PL102601B1 - Srodek do opozniania wzrostu i do pozbawiania lisci roslin - Google Patents

Description

Przedmiotem wynalazku jest nowy srodek do opózniania wzrostu i do pozbawiania lisci roslin.

Znane jest stosowanie jako srodka hamujacego wzrost zwlaszcza hydrazydu kwasu maleinowego (opis patentowy RFN nr 815 192). Dzialanie jego jednak, szczególnie w nizszych dawkach, jest niezadowalajace. Znane jest równiez stosowanie w tym samym celu podstawionych karbamoiloamino-l,2,3-tiadiazoli (opis patentowy RFN nr 2 214 632). Stwierdzono jednak, ze srodek ten moze powodowac uszkodzenia (oparzeliny) u traw.

Znane sa tez srodki do pozbawiania roslin lisci, na przy¬ klad trójtiofosforan trój-n-butyIowy (opis patentowy Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 2 965 467). Substancja ta nie zawsze jednak wykazuje zadawalajace dzialanie, a poza tym praca z nia ze wzgledu na przykry zapach jest bardzoutrudniona.

Celem wynalazku bylo znalezienie srodka o lepszym dzialaniu opózniajacym wzrost i pozbawiajacym lisci roslin, niz znane srodki o tym samym kierunku dzialania, które by xównoczesnie nie stwarzal problemów podczas stosowania.

Cel ten osiaga sie za pomoca srodka, który wedlug wy¬ nalazku zawiera jako substancje czynna co najmniej jeden zwiazek o ogólnym wzorze 1, w którym Rx oznacza atom wodoru lub rodnik alkilowy o 1—5 atomach wegla, R2 oznacza atom wodoru albo ewentualnie podstawiony rodnik alkilowy o 1—5 atomach wegla zawierajacy w lancuchu jeden lub kilka atomów tlenu lub siarki, a R3 oznacza ewen¬ tualnie podstawiona heterocykliczna grupe weglowodorowa, zawierajaca co najmniej jeden atom azotu, oraz znane sub¬ stancje pomocnicze.

Srodek wedlug wynalazku hamuje zwlaszcza wzrost wegetatywny, co jest szczególnie cenne w przypadku roslin uzytkowych. Przy uzyciu srodka wedlug wynalazku mozna uzyskac równiez dalsze korzystne dzialania, na przy¬ klad pozbawianie roslin lisci, wzmozenie tworzenia pedów krzewienia i skracanie czlonów osiowych.

Dawki stosowane do uzyskania pozadanego regulowania wzrostu roslin wynosza przy powierzchniowym traktowaniu na ogól 0,05—5 kg substancji czynnej na hektar. W okre¬ slonych przypadkach granice te mozna przekraczac wzwyz i w dól. Rodzaj i sposób dzialania regulujacego wzrost zalezy od okresu stosowania, od rodzaju roslin i od stezenia.

Srodki wedlug wynalazku mozna w rózny sposób nano¬ sic na rózne czesci roslin, takie jak nasiona, korzenie, pien, liscie, kwiaty i owoce.

Opryskiwanie mozna prowadzic przed wzejsciem wzglednie wypuszczeniem pedów u roslin albo po wzejsciu wzglednie wypuszczeniu pedów. Przeciwko szeregowi chwastów moga efekty hamujace wystapic w taki sposób, ze nastepujace totalne zahamowanie rozwoju wlacznie z poszyciem.

Chociaz mozna stosowac dawki o dzialaniu porazajacym, to jednak wedlug wynalazku przewiduje sie stosowanie tylko takich ilosci srodka, które by powodowaly wyzej opisane dzialania. Naturalne regulowanie wzrostu srodków wedlug wynalazku prowadzi do morfologicznych zmian w roslinie. Zmiany te sa latwe do stwierdzenia wizualnie.

Moga one wystepowac w zmianach wielkosci, ksztaltu, barwy traktowanych roslin lub pewnych ich czesci.

Uzyskany efekt mozna ogólnie okreslic jako opóznienie. 102 601102 601 .3 * Przyjmuje sie, ze nastepuje tu zmiana w gospodarce hor¬ monalnej rosliny.

T^ przypadktf^kreslonych roslin to hamowanie wzrostu prowadzi do zmniejszenia lub przerwania wzrostu wierz¬ cholkowego, wskutek czego uzyskuje sie krótsza lodyge glówna lub pien oraz zwiekszone rozkrzewienie boczne. la zmiana naturalnego wzrostu prowadzi do mniejszych, bardziej rozkfzewionych roslin.

