PL181663B1

PL181663B1 - Mieszanina do wzmacniania dzialania bakteriobójczego srodków czyszczacych stosowanych do powierzchni twardych oraz wodny dezynfekujacy srodek czyszczacy PL

Info

Publication number: PL181663B1
Application number: PL95318765A
Authority: PL
Inventors: Buskirk Gregory Van; Eva Kiewert; Birgit Middelhauve; Karl-Heinz Disch; Carsten Friese
Original assignee: Henkel Kgaa
Priority date: 1994-09-26
Filing date: 1995-09-18
Publication date: 2001-08-31
Also published as: ES2174961T3; ATE215983T1; WO1996010069A1; JPH10506143A; US5576284A; EP0783560B1; EP0783560A1; PL318765A1; US5856290A; DE59510159D1; EP1018542A1

Abstract

a) oligoglikozydu alkilowego i/lub alkenylowego o wzorze I (wzór I) w którym R1 oznacza liniowa albo rozgaleziona reszte alkilowa, albo alkenylowa, zawierajaca od 8 do 22 atomow wegla, [G] oznacza jednostke glikozowa, zawterajaca 5 albo 6 atomow wegla, zwlaszcza jednostke glikozowa, a p oznacza liczbe od 1 do 1 0, w ilosci od 0,1 do 20% wagowo, zwlaszcza od 0,2 do 1 0% wagowo, wzgledem calkowitej ilosci srodka czyszczacego, b) etem alkilowego o wzorze II (wzór II), w którym R2 oznacza liniowa albo rozgaleziona alifatyczna reszte alkilowa albo alkenylowa zawierajaca od 8 do 18, zwlaszcza od 8 do 14 atomow wegla, x oz- nacza 0 albo liczby od 0 do 3, a zwlaszcza do 2, a y oznacza liczby od 1 do 15, zwlaszcza od 2 do 12, korzystnie od 2,5 do 10, w ilosci od 0,05 do 20% wagowo, zwlaszcza od 0,01 do 10% wagowo, oraz srodka dezynfekujacego w ilosci od 0,01 do 5% wagowo, a zwlaszcza od 0,02 do 3% wagowo, wzgledem calkowitej ilosci srodka czyszczacego 3 Wodny, dezynfekujacy srodek czyszczacy, znamienny tym, ze obejmuje - oligoglikozyd alkilowy i/lub alkenylowy o wzorze I, R1 -O-[G]p(I) w którym R1 oznacza liniowa albo rozgaleziona reszte alkilowa albo alkenylowa, zawierajaca od 8 do 22 atomów wegla, [G] oznacza jednostke glikozowa, zawierajaca 5 albo 6 atomów wegla, a zwlaszcza jednostke glikozowa, a p oznacza liczbe od 1 do 10, w ilosci od 0,1 do 20% wagowych, z zwlaszcza od 0,2 do 10% wagowych, - eter alkilowy o w-zorze Il, w którym R2 oznacza liniowa albo rozgaleziona, ahfatyczua reszte alkilowa albo alkenylowa zawierajaca o d 8 do 18, a zwlasz- cza od 8 do 14 atomów wegla, x oznacza 0 albo liczby od 0 do 3, a zwlaszcza do 2, a y oznacza liczby od 1 do 15, zwlaszcza od 2 do 12, a korzystnie do 2,5 do 10, w ilosci od 0,05 do 20% wagowych, a zwlaszcza od 0,2 do 10% wagowych oraz - srodek dezynfekujacy, wybrany z grupy A) substancji zawierajacych azot, otrzymanych z a) N-podstawionych diamin propylenowych o wzorze III, PL

Description

Przedmiotem wynalazku jest mieszanina do wzmocnienia działania bakteriobójczego środków czyszczących stosowanych do powierzchni twardych, wodny, dezynfekujący środek czyszczący stosowany do powierzchni twardych oraz dezynfekujący środek czyszczący do powierzchni twardych. Przez twarde powierzchnie rozumie się powierzchnie nietekstylne występujące w gospodarstwie domowym, na przykład podłogi, powierzchnie robocze, sprzęt kuchenny, zlewozmywaki, brodziki i wanny kąpielowe, miski klozetowe, naczynia i tym podobne.

Dezynfekujące środki czyszczące są, znane, jednakże dotychczas nie udało się powiązać ze sobą optymalnej wydajności czyszczenia z optymalnym działaniem dezynfekującym. Zwyczajne dezynfekujące środki czyszczące zawierają na przykład czwartorzędowe sole amonowe w połączeniu z niejonowymi substancjami powierzchniowo czynnymi. Jakkolwiek takie środki czyszczące wykazują, dostateczne działanie dezynfekujące, to ich wydajność czyszcząca pozostawia wiele do życzenia. Zastąpienie niejonowych środków powierzchniowo czynnych przez anionowe środki powierzchniowo czynne o dużej sile czyszczenia ma tę wadę, że silnie zmniejsza się działanie dezynfekujące.

Z niemieckich opisów patentowych nr DE 3444958 i DE 3619375 znane jest stosowanie glikozydów alkilowych jako potencjalnych środków wspomagających działani bakteriobójcze związków diguanidynowych, względnie alkoholi i kwasów karboksylowych, zwłaszcza w środkach do pielęgnacji ciała.

Z międzynarodowego zgłoszenia patentowego opublikowanego pod nr WO 86/5199 znane są środki czyszczące, które jako substancje powierzchniowo czynne zawierają, glikozydy alkilowe, tlenki amin oraz czwartorzędowe sole amonowe.

Z międzynarodowego zgłoszenia patentowego opublikowanego pod nr WO 86/5509 znane są dezynfekujące środki czyszczące, które jako środek powierzchniowo czynny zawierają glikozyd alkilowy, a jako środek dezynfekujący - czwartorzędowe sole amonowe. Działanie czyszczące tych kompozycji pozostawia jednak wiele do życzenia.

