Uprawniony z patentu: Bayer AG. Leverkusen (Republika Federalna Niemiec) Srodek chwastobójczy i owadobójczy Przedmiotem wynalazku jest srodek chwastobójczy i owadobójczy zawierajacy jako substancje czynna zwia¬ zek o wzorze ogólnym 1, w którym R oznacza nizszy rodnik alkilowy, X oznacza atom wodoru, chlorowca, .grupe nitrowa lub nizszy rodnik alkilowy, Y oznacza grupe alkiloaminowa, dwualkiloaminowa lub 5- lub 6 i ewentualnie inny heteroatom.Znanie jest stosowanie pieoiocHoirofenolu (PGP) do zwalczania chwastnicy jednostronnej (Echinochloa crus gaUi). Czas i zakres stosowania PCP sa ograniczone z uwagi na wlasciwosc tego zwiazku podrazniania blon sluzowych u ludzi oraz specyficzna toksycznosc dla ryb i skorupiaków. Do zwalczania jednoczesnie irosnacej Ekocharis acacularis stosuje sie kwas 2-metylo- -4-cWofflofenoksyoatowy (MCP), który jednak nie jest przydatny do zwalczania chwastnicy jednostronnej.W celu jednoczesnego zwalczania zarówno chwastnicy jednostronnej jak tez Eleocharis acicularis, stanowia¬ cych glówne chwasty pól Tyzowych, stosuje sie zwykle mieszanine PCP i MCP, v Poizeprowadzono szereg syntez podstawionego estru benzylowego kwasu triokanbaminowego i badano aktyw¬ nosc biologiczna otrzymanych zwiazków, przy czym niespodziewanie stwierdzono ze nowe estry benzylowe kwasu tiokarbaminowego o wzorze ogólnym 1 wyka¬ zuja doskonale wlasciwosci chwastobójcze i owadobój¬ cze i nadaja sie zwlaszcza do zwalczania chwastnicy jednbsiifoninej i Eleocharis adcularis na polach ryzo¬ wych/ 10 15 20 25 30 Wymienione zwiazki wykazuja silne dzialanie her¬ bicydowe przy traktowaniu chwastnicy jednostronnej przed jej wzejsaiem lub po wyksztalceniu jednego do trzech lisci na polach zalanych. Stwierdzenie to ma decydujace znaczenie w technice ochrony lisci ponie¬ waz wiekszosc znanych herbicydów dziala na chwast- nice jednostronna tylko przed kielkowaniem lub krótko po wykielkowaniu. Ponadto wymienione zwiazki sa mniej [toksyczne dla ryzu i mozna je stosowac do zwalczania chwastów na polach ryzowych po jednym lub dwóch tygodniach od momentu przesadzenia sa¬ dzonek ryzu. Dotad nie znano sposobu zwalczania chwastów na tym etapie rozwoju rosliny i wprowa¬ dzenia takiego sposobu zmniejszy naklad pracy przy uprawie ryzu.Z uwagi na to, ze wymienione zwiazki wykazuja silne dzialanie herbicydowe w wyniku absorpcji w korzeniach rosliny, mozna je stosowac skutecznie w zaleznosci od sposobu uzycia, jako selektywne lub nie selektywne herbicydy do zwalczania chwastów rosna¬ cych W innych miejscach niz pola ryzu Paddy.Ponadto wymienione zwiazki mozna stosowac z do¬ brym skutkiem jako isektycydy nanoszac je w inny sposób na rosliny niz stosowany do zwalczania chwas¬ tów, a zwlaszcza mozna je stosowac przeciwko prze- dziorkowatym uodpornionym na dzialanie srodków che¬ micznych, bez objawów fitotoksycznosci w stosunku do iroslin. Mozna równiez zwalczac wegorka (Aphelenchoi- des besseyi Christie), przez traktowanie izriama siew¬ nego. Wynika z tego ze wymienione zwiazki moga 7271372713 stanowic substancje czynne srodka chwastobójczego i owadobójczego.W tablicy 1 zestawiono typowe zwiazki stanowiace