W przypadku wielu rodzajów roslin, takich jak kartofle, trzcina cukrowa, buraki cukrowe, winogrona, melony, drzewa owocowe i rosliny kiszonkowe, przy zahamowaniu wzrostu wierzcholkowego mozna uzyskac podczas zbiorów podwyzszenie zawartosci weglowodanów w roslinie. W przy¬ padku upraw owoców i na plantaqach to hamowanie wzrostu roslin prowadzi" do powstawania ktrótszych, pel¬ niejszych galezi, tak ze sa one bardziej dostepne, co ulatwia zbiory. W przypadku traw hamowanie wzrostu wierzchol¬ kowego równiez jest pozadane, gdyz dzieki temu zwiekszaja sie przerwy w koszeniu.

Srodki wedlug wynalazku szczególnie dobrze nadaja sie do pozbawiania roslin lisci. Wiadomo, $e pozbawianie lisciniejest dzialaniem herbicydowym i ze nawet obumarcie, traktowanej rosliny jest niepozadane, gdyz na obumarlej roslinie pozostaja przyczepione liscie, a natomiast moga zostac uszkodzone produktywne czesci roslin. Wskutek tego mozna zagubic sens usuwania lisci, a mianowicie ulatwienie zbiorów i uzyskanie czystszego produktu.

Nalezy wiec dazyc do tego, aby roslina pozostala zywa, - podczas gdy liscie powinny zostac oddzielone i odpasc.

Umozliwia to dalszy rozwój produktywnych czesci roslin, przy czym nowy porost lisci powinien byc zahamowany.

Nowe substanqe czynne mozna stosowac pojedynczo, w mieszaninie pomiedzy soba albo w mieszaninie z innymi substancjami czynnymi. Mozna równiez dodawac do nich inne srodki do pozbawiania lisci, srodki ochrony roslin lub srodki do zwalczania szkodników.

Polepszanie dzialania i predkosci dzialania mozna uzyskac na przyklad przez dodatek substancji podwyzsza¬ jacych czynnosc, takich jak organiczne rozpuszczalniki, srodki zwilzajace i oleje. Pozwala to na zmniejszenie stoso¬ wanej ilosci zasadniczej substancji czynnej.

Dzialanie srodków wedlug wynalazku mozna zwlaszcza uzupelnic przez laczne stosowanie ze zwiazkami posiadaja¬ cymi dzialanie regulujace wzrost, takimi jak auksyny, kwas a- (2-chlorofenoksy)-propionowy, kwas 4-chlorofenoksy- octowy, kwas 2,4-dwuchlorofenoksyoctowy, kwas indolilo- 3-octowy, kwas indolilo-3-maslowy, kwas a-naftyloocto- wy, kwa* /?-naftoksyoctowy, naftyloacetamidy, kwas ^-N- m-tolilo-ftalamowy, giberaliny, kwas abscysynowy, trój- tiofosforan trój-n-butylowy, cytokininy, kwas 2-chloroety- lofosfonowy, pochodne kwasu 2-chloro-9-hydroksyfluoreno- 9-karboksylowego, chlorek 2-chloroetylo-trójmetyloamonio- wy, kwas N,N-dwumetyloaminobursztynowy, 2-izopro- pylo-4-dwumetyloamino-5-metylofenylo-l-piperydyna, izo- propylokarbaminian fenylowy, izopropylokarbaminian 3- chlorofenylowy, 2-(3-chlorofenylokarbamoiloksy)-propio- nian etylu, hydrazydkwasu maleinowego, kwas 2,3-dwuchlo- róizomaslowy, dwutio-tiomrówczan 0,0-dwumetylowy, dwu- chlorek l,l,-dwumetylo-4,4-dwupirydyliowy, kwasy tlusz- / czowe, chlorany, nonanol iinne.

Nowe substancje czynne lub ich mieszaniny stosuje sie korzystnie w postaci preparatów, takich jak proszki, srodki do rozsypywania, granulaty, roztwory, emulsje lub zawie¬ siny, z dodatkiem cieklych i/lub stalych nosników wzgle¬ dnie rozcienczalników i ewentualnie z dodatkiem srodków 4 zwilzajacych, zwiekszajacych przyczepnosc, emulgatorów- i/lub dyspergatorów.

Jako korzystne ciekle nosniki "stosuje sie na przyklad wode, alifatyczne i aromatyczne weglowodory, takie jak benzen, toluen lub ksylen, cykloheksanon, izoforon, sulfo- tlenek dwumetylowy, dwumetyloformamid, a takze frakcje ropy naftowej.

Jako stale nosniki stosuje sie korzystnie substancje mi¬ neralne, na przyklad tonsil, zel krzemionkowy, talk, kaolin, ataklay, wapien, kwas krzemowy, oraz produkty roslinne,, na przyklad maczki.

