PL103467B1 - Srodek szkodnikobojczy - Google Patents

Description

Przedmiotem wynalazku jest srodek szkodnikobójczy zawierajacy jako substancje czynna nowe, podstawio¬ ne w pierscieniu N-trójfluoroacetylo-o-fenylenodwuaminy. Srodek ten znajduje zastosowanie zwlaszcza do zwalczania takich szkodnikówjak chwasty.

W opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3557211 przedstawiono N,N-bis(acetylo)-o-feny- lenodwuaminy uzyteczne do zwalczania roslin, owadów i grzybów.

Przedmiotem wynalazku jest nowy srodek szkodnikobójczy skuteczny w systemicznym zwalczaniu pasozytów.

Srodek wedlug wynalazku zawiera skladnik pomocniczy oraz jako substancje czynna nowe, podstawione w pierscieniu N-trójfluoroacetylo-o-fenylenodwuaminy o wzorze przedstawionym na rysunku, w którym kazdy z podstawników R1 niezaleznie oznacza atom chloru, R2 oznacza grupe nitrowa, m oznacza liczbe 0—4, a n oznacza liczbe 0 lub 1, przy czym suma m i n jest liczba calkowita 1 —4, a ponadto pozycja orto w pierscieniu w stosunku grupy aminowej jest podstawiona jedna z grup R1 lub R2.

Wszystkie zwiazki o wzorze przedstawionym na rysunku posiadaja szerokie spektrum chwastobójczego dzialania. Srodek zawierajacy jedna z podstawionych w pierscieniu N-trójfluoroacetylo-o-fenylodwuamin w ilosci hamujacej wzrost, mozna stosowac na takie czesci roslin jak lodygi, liscie, kwiaty, owoce, korzenie i nasiona oraz inne reprodukcyjne czesci roslin. Mozna równiez wykorzystac selektywne dzialanie chwastobójcze srodka.

W celu uzyskania chwastobójczego dzialania, srodek moze zawierac mieszanine wiecej niz jednego z aktywnych zwiazków, przy czym w takim przypadku nalezy odpowiednio zmniejszyc ilosc poszczególnych zwiazków, aby uzyskac tylko zadany efekt.

W zwalczaniu chwastów nie jest konieczne calkowite zniszczenie niepozadanych roslin i wystarcza jedynie zahamowanie ich rozwoju. Szczególnie w przypadku selektywnego dzialania, wystarczajace jest zahamowanie rozwoju zamiast calkowitego zniszczenia, zwlaszcza w polaczeniu z warunkami naturalnymi takimi jak ograniczona wilgotnosc, co silniej wplywa na selektywne zahamowanie wegetacji chwastów niz roslin uprawnych.

Srodek wedlug wynalazku wykazuje szerokie i róznorodne dzialanie chwastobójcze. Srodek zawierajacy2 103 467 substancje czynna w dawkach wywolujacych selektywne dzialanie, które dokladnie okreslono ponizej, mozna stosowac do selektywnego zwalczania chwastów w takich uprawach jak na przyklad bawelna, kukurydza, sorgo i soja.

Srodek mozna stosowac przed wzejsciem zarówno roslin uprawnychjak i chwastów lub korzystniej mozna bezposrednio rozpylac go po wzejsciu roslin uprawnych lecz zarówno przed jak i po wzejsciu chwastów.

Srodek wedlug wynalazku mozna tez stosowac na obszarach nie uprawianych, a w tym na okresowo nie uprawianych obszarach ziemi. Na ugorach, srodek mozna rozprowadzac na wiosne w celu zlikwidowania wegetatywnego rozwoju az do jesieni lub do nastepnych siewów wiosennych albo na jesieni w celu zahamowania T Jozy/CMU azjdg &ilsny lub kolejnych siewów jesiennych. Ponadto srodek wedlug wynalazku mozna stosowac do I zwalczania chwasliw w uprawach drzew, takich jak cytrusowe. We wszystkich zastosowaniach korzystny jest ¦| takze fakt, ze srolka nie trzeba wprowadzac do gleby lecz wystarcza, gdy rozprowadzi sie go na powierzchni I ziemi. Jesli v~mechanicznym sposobem. Oprócz wymienionych powyzej zastosowan w uprawach ladowych, srodek mozna wykorzystywac do zwalczania chwastów wodnych.

