PL150129B1 - Method of obtaining novel ocylopeptides - Google Patents

Description

OPIS PATENTOWY 150 129

POLSKA

RZECZPOSPOLITA

LUDOWA

URZĄD

PATENTOWY

PRL

Patent dodatkowy do patentu nr--Zgłoszono: 86 11 24 (P. 268313) ' J,- Pi?-,,

Int. Cl ⁴ΐ€»7Κ57θ4

Pierwszeństwo: 85 11 25 dla zastrz. 1-3 86 08 27 dla zastrz. 4-6

Stany Zjednoczone Ameryki

Zgłoszenie ogłoszono: 88 07 07

Opis patentowy opublikowano: 1990 08 31

Twórca wynalazku

Uprawniony z patentu: Pfizer Inc.,

Nowy Jork (Stany Zjednoczone Ameryki)

Sposób wytwarzania nowych acylopeptydów

Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania nowych acylopeptydów, zawierających kwas glutaminowy, przydatnych jako immonostymulanty i środki antyinfekcyjne, w postaci kompozycji farmaceutycznych do leczenia infekcji. Ta stosunkowo nowa dziedzina immunoformakologii, a zwłaszcza ta jej część, która zajmuje się immunomodulacją szybko rozwija się w dalszym ciągu.

Badano szereg związków występujących w naturze, a w tym terapeptyd, tuftsin, znany jako związek chemiczny:N²-[l-/N2-L-treonylo-L-lizylo/L-prolilo]-L-arginina.

Wiele uwagi poświęcono syntetycznym pochodnym peptydoglikanowym, zwłaszcza tym, które znane są jako dipeptydy muramylowe.

Obszerne omówienie licznych związków badanych jako immunomodulatory, a zwłaszcza jako immunostymulanty można znaleźć w publikacjach: Duker i in. Annu. Rep. Med. Chem. 14, 146-167 /1979/; Lederev, J. Med. Chem. 23, 819-825 /1980/ i J. Kralovec. Drugs of the Futurę 8, 615-638 /1983/.

Peptydowe immunostymulanty przedstawiono w licznych opisach patentowych:

-N-acylo-dipeptydy alfa-glutaroilo-L-alanylowe w opisie patentowym RFN 3 024 355, opublikowanym 15 stycznia 1981;

-tetra- i pentapeptydy, zawierające człony D-alanylo-L-glutamylowe i człony L-alanylo-Dglutamylowe odpowiednio w brytyjskim opisie patentowym 2053231, opublikowanym 4 lutego 1981 iw opisie patentowym RFN 3024281, opublikowanym 8 stycznia 1981,

- pochodne tripeptydów N-acylo-alanylo-gamma-D-glutamylowych, w których C-terminalnym aminokwasem jest lizyna lub kwas diaminopimelinowy w opisie patentowym RFN 3024369, opublikowanym 15 stycznia 1981, oraz

- laktoilo-tetrapeptydy składające się z członów N-laktylo-alanylowych, glutamylowych, diaminopimelinowych i karboksymetyloaminowych w europejskim opisie patentowym EP-11283, opublikowanym 23 maja 1980. Dalsze immunostymulanty polipeptydowe o ogólnym wzorze 5, w którym R¹ oznacza atom wodoru lub acyl, R² oznacza między innymi, atom wodoru, niższy alkil, hydroksymetyl, benzyl, R³ i R⁴ każdy oznacza atom wodoru, grupę karboksylową, - COR⁷R⁸, w

150 129 której R⁷ oznacza atom wodoru, niższy alkil, ewentualnie podstawiony grupą hydroksylową, a R⁸ oznacza mono-dikarboksy- niższy alkil, R⁵oznacza atom wodoru lub grupę karboksylową, z tym, że jeśli jeden z podstawników R⁴ lub R⁵ oznacza atom wodoru, to drugi z nich oznacza grupę karboksylową lub -COR⁷R⁸, R⁶ oznacza atom wodoru, m ma wartość 1-3, n ma wartość 0 do 2 i ich pochodne, w których grupy karboksylowe i aminowe są chronione przedstawiono w opisach patentowych Stanów Zjednoczonych Ameryki 4311 640 i 4 322 341 i w Europejskich Zgłoszeniach Patentowych 50856, 51 812, 53 388, 55 846 i 57419.

Żaden z polipeptydów ujawnionych w stanie techniki nie zawiera reszty heterocyklilowej w pozycji podstawionej przez różne R⁴ w powyższym wzorze.

Kitaura i in. w J. Med. Chem. 25,335-337 /1982 donoszą o kwasie N²-/gamma-D-glutanylo/mezo-2/L/,2/D/-diaminopimelinowym jako o minimalnej strukturze zdolnej do wywołania biologicznej odpowiedzi charakterystycznej dla związków o wzorze 5, w którym n= 1, R¹ oznacza CH3CH/OH/-CO-; R² oznacza CH3-, każdy z R³ i R⁵ oznacza -COOH; R⁴ oznacza CONHCH2COOH, a R⁶ oznacza atom wodoru. Związek ten o wzorze 5 znany jest jako FK-156.

Nowe immunostymulanty wytwarzane sposobem według wynalazku mają wzór ogólny 1, w którym R1 oznacza cykloalkil o 4-7 atomach węgla, cykloalkilometyl o 6-8 atomach węgla albo alkil o 2-10 atomach węgla; R2 oznacza atom wodoru lub alkil o 1-3 atomach węgla, a R3 oznacza grupę hydroksylową, alkoksylową, ewentualnie podstawioną jednym lub więcej podstawnikami takimi jak grupa aminowa, dialkiloaminowa, hydroksylowa, alkoksylową, cykloalkoksylowa, aralkoksylowa lub atom chlorowca, albo oznacza resztę o wzorze 2 aminokwasu o wzorze 2a, w którym X oznacza atom wodoru, alkil o 1-2 atomach węgla albo hydroksymetyl, n oznacza liczbę całkowitą od 0 do 4, a R4 i R5 każdy niezależnie oznacza atom wodoru, alkil o 1-6 atomach węgla, cykloalkilometyl o 6-8 atomach węgla lub benzyl oraz ich farmaceutycznie dopuszczalne sole zasadowe.

Korzystną grupę związków o wzorze 1 stanowią te, w których R1 oznacza alkil o 5-8 atomach węgla, R2 oznacza atom wodoru, R3 resztę aminokwasu o wzorze 2, w którym X, n, i R5 mają wyżej podane znaczenie, a R4 oznacza atom wodoru. Zwłaszcza korzystne w obrębie tej grupy są te związki o wzorze 1, w którym n ma wartość zero, a R5 oznacza atom wodoru, wyżej wymieniony alkil lub cykloheksylometyl. Specjalnie korzystnymi związkami są te, w których R1 oznacza /R.S/-2-etylo-l-butyl, R5 oznacza atom wodoru, a X oznacza metyl; R1 oznacza /R,S/ 3-heptyl, R5 oznacza atom wodoru, a X oznacza metyl; R1 oznacza /R,S/ 2-metylo-l-pentyl, R5 oznacza atom wodoru, a X oznacza metyl; R1 oznacza /R,S/2-heptyl, R5 oznacza atom wodoru, a X oznacza metyl; R1 oznacza /R,S/ 2-etylo-l-pentyl, R5 oznacza atom wodoru, a X oznacza metyl; R1 =/R,S/ 1-heksyl, R5 oznacza atom wodoru, a X oznacza metyl; R1 oznacza /S/ lub /R,S/

2-metylo-l-heksyl, R5 oznacza atom wodoru, a X oznacza metyl; R1 /S/ lub /R,S/ 2-etylo-lheksyl, R5 oznacza atom wodoru, a X oznacza metyl; oraz R1 oznacza 1-heksyl, R5 oznacza atom wodoru, a X oznacza metyl. Również specjalnie korzystne są związki, w których R1 oznacza 1-heksyl, X oznacza atom wodoru, a n = 3. Specjalnie korzystne są estry, w których R1 oznacza /R,S/ 2-etylo-l-pentyl, X oznacza metyl, a R5 oznacza n-butyl, izo-butyl lub cykloheksylometyl; R1 oznacza /S/ lub /R,S/ 2-metylo-l-heksyl, X oznacza metyl, a R5 oznacza n-butyl, izobutyl lub cykloheksylometyl oraz R1 oznacza /S/ lub /R,S/ 2-etylo-l-heksyl, X oznacza metyl, a R5 oznacza n-butyl, izo-butyl lub cykloheksylometyl.

Następną korzystną grupą związkowo wzorze 1, są te, w których R1 oznacza cykloalkiloalkil o 4-7 atomach węgla, R2 oznacza atom wodoru, a R³ oznacza wspomnianą resztę o wzorze 2 aminokwasu o wzorze 2a, w którym η = 0, X oznacza alkil o 1-2 atomach węgla, a R4 i Rs każdy oznacza atom wodoru. Specjalnie korzystne w obrębie tej grupy są te związki, w których R1 oznacza cykloheksyl, a X oznacza metyl.

