PL188633B1 - D-Winian (-)cis-6(S)-fenylo-5(R)-[4-(2-pirolidyn-1-yloetoksy)fenylo]-5,6,7,8-tetrahydronaftalen-2-olu, sposób jego wytwarzania, środek farmaceutycznyi zastosowanie D-winianu (-)cis-6(S)-fenylo-5(R)-[4-(2-pirolidyn-1-yloetoksy)fenylo]-5,6,7,8-tetrahydronaftalen-2-olu - Google Patents

Abstract

1. D-Winian (-)cis-6(S)-fenylo-5(R)-[4-(2-pirolidyn-1-yloetoksy)fenylo]-5,6,7,8-tetra- hydronaftalen- 2 -olu. PL PL PL PL PL PL PL

Description

Przedmiotem wynalazku są D-winian (-)cis-6(S)-fenylo-5(R)-[4-(2-pirolidyn-1-yloetoksy)fenylo]-5,6,7,8-tetrahydronaftalen-2-olu, sposób jego wytwarzania, środek farmaceutyczny i zastosowanie D-winianu (-)cis-6(S)-fenylo-5(R)-[4-(2-pirolidyn-1-yloetoksy)fenylo]-5,6,-7,8-tetrahydronaftalen-2-olu, użytecznego jako agonista estrogenów.

Wytwarzanie (-)cis-6(S)-fenylo-5(R)-[4-(2-pirolidyn-1-yloetoksy)fenylo]-5,6,7,8-tetrahy dronaftalen-2-olu w postaci wolnej zasady i soli R-binap opisano w opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 5 552 412.

188 633

Związki o podobnej budowie, będące antagonistami estrogenów są znane, np. w The Journal of Medicinal Chemistry, tom 12, nr 5, str. 881-885, 1996 r., ujawniono cis-6(S)-fenylo-5(R)-[4-(2-pirolidyn-1-yloetoksy)fenylo]-2-metoksy-5,6,7,8-tetrahydronaftalen.

Nieoczekiwanie okazało się, ze w porównaniu z tym znanym związkiem nowy D-winian (-)cis-6(S)-fenylo-5CR)-[4-(2-pirolidyn-1-yloetoksy)fenylo]-5,6,7,8-tetrahydronaftalen-2-olu jest 1Ó-krotnie silniejszy pod względem zdolności wiązania się z receptorem estrogenów, 2500 razy silniejszy jako antagonista receptora estrogenów i aż 8000 razy silniejszy jako agonista receptora estrogenów.

Tak więc, wynalazek dotyczy D-winianu (-)cis-6(S)-fenylo-5(R)-[4-(2-pirolidyn-1-yloetoksy)fenylo]-5,6,7,8-tetrahydronaftalen-2-olu.

Zgodny z wynalazkiem sposób wytwarzania D-winianu (-)cis-6(S)-fenylo-5(R)-[4-(2-pirolidyn-1-yloetoksy)fenylo]-5,6,7,8-tetrahydronaftalen-2-olu polega na tym, że:

a) racemiczny lub częściowo optycznie wzbogacony cis-6-fenylo-5-[4-(2-pirolidyn-1-yloetoksy)fenylo]-5,6,7,8-tetrahydronaftalen-2-ol rozpuszcza się we wrzącym wodnym roztworze etanolu z wytworzeniem roztworu;

b) do tego roztworu dodaje się równomolową ilość kwasu D-winowego rozpuszczonego w wodnym roztworze etanolu z wytworzeniem drugiego roztworu;

c) drugi roztwór chłodzi się; i

d) oddziela się produkt powstały w etapie c).

Ponadto wynalazek dotyczy środka farmaceutycznego zawierającego substancję czynną i farmaceutycznie dopuszczalny nośnik, a jego cechą jest to, że jako substancję czynną zawiera D-winian (-)cis-6(S)-fenylo-5(R)-[4-(2-pirolidyn-1-yloeteksy)fenylo]-5,6,7,8-tetrahydIΌnaftalen-2-olu.

Wynalazek dotyczy ponadto D-winianu (-)cis-6(S)-fenylo-5(R)-['4-(2-pirolidyn-1-yloetoksy)fenylo]-5,6,7,8-tetrahydronaftalen-2-olu do stosowania jako lek.

Wynalazek dotyczy również zastosowania D-winianu (-)cis-6(S)-fenylo-5(R)-[4-(2-pirolidyn-1-yloetoksy)fenylo]-5,6,7,8-tetrahydronaftalen-2-olu do wytwarzania leku do leczenia u ssaka osteoporozy, choroby układu sercowo-naczyniowego lub hiperlipemii, choroby gruczołu krokowego, do obniżania poziomu cholesterolu w osoczu, do leczenia otyłości, raka sutka oraz endometriozy.