Z niemieckiego opisu patentowego nr DE 4007758 znane są środki czyszczące do dezynfekcji rozpyłowej sprzętu szpitalnego, które jako środek dezynfekujący zawierają czwartorzędową sól amonową oraz produkt przemiany N-podstawionych propylenodiamin z kwasem glutaminowym albo estrami kwasu glutaminowego.

Żadna ze znanych publikacji nie ujawnia jednak stosowania, będącego przedmiotem wynalazku, specjalnego zestawu środków powierzchniowo czynnych do wzmocnienia bakteriobójczego działania środków czyszczących, zawierających środki dezynfekujące.

Celem niniejszego wynalazku jest opracowanie środków czyszczących do powierzchni twardych, zawierających wybrane środki działające dezynfekująco, które wykazywałyby zarówno dobrą wydajność czyszczenia, jak i dobre działanie dezynfekujące. Należy stwierdzić, że oligoglikozydy alkilowe i/lub alkenylowe są znanymi substancjami, które można otrzymać znanymi sposobami stosowanymi w preparatyce organicznej. Znane są one z obszernego piśmiennictwa, na przykład z opisu patentowego nr EP-A 1 -0 301298 i zgłoszenia nr WO 90/3977.

Przedmiotem niniejszego wynalazku jest mieszanina złożona z:

a) oligoglikozydu alkilowego i/lub alkenylowego o wzorze

181 663

R*-O-[G]_p (I) w którym R¹ oznacza liniową albo rozgałęzioną resztę alkilową lub alkenylową zawierającą od 8 do 22 atomów węgla,

[G] oznacza jednostkę glikozową zawierającą 5 albo 6 atomów węgla, a p oznacza liczbę od 1 do 10, oraz

b) eteru alkilowego o wzorze II

CH₃

R²-O-(CH₂CHO)_x(CH₂CH₂O)_y (II) w którym R² oznacza liniową albo rozgałęzioną alifatyczną resztę alkilową i/lub alkenylową zawierającą od 8 do 18, a zwłaszcza od 8 do 14 atomów węgla, x oznacza liczbę od 0 do 3, a zwłaszcza liczbę od 0 do 2, a y oznacza liczbę od 1 do 15, korzystnie od 2 do 12, a zwłaszcza od 2,5 do 10,

Mieszanina taka zapewnia zwiększenie działania bakteriobójczego środków czyszczących do twardych powierzchni, zawierających środki dezynfekujące, w porównaniu z dezynfekującymi środkami czyszczącymi, które zawierajątylko jeden albo nie zawierają żadnego z obydwu wymienionych środków powierzchniowo czynnych.

Oligoglikozydy alkilowe i/lub alkenylowe można wyprowadzić z aldoz względnie z ketoz, zawierających 5 albo 6 atomów węgla, a zwłaszcza z glikozy. Korzystnymi oligoglikozydami alkilowymi i/lub alkenylowymi są zatem oligoglikozydy alkilowe i/lub alkenylowe.

Wskaźnik p we wzorze ogólnym I podaje stopień oligopolimeryzacji (stopień DP), to jest rozkład mono- i oligoglikozydów, i może być to liczba od 1 do 10. Podczas gdy p w podanym związku musi być zawsze liczbą całkowitą i może przyjmować wartości przede wszystkim od 1 do 6. Wartość p dla określonego oligoglikozydu alkilowego jest wielkościąustaloną rachunkowo, która przeważnie jest liczbą ułamkową. Korzystnie stosuje się oligoglikozydy alkilowe i/lub alkenylowe o średnim stopniu oligopolimeryzacji p od 1,1 do 3,0. Z punktu widzenia zastosowania technicznego korzystne są zwłaszcza takie oligoglikozydy alkilowe i/lub alkenylowe, w których stopień oligopolimeryzacji wynosi od 1,4 do 2,0.

Resztą alkilową względnie alkenylową R¹ można wyprowadzić z alkoholi pierwszorzędowych, zawierających zwłaszcza od 8 do 11 atomów węgla. Do typowych przykładów należy alkohol kaprylowy, alkohol kaprynowy i alkohol undecylowy, jak również ich mieszaniny, otrzymywane na przykład przez uwodornianie technicznych estrów metylowych kwasów tłuszczowych albo przez uwodornianie aldehydów w oksosyntezie Roelena. Korzystne są zwłaszcza oligoglikozydy alkilowe o długości łańcucha C8-C10 (DP = 1 do 3), które pojawiają się jako przedgon przy rozdzielaniu przez destylację technicznego kokosowego alkoholu tłuszczowego, o długości łańcucha C8-C18 i mogą być zanieczyszczone z udziałem mniejszym niż 6% wagowych alkoholu Cl2, jak również oligoglikozydy alkilowe na bazie technicznych oksoalkoholi C9/11,(DP= 1 do 3).

Resztę alkilową względnie alkenylową R¹ można dalej wyprowadzić z pierwszorzędowych alkoholi zawierających od 12 do 22, a zwłaszcza od 12 do 14 atomów węgla. Do typowych przedstawicieli należy alkohol laurylowy, alkohol mirystylowy, alkohol cetylowy, alkohol palmoleinowy, alkohol stearylowy, alkohol izostearylowy, alkohol oleinowy, alkohol elaidynowy, alkohol petrozenylowy, alkohol arachylowy, alkohol gadoleinowy, alkohol behenylowy, alkohol erucylowy, jak również ich mieszaniny.