W pewnych przypadkach srodek moze zawierac tylko substancje czynna, jednak dla osiagniecia dobrych wyników jest na ogól konieczne, zeby skladnik ten znajdowal sie w postaci zmodyfikowanej, to znaczy jako jeden ze skladników srodka do ograniczania wzrostu roslin. Substancje czynna mozna na przyklad zmieszac z woda lub inna ciecza lub cieczami, korzystnie z dodatkiem srodka powierzchniowo-czynnego. Substancje czynna mozna równiez laczyc z dokladnie rozdrobnionymi substancjami stalymi takimi jak srodki powierzchniowo- czynne, otrzymujac zwilzalny proszek, który mozna nastepnie zdyspergowac w wodzie lub innej cieczy lub stosowac jako skladnik pylu do bezposredniego rozpylania. Mozna tez stosowac inne znane sposoby wytwarza¬ nia srodka.

Dokladna ilosc substancji czynnej nie ma zasadniczego znaczenia i zmienia sie w zaleznosci od rodzaju zadanego dzialania hamujacego rozwój, od charakteru roslin, rodzaju substancji czj^nnej i warunków klimatycz¬ nych. Ogólnie, zahamowania rozwoju w szerokim zakresie uzyskuje sie przy dawce substancji czynnej 0,55—22 kg lub wiecej na hektar. Dawki takie sa odpowiednie i skuteczne do zniszczenia wegetatywnego rozwoju na ugorach. Dobre wyniki w zahamowaniu rozwoju przy selektywnym niszczeniu chwastów na obszarach zawierajacych rosliny uprawne, takie jak kukurydza, soja i bawelna, uzyskuje sie przy dawce 0,55—11 kg/ha.

Jesli srodek zawiera inne skladniki, dokladne stezenie substancji czynnej w srodku nie ma zasadniczego znaczenia z tym, ze stezenie i sumaryczna ilosc srodka musza zapewnic doprowadzenie odpowiedniej ilosci substancji czynnej na hektar. Dobre wyniki osiaga sie zazwyczaj przy uzyciu srodka zawierajacego 0,5—10% i lub wiecej substancji czynnej w przypadku cieczy i 1,0 do 5,0% lub wiecej w przypadku pylu, proszku, granulatu lub innych suchych preparatów. Mozna tez sporzadzac srodek w postaci bardziej stezonych preparatów, które sa czesto korzystniejsze, poniewaz w zaleznosci od konkretnego zastosowania i danego stezenia nadaja sie jako \ koncentraty zarówno do transportu i przechowywania, jak równiez do bezposredniego zastosowania. Takwiec np. preparat korzystnie zawiera substancje powierzchniowo-czynna oraz substancje czynna w ilosci 0,5—99,5% wagowych albo obojetny, dokladnie rozdrobniony nosnik i substancje czynna w ilosci 1,0—99% wagowych.

Preparaty te, jak wspomniano, mozna w pewnych przypadkach stosowac bezposrednio lecz mozna je uprzednio rozcienczac.

Srodek w postaci cieklej zawierajacy odpowiednia ilosc substancji czynnej, przygotowuje sie przez rozpuszczenie tego skladnika w organicznej cieczy lub zdyspergowanie go w wodzie z dodatkiem lub bez dyspergujacego srodka powierzchniowo-czynnego, takiego jak jonowy lub niejonowy emulgator. Mozna tez dodac substancje modyfikujace, które sluza do rozprowadzania lub przyklejania na ulistnieniu roslin. Odpowied¬ nimi cieklymi nosnikami organicznymi sa stosowane w rolnictwie oleje do rozpylania i destylaty naftowe, takie jak olej napedowy, nafta, oleje opalowe i rozpuszczalnik Stoddarda. Najkorzystniejsze sa destylaty naftowe.

Srodek w postaci mieszaniny wodnej moze zawierac jeden lub wiecej nie mieszajacych sie z woda rozpuszczalni ków toksycznego zwiazku. Nosnik w takim srodku stanowi wodna emulsja, na przyklad mieszanina wody emulatora i nie mieszajacego sie z woda rozpuszczalnika. Wybór i ilosc czynnika dyspergujacego i emulgujacego zalezy od natury srodowiska i jego zdolnosci dyspergowania substancji czynnej w nosniku.