Jako srodki powierzchniowo czynne wymienia sie na przyklad ligninosulfonian wapnia, etery alkilofenylowe polioksyetylenu, kwasy naftalenosulfonowe i ich sole, kwasy fenolosulfonowe i ich sole, produkty kondensacji formalde¬ hydu, siarczany alkoholi tluszczowych, a takze podsta¬ wione kwasy benzenosulfonowe i ich sole.

Udzial substancji czynnej w preparatach moze zmieniac sie w szerokich granicach. Srodek wedlug wynalazku moze na przyklad zawierac okolo 10—80% wagowych substancji czynnej, okolo 90—20% wagowych cieklych lub stalych nosników oraz ewentualnie do 20% wagowych substancji powierzchniowo czynnych.

Srodki nanosi sie w znany sposób, na przyklad przy zastosowaniu wody jako nosnika w postaci cieczy do oprys¬ kiwania w ilosci okolo 100—1000 litrów/ha. Srodki wedlug wynalazku mozna równiez stosowac tak zwana metoda „Low Volume" i „Ultra-low-Volume", jak równiez w postaci mikrogranulatów.

Sposród nowych zwiazków szczególnie korzystne sa zwiazki o wzorze 1, w których Rt oznacza atom wodoru lub rodnik alkilowy o 1—5 atomach wegla, R2 oznacza atom wodoru lub rodnik alkilowy o 1—5 atomach wegla, R3 oznacza grupe pirydylowa lub pirymidylowa niepodstawiona albo podstawiona jednym lub kilkoma jednakowymi lub róznymi podstawnikami, takimi jak rodnik alkilowy o 1—4 atomach wegla, grupa alkoksylowa o 1—4 atomach wegla> atom chlorowca, grupa nitrowa lub grupa trójfluorometylo- wa. 40 Jako przyklady rodników alkilowych wymienia sie na przyklad rodnik metylowy, etylowy, propylowy, n-butylowy i n-pentylowy.

Jako podstawniki heterocyklicznej grupy weglowodorowej zawierajacej przynajmniej jeden atom azotu, zwlaszcza 45 grupy pirydylowej i pirymidylowej, wymienia sie na przyklad rodnik metylowy, etylowy, propylowy, n-buty¬ lowy, grupe metoksylowa, etoksylowa, propoksylowav atom chloru, bromu, grupe nitrowa i trójfluorometylowa^ Nowe l,2,3-tiadiazolilo-5-moczniki o wzorze 1, stanowia- 50 ce substancje czynna srodka wedlug wynalazku, mozna wytwarzac na przyklad w ten sposób, ze zwiazki o ogólnym wzorze 2, w którym R± ma znaczenie wyzej podane, pod¬ daje sie reakcji a) z estrami kwasu chloromrówkowega o ogólnym wzorze 3, w którym X oznacza atom tlenu lub 55 siarki, a R4 oznacza rodnik alkilowy o 1—5 atomach wegla lub rodnik arylowy, na przyklad rodnik fenylowy, w obec¬ nosci srodków wiazacych kwas, takich jak trójetyloamina> N,N-dwumetyloanilina, szesciometylotrójamid kwasu fos¬ forowego lub zasady pirydynowe, w rozpuszczalnikach. eo organicznych, takich jak czterowodorofuran, chlorek me¬ tylenu i dwumetyloformamid, w temperaturze 0—60 °C, korzystnie w temperaturze pokojowej, po czym poddaje reakqi z aminami o ogólnym wzorze 4, w którym R2 i R3 maja znaczeniewyzej podane,rozpuszczonymiw rozpuszczal- 65 niku organicznym, takim jak aceton, dwumetyloformamid:102 601 czterowodorofuran i acetonitryl, w temperaturze 50—150°C, korzystnie w temperaturze wrzenia rozpuszczalnika, albo b) z fosgenem w ,obecnosci srodków wiazacych kwas, takich jak N,N-dwumetyloanilina, z wytworzeniem odpo¬ wiedniego izocyjanianu lub chlorku karbamoilu i nastepnie z amina o ogólnym wzorze 4, po czym otrzymane produkty wyodrebnia sie w znany sposób.

Nastepujacy przyklad blizej wyjasnia wytwarzanie sub¬ stancji czynnej srodka wedlug wynalazku.