Trzecią korzystną grupę związków o wzorze 1 stanowią te, w których R1 oznacza alkil o 5-8 atomach węgla, R2 oznacza atom wodoru, R3 oznacza wspomnianą resztę aminokwasu o wzorze 2, w którym X oznacza atom wodoru lub alkil o 1-2 atomach węgla, n oznacza liczbę całkowitą 0-4, Rs oznacza atom wodoru, a R4 oznacza alkil o 1-6 atomach węgla, cykloalkilometyl o 6-8 atomach węgla lub benzyl.

150 129

Przez farmaceutycznie dopuszczalne sole zasadowe związków o wzorze 1 należy rozumieć sole z nieorganicznymi lub organicznymi zasadami takimi jak wodorotlenki metali alkalicznych lub ziem alkalicznych i amonu, trietyloamina, etanoloamina i dicykloheksyloamina. Konfiguracja reszt aminokwasów, tworzących związki o wzorze 1 jest znacząca jeśli chodzi o farmakologiczną aktywność tych związków. Największą aktywność obserwuje się u związków o wzorze 1, o konfiguracji zaznaczonej we wzorze. U tych związków o wzorze 1, w którym R2 i X mają inne znaczenie niż atom wodoru korzystny układ stereochemiczny przy tym atomie węgla jest odpowiednio L i D.

Metodologia wytwarzania związków o wzorze 1 obejmuje tworzenie połączeń peptydowych pomiędzy aminokwasami, która ze względu na ich grupy aminowe i karboksylowe, a często ze względu na obecność innych grup reaktywnych, wymagają ochrony tych grup i/albo aktywacji takich grup, zwłaszcza grup karboksylowych, aby zapewnić przebieg określonej reakcji albo dla jej optymalizacji.

Związki o wzorze 1, według wynalazku wytwarza się przez acylowanie peptydu o wzorze 4, w którym R2, R3 i R4 mają wyżej podane znaczenie.

Grupę acylową R1 CO- wprowadza się do peptydu w standardowym procesie acylowania na drodze reakcji tego peptydu z odpowiednim halogenkiem o wzorze 3, w którym Hal oznacza atom chloru lub bromu w neutralnym dla reakcji rozpuszczalniku. Korzystne są warunki bezwodne, również w związku z dodaniem odpowiedniej zasady takiej jak zasada organiczna, korzystnie trzeciorzędowej aminy jak trietyloamina, N-metylomorfolina lub pirydyna.

Korzystnym rozpuszczalnikiem jest chlorek metylenu. Reprezentatywnymi grupami ochronnymi grupy karboksylowej są różne estry takie jak estry sililowe, w tym estry trialkilosililowe, trihalogenosililowe i halogenoalkilosililowe, niektóre estry hydrokarbylowe jak Ci-4-alkilowe, a zwłaszcza estry grupy t-butylowej, benzylowej i podstawionej benzylowej, estry benzhydrylowe i tritylowe, estry fenacylowe i ftalimidometylowe, estry pewnych podstawionych hydrokarbyli jak chlorometylowe, 2,2,2-trichloroetylowe, cyjanometylowe, tetrahydropiranylowe, metoksymetylowe, metylotiometylowe, chronione karbazoilowe jak o wzorze-CONH-NHR⁰, w którym R° oznacza grupę ochronną grupy aminowej jak podano wyżej, a zwłaszcza benzyloksykarbonyl i inne takie jak przedstawiono w opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki 4322341, który stanowi referencję do niniejszego opisu.Bardzo korzystną grupą ochronną grupy karboksylowej jest grupa t-butoksykarbonylowa.

W poniższych przykładach przedstawiono pewne grupy ochronne i aktywujące. Dla specjalistów jest oczywiste, że można by zastosować inne grupy ochronne i aktywujące. Wybór określonej grupy ochronnej w dużej mierze jest zależny od osiągalności niezbędnego reagenta, jej wpływu na rozpuszczalność „chronionego związku, łatwości jej usunięcia i obecności innych grup, na które może ona działać to jest jej selektywności lub jej usuwania.

Na przykład, może być niezbędne, albo co najmniej pożądane w wielu reakcjach chronienie grupy aminowej i/albo grupy karboksylowej. Wybrana droga syntezy peptydu może wymagać usunięcia tej lub innej, albo obu naraz tych grup ochronnych aby zapewnić dalszą reakcję zregenerowanej grupy aminowej lub karboksylowej, to jest użyte grupy ochronne są odwracalne, a w wielu przypadkach dające się usuwać niezależnie jedna od drugiej. Ponadto wybór grupy ochronnej dla danej grupy aminowej zależy od roli tej grupy aminowej w całym przebiegu syntezy. Powinno się stosować dla grup aminowych grupy ochronne o zróżnicowanym poziomie labilności, to znaczy łatwości ich usuwania. To samo obowiązuje dla grup ochronnych dla grup karboksylowych. Grupy takie są znane w stanie techniki i można się posłużyć następującymi źródłami. Badansky i in. „Peptide Synthesis 2 and Ed, John Wiley and sons, N.Y. /1976/; Creene „Protective Croups in Organie Synthesis, John Wiley and Sons, N.Y. /1981/,: McOmie, „Protective Groups in Organie Chemistry, Plenum Press, N.Y. /1973/; oraz Sheppard, „Comprehensive Organie Chemistry, The Synthesis and Reactions of Organie Compounds, Pergamon Press, N.Y. /1979/, wyd. przez E. Haslam, Część 23.6, str. 321-339. Konwencjonalne grupy ochronne dla ochrony grup aminowych i karboksylowych są znane specjalistom. Reprezentacyjne ale bez zamiaru ograniczania do nich są następujące grupy ochronne dla grupy aminowej: benzyloksykarbonylowa, podstawiona lub niepodstawiona grupa aralkilowa taka jak benzylowa, tritylowa, benzhydrylowa i 4-nitrobenzylowa; benzylidynowa, arylotio, taka jak fenylotio, nitro-fenylotio i trichlorofenylotio; pochodne fosfory

150 129 lowe takie dimetylofosforylowa i 0,0-dibenzylofosforylowa, pochodne trialkilosililowe takie jak trimetylosililowe i inne takie jak opisano w opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki 4 322 341.Korzystną grupą ochronną grupy aminowej jest benzyloksykarbonyl. Przebieg podstawienia takich grup w danej grupie aminowej jest dobrze znany. Na ogół polega to na acylowaniu określonej grupy aminowej chlorkiem benzyloksykarbonylu /chloromrówczan benzylowy/ w neutralnym dla reakcji rozpuszczalniku, na przykład w wodzie, chlorku metylenu, tetrahydrofuranie w wobecności zasady /akceptora kwasu/, na przykład wodorotlenku sodu lub potasu, w przypadku gdy rozpuszczalnikiem jest woda, albo jest i stosuje się rozpuszczalnik organiczny w obecności trzeciorzędowej aminy takiej jak C1-4 - trialkiloaminy lub pirydyny. Jeśli stosuje się układ wodny pH środowiska reakcji utrzymuje się w granicach 8-10, a korzystnie 9. Alternatywnie, jeśli reagent, to jest związek, którego grupa aminowa ma być chroniona, posiada grupę zasadową, może ona służyć jako akceptor kwasu.

Chronione grupy aminowe i karboksylowe przekształca się w grupy niechronione sposobem znanym specjalistom. Grupę benzylową, korzystną grupę ochronną dla grupy karboksylowej /jako część chronionej grupy karbazoilowej/ usuwa się przez katalityczne uwodornienie wobec palladu, przeważnie palladu na węglu. Alternatywnie grupy takie usuwa się przy użyciu kwasu trifluorometanosulfonowego w kwasie trifluorooctowym w obecności anizolu aby zapobiec alkilowaniu.

Grupę t-butoksykarbonylową łatwo usuwa się działając dioksanem nasyconym chlorowodorem. Aktywowanie grupy karboksylowej jako środek do ukierunkowania danej reakcji jest metodologicznie znane specjalistom. Specjalnie przydatne jest w opisanej niżej sekwencji reakcji użycie bezwodników, zwłaszcza bezwodników cyklicznych i aktywowanych estrów takich jak wywodzących się z N-hydroksyftalimidu i N-hydroksyimidu kwasu bursztynowego, z których obydwa stosuje się w syntezach peptydów. Aktywowane estry N-hydroksyimidowe kwasu bursztynowego znakomicie kierują reakcjami przy tych aktywowanych grupach estrowych. Specjalistom wiadomo, że mogą być użyte też inne grupy aktywujące. Szczególnie interesującą grupą jest grupa N-hydroksyftalimidowa, którą stosuje się w taki sam sposób jak grupy N-hydroksyimidowej kwasu bursztynowego.