Racemiczny cis-6(S)-fenylo-5-[4-(2-pirolidyn-1-yloetoksy)fenylo]-5,6,7,8-tetrahydronaf talen-2-ol zawiera dwa asymetryczne atomy węgla, co odpowiada dwóm optycznie czynnym związkom. Rozdzielania tego racematu dokonywano dotychczas drogą krystalizacji soli z wodorofosforanem R-(-)-1,1'-binaftyl-2,2'-diylu (R-binap), jak opisano w opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 5 552 412. Ponieważ R-binap nie jest solą odpowiednią do użytku farmaceutycznego, produkt w postaci soli R-binap trzeba następnie przeprowadzić w wolną zasadę i na koniec w farmaceutycznie dopuszczalną sól.

Okazało się, ze kwas D-winowy tworzy sól 1:1 z racemicznym lub częściowo optycznie wzbogaconym cis-6-fenylo-5-[4-(2-pirolidyn-1-yloetoksy)fenylo]-5,6,7,8-tetrahydronaftalen-2-olem w wodnym roztworze etanolu.

Po ochłodzeniu żądany izomer (-) wydziela się w postaci substancji stałej i łatwo go oddzielić z wytworzeniem farmaceutycznie dopuszczalnej soli izomeru (-) cis z wysoką wydajnością i czystością w pojedynczym etapie reakcji. Korzystnym rozpuszczalnikiem w tym sposobie jest wodny roztwór etanolu; 95% wodny roztwór etanolu jest korzystną mieszaniną.

Sposób według wynalazku łatwo realizuje się rozpuszczając racemiczny lub częściowo optycznie wzbogacony ci.s-6-fenylo-5-|4-(2-pirolidYn-1-yloetoksy)fenylo|-5,6,7,8-tetrahydronaftalen-2-ol z równomolową ilością kwasu D-winowego we wrzącym wodnym roztworze etanolu; 95% etanol jest korzystny. Ilość rozpuszczalnika musi być odpowiednia, aby spowodować całkowite rozpuszczenie soli. Okazało się, że wynosi ona około 10-15 ml na gram racemicznego związku.

Po ochłodzeniu do temperatury pokojowej żądany izomer (-) cis oddziela się w postaci substancji stałej. Ten produkt ma czystość optyczną około 95%. Po przemyciu 95% etanolem w temperaturze wrzenia w warunkach powrotu skroplin otrzymuje się produkt o czystości optycznej powyżej 99%.

188 633

Związek według wynalazku jest cennym agonistą estrogenów i jest przydatny do antykoncepcji doustnej; łagodzenia objawów menopauzy; zapobiegania poronieniu zagrażającemu lub nawykowemu; łagodzenia bolesnej miesiączki; łagodzenia zaburzeniowego krwawienia macicy; łagodzenia endometriozy; pomocy w rozwoju jajnikowym; leczenia trądziku; osłabiania nadmiernego wzrostu włosów na ciele kobiet (hirsutyzm); profilaktyki i leczenia chorób układu sercowo-naczyniowego; profilaktyki i leczenia miażdżycy tętnic; profilaktyki i leczenia osteoporozy; leczenia łagodnego rozrostu gruczołu krokowego i otyłości związanej z rakiem gruczołu krokowego; oraz tłumienia laktacji poporodowej. Związek ten ma również korzystny wpływ na poziom lipidów w osoczu i jako taki jest przydatny w leczeniu i profilaktyce hipercholesterolemii.

Jakkolwiek związek według wynalazku jest agonistą estrogenów w kościach, jest on antyestrogenem w tkance sutka i jako taki będzie przydatny w leczeniu i profilaktyce raka sutka.

Leczenie i profilaktyka endometriozy

Protokół chirurgicznego wywoływania endometriozy jest identyczny z opisanym przez Jonesa, Acta Endocrinol (Copenh) 106:282-8. Stosuje się dorosłe samice szczurów Charles River Sprague-Dawley CD® (200-240 g). Dokonuje się skośnego brzusznego nacięcia przez skórę i mięśnie ciała. Wycina się fragment prawego rogu macicy, oddziela się mięśniówkę macicy od śluzówki i fragment przecina się wzdłużnie. Wycinek 5x5 mm śluzówki, z wyściółką nabłonkową przeciwną do ścianki ciała przyszywa się na czterech rogach do mięśnia z użyciem nici poliestrowej (Ethiflex, 7-0®). Oznaką, że przeszczep nadaje się do życia jest akumulacja płynu podobna do zachodzącej w macicy w wyniku stymulacji estrogenem.

