PL192871B1 - Zespół klamki - Google Patents

Abstract

1. Zespól klamki okna wzglednie drzwi, wyposa- zony przynajmniej w jedna klamke, której obsada jest osadzona obrotowo, bez mozliwosci osiowego przesuniecia, w obudowie zespolu przymocowanej do plaskiej powierzchni plyty drzwi wzglednie ramy okna, przy czym klamka ta jest polaczona za po- srednictwem kwadratowego wzglednie wieloboczne- go trzpienia z mechanizmem zamka, znamienny tym, ze jest wyposazony w czlon sprzegajacy (K), laczacy klamke (10) z kwadratowym trzpieniem (30) i wyposazony w dwa zabieraki (15, 35), a mianowicie zewnetrzny zabierak (15), polaczony nieruchomo z klamka (10), oraz w wewnetrzny zabierak (35), polaczony nieruchomo z trzpieniem wielobocznym (30), przy czym obydwa zabieraki (15 i 35) sa osadzone obrotowo, z niewielkim luzem katowym (B) wzgle- dem siebie, w cylindrycznym zaglebieniu (24) obu- dowy (20) zespolu klamki, zas miedzy nimi jest osa- dzony przynajmniej jeden element sprzegajacy (36, 40), blokujacy przenoszenie ruchu z kwadratowego trzpienia (30) na klamke (10). PL PL PL PL

Description

Opis wynalazku

Przedmiotem wynalazku jest zespół klamki okna względnie drzwi, wyposażony przynajmniej w jedną klamkę, której obsada jest osadzona obrotowo, bez możliwości osiowego przesunięcia, w obudowie zespołu przymocowanej do płaskiej powierzchni płyty drzwi względnie ramy okna, przy czym klamka ta jest połączona za pośrednictwem kwadratowego względnie wielobocznego trzpienia z mechanizmem zamka.

Znane zespoły klamki do otwierania i zamykania okien i drzwi mają zwykle postać poprzecznego uchwytu, osadzonego obrotowo w obudowie zespołu, przymocowanej do ramy okna względnie płyty drzwi i połączonej za pomocą wielobocznego, zwykle kwadratowego trzpienia z mechanizmem zamka, okna względnie drzwi.

Aby uniemożliwić uruchomienie zamka okna względnie drzwi przez osobę nieuprawnioną, zwłaszcza przez dzieci, jak również w celu uniemożliwienia włamania, stosuje się różnego rodzaju zabezpieczenia.

Z niemieckiego opisu patentowego nr DE 29518723 znany jest zespół klamki wyposażony w suwak, umieszczony na zewnętrznej powierzchni obudowy klamki. Po przesunięciu suwaka możliwe jest oddziaływanie z siłą osiową na sprężysty uchwyt i połączenie go z tuleją oporową kwadratowego trzpienia, który dopiero po zatrzaśnięciu uchwytu może zostać obrócony.

W innych znanych rozwiązaniach konstrukcyjnych zespołu klamki uchwyt może zostać zablokowany w wyróżnionych położeniach, na przykład po obróceniu go o 50°. Zwolnienie zablokowanego uchwytu i jego obrót jest możliwy dopiero po uprzednim odbezpieczeniu go za pomocą odpowiedniego elementu zabezpieczającego. Jednakże w przypadku, gdy uchwyt nie znajduje się w tym wybranym położeniu, jego zablokowanie nie jest możliwe. Niedogodnością tego znanego rozwiązania konstrukcyjnego zespołu klamki jest również możliwość obrócenia uchwytu pod działaniem siły zewnętrznej, co stanowi niestety częstą metodę działania włamywaczy.

Znane są również zespołu klamki wyposażone w przekładnię zamieniającą jej ruch obrotowy w postępowy ruch listwy zębatej, jednakże blokada tego rodzaju mechanizmów może zostać łatwo zlikwidowana przez przewiercenie z zewnątrz kształtownika ramy okna oraz przesunięcie listwy zębatej za pomocą odpowiedniego narzędzia wsuniętego w wywiercony otwór. Okno można również otworzyć po przewierceniu z zewnątrz kształtownika ramy okna w miejscu osadzenia kwadratowego trzpienia i przymocowaniu do niego odpowiedniego narzędzia, umożliwiającego odblokowanie i obrócenie trzpienia zespołu klamki.

W stanie techniki znane są również rozwiązania konstrukcyjne uchwytów wyposażonych na przykład w osobne zamki, które po zabezpieczeniu nie mogą zostać odblokowane. Jednakże użytkownik takiego uchwytu musi zawsze pamiętać o konieczności zabezpieczenia zespołu klamki przez zamknięcie zamka za pomocą klucza niedostępnego dla osób trzecich. Utrudnienie to powoduje, że użytkownicy pozostawiają niekiedy uchwyty niezabezpieczone.

Ponadto uchwyty do okien podlegają, ze względu na dysponowaną przestrzeń, określonym ograniczeniom konstrukcyjnym, utrudniającym stosowanie omówionych zabezpieczeń.

Celem wynalazku jest opracowanie konstrukcji takiego zespołu klamki, który wyeliminuje wymienione niedogodności znanych dotychczas rozwiązań i umożliwi łatwe uruchamianie mechanizmu zabezpieczającego od wewnątrz pomieszczenia, a równocześnie uniemożliwi albo znacząco utrudni próbę uruchomienia mechanizmu zamka drzwi względnie okna od zewnątrz. Ponadto zespół klamki winien charakteryzować się prostą konstrukcją, niewielkim kosztem wytwarzania oraz łatwością montażu, a także zastosowaniem kształtu uchwytu do możliwości poruszania klamką w różnych kierunkach.

Cel ten zrealizowano w zespole klamki według wynalazku, który charakteryzuje się tym, że jest wyposażony w człon sprzęgający, łączący klamkę z kwadratowym trzpieniem i wyposażony w dwa zabieraki, a mianowicie zewnętrzny zabierak, połączony nieruchomo z klamką, oraz w wewnętrzny zabierak, połączony nieruchomo z trzpieniem wielobocznym, przy czym obydwa zabieraki są osadzone obrotowo, z niewielkim luzem kątowym względem siebie, w cylindrycznym zagłębieniu obudowy zespołu klamki, zaś między nimi jest osadzony przynajmniej jeden element sprzęgający, blokujący przenoszenie ruchu z kwadratowego trzpienia na klamkę.

PL 192 871 B1

Zewnętrzny zabierak korzystnie otacza współosiowo przynajmniej część wewnętrznego zabieraka, przy czym obydwa zabieraki są osadzone obrotowo wokół osi obrotu klamki.

Zabierak wewnętrzny jest korzystnie zaopatrzony w trapezowy występ, zaś zabierak zewnętrzny ma postać pierścienia z trapezowym wycięciem i jest zaopatrzony w element sprzęgający w postaci płaskiej sprężyny kołowej z zagiętymi końcami, o średnicy równej średnicy wewnętrznej powierzchni cylindrycznego zagłębienia i zaopatrzonej w zagięte końce, stykające się z czołowymi powierzchniami przylegania występu wewnętrznego zabieraka, przy czym czołowe powierzchnie zewnętrznego zabieraka tworzą z tymi czołowymi powierzchniami luz kątowy.

Zarówno powierzchnia obwodowa występu wewnętrznego zabieraka, jak i zewnętrzna powierzchnia płaskiej, kołowej sprężyny korzystnie przylegają do wewnętrznej powierzchni cylindrycznego zagłębienia obudowy zespołu klamki.

Zespół według wynalazku jest korzystnie wyposażony w dwuczęściowy zabierak zewnętrzny, przy czym każda z obydwu części tego zabieraka składa się z części środkowej, zaopatrzonej w środku w trapezowy występ oraz w obustronne skrzydełka, zakończone powierzchniami czołowymi, zaś wewnętrzny zabierak jest zaopatrzony w obustronne trapezowe zagłębienia, w które wchodzą występy zabieraka zewnętrznego, tworząc między powierzchniami bocznymi tych występów i zagłębień luz kątowy, a ponadto zabierak wewnętrzny jest zaopatrzony w obustronne powierzchnie klinowe, tworzące z odpowiednią częścią wewnętrznej powierzchni cylindrycznego zagłębienia klinowe przestrzenie, w których umieszczony jest człon sprzęgający.