Przy eterach alkilowych o wzorze II chodzi o znane, niejonowe związki powierzchniowo czynne, które otrzymuje się przez przyłączenie początkowo tlenku propylenu, a następnie tlenku etylenu, względnie tylko tlenku etylenu, do alkoholi tłuszczowych. Typowym przykładem są etery alkilowe o wzorze II, w którym R² oznacza resztę alkilową zawierającą od 12 do 18 atomów węgla, x oznacza 0 albo 1, a y oznacza liczby od 2 do 5. Wskaźniki x i y stanowiąprzy tym warto181 663 ści średnie. Do dalszych szczególnie przydatnych eterów alkilowych o wzorze II należy na przykład alkohol tłuszczowy CIO - C14 x 6 EO, oktanol x 4 EO oraz alkohol tłuszczowy C10-C14xl PO x6 EO, gdzie EO oznacza tlenek etylenu, a PO oznacza tlenek propylenu. Etery alkilowe o wzorze II mogą korzystnie mieć zawężony rozkład homologiczny i w takim przypadku uzyskuje się kompozycje o szczególnie korzystnych właściwościach fizycznych. Jako substancje działające dezynfekująco, zwane również środkami dezynfekującymi, pod uwagę bierze się w zasadzie wszystkie dostępne w handlu środki dezynfekujące, które nadają się do stosowania do twardych powierzchni, a zwłaszcza wszystkich twardych powierzchni występujących w gospodarstwie domowym. Należy przy tym wymienić na przykład działające dezynfekujące czwartorzędowe sole fosfoniowe, związki dwuguanidyny (na przykład chloroheksydyna), natomiast fenole i aldehydy ze względów toksycznych nie powinny być stosowane.

Wyżej opisana mieszanina środków powierzchniowo czynnych przydatna jest zwłaszcza wtedy, gdy środki dezynfekujące należą do grupy:

A) substancji zawierających azot, które otrzymuje się przez przemianę

a) N-podstawionych dwuamin propylenowych o wzorze III, R³-N(R⁴)-CH₂-CH₂-CH₂-NH₂ (III) w którym R³ oznacza liniową resztę alkilową zawierającąod 6 do 22, a zwłaszcza od 12 do 14 atomów węgla, a R⁴ oznacza H albo

CH₂-CH₂-CH₂-NH₂, ze związkami o wzorze IV

R⁵-O-CO-CH₂-CH₂-CH-COOH (IV) nh₂ w którym R⁵ oznacza resztę alkilowązawierającą od 1 do 4 atomów węglą albo atom wodoru, β) oraz ewentualnie przez dalszą przemianę produktów otrzymanych według a) z tlenkiem etylenu albo tlenkiem propylenu w znanych warunkach alkoksylowania,

γ) jak również ewentualnie przez utworzenie soli produktów otrzymanych według a) albo β) z kwasami nieorganicznymi albo organicznymi

B) amin alifatycznych a wzorze V

R⁶-N-(CH₂)_n-NH₂ (V)

R⁷ w którym n oznacza liczbę całkowitą od 2 do 6, a zwłaszcza 3,

R⁶ oznacza resztę alkilową zawierającą od 8 do 18 atomów węgla,

R⁷ oznacza wodór, resztę alkilową zawierającą od 8 do 18 atomów węgla, albo resztę -(CH₂)_mNH₂, w której m oznacza liczbę całkowitą od 2 do 6, a zwłaszcza 3 oraz

C) czwartorzędowych soli amonowych o wzorze V

R⁸ ©

R⁹- - -N - - - CH₃ (VI)

I X~

CH₃ w którym R⁸ i R⁹ oznaczają reszty alkilowe, zawierające od 8 do 16, a zwłaszcza od 10 do atomów węgla, niepodstawione reszty benzylowe albo reszty benzylowe podstawione jednym lub dwoma atomami chloru albo grupami C4-alkilowymi, albo heterocykliczne reszty za8

181 663 wierające N albo S, a zwłaszcza pirydyl, a X’ oznacza anion nieorganiczny, zwłaszcza Cl albo Br’, pod warunkiem, że przynajmniej jedna z reszt R⁸ albo R⁹ jest resztą alkilową, zawierającą od 8 do 16, a zwłaszcza od 10 do 14 atomów węgla.

Przytoczone w punkcie A) substancje zawierające azot są związkami, których działanie antybakteryjne jest znane. Z amerykańskiego opisu patentowego nr US-4652585 znane jest wiele możliwości ich syntezy. Opis ten podano, w ramach niniejszego wynalazku, jako referencję w załączonej bibliografii. Aminy alifatyczne wymienione w punkcie B) są aminami trzeciorzędowymi, zawierającymi przynajmniej jedną, a zwłaszcza dwie grupy aminoalkilowe, przy czym chodzi tu o liniowe grupy alkilowe, zawierające od 2 do 6 atomów węgla, a zwłaszcza o grupę propylową. Takie substancje dostępne sąw handlu, na przykład N,N-bis-(3-aminopropylo)dodecyloamina, oferowana przez firmę Lonza pod nazwą handlową, Lonzabac 12.

Czwartorzędowe sole amonowe wymienione w punkcie C) są substancjami również dostępnymi w handlu. Jako przykład można wymienić chlorek dwumetylodwuoktyloamonowy, chlorek dwudecylodwumetyloamonowy, chlorek dwudodecylodwumetyloamonowy, chlorek dwumetylodwutetradecyloamonowy, chlorek dwuheksadecylodwumetyloamonowy, chlorek decylodwumetylooktyloamonowy, chlorek dwumetylododecylooktyloamonowy, chlorek benzylodecylodwumetyloamonowy, chlorek benzylodwumetylotetradecyloamonowy, chlorek decylodwumetylo(etylobenzylo)amonowy, chlorek decylodwumetylo(dwumetylobenzylo)amonowy, chlorek chlorobenzylodecylo-dwumetyloamonowym chlorek decylo(dwuchlorobenzylojdwumetyloamonowy oraz związki, które zamiast anionu chlorkowego zawierają anion octanowy, propionianowy albo bromkowy.

Niektóre z wymienionych czwartorzędowych soli amonowych, a zwłaszcza sole z resztami alkilowymi, zawierającymi 16 atomów węgla, obok działania dezynfekującego mogą w pewnych okolicznościach wykazywać właściwości zmiękczania tkanin tekstylnych. W ramach niniejszego wynalazku, dotyczącego dezynfekujących środków czyszczących, takie dodatkowe właściwości zmiękczania tkanin tekstylnych są mało znaczące.