W trzy tygodnie po transplantacji tkanki śluzówki macicy (+ 3 tygodnie) zwierzętom wykonano laparotomię, przy czym objętość eksplantu (długość x szerokość x wysokość) w mm zmierzono przymiarem szczękowym i rozpoczęto kurację. Zwierzęta dostawały zastrzyki podskórne przez 3 tygodnie z użyciem związku według wynalazku w dawce 10-1000 mg/kg dziennie. Zwierzęta z eksplantami śluzówkowymi dostawały zastrzyk podskórny oleju kukurydzianego w ilości 0,1 ml dziennie przez 3 tygodnie i służyły jako zwierzęta kontrolne. W końcu 3 tygodnia okresu kuracji (+ 6 tygodni) zwierzętom wykonano laparotomię i określono objętość eksplantu. W 8 tygodni po zakończeniu kuracji (+ 14 tygodni) zwierzęta uśmiercono, eksplant zmierzono ponownie. Statystycznej analizy objętości eksplantu dokonano metodą analizy wariancji.

Wpływ na masę gruczołu krokowego

Samce szczurów Sprague-Dawley w wieku trzech miesięcy otrzymywały podskórny zastrzyk nośnika (10% etanolu w wodzie), estradiolu (30 pg/kg), testosteronu (1 mg/kg) lub związku według wynalazku codziennie przez 14 dni (n = 6/grupę). Po 14 dniach zwierzęta uśmiercono, gruczoł krokowy usunięto i określono masę wilgotnego gruczołu krokowego. Określono średnią masę i istotność statystyczną (p < 0,05) w porównaniu z grupą potraktowaną nośnikiem stosując test t Studenta.

Związek według wynalazku zmniejsza masę gruczołu krokowego w porównaniu z nośnikiem. Testosteron nie ma wpływu, a estrogen zmniejsza masę prostaty przy stężeniu 30 pg/kg.

Gęstość mineralna kości

Gęstość mineralna kości, będąca miarą zawartości minerałów w kościach, odpowiada za ponad 80% wytrzymałości kości. Wskutek zmniejszania się gęstości mineralnej kości z wiekiem i/lub chorobą obniża się wytrzymałość kości i zwiększa podatność na złamania. Zawartość minerałów w kościach mierzy się dokładnie u ludzi i zwierząt metodą dwuwiązkowej absorpcjometrii rentgenowskiej (DEXA) stwierdzającej zmiany az tak małe jak 1%. Wykorzystano DEXA do oceny zmian gęstości mineralnej kości wskutek braku estrogenów po wycięciu jajników (chirurgicznym usunięciu jajników) i działaniu nośnikiem, estradiolem (E2), keoksyfenem (raloksyfenem) lub innymi agonistami estrogenów. Celem tych badań była ocena zdolności związków według wynalazku do zapobiegania utraty masy kości, mierzonej metodą DEXA, wskutek braku estrogenów.

Samice (S-D) szczurów w wieku 4-6 miesięcy poddano operacji obustronnego wycięcia jajników lub rzekomej operacji i pozostawiono do oprzytomnienia po znieczuleniu. Szczury dostawały podskórne zastrzyki lub doustnie przez zgłębnik różne dawki (np. 10-1000 pg/kg

188 633 dziennie) związku według wynalazku przez 28 dni. Wszystkie związki odważano i rozpuszczano w 10% etanolu w sterylnej solance. Po 28 dniach szczury uśmiercano, uda usuwano i odmięśniano. Kości udowe umieszczano w urządzeniu Hologic QDR1000W (Hologic, Inc. Waltham, MA) i określano gęstość mineralną kości w dystalnej części kości udowej w miejscu znajdującym się o 1-2 cm od dystalnego końca kości udowej z zastosowaniem oprogramowania o wysokiej rozdzielczości z Hologic. Gęstość mineralną kości określano dzieląc zawartość minerałów kości przez powierzchnię kości w dystalnym obszarze kości udowej. Każda grupa obejmowała co najmniej 6 zwierząt. Średnią gęstość mineralną kości określono dla każdego zwierzęcia i stosując test t określono różnice statystyczne (p < 0,05) względem grupy potraktowanej nośnikiem po wycięciu jajników i po przeprowadzeniu rzekomej operacji.

Próba wiązania z receptorem estrogenów in vitro

Próbę wiązania z receptorem estrogenów in vitro, polegającą na mierzeniu zdolności związków według wynalazku do zastępowania [3 H]-estradiolu w ludzkim receptorze estrogenów otrzymanym metodami rekombinacji w drożdżach, stosuje się w celu określania powinowactwa związku według wynalazku względem receptora estrogenów w próbie wiązania. Materiałami stosowanymi w tej próbie są:

(1) bufor testowy TD-0.3 (zawierający 10 nM Tris, pH 7,6, 0,3 M chlorek potasu i 5 mM DTT, pH 7,6);

(2) radioligand będący [3H]-estradiolem otrzymanym z New England Nuclear;

(3) zimny ligand będący estradiolem otrzymanym z Sigma;

(4) zrekombinowany ludzki receptor estrogenów, hER.