Człon sprzęgający zespołu według wynalazku stanowią dwa elementy sprzęgające, korzystnie w postaci kulek, oraz umieszczona między nimi sprężyna rozpierająca te elementy sprzęgające.

Wewnętrzna powierzchnia cylindrycznego zagłębienia obudowy jest korzystnie zaopatrzona w żebra, stanowiące ograniczniki ruchu elementów sprzęgających.

Elementy zespołu według wynalazku mają korzystnie postać wałeczków względnie baryłek.

Człon sprzęgający zespołu według wynalazku składa się korzystnie z dwóch par elementów sprzęgających, z rozpierającymi je sprężynami, umieszczonych w klinowych przestrzeniach po obydwu stronach powierzchni klinowych wewnętrznego zabieraka.

Zespół według wynalazku jest korzystnie wyposażony w oddzielny pierścień blokujący z cylindrycznym zagłębieniem, zaopatrzonym w obwodową wewnętrzną powierzchnię oraz w zewnętrzne półkoliste występy, natomiast jego obudowa jest zaopatrzona w cylindryczne zagłębienie z półkolistymi wnękami, w które wchodzą półkoliste występy pierścienia blokującego.

Zabierak wewnętrzny zespołu według wynalazku jest korzystnie zaopatrzony w cztery symetrycznie rozmieszczone trapezowe występy oraz w znajdujące się między nimi cztery powierzchnie klinowe, w które wchodzą klinowe występy wystające z zewnętrznej czołowej powierzchni kołnierza zabieraka zewnętrznego.

Na każdej z czterech powierzchni klinowych wewnętrznego zabieraka jest korzystnie osadzona para elementów sprzęgających, rozpieranych sprężynami.

Obudowa zespołu według wynalazku jest korzystnie zaopatrzona w płytkę pokrywającą, zamykającą znajdujący się w niej mechanizm blokujący.

Wewnętrzna powierzchnia cylindrycznego zagłębienia w obudowie względnie w pierścieniu blokującym jest korzystnie zaopatrzona w zagłębienia ryglujące, w kształcie stanowiącym odwzorowanie negatywowe kształtu elementów sprzęgających i rozmieszczone na obwodzie tej powierzchni, przy czym w położeniu neutralnym zewnętrznego zabieraka wchodziła w nie wszystkie elementy sprzęgające.

Zabierak wewnętrzny zespołu według wynalazku jest korzystnie zaopatrzony w nieprzelotowe otwory i w osadzone w nich sprężyny, dociskające elementy sprzęgające w kierunku promieniowym do wewnętrznej powierzchni cylindrycznego zagłębienia obudowy względnie pierścienia blokującego.

Wewnętrzna powierzchnia cylindrycznego zagłębienia obudowy względnie pierścienia blokującego jest korzystnie zaopatrzona w kuliste zagłębienia zatrzaskowe, zaś jego zewnętrzny zabierak jest zaopatrzony w osadzone w nim kulki zatrzaskowe, promieniowo rozpierane i wchodzące w te kuliste zagłębienia zatrzaskowe.

Zewnętrzny zabierak zespołu według wynalazku jest korzystnie zaopatrzony przynajmniej w dwie, symetrycznie rozmieszczone kulki zatrzaskowe, zaś jego wewnętrzna powierzchnia cylindrycznego zagłębienia jest wyposażona przynajmniej w cztery kuliste zagłębienia zatrzaskowe.

PL 192 871B1

Zewnętrzny zabierak jest korzystnie zaopatrzony w przelotowy otwór, w którym jest osadzona sprężyna, rozpierająca parę kulek zatrzaskowych osadzonych na obrzeżu tego otworu, przy czym średnica kulek zatrzaskowych oraz odpowiadających im kulistych zagłębień na powierzchni wewnętrznej cylindrycznego zagłębienia jest większa od średnicy elementów sprzęgających.

Siła oddziaływania sprężyny rozpierającej kulki zatrzaskowe jest większa od siły oddziaływania sprężyn rozpierających elementy sprzęgające.

Odmiana zespołu klamki według wynalazku zastępująca części członu sprzęgającego o ruchu obrotowym przez analogicznie funkcjonujące części poruszające się ruchem postępowym prostoliniowym charakteryzuje się tym, że jego człon sprzęgający składa się z zabieraka zewnętrznego, mającego postać suwaka osadzonego przesuwnie w prowadnicach spełniających rolę wewnętrznej powierzchni prowadzącej i stanowiących umieszczoną w zagłębieniu kształtownika ramy okna obudowę.

W suwaku stanowiącym zewnętrzny zabierak znajduje się trapezowe zagłębienie, w którym jest umieszczony wewnętrzny zabierak, mający postać prostopadłościennej płytki połączonej z trzpieniem i zaopatrzonej w zagłębienie, w którym jest osadzony element sprzęgający, mający korzystnie postać kulki, która w położeniu neutralnym suwaka stanowiącego zewnętrzny zabierak jest osadzona w kulistym zagłębieniu ryglującym wewnętrznej powierzchni w prowadnicy obudowy.

Czołowa powierzchnia płytki stanowiącej zabierak wewnętrzny, w położeniu neutralnym suwaka stanowiącego zabierak zewnętrzny, jest w położeniu neutralnym tego zabieraka oddalona o wartość luzu od powierzchni przylegania zagłębienia tego zabieraka.

Suwak stanowiący zabierak zewnętrzny jest korzystnie wyposażony w kulkę zatrzaskową, osadzoną na obrzeżu poprzecznego otworu w tym zabieraku, oraz w osadzoną w tym otworze sprężynę, dociskającą tę kulkę zatrzaskową do kulistego zagłębienia, znajdującego się na wewnętrznej powierzchni prowadnicy obudowy, przy czym w położeniu neutralnym zabieraka zewnętrznego kulka zatrzaskowa znajduje się wewnątrz tego zagłębienia zatrzaskowego.

Zespół klamki według wynalazku jest uwidoczniony w przykładowych rozwiązaniach konstrukcyjnych na rysunku, na którym: fig. 1 - przedstawia zespół klamki wraz z mechanizmem blokującym, w widoku od strony ramy okna względnie płyty drzwi; fig. 2 - odmianę zespołu klamki z mechanizmem blokującym wyposażonym w dwuczęściowy zewnętrzny zabierak, w widoku od strony ramy okna względnie płyty drzwi; fig. 3 - inną odmianę zespołu klamki, wyposażoną również w dwuczęściowy zewnętrzny zabierak, w widoku od strony ramy okna względnie płyty drzwi; fig. 4 - zespół klamki w rozwiązaniu podobnym do fig. 3, w widoku perspektywicznym, z częściowym wykrojem; fig. 5a i 5b - zespół klamki według wynalazku z rozsuniętymi częściami, w widoku perspektywicznym; fig. 6a, 6b i 6c - zespół klamki wraz z mechanizmem blokującym, w trzech różnych położeniach, w widoku od strony ramy okna względnie płyty drzwi; fig. 7a, 7b i 7c - zespół klamki wyposażony w odmianę mechanizmu blokującego, w trzech różnych położeniach, w widoku od strony ramy okna względnie płyty drzwi; fig. 8 - cylindryczne zagłębienie obudowy zespołu klamki w miejscu osadzenia w niej mechanizmu blokującego, w widoku z przodu; fig. 9 - rozwinięcie wewnętrznej powierzchni cylindrycznego zagłębienia według fig. 8; fig. 10a i 10b - zespół klamki wyposażony w odmianę mechanizmu blokującego według fig. 7a, 7b i 7c, z rozsuniętymi częściami, w widoku perspektywicznym, a fig. 11 a, 11b i 11c - zespół klamki, w którym części członu sprzęgającego poruszają się ruchem postępowym prostoliniowym -w trzech różnych położeniach roboczych, w widoku z przodu.