substancje czyone srodka.Tablica 1 Zwiazek (wzór strukturalny) Zwiazek o wzorze 2 Zwiazek o wzorze 3 Zwiazek o wzorze 4 Zwiazek o wzorze 5 Zwiazek o wzorze 6 Zwiazek o wzorze 7 Zwiazek o wzorze 8 Zwiazek o wzorze 9 Zwiazek o wzorze 10 Zwiazek o wzorze 11 Zwiazek o wzorze 12 Zwiazek o wzorze 13 Zwiazek o wzorze 14 Zwiazek o wzorze 15 Zwiazek o wzorze 16 Zwiazek o wzorze 17 Zwiazek o wzorze 18 Zwiazek o wzorze 19 Zwiazek o wzorze 20 Zwiazek o wzorze 21 Zwiazek o wzorze 22 Zwiazek o wzorze 23 Zwiazek o wzorze 24 Zwiazek o wzorae 25 Zwiazek o wzorze 26 Zwiazek o wzorze 27 Zwiazek o wzorze 28 { Zwiazek O W£Dl£e 29 Zwiazek o wzorae 30 Zwiazek o wzorze 31 Zwiazek o wzorze 32 i Wlasciwosci fizyczne (temperatura topnienia lub lub temperatura wrzenia) temperatura topnienia 26-27°C temperatura wrzenia 162-163°C/0,9 mm Hg temperatura wrzenia 143-145°C/0,1 mm Hg temperatura wrzenia 147-150°C/0,1 mm Hg temperatura wrzenia 170-173°C/0,2 mm Hg temperatura wrzenia 154-160°C/0,1 mm Hg temperatura wrzenia 141-143°C/0,2 mm Hg temperatura topnienia 27-28,5°C temperatura wraenia 151-152°C/0,4 , mm Hg temperatura wrzenia 145-146°C/0,1 mm Hg temperatura wrzenia 155-157°C/0,2 mm Hg temperatura topnienia 44-45°C temperatura wrzenia 143-145°C/0,1 mm Hg , temperatura topnienia 56-57*C temperatura topnienia 55-56°C temperatura topnienia 112,5-113,5°C temperatura wrzenia 160-16l°C/0,i | tam Hg temperatura wrzenia 146-150°C/Oi,l | mm Hg temperatura topnienia 6l-64°C | temperatura wrzenia 152-157°Q0,08 , mm Hg temperatura wrzenia 162-163°C/0,03 mmHg temperatura wrzenia ltfkl6TQa05 mm Hg temperatura wrzenia 149-150*C/0,5 mm Mg temperatura wrzenia 162-163°C/1 mmH| temperatura topnienia 44-45°C temperatura topnienia 40-41^C temperatura topnienia 56-59,5°C temperatura wrzenia 164-1*6,5^/0,1 mm Hg temperatura topnienia 66-67*€ temperatura topnienia S6-6TC l^ta^Mh^^blu^ #VMMl*ttlft2A Z~ %^\ i 1 fl Ajf^ 1 teiiipeiaiuia topnienia iiv-ui a_ 10 15 20 25 30 35 #0 55 Wymienione 2Wtazki aa. bezbarwnymi lub lekko zól¬ tymi substancjami trudno *tpuiMwalnymi w wodzie, natomiast mzposBCcalaynii w an^jsznrafoikarii orga- ntomych np* alkoholu* ketonach, bensanie itp. Ogólne 65 sposoby wytwarzania tych izwiaizków przedstawiaja sche¬ maty 1, 2 i 3, w których R, X i Y maja wyzej po^ dane znaczenia, Hal oznacza atom chlorowca, M1 ©zna-* cza atom wodoru lub atom metalu alkalicznego, M2 oznacza atom metalu alkalicznego. Wytwarzanie srodka chwastobójczego lub owadobójczego prowadzi sie pffizez. roziedefeczeme woda lub zmieszanie z nosnikami zwiaz¬ ków czynnych i przeprowadzenie w sposób znany w .proszki zwilzakie, ciecze, komcentiraty, emulsje, proszki do opylania, granulaty, tabletki, srodki do gazowania, pasty itp.Jako nosniki stosuje sie obojetne substancje mine¬ ralne np. talk, gline, kaolin, mont-morylonit, ziemie okrzemkowa, weglan wapnia itp. Jako ciekle nosniki mozna stosowac rozpuszczalniki lub nawet nierozpusz- czalniki które dysperguja substancje czynne po dodaniu substancji pomocniczej, np. alkohole, benzen, ksylen* dwumetylonaftalen, aromatyczne frakcje ropy naftowej, dwumetylofonhamid, substancje powierzchniowo czyn¬ ne itp.W