Jako substancje dyspergujace i emulgatory mozna stosowac produkty kondensacji tlenków alkilenu z fenolami i kwasami organicznymi, arylosulfonianyalkilowe, pochodne polioksyalkilenowe lub estry sorbitu oraz mieszaniny alkoholowo-eterowe. Przykladem substancji powierzchniowo-czynnych które moze zawierac srodek wedlug wynalazku, sa substancje opisane w opisach patentowych Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3095299, kolumna 2, wiersze 25-36; nr 2655447, kolumna 5 i nr 2412510, kolumny 4 i 5.

Srodek w postaci pylu sporzadza sie przez dokladne zdyspergowanie substancji czynnej lub na subtelnie rozdrobnionym stalym nosniku, takim jak glinka, talk, kreda, gips, wapien, wermikulit lub perlit. Jedna z metod otrzymywania takich dyspersji jest mechaniczne mieszanie lub mielenie rozdrobnionego nosnika z substancja czynna.103 467 3 Srodek w postaci pylu zawierajacy toksyczne zwiazki mozna przygotowywac z róznymi stalymi substancjami dyspergujacymi o czynnej powierzchni, takimi jak bentonit, ziemia Fuller'a, aftapulgit i inne glinki.

W zaleznosci od ilosci skladników, srodek mozna stosowac w postaci koncentratu i pózniej rozcienczac dodajac wiecej substancji dyspergujacych lub kredy, talku lub gipsu. Otrzymuje sie wówczas zadana ilosc substancji czynnej w srodku sluzacym do zahamowania rozwoju roslin. Pyly mozna równiez dyspergowac w wodzie, ewentualnie z dodatkiem czynnika dyspergujacego, uzyskujac mieszaniny do opryskiwania.

Korzystnie srodek wedlug wynalazku dodatkowo modyfikuje sie przez wprowadzenie skutecznej ilosci substancji powierzchniowo-czynnej, która ulatwia dyspergowanie i rozprzestrzenianie srodka na powierzchni lisci roslin i jego wnikniecia w rosliny.

Srodek mozna zdyspergowac w glebie lub innym srodowisku wzrostu w jakikolwiek dogodny sposób.

Mozna go zmieszac z gleba, przez nalozenie na powierzchnie gleby i pózniejsze zbronowanie lub wkopanie do gleby do pozadanej glebokosci albo przez wprowadzenie cieklego nosnika w celu ulatwienia penetracji i nasycenia gleby. Opryskiwanie lub opylanie powierzchni gleby lub czesci roslin albo naziemnych powierzchni roslin mozna przeprowadzac typowymi metodami, na przyklad przy uzyciu opylaczy proszkowych, pasowych lub recznych spryskiwaczy i rozpylaczy, zarówno na powierzchni jak i z powietrza. Te typowe metody rozprowadzania srodka mozna stosowac, przy czym nie sa one wymagane. Zaleta srodka jest to, ze jest on aktywny i skuteczny w zwalczaniu chwastów nawet po umieszczeniu na powierzchni gleby, bez dodatkowego wprowadzania go do gleby. Jest on zasadniczo tak samo aktywny po nalozeniu jedynie na powierzchnie bez nastepnego wprowadzania do gleby.

Substancje czynna mozna równiez rozprowadzic w glebie przez wprowadzenie do wody stosowanej do nawadniania. W takich przypadkach ilosc wody zmienia sie w zaleznosci od porowatosci i zdolnosci gleby do przechowywnia wody, aby rozprowadzic srodek na pozadana glebokosc.

Srodek wedlug wynalazku wykazuje niska toksycznosc w stosunku do ssaków w porównaniu z odpowied¬ nimi benzimidazolami. Ponadto, srodek mozna dyspergowac w postaci aerozolu zawierajacego jeden lub wiecej aktywnych zwiazków. W takim przypadku srodek otrzymuje sie typowymi metodami, które polegaja na tym, ze substancje czynna dysperguje sie w rozpuszczalniku a uzyskana zawiesine miesza sie z propelantem w stanie cieklym. Potrzebe stosowania rozpuszczalnika i stezenie substanqi czynnej okreslaja takie parametry jak charakter zwiazku i roslinnosci, która poddaje sie dzialaniu srodka. Przykladami odpowiednich rozpuszczalni¬ ków sa: woda, aceton, izopropanol i 2-etoksyetanol.