Obudowa 20 zespołu klamki według wynalazku, wraz z mechanizmem blokującym, jest zaopatrzona w sworznie prowadzące 23, przylegające do powierzchni ramy okna względnie płyty drzwi. W środku obudowy 20 znajduje się kwadratowy albo wieloboczny trzpień 30, obracający się wokół osi nieuwidocznionej na fig. 1 klamki 10 (patrz fig. 4 i 5a), połączonej z zewnętrznym zabierakiem 15. Z kwadratowym trzpieniem 30 jest połączony wewnętrzny zabierak 35, znajdujący się wewnątrz zewnętrznego zabieraka 15, przy czym obydwa zabieraki: zewnętrzny 15 i wewnętrzny 35 stanowią podstawowe części członu sprzęgającego K, przenoszącego moment obrotowy z klamki na kwadratowy trzpień 30, lecz uniemożliwiającego przenoszenie momentu obrotowego z kwadratowego trzpienia 30 na klamkę 10.

Wewnętrzny zabierak 35, połączony z kwadratowym trzpieniem 30, jest zaopatrzony w występ 33, którego obwodowa powierzchnia ślizga się po wewnętrznej powierzchni 44 cylindrycznego zagłębienia 24 obudowy 20, zaś czołowe powierzchnie 37 stanowią oparcie dla zagiętych końców 42 kołowej, płaskiej sprężyny 40. Kołowa, płaska sprężyna 40, przylegająca do wewnętrznej powierzchni 44 cylindrycznego zagłębienia 24 obudowy 20, otacza zewnętrzny pierścieniowy zabierak 15 połączony

PL 192 871 B1 z klamką 10 i jest zaopatrzona w zagięte końce 42, którymi opiera się o promieniowe powierzchnie 37 występu 33, wewnętrznego zabieraka 35.

W położeniu neutralnym przedstawionym na fig. 1, zagięte końce 42 sprężyny 40 znajdują się między powierzchnią przylegania 17 zewnętrznego zabieraka 15 i promieniowymi powierzchniami przylegania 37 trapezowego występu 33 wewnętrznego zabieraka 35, połączonego z kwadratowym trzpieniem 30, pozostawiając między powierzchniami przylegania 17, 37 i zagiętymi końcami 42 sprężyny 40 niewielki luz kątowy B.

Po obrocie klamki i połączonego z nią zewnętrznego zabieraka 15, jego powierzchnia przylegania 17 naciskając na zagięty koniec 42 sprężyny 40 powoduje niewielkie zmniejszenie średnicy sprężyny 40, umożliwiając jej swobodny obrót wokół wewnętrznej powierzchni 44 cylindrycznego zagłębienia 24 obudowy 20. W trakcie dalszego obrotu zewnętrznego zabieraka 15 klamki 10, zagięty koniec 42 sprężyny 40 wywiera siłę parcia na powierzchnię przylegania 37 występu 33 wewnętrznego zabieraka 35, powodując jego obrót oraz równoczesny obrót połączonego z nim kwadratowego trzpienia 30. Sprężyna 40, która pełni funkcję elementu sprzęgającego, łączącego ze sobą zewnętrzny zabierak 15 klamki 10 i wewnętrzny zabierak 35 trzpienia 30, przenosi działający na klamkę moment obrotowy na kwadratowy trzpień 30.

W chwili, gdy moment obrotowy działa nie na klamkę 10, lecz na kwadratowy trzpień 30, na przykład w celu włamania i obrócenia tego trzpienia 30 od zewnątrz - powierzchnia przylegania 37 występu 33 wewnętrznego zabieraka 35 naciska na zagięty koniec 42 sprężyny 40, powiększając nieco jej średnicę. Wskutek tego sprężyna 40, dociskana do wewnętrznej powierzchni 44 cylindrycznego zagłębienia 24, zakleszcza się, uniemożliwiając dalszy obrót C.

Zewnętrzny zabierak 15 klamki 10, sprężyna 40 i wewnętrzny zabierak 35 kwadratowego trzpienia 30 są symetryczne względem osi podłużnej L obudowy 20, zapewniając funkcjonalną niezależność ruchu tych części od kierunku obrotu. Dzięki zastosowaniu kątowego luzu B między wewnętrznym zabierakiem 35 i zewnętrznym zabierakiem 15, który to luz jest zależny od wzajemnej odległości powierzchni przylegania 17 i 37 oraz od grubości zagiętego końca 42 sprężyny 40, istnieje możliwość obrotu jednego zabieraka (15 lub 35) bez powodowania drugiego zabieraka (35 lub 15) w zakresie tego luzu kątowego B. Jednakże obrót ten, oddziałując na zwiększenie średnicy elementu sprzęgającego, jakim jest sprężyna 40, powoduje jej zakleszczenie się siłą tarcia, wskutek czego dalszy obrót obydwu zabieraków w tym kierunku nie jest dalej możliwy.

Figura 2 przedstawia odmianę rozwiązania konstrukcyjnego zespołu klamki wyposażonego w samozakleszczający się mechanizm blokujący, wyposażony w wewnętrzny zabierak 35 połączony z kwadratowym trzpieniem 30 oraz w osadzony obrotowo wokół osi D obrotu klamki 10 dwuczęściowy zabierak zewnętrzny 15, przy czym między powierzchnią zewnętrzną zewnętrznego zabieraka 15 i powierzchnią wewnętrzną wewnętrznego zabieraka 35 umieszczone są dwie pary elementów sprzęgających 36, stanowiących korzystnie kulki, odpychane od siebie wzajemnie za pomocą sprężyn 38.

Każda z obydwu części dwuczęściowego zewnętrznego zabieraka 15 składa się z części środkowej 50, zaopatrzonej w skierowany do środka trapezowy występ 51, oraz z dwóch łukowych skrzydełek 52, zakończonych powierzchniami czołowymi 19, o które opierają się elementy sprzęgające 36. Występ 51, zewnętrznego zabieraka 15 wchodzi w zagłębienie 56 wewnętrznego zabieraka 35, zaś jego powierzchnie boczne 37 przylegają do powierzchni przylegania 17 tych zagłębień 56.

W przedstawionym na fig. 2 położeniu neutralnym mechanizmu blokującego, powierzchnie przylegania 17i 37 są względem siebie oddalone o luz kątowy B.

Wewnętrzna powierzchnia 44 cylindrycznego zagłębienia 24 obudowy 20 jest ponadto zaopatrzona, w miejscu osadzenia sprężyn 38 rozpierających elementy sprzęgające 36, w żebra 46, rozmieszczone symetrycznie między czołowymi powierzchniami 19 skrzydełek 52 obydwu części zewnętrznego zabieraka 15, które stanowią gniazda dla sprężyn 38, oddzielając je od wewnętrznej powierzchni 44 cylindrycznego zagłębienia 24.

Wewnętrzny zabierak 35, połączony z kwadratowym trzpieniem 30 (fig. 2), jest zaopatrzony, w miejscu osadzenia elementów sprzęgających 36, w klinową powierzchnię 39, przy czym między tą powierzchnią klinową 39 a powierzchnią wewnętrzną 44 cylindrycznego zagłębienia 24 obudowy 20 utworzona jest klinowa przestrzeń 55, ograniczona z obydwu stron powierzchniami czołowymi 19 skrzydełek 52 obydwu części zewnętrznego zabieraka 15, w której to klinowej przestrzeni 55, rozszerzającej się w kierunku środka sprężyny 38, są osadzone elementy sprzęgające 36. Działanie sprężyny 38 powoduje przy tym wciskanie każdego z elementów sprzęgających 36 do zwężającej się klinowej przestrzeni 55.