celu zapewnienia skutecznosci substancje czynne mozna stosowac w mieszaninie ze znanymi substancja¬ mi pomocniczymi, np. dyspergatorami, emulgatorami, zwalzaczami, substancjami przyczepnymi. Ponadto do srodka mozna wprowadzic inne herbicydy, np. zwiazki fenoksylowe, chlorofenolowe, karbaminiany, etery dwu- fenyJowe, zwiazki mocznikowe i triazylowe, regulatory wzrostu loslin, insektycydy, nematocydy, akarycydy, fungicydy lub nawozy iitp.Nizej podano przyklady które objasniaja blizej wy¬ nalazek lecz go nie ograniczaja.Przyklad I. Zmieszano i zmielono 5% zwiazku o wzorze 2 i 95% mieszaniny z talku i gliny, otrzy¬ mujac srodek w postaci proszku, który stosowano przez rozpylanie.Przyklad IL Zmieszano i zmielono 20% awiaz- ku o waoroe 18, 75% lisfc&zaniny ifrlRftejaonj me z Zeeklitu i gliny, 3% aJMobenzenosulfoniann soda i 2% soli sodowej lw«su dwunaftyio metsnodwasutfonowegD1 otrzymujac srodek w postaci proszku awilzalne©o któ¬ ry stosowano po roacsenczemu woda.Przyklad III. Zmieszano 20% zwiazku o wzo¬ rze 19 i 75% ksylen, 5% emulgatora. Sorpol (naoswa handlowa) nastepnie przez MimMomat otazymano sro¬ dek w postaci koncentratu emulsji który stosowano po mggjcnczemti woda.Przyklad IV. Zwiazek o wzocze 25 lozpuoBcejo- no pszy ogrzewaniu w ksylenie. Roztwór natryskiwano na bedacy w ruchu ^anuiat gliny do wchloniecia 10% substancji czynnej. Srodek w postaci granulasu nsnoszo- ud na powtemchrae globy przez rozsiewanie.Nizej podano pnzykiady wytwarzania zwiazków czyn¬ nych srodka.Przyklad V. 10,8 g (04 mola) chlorku N,N-dwu- inetylokaifcamoiiu rozpuszczono w 200 ml metyioetyio- ketonu i dodano 17,6 g (0,1 mola) sodi sodowe} mer- kaptanu onnetoksyhenizyiu. Mieszanine utrzymano przy wjraaaiu pod chlodnica zwrotna, intensywnie mtesa&jac w oiagu 5 godsin. Bo zakonczeniu ^reakcji mieszanine reakcyjna pizesaczono w celu oddzielenia chlorku sodu stanowiacego produkt uboczny, z przesaczu oddestylo¬ wano metyloetylofceton otrzymujac surowe iuysztaly NjN^dwattaetykitMiaiham & wzosze 9. Wydsjnosc wynosila 19,4 g; tempesatusa top¬ nienia 27—28,5°C feo pmzekiTstallzJowaniu z alkoholu).72711 W sposób analogiczny pttzereagowano siole sodowe mer- lc&ptanu p^etoksybenizyLowego i merkaptanu 3-metylo- -4Hnetoksybenzy]owego z chlorkiem N^-dwimietyloiLar- bamodlu otrzymujac NrN^iwijmetyJjotioikajrbaminian S-p- -metoksybenzyiu o temperaturze topnienia 26—27 °C, N,N-dwumetylotiokavbamiiini^ S-3-metylo^-raetofcsyben- zylu o temperaturze wrzenia 145—146oC/0,l mm Hg wzglednie NrN^wumetylotioikarbamifiiaffi S-2-metoksy- -5-chloaobenzylu o temperaturze topnienia 112,5— 113,5°C.PTzyklad VI. 25,1 g (0,1 mola) chlorku 2-me- toksy-5H^onobenzylotioiiLaroonylu (rozpuszczono w 200 ml eteru i do roztworu wkroplono 14,6 g (0,2 mola) dwuetyloaminy. Mieszanine utrzymano ostroznie przy wrzeniu w temperaturze 20—25°C pod chlodnica zwrot¬ na w ciagu okolo 3 godzin. Po zakonczeniu reakcji od- 10 15 saczono wytworzona sól aminy i oddestylowano eter z przesaczu otrzymujac 24,4 g N,N^hviJe1yllotiofcairba- miman S-2-me4oksy-5-cfaJorobenzyiLii o wzorze 10, wy¬ kazujacy temperature wazenia 160—161°C/0,1 mm Hg.Nizej podano przyklady