W obu przypadkach w celu utworzenia aktywowanego estru stosuje się odwadniający czynnik sprzęgający. Reprezentantami takich czynników sprzęgających są L-cykloheksylo-3-/2-morfolinoetylo/-karbodiimid metodą p-toluenosulfonową, dicykloheksylo-karbodiimid, N,N’-karbonylodiimidazol, chlorowodorek N-/3-dimetyloaminopropylo/-N’-etylokarbodiimidu, etoksyacetylen, difenyloketon i 3’-sulfonian N-etylo-5-fenyloizoksazo enu. Warunki reakcji przy stosowaniu tych czynników sprzęgających są szeroko opisane w literaturze. Na ogół stosuje się przy tym neutralny dla reakcji rozpuszczalnik w temperaturze od pokojowej do 100°C. Wymienione wyżej reagenty karbodiimidowe zaleca się szczególnie, ponieważ pozwalają one na prowadzenie reakcji w temperaturze otoczenia i pozwalają uzyskiwać zadowalającą wydajność pożądanego estru. Po zakończeniu reakcji sprzęgania prowadzonej do finalnego produktu różne grupy ochronne można usunąć sposobami opisanymi uprzednio i wyodrębnić związki o wzorze 1.

Farmaceutycznie dopuszczalne sole związków o wzorze 1, w którym R3 oznacza grupę hydroksylową lub R4 lub R5 oznaczają atomy wodoru uzyskuje się działając na roztwór, korzystnie wodny roztwór takiego związlu o wzorze 1 zasadą taką jak wymieniono wyżej, przeważnie w proporcjach, stechiometrycznych. Sole można wyodrębnić przez odparowanie lub przez strącanie.

Produkty wytwarzane według wynalazku przetwarza się na kompozycje farmeceutyczne w dawkach jednostkowych zawierających farmaceutycznie dopuszczalny nośnik i efektywną ilość związku o wzorze 1, działającego przeciwzapalnie lub immunostymulująco.

Produkty wytwarzane według wynalazku są przydatne do leczenia ssaków, w tym ludzi zarówno klinicznie jak i zapobiegawczo w przypadku chorób wywołanych różnymi patogennymi mikroorganizmami, zwłaszcza bakteriami gram-ujemnymi. Są one również przydatne jako immunostymulanty u ssaków, w tym u ludzi, o wysokim ryzyku infekcji dzięki istnieniu lub klinicznie wywołanemu braku odporności.

Badania testowe przy użyciu męskich myszy CaH/HeN z Charles River Breeding Laboratory przedstawia się niżej.

150 129

Myszy aklimatyzuje się w ciągu 5 dni przed użyciem, po czym podaje się im w objętości 0,2 ml podskórnie /SC/ lub doustnie /PO/ badane związki w różnych rozcieńczeniach /100, 10,1 i 0,1 mg/kg/ lub placebo /wolny od pirogenów roztwór soli/. Reżim działania zależy od organizmów użytych do infekcji: -24 i 0 godzin przed zaszczepieniem Klebsiella pneumoniae u myszy normalnych i -3, -2 i -1 dzień przed zaszczepieniem Escherichia coli lub Staph. aureus u myszy o obniżonej odporności. Zakażenia dokonuje się domięśniowo /IM/ w udo w przypadku K. pneumoniae lub dootrzewnowo /IP/ w przypadku E.coli i Staph. aureus. Do iniekcji stosuje się 0,2 ml. Śmiertelność rejestruje się po 7 dniach w przypadku K. pneumoniae i po 3 dniach w przypadku pozostałych dwóch mikroorganizmów.

Hodowle K. pneumoniae, E. coli i Staph. aureus z zamrożonego banku krwi dla ich czystości wyprowadzano na infuzyjnym agarze mózgowo-nerwowym /BHI/.

Z 18 godzinnych płytek hodowli po trzy kolonie szczepiono na 9 ml bulionu BHI. Hodowlę namnażano w ciągu 2 godzin w temperaturze 37 w wytrząsarce obrotowej, po czym 0,2 ml nanoszono na szereg skosów BHI. Po 18 godzinnej inkubacji o temperaturze 37°C skosy przemywano bulionem BHI, gęstość hodowli korygowano przy użyciu Spectronie 20 i rozcieńczono do uzyskania dawki LD50 dla normalnych myszy.

Przy stosowaniu jako środki przeciwzapalne lub immunostymulujące u ludzi związki wytwarzane według wynalazku podaje się doustnie, podskórnie, domięśniowo, dożylnie lub dootrzewnowo, na ogół w postaci kompozycji, według praktyki farmaceutycznej. Na przykład mogą one być podawane w postaci tabletek, pigułek, proszków lub granulatów, zawierających takie zarobki jak skrobia, cukier mleczny, niektóre rodzaje glinek itp. Mogą być one podawane w postaci kapsułek z domieszką takich samych lub równoważnych zarobek. Mogą być one podawane również w postaci doustnych zawiesin, roztworów, emulsji, syropów i eliksirów, które mogą zawierać środki smakowe lub barwiące. Do większości zastosowań do podawania doustnego najlepiej nadają się tabletki lub kapsułki zawierające 50 do 500 mg substancji wytwarzanych według wynalazku. Lekarz winien ustalić najbardziej efektywne dawkowanie dostosowane dla poszczególnych pacjentów w zależności od wieku, wagi ciała, reakcji pacjenta i drogi podawania. Zaleca się podawanie doustne w dawkach pojedyńczych lub podzielonych w ilości 1,0 do 300 mg/kg/dzień. Zalecana dawka przy stosowaniu pozajelitowym - wynosi 1,0 do 100 mg/kg/dzień, a korzystnie 1 do 20 mg/kg/dzień.

Poniższe przykłady podane są wyłącznie w celu lepszego zilustrowania wynalazku. W opisach widm NMR zastosowano następujące skróty: s - singlet, d - dublet, t- triplet, q - kwartet, m -multiplet. Znaczenia moli i milimoli określają odpowiednio skróty m i mm.

Przykład I. N-izowalerylo-D-gama-glutamylo-glicylo-D-alanina /R1 =/CH3/2CHCH2-, R₂ = H, R₃ = -HNCH/CH3/CH3/CO2H/.

I.A. Chlorowodorek estru benzylowego glicylo-D-alaniny. Do zimnego /0°C/ roztworu w 100 ml chlorku metylenu zawierającego 10 g /57 mm/ N-t-butyloksykarbonyloglicyny, 20 g /57 mm/ soli kwasu p-toluenosulfonowego estru benzylowego-D-alaniny i 5,77 g /57 mm/ trietyloaminy dodano 12,3 g /60 mm/ dicykloheksylokarbodiimidu i pozostawiono tę mieszaninę do ogrzania się do temperatury pokojowej. Po 18 godzinach mieszaninę przesączono, a przesącz zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem. Pozostałość rozpuszczono w 200 ml octanu etylu, a warstwę organiczną przemyto 2,5% kwasem solnym, wodą i roztworem solanki. Oddzielono warstwę organiczną, wysuszono ją nad siarczanem magnezu i odparowano pod zmniejszonym ciśnieniem. Do uzyskanego oleju dodano 200 ml dioksanu nasyconego chlorowodorem, a po 30 minutach dodano 400 ml eteru dietylowego i odsączono w atmosferze azotu produkt w ilości 10,9 g /70% wydajności/.

I.B. Ester hydroksyimidu kwasu bursztynowego N-t-butoksykarbonylo-D-gama-glutamylanu alfa benzylowego. Do 1500 ml chlorku metylenu zawierającego 50 g /143 mm/ estru alfa benzylowego kwasu N-t-butoksykarbonylo-D-gama-glutaminowego i 17,3 g /150 mm/ Nhydroksyimidu kwasu bursztynowego dodano 30,9 g /15 mm/ dicykloheksylolarbodiimidu i powstałą mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej w ciągu 18 godzin. Osączone ciało stałe, a przesącz zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem. Pozostałość roztarto z eterem dietylowym i odsączono ciało stałe w atmosferze azotu, uzyskując 43,7 g /68% wydajności/ produktu.