Roztwór związku wytwarza się w TD-0.3 z 4% DMSO i 16% etanolu. Trytowany estradiol rozpuszcza się w TD-0.3, tak, że końcowe stężenie w próbie wynosi 5 nM. hER również rozcieńcza się TD-0.3, tak, że 1Ί0 jjg całkowitego białka znajduje się w każdej studzience testowej. Stosuje się płytki do mikromiareczkowania, przy czym do każdej inkubowanej substancji dodaje się 50 fil zimnego estradiolu (wiązanie niespecyficzne) lub roztworu związku, 20 (ii trytowanego estradiolu i 30 fil roztworów hER. Każda płytka zawiera związek w całkowicie wiążącym i zmieniającym się stężeniu, przy czym stosuje się trzy powtórzenia. Płytki inkubuje się przez noc w temperaturze 4°C. Reakcję wiązania kończy się następnie dodając w trakcie mieszania 100 ml 3% hydroksyloapatytu w 10 mM Tris, pH 7,6 i inkubując przez 15 minut w temperaturze 4°C. Mieszaniny odwirowuje się, a osad przemywa się czterokrotnie stosując 1% Triton-X100 w 10 mM Tris, pH 7,6. Peletki hydroksyloapatytu umieszcza się w zawiesinie w Ecoscint A i ocenia się radioaktywność z zastosowaniem scyntygrafii β. Oblicza się średnie z wszystkich wartości z trzech powtórzeń (zliczeń na minutę, cpm). Specyficzne wiązanie oblicza się odejmując wartość cpm dla wiązania niespecyficznego (zdefiniowaną jako zliczenia pozostające po oddzieleniu mieszaniny reakcyjnej zawierającej zrekombinowany receptor, radioligand i nadmiar nieznaczonego ligandu) od wartości cpm dla całkowitego związania (zdefiniowanej jako zliczenia pozostające po oddzieleniu mieszaniny reakcyjnej zawierającej tylko zrekombinowany receptor, radioligand). Skuteczność działania związku ocenia się określając wartości IC50 (stężenie związku wymagane do zahamowania w 50% całkowitego specyficznego wiązania trytowanego estradiolu). Określa się i oblicza specyficzne wiązanie w obecności związku w zmiennym stężeniu jako procent wiązania całkowitego specyficznego związanego radioligandu. Dane przedstawia się na wykresie procentowego hamowania przez związek (skala liniowa) w funkcji stężenia związku (skala logarytmiczna).

Wpływ na poziom całkowitego cholesterolu

Wpływ związku według wynalazku na poziom całkowitego cholesterolu w osoczu mierzy się w następujący sposób. Próbki krwi pobiera się, dokonując punkcji serca, od znieczulonych samic (S-D) szczurów w wieku 4-6 miesięcy, poddanych operacji obustronnego wycięcia jajników i leczonych związkiem (10-1000 fig/kg dziennie, np. podskórnie lub doustnie przez 28 dni lub traktowanych nośnikiem przez taki sam czas), albo poddanych rzekomej operacji. Krew umieszcza się w probówce zawierającej 30 μ1 5% EDTA (10 μΐ EDTA/1 ml krwi). Po odwirowaniu przy 2500 obrotach na minutę przez 10 minut w temperaturze 20°C osocze usuwa się i przechowuje w temperaturze -20°C do czasu przeprowadzenia próby. Całkowity

188 633 cholesterol oznacza się stosując standardowy enzymatyczny zestaw analityczny z Sigma Diagnostics (procedura nr 352).

Wpływ na otyłość

Samice szczurów Sprague-Dawley w wieku 10 miesięcy, ważące około 450 g, podaje się rzekomej operacji lub wycina się im jajniki i podaje im doustnie nośnik, 17a etynyloestradiol w dawce 30 mg/kg dziennie lub związek według wynalazku w dawce 10-1000 mg/kg dziennie przez 8 tygodni. Każda podgrupa obejmuje 6 lub 7 szczurów Ostatniego dnia badań określa się skład ciała wszystkich szczurów stosując dwuwiązkową absorpcjometrię rentgenowską (Hologic QDR-1000/W) wyposażony w oprogramowanie do skanowania całego ciała, które pokazuje proporcje tłuszczowej masy ciała do beztłuszczowej masy ciała.

Spadek tłuszczowej masy ciała wskazuje, ze związek według wynalazku jest przydatny w profilaktyce i leczeniu otyłości.

Leki na choroby gruczołu krokowego, raka sutka, otyłość, choroby układu sercowonaczyniowego, hipercholesterolemię i osteoporozę zawierające związek według wynalazku można podawać zwierzętom, w tym ludziom, doustnie lub pozajelitowo w postaci typowych preparatów, takich jak kapsułki, mikrokapsułki, tabletki, granulki, proszki, kołaczyki, pigułki, czopki, zastrzyki, zawiesiny i syropy.

