PL228392B1 - 1,2-Dibursztynylodehydroepiandrosteron-sn-glicero-3- fosfocholina oraz sposób otrzymywania 1,2-dibursztynylodehydr oepiandrosteron-sn-glicero-3-fosfocholiny - Google Patents

Description

(12)OPIS PATENTOWY ₍i₉₎PL ₍n)228392 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 414178 (®1) Int.CI.

C07F 9/10 (2006.01) C07J 1/00 (2006.01) C07C 67/08 (2006.01) (22) Data zgłoszenia: 28.09.2015

1,2-Dibursztynylodehydroepiandrosteron-sn-glicero-3-fosfocholina oraz sposób otrzymywania 1,2-dibursztynylodehydroepiandrosteron-sn-glicero-3-fosfocholiny (73) Uprawniony z patentu:

UNIWERSYTET PRZYRODNICZY WE WROCŁAWIU, Wrocław, PL (43) Zgłoszenie ogłoszono:

10.04.2017 BUP 08/17 (45) O udzieleniu patentu ogłoszono:

30.03.2018 WUP 03/18 (72) Twórca(y) wynalazku:

MAREK KŁOBUCKI, Siechnice, PL ALEKSANDRA GRUDNIEWSKA, Wrocław, PL CZESŁAW WAWRZEŃCZYK, Wrocław, PL (74) Pełnomocnik:

rzecz, pat. Anna Olszewska

CM σ>

co co

CM

CM

Ω.

PL 228 392 B1

Opis wynalazku

Przedmiotem wynalazku jest diacylo-sn-glicero-3-fosfocholina wzorze 1 przedstawionym na rysunku oraz sposób jej otrzymywania.

Pochodna fosfatydylocholiny według wynalazku może znaleźć zastosowanie jako prolek w leczeniu chorób neurodegeneracyjnych, a także w przemyśle kosmetycznym, jako składnik kremów czy maści.

Fosfolipidy są głównym składnikiem tworzącym błony biologiczne organizmów zwierzęcych oraz roślinnych. Zbudowane są z rozpuszczalnej w wodzie części polarnej - hydrofilowej oraz części niepolarnej - hydrofobowej. W organizmach, oprócz składnika błon, pełnią istotną rolę w transporcie wewnątrzkomórkowym. Dzięki swojej budowie oraz łatwości w przenikaniu przez błony komórkowe, mogą spełniać rolę doskonałego nośnika związków biologicznie aktywnych do wnętrza komórek [Jing L. inni, Asian Journal of Pharmaceutical Sciences, 2015, 10, s. 81-98].

Dehydroepiandrosteron jest związkiem steroidowym produkowanym u ssaków przez korę nadnerczy. Związek ten wykorzystywany jest przez ludzki organizm jako prekursor do syntezy hormonów androgennych oraz estrogennych [A. M. Traish i inni, Journal of Sexual Medicine, 2011, 8, s. 29602982]. DHEA oraz jego metabolity osiągają największe stężenie w mózgu, gdzie mogą być syntezowane de novo w komórkach glejowych.

Szerokie spektrum aktywności dehydroepiandrosteronu czyni ten związek bardzo atrakcyjnym, szczególnie dla przemysłu farmaceutycznego lub kosmetycznego. Dzięki badaniom biologicznym potwierdzono jego właściwości antynowotworowe [M. D. Johnson i inni, Ageing Research Reviews, 2002, 1, s. 34-35] czy neuroprotekcyjne [E. Friess i inni, European Journal of Clinical Investigation, 2000, 30, s. 46-50].

Monobursztynian dehydroepiandrosteronu jest monoestrem nietoksycznego kwasu bursztynowego oraz aktywnego steroidu - dehydroepiandrosteronu. Otrzymuje się go przez estryfikację dehydroepiandrosteronu bezwodnikiem kwasu bursztynowego w obecności 4-(WW-dimetyloamino)pirydyny. Reakcję przeprowadza się w temperaturze 60°C stosując jako rozpuszczalnik bezwodną pirydynę.