I.C. Chlorowodorek estru benzylowego D-gama-glutamylo/ester alfa benzylowy/-glicyloDalaniny. Roztwór zawierający 4,3 g /9,45 mm/ estru hydroksyimidu kwasu bursztynowego N-t6

150 129 /butoksykarbonylo/-D-gama glutymylanu alfa benzylowego, 2,71 g /9,92 mm/ chlorowodorku estru benzylowego g!icylo-D-alaniny i 1,0 g /9,92 mm/ trietyloaminy w 100 ml chlorku metylenu mieszano w temperaturze pokojowej w ciągu 18 godzin, po czym zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem. Pozostałość rozpuszczono w 200 ml octanu etylu a roztwór przemyto 2,5% kwasem solnym, wodą, 10% roztworem węglanu potasu i roztworem solanki. Warstawę organiczną oddzielono, wysuszono nad siarczanem magnezu i odparowano pod zmniejszonym ciśnieniem. Pozostałość zadano 200 ml dioksanu nasyconego chlorowodorem i mieszano w ciągu 2 godzin. Roztwór zatężono do sucha pod zmniejszonym ciśnieniem, a pozostałość roztarto z eterem dietylowym. Ciało stałe w ilości 3,41 g /73% wydajności/ odsączono w atmosferze azotu.

I.D. N-izowalerylo-D-gama-glutamylo-glicylo-D-alanina. Do roztworu 1,0 g /2,03 mm/ chlorowodorku estru benzylowego D-gama-glutamylo-/ester alfa benzylowy/-glicylo-D-alaniny i 616 mg /6,09 mm/ trietyloaminy w 50 ml chlorku metylenu dodano 490 mg /4,06 mm/ chlorku izo-walerylu po czym mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej w ciągu 80 godzin. Chlorek metylenu odparowano pod zmniejszonym ciśnieniem, a pozostałość rozpuszczono w octanie etylu. Powstały roztwór przemyto 2,5% kwasem solnym, wodą, 10% roztworem węglanu potasu, wodą i roztworem solanki. Oddzielono warstwę organiczną, wysuszono ją nad siarczanem magnezu i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem. Pozostałość roztarto z eterem dietylowym, przesączono w atmosferze azotu, uzyskując 910 mg produktu, z czego 700 mg rozpuszczono w 50 ml metanolu. Do roztworu tego dodano 200 mg wodorotlenku palladu i wytrząsano mieszaninę w atmosferze wodoru pod ciśnieniem 0,345 MPa w ciągu 3 godzin. Katalizator odsączono, a przesącz odparowano pod zmniejszonym ciśnieniem. Pozostałość rozpuszczono w wodzie i liofilizowano, uzyskując 364 mg /65% wydajności/ pożądanego produktu.

Widmo NMR /DMSO-de/ wykazało absorpcję przy: 8,25-8,05 /τη, 3H/, 4,33-4,12 /m, 2H/, 3,72 /d, J = 6Hz, 2H/, 2,21 /t, J = 8Hz, 2H/, 1,88-1,68 /m, 1H/, 2,08-1,9 /m, 4H/, 1,28 /d, J = 9Hz, 3H/ i 0,9 /d, J = 7Hz, 6H/ ppm.

Przykładu. Wychodząc z odpowiednich chlorków kwasowych i chlorowodorku estru benzylowego D-gama-glutamylo /ester-alfa benzylowy/-glicylo-D,-alaniny i postępując według przykładu I.D, wytworzono następujące związki o wzorze la, w których podstawnik Ri i właściwości zestawiono niżej:

Temperatura topnienia
Ri	°C	Widmo NMR, ppm
1	2	3
CH3/CH2/e-	#175	/DMSO-de/ 8,17-8,22 /m, 2H/, 4,35-4,13 /m, 2H/, 8,33 /d, J = 6Hz, 2H/, 2,22 /t, J = 6Hz, 2H/, 2,15/t, J = 6Hz/, 2,08-1,65 /m, 2H/, 1,45-1,18 /m, 17H/, i 0,90/t, J = 7Hz, 3H/,
/CH3/2CH-	#110 /rozkład/	/DMSO-de/ 8,2-8,08 /m, 2H/, 8,02 /d, J = 9Hz, lH/, 4,3-4,1 /m,2H/, 3,72/d, J = 7Hz 2H/, 2,53-2,40m, 1H/, 2,22 /t, J = 9Hz, 2H/, 2,10-1,7 /m, 2H/, 1,28 /d, J = 9Hz, 3H/, 1,08-0,9 /m, 6H/.
wzór 6	#110 /rozkład/	/DMSO-de/ 8,3-7,9 /m, 3H/, 4,33-4,17 /m, 2H/, 3,72 /d, J = 5Hz, 2H/, 2,3-2,1 /m, 2H/, 2,10-1,0 /m, 16H/.
CH3/CH2/2-	#110/rozkład/	/DMSO-de/8,25-8,05 /m, 3H/, 4,35-4,22 /m, 2H/, 3,72 /d, J = 6Hz, 2H/, 2,22 /t, J = 8Hz, 2H/, 2,12, /t, J = 8Hz, 2H/, 2,08-1,77 /m, 2H/, 1,55 /q, J = 8Hz, 2H/, 1,28 /d, J = Hz, 3H/ i 0,88 /t, J = 7Hz, 3H/.

150 129

2

CH3/CH2/4- 190 /rozkład/

CH3/CH2/6- #180°C wzór 7 wzór 8 /CH3CH2/2CHwzór 9 /CH3CH2CH2/2CHCH2 /CH3CH2/2CHCH2wzór 7 /R, S/ wzór 10 /CH3/2CH/CH2/3/DMSO-de/ 8,33-8,0 /m, 3H/, 4,35-4,1 /m, 2H/, 3,7 /d, J = 6Hz, 2H/, 2,17 /t, J = 8Hz, 2H/, 2,1 /t,

J = 8Hz, 2H/, 2,05-1,63 /m, 2H/, 1,48 /t, J = 7Hz, 2h/, 1,2-1,1 /m, 2H/i0,85 /t, J = 7Hz, 3H/.

/DzO/ 4,42-4,28 /m, 2H/, 3,91 /s, IH, 2,4 /t, J = 7Hz, 2H/, 2,27 /t,

J = 7Hz, 2H/, 2,22-1,94 /m, 2H/, 1,65-1,55 /m, 2H/, 1,39 /d, J = 8Hz, 3H/, 1,34-1,17 /m, 8H/ i 0,73 /m, 3H/.

/DMSO-de/ 8,27-8,03 /m, 3H/, 4,32-4,1 /m, 2H/, 3,72 /d, J = 6Hz, 2H/, 2,22 /t, J= 10Hz, 2H/, 2,271,68 /m, 6H/, 1,42-1,0 /m, 10H/, i 0,94-0,8 /m, 6H/.

/DMS-de/ 8,22-8,0 /m, 3H/,

4.32- 4,1 /m, 2H/, 3,8-3,6 /m, 2H/,

2.28- 1,68 /m, 6H/, 1,6-1,0 An,

12H/ i 0,7 /m, 6H/.

/DMSO-de/ 8,29-7,97 An, 3H/,

4.33- 4,1 An, 2H/, 3,81-3,59 An, 2H/, 2,32-1,65 An, 6H/, 1,65-1,17 An, 8H/ i 1,02-0,68 An, 6H/. /DMSO-de/ 8,3-8,0 An, 3H/, 4,32-4,1 An, 2H/, 3,85-3,62 An, 2H/, 2,21 A, J = 8Hz, 2H/, 2,02 /d, J = 8Hz, 2H/, 2,01-1,9 An, IH/, 1,85-1,5 An, 8H/, 1,28 /d, J = 8Hz, 3H/ i 1,28-0,8 An, 5H/.

/DMSO-de/8,18-8,0 An, 3H/,

4,31-4,1 An, 2H/, 3,84-3,6 An, 2H/, 2,22 A, J = 6Hz, 2H/, 2,07 /d,

J = 8Hz, 2H/, 2,03-1,7 An, 3H/, 1,4-1,15/m, llH/iO,87/t,

J = 6Hz, 6H/.

/DMSO-de/ 8,27-7,95 /m, 3H/,

4.3- 4,1 An, 2H/, 3,78-3,6 An, 2H/, 3,78-3,6 An, 2H/, 2,3-1,57 An,

8H/, 1,46-1,13 An, 8H/ i 0,84 A,

J = 8Hz, 6H/.

/DMSO-de/ 8,18-8,0 An, 3H/, 4,24-4,06 An, 2H/, 3,74-3,56 An, 2H/, 2,17 A, J = 9Hz, 2H/, 2,12-2,0 An, IH/, 2,0-1,64 An, 4H/, 1,24 /d, J = 6Hz, 7H/, 1,14-0,98 An, 2H/ i 0,81 /d, J = 6Hz, 6H/.

/DMSO-de/ 8,2-8,04 An, 3H, 4,264,08 An, 2H/, 3,76-3,6 An, 2H/,

2.28- 1,64 An, 7H/, 1,4-0,96 An,

7H/ i 0,96-0,74 An, 6H/. /DMSO.de/ 8,24-7,95 An, 3H/,

4.3- 4,08 An, 2H/, 3,81-3,59 An, 2H/, 2,21 A, J = 6Hz, 2H/, 2,11

A, J = 8Hz, 2H/, 2,05-1,38 An, 7H/, 1,27/d, J = 8Hz, 3H/, 1,17-1,05 An, 2H/ i 0,86 /d, J = 10Hz, 6H/.