Przyklad I. l-(2-pirydylo)-3-(l,2,3-tiadiazolilo-5)- mocznik. 16,5 g (0,075 mola) 5-fenoksykarbonyloamino-l,2,3-tia- diazolu zawiesza sie w 150 ml acetonu i zadaje 9,4 g (0,1 mola) 2-amino-pirydyny, po czym ogrzewa w ciagu 3 go¬ dzin pod chlodnica zwrotna. Po ochlodzeniu do tempera¬ tury pokojowej odsysa sie jasnobrazowe krysztaly i suszy.

Otrzymany produkt przektrystalizowuje sie z etanolu, otrzymujac 9,3 g (56,3% wydajnosci teoretycznej) bezbar¬ wnychkrysztalów o temperaturze topnienia 227 °C (rozklad).

Analiza: obliczono: C 43,41% H3,19% N 31,67% S 14,50% znaleziono: 43,86% 3,24% 31,89% 14,20% Stosowany jako zwiazek wyjsciowy 5-fenoksykarbonylo- amino-l,2,3-tiadiazol otrzymuje sie w sposób nastepujacy: Roztwór 10,1 g (0,1 mola) 5-amino-l,2,3-tiadiazolu w 75 ml czterowodorofuranu zadaje sie 17,4 ml (0,1 mola) szesciometylotrójamidu kwasu fosforowego, po czym skrapla sie 15,7 g (0,1 mola) estru fenylowego kwasu chloromrówkowego, az temperatura wzrosnie maksymalnie do 60 °C. Nastepnie miesza sie w ciagu 5 godzin w tem¬ peraturze pokojowej, po czym rozciencza 400 ml wody.

Otrzymane krysztaly odsysa sie, suszy i przekrystalizowuje z etanolu. Otrzymuje sie 19,5 g (88,1% wydajnosci teore¬ tycznej) produktu o temperaturze topnienia 218—220°C (rozklad).

W analogiczny sposób otrzymuje sie nastepujace zwiazki o wzorze 1 z estawione w tablicy I Tablica I Zwiazek 1- (5-chloro-2-pirydylo)-3- (1,2,3-tia- diazolilo-5)-mocznik 1- (4-metylo-2-pirydylo)-3- (1,2,3-tia- diazolilo-5)-mocznik 1- (4-metylo-2-pirymidylo)-3- (1,2,3- | tiadiazolilo-5)-mocznik 1- (4-pirydylo)-3- (l,2,3-tiadiazolilo-5) -mocznik 1- (3-pirydylo)-3- (l,2,3-tiadiazolilo-5) -mocznik 1-(2-pirymidylo)-3- (1,2,3-tiadiazo- lilo-5)-mocznik 1- (3-metylo-2-pirydylo)-3- (1,2,3-tia- diazolilo-5)-mocznik 1- (5-metylo-2-pirydylo)-3- (1,2,3-tia- diazolilo-5)-mocznik 1-(6-metylo-2-pirydylo)-3-(1,2,3-tia- diazolilo-5)-mocznik Temperatura topnienia °C 2255 (rozklad) 233 (rozklad) 235 (rozklad) 215 (rozklad) 218 (rozklad) >270 (rozklad) 234 (rozklad) 230 (rozklad) 234 (rozklad) 40 Nowe substancje czynne stanowia krystaliczne substanqe bezbarwne i bezwonne, nierozpuszczalne w wodzie oraz w alifatycznych i aromatycznych weglowodorach. Lepsza rozpuszczalnosc wykazuja w rozpuszczalnikach organicz¬ nych, takich jak aceton, izoforon, cykloheksanon, sulfotlenek dwumetylowy i dwumetyloformamid.

Nastepujace przyklady blizej wyjasniaja zastosowanie srodka wedlug wynalazku.

Przykladll. Znajdujace sie w cieplarni posadzone w doniczkach rosliny fasoli (Phaseolus vulgaris) po utwo¬ rzeniu lisci mlodocianych oraz rosliny soi (Glycine maxima z poczatkiem rozwoju pierwszego z lisci potrójnych traktuje sie róznymi dawkami (0,1, 0,3, 1 i 3 kg substancji czynnej na ha) 1-(2-pirydylo)-3-(l,2,3-tiadiazolilo-5)- mocznika. Substancje czynna stosuje sie w postaci 20% pfoszku zwilzalnego i nanosi w postaci wodnej zawiesiny w stosunku 500 litrów cieczy do opryskiwania na hektar.

Dzialanie regulujace wzrost okresla sie po uplywie 2 ty¬ godni po traktowaniu przez mierzenie dlugosci pierwszego miedzywezla. Wyniki pomiarów zestawia sie z nietrakto- wanymi roslinami kontrolnymi i podaje jako procentowe opóznienie wzrostu.

Jak wynika z tablicy II, w szerokim zakresie stezen osiaga sie efekt regulujacy wzrost bez jakichkolwiek uszko¬ dzenlisci.