PL 192 871B1

Obrót klamki 10i równocześnie połączonego z nią zewnętrznego zabieraka 15 jest możliwy dopóty, dopóki istnieje luz między powierzchniami przylegania 17 i 37 obydwu zabieraków: zewnętrznego 15 i wewnętrznego 35. Początkowo obrót ten nie jest przenoszony z zewnętrznego zabieraka 15 na wewnętrzny zabierak 35, bowiem powierzchnia czołowa 19 skrzydełka 52 naciska, przezwyciężając siłę sprężyny 38, na stykający się z nią element sprzęgający 36, wyciskając go ze zwężonej części klinowej przestrzeni 55 do jej rozszerzonej, środkowej części, aż do zetknięcia się powierzchni przylegania 17 i 37 obydwu zabieraków 15 i 35. Wskutek tego dalszy obrót zewnętrznego zabieraka 15 klamki 10 powoduje równoczesny obrót wewnętrznego zabieraka 35 kwadratowego trzpienia 30, umożliwiając swobodny obrót klamki 10, który przenoszony jest na kwadratowy trzpień 30.

Natomiast w przypadku próby obrotu kwadratowego trzpienia 30 i połączonego z nim wewnętrznego zabieraka 35 następuje, już w pierwszej fazie tego obrotu, dociśnięcie elementu sprzęgającego 36 przez powierzchnię klinową 39 zabieraka 35 do wewnętrznej powierzchni 44 cylindrycznego zagłębienia 24, a w wyniku działania sprężyny 38 - wciśnięcie tego elementu sprzęgającego 36 w zwężającą się przestrzeń klinową 55 i zakleszczenie go w tej przestrzeni, a tym samym zablokowanie dalszego ruchu obrotowego, który nie przenosi się na zabierak zewnętrzny 15, uniemożliwiając obrót klamki 10. Wynika stąd, że próba dokonania bezpośredniego względnie pośredniego obrotu kwadratowego trzpienia 30 powoduje, po zlikwidowaniu kątowego luzu B, naciśnięcie elementu sprzęgającego 36 w klinowej przestrzeni 55 między klinową powierzchnią 39 wewnętrznego zabieraka 35 i wewnętrzną powierzchnią 44 cylindrycznego zagłębienia 24 obudowy 20, a tym samym natychmiastowe zablokowanie dalszego obrotu tego trzpienia 30. W celu właściwego funkcjonowania mechanizmu blokującego i stanowiącego jego część członu sprzęgającego K, wewnętrzna powierzchnia 44 cylindrycznego zagłębienia 24 winna być korzystnie wykonana z materiału miękkiego, podatnego na nacisk, natomiast materiał, z którego wykonany jest wewnętrzny zabierak 35 i element sprzęgający 36 winny być wykonane z materiału twardego, umożliwiającego swobodne toczenie się elementu sprzęgającego 36 w czasie obrotu wewnętrznego zabieraka 35, a następnie wystarczająco głębokie wciśnięcie go w wewnętrzną powierzchnię 44 cylindrycznego zagłębienia 24, dopuszczające działanie na kwadratowy trzpień 30 znacząco dużym momentem obrotowym.

Figura 3 przedstawia inną odmianę rozwiązania konstrukcyjnego mechanizmu blokującego zespołu klamki według wynalazku, która różni się od rozwiązania według fig. 2 tym, że jest wyposażona tylko w jedną parę elementów sprzęgających 36, rozpieranych sprężyną 38, która podczas obrotu zewnętrznego zabieraka 15 klamki 10 wyciska je z zawężonej części klinowej przestrzeni 55, utworzonej między wewnętrzną powierzchnią 44 cylindrycznego zagłębienia 24 i klinową powierzchnią 39 zabieraka 35, umożliwiając swobodny obrót klamki.

Natomiast przeciwnie, próba obrotu kwadratowego trzpienia 30 i połączonego z nim wewnętrznego zabieraka 35 powoduje, po uprzednim zlikwidowaniu kątowego luzu B, natychmiastowe zablokowanie obrotu, przy czym trwałe odkształcenie (wgniecenie) części wewnętrznej powierzchni 44 cylindrycznego zagłębienia 24 obudowy 20 może być łatwo zauważone przez użytkownika, bowiem stwarza ono przeszkodę w swobodnym, prawidłowym działaniu klamki 10. Jest to równocześnie wskazówka, że konieczna jest wymiana mechanizmu blokującego klamki.

Figura 4 przedstawia w widoku perspektywicznym, z częściowym wykrojem, zespół klamki złożony z obsady 12 klamki 10, zaopatrzonej w nieprzelotowy, cylindryczne zagłębienie 16 i zakończonej gwintowanym otworem 14, współosiowym z otworem 16, oraz z obudowy 20, wyposażonej w mechanizm blokujący. Z obudowy 20 wystaje z jednej strony tulejka prowadząca 22, z drugiej zaś występy 23 z otworami, w których są osadzone śruby mocujące 26 (ich gwint nie jest uwidoczniony na rysunku). Obudowa 20 jest od zewnątrz nakryta pokrywką 21, dociskaną do niej za pomocą pierścieniowej sprężyny 13, umieszczonej w obsadzie 12 klamki 10. Obudowa 20 w rozwiązaniu konstrukcyjnym przedstawionym na fig. 5a i 5b jest zaopatrzona od wewnątrz w rozszerzone cylindryczne zagłębienie 84 z obwodowymi wnękami 86 (fig. 5b), w którym jest osadzony pierścień blokujący 25, stanowiący wkładkę wsuwaną w to rozszerzone cylindryczne zagłębienie 84 i zaopatrzoną wewnątrz w cylindryczne zagłębienie 24 z wewnętrzną powierzchnią 44, w której z kolei osadzony jest wewnętrzny zabierak 35, połączony z kwadratowym lub z wielobocznym trzpieniem 30.

Wewnętrzny zabierak 35 ma w tym rozwiązaniu, przedstawionym na fig. 5a i 5b, postać pierścienia zaopatrzonego w cztery symetrycznie rozmieszczone trapezowe występy oraz w znajdujące się między tymi występami obwodowe powierzchnie klinowe 39, przy czym w środku zabieraka znajduje się kwadratowy otwór do osadzenia w nim kwadratowego trzpienia 30, zabezpieczonego dodatkowo

PL 192 871 B1 za pomocą kołka blokującego 34, przechodzącego przez odpowiedni otwór prostopadły do osi wewnętrznego zabieraka 35 i osadzonego w otworze 32 kwadratowego trzpienia 30.

Zabierak zewnętrzny 15 ma w tym rozwiązaniu konstrukcyjnym postać walca osadzonego w wewnętrznym otworze rozszerzonego zagłębienia cylindrycznego 84 i zaopatrzonego w kołnierz 54 z wystającymi z niego czterema trapezowymi występami 45, wchodzącymi w przestrzeń między występami wewnętrznego zabieraka 35, przy czym między wewnętrzną powierzchnią tych występów 45 zewnętrznego zabieraka 15 i wewnętrzną powierzchnią klinową 39 wewnętrznego zabieraka 35 utworzona jest klinowa przestrzeń, w której osadzone są pary elementów sprzęgających 36, rozpieranych wzajemnie za pomocą sprężyn 38.

W celu lepszego prowadzenia obracającego się zewnętrznego zabieraka 15, obudowa 20 jest zaopatrzona w wystającą na zewnątrz tulejkę prowadzącą 22, osadzoną obrotowo w cylindrycznym zagłębieniu 16 obsady 2 klamki 10, w której to tulejce 22 jest obrotowo osadzona wystająca z obudowy walcowa część zewnętrznego zabieraka 15. Zewnętrzny zabierak 15 jest zamocowany w klamce 10 za pomocą śruby 18, wkręconej w gwintowany otwór 14 obsady 12 klamki 10.

Boczne promieniowe powierzchnie trapezowych występów 45 kołnierza 54 zewnętrznego zabieraka 15 stanowią powierzchnie oporowe dla elementów sprzęgających 36 i są funkcjonalnym odpowiednikiem powierzchni czołowej 19 skrzydełek 52 dwuczęściowych zewnętrznych zabieraków 15 w rozwiązaniu technicznym zespołu klamki przedstawionym na fig. 2 i 3.