150 129

wzór 11	/DMSO-de/ 8,24-8,0 /m, 3H/, 4,334,11 /m, 2H/, 3,79-3,6 /m, 2H/, 2,41-2,29 /m, IH/, 2,22 /t, J = Hz, 2H/, 2,11-1,66 /m, 2H/, 1,59-1,43 /m, IH/, 1,38-1,11 /m, 11H/, 1,060,95 /m, 3H/ i 0,87 /t, J = 6Hz, 3H/.
wzór 20 /R, S/	/DMSO-de/ 8,24-8,02 /m, 3H/, 4,32-4,11 /m, 2H/, 3,84-3,6 /m, 2H/, 2,24 /t, J = 8Hz, 2H/, 2,08 /d, J = 8Hz, 2H/, 2,03-1,63 /m, 4H/, 1,44-1,11 /m, 12H/ i 0,97-0,71 /m, 6H/.
/CH3/2CH/CH2/4-	/DMSO-de/ 8,24-8,04 /m, 3H/, 4,284,1 /m, 2H/, 3,76-3,6 /m, 2H/, 2,18 /t, J = 6Hz, 2H/, 2,1 /t, J = 6Hz,
wzór 12	2H/, 2,04-1,86 /m, IH/, 1,84-1,66 /m, IH/, 1,56-1,38 /m, 3H/, 1,23 /d, J = 6Hz, 3H/, 1,2-1,06 /m, 3H/, i 0,82/d, J = 6Hz, 6H/. /DMSO-de/ 8,23-7,98 /m, 3H/, 4,34,13/m,2H/, 3,81-3,61/m,2H/, 2,22 /t, J = 8Hz, 2H/, 2,18-1,68 /m, 6H/, 1,45-1,07 /m, 12H/ i
wzór 13	0,98-0,8 /m, 6H/. /DMSO-de/ 8,37-8,03 /m, 3H/, 4,314,1 /m, 2H/, 3,78-3,6 /m, 2H/, 2,26
wzór 14	/t, J = 8Hz, 2H/, 2,2-1,36 /m, 7H/, 1,3 /d, J = 8Hz, 5H/, 1,26-1,05 /m, 2H/ i 0,73 /m, 9H/. /DMSO-de/ 8,23-7,98 /m, 3H/, 4,34,13 /m, 2H/, 3,81-3,61 /m, 2H/,
wzór 15	2,21 /t, J = 8Hz, 2H/, 2,15-2,0 /m, 2H/, 1,9 /t, J = 8Hz, 2H/, 1,85-1,52 /m, 3H/, 1,4-1,22 /m, 3H/, 1,220,94 /m, 3H/ i 0,94-0,80 /m, 6H/. /DMSO-de/ 8,25-7,98 /m, 3H/, 4,34,08 /m, 2H/, 3,81-3,62 /m, 2H/,
wzór 16	2,22 /t, J = 8Hz, 2H/, 2,02-1,89 /m, IH/, 1,87-1,65 /m, 2H/, 1,411,06 /m, 1 IH/ i 0,98-0,7 /m, 6H/. /DMSO-de/ 8,33-7,95 /m, 3H/, 4,34,06 /m, 2H/, 3,83-3,59 /m, 2H/, 2,21 /t, J = 8Hz, 2H/, 2,11 /s, 3H/, 2,08-1,87 /m, IH/, 1,87^1,35 /m, 8H/, 1,25 /d, J = 8Hz, 3H/ i 1,22-
/CH3CH2/2CH/CH2/2	0,98 /m, 3H/. /DMSO-de 8,21-8,0/m, 3H/, 4,324,1 /m, 2H/, 3,83-3,6 /m, 2H/, 2,21 /t, J = 8Hz, 2H/, 2,11 /t, J = 8Hz,
wzór 17	2H, 2,05-1,89 /m, IH/, 1,87-1,67 /m, IH/, 1,57-1,38 /m, 3H/, 1,381,08 /m, 9H/ i 0,83 /t, J = 6Hz, 6H/. /DMSO-de/ 8,24-7,97 /m, 3H/, 4,33-4,1 /m, 2H/, 3,86-3,59 /m, 2H/, 2,35-2,08 /m, 4H/, 2,08-1,9 /m, IH/, 1,89-1,67 /m, IH/, 1,631,46/m, IH/, 1,46-1,02 /m, 11H/, i 0,98-0,73 /m, 6H/.

150 129 wzór 18 wzór 19 wzór 20 /DMSO-de/ 8,2-7,94 /m, 3H/, 4,26-4,06 /m, 2H/, 3,76-3,56 /m, 2H/, 2,16 /t, J = 6Hz, 2H/, 2,1-1,84 /m, 3H/, 1,84-1,6 /m, 2H/, 1,24 /d, J = 6Hz, 9H/, 1,12-0,92 /m, 3H/ i 0,92-0,64 /m, 9H/.

/DMSO-de 8,23-8,0 An, 3H/, 4,32-4,06 An, 2H/, 3,72 /d, J = 8Hz, 2H/, 2,22 A, J= 10Hz, 2H/, 2,161,7 /m, 6H/, 1,42-1,08 /m, 14H/ i 0,92-0,7 /m, 6H/.

/DMSO-de/ 8,2-8,0 /m, 3H/, 4,24-4,16 /m, 2H/, 3,74-3,60 /m, 2H/, 2,18 A, J - 7, 2H/, 2,02 /d,

J = 7, 2H/, 2,02-1,6 /m, 3H/, 1,26 /d, J = 6, 3H/, 1,26-1,08 /m, 8H/, i 0,92-0,74 /m, 6H/.

Przykład III. N-/3-/S-metyloheptanoilo/-D-gamaglutamylo-L-alanylo-D-alanina /Ri | = /S/ CHa/CHz/aCH/CHa/CHzrRa = CH₃, R₃ = -HNCH/CH₃/CO₂H/.

III.A. Ester benzylowy N-t-butoksykarbonylo-L-alanylo-D-alaniny. Do roztworu 23,0 g /0,121 m/ N-t-butoksykarbonylo-L-alaniny, 42,6 g /0,121 m/ soli kwasu p-toluenosulfonowego estru benzylowego D-alaniny i 17 ml /0,121 m/ trietyloaminy w 400 ml zimnego /0°C/ chlorku metylenu wkroplono 25,0 g /0,121 m/ dicykloheksylokarbodiimidu w 100 ml chlorku metylenu. Po całonocnym mieszaniu w temperaturze pokojowej odsączono ciało stałe, a przesącz zatężono do konsystencji oleju. Pozostałość tę rozpuszczono w 400 ml octanu etylu po czym przemyto 1% roztworem kwasu solnego, 10% roztworem węglanu potasu, wodą i roztworem solanki. Fazę organiczną oddzielono, wysuszono nad siarczanem magnezu i zatężono do konsystencji oleju. Pozostałość tę roztarto z eterem dietylowym i powstałe ciało stałe odsączono w atmosferze azotu, uzyskując 16,0 g produktu, a dodatkowe 12,7 g pożądanego produktu wykrystalizowano z przesączu.

III.B. Chlorowodorek estru benzylowego L-alanylo-D-alaniny. Zawiesinę 28,7 estru benzylowego N-t-butoksykarbonylo-L-alanylo-D-alaniny w 150 ml dioksanu nasyconego chlorowodorem mieszano w ciągu 4 godzin w temperaturze pokojowej. Roztwór usunięto pod zmniejszonym ciśnieniem, a pozostałość roztarto z eterem dietylowym. Otrzymane ciało stałe odsączono, ponownie rozpuszczono w chlorku metylenu, a roztwór zatężono do objętości około 150 ml, dodano eteru i wytrącone ciało stałe w ilości 22,0 g odsączono w atmosferze azotu.

III.C. Ester benzylowy N-t-butoksykarbonylo-D-gama-glutamylo/ester alfa benzylowy/-Lalanylo-D-alaniny. Do zawiesiny 5,0 g /9,64 mm/ N-t-butoksykarbonylo-D-gama-glutaminianu /ester alfa benzylowy/ dicykloheksyloaminy i 2,76 g /9,64 mm/ chlorowodorku estru benzylowego L-alanylo-D-alaniny w 100 ml chlorku metylenu ochłodzonego do 0°C dodano 2,0 g /9,64 mm/ dicykloheksylokarbodiimidu w 20 ml tego samego rozpuszczalnika. Po całonocnym mieszaniu w temperaturze pokojowej odsączono ciało stałe, a przesącz zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem. Pozostałość zadano 150 ml octanu etylu, odsączono ciało stałe, a przesącz przemyto 1% kwasem solnym, 10% roztworem węglanu potasu, wodą i roztworem solanki. Fazę organiczną wysuszono nad siarczanem sodu i zatężono uzyskując białe ciało stałe, które po roztarciu z eterem i odsączeniu dało 4,1 g pożądanego produktu.