Leki na choroby gruczołu krokowego, raka sutka, otyłość, choroby układu sercowonaczyniowego, hipercholesterolemię i osteoporozę zawierające związek według wynalazku można wytwarzać zwykle stosowanymi sposobami z użyciem znanych dodatków organicznych lub nieorganicznych, takich jak zaróbka (np. sacharoza, skrobia, mannitol, sorbitol, laktoza, glukoza, celuloza, talk, fosforan wapnia lub węglan wapnia), środek wiążący (np. celuloza, metyloceluloza, hydroksymetyloceluloza, polipropylopirolidon, poliwinylopirolidon, żelatyna, guma arabska, glikol polietylenowy, sacharoza lub skrobia), środek wiążący (np. skrobia, karboksymetyloceluloza, hydroksypropyloskrobia, nisko podstawiona hydroksypropyloceluloza, wodorowęglan sodu, fosforan wapnia lub cytrynian wapnia), środek smarujący (np. stearynian magnezu, lekki bezwodny kwas krzemowy, talk lub laurylosiarczan sodowy), środek smakowo-zapachowy (np. kwas cytrynowy, mentol, glicyna lub proszek pomarańczowy), konserwant (np. benzoesan sodu, wodorosiarczyn sodu, metyloparaben lub propyloparaben), stabilizator (np. kwas cytrynowy, cytrynian sodu lub kwas octowy), środek suspendujący (np. metyloceluloza, poliwinylopirolidon lub stearynian glinu), środek dyspergujący (np. hydroksypropylometyloceluloza), rozcieńczalnik (np. woda) i wosk podstawowy (np. masło kakaowe, biała wazelina lub glikol polietylenowy). Ilość substancji czynnej w środku leczniczym może być ilością wywierającą żądane działanie lecznicze, np. około 0,1-50 mg w jednostkowej postaci dawkowanej do podawania doustnego i pozajelitowego.

Substancję czynną można zwykle podawać ludziom raz do czterech razy dziennie w ilości 0,1-50 mg zawartej w postaci dawkowanej, lecz tę dawkę można odpowiednio zmieniać w zależności od wieku, wagi ciała i stanu medycznego pacjenta oraz drogi podawania. Korzystna dawka dla ludzi wynosi 0,25-25 mg. Korzystna jest jedna dawka dziennie.

Przepis

Racemiczny cis-6-fenylo-5-[4-(2-pirolidyn-1-yloetoksv).fenylo|-5,6,7,8-tetrahydronaf'talen-2-ol

Etap A cis-1-{2-[4-(6-Metoksy-2-fenyko-1,2,3,4-tetrahydiOnaftalen-1-yio)fenoksy'|etylo}piiOlidyna

Roztwór chlorowodorku 1 - {2- [4-(6-metoksy-2-fenylo-3,4-dihhyronaftalen-1 -ylo)fenoksy]etylo}pirolidyny (chlorowodorku nafoksydenu) (1,0 g, 2,16 mmola) w 20 ml absolutnego etanolu zawierającego 1,0 g wodorotlenku palladu na węglu uwodorniano pod ciśnieniem 0,35 MPa w temperaturze 20°C przez 19 godzin. Po odsączeniu i odparowaniu otrzymano 863 mg (93%) cis-1-{2-[4-(6-metoSsy-2-fenylo-1,2,3,4-tetrahydronaftalen-1 -ylojfenoksy] etylo } piroiidyny.

’H-NMR (CDCb): d 3,50-3,80 (m, 3H), 3,85 (s, 3H), 4,20-4,40 (m, 3H), 6,80-7,00 (m, 3H); MS 428 (P+ + 1).

188 633

Etap B

Do roztworu 400 mg (0,94 mmola) produktu z etapu A w 25 ml chlorku metylenu w temperaturze 0°C wkroplono w trakcie mieszania 4,7 ml (4,7 mmola) 1,0 M roztworu tribromku boru w chlorku metylenu. Po 3 godzinach w temperaturze pokojowej mieszaninę wlano do 100 ml nasyconego wodnego roztworu wodorowęglanu sodu w trakcie intensywnego mieszania. Warstwę organiczną oddzielono, wysuszono nad siarczanem sodu, przesączono i zatężono, w wyniku czego otrzymano 287 mg (74% wydajności) tytułowej substancji w postaci wolnej zasady.

‘H-NMR (CDCl₃): d 3,35 (dd, 1H), 4,00 (t, 2H), 4,21 (d, 1H), 6,35 (ABq, 4H).

Odpowiedni chlorowodorek wytworzono w wyniku podziałania na roztwór zasady nadmiarem 4N roztworem HCl w dioksanie, a następnie odparowania do sucha i ucierania z eterem [MS: 415 (P+ + 1)].