Korzystne jest stosowanie oligoglikozydów alkilowych i/lub alkenylowych o wzorze I w ilości od 0,1 do 20% wagowo, a zwłaszcza w ilości od 0,2 do 10% wagowo, w stosunku do całkowitej ilości środka czyszczącego. Etery alkilowe o wzorze II korzystnie stosuje się w ilości od 0,05 do 20% wagowo, zwłaszcza od 0,1 do 10% wagowo, w stosunku do całkowitej ilości środka czyszczącego.

Wzmocnienie działania bakteriobójczego środków dezynfekujących zawartych w środkach czyszczących obserwuje się, zwłaszcza przy ilości środka dezynfekującego od 0,1 do 5% wagowych, a zwłaszcza od 0,02 do 3% wagowych, w stosunku od całkowitej ilości środka czyszczącego.

Przedmiotem niniejszego wynalazku są również dezynfekujące środki czyszczące do powierzchni twardych, które łączą w sobie w szczególny sposób, dobrą wydajność czyszczenia oraz dobre działanie dezynfekujące.

Takie środki czyszczące otrzymuje się, dzięki stosowaniu oligoglikozydów alkilowych i/lub alkenylowych o wzorze I i długości łańcucha alkilowego ograniczonego do od 8 do 10 atomów węgla, inaczej niż w przypadku stosowania opisanych już eterów alkilowych o wzorze II, prty czym łańcuch alkilowy zawiera korzystnie od 8 do 14 atomów węgla, a jako środek dezynfekujący stosuje się jeden lub więcej związków wymienionych w punkcie A, B lub C.

W szczególności korzystne są wodne dezynfekujące środki czyszczące, zawierające:

- oligoglikozyd alkilowy i/lub alkenylowy o wzorze I, w którym R' oznacza liniową resztę alkilową lub alkenylową, zawierającą od 8 do 10 atomów węgla, w ilości od 0,1 do 20% wagowych, a zwłaszcza od 0,2 do 10% wagowych.

- eter alkilowy o wzorze II w ilości od 0,05 do 20% wagowych a zwłaszcza od 0,1 do 10% wagowych, oraz

- środek dezynfekujący, z grupy substancji wymienionych wyżej pod punktem A, punktem

B według wzoru V, oraz punktem C według wzoru VI, w ilości od 0,01 do 5% wagowo, a zwłaszcza od 0,02 do 3% wagowo, przy czym wszystkie dane procentowe odnoszą się do całkowitej ilości środka czyszczącego.

Szczególnie korzystne właściwości wykazują środki czyszczące według wynalazku, gdy środek dezynfekujący należy do substancji wymienionych wyżej w punkcie A i B, przy czym we

181 663 wzorze V n oznacza 3, R⁶ oznacza resztę alkilową zawierającą od 12 do 16 atomów węglą a R' jest resztą aminopropylową

Wszystkie substancje stosowane w środkach czyszczących mogąbyć stosowane nie tylko jako substancje czyste, lecz także w postaci mieszanin różnych przedstawicieli określonej grupy związków. Możliwe jest zatem na przykład jednoczesne użycie alkiloglikozydu, zawierającego od 8 do 10 atomów węgla, oraz alkiloglikozydu, zawierającego od 12 do 16 atomów węgla (na przykład w stosunku od 10:1 do 1:2), albo jednoczesne użycie etoksylowanego eteru alkilowego i eteru alkilowego, który jest zarówno propoksylowany, jak i etoksylowany.

Można poza tym stosować mieszaniny środków dezynfekujących, na przykład środek dezynfekujący wymieniony w punkcie A razem ze środkiem dezynfekującym wymienionym w punkcie B.

Obok oligoglikozydów alkilowych i/lub alkenylowych o wzorze I oraz eterów alkilowych o wzorze II w mieszaninie mogą znajdować się jeszcze dalsze niejonowe substancje powierzchniowo czynne w ilości do 20% wagowych w stosunku do całkowitej ilości środka czyszczącego. Zaliczają się do nich produkty przyłączenia tlenku etylenu do kwasów tłuszczowych, amin tłuszczowych lub amidów kwasów tłuszczowych. Bierze się także pod uwagę pochodne tego rodzaju produktów alkoksylowania, z zamkniętymi grupami końcowymi, a zwłaszcza pochodnych zawierających od 2 do 10 atomów węgla. Obok tego w mieszaninie mogą znajdować się fakultatywne amfoteryczne albo obojnacze środki powierzchniowo czynne w ilości do 10% wagowych w stosunku do całkowitej ilości środka czyszczącego. Do odpowiednich amfoterycznych środków powierzchniowo czynnych należą pochodne trzeciorzędowych amin alifatycznych albo czwartorzędowych soli amonowych, których reszty alifatyczne mogą mieć łańcuchy proste albo rozgałęzione, i z których jeden zawiera grupę karboksylową sulfonową fosfonową siarczanową albo fosforanową. Przykładem tego rodzaju amfoterycznych środków powierzchniowo czynnych jest dwumetylotetradecyloglicyna, dwumetyloheksadecyloglicyną dwumetylooktadecyloglicyna, 3-(dwumetylododecyloamonio)-l-propanosulfonian oraz amfoteryczne środki powierzchniowo czynne dostępne w handlu z firmy Henkel pod nazwąDehyton© AB, CB, K i G.

Anionowe środki powierzchniowo czynne, takie jak na przykład siarczany alkoholi tłuszczowych, eterosiarczany alkoholi tłuszczowych i olefinosulfoniany, mogą być zawarte w zasadzie w nieznacznej ilości 10% wagowych, a zwłaszcza do 5% wagowych, w stosunku do całkowitej ilości środka czyszczącego, przy czym w opisanych środkach czyszczących ilość anionowego środka powierzchniowo czynnego wynosi jednak korzystnie co najwyżej 2% wagowe. Dla specjalistów jest jednak oczywiste, ze muszą oni sprawdzić wzajemną tolerancję anionowych środków powierzchniowo czynnych i dezynfekujących środków zawartych w środkach czyszczących pod względem działania bakteriobójczego.

