a wodorotlenku sodu i 0,2P/o detergentu niejonowego, po czym plucze w wodzie i suszy. Otrzymuje sie niebieskie wybar¬ wienie o dobrej odpornosci na czynniki mokre.

Pigment nie zachodzi na niezadrukowane plasz¬ czyzny, tzn. nie plami.

Przyklady XXVI^-XLIX. Powtórzono sposób opisany w przykladzie XVIII z ta róznica, ze za¬ miast 5 cz. 10V§ zawiesiny wodnej z-Nnmetylo-sui- famylo-4-(N^^iwuetylo)aimmo-2/-meitoksykaiibony- lo-4'-4nitroazobenzenu stosowano 5 cz. 10J°/« zawie¬ siny wodnej jednego z barwników zawiesinowych, zestawionych w kolumnie drugiej podanej nizej tablicy. Kolumna trzecia tej tablicy podaje odcie¬ nie uzyskane na tkaninie zawierajacej poliester aromatyczny.

Kazdy z podanych w tablicy barwników zawie¬ sinowych mozna równiez stosowac razem z odpo¬ wiednim barwnikiem (lub barwnikami) reaktyw¬ nym do barwienia materialów z wlókien miesza¬ nych zawierajacych wlókna poliestru aromatycz¬ nego i celulozy, w sposób opisany w przykladzie I.

Otrzymuje sie odcienie podane w ostatniej kolum¬ nie tablicy.

Tablica Przy¬ klad 45 55 60 65 27 28 29 31> 33 34 Barwnik zawiesinowy Odcien 4^N-metylosulfamylo-2'- -acetyloamino-4'-[N-ety- lo-N^-metoksykarbo- nyloetylo)]-aminoazoben- zen 4-N-Fenylosulfamylo-2'- -acety!oamino-4'-[N-ety- lo-N-{^-metoksykarbony- loetylo)]aminobenzen 4^Su'lfamylo-2'-acetylo- amino-4'-[N-etyio-N- -mdtoksykarbonyiloetylo)] aminobenzen 2-Chloro-4-N,N-dwume- tylosuilfamylo-2,-acety,lo- amino-4'-[N-<^-cyjanoety- io)-N4^^metoksykarbo- nyloetylo)]aminoazoben- zen 2-Metoksykiarbonylo-4- -nitro-4'-[N-etylo-N^- -etyiosuilfonyloamino) etylo]aminoazobenzen 4-MetyilosulfonyIo-2'- -acetyloamino-4'-[N-ety- le-N- nylo)]aminoazobenzen 4-Etylosuflifonylo-2'-ace- tyloamfino-4'-{N-etylo-N- -{jffHmdoksykarfoonyio- etylo)]aminoazobenzen 2,6-dwuchloxo-4-metyIo- su!f6nylo-2'-acetyloami- no-4'-{N^(/?Jcyjanoety\lo)- ^Nn(^-metoksykarbonylo- etylo)}aminoazobenzen 4-(^-Cyjanoetyilo)sulfo- nylo-2'-acetyioamino-4'- -[N-etylo-N-^metoksy- karbonyloetylo>]amino- azobenzen 3,4-Dwukarboksyimado- 2'-acetyloamino-4'- |N-(^yjanoetyflo)^N-/?- (/P-meloksyetoksykarbo- nylo)etylo]aminoazoben- zen 3,4-Owukarboksy-N-me- tyloimido-2,-acetyldami- no-4'-[N-(^cyjanoetylo)- -N-^HC^-metoksyetoksy- karbonylo>-etylo]amino- azobenzen pomaranczowy pomaranczowy pomaranczowy pomaranczowy czerwony pomaranczowy pomaranczowy pomaranczowy pomaranczowy pomaranczowy pomaranczowy105 942 23 cd. tablicy 24

Claims (10)