Alternatywny sposób użyteczny w przepisie 1 opisano poniżej.

Etap A

1-{2-[4-(6-Metoksy-3,4-dihydronaftalen-1 -yloffenoksy] etylo} pirolidnna

Mieszaninę bezwodnego CeCh (138 g, 560 mmoli) i THF (500 ml) energicznie mieszano przez 2 godziny. W odrębnej kolbie roztwór 1-[2-(4-bromofenoksd)etdlo]piroliddnd (100 g, 370 mmoli) w THF (1000 ml) ochłodzono do -78°C i powoli dodano n-BuLi (2,6 M roztwór w heksanach, 169 ml, 440 mmoli) w ciągu 20 minut. Po 15 minutach roztwór dodano przez rurkę do zawiesiny CeCh ochłodzonej do -78°C i całość mieszano przez 2 godziny w temperaturze -78°C. Do arylocerowego reagentu dodano przez rurkę roztworu 6-metoksd·Ttetralonu (65,2 g, 370 mmoli) w THF (1000 ml) w temperaturze -78°C. Mieszaninę pozostawiono by powoli ogrzała się do temperatury pokojowej i mieszano łącznie przez 16 godzin. Mieszaninę przesączono przez warstwę celitu. Przesącz zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem i dodano 3N roztworu HCl (500 ml) i Et2O (500 ml). Po mieszaniu przez 15 minut warstwy rozdzielono. Warstwę wodną następnie przemyto Et2O (2x). Połączone warstwy organiczne wysuszono (MgSOą), przesączono i zatężono z wytworzeniem 6-metoksy-1-tetralonu (22 g). Warstwę wodną zalkalizowano do pH 12 z użyciem 5N roztworu NaOH i dodano 15% wodnego roztworu (NHą^COa (1000 ml). Wodną mieszaninę wyekstrahowano CH2O2 (2x). Roztwór organiczny wysuszono (MgSOą), przesączono i zatężono z wytworzeniem brunatnego oleju. Zanieczyszczenia oddestylowano (110-140°C, 26,7 Pa) z wytworzeniem produktu (74 g, 57%) 'H NMR (250 MHz, CDCh): d 7,27 (d, J = 8,7 Hz, 2H), 6,92-6,99 (m, 3H), 6,78 (d, J = 2,6 Hz, 1H), 6,65 (dd, J = 8,6, 2,6 Hz, 1H), 5,92 (t, J = 4,7 Hz, 1H), 4,15 (t, J = 6,0 Hz, 2H), 3,80 (s, 3H), 2,94 (t, J = 6,0 Hz, 2H), 2,81 (t, J = 7,6 Hz, 2H), 2,66 (m, 2H), 2,37 (m, 2H), 1,84 (m, 4H).

Etap B

- {2-[4-(2-Bromo-6-metoksy-3,4-dihydronaftalen-1 -ylo)fenoksy] etylo p ρ ίη> 1 dyyna

Nadbromek bromku pirydyniowego (21,22 g, 60,55 mmola) dodano porcjami do roztworu 1-{2-[4-(6-metoksd-3,4-dihydroyaftalen-1-dlo)fenoksd]etdlo}pirolidyyy (23 g, 72 mmole) w THF (700 ml). Mieszaninę mieszano przez 60 godzin. Osad przesączono przez warstwę celitu z użyciem THF. Szarawą substancję stałą rozpuszczono w ClhCb i MeOH i roztwór przesączono przez celit. Roztwór organiczny przemyto 0,5 N wodnym roztworem HCl, a następnie nasyconym wodnym roztworem NaHCO3. Roztwór organiczny wysuszono (MgSOą), przesączono i zatężono z wytworzeniem brunatnej substancji stałej (21,5 g, 83%).

‘h NMR (250 MHz, CDCI3): d 7,14 (d, J = 8,7 Hz, 2H), 6,97 (d, J = 8,8 Hz, 2H), 6,71 (d, J = 2,2 Hz, 1H), 6,55 (m, 2H), 4,17 (t, J = 6,0 Hz, 2H), 3,77 (s, 3H), 2,96 (m, 4H), 2,66 (m, 4H), 1,85 (m, 4H).