wykazujace skutecznosc chwastobójcza i owadobójcza srodka wedlug wynalazku.Przyklad VII. Badanie skutecznosci chwastobój¬ czej przeciwko chwastom pól ryzu Paddy oraz fito¬ toksycznosc w stosunku do ryzu. Metoda badawcza polegala na traktowaniu gleby. Do pojemnika Wagnera 1/5000 wprowadzono glebe z pól ryzu Paddy, nastep¬ nie przesadzono przy zalaniu sadzonki ryzu Paddy (ga¬ tunek Jukkoku) w trójlisoiowym stadium rozwoju. Po rozwinieciu korzeni przez sadzonki wsiano nanona chwastnicy jednostaonej, nasiona EJeochairis acicularis i chwastów szetrokolisitnyich. Glebe potraktowano zwiaz- Tablica 2 Wyniki badan odnosnie dzialania chwastobójczego w uprawach ryzu oraz fitotoksycznosc w stosunku do ryzu Zwiazek Zwiazek o wzorze 2 Zwiazek o wzorze 3 Zwiazek o wzorze 4 Zwiazek o wzorze 5 Zwiazek o wzorze 6 Zwiazek o wzorze 7 Zwiazek o wzorze 8 Zwiazek o wzorze 9 Zwiazek o wzorze 10 Zwiazek o wzorze 11 Zwiazek o wzorze 12 Zwiazek o wzorze 13 Zwiazek o wzorze 14 Zwiazek o wzorze 15 Zwiazek o wzorze 16 Zwiazek o wzorze 17 Ilosc substancji czynnej g/lOa 500 250 125 500 250 125 500 250 125 500 250 125 500 250 125 500 250 125 500 250 125 500 250 125 500 250 125 500 250 125 500 250 125 500 250 125 500 250 125 500 250 125 500 250 125 500 250 125 Dzialanie chwastobójcze chwastnica jedno¬ stronna 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 4 4 4 3 3 4 4 3 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 4-5 5 4 4 5 5 4 5 5 4 5 5 4 5 5 4-5 5 5 4-5 Eleocha- ris acicularis 5 4 3 5 4 3 5 4 3 4 4 3 4 3 2 4 4 3 5 4 4 5 4 4 5 4 4 5 4 3 5 3 2 5 4 3 5 4 4 5 4 3 5 3 3 5 4 4 chwasty szeroko- listne 5 4 3 5 4 4 5 3 2 4 4 2 3 3 3 4 3 2 5 3 3 5 4 3 5 4 3 5 4-5 4 5 3 3 5 5 4 5 5 3 5 4 3 5 4 3 5 5 4 Fitotoksycznosc w stosunku do ryzu Paddy 1 0 0 2 1 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 1 0 0 1 0 0 1 0 0 1 0 0 1 0 ¦ 0 ' 1 0 o 1 0 0 1 0 0 1 0-1 072713 c.d. tablicy 2 Zwiazek Zwiazek o wzorze 18 Zwiazek o wzorze 19 Zwiazek o wzorze 20 Zwiazek o wzorze 21 Zwiazek o wzorze 22 Zwiazek o wzorze 23 Zwiazek o wzorze 24 Zwiazek o wzorze 25 Zwiazek o wzorze 26 Zwiazek o wzorze 27 Zwiazek o wzorze 28 Zwiazek o wzorze 29 Zwiazek o wzorze 30 Zwiazek o wzorze 31 Zwiazek o wzorze 32 N,N-dwumetylodwutio- karbaminian benzylu (porównawczo) Pieciochlorofenol (porównawczo) Kwas 2-metylo-4-chloro- : fenoksy octowy (porównawczo) Nie traktowane Ilosc substancji czynnej g/lOa 500 250 125 500 250 125 500 250 125 500 250 125 500 250 125 500 250 125 500 250 125 500 250 125 500 250 125 500 250 125 500 250 125 500 250 125 500 250 125 500 250 125 500 250 125 500 250 125 1000 40 - Dzialanie chwastobójcze chwastnica jedno¬ stronna 5 5 5 5 5 5 5 5 4 5 5 4 5 5 . 