„I.D. Chlorowodorek estru benzylowego D-gama-glutamylo /ester alfa benzylowy/-Lalanylo-D-alaniny. Do zawiesiny 4,1 g /7,21 mm/ estru benzylowego N-t-butoksykarbonylo-Dgama-glutamylo /ester alfa benzylowy/-L-alanylo-D-alaniny w 50 ml dioksanu dodano 100 ml dioksanu nasyconego chlorowodorem, po czym mieszaninę reakcyjną mieszano 3 godziny w temperaturze pokojowej. Rozpuszczalnik usunięto pod zmniejszonym ciśnieniem, a pozostałość roztarto z eterem dietylowym, uzyskując 3,5 g produktu.

150 129

III.E. Ester benzylowy N-/3-/S/-metyloheptanoilo/-D-gama-glutamylo/ester alfa benzylowy /-L-alanylo-D-alaniny. Do 1,0 g /1,98 mm/ estru benzylowego D-gama-glutamylo/ester alfa benzylowy/-L-alanylo-D-alaniny i 0,833 ml /5,93 mm/ trietyloaminy w 50 ml chlorku metylenu dodano 390 mg /2,37 mm/ chlorku 3-/S/.metyloheptanoilu i mieszaninę reakcyjną mieszano w atmosferze azotu w ciągu 45 minut. Mieszaninę reakcyjną wylano do 150 ml octanu etylu i warstwę organiczną przemyto 10% kwasem solnym, 10% roztworem węglanu potasu, wodą i roztworem solanki. Fazę organiczną wysuszono nad siarczanem sodu i odparowano do sucha. Pozostałość roztarto z eterem, przesączono w atmosferze azotu, uzyskując 900 mg produktu.

III. F. N-/3-/S/-metylopentanoilo-D-gama-glutamylo-L-alanylo-D-alanina. Mieszaninę 200 mg wodorotlenku palladu na węglu i 900 mg estru benzylowego N-/3-/S/-metylopentanoilo-Dgama-glutamylo/ester alfa benzylowy/-L-alanylo-D-alaniny w 50 ml metanolu wytrząsano w atmosferze wodoru pod ciśnieniem 0,345 MPa w ciągu jednej godziny. Katalizator odsączono, a rozpuszczalnik usunięto z przesączu pod zmniejszonym ciśnieniem. Do pozostałości dodano wody, którą następnie usunięto pod zmniejszonym ciśnieniem, uzyskując 492 mg produktu w postaci białego ciała stałego o temperaturze topnienia 165-168°C.

Widmo NMR /DMSO-de/ wykazało obsorpcję przy: 8,21-7,98 /m, 3H/, 4,41-4,1 /m, 3H/, 2,3-2,06 /m, 4H/, 2,06-1,56 /m, 6H/, 1,43-1,02 /m, 11H/ i 1,02-0,73 /m, 6H/ ppm. Przykład IV. N-/3-/S.R/-etyloheksanoilo/-D-gama-glutamylo /ester alfa n-butylowy/-glicylo-D-alanina /Ri = CH3/CH2CH/C2H5/CH2-, R₂ = H, R2=H, R3=-HNCH/CH3/CO2H, Rą = nC₄H₉/.

IV. A. Sól dicykloheksyloaminy N-t-butoksykarbonylo-D-gama-glutaminy /ester alfa nbutylowy/. Roztwór 39,5 g /0,172 m/ bezwodnika kwasu N-t-butoksykarbonylo-glutaminowego w 75 ml suchego tetrahydrofuranu wkroplono w ciągu dwóch godzin do roztworu 47 ml /0,516 m/ trietyloaminy i 34,3 ml /0,172 m/ dicykloheksyloaminy w 300 ml eteru o temperaturze 0°C. Mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze 0°C w ciągu 3 godzin i pozostawiono na okres nocy w lodówce. Ciała stałe odsączono, zsuspendowano w etanolu i przesączono, uzyskując 43,3 g produktu.

IV.B. Chlorowodorek estru benzylowego D-gama-glutamylo /ester alfa-n-butylowy/-glicyloD-alaniny. Produkt z przykładu IV.A. /10 g, 0,021 m/ i 6,7 g /0,024 m/ chlorowodorku estru benzylowego glicylo-D-alaniny zawieszono w 200 ml chlorku metylenu w atmosferze azotu i ochłodzono do temperatury 0°C. Dodano 4,25 g /0,021 m/ dicykloheksylokarbodiimidu i pozostawiono mieszaninę na noc do ogrzania się do temperatury pokjojowej.

Mocznik, wytrącony jako produkt uboczny odsączono, a z przesączu usunięto rozpuszczalnik pod zmniejszonym ciśnieniem. Pozostałość zadano octanem etylu i przesączono. Przesącz przemyto sukcesywnie wodą, 25% kwasem solnym, wodą, 10% roztworem węglanu potasu i solanką. Fazę organiczną wysuszono nad siarczanem magnezu, usunięto rozpuszczalnik pod zmniejszonym ciśnieniem, a pozostałość rozpuszczono w 300 ml dioksanu nasyconego chlorowodorem. Po 4 godzinnym mieszaniu w temperaturze pokojowej usunięto rozpuszczalnik, a pozostałość roztarto z mieszaniną 1:1 octanu etylu i heksanu i po odsączeniu uzyskano 7,4 g produktu.

IV.C. N-/3-/S,R/etyloheksanoilo-D-glutamylo/ester alfa n-butylowy/-glicylo-D-alanina. Do produktu z przykładu I V.B. w ilości 1,0 g /2,35 mm/ i 0,99 ml /7,05 mm/ trietyloaminy w 50 ml chlorku metylenu dodano 460 mg /2,03 mm/ chlorku 3-/S,R/-etyloheksanoilu i mieszaninę reakcyjną mieszano przez okres nocy w atmosferze azotu. Rozpuszczalnik usunięto pod zmniejszonym ciśnieniem, a pozostałość rozpuszczono w octanie etylu. Fazę organiczną przemyto sukcesywnie 10% kwasem solnym, wodą, 10% roztworem węglanu potasu i solanką. Fazę organiczną oddzielono, wysuszono nad siarczanem magnezu i usunięto rozpuszczalnik pod zmniejszonym ciśnieniem. Pozostałość rozpuszczono w 10 ml metanolu i wytrząsano ze 170 mg 10% wodorotlenku palladu w atmosferze wodoru pod początkowym ciśnieniem 0,345 MPa w ciągu 1,5 godziny.

Po odsączeniu katalizatora i usunięciu rozpuszczalnika pod zmniejszonym ciśnieniem uzyskano 100 mg produktu. NMR /DMSO-de/: 8,18 /d, J = 6,1H/, 8,10 /d, J = 6,1H/, 8,02 /t, J = 5,

1H/, 4,28-4,10 /m, 2H/, 4,00 /t, J = 6,2H/, 3,78-3,56 /m, 2H/, 2,18 /t, J = 6,2H/, 2,02 /d, J = 6, 2H/, 2,00-1,60 /m, 3H/, 1,58-1,42 /m, 2H/, 1,28-1,08 /m, 8H/, 1,24 /d, J = 6,3H/, 0,92-0,76 /m, 9H/.

150 129 11

PrzykładV. Stosując odpowiednie reagenty sposobem ogólnie podanym w przykładzie IV wytworzono związki o wzorze lb, w których znaczenie podstawników Ri i R4 oraz właściwości podano niżej.