Z figur 5a i 5b, przedstawiających omówione wyżej rozwiązanie konstrukcyjne zespołu klamki według wynalazku, widoczne jest, że obudowa 20, po zamontowaniu w jej wnętrzu mechanizmu blokującego, jest zamknięta płytką pokrywającą 28, której wystające sworznie ustalające 29 wchodzą w otwory 49 obudowy 20. Różnica działania tego rozwiązania konstrukcyjnego zespołu klamki w porównaniu do zespołu przedstawionego na fig. 2 i 3 polega na tym, że mechanizm blokujący staje się samohamowny w przypadku próby obrócenia kwadratowego trzpienia 30 w każdym dowolnym położeniu klamki 10.

Jeszcze inne rozwiązanie konstrukcyjne zespołu klamki według wynalazku przedstawione jest na fig. 6a, 6b i 6c. Również i w tym rozwiązaniu konstrukcyjnym zewnętrzny zabierak 15 klamki 10 otacza współosiowo wewnętrzny zabierak 35 trzpienia 30, przy czym obydwa zabieraki są umieszczone wewnątrz cylindrycznego zagłębienia 24 w obudowie 20. W położeniu neutralnym mechanizmu (fig. 6a) boczne powierzchnie przylegania 17 zewnętrznego zabieraka 15 i 37 wewnętrznego zabieraka 35 nie stykają się ze sobą, tworząc łącznie, z obydwu stron zabieraka wewnętrznego 35, kątowy luz B (fig. 6c). Każda z części dwuczęściowego zewnętrznego zabieraka 15 jest sztywno połączona z nieuwidocznioną na rysunku klamką i składa się z części środkowej 50, zaopatrzonej w dośrodkowy trapezowy występ 51, oraz z wystających z tej części środkowej 50, po obydwu jej stronach, łukowych skrzydełek 52, zakończonych powierzchniami czołowymi 19, współpracującymi z elementami sprzęgającymi 36.

W wystający w kierunku do środka trapezowy występ 21, wchodzi trapezowe zagłębienie 56 wewnętrznego zabieraka 35, połączonego z osadzonym w jego osiowym, kwadratowym otworze kwadratowym trzpieniem 30. W środkowym przelotowym otworze obydwu części środkowych 50 zewnętrznego zabieraka 15 są osadzone sprężyny 38, rozpierające umieszczone na obrzeżu tego otworu kulki zatrzaskowe 47, które pod działaniem tych sprężyn wchodzą do wnętrza kulistych zagłębień ryglujących 27, znajdujących się na wewnętrznej powierzchni 44 cylindrycznego zagłębienia 24 obudowy 20 zespołu. W takie same zagłębienia 31, jest zaopatrzona zewnętrzna powierzchnia wewnętrznego zabieraka 35, w których to zagłębieniach są osadzone kulki stanowiące elementy sprzęgające 36. Kulki zatrzaskowe 47 mają w tym rozwiązaniu konstrukcyjnym zespołu taką samą średnicę jak średnica kulek stanowiących elementy sprzęgające 36, dociskanych nieuwidocznioną na rysunku sprężyną do wewnętrznej powierzchni 44 cylindrycznego zagłębienia 24.

Elementy sprzęgające 36 w postaci kulek oraz kulki zatrzaskowe 47 na zewnętrznej powierzchni zewnętrznego zabieraka 15, jak również kuliste zagłębienia ryglujące 27 na wewnętrznej powierzchni 44 cylindrycznego zagłębienia 24, są rozmieszczone w równomiernych odstępach, odpowiadających korzystnie kątowi środkowemu 90°.

Figura 6b przedstawia mechanizm blokujący zespołu klamki w położeniu jego części po dokonanym obrocie klamki 10 i połączonego z nią zewnętrznego zabieraka 15. W tym położeniu kulki zatrzaskowe 47 są wskutek bocznego nacisku obrzeży otworu tego zabieraka wyciśnięte z kulistych zagłębień ryglujących 27 i opierają się na wewnętrznej powierzchni 44 cylindrycznego zagłębienia 24, natomiast elementy sprzęgające 36, przylegające do powierzchni czołowych 19 skrzydełek 52 ze8

PL 192 871B1 wnętrznego zabieraka 15, toczą się po tej wewnętrznej powierzchni 44, powodując sprzęgnięcie wewnętrznego zabieraka 35 z zewnętrznym zabierakiem 15 klamki 10. Sprzęgnięcie to występuje do chwili, gdy wciśnięte do wnętrza otworu zewnętrznego zabieraka 15 kulki zatrzaskowe 47 wejdą do wnętrza kulistych zagłębień ryglujących 27, powodując zablokowanie dalszego obrotu.

W przypadku dokonania próby siłowego obrócenia kwadratowego trzpienia 30 z położenia przedstawionego na fig. 6a, krawędź kulistych zagłębień 31na obwodowej powierzchni wewnętrznego zabieraka 35 wypycha elementy sprzęgające 36 promieniowo na zewnątrz tego zabieraka 35, wskutek czego wchodzą one do kulistych zagłębień ryglujących 27 obudowy 20, umożliwiając obrócenie kwadratowego trzpienia 30 jedynie o niewielki kąt, odpowiadający wartości luzu kątowego B między wewnętrznym zabierakiem 35 i zewnętrznym zabierakiem 15, i blokują dalszy obrót tego wewnętrznego zabieraka 35, a tym samym uniemożliwiają obrót sprzężonego z nim zabieraka zewnętrznego 15 i połączonej z nim klamki 10.

Ważną cechą tego rozwiązania jest występowanie blokady uniemożliwiającej próbę obrotu kwadratowego trzpienia 30 tylko w określonych położeniach klamki 10.

Aby umożliwić zablokowanie przenoszenia momentu obrotowego z kwadratowego trzpienia 30 na klamkę 10 również w innych położeniach tej klamki, opracowano inne rozwiązanie konstrukcyjne zespołu klamki według wynalazku, przedstawione na fig. 7a, 7b i 7c, w którym cylindryczne zagłębienie 24 obudowy 20 jest zaopatrzone w cztery półkoliste zagłębienia blokujące 66 i w cztery zagłębienia zatrzaskowe 67 (patrz fig. 8), usytuowane symetrycznie względem osi obrotu D klamki 10, stanowiącej równocześnie oś obrotu zabieraka zewnętrznego 15 i zabieraka wewnętrznego 35, korzystnie pod kątami środkowymi 30° i 60° względem osi poprzecznej Q obudowy 20.

Między zewnętrznym zabierakiem 15 i wewnętrznym zabierakiem 35 są umieszczone dociskane sprężyną 38 elementy sprzęgające 36, stanowiące kulki o średnicy mniejszej od średnicy kulek zatrzaskowych 47, rozpieranych za pomocą sprężyny 68 w kierunku do wewnętrznej powierzchni 44 cylindrycznego zagłębienia 24 i wchodzące, w celu zablokowania mechanizmu, do kulistych zagłębień zatrzaskowych 67, znajdujących się na wewnętrznej powierzchni 44 zagłębienia 24 obudowy 20. Sprężyna 68 jest umieszczona wewnątrz przelotowego otworu osiowego przechodzącego przez zewnętrzny zabierak 15, przy czym na obrzeżu tego otworu są osadzone kulki zatrzaskowe 47.

Natomiast sprężyny 70, dociskające elementy sprzęgające 36 do wewnętrznej powierzchni 44 cylindrycznego zagłębienia 24, są osadzone w kulistych zagłębieniach wewnętrznej powierzchni obwodowej wewnętrznego zabieraka 35 i dociskane do wewnętrznej powierzchni 44 cylindrycznego zagłębienia 24 za pomocą sprężyn 70, umieszczonych w nieprzelotowych otworach wewnętrznego zabieraka 35, których dno stanowi oparcie końca sprężyny 70.

Obrót klamki 10 z położenia przedstawionego na fig. 7a powoduje, w wyniku oddziaływania krawędzi otworu stanowiącego gniazdo kulki zatrzaskowej 47 i po przezwyciężeniu siły działania sprężyny 68, wysunięcie kulek zatrzaskowych 47 z zagłębień zatrzaskowych 67, co wymaga oczywiście działania z powiększonym momentem obrotowym na klamkę 10. Średnica kulek zatrzaskowych 47 jest większa od średnicy elementów sprzęgających 67, jak również kuliste zagłębienia zatrzaskowe 67 mają odpowiednio większą średnicę od kulistych zagłębień blokujących 66 elementy sprzęgające 36. Ponadto siła niezbędna do odkształcenia sprężyny 68, rozpierającej kulki zatrzaskowe 47, jest większa od odpowiedniej siły odkształcającej sprężynę 70, dociskającej elementy sprzęgające 36.