4 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 4 5 5 4 5 5 4 5 5 4 5 5 4 5 4 3 5 5 5 4 3 2 5 2 0 Eleocha- ris acicularis 5 5 4 5 5 4 5 4 4 5 4 3 5 4 3 5 4 3 5 4 3 4 4 4 4 3 3 4 4 3 4 3-4 3 5 4 4 5 4 3-4 4 4 3 5 5 4 3 1 0 5 5 0 chwasty szeroko- listne 5 5 5 5 5 4-5 5 4 4 5 5 4 5 4 4 5 4 4 5 3 2 5 5 4 5 4 4 5 5 4 4 4 3 4 3 3 4 4 4 4 4 2 5 5 4 5 3 2 5 5 0 Fitotoksycznosc w stosunku do ryzu Paddy 1 0 0 0 0 0 1 0 0 1 0 0 1 0 0 1 1 0 1 0 0 1 0 0 1 0 0 1 0 0 1 0 0 1 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 5 4 0 Objasnienie: Chwasty szeffoikolistne stanowily Mono- choria, Robola indica, Koehne, „faLscber Pknperniel" itp.Wskazniki skutecznioisci dzialania chwastobójczego: 5 — calkowite zniszczenie chwastów, 4 — wysoka sku¬ tecznosc, 3 — srednia skutecznosc, 2 — nieznaczna sku¬ tecznosc, 1 — najslabsza skutecznosc, 0 — brak dziala¬ nia. Wskazniki fitotoksycznosci: 5 najwyzsza, 4 silna, 3 srednio silnia, 2 srednia, 1 nieznaczna, 0 brak fito¬ toksycznosci. 60 kami czynnymi srodka w postaci proszku zwilzailnego ijib koncenitiratu emulsji, otrzymanymi wedlug przykla¬ dów II, III. Po trzech tygodniach ustalono skutecznosc dzialania zwiazków na chwastnioe jednostronna, Eleo- charis acicularis i chwasty szerokolistne oraz fitotok¬ sycznosc w stosunku do pedów ryzu. 65 Przyklad VIII. Badanie dzialania na przedzior- kowate w próbie prowadzonej w doniczkach. W do¬ niczkach bez polewy o srednicy 6 cm zasadzono bialy groch (kidney beans) i obsadzono gp piizedziorkarni w ilosci 50 sztuk doroslych przedziorków na 1 lisc we¬ getatywny a na lodygi lisci naniesiono klej przeciw ga-72713 10 Tablica 3 Wyniki próby zwalczania pmzedzioirków i Zwiazek Zwiazek d wzorze 2 Zwiazek o wzorze 3 Zwiazek o wzorze 6 , Zwiazek o wzorze 8 Zwiazek o wzorze 15 Zwiazek o wzorze 17 Zwiazek o wzorze 24 Zwiazek o wzorze 25 Zwiazek o wzorze 26 Zwiazek o wzorze 31 Phenkaptan: dwutionofosforan 0,0-dwuetylowo-S-[(2,5-dwuchlo- rofenylo merkapto)-metylowy-]), porównawczo Sappiren p^chlorobenzeno sulfonian p-chlorofenylu) (porównawczo) Nietraktowane Stezenie substan¬ cji czynnej % 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,0 0,05 0,1 — Sku¬ tecznosc ' + + + + 1 + ¦ + + + + + + + + + + +' ' — Objasnienia: Skutecznosc oznaczono w sposób naste¬ pujacy: + + rade stwierdzono obecnosci do-roslych zwierzat lub lairw; H- stwierdzono obecnosc malych ilosci doroslych zwie¬ rzat i laiw; — stwierdzono w przyblizeniu taka sama ilosc doros¬ lych zwierzat i larw jak w doniczkach nie trak¬ towanych srodkiem.Siennicom który zapobiegal ucieczce (roztoczy. Doniczki umieszczono w szklarni i po dwóch dniach liscie optrys- kano substancja czynna srodka za pomoca pistoletu na¬ tryskowego. Po dziesieciu dniach od obróbki chemicz¬ nej policzono liczbe zyjacych i martwych doroslych zwierzat i law.Przyklad DC. Badanie dzialania na rózne rosliny przy trakitowaniu gleby. W celu wytwomzenia odpo¬ wiednich preparatów zwiazków czynnych mieszano 1 czesc wagowa kazdego zwiazku czynnego z 5 czesciami wagowymi acetonu jaiko (rozpuszczalnika i eteru ben- zyloksypoliglikoJowego jako emulgatora, po czym otrzy¬ many koncenitrat emulsji rozcienczono woda do zada¬ nego stezenia. Nasiona badanych roslin wysilano do normalnej glebyJ po 24 godzinach opryskiwano mgla¬ wicowo preparatami substancji czynnych o (róznych stezeniach. Po trzech tygodniach ustalono stopien uszko¬ dzenia roslin próbnych i oznaczono go Mczbami umow¬ nymi 0—5 o nastepujacym znaczeniu: 0 — brak dzia¬ lania, 1 — nieznaczne uszkodzenia, lub lekkie zaha¬ mowanie wzrostu, 3 — znaczne uszkodzenie lub wy- kielkowalo tylko 50% iroslin, 