1. Zastrzezenia patentowe 1 37 38 39 '40 41 42 43 . 44 45 46 47 48 49 2 3-4-Dwukarboksy-N-ety- loiimido-2'-acetyloamino- -4'-[N^^cyjanoetylo)- -N-/34.fi'-meioksyetoksy - karbonylo)etylojamino- azobenzen 3,4-Dwukarfooksy-N-(me- toksykarbonyiloineltylo)] imido-^-acetyloamino- 4'-iN,,N-d,wuetyiloamimo- azobenzen 3,4^Dfwukarboksy-N- metoksyetoiksykarbony- iliometyllojiimiido^^acety- Iioaimiijno-4'-N,!Nr^d|wuety- floaimiiinoaizrabenzen 2^Metoksykarbonyio-4- -nitro^'-[N-ety!lo-NH(£- ftalimidoetylo)]amino- azobenzen 2-Metoksykarfoonylo-4- -nitro-2'-aicetyloamino- -4'-[N,NKiwu|(^hydroksy- etylo)]aminoazobenzen 4-Metoksykarbonylo-2'- aie^ytoamano^'HLN,N- -dwu(/?-acetoksyetyilo)] amiiinoazobenzen 3^N-Metylokarbonylo- *N-/M^'^metoksyetoksy- karbonylo)-etylo]arnioo- azobenzen 2-Metoksykarfoonylo-4- -nitro-2'-acetyioamano-4^ ^[N,N-dwu(/?^fearibonylo- etylo)]aininoazobenzen 4-[Ftalid-6,-ylaizo]H3-ace- tyiloantino(NH(^-cyj ano- etylo>-N-^(^'-imetoksy- etoksykarbonylo)etyilo] anilina > 1 -l(4'-imety'losulfonylo)fe- nylaizo^2-hydroksy^3-ime- toksykarbonylonaftalen 1 -FenylonS-etoksykarbo- nyilo-4-(4'-N-etylo&ulfa- mylo)-fenylaizó-i5Hpira- zolon M4-etylosullfonylo)feny- lazo]-4-cyjanoocltian etylu 2,6ndwTl etyloamiino)-i3-cyjano-4- -metylOH542'- karbonylo-4'-nAtrofeny- lazo)pirydyna 3 1 pomaranczowy czerwony czerwony szkarlat czerwony pomaranczowy zólty czerwony zólty pomaranczowy zólty zielankawo- zólty pomaranczowy 15 * 20 35 40 50 65 1.

Sposób barwienia wyrobów wlókienniczych z poliestrów aromatycznych lub z trójoctamu celu¬ lozy systemem ciaglym, znamienny tym, ze na ma¬ terial nanosi sie systemem ciaglym, przez wodne napawanie lub drukowanie, i utrwala w obróbce cieplnej zawiesinowy barwnik azowy, nie zawie¬ rajacy grup kwasu karboksylowego ani grup kwa¬ su sulfonowego, posiadajacy wzór og61ny A-N= =N-E, w którym A oznacza reszte aminy aroma¬ tycznej A-NH2 dajacej sie dwuazowac, zas E oznacza reszte skladnika sprzegajacego sie, którym jest amina aromatyczna lub heterocykliczna, hyd- roksy - zwiazek aromatyczny, pirazolon lub aktyw¬ ny alifatyczny zwiazek metylenowy, przy tym barwnik zawiera pojedyncza grupe estrowa i co najmniej jedna grupe taka jak pierwszorzedowa, drugorzedowa lub trzeciorzedowa grupa sulfamy- lowa, pierwszorzedowa, drugorzedowa lub trzecio¬ rzedowa grupa karbamylowa, grupa imidowa, zwlaszcza ftaliimijdowa, grupa hydroksy, grupa acy- loksy, grupa sulfonu, zwlaszcza alkdlosulfonylowa i grupa laktonu, i wybarwiony material poddaje sie obróbce w wodnej kapieli alkalicznej o pH powyzej 8 i w temperaturze w zakresie 50—85°C 2.

Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze stosuje sie wyzej okreslony zawiesinowy barwnik azowy zawierajacy, oprócz pojedynczej grupy estrowej, drugorzedowa grupe sulfamyiowa lub trzeciorzedowa grupe karbamylowa lufo grupe fta- limidowa albo grupe cyjanowa i grupe sulfamyio¬ wa alba grupe cyjanowa i grupe hydroksylowa. 3j Sposób wedlug zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, ze material wlókienniczy napawa sie wodna zawiesina wyzej okreslonego zawiesinowego barw¬ nika azpwego albo na powierzchnie tego materialu nanosi sie zageszczona paste drukarska z takim barwnikiem, nastepnie utrwala sie barwnik na tym materiale przez parowanie go w temperaturze w zakresie 100—180°C lub dogrzewanie w tempe¬ raturze w zakresie 160—i220°C i tak wybarwiony material poddaje sie obróbce w wodnej kapieli o temperaturze w zakresie 00—80PC i pH w za¬ kresie 10>0^11,5.