Zadowalajace wyniki otrzymuje sie w przypadku, gdy substancje czynna lub srodek zawierajacy taki skladnik, polaczy sie z innymi srodkami stosowanymi w rolnictwie i przeznaczonymi do stosowania na rosliny, czesci roslin lub ich srodowisko. Sa nimi nawozy sztuczne, srodki grzybobójcze, srodki owadobójcze, inne herbicydy i srodki do kondycjonowania gleby.

Jak wspomniano, srodek wedlug wynalazku mozna zmieszac i stosowac razem ze znanymi herbicydami.

Wzajemny stosunek poszczególnych skladników w takich mieszaninach nie ma zasadniczego znaczenia i przy wszystkich wartosciach tych proporcji srodek ma korzystne wlasciwosci zmieniajace wzrost roslin. Korzystny jest na ogól srodek, w którym kazdy skladnik wystepuje w znacznej ilosci, to znaczy srodek, w którym stosunek skladników wynosi 1 :10 — 10 :1, a zwlaszcza 1:5-5:1.

Korzystnymi, znanymi herbicydami, które mozna laczyc ze srodkiem wedlug wynalazku sa: N,N-dwu-n-propylo-2,6-dwunitro4-metyloanilina, N,N-dwu-n-propylo-2,6-dwunitro4-(trójflurometylo)anilina, N-etylo-N-butylo-2,6-dwunitro4-(trójfluorometylo)anilina, N,N-dwu-n-propylo-2,6-dwunitro4-(metylosulfonylo)anilina, N,N-dwu-n-propylo-2,6-dwunitro4-sulfamoiloanilina, N,N-dwu-n-propylo-2,6-dwunitro4-izopropyloanilina, N,N-dwu-n-propylo-2,6-dwunitro4-III.rzed.-butylo-anilina i N,N-bis(2-chloroetylo)-2,6-dwunitro4-metyloanilina.

Dobre wyniki uzyskuje sie zazwyczaj, jesli dawka N-trójfluoroacetylo-o-fenylenodwuaminy wynosi 0,55—8,8 kg/ha a dawka dwunitroaniliny wynosi 0,27-2,75 kg/ha.

Srodek wedlug wynalazku wykazuje takze pewna aktywnosc owadobójcza i pajeczakobójcza.

Podany przyklad ilustruje srodek wedlug wynalazkujego aktywnosc i dzialanie.

Przyklad. Srodek zawierajacy jako substancje czynna rózne nowe zwiazki poddano ocenie przy zastosowaniach przed wzejsciem róznych gatunków roslin. W celu przeprowadzenia takiej oceny przygotowuje sie glebe skladajaca sie z jednej czesci piasku murarskiego i jednej czesci rozdrobnionej ziemi powierzchniowej.

Skladniki te miesza sie w mieszalniku cementu. 3,75.litra tej gleby umieszcza sie w ocynkowanej skrzyni o wymiarach 25X35 cm i ubija sie do danego poziomu przy uzyciu twardej szczotki. Na okolo 2/5 skrzynki,4 103 467 trójrowkowyrn znacznikiem robi sie bruzdy o glebokosci 2,5 cm. W tych bruzdach umieszcza sie nasiona roslin uprawnych zawierajace 4 ziarna kukurydzy, 5 nasion bawelny i 5 nasion soi. W pozostalej czesci gleby umieszcza sie czterorowkowy wzornik i w kazdej z jego sekcji wysiewa sie nastepujace rosliny stosujac wskazane ilosci ziarn: 80-100 nasion wlosnicy, 40-50 nasion slazu Abutilon incanum, 150-250 nasion lebiody i 100-150 nasion palusznika krwawego.

W celu przykrycia calej skrzynki dodaje sie wystarczajacej ilosci ziemi. W ten sposób nasiona chwastów przykryte sa na glebokosci okolo 6 mm, a nasiona roslin uprawnych przykryte sa na glebokosci okolo 3 cm.