Opisane środki czyszczące mogą dodatkowo zawierać mieszające się z wodą rozpuszczalniki organiczne, a zwłaszcza należące do grupy alkoholi, zawierających od 1 do 4 atomów węgla, glikoli zawierających od 2 do 4 atomów węgla, oraz pochodzące od nich dwuglikole i etery dwuglikolowe. Do tego rodzaju rozpuszczalników należy metanol, etanol, propanol, izopropanol, tertbutanol, glikol etylenowy, glikol propylenowy, glikol butylenowy, dwuetylenoglikol, dwupropylenoglikol, eter jednometylowy glikolu dwuetylenowego, eter jednoetylowy glikolu dwuetylenowego, eter jednopropylowy glikolu dwuetylenowego oraz eter jednobutylowy glikolu dwuetylenowego. Rozpuszczalniki organiczne można stosować w ilości od około 5 do około 40, a zwłaszcza od około 10 do około 20% wagowych. Środki czyszczące mogą poza tym zawierać zwyczajne dodatki, takie jak na przykład barwniki lub substancje zapachowe, środki zagęszczające, związki hydrotropowe, środki zmętniające i tym podobne.

Tlenki amin zawarte są zwłaszcza w ilości co najwyżej do 2% wagowych, przy czym dezynfekujące środki czyszczące według wynalazku nie zawierają tlenków amin.

Opisane środki czyszczące, zawierające środki dezynfekujące w postaci nierozcieńczonej albo w postaci rozcieńczonego wodą preparatu, korzystnie nanosi się na twardą powierzchnię, którą następnie czyści się w zwykły sposób.

Jeżeli środek czyszczący nanosi się w postaci nierozcieńczonej, to zawartość środka dezynfekującego wynosi od 0,01 do 5% wagowo w stosunku do całkowitej ilości środka czyszczącego.

181 663

Jeżeli środek czyszczący rozcieńcza się wodą, to stężenie użytkowe wynosi korzystnie od 0,001 do mniej niż 5% wagowych, a zwłaszcza od 0,001 do 0,05% wagowych.

Aby przy stosowaniu środka czyszczącego z twardą wodą uzyskać klarowny roztwór, środki czyszczące zawierająkorzystnie dodatek środka kompleksującego, przy czym należy tu wymienić sole sodowe kwasu metanodwufosforowego, kwasu hydroksyetano-l,l-dwufosfonowego, kwasu l-aminoetano-l,l-dwufosfonowego, kwasu aminotrójmetylenofosfonowego, kwasu etylenodwuaminocztero(metylenofosfonowego), kwasu dwuetylenotrójaminopięcio(metylenofosfonowego), kwasu 2-fosfonobutano-l,2,4-trójkarboksylowego oraz kwasu nitrylotrójoctowego (NTA). Korzystnie stosuje się cytrynian i glukonian albo sole kwasu glutarowego, adypinowego i bursztynowego. Tego rodzaju związki kompleksotwórcze zawarte są w środkach czyszczących, korzystnie w ilości nie większej niż 10% wagowo, a zwłaszcza od około 0,5 do 4% wagowo.

Przykłady

Surowce:

Dodigen 1611 (firmy Hochst)

Lanzabac 12 (firmy Lonza)

Bardac 22 (firmy Lonza) Środek dezynfekujący I

Alkoksylany alkoholi tłuszczowych

Glucopon 225 (firmy Henkel)

Clucopon 600 (firmy Henkel) Sokalan DCS (firmy BASF) chlorek alkilodwumetylobenzylo amono-wy (z orzechów kokosowych) N,N-bis(3-aminopropylo)-C,2-alkiloamina chlorek dwudecylodwumetyloamonowy Produkt przemiany propyleno-l,3-dwu-amina z orzechów kokosowych z kwasem glutaminowym otrzymany według patentu Nr US 4652585 podany jest łańcuch alkilowy alkoholu tłuszczowego (FA) i udziału molowego tlenku etylenu (EO) względnie tlenku propylenu. NRE oznacza alkoksylan alkoholu tłuszczowego z zawężonym rozkładem homologicznym (wąski zakres etoksylowania)

1,6-glikozyd C 8-o-alkilowy 1,4-glikozyd C 2-s-alkilowy sól sodowa mieszaniny kwasów dwukarbo ksylowych (kwas adypinowy, glutarowy, korkowy)

Sposoby testowania

Określenie bakteriobójczości

Działanie bakteriobójcze środków czyszczących badano względem szczepu bakterii Pseudomonas aeruginosaw ilościowej próbie zawiesinowej w oparciu o wytyczne badań i oceny chemicznych sposobów dezynfekcji Niemieckiego Towarzystwa Higieny i Mikrobiologii (DGHM), według stanu na rok 1981.

W tym celu zmieszano 10 ml badanego środka czyszczącego z 0,1 ml zawiesiny bakteryjnej (około 108 - 109 bakterii na ml) w temperaturze 20°C. Po okresie działania od około 5 do 10 minut 1 ml tych mieszanin dodano do 10 ml wodnego roztworu, zawierającego 3,0% wagowo środka Tween® 80 (polietylenosorbitan jedno olejowy), 0,3% wagowo lecytyny i 0,1 % wagowo histydyny. Z tych próbek w kolejnym rozcieńczeniu w stosunku 1:10 nanoszono 0,1 ml na płytki kazeinowo-sojowo-agarowe. Po namnożeniu tych subkultur (48 godzin w temperaturze 30°C) ustalano liczbę bakterii zdolnych do namnażania się. Dla porównania w takich samych warunkach testowano roztwory wodne poszczególnych składników oraz wodę nie zawierającą środka czyszczącego. Różnicę pomiędzy zestawem zawierającym substancje czynne a zestawami kontrolnymi podano w tabeli w postaci logarytmu (= współczynnik redukcji, [stopień-log]).