Etap C

Chlorowodorek 1-{2-[4-(6-metoksd-2-fendlo-3,4-dihydronaftalen-1-ylo)fenoksd]etdlo}-piroliddnd (chlorowodorek nafoksydenu)

Do mieszaniny ‘ {2-[4-(2-bromo-6-metoksd-3,4-dihddroyaftaley-1 -yooffenoksy] elylo } -piroliddyd (19 g, 44 mmole), kwasu fendloboroyowego (7,0 g, 57 mmoli) i tetrakis(trifeydlofosfonio)palladu (1,75 g, 1,51 mmoli) w THF (300 ml) dodano Na2CO3 (13 g, 123 mmole) w H2O (100 ml). Mieszaninę ogrzewano w temperaturze wrzenia w warunkach powrotu skro8

188 633 plin przez 18 godzin. Warstwy rozdzielono i warstwę organiczną przemyto H2O, a następnie solanką. Roztwór organiczny wysuszono (MgSO₄), przesączono i zatężono z wytworzeniem 17,96 g brunatnej substancji stałej. Pozostałość rozpuszczono w mieszaninie 1:1 CH₂Cl2 i EtOAc (250 ml) i dodano 1N roztworu HCl w Et2O (100 ml). Po mieszaniu przez 2 godziny produkt pozostawiono do krystalizacji z roztworu i po odsączeniu uzyskano 11 g substancji. Po zatężeniu cieczy macierzystej do połowy objętości dodatkowo otrzymano 7,3 g produktu.

Etap D cis-1 -{2-[4-(6-Metoksy-2-fenylo-1,2,3,4-tetrahydronaftalen-1 -yloffenoksyjetylo} piroiiciyna

Chlorowodorek 1 {{2[[4((6-metok-y22ffenylo-3,4-dihydronfftaJenl 1 -ylo)fenoksy]etylo} -pirolidyny (chlorowodorek nafoksydenu) (75 g, 162 mmole) rozpuszczono w 1000 ml EtOH i 300 ml MeOH. Dodano suchego Pd(OH)2 na węglu i mieszaninę uwodorniano w wytrząsarce Parra w temperaturze 50°C i pod ciśnieniem 0,35 MPa przez 68 godzin. Katalizator odsączono z użyciem celitu i rozpuszczalniki usunięto pod zmniejszonym ciśnieniem. Powstałą białą substancję stałą rozpuszczono w CH2G2 i roztwór przemyto nasyconym wodnym roztworem NaHCOa. Roztwór organiczny wysuszono (MgSO₄), przesączono i zatężono z wytworzeniem białawej substancji stałej (62,6 g, 90%).

Etap E cis-6-Fenylo-5-[4-(2-pirolidyn-1-yloetoksy)fenylo]-5,6,7,8-tetrahydronaftalen-2-ol

Mieszaninę cis-1 - {{-^-(ó-metokss^S-ffnykl-1,2,3,4-tetrrhyyronaftalen-1 -y-ο){ο

-etylo}pirolidyny (12 g, 28 mmoli), kwasu octowego (75 ml) i 48% HBr (75 ml) ogrzewano w temperaturze 100°C przez 15 godzin. Roztwór ochłodzono i powstały biały osad odsączono. Bromowodorek (9,6 g, 69%) rozpuszczono w CHCL/MeOH i zmieszano z wodnym roztworem NaHCO3. Warstwy oddzielono i warstwę wodną następnie wyekstrahowano CHCb/MeOH. Połączone warstwy organiczne wysuszono (MgSO^, przesączono i zalęźono z wktworzeaiem produktu w postaci szarawej piany.

‘H NMR (250 MHz, CDCI3): d 7,04 (m, 3H), 6,74 (m, 2H), 6,63 (d, J = 8,3 Hz, 2H), 6,50 (m, 3H), 6,28 (d, J = 8,6 Hz, 2H), 4,14 (d, J = 4,9 Hz, 1H), 3,94 (t, J = 5,3 Hz, 2H), 3,24 (dd, J = 12,5,4,1 Hz, 1H), 2,95 (m, 4H), 2,78 (m, 4H), 2,14 (m, 1H), 1,88 (m, 4H), 1,68 (m, 1H).

Przykład 1

D-Winian (-)cis-6(S)-fenklnl5(R)l[4-(2-pπΌlidyn---yloetnksk)fenkln]-5,6,7,8-tetrahkl droyaftalen-2-olu

H

OjC = OH

Racemiczną aminę z przepisu 1 (5 g, 12,1 mmola) w mieszaninie 95:5 absolutny etayol/wnda (50 ml) poddano działaniu roztworu kwasu D-winowego (1,83 g, 12,1 mmola) w mieszaninie 95:5 absolutny etanol/woda (20 ml). Mieszaninę ogrzewano w temperaturze wrzenia w warunkach powrotu skroplin i uzyskano jedyorodyk roztwór. Po ogrzewaniu przez 10 minut mieszaninę pozostawiono do ochłodzenia i mieszano w temperaturze otoczenia (~25°C) przez noc. Sól wytrąciła się w postaci białej substancji stałej i oddzielono ją przez odsączenie pod próżnią, przemyto absolutnym etannlem (20 ml) i usunięto alkohol pod próżnią do sucha. Oddzieloną substancję stałą (3,75 g) wysuszono z użyciem pompki próżniowej w temperaturze pokojowej (~25°C) z wytworzeniem 2,77g (81% wydajności teoretycznej). Analiza soli metodą chiralnej HPLC wykazała czystość optyczną 95:5 na korzyść żądanego enaycjomeru.