TablicaII Zwiazek l-(2-pirydylo)-3-(1,2,3- tiadiazolilo-5)-mocznik nietraktowana próba kontrolna Dawka kg/ha 0,1 0,3 1*0 3,0 — Opóznienie wzrostu w% | fa¬ sola 33 47 60 65 0 soja 40 55 60 0 Przyklad III. Rosliny bawelny w stadium 8—10 45 rozwinietych lisci wlasciwych traktuje sie 0,5 kg substan¬ cji czynnej na hektar, przy czym stosowana ilosc wody wynosi 500 litrów na hektar. Wyniki porównawcze ze¬ brane sa w tablicy III. 50 60 65 T a b 1 i c a III Zwiazek l-(2-pirydylo)-3-(1,2,3- tiadiazolilo-5)-mocznik substancja porównawcza: trójtiofosforan trój-n-buty- lowy nietraktowana próba kontrolna Dawka kg/ha 0,5 0,5 — Pozba- 1 wienie lisci w % po uplywie 6 dni 50,0 ,8 0102 601 Z tablicy nr III wynika wyzszosc srodków wedlug wyna¬ lazku pod wzgledem intensywnosci dzialania wzglednie predkosci dzialania.

Claims (12)

Zastrzezenia patentowe

1. Srodek do opózniania wzrostu i pozbawiania lisci roslin (zawierajacy substancje czynna oraz staly lub ciekly nosnik), znamienny tym, ze zawiera jako substancje czynna co najmniej jeden l,2,3-tiadiazolilo-5-mocznik o ogólnym wzorze 1, w którym RL oznacza atom wodoru lub rodnik alkilowy o 1—5 atomach wegla, R2 oznacza atom wodoru albo ewentualnie podstawiony rodnik alkilowy o 1—5 atomach wegla zawierajacy w lancuchu jeden lub kilka atomów tlenu lub siarki, a R3 oznacza ewentualnie podstawiona heterocykliczna grupe weglowodorowa, za¬ wierajaca co najmniej jeden atom azotu, oraz znane sub¬ stancje pomocnicze.

2. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako substancje czynna zawiera l,2,3-tiadiazolilo-5-mocznjki o wzorze 1, w którym RL oznacza atom wodoru lub rodnik alkilowy o 1—5 atomach wegla, R2 oznacza atom wodoru lub rodnik alkilowy o 1—5 atomach wegla, R3 oznacza grupe pirydyjowa lub pirymidylowa niepodstawiona lub podstawiona jednym lub kilkoma jednakowymi lub róz¬ nymi podstawnikami, takimi jak rodniki alkilowe o 1—4 atomach wegla, grupy alkoksylowe o 1—4 atomach wegla, atomy chlorowca, grupy nitrowe lub trójfluorometylowe.

3. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako 8 substancje czynna zawiera l-(2-pirydylo)-3-(1.2,3-tiadia- zolilo-5)-mocznik.

4. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako substancje czynna zawiera 1- (5-chloro-2-pirydylo)-3- (1,2,3- 5 tiadiazolilo-5)-mocznik.

5. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako substancje czynna zawiera 1-(4-metylo-2-pirydylo)-3- (l,2,3-tiadiazolilo-5)-mocznik.

6. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako 10 substancje czynna zawiera l-(4-metylo-2-pirymidylo)-3 (l,2,3-tiadiazolilo-5)-mocznik.

7. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako substancje czynna zawiera l-(4-pirydylo)-3-(l,2,3-tiadia- zolilo-5)-mocznik. 15

8. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako substancje czynna zawiera l-(3-pirydylo)-3-(l,2,3-tiadia- zolilo-5)-mocznik.

9. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako substancje czynna zawiera 1-(2-pirymidylo)-3-(1,2,3-tia- 20 diazolilo-5)-mocznik.

10. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako substancje czynna zawiera l-(3-metylo-2-pirydylo)-3-, (1,2,3-tiadiazoIilo-5)-mocznik.

11. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako 25 substancje czynna zawiera l-(5-metyla-2-pirydylo)-3- (l,2,3-tiadiazolilo-5)-mocznik.

12. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako substancje czynna zawiera l-(6-metylo-2-pirydylo)-3- (l,2,3-tiadiazolilo-5)-mocznik. N-C-H R Nhs-C-rjl-C0-N Wzórf V_C-H nyC-nh-r, Hz6r2 Cl-C0-X-R4 Nzór 3 H-N< Rz Nzór4 LiZG Z-d 3 w Pab. zanu 286-79 naikl. 90+20 egz. Cena 45 zl