Określenie zdolności oczyszczania

181 663

Do sprawdzenia zdolności oczyszczania służyła metoda testowania, opisana w „Seifen-Ole-Fette-Wachse”, 112,371 (1986), dająca bardzo dobrze odtwarzalne wyniki. Według tej metody badany środek czyszczący nanoszono na sztucznie zabrudzoną powierzchnię z tworzywa sztucznego. Jako sztuczny brud do zastosowania dla rozcieńczonego środka czyszczącego wykorzystano mieszaninę sadzy, oleju maszynowego, trójglicerydów nasyconych kwasów tłuszczowych oraz alifatycznych węglowodorów o niskiej temperaturze wrzenia. Badaną powierzchnię o wymiarach 26 x 28 cm pokrywano równomiernie 2 gramami sztucznego brudu za pomocą rozpryskiwacza.

Gąbkę z tworzywa sztucznego nasycono 10 ml 1% wodnego roztworu badanego środka czyszczącego i poruszano nią, mechanicznie po testowanej powierzchni pokrytej również 10 ml 1% wodnego roztworu badanego środka czyszczącego.

Po 10 przetarciach gąbką, testowaną oczyszczoną powierzchnię trzymano pod strumieniem bieżącej wody i usuwano luźno osadzony brud. Działanie czyszczące, to jest stopień białości tak oczyszczonej powierzchni z tworzywa sztucznego, mierzono za pomocą barwnego miernika różnicowego „Microcolor” (Dr B. Lange). Jako wzorzec białości służyła czysta, biała powierzchnia z tworzywa sztucznego.

Ponieważ przy pomiarze czystej powierzchni stopień białości nastawia się na 100%, a zabrudzonej powierzchni na 0%, to odczytane wartości przy oczyszczonych powierzchniach z tworzyw sztucznych należy porównać z procentową zdolnością, oczyszczania (% RV). W następujących próbach podane wartości % RV są ustalonymi według tej metody wartościami zdolności oczyszczania badanego środka czyszczącego. Stanowią, one wartości średnie z trzech oznaczeń.

Wartości pomiarowe ustawiono względem wyniku czyszczenia za pomocą, niedezynfekującego środka o silnych właściwościach czyszczących, wykorzystanego jako wzorzec.

Próba wartości pomiarowej * 100 = % RV względny Wzorzec wartości pomiarowej.

W poniższych tabelach podano tak ustalone względne wartości % RV.

Niedezynfekujący środek czyszczący, wykorzystany jako wzorzec, miał skład następujący: 2,0% sulfonian alkilowy

1,5% etoksylan alkoholu tłuszczowego

0,5% mydło

4,0% dwuglikol butylowy oraz do 100% woda, barwniki i środki zapachowe.

Wytwarzano dezynfekujące środki czyszczące o następujących składach (dane w % wagowych):

Tabela 1

	1	2(V)	3(V)
Glucopon 225	5	-	5
Alkohol tłuszczowy C12-14 + 6 tlenku etylenu	5	10	-
Alkohol tłuszczowy C12-14 + 5 tlenku etylenu + 5 tlenku propylenu	-	-	5
Środek dezynfekujący I	1	1	1
Sokalan DCS	5	5	5
Woda	do 100	do 100	do 100

Skład 1 odpowiada przedmiotowi wynalazku, składy 2(V) i 3(V) stanowią przykłady porównawcze. Oznaczenie bakteriobójczości (czas działania 5 minut) dało następujące wyniki:

: log 4

2(V):log 2

3(V):log2

Okazuje się, że skład według wynalazku wykazuje bakteriobójczość lepszą o dwa rzędy wielkości w porównaniu ze składami 2(V) i 3(V).

181 663

T a b e 1 a 2

	4	5(V)
Glucopon 225_______________	6	8
Alkohol tłuszczowy Cg + 1 tlenek propylenu + 9 tlenków etylenu_____________ ___________________________________	2	-
Środek dezynfekujący I__	0,5	0,5
Bardac 22	0,5	0,5
Sokal an DCS	5	5
Woda	do 100	do 100

Oznaczenie zdolności oczyszczania dało następujące wyniki:

: 70% względnego RV

5(V); 60% względnego RV

Skład 4 odpowiada przedmiotowi wynalazku, skład 5(V) stanowi przykład porównawczy. Obydwa składy wykazują dostateczne działanie dezynfekujące. Okazuje się jednak, że użycie środka według wynalazku, zawierającego Glucopon 225 i alkohol tłuszczowy C₈+ 1 tlenek propylenu + 9 tlenków etylenu prowadzi do wzrostu zdolności oczyszczania.

Tabela 3

	6	7	8	9	101
1	2	3	4	5	6
Nonylofenol + 10 tlenków etylenu	-	-	-	-	-
Glucopon 225	6	4	5	5	5
Glucopon 600	-	2	-	-	-
Alkohol tłuszczowy C12-14 + 2,5 tlenków etylenu (NRE)	-	-	1	1	-
Alkohol tłuszczowy Cg + 4 tlenki etylenu	1	-	-	-	-
Alkohol tłuszczowy Ci₂-i4 + 6 tlenków etylenu	1	3,5	-	-	5
Alkohol tłuszczowy C10-14 + 1 tlenek propylenu + 6 tlenków etylenu	-	-	-	-	-
Alkohol tłuszczowy Cs + 1 tlenek propylenu 4- 9 tlenków etylenu	-	-	1	3	-
Cg-i g-alkiloamidopropylo-betaina	-	0,5	-	-	-
Tlenek Csjg-alkilodwumetyloaminy	-	-	0,5	-	-
Etanol	3	-	5	-	-
Izopropanol	-	3	-	3	-
Środek dezynfekując y I	1	1	1	1	-
Dogiden 1611	-	-	-	-	-
Lonzabac	-	-	-	-	1
Bardac 22	-	-	-	-	-
Chlorek koksalkilodwumetylobenzyloaminowy	-	-	-	-	-
Sokolan DCS	2,5	-	-	-	5