R1	r4	NMR
1	2	3
2-metyloheksyl	metyl	/DMSO-de/: 8,23 /d, J = 6, IH/, 8,15/d, J = 6, lH/, 8,09/t, J = 6, IH/, 4,28-4,14 /m, 2H/, 3,72 /d, J = 6, 2H/, 3,61 /s, 3H/, 3,23 /t, J = 7, 2H/, 2,16-1,70 /m, 6H/, 1,341,04 /m, 8H/, 1,25 /d, J = 7, 3H/, 0,92-0,76 /m, 6H/.
2-etyloheksyl	metyl	/DMSO-de/: 8,19 /d, J = 6, IH/, 8,11 /d, J = 6, IH/, 8,03 /t, J = 6, IH/, 4,24-4,10 /m, 2H/, 3,74-3,62 /m, 2H/, 3,57 /s, 3H/, 2,18 /t, J = 9, 2H/, 2,01 /d, J = 6, 2H/, 1,971,60 /m, 3H/, 1,32-1,10 /m, 8H/, 1,23 /d, J = 7, 3H/, 0,90-0,72 /m, 6H/.
2-metyloheksyl	etyl	/DMSO-de/: 8,24-8,02 /m, 3H/, 4,26-3,96 /m, 2H/, 4,04 /q, J = 9, 2H/, 3,76-3,56 /m, 2H/, 2,17 /t, J = 7, 2H/, 2,12-1,63 /m, 6H/, 1,74-0,94 /m, 6H/, 1,23 /d, J = 5, 3H/, 1,13 /t, J = 9, 3H/, 0,88-0,72 /m, 6H/.
2-etyloheksyl	etyl	/DMSO-de/: 8,16 /d, J = 6, IH/, 8,09 /d, J = 6, IH/, 8,02 /t, J = 6, IH/, 4,22-4,08 /m, 2H/, 4,02 /q, J = 7, 2H/, 3,74-3,54 /m, 2H/, 2,16 /t, J = 7, 2H/, 2,00 /d, J = 6, 2H/, 1,96-1,58 /m, 3H/, 1,30-1,08 /m, 8H/, 1,21 /d, J = 7, 3H/, 1,13/t, J = 7, 3H/, 0,88-0,70 /m, 6H/.

2-metyloheksyl izobutyl /DMSO-de/: 8,14/d, J = 6, IH/,

8,08-7,98 /m, 2H/, 4,20-4,04 /m, 2H/, 3,75 /d, J = 6, 2H/, 3,68-3,54 /m, 2H/, 2,14 /t, J = 6, 2H/, 2,081,64 /m, 6H/, 1,28-0,96 /m, 6H/, 1,19 /d, J = 7, 3H/, 0,88-0,70 /m, 12H/.

2-etyloheksyl izobutyl /DMSO-de/: 8,21/d, J = 6, IH/, 8,14-8,04 /m, 2H/, 4,24-4,08 /m, 2H/, 3,79 /d, J = 6, 2H/, 3,72-3,58 /m, 2H/, 2,19 /t, J = 7, 2H/, 2,03 /d, J = 6, 2H/, 1,99-1,60 /m, 4H/, 1,32-1,10 /m, 8H/, 1,23 /d, J = 6, 3H/, 0,92-0,72 /m, 12H/.

2-etylopentyl izobutyl /DMSO-de/: 8,18/d, J = 6, IH/, 8,10-8,00 /m, 2H/, 4,26-4,08 /m, 2H/, 3,79 /d, J = 6, 2H/, 3,72-3,58 /m, 2H/, 2,18 /t, J = 6, 2H/, 2,02 /d, J = 6, 2H/, 1,98-1,62 /m, 4H/, 1,34-1,08 /m, 6H/, 1,23 /d, J = 7, 3H/, 0,96-0,72 /m, 12H/.

150 129

2 3

2-etylopentyl metyl /DMSO-de/: 8,21 /d, J 7, 1H/,

8,10/d, J = 7, lH/, 8,05/t, J = 6,

1H/, 4,26-4,10 /m, 2H/, 3,76-3,60 /m, 2H/, 3,59 /s, 3H/, 2,18 /t,

J = 6, 2H/, 2,02 /d, J = 6, 2H/, 2,001,60 /m, 3H/, 1,32-1,08 /m, 7H/,

0,90-0,72 /m, 6H/.

2-etylopentyl etyl /DMSO-de/: 8,22 /d, J 7, 1H/,

8.18- 8,06 /m, 2H/, 4,26-4,10 /m,

2H/, 4,06 /q, J = 5, 2H/, 3,78-3,58 /m, 2H/, 2,20 /t, J = 6, 2H/, 2,04 /d, J = 6, 2H/, 2,02-1,60 /m, 3H/,

1,26-1,20 /m, 7H/, 1,18/t, J = 5,

3H/, 0,90-0,78 /m, 6H/.

2-metyloheksyl butyl /DMSO-de/: 8,20 /d, J 7, 1H/,

8.18- 8,04 /m, 2H/, 4,24-4,06 /m,

2H/, 4,00 /t, J = 6, 2H/, 3,74-3,56 /m, 2H/, 2,17 /t, J = 6, 2H/, 2,121,60 /m, 5H/, 1,58-1,40 /m, 2H/,

1,36-1,00 /m, 8H/, 1,21 /d, J = 6,

3H/, 0,90-0,74 An, 9H/.

2-etoksyheksyl butyl /DMSO-de/: 8,16 /d, J= /, 1H/,

8,11 /d, J = 7, lH/, 8,03/t, J = 5,

1H/, 4,26-4,09 /m, 2H/, 3,99 /t,

J = 7, 2H/, 3,79-3,58 An, 2H/, 2,17 /t, J = 6, 2H/, 2,01 /d, J = 6, 2H/,

2,00-1,60 An, 3H/, 1,58-1,42 /m,

2H/, 1,36-1,08 An, 10H/, 1,24 /d,

J = 5, 3H/, 0,92-0,72 An, 9H/.

Przykład VI. Ester etylowy N-/3-/R,S/-etyloheksanoilo/-D-gama-glutamylo-glicylo-Dalaniny /Ri = CH₃/CH₂/₂CH/C₂H₅/CH₂-, R₂ = H, R₃ = -HNCH/CH₃/CO₂C₂H₅, R₅ = H.

VI. A. Chlorowodorek estru etylowego D-gama-glutamylo-/ester alfa benzylowy/-glicydyloD-alaniny. Do zawiesiny 14,8g/0,0285m/ soli dicykloheksyloaminy kwasu N-t-butoksykarbonyloD-gama-glutaminowego /ester alfa benzylowy i 6 g /0,0285 m/ chlorowodorku estru etylowego glicydylo-D-alaniny w 200 ml chlorku metylenu dodano 5,6 g /0,0270 m/ dicykloheksylokarbodiimidu i mieszaninę tę mieszano w atmosferze azotu w ciągu nocy, po czym odsączono mocznik i usunięto rozpuszczalnik pod zmniejszonym ciśnieniem.

Pozostałość zadano 300 ml octanu etylu, przesączono, a przesącz przemyto sukcesywnie 2,5% kwasem solnym, wodą, 10% roztworem węglanu potasu i solanką. Fazę organiczną oddzielono, wysuszono nad siarczanem magnezu i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem. Pozostały olej rozpuszczono w 450 ml dioksanu nasyconego chlorowodorem, roztwór mieszano w ciągu 2 godzin, po czym usunięto rozpuszczalnik pod zmniejszonym ciśnieniem. Pozostałość roztarto z eterem i po odsączeniu uzyskano 11,2 g produktu.

VI.B. Ester etylowy N-/3-/R,S/-etyloheksanoilo/-D-gama-glutamylo-glicylo-D-alaniny. Do 1,0 g /2,33 mm/ produktu z przykładu VI.A. i 0,98 ml /6,98 mm/ trietyloaminy w 30 ml chlorku metylenu w atmosferze azotu dodano 378 mg /2,33 m/ chlorku 3-/R,S/-heksanoilu. Po mieszaniu w temperaturze pokojowej w ciągu 1,5 godziny mieszaninę wylano do 100 ml octanu etylu, a fazę organiczną przemyto sukcesywnie 10% roztworem węglanu potasu i solanką. Fazę organiczną oddzielono, wysuszono nad siarczanem magnezu i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem. Stałą, białą pozostałość rozpuszczono w 30 ml metanolu po czym w obecności wodorotlenku palladu wytrząsano w atmosferze wodoru pod ciśnieniem początkowym 0,345 MPa. Po 2 godzinach odsączono katalizator, przesącz zatężono do sucha, a pozostałość roztarto z eterem i po odsączeniu uzyskano 275 mg produktu.

150 129 13

NMR /DMSO-de/: 8,26 /d, J = 9, 1H/, 8,14-8,02 /m, 2H/, 4,31-4,00 /m, 2H/, 4,06 /q, J= 10, 2H/, 3,78-3,60 /m, 2H/, 2,17 /t, J = 8, 2H/, 2,08-1,65 /m, 1H/, 2,03 /d, J = 8, 2H/, 1,82-1,53 /m, 3H/, 1,40-0,96 /m, 5H/, 1,23 /d, J = 6,3H/, 1,14 /t, J = 10,3H/, 0,90-0,64 /m, 6H/. Przykład VII. Wychodząc z odpowiednich reagentów sposobem według przykładu

VI.A. i VI.B. wytworzono związki o wzorze lc, których wartości podstawników Ri i R5 oraz właściwości podano niżej:

R1 R₅ NMR

2 3

2-metyloheksylo

2-etylopentyl izobutyl /DMSO-de/: 8,24 /d, J =, 1H/, 8,10-8,00 /m, 2H/, 4,30-4,18 /m, 1H/, 4,18-4,08 /m, 1H/, 3,86-3,72 /m, 2H/, 3,72-3,58 /m, 2H/, 2,16 /t, J = 6, 2H/, 2,12-1,64 /m, 6H/, 1,52-1,00 /m, 6H/, 1,27 /d, J = 7, 3H/, 0,90-0,76 /m, 12H/.

izobutyl /DMSO-d₆/: 8,23 /d, J = 6, 1H/, 8,08-7,99 An, 2H/, 4,29-4,17 An, 1H/, 4,17-4,07 An, 1H/, 3,83-3,71 An, 2H/, 3,71-3,58 An, 2H/, 2,15 A, J = 7, 2H/, 2,04-1,60 /m, 4H/, 2,00 /d, J = 6, 2H/, 1,31-1,09 /m, 6H/, l,25-/d, J = 6, 3H/, 0,90-0,72 An, 12H/.