4 — czesciowe zniszcze¬ nie roslin lulb wykielkowalo tylko 25% roslin, 5 — calkowite obumarcie roslin lub rosliny nie wykielko- waly w ogóle.Przyklad X. Próby zwalczania wegorka. Wymie¬ nione nizej zwiazki rozcienczono woda do uzyskania noetworów o stezeniach 1000 czesci, 100 czesci i 10 czesci na milion i z kazdego stezenia pobrano po 2 ml na szkielko zegarowe o srednicy 5,5 cm. Do tego 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 wprowadzono za pomoca krople zawiesiny nicienia ryzowego (Aphelenchloides besseyi). Szkielko zegarowe umieszczono w pudelku wylozonym na dnie wilgotnym papierem dJa unikniecia odparowania itoztworu chemi¬ kaliów i przykryto wieczkiem. Calosc utrzymano w inkubatorze w temperaturze 28°C w ciagu 24 godzin, nastepnie policzono, stosujac mikroskop stereoskopowy ilosc zywych i martwych nicieni.Przyklad XI. Badanie dTfofealnjfl chwastobójczego przeciwko chwastom w ryzu przy traktowaniu przed wzejsciem. Doswiadczenie prowadzi sie w polu w po¬ jemnikach betonowych.Rozpuszczalnik: 5 czesci wagowych acetonu. Emul¬ gator: 1 czesc wagowa eteru benzyloksyrrfigMikolowego. 1 czesc wagowa substancji czynnej miesza sie z po¬ danymi wyzej ilosciami emulgatora i rozpuszczalnika i otrzymany koncentrat emulsyjny lozdencza sie woda do4 pozadanego stezenia.Pojemnik betonowy o wymiarach: 50 cm dlugosci, 50 cm szerokosci i 30 cm glebokosci wypelnia sie ko¬ lejno nastepujacymi warstwami: 3 cm konglomeratu ka¬ mienia, 3cm piasku i 5 cm gleby ryzowej. Warstwy te prasuje sie i pokrywa 5 cm warstwa ptzesianej gleby ryzowej oraz dalsza warstwa gleby ryzowej zawiera¬ jaca nasiona Eahanochfaa curs-galM, Cyperus rnicmoiria, Monochoria vaginalis, chwastów szerofcoflistnych oraz Eleochairis adcuLaris. Nastepnie w czterech miejscach sadzi sie po 2 sadzonki ryzu (Vao\ Kinmaze) w stadium 2 lisci, po czym calosc pokrywa sie woda.Bezposirednio potem do pojemnika betonowego wpro¬ wadza sie preparat substancji czynnej. Po potraktowa¬ niu chemikaliami obniza sie 6 cm warstwe wody w ciagu 2 dni po 3 cm dziennie i nastepnie ikrzymuje ja na glebokosci 4 cm. Po uplywie 4 tygodni od po¬ dzialania srodkiem okresla sie dzialanie chwastobójcze oraz, fitotoksycznosc wzgledem ryzu wedlug nastepuja¬ cej skali: Dzialanie chwastobójcze w porównaniu z nietrakto- wana próba kontrolna: - 5 — zniszczone wiecej niz 95 % 4 — zniszczone wiecej niz 80% 3 — zniszczone wiecej rmz 50% 2 —. zniszczone,wiecej niz 30% 1 — zniszczone wiecej niz 10% - 0 — zniszczone mniej niz 10% (brak dzialania) Fitotoksycznosc wzgledem ryzu w porównaniu z nie- traktowana próba kontrolna: 5 — zniszczone wiecej niz 90% 4 — zniszczone wiecej niz 50% 3 — zniszczone wiecej niz 30% 2 — zniszczone mniej niz 30% 1 — zniszczone mniej niz 10% 0 — zniszczone mniej niz 0% (brak fitotoksycznosci) Uzyskane wyniki w postaci wartosci srednich zebra¬ ne sa w tablicy 6, w której zastosowano nastepujace oznaczenia: a = Echinochlloa crus galli b = Cyperus microiria c = Monochoda vaginalis d = chwasty saerokolistne e = Eleocharis acicularisTablica 4 Badanie skutecznosci dzialania na rózne rosliny przy traktowaniu gleby Substancja czynna Zwiazek