181 663 cd. tabeli 3

	2	3	4	5	6
Cytrynian trójsodowy	-	2	-	-	-
Glukonian sodowy	-	-	5	5	-
Czterooctan etylenodwuaminy	-	-	-	-	-
Zdolność czyszczenia (względny % RV)	85	82	80	79	70
Bakteriobójczość (czas działania 10 minut)	log >5	log >5	log >5	log >5	log >5

Tabela 3 (ciąg dalszy)

	11	12	13	14	15
Nonylofenol + 10 tlenków etylenu		-	-	-	-
Glucopon 225	8	8	6,29	4,02	1,46
Glucopon 600	-	-	-	-	-
Alkohol tłuszczowy C12-14 + 2,5 tlenków etylenu (NRE)	-	-	-	-	-
Alkohol tłuszczowy Cg + 4 tlenki etylenu	-	-	-	-	-
Alkohol tłuszczowy C12-44 + 6 tlenków etylenu	-	-	1,5	1,5	4,86
Alkohol tłuszczowy C10-14 + 1 tlenek propylenu + 6 tlenków etylenu	2	2	-	-	-
Alkohol tłuszczowy Cg + 1 tlenek propylenu + 9 tlenków etylenu	-	-	-	-	-
Cg-is-alkiloamidopropylo-betaina	1	1	-	0,86	1,10
Tlenek Cg-jg-alkilodwumetyloaminy	-	-	-	-	-
Etanol	-	-	-	-	-
Izopropanol	-	-	-	-	-
Środek dezynfekujący I	-	0,5	1	1	1
Dodigen 1611	1	-	-	-	-
Lonzabac	-	-	-	-	-
Bardac 22	-	0,5	-	-	-
Chlorek alkilodwumetylobenzyloaminowy z kokosów	-	-	-	-	-
Sokalan DCS	5	5	2,25	3,80	2,58
Cytrynian trójsodowy	-	-	-	-	-
Glukonian sodowy	-	-	-	-	-
Czterooctan etylenodwuaminy	-	-	-	-	-
Zdolność czyszczenia (względny % RV)	75	80	87	81	85
Bakteriobójczość (czas działania 10 minut)	log 4	log >5	log >5	log >5	log >5

181 663

Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 60 egz. Cena 4,00 zł.

Claims

Zastrzeżenia patentowe

1. Mieszanina do wzmacniania działania bakteriobójczego środków czyszczących stosowanych do powierzchni twardych i zawierających środki dezynfekujące, znamienna tym, że składa się z

a) oligoglikozydu alkilowego i/lub alkenylowego o wzorze I

R'-O-[G]_p(I) (I) w którym R^l oznacza liniową albo rozgałęzioną resztę alkilową albo alkenylową zawierającą od 8 do 22 atomów węgla, [G] oznacza jednostkę glikozową zawierającą5 albo 6 atomów węgla, zwłaszcza jednostkę glikozową a p oznacza liczbę od 1 do 10, w ilości od 0,1 do 20% wagowo, zwłaszcza od 0,2 do 10% wagowo, względem całkowitej ilości środka czyszczącego,

b) eteru alkilowego o wzorze Π

CH₃

R²-O-(CH₂CHO)_x (CH₂CH₂O)_y (II) w którym R² oznacza liniową albo rozgałęzioną alifatyczną resztę alkilową albo alkenylową zawierającą od 8 do 18, zwłaszcza od 8 do 14 atomów węglą x oznacza 0 albo liczby od 0 do 3, azwłaszcza do 2, a y oznacza liczby od 1 do 15, zwłaszcza od 2 do 12, korzystnie od 2,5 do 10, >

w ilości od 0,05 do 20% wagowo, zwłaszcza od 0,01 do 10% wagowo, oraz środka dezynfekującego w ilości od 0,01 do 5% wagowo, a zwłaszcza od 0,02 do 3% wagowo, względem całkowitej ilości środka czyszczącego.
2. Mieszanina według zastrz. 1, znamienna tym, że środki dezynfekujące zawarte w środku czyszczącym należą do grupy

A) substancji zawierających azot, otrzymanych z

a) N-podstawionych diamin propylenowych o wzorze III,

R³-N(R⁴)-CH₂-CH₂-CH₂-NH₂ (III) w którym R³ oznacza liniową resztę alkilową zawierającąod 6 do 22, a zwłaszcza od 12 do 14 atomów węgla, a R⁴ oznacza H albo

CH₂-CH₂-CH₂-NH₂, ze związkami o wzorze IV

R⁵-O-CO-CH₂-CH₂-CH-COOH (IV)

NH₂ w któiym R⁵ oznacza resztę alkilową zawierającą od 1 do 4 atomów węglą albo atom wodoru,

β) oraz ewentualnie z produktów otrzymanych według a) w reakcji z tlenkiem etylenu albo tlenkiem propylenu przez alkoksylowanie,

181 663

γ) jak również ewentualnie przez utworzenie soli produktów otrzymanych według a) albo β) z kwasami nieorganicznymi albo organicznymi

B) amin alifatycznych a wzorze V

R⁶-N-(CH₂)_n-NH₂ (V)

R⁷ w którym n oznacza liczbę całkowitą od 2 do 6, a zwłaszcza 3,

R⁶ oznacza resztę alkilową, zawierającą od 8 do 18 atomów węgla,

R⁷ oznacza wodór, resztę alkilową, zawierającą od 8 do 18 atomów węgla, albo resztę -(CH₂)_mNH₂, w której m oznacza liczbę całkowitą od 2 do 6, a zwłaszcza 3 oraz C) czwartorzędowych soli amonowych o wzorze V

R⁸

I ®

R⁹- - -N - - - CH₃ (VI)