W celu zbadania dzialania srodka stosowanego przed wzejsciem roslin, przygotowana powyzszym sposobem skrzynke umieszcza sie w dniu wysiania lub nastepnego dnia w komorze zaopatrzonej w stolik obrotowy i wyciag powietrzny. Srodek w postaci emulsji do natryskiwania lub zwilzalnego proszku rozprowadza sie za pomoca zmodyfikowanego atomizera De Vilbiss'a zawieszonego na linii przeplywu powietrza. Na kazda skrzynke stosuje sie 12,5 ml badanego srodka wprowadzanego w dniu wysiania roslin lut w dniu nastepnym. Po uplywie 11 do 12 dni od nalozenia srodka zlicza sie uszkodzenia i obserwuje ich rodzaj. Stosuje sie nastepujaca skale oceny uszkodzen: 0 — brak uszkodzen, 1 — nieznaczne uszkodzenie, 2 — umiarkowane uszkodzenie, 3 - ostre uszkodze¬ nie i 4 — zniszczenie. Gdy przeprowadza sie wiecej niz jedno zliczenie uszkodzen to oblicza sie wartosc srednia.

Srodek przygotowuje sie w postaci preparatu do spryskiwania stosujac jedna z nastepujacych metod. W jednym doswiadczeniu, badany zwiazek nawilza sie przez zmielenie w mozdzierzu z jedna czescia monolaurynianu polioksyetylenosorbitu. Do uzyskanej kremowej pasty dodaje sie powoli 5/100 czesci wody i otrzymuje sie wodna zawiesine o stezeniu substancji powierzchniowo-czynnej 0,2%.

Zawiesina ta nadaje sie do rozpylania. ¦ W drugim sposobie zwiazek rozpuszcza sie w jednej objetosci acetonu i acetonowy roztwór rozciencza sie 19 objetosciami wody zawierajacej 0,1% monolaurynianu polioksyetylenosorbitu.

Tablica I przedstawia wyniki oceny uszkodzen. W kolumnie 1 podano nazwe substancji czynnej, w kolumnie 2 — dawke substancji czynnej w kg/ha, a w pozostalych kolumnach — uszkodzenia poszczególnych nasion lub kielków roslin, okreslone wedlug omówionej powyzej skali.

Tablica I Uszkodzenia roslin poddanych dzialaniu srodka przed wzejsciem Substancja czynna N1 -trójfluoroacetylo-3 ;4 ;5 ;6; czterochloro-o-fenylenodwuamina N1 -trójfluoroacetylo-3 '-nitro- -5-chloro-o-fenylenodwuamina Kg/ha 8,8 8,8 Kuku¬ rydza 1 1 Bawel¬ na 0 0 Soja 0 1 Palu- sznik krwawy 4 4 Lebio¬ da 4 4 Wlos¬ nica 2 2 Slaz 1 3 Srodek badano równiez po wzejsciu roslin, takich jak kukurydza i kilku gatunków chwastów. Ocene przeprowadzono opisanym poprzednio sposobem z tym, ze badane roztwory nakladano po uplywie Q -12 dni po przygotowaniu i wysianiu roslin w skrzynkach. Wyniki podano w tablicy II.

Tablica II Uszkodzenia roslin poddanych dzialaniu srodka po wzejsciu Kuku- Palusz- Substancja czynna kg/ha rydza nik Lebio- Wlos- Slaz krwawy da nica hi1 -trójfluoroacetylo-3'-nitro- '-chloro-o-fenylenodwuamina 8,8 1 3 4 4 4 4,4 2 4 4 4 4 2,2 1 4 4 4 4 1,1 1 4 4 3 4103 467 5

Claims (3)

Zastrzezenia patentowe

1. Srodek szkodnikobójczy zawierajacy substancje czynna oraz skladnik pomocniczy, znamienny t y m, ze jako substancje czynna zawiera zwiazek o wzorze przedstawionym na rysunku, w którym kazdy R1 oznacza niezaleznie atom chloru, R2 oznacza grupe nitrowa, m oznacza liczbe 0—4, a n oznacza liczbe 0 lub 1, przy czym suma m i n jest liczba calkowita 1—4, a ponadto pozycja orto w pierscieniu w stosunku do grupy aminowej jest podstawiona jedna z grup R1 lub R2.

2. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako substancje czynna zawiera N1 -trójfluoroacetylo -3'-nitro-5'-chloro-o-fenyleriodwuamine.

3. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako substancje czynna zawiera N1 -trójfluoroacetylo 3'f4'|5,/6,-czterochloro-o-fenylenodwuamine. -CF-