Dzięki temu odczuwalne dla użytkownika powiększenie momentu obrotowego, obracającego klamkę 10, występuje tylko w określonych położeniach tej klamki, co 90°, natomiast elementy sprzęgające 36 wchodzą zarówno do wnętrza zagłębień blokujących 66, jak i zagłębień zatrzaskowych 67.

Figura 7a przedstawia mechanizm blokujący zespołu klamki według wynalazku w położeniu, w którym kulki zatrzaskowe 47, znajdujące się pod działaniem sprężyny 68, są wciśnięte w kuliste zagłębienia zatrzaskowe 67. Wewnętrzny zabierak 35 jest zaopatrzony w dwa kuliste zagłębienia 31, w których mieszczą się elementy sprzęgające 36, osadzone z możliwie najmniejszym luzem w punktach przecięcia S osi pionowej zewnętrznego zabieraka 15 (fig. 8), przechodzącej między dwiema powierzchniami czołowymi 19 jego skrzydełek 52. Dzięki temu wyeliminowany zostaje luz kątowy między obydwoma zabierakami: zewnętrznym 15 i wewnętrznym 35.

Każdy element sprzęgający 36, osadzony w kulistym zagłębieniu na obrzeżu każdego otworu 71, jest dociskany do wewnętrznej powierzchni 44 cylindrycznego zagłębienia 24 za pomocą oddzielnej sprężyny 70, której siła nacisku jest mniejsza od siły nacisku sprężyny 68 działającej na dwie kulki zatrzaskowe 47. Elementy sprzęgające 36 są wprowadzane, w wyniku działania tej

PL 192 871 B1 sprężyny 70, zarówno do kulistych zagłębień blokujących 66, jak i do większych od nich kulistych zagłębień zatrzaskowych 67.

Oddziaływanie powierzchni czołowych 19 obracających się skrzydełek 52 zewnętrznego zabieraka 15 powoduje nacisk i przemieszczenie się elementów sprzęgających 36 po torze kołowym, apo ich wejściu do zagłębień blokujących 66 lub zagłębień zatrzaskowych 67 - sprzęgnięcie obydwu zabieraków: zewnętrznego 15 i wewnętrznego 35, wskutek czego ruch obrotowy klamki 10 przenosi przez te zabieraki na kwadratowy trzpień 30. Jeżeli jednak podczas obrotu klamki elementy sprzęgające 36 wyjdą z zagłębień blokujących 66 względnie z zagłębień zatrzaskowych 67 - sprzężenie między zabierakami: zewnętrznym 15 i wewnętrznym 35, a tym samym między klamką 10 i kwadratowym trzpieniem 30, przestaje istnieć. Krótkotrwałe występowanie kątowego luzu B w wyróżnionych położeniach klamki 10 nie jest niekorzystne dla funkcjonowania zespołu klamki według wynalazku, bowiem w tych wyróżnionych położeniach siła nacisku sprężyny 70 jest tak dobrana, aby wysunięcie elementów sprzęgających 36 zagłębień blokujących 66 względnie zagłębień zatrzaskowych 67 powodowało tylko niezauważalne ich zakleszczania, wymagające jedynie przezwyciężenia siły nacisku sprężyny 70.

W przypadku włamania dochodzi zwykle do przyłożenia znacznego momentu obrotowego do kwadratowego trzpienia 30. Jeżeli klamka 10 znajduje się w położeniu przedstawionym na fig. 7a, to po przezwyciężeniu momentu obrotowego zatrzasku utworzonego z kulek zatrzaskowych 47 i z kulistych zagłębień zatrzaskowych 67, można obrócić wewnętrzny zabierak 35. Jednakże po przesunięciu się części mechanizmu blokującego zespołu klamki w położenie przedstawione na fig. 7b, elementy sprzęgające 36 zostają pod działaniem siły sprężyny 70 ponownie wciśnięte w zagłębienia zatrzaskowe 67 względnie w zagłębienia blokujące 66, przyjmując położenie przedstawione na fig. 7c. Ponieważ zagłębienia zatrzaskowe 67 pełnią podwójną funkcję jako zagłębienia zatrzaskowe i blokujące, w obydwu tych przypadkach połączenie między obydwoma zabierakami: zewnętrznym 15 i wewnętrznym 35 zostaje rozprzęgnięte, umożliwiając obrót kwadratowego trzpienia 30 względem zewnętrznego zabieraka 15 klamki.

Dzięki przesunięciu powierzchni klinowej 39 wewnętrznego zabieraka 35, odpowiedni element sprzęgający 36 zostaje silnie wciśnięty w zagłębienie blokujące 66 względnie w zagłębienie zatrzaskowe 67 i zostaje w nim zablokowany, uniemożliwiając dalszy obrót. W przypadku, gdy luz kątowy między powierzchniami przylegania 17 i 37 obydwu zabieraków: zewnętrznego 15 i wewnętrznego 35 ma taką wartość, która umożliwia wzajemny styk powierzchni przylegania 17 i 37 tych zabieraków: zewnętrznego 15 i wewnętrznego 35, to zewnętrzny zabierak 15 obróci się jeszcze o wartość tego luzu, jednakże zablokowany element sprzęgający 36 umożliwi dalszy wspólny obrót obydwu zabieraków: zewnętrznego 15 i wewnętrznego 35 oraz kwadratowego trzpienia 30. Kwadratowy trzpień 30 da się obrócić maksymalnie o kąt 30°, uniemożliwiając jednakże nieupoważnione otwarcie okna lub drzwi.

Przedstawione rozwiązanie konstrukcyjne zespołu klamki według wynalazku nie wymaga dużej dokładności wykonania części tego zespołu, zapewniając natomiast zawsze skuteczne blokowanie przenoszenia momentu obrotowego z kwadratowego trzpienia 30 na klamkę 10. W zatrzaskowych, względnie zbliżonych do zatrzaskowych, położeniach klamki 10 nie występuje luz kątowy między klamką 10 a kwadratowym trzpieniem 30, co skutecznie eliminuje nieprawidłowości funkcjonowania całego zespołu.

Figury 10a i 10b przedstawiają części składowe omówionego wyżej rozwiązania konstrukcyjnego zespołu klamki w stanie rozłożonym w widoku z góry i od dołu. Człon sprzęgający K zespołu jest w tym rozwiązaniu konstrukcyjnym umieszczony w oddzielnym pierścieniu blokującym 25, zaopatrzonym w cylindryczne zagłębienie 24 (rys. 10a), na którego wewnętrznej powierzchni 44 znajdują się kuliste względnie walcowe (zależne od kształtu kulek walców lub baryłek zatrzaskowych) zagłębienia ryglujące 27 oraz zagłębienia blokujące 66 i zagłębienia zatrzaskowe 67. Pierścień blokujący 25 jest umieszczony w cylindrycznym zagłębieniu 84 obudowy 20, zamykając ją i eliminując przez to konieczność stosowania płytki pokrywającej 28 obudowy 20. Dzięki takiej konstrukcji możliwy jest łatwy i wygodny wstępny montaż członu sprzęgającego, który następnie zostaje umieszczony wewnątrz obudowy 20.

Elementy sprzęgające 36 mogą mieć w tym rozwiązaniu konstrukcyjnym inną postać, na przykład walców lub baryłek, a nie kulek. Oczywiście wewnętrzna powierzchnia 44 cylindrycznego zagłębienia 24 winna być zaopatrzona w zagłębienia ryglujące 27 dostosowane do tego kształtu elementów sprzęgających 36. Po wymianie pierścienia blokującego 25 na inny pierścień, zaopatrzony w kuliste

PL 192 871B1 wnęki 86 (fig. 5a i 5b), można stosować również kulkowe elementy sprzęgające 36 według fig. 6a, 6b i 6c oraz takież kulki zatrzaskowe 47.