o wzorze 2 Zwiazek o wzorze 3 Zwiazek o wzorze 18 1 N,N-dwumetylodwu- triokarbaminian benzylu (porównawczo) Stezenie substancji czynnej kg/ha 20 10 5 2,5 1,25 20 10 5 2,5 1,25 20 10 5 2,5 1,25 20 10 5 2,5 1,25 Psze¬ nica 5 1-2 0 0 0 5 1-2 0 0 0 4 1-2 0 0 0 3 1-2 0 0 0 Jecz¬ mien 5 2 0 0 0 5 2 0 0 0 4 2 0 0 0 3 2 0 0 1 0 Ryz 5 1-2 0 0 0 5 1-2 0 0 0 5 3 0 0 o 3 3 0 0 0 Bawel¬ na 5 2 0 0 0 5 2 0 0 0 4 2 0 0 0 4 2 0 0 0 Kuku¬ rydza 5 1 2 0 0 1 0 5 2 0 0 0 5 2 0 0 0 3 2 0 0 1 0 Kapu¬ sta 5 2 0 0 0 5 2 0 0 0 5 1-2 0 0 0 5 1-2 0 0 0 Echino- chloa 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 4 3 2 Portu- laca 5 5 5 5 4 5 5 5 5 4 5 5 5 5 3-4 5 5 5 5 3 Cheno- podium 5 5 5 5 4 5 5 5 5 4 5 5 5 5 3-4 5 5 5 5 3 Stell- aria 5 5 5 5 4 5 5 5 5 4 5 5 5 5 4-5 5 5 5 5 3 Ama- rantus 5 5 5 5 4 5 5 5 5 4 5 5 5 5 3-4 5 5 5 [ 5 t 3 Digi- taria 5 5 5 5 4 5 5 5 5 4 5 5 5 5 3-4 5 5 5 5 1 372713 13 Tablica 5 Wyniki badania skutecznosci dzialania na nicienie Aphalsnchloddes besseyi Zwiazek 1 o wzorze Wzór 2 Wzór 3 Wzór 4 Wzór 6 Wzór 8 Wzór 13 Wzór 15 Wzór 17 Wzór 22 Wzór 26 Wzór 30 Wzór 31 Wzór 32 i Dwubromochloro- propan (porównawcze) Octan tiocyjanianu etylu (porównawcze) Smiertelnosc nicienia Ap- helenchloides besseyi po 24 godzinach przy ste¬ zeniu zwiazku czynnego 1000 czesci na milion 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 czesci na milion 100 100 90 90 60 90 100 100 70 100 80 100 100 0 100 10 czesci na milion 30 " 10 0 0 0 0 50 30 0 20 0 40 10 0 100 10 15 20 25 14 Przyklad XII. Dzialanie przeciwko chwastom w ryzu w warunkach pokrycia woda przy dzialaniu po wzejsciu. Doswiadczenie prowadzi sie w polu w po¬ jemnikach betonowych.Rozpuszczalnik: 5 czesci wagowych acetonu, emul¬ gator: 1 czesc wagowa eteru benzyloksypotigttolowego. 1 czesc wagowa substancji czynnej oraz podlane ilosci emulgatora i rozpuszczalnika miesza sie, a otrzymany konoanitrat emulsyjny rozciencza sie woda do pozada¬ nego stezenia.Pojemnik betonowy o wymiarach: 50 cm dlugosci, 50 cm szerokosci i 30 cm glebokosci .wypelnia sie kolejno nastepujacymi warstwami: 3 cm konglomeratu kamienia, 3 cm piasku i 5 cm gleby ryzowej. Warstwy te prasuje sie i pokrywa 5 cm warstwa {przestanej gleby ryzowej oraz dalsza warstwa gieby ryzowej za¬ wierajaca nasiona Ecbinochloa eurs-galli, Cyperus mic- ffioMa, Monochoria vaginaMs, chwastów szeiokoMsitnych oraz Eleochads acaculaiis. Nastepnie w czterech miejs¬ cach sadzi sie po 2 sadzonki ryzu (Var. Kinmaze) w stadium 2 lisci, po czym calosc pokirywa sie woda.Po uplywie 10—15 dni: od sadzenia, gdy Ejchinochloa crusjgalli wzrosnie do stadium 2—3 Mso, wprowadza sie do pojemnika betonowego preparat substancji czyn¬ nej. Bezposrednio po potraktowaniu srodkiem obniza sie 6 cm warstwe wody w ciagu 2 dni po 3 cm dzien¬ nie i nastepnie utrzymuje ja na glebokosci 4 cm. Po uplywie 4 tygodni od potraktowania chemikaliami okre- Tablica 6 Substancja czynna Zwiazek o wzorze 17 Zwiazek o wzorze 32 Zwiazek o wzorze 33 Próba kontrolna Ilosc substancji czynnej w g/lOa 250 125 62,5 250 125 62,5 250 125 62,5 — a 5 4-5 1 5 5 1 5 5 5 0 Dzialanie chwastobójcze b 5 4 2 5 4 2 5 5 5 0 c 4 4 1 4 4 2 5 5 5 0 d 5 4 2 5 4 2 5 5 5 0 e 4 4 1 5 4 1 5 5 5 0 Fitoto¬ ksycznosc wzgledem ryzu 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Tablica 7 Substancja czynna Zwiazek o wzorze 17 Zwiazek wzorze 32 Zwiazek o wzorze 33 Próba kontrolna Ilosc substancji czynnej w g/lOa 250 125 62,5 250 125 62,5 250 125 62,5 - a 3-4 1 2 0 34 2 0 5 5 4 0 Dzialanie chwastobójcze b 2 0 0 2 0 0 5 5 5 0 c 4 3 . 