I x~ ch₃ w którym R⁸ i R⁹ oznaczają reszty alkilowe, zawierające od 8 do 16, a zwłaszcza od 10 do 14 atomów węgla, niepodstawione reszty benzylowe albo podstawione jednym lub dwoma atomami chloru albo grupami alkilowymi C4, albo heterocykliczne reszty zawierające N albo S, a zwłaszcza pirydyl, a X‘ oznacza anion nieorganiczny, zwłaszcza C1‘ albo Br, pod warunkiem, że przynajmniej jedna z reszt R⁸ albo R⁹ jest resztą alkilową, zawierającąod 8 do 16, a zwłaszcza od 10 do 14 atomów węgla.
3. Wodny, dezynfekujący środek czyszczący, znamienny tym, że obejmuje:

- oligoglikozyd alkilowy i/lub alkenylowy o wzorze I,

R'-O-[G]_p (I) w którym R¹ oznacza liniową albo rozgałęzioną resztę alkilową albo alkenylową, zawierającąod 8 do 22 atomów węgla, [G] oznacza jednostkę glikozową, zawierającą 5 albo 6 atomów węgla, a zwłaszcza jednostkę glikozową, a p oznacza liczbę od 1 do 10, w ilości od 0,1 do 20% wagowych, z zwłaszcza od 0,2 do 10% wagowych,

- eter alkilowy o wzorze II, w którym R² oznacza liniową albo rozgałęzioną, alifatyczną resztę alkilową albo alkenylową zawierającąod 8 do 18, a zwłaszcza od 8 do 14 atomów węgla, x oznacza 0 albo liczby od 0 do 3, a zwłaszcza do 2, a y oznacza liczby od 1 do 15, zwłaszcza od 2 do 12, a korzystnie do 2,5 do 10, w ilości od 0,05 do 20% wagowych, a zwłaszcza od 0,2 do 10% wagowych oraz

- środek dezynfekujący, wybrany z grupy A) substancji zawierających azot, otrzymanych z

a) N-podstawionych diamin propylenowych o wzorze III,

R³-N(R⁴)-CH₂-CH₂-CH₂-NH₂ (III) w którym R³ oznacza liniową resztę alkilową, zawierającąod 6 do 22, a zwłaszcza od 12 do 14 atomów węgla, a R⁴ oznacza H albo

CH₂ - CH₂ - CH₂ - NH₂, ze związkiem o wzorze IV

R⁵-O-CO-CH₂-CH₂-CH-COOH (IV) nh₂ w którym R⁵ oznacza resztę alkilową zawierającą, od 1 do 4 atomów węgla, albo atom wodoru,

181 663

β) oraz ewentualnie z produktów otrzymanych według a) w reakcj i z tlenkiem etylenu albo tlenkiem propylenu przez alkoksylowanie,

γ) jak również ewentualnie przez utworzenie soli produktów otrzymanych według a) albo β) z kwasami nieorganicznymi albo organicznymi

B) amin alifatycznych a wzorze V

R⁶-N-(CH₂)_n-NH₂ (V)

R⁷ w którym n oznacza liczbę całkowitą od 2 do 6, a zwłaszcza 3,

R⁶ oznacza resztę alkilową, zawierającą od 8 do 18 atomów węgla,

R⁷ oznacza wodór, resztę alkilową, zawierającą od 8 do 18 atomów węgla, albo resztę -(CH₂)_mNH₂, w której m oznacza liczbę całkowitą od 2 do 6, a zwłaszcza 3 oraz C) czwartorzędowych soli amonowych o wzorze V

R⁸

I ®

R⁹- - -N - - - CH₃ (VI)

I ^X“

ĆH₃ w którym R⁸ i R⁹ oznaczają reszty alkilowe, zawierające od 8 do 16, a zwłaszcza od 10 do 14 atomów węgla, niepodstawione reszty benzylowe albo podstawione jednym lub dwoma atomami chloru albo grupami alkilowymi C4, albo heterocykliczne reszty zawierające N albo S, a zwłaszcza pirydyl, a X’ oznacza anion nieorganiczny, zwłaszcza Cl' albo Br, pod warunkiem, że przynajmniej jedna z reszt R⁸ albo R⁹ jest resztą alkilową, zawierająca od 8 do 16, a zwłaszcza od lOdo 14 atomów węgla, wilościod 0,01 do 5% wagowych, a zwłaszcza od 0,02 do 3% wagowych, przy czym wszystkie dane procentowe odnoszą się do całkowitej ilości środka czyszczącego.
4. Środek czyszczący według zastrz. 4, znamienny tym, że środek dezynfekujący należy do grupy A) substancji zawierających azot, otrzymanych z

a) N-podstawionych diamin propylenowych o wzorze III,

R³-N(R⁴)-CH₂-CH₂-CH₂-NH₂ (III) w którym R³ oznacza liniową resztę alkilową, zawierającą od 6 do 22, a zwłaszcza od 12 do 14 atomów węgla, a R⁴ oznacza H albo

CH₂-CH₂-CH₂-NH₂, ze związkami o wzorze IV

R⁵-O-CO-CH₂-CH₂-CH-COOH (IV) nh₂ w którym R⁵ oznacza resztę alkilową zawierającą, od 1 do 4 atomów węgla, albo atom wodoru,

β) oraz ewentualnie z produktów otrzymanych według a) w reakcji z tlenkiem etylenu albo tlenkiem propylenu przez alkoksylowanie,

γ) jak również ewentualnie przez utworzenie soli produktów otrzymanych według a) albo β) z kwasami nieorganicznymi albo organicznymi

B) amin alifatycznych a wzorze V

181 663

R⁶-N-(CH₂)_n-NH₂ (V)

R⁷ w którym n oznacza 3,

R⁶ oznacza resztę alkilową, zawierającą od 12 do 16 atomów węgla,

R⁷ oznacza resztę -(CH₂)_mNH₂, w której m oznacza 3.

* * *