Jeszcze inne rozwiązanie konstrukcyjne zespołu klamki według wynalazku jest przedstawione na fig. 11a, 11b i 11c. W rozwiązaniu tym nieuwidoczniona na rysunku klamka jest połączona z zewnętrznym zabierakiem 15, mającym postać suwaka prowadzonego postępowym prostoliniowym wzdłuż prowadnic 24, mających postać listew bocznych, obudowy 20 względnie w odpowiednim zagłębieniu kształtownika ramy okna. W otworze poprzecznym suwaka stanowiącego zabierak zewnętrzny 15 jest umieszczona sprężyna 38, współpracująca za pośrednictwem kulki zatrzaskowej 47 z kulistym zagłębieniem zatrzaskowym 48 w prowadnicy 24.

Ponadto w zabieraku zewnętrznym stanowiącym suwak znajduje się prostokątne zagłębienie 57, w którym jest osadzony przesuwnie wewnętrzny zabierak 35 w postaci prostokątnej płytki, zaopatrzonej w wystający z niej prostopadle prostokątny trzpień 30. Wewnętrzny zabierak 35 jest ponadto zaopatrzony w czołową powierzchnię przylegania 37, która w położeniu neutralnym zespołu klamki przedstawionym na fig. 11a tworzy z powierzchnią przylegania 17 zewnętrznego zabieraka 15, mającego postać suwaka, niewielki luz B. Płytka w postaci wewnętrznego suwaka 35 jest ponadto zaopatrzona w zagłębienie kuliste 31, w którym osadzony jest element sprzęgający 36, umieszczony między powierzchniami czołowymi 19 zewnętrznego zabieraka 15 i prowadnicą 24 i mający korzystnie postać kulki.

W położeniu neutralnym element sprzęgający 36 znajduje się wewnątrz kulistego zagłębienia 31, płytki stanowiącej wewnętrzny zabierak 35, zaś kulka zatrzaskowa 47 jest dociskana sprężyną 38 do kulistego zagłębienia zatrzaskowego 48 w prowadnicy 24. Po przemieszczeniu zabieraka zewnętrznego 15 w położenie przedstawione na fig. 11 b, kulka zatrzaskowa 47, pod naciskiem powierzchni czołowych 19, wysuwa się z zagłębienia zatrzaskowego 48, powodując równocześnie ściśnięcie sprężyny 38, a element sprzęgający 36 toczy się po wewnętrznej powierzchni prowadnicy 24. Zabierak zewnętrzny 15 w postaci suwaka może się wówczas swobodnie przemieszczać między prowadnicami 24 obudowy 20.

W przypadku działania siłą na prostokątny trzpień 30 zabieraka wewnętrznego 35 przesuwa się on swą powierzchnią ślizgową w kierunku do góry, wskutek czego element sprzęgający 36 również przesuwa się w górę do zagłębienia ryglującego 27 i po wejściu do niego zatrzymuje zabierak zewnętrzny 15, wobec czego uniemożliwia już dalszy ruch tego zabieraka w położeniu przedstawionym na fig. 11 c.

Wynalazek nie jest oczywiście ograniczony do przedstawionych przykładowych rozwiązań konstrukcyjnych, lecz może być w różny sposób modyfikowany. Samohamowność mechanizmu blokującego, występująca w wyniku działania niepożądanej siły zewnętrznej może być uzyskana przez tarcie, zakleszczenie lub zablokowanie w inny sposób przemieszczania się elementów sprzęgających po wewnętrznej powierzchni 44 cylindrycznego zagłębienia 24 albo powierzchni ślizgowej prowadnic 24 obudowy 20. Mogą być również stosowane różnego rodzaju zagłębienia wspomagające funkcje blokowania elementów sprzęgających i różnego rodzaju kształty tych elementów.

W ramach wynalazku możliwy jest również odwrotny układ, w którym występy są usytuowane w wewnętrznym zabieraku 35, a odpowiadające im zagłębienia w zewnętrznym zabieraku 15. Możliwe jest również zastosowanie uchylnych elementów zatrzaskowych wprowadzanych w zazębienie z powierzchnią wewnętrzną 44 cylindrycznego zagłębienia 24 albo też prostoliniowych prowadnic 24.

Zamiast elementów sprzęgających 36 mogą być stosowane przegubowe zapadki, przeciwstawiające się sile oddziaływania sprężyny podczas ich przemieszczania się po zewnętrznym obwodzie wewnętrznego zabieraka 35. Liczba elementów zatrzaskowych i elementów sprzęgających w postaci wałeczków, baryłek lub kółek zależy od konstrukcji klamki 10 i obudowy 20 zespołu klamki, przy czym mogą się one przemieszczać również promieniowo względem zabieraków: zewnętrznego 15 i wewnętrznego 35, powodując ich wzajemne zaklinowanie się, zakleszczenie względnie zatrzaśnięcie, a tym samym zablokowanie dalszego ich ruchu.

Claims (23)

Zastrzeżenia patentowe

1. Zespół klamki okna względnie drzwi, wyposażony przynajmniej w jedną klamkę, której obsada jest osadzona obrotowo, bez możliwości osiowego przesunięcia, w obudowie zespołu przymocowanej do płaskiej powierzchni płyty drzwi względnie ramy okna, przy czym klamka ta jest połączona

PL 192 871 B1 za pośrednictwem kwadratowego względnie wielobocznego trzpienia z mechanizmem zamka, znamienny tym, że jest wyposażony w człon sprzęgający (K), łączący klamkę (10) z kwadratowym trzpieniem (30) i wyposażony w dwa zabieraki (15, 35), a mianowicie zewnętrzny zabierak (15), połączony nieruchomo z klamką (10), oraz w wewnętrzny zabierak (35), połączony nieruchomo z trzpieniem wielobocznym (30), przy czym obydwa zabieraki (15 i 35) są osadzone obrotowo, z niewielkim luzem kątowym (B) względem siebie, w cylindrycznym zagłębieniu (24) obudowy (20) zespołu klamki, zaś między nimi jest osadzony przynajmniej jeden element sprzęgający (36, 40), blokujący przenoszenie ruchu z kwadratowego trzpienia (30) na klamkę (10).

2. Zespół według zastrz. 1, znamienny tym, że zewnętrzny zabierak (15) otacza współosiowo przynajmniej część wewnętrznego zabieraka (35), przy czym obydwa zabieraki (15 i 35) są osadzone obrotowo wokół osi (D) obrotu klamki (10).

3. Zespół według zastrz. 1, znamienny tym, że jego zabierak wewnętrzny (35) jest zaopatrzony w trapezowy występ (33), zaś zabierak zewnętrzny (15) ma postać pierścienia z trapezowym wycięciem i jest zaopatrzony w element sprzęgający w postaci płaskiej sprężyny kołowej (40) z zagiętymi końcami (42), o średnicy równej średnicy wewnętrznej powierzchni (44) cylindrycznego zagłębienia (24)i zaopatrzonej w zagięte końce (42), stykające się z czołowymi powierzchniami przylegania (37) występu (33) wewnętrznego zabieraka (35), przy czym czołowe powierzchnie (17) zewnętrznego zabieraka (15) tworzą z tymi czołowymi powierzchniami (37) luz kątowy (B).

4. Zespół według zastrz. 3, znamienny tym, że zarówno powierzchnia obwodowa występu (33) wewnętrznego zabieraka (35), jak i zewnętrzna powierzchnia płaskiej, kołowej sprężyny (40) przylegają do wewnętrznej powierzchni (44) cylindrycznego zagłębienia (24) obudowy (20) zespołu klamki.