0 4 3 0 5 5 4-5 0 d 4 3 0 4 3 0 5 5 5 0 e 5 4 0 5 4 0 5 5 4 0 Fitoto¬ ksycznosc wzgledem ryzu 0 0 0 i 0 0 0 0 0 0 0H •Bb-a I a 'fi I-a CM §1 61 ii s* II &£ 3 I! § ii £ o .a'[?-cj| 15 5 co •O "O "O V ^ «n n »o i- ioin«o«no ^CS »r »o «n «o «n v- monnin «no«r»o^ ^O O O O es © ©o© es© o o o es © ©© © es ^ o o o o es ©© ©© 72713 16 sla sie dzialami© chwastobójcze i fitotoksycznosc wzgle¬ dem ryzu analogicznie, jak w przykladzie XI.Uzyskane wyniki w postaci wartosci srednich zebrane sa w tablicy 7, w której oznaczenia a—e maja znacze- 5 nie podane w przykladzie XI.Przyklad XIII. Dzialanie chwastobójcze przeciw¬ ko róznym roslinom przy taktowaniu przed wzejsciem.Rozpuszczalnik: 5 czesci wagowych acetonu, emulga- 10 tor: 1 czesc wagowa eteru benzyiloksypoLiglikolowegD^ 1 czesc wagowa substancji czynnej miesza sie z po¬ danymi wyzej ilosciami emulgatora, i lozipuszczalnika i otrzymany ikonicentrat emulsyjny nozciiienciza sie woda do zadaniegio stezenia. 15 Nasilona roslin testowych wysiewa sie do normalnej gleby i po uplywie 24 godzin rozpyla .preparat sub¬ stancji czynnej. Pio uplywie 3 tygodni ocenia sie sto¬ pien uszkodzenia roslin testowych i oznacza cyframi 0—5 o nastepujacym znaczeniu: 0 — brak dzialania 1 — lekkie .uszkodzenia lub opóznienie wzrostu 2 — wyrazne uszkodzenie lub zahamowanie wzrostu 3 — powazne uszkodzenia lub wzeszlo tylko 50% roslin 4 — rosliny po wykielkowaniu czesciowo zniszczone lub wzeszlo tylko 25 % roslin 5 — rosliny calkowicie obumarle lub nie wzeszly w ogóle. 30 Wyniki badan zestawione sa w tablicy 8.Wystepujacy w przykladach XI—XIII jako substancja czynna zwiazek o wzorze 33 otrzymuje sie w sposób nastepujacy: en o O O O CS O O O O ^ oooo CS O O O O ^h OO O O •o V CS io cs^vo o »o cs*^o ^h O O O O •o V CS •O CS VO o »o cs*^o 8 o 3 I o 20 25 35 40 45 50 55 60 65 Roztwór 135 g (1,2 mola) dwumetyioamikiy w 200 ml wody (roztwór 40%) zadaje sie 40 g (1 mol) 25% wodnego roztworu wodorotlenku Sodowego i chlodzi do temperatury 0° do —5°C. W temperaturze tej do¬ daje sie nastepnie mieszajac 60 g (1 mol) tlenosiarczku wegla do mieszaniny reakcyjnej. Po zakonczeniu doda¬ wania tlenosiarczku wegla dodaje sie roztwór 139,6 g (0,8 mola) chlorku 2-metoksy-5-fluorobenzylowego w 150 ml metanolu i miesza dalej w ciagu 2 godzin w temperaturze 0°C do —5°C.Reakcje doprowadza siie do konca przez 5-godzdame intensywne mieszanie w temperaturze 10—25°C. Mie¬ szanine reakcyjna zadaje sie zimna woda, przy czym wydziela produkt w postaci surowych krysztalów. Po przekrystalizowaniu z etanolu otrzymuje sie 187,5 g N,N-dwumetyiotiiolok^ 2^nietoksy-5-fluoro- benzylowego w postaci bezbarwnych krysztalów o tem¬ peraturze topnienia 104—104,5°C. Wydajnosc wynosi 96,4% wartosci teoretycznej. PL PL PL PL PL PL PL