188 633

Białą substancję stałą (2,77 g) przeprowadzono w zawiesinę w mieszaninie 95:5 absolutny etanol/woda (28 ml) i ogrzewano w temperaturze wrzenia w warunkach powrotu skroplin w trakcie mieszania przez 3,5 godzin. Po ochłodzeniu do temperatury pokojowej mieszaninę poddawano granulowaniu przez noc. Białą substancję stałą odsączono pod próżnią, przemyto etanolem (15 ml) i usunięto alkohol pod próżnią do sucha. Po wysuszeniu z użyciem pompki próżniowej w temperaturze pokojowej otrzymano 2,48 g (95% wydajności teoretycznej) żądanej soli o czystości optycznej > 99:1 określonej metodą chiralnej HPLC.

188 633

Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 50 egz. Cena 2,00 zł.

Claims (11)

1. Zastrzeżenia patentowe

   1. D-Winian (-)cis-6(S)-fenylo-5(R)-[4-(2-pirolidyn-1-yloetoksy)fenylo]-5,6,7,8-tetrahydronaftalen-2-olu.
2. 2. Sposób wytwarzania D-winianu (-)cis-6(S)-fenylo-5(R)-[4-(2-pirolidyn-1-yloetoksy)-fenylo]-5,6,7,8-tetrahydronaftalen-2-olu, znamienny tym, ze

   a) racemiczny lub częściowo optycznie wzbogacony cis-6-fenylo-5-[4-(2-pirolidyn-1-yloetoksy)fenylo]-5,6,7,8-tetrahydronaftalen-2-ol rozpuszcza się we wrzącym wodnym roztworze etanolu z wytworzeniem roztworu;

   b) do tego roztworu dodaje się równomolową ilość kwasu D-winowego rozpuszczonego w wodnym roztworze etanolu z wytworzeniem drugiego roztworu;

   c) drugi roztwór chłodzi się; i

   d) oddziela się produkt powstały w etapie c).
3. 3. Środek farmaceutyczny zawierający substancję czynną i farmaceutycznie dopuszczalny nośnik, znamienny tym, że jako substancję czynną zawiera D-winian (-)cis-6(S)-fenylo-5(R)-[4-(2-pirolidyn-1-yloetoksy)fenylo]-5,6,7,8-tetrahydronaftalen-2-olu.
4. 4. D-winian (-)cis-6(S)-fenylo-5(R)-[4-(2-pirolidyn-1-yloetoksy)fenylo]-5,6,7,8-tetrahydronaftalen-2-olu do stosowania jako lek.
5. 5. Zastosowanie D-winianu (-)cis-6(S)-fenylo-5(R)-[4-(2-pirolidyn-1-yloetoksy)fenylo]-5,6,7,8-tetrahydronaftalen-2-olu do wytwarzania leku do leczenia osteoporozy u ssaka.
6. 6. Zastosowanie D-winianu (-)cis-6(S)-fenylo-5(R)-[4-(2-pirolidyn-1-yloetoksy)fenylo]-5,6,7,8-tetrahydronaftalen-2-olu do wytwarzania leku do leczenia choroby układu sercowo-naczyniowego lub hiperlipemii u ssaka.
7. 7. Zastosowanie D-winianu (-)cis-6(S)-fenylo-5(R)-[4-(2-pirolidyn-1-yloetoksy)fenylo]-5,6,7,8-tetrahydronaftalen-2-olu do wytwarzania leku do leczenia choroby gruczołu krokowego u ssaka.
8. 8. Zastosowanie D-winianu (-)cis-6(S)-fenylo-5(R)-[4-(2-pirolidyn-1-yloetoksy)fenylo]-5,6,7,8-tetrahydronaftalen-2-olu do wytwarzania leku do obniżania poziomu cholesterolu w osoczu u ssaka.
9. 9. Zastosowanie D-winianu (-)cis-6(S)-fenylo-5(R)-[4-(2-pirolidyn-1-yloetoksy)fenylo]-5,6,7,8-tetrahydronaftalen-2-olu do wytwarzania leku do leczenia otyłości u ssaka.
10. 10. Zastosowanie D-winianu (-)cis-6(S)-fenylo-5(R)-[4-(2-pirolidyn-1-yloetoksy)fenylo]-5,6,7,8-tetrahydronaftalen-2-olu do wytwarzania leku do leczenia raka sutka u ssaka.
11. 11. Zastosowanie D-winianu (-)cis-6(S)-fenylo-5(R)-[4-(2-pirolidyn-1-yloetoksy)fenylo]-5,6,7,8-tetrahydronaftalen-2-olu do wytwarzania leku do leczenia endometriozy u ssaka.