5. Zespół według zastrz. 1, znamienny tym, że jest wyposażony w dwuczęściowy zabierak zewnętrzny (15), przy czym każda z obydwu części tego zabieraka (15) składa się z części środkowej (50), zaopatrzonej w środku w trapezowy występ (51) oraz w obustronne skrzydełka (52), zakończone powierzchniami czołowymi (19), zaś wewnętrzny zabierak (35) jest zaopatrzony w obustronne trapezowe zagłębienia (56), w które wchodzą występy (51) zabieraka zewnętrznego (15), tworząc między powierzchniami bocznymi tych występów (51) i zagłębień (56) luz kątowy (B), a ponadto zabierak wewnętrzny (35) jest zaopatrzony w obustronne powierzchnie klinowe (39), tworzące z odpowiednią częścią wewnętrznej powierzchni (44) cylindrycznego zagłębienia (24) klinowe przestrzenie (55), w których umieszczony jest człon sprzęgający (K).

6. Zespół według zastrz. 5, znamienny tym, że jego człon sprzęgający (K) stanowią dwa elementy sprzęgające (36), korzystnie w postaci kulek, oraz umieszczona między nimi sprężyna (38) rozpierająca te elementy sprzęgające (36).

7. Zespół według zastrz. 6, znamienny tym, że wewnętrzna powierzchnia (44) cylindrycznego zagłębienia (24) jego obudowy (20) jest zaopatrzona w żebra (46), stanowiące ograniczniki ruchu elementów sprzęgających (36).

8. Zespół według zastrz. 6, znamienny tym, że jego elementy (36) mają postać wałeczków względnie baryłek.

9. Zespół według zastrz. 6, znamienny tym, że jego człon sprzęgający (K) składa się z dwóch par elementów sprzęgających (36), z rozpierającymi je sprężynami (38), umieszczonych w klinowych przestrzeniach (55) po obydwu stronach powierzchni klinowych (39) wewnętrznego zabieraka (35).

10. Zespół według zastrz. 1, znamienny tym, że jest wyposażony w oddzielny pierścień blokujący (25) z cylindrycznym zagłębieniem (24), zaopatrzonym w obwodową wewnętrzną powierzchnię (44) orazw zewnętrzne półkoliste występy, natomiast jego obudowa (20) jest zaopatrzona w cylindryczne zagłębienie (84) z półkolistymi wnękami (86), w które wchodzą półkoliste występy pierścienia blokującego (25).

11. Zespół według zastrz. 1, znamienny tym, że jego zabierak wewnętrzny (35) jest zaopatrzony w cztery symetrycznie rozmieszczone trapezowe występy oraz w znajdujące się między nimi cztery powierzchnie klinowe (39), w które wchodzą klinowe występy wystające z zewnętrznej czołowej powierzchni kołnierza (54) zabieraka zewnętrznego (15).

12. Zespół według zastrz. 11, znamienny tym, że na każdej z czterech powierzchni klinowych (39) wewnętrznego zabieraka (35) jest osadzona para elementów sprzęgających (36), rozpieranych sprężynami (38).

13. Zespół według zastrz. 1, znamienny tym, że jego obudowa (20) jest zaopatrzona w płytkę pokrywającą (28), zamykającą znajdujący się w niej mechanizm blokujący.

PL 192 871B1

14. Zespół według zastrz. 5, znamienny tym, że wewnętrzna powierzchnia (44) cylindrycznego zagłębienia (24) w obudowie (20) względnie w pierścieniu blokującym (25) jest zaopatrzona w zagłębienia ryglujące (27), w kształcie stanowiącym odwzorowanie negatywowe kształtu elementów sprzęgających (36) i rozmieszczone na obwodzie tej powierzchni (44), przy czym w położeniu neutralnym zewnętrznego zabieraka (15) wchodziła nie wszystkie elementy sprzęgające (36).

15. Zespół według zastrz. 14, znamienny tym, że jego zabierak wewnętrzny (35) jest zaopatrzony w nieprzelotowe otwory (71) i w osadzone w nich sprężyny (70), dociskające elementy sprzęgające (36) w kierunku promieniowym do wewnętrznej powierzchni (44) cylindrycznego zagłębienia (24) obudowy (20) względnie pierścienia blokującego (25).

16. Zespół według zastrz. 5, znamienny tym, że wewnętrzna powierzchnia (44) cylindrycznego zagłębienia (24) jego obudowy (20) względnie pierścienia blokującego (25) jest zaopatrzona w kuliste zagłębienia zatrzaskowe (67), zaś jego zewnętrzny zabierak (15) jest zaopatrzony w osadzone w nim kulki zatrzaskowe (47), promieniowo rozpierane i wchodzące w te kuliste zagłębienia zatrzaskowe (67).

17. Zespół według zastrz. 16, znamienny tym, że jego zewnętrzny zabierak (15) jest zaopatrzony przynajmniej w dwie, symetrycznie rozmieszczone kulki zatrzaskowe (47), zaś jego wewnętrzna powierzchnia (44) cylindrycznego zagłębienia (24) jest wyposażona przynajmniej w cztery kuliste zagłębienia zatrzaskowe (67).

18. Zespół według zastrz. 16, znamienny tym, że jego zewnętrzny zabierak (15) jest zaopatrzony w przelotowy otwór (71), w którym jest osadzona sprężyna (70), rozpierająca parę kulek zatrzaskowych (47) osadzonych na obrzeżu tego otworu (71).

19. Zespół według zastrz. 18, znamienny tym, że średnica kulek zatrzaskowych (47) oraz odpowiadających im kulistych zagłębień (67) na powierzchni wewnętrznej (44) cylindrycznego zagłębienia (24) jest większa od średnicy elementów sprzęgających (36).

20. Zespół według zastrz. 18, znamienny tym, że siła oddziaływania sprężyny (68), rozpierającej kulki zatrzaskowe (47) jest większa od siły oddziaływania sprężyn (38, 70) rozpierających elementy sprzęgające (36).

21. Zespół klamki okna względnie drzwi, wyposażony przynajmniej w jedną klamkę, której obsada jest osadzona obrotowo, bez możliwości osiowego przesunięcia, w obudowie zespołu przymocowanej do płaskiej powierzchni płyty drzwi względnie ramy okna, przy czym klamka ta jest połączona za pośrednictwem kwadratowego względnie wielobocznego trzpienia z mechanizmem zamka, znamienny tym, że jego człon sprzęgający (K) składa się z zabieraka zewnętrznego (15), mającego postać suwaka osadzonego przesuwnie w prowadnicach spełniających rolę wewnętrznej powierzchni prowadzącej (44) i stanowiących umieszczoną w zagłębieniu kształtownika ramy okna obudowę (20), przy czym w suwaku stanowiącym zewnętrzny zabierak (15) znajduje się prostokątne zagłębienie (57), w którym jest umieszczony wewnętrzny zabierak (35), mający postać prostopadłościennej płytki połączonej z trzpieniem (30) i zaopatrzonej w zagłębienie (31), w którym jest osadzony element sprzęgający (36), mający korzystnie postać kulki, która w położeniu neutralnym suwaka stanowiącego zewnętrzny zabierak (15) jest osadzona w kulistym zagłębieniu ryglującym (27) wewnętrznej powierzchni (44) w prowadnicy (24) obudowy (20).

22. Zespół według zastrz. 21, znamienny tym, że czołowa powierzchnia (37) płytki stanowiącej zabierak wewnętrzny (35), w położeniu neutralnym suwaka stanowiącego zabierak zewnętrzny (15), jest w położeniu neutralnym tego zabieraka (15) oddalona o wartość luzu (B) od powierzchni przylegania (17) zagłębienia (57) tego zabieraka (15).

23. Zespół według zastrz. 21, znamienny tym, że suwak stanowiący zabierak zewnętrzny (15) jest wyposażony w kulkę zatrzaskową (47), osadzoną na obrzeżu poprzecznego otworu w tym zabieraku (15), oraz w osadzoną w tym otworze sprężynę (38), dociskającą tę kulkę zatrzaskową (47) do kulistego zagłębienia (48), znajdującego się na wewnętrznej powierzchni (44) prowadnicy (24) obudowy (20), przy czym w położeniu neutralnym zabieraka zewnętrznego (15) kulka zatrzaskowa (47) znajduje się wewnątrz tego zagłębienia zatrzaskowego (48).