Nie jest znana fosfatydylocholina zawierająca cząsteczkę DHEA w pozycji sn-1 i sn-2 fosfatydylocholiny. Dotychczas opisano w literaturze analogi 1,2-diacylo-sn-glicero-3-fosfo-DHEA [D. Smuga i inni, Steroids, 2010, 75, s. 1146-1152].

Celem wynalazku było opracowanie metody otrzymywania nowego produktu - fosfolipidowej pochodnej zawierającej cząsteczkę DHEA w pozycji sn-1 i sn-2 fosfatydylocholiny, która pełni w tym wypadku rolę nośnika aktywnego biologicznie DHEA, ułatwiając jego wnikanie do komórek żywych.

Istotą wynalazku jest 1,2-dibursztynylodehydroepiandrosteron-sn-glicero-3-fosfocholina.

Istotą sposobu według wynalazku jest to, że do osuszonego monobursztynianu dehydroepiandrosteronu, soli kadmowej sn-glicero-3-fosfocholiny i 4-(WW-dimetyloamino)pirydyny rozpuszczonych w bezwodnym chlorku metylenu albo chloroformie, dodaje się równomolową ilość WW'-dicykloheksylokarbodiimidu w stosunku do monobursztynianu dehydroepiandrosteronu. WW'-Dicykloheksylokarbodiimid rozpuszczony jest w jednym z wyżej wymienionych rozpuszczalników, po czym całość miesza się przez co najmniej 48 godzin i wydziela otrzymaną diacylo-sn-glicero-3-fosfocholinę.

Opis wynalazku przedstawiony jest szerzej w przykładzie wykonania.

P r z y k ł a d: Monobursztynian dehydroepiandrosteronu został otrzymany metodą opisaną w literaturze (Jao S. i inni, Bioorganic and Medicinal Chemistry, 2006, 14, 304-318).

Przed kolejnym etapem syntezy, związek ten został poddany liofilizacji.

Do mieszaniny monobursztynianu dehydroepiandrosteronu (0,31 g, 0,8 mmol), soli kadmowej sn-glicero-3-fosfocholiny (0,05 g, 0,19 mmol) oraz 4-(WW-dimetyloamino)pirydyny (0,023 g, 0,19 mmol) rozpuszczonej w 5 cm³ bezwodnego chlorku metylenu albo chloroformu dodaje się WW'-dicykloheksylokarbodiimidu (0,165 g, 0,8 mmol) rozpuszczonego w 3 cm³ tego samego rozpuszczalnika. Całość intensywnie miesza się przez 48 godzin w atmosferze N2 w temperaturze pokojowej. Po tym czasie powstały osad odsącza się, a do roztworu dodaje się żywicę jonowymienną DOWEX 50W X8 (H+) i intensywnie miesza się przez 30 minut. Następnie żywicę odsącza się pod zmniejszonym ciśnieniem na lejku Shotta, a produkt oczyszcza za pomocą chromatografii na żelu krzemionkowym stosując eluent CHCI3:CH3OH:H2O 65:25:4 (v/v/v). Otrzymuje się 0,102 g 1,2-dibursztynylodehydroepiandrosteron-sn-glicero-3-fosfocholiny (wzór 1) z wydajnością 52%. TLC Rf: 0,64 (CHCb:CH3OH:H2O 65:25:4 v/v/v). Dane spektroskopowe otrzymanego związku są następujące:

PL 228 392 B1 ¹H NMR (600 MHz, CDCIsODsOD, 2:1, v/v) δ: 0,87 (s, 6H, 2 x CHs-18), 0,98-1,01 (m, 2H, 2 x H-9), 1,03 (s, 6H, 2 x CHs-19), 1,11 (td, J = 13,6, 3,5 Hz, 2H, 2 x jeden z CH2-1), 1,25-1,30 (m, 4H, 2 x H-14, 2 x jeden z CH2-12), 1,43-1,67 (m, 12H, 2 x H-8, 2 x CH2-11,2 x jeden z CH2-2, 2 x jeden z CH2-7 i 2 x jeden z CH2-15), 1,78-1,89 (m, 6H, 2 x jeden z CH2-1,2 x jeden z CH2-2 i 2 x jeden z CH2-12), 1,901,98 (m, 2H, 2 x jeden z CH2-15), 2,03-2,12 (m, 4H, 2 x jeden z CH2-7 i 2 x jeden z CH2-16), 2,31 (d, J = 8,1 Hz, 4H, 2 x CH2-4), 2,44 (dd, J = 19,4, 8,8 Hz, 2H, 2 x jeden z CH2-16), 2,55-2,64 (m, 8H, 2 x -C(O)O-CH2-CH2-O(O)C- linker), 3,21 (s, 9H, N(CH3)3), 3,59-3,64 (m, 2H, CH2-P), 3,99 (t, J = 6,1 Hz, 2H, CH2-3'), 4,20 (dd, J = 12,0, 6,7 Hz, 1H, jeden z CH2-I’), 4,22-4,26 (m, 2H, CH2-a), 4,36-4,39 (m, 1H, jeden z CH2-I’), 4,51 -4,59 (m, 2H, 2 x H-3), 5,18-5,23 (m, 1H, H-2'), 5,38 (d, J = 5,1 Hz, 2H, 2 x H-6).

¹³C NMR (150 MHz, CDCI3OD3OD, 2:1, v/v) δ: 13,36 (2 x C-18), 19,15 (2 x C-19), 20,25 (2 x C-11), 21,77 (2 x C-15), 27,57 (2 x C-2), 30,69 (2 x C-7), 31,29 i 31,40 (2 x C-8 i C-12), 35,80 (2 x C-16), 36,67 (2 x C-10), 36,84 (2 x C-1), 37,93 (d, 2 x C-4), 47,65 (2 x C-13), 50,11 (2 x C-9), 51,67 (2 x C-14), 54,05 (-N(CH3)3), 59,13 (d, C-a), 62,71 (C-1'), 63,54 (d, C-3'), 66,37 (C-β), 70,78 (d, C-2'), 74,31 (2 x C-3), 121,93 (2 x C-6), 139,73 (2 x C-5), 171,94, 171,97, 172,04 i 172,35 (2 x -C(O)O- linker), 222,58 (d, 2 x C-17).

³¹P NMR (243 MHz, CDCI3OD3OD, 2:1, v/v) δ: -5,18.

Claims (2)

31P NMR (243 MHz, CDCI3OD3OD, 2:1, v/v) δ: -5,18. Zastrzeżenia patentowe

1. 1,2-Dibursztynylodehydroepiandrosteron-sn-glicero-3-fosfocholina, o wzorze 1 przedstawionym na rysunku.

2. Sposób otrzymywania nowej 1,2-dibursztynylodehydroepiandrosteron-sn-glicero-3-fosfocholiny, znamienny tym, że do osuszonego monobursztynianu dehydroepiandrosteronu, soli kadmowej sn-glicero-3-fosfocholiny i 4-(N,N-dimetyloamino)pirydyny rozpuszczonych w bezwodnym chlorku metylenu albo chloroformie dodaje się równomolową ilość N,N'-dicykloheksylokarbodiimidu, w stosunku do monobursztynianu dehydroepiandrosteronu, przy czym N,N'-dicykloheksylokarbodiimid rozpuszczony jest w jednym z wyżej wymienionych rozpuszczalników, po czym całość miesza się przez co najmniej 48 godzin, a produkt, którym jest 1,2-dibursztynylodehydroepiandrosteron-sn-glicero-3-fosfocholina o wzorze 1, oczyszcza się za pomocą chromatografii kolumnowej.