4. Sposób barwienia wyrobów z wlókien mie¬ szanych zawierajacych poliester aromatyczny i ce¬ luloze, systemem ciaglymi^ znamienny tym, ze na wyrób nanosi sie systemem ciaglym barwnik nie- reaktywny lub pigment do celulozy i zawiesinowy barwnik azowy, nie zawierajacy grup kwasu kar¬ boksylowego ani grup kwasu sulfonowego, posia¬ dajacy wzór ogólny A-N—N-E, w którym A ozna¬ cza reszte aminy aromatycznej A^NH2 dajacej sie dwuazowac, zas E oznacza reszte skladnika sprze¬ gajacego sie, którym jest amina aromatyczna lub heterocykliczna, hydroksy i zwiazek aromatyczny, pirazolon lub aktywny alifatyczny zwiazek mety¬ lenowy, przy tym barwnik zawiera pojedyncza grupe estrowa i co nagpainiej jedna grupe taka jiak pierwszorzedowa, drugorzedowa lub trzeciorzedo¬ wa grupa sulfamyiowa, pierwiszorzedowia, drugo¬ rzedowa lub trzeciorzedowa grupa karbamylowa, grupa imidowa, zwlaszcza ftalimidowa, grupa hydroksy, grupa acyloksy, grupa sulfontr, zwlasz-25 105 942 26 - cza alkilosulfonylowa i grupa laktonu, utrwala barwniki na wlóknach mieszanych i wybarwiony wyrób poddaje sie obróbce w wodnej kapieli alka¬ licznej o pH powyzej 8,0 i temperaturze w zakre¬ sie 50-^85°C.

5. Sposób wedlug zastrz. 4, znamienny tym, ze jako barwnik niereakityiwny do celulozy stosuje sie barwnik bezposredni, kadziowy lub pigment albo substancje barwiace, z których na wlóknie tworzy sie barwnik azowy.

6. iSposób wedlug zastrz. 4 albo 5, znamienny tym, ze obróbke w wodnej kapieli alkalicznej przeprowadza sie po utrwaleniu na wlóknach obu typów barwnjków.

7. Sposób barwienia wyrobów z wlókien miesza¬ nych zawierajacych poliester aromatyczny i celu¬ loze systemem ciaglym, znamienny tym, ze na wyrób nanosi sie systemem ciaglym barwnik reak¬ tywny do celulozy i zawiesinowy barwnik azowy do poliestru aromatycznego, przy tym zawiesinowy barwnik azowy nie zawiera grup kwasu karfooksy- lowego ani grup kwasu sulfonowego i posiada wzór ogólny A-N=IM3, w którym A oznacza reszte aminy aromatycznej A^NHj dajacej sie dwuazo- wac, zas E oznacza reszte skladnika sprzegajacego sie, którym jest amina aromatyczna lub hetero¬ cykliczna, hydroksy - zwiazek aromatyczny, pira- zolon lub aktywny alifatyczny zwiazek metyleno¬ wy, przy tym barwnik ten zawiera pojedyncza grupe estrowa i co najmniej jedna grupe taka 10 15 25 jak pierwszorzedowa, druigorzedowa lub trzeciorze¬ dowa grupa suMamylowa, pierwszorzedowa, dru- gorzedowa lub trzeciorzedowa grupa karfoamylowa, grupa imidowa, zwlaszcza ftalimidowa, grupa hy¬ droksy, grupa acyloksy, grupa sulfonu, zwlaszcza alkilosulfonylowa i grufpa laktonu, utrwala barw¬ niki na wlóknach mieszanych i wyfoarwiony wy¬ rób poddaje sie obróbce w wodnej kapieli alka¬ licznej o pH powyzej 8,0 i temperaturze w za¬ kresie 50^85°C.

8. Sposób wedlug zastrz. 7, znamienny tym, ze stosuje sie barwnik reaktywny, który jako grupe reaktywna w stosunku do wlókna zawiera piers¬ cien heterocykliczny z dwoma lub trzema atomami azotu w pierscieniu i co najmniej jednym pod¬ stawnikiem labilnym przy atomie wegla znajdu¬ jacym sie w pierscieniu.

9. Sposób wedlug zastrz. 8, znamienny tym, ze stosuje sie barwnik reaktywny zawierajacy piers¬ cien triazyny lufo pirymidyny, w których jako podstawnik labilny wystepuje co najmniej jeden atom chloru, bromu lub fluoru.

10. Sposób wedlug zastrz. 7, znamienny tym, ze wyrób z wlókien mieszanych napawa sie lub dru¬ kuje kapiela lub pasta zawierajaca barwnik za¬ wiesinowy, barwnik reaktywny i srodek alkalicz¬ ny, nastepnie poddaje obróbce cieplnej w celu utrwalenia barwników na wlóknach, po czym wy¬ barwiony wyrób poddaje obróbce w wodnej ka¬ pieli alkalicznej o pH powyzej 8,0 i temperaturze w zakresie 50—89°C. @-K ,x1 ^ WZCR 1 -SC —N^ II ^ S WZdR 2 — S-C S\ WZdR 3 ci-c^S:—n — I II I N^c/N Cr-iHzr-i I Q WZÓR U ci-c^N:—n— I I X N*c/N CMH2r_., N ¦M- •N- I II Cj>-iH2p-i Cq_1H2q-i WZCR 5