2-etyloheksyl

2-metyloheksyl

2-etylopentyl

2-etyloheksyl izobutyl /DMSO-d₆/: 8,23 /d, J = 6, 1H/, 8,08-7,98 An, 2H/, 4,29-4,18 An,

1H/, 4,18-4,07 An, 1H/, 3,86-3,72 An, 2H/, 3,70-3,57 An, 2H/, 2,15 A, 3 = 7, 2H/, 2,04-1,59 An, 4H/, 2,00/d, J = 6, 2H/, 1,30-1,11 An,

8H/, 1,25 /d, J = 6, 3H/, 0,89-0,70 An, 12H/.

metylocykloheksyl /DMSO-d₆/: 8,25 /d, J = 6, iH/, 8,138,00 An, 2H/, 4,23-4,20 An, 1H/, 4,20-4,08 An, 1H/, 3,91-3,76 An,

2H/, 3,76-3,59 An, 2H/, 2,18 A,

J = 6, 2H/, 2,13-1,48 An, 8H/, 1,361,01 An, 1211/, 1,27 /d, J = 6, 3H/, 1,02-0,76 An, 8H/.

metylocykloheksyl /DMSO-d₆/: 8,25 /d, J = 6, 1H/, 8,13-8,00 An, 2H/, 4,32-4,20 An,

1H/, 4,20-4,08 An, 1H/, 3,92-3,74 An, 2H/, 3,74-3,59 An, 2H/, 2,18 A, 3 = 6, 2H/, 2,09-1,86 An, 1H/,

2,03 /d, J = 6, 2H/, 1,82-1,43 An,

8H/, 1,36-1,01 An, 9H/, 1,27 /d,

J = 6, 3H/, 1,01-0,70 An, 8H/.

metylocykloheksyl /DMSO-d₆/: 8,26 /d, J = 6, 1H/, 8,12-8,02 /m, 2H/, 4,31-4,19 An,

1H/, 4,19-4,08 An, 1H/, 3,93-3,72 An, 2H/, 3,72-3,58 An, 2H/, 2,18 A, J = 6, 2H/, 2,08-1,86 An, 1H/,

2,03 /d, J = 6, 2H/, 1,82-1,48 An,

8H/, 1,34-1,02/m, 11H/, 1,27/d,

J = 6, 3H/, 1,00-0,74 An, 8H/.

2-metyloheksyl

2-etyloheksyl

2-etyloheksyl

2-S-metyloheksyl

2-S-etyloheksyl

2-etylopentyl etyl /DMSO-de/: 8,25 /d, J = 6, IH/,

8,12-8,00 /m, 2H/, 4,28-3,96 /m,

2H/, 4,03 /q, J = 7, 2H/, 3,74-3,56 /m, 2H/, 2,16 /t, J = 9, 2H/, 2,111,62 /m, 6H/, 1,32-0,98 /m, 6H/, 1,24/d, J = 7, 3H/, 1,14/t, J = 7,

3H/, 0,88-0,76 /m, 6H/.

etyl /DMSO-de/: 8,28 /d, J = 6, IH/,

8,16-8,04 /m, 2H/, 4,32-4,04 /m,

2H/, 4,10 /q, J = 6, 2H/, 3,78-3,64 /m, 2H/, 2,22 /t, J = 6,2H/, 2,111,92 /m, IH/, 2,07 /d, J = 6, 2H/, 1,86-1,64 /m, 2H/, 1,40-1,14 /m,

8H/, 1,30 /d, J = 6, 3H/, 1,21 /t,

J = 6, 3H/, 0,94-0,76 /m, 6H/.

butyl /DMSO-de/: 8,27 /d, J = 8, IH/,

8,14-8,02 /m, 2H/, 4,32-4,10 /m,

2H/, 4,10-3,94 /m, 2H/, 3,78-3,60 /m, 2H/, 2,18 /t, J = 6, 2H/, 2,04 /d, J = 6, 2H/, 2,04-1,62 /m, 3H/, 1,60-1,46 /m, 2H/, 1,38-1,10 /m,

12H/, 1,27 /d, J = 6, 3H/, 0,900,75 An, 9H/.

butyl /DMSO-de/: 8,30 /d, J = 8, IH/,

8,15-8,04 An, 2H/, 4,45-4,12 An,

2H/, 4,12-3,98 An, 2H/, 3,78-3,65 An, 2H/, 2,22 A, J = 7, 2H/, 2,181,69 An, 7H/, 1,61-1,48 /m, 2H/, 1,40-1,11 An, 1 IH/, 0,97-0,80 An, 9H/.

butyl /DMSO-de/: 8,22 /d, J = 7, IH/, 8,128,0 An, 2H/, 4,4-4,16 An, 2H/, 4,08-3,95 An, 2H/, 3,75-3,62 An,

2H/, 2,18 A, J = 6, 2H/, 2,02- /d,

J = 6,2H/, 2,04-1,62 /m, 3H/,

1.60- 1,46 /m, 2H/, 1,38-1,1 An,

15H/, 0,9-0,75 An, 9H/.

butyl /DMSO-de/: 8,28 /d, J = 8, IH/,

8,14-8,04 An, 2H/, 4,34-4,10 An,

2H/, 4,10-3,95 An, 2H/, 3,75-3,62 An, 2H/, 2,19 A, J = 6, 2H/, 2,04 /d, J = 6, 2H/, 2,04-1,60 /m, 3H/,

1.60- 1,45 /m, 2H/, 1,40-1,10 /m, 13H/, 0,90-0,76 /m, 9H/.

Przykład VIII. Wychodząc z odpowiednich reagentów, sposobem według przykładu VI, z tą różnicą, że nie prowadzono uwodornienia, wytworzono związki o wzorze ld, których wartości podstawników Ri, R4 i R5 oraz właściwości podano niżej:

R1	R4	Rs	NMR
1	2	3	4
2-etylopentyl	butyl	butyl	/DMSO-de/: 8,27 /d, J = 7, IH/,

8,20 /d, J = 7, IH/, 8,07 A, J = 7, IH/, 4,37-4,13 /m, 2H/, 4,02 A, J = 6, 4H/, 3,80-3,62 /m, 2H/,

2,20 A, J = 6, 2H/, 2,05 /d, J = 6,

150 129_ζ

2Η/, 2,02-1,64 /m, 3Η/, 1,60-1,47 /m, 4Η/, 1,40-1,13 /m, 13H/, 0,950,77 /m, 12H/.

2-etyloheksyl butyl butyl ,'DMSO-de/: 8,27 /d, J = 7, 1H/, 8,20/d, J = 7, lH/, 8,06/t, J = 6, 1H/, 4,36-4,13 /m, 2H/, 4,02 /t,

J = 6, 4H/, 3,80-3,60 /m, 2H/, 2,20 /t, J = 6, 2H/, 2,04 /d, J = 6, 2H/, 2,00-1,60 /m, 3H/, 1,60-1,49 /m, 4H/, 1,40-1,10 /m, 15H/, 0,950,72 /m, 12H/.

2-metyloheksyl butyl butyl /DMSO-de/: 8,26 /d, J = 7, 1H/, 8,19 /d, J = 7, 1H/, 8,07 /t, J = 6, 1H/, 4,32-4,11 /m, 2H/, 4,02 /t,

J = 5, 4H/, 3,79-3,59 /m, 2H/, 2,20 /t, J = 6, 2H/, 2,14-1,68 /m, 5H/, 1,61-1,46 /m, 4H/, 1,40-1,06 /m, 13H/, 0,95-0,81 /m, 12H/.

2-S-metyloheksyl benzyl benzyl /DMSO-de/: 8,33 /d, J = 7, 1H/, 8,24 /d, J = 7, 1H/, 8,08 /t, J = 5, 1H/, 7,33 /s, 10H/, 5,08 /s, 4H/, 4,40-4,22 /m, 2H/, 3,80-3,60 /m, 2H/, 2,21 /t, J = 5, 2H/, 2,14-1,64 /m, 5H/, 1,26 /d, J = 7, 3H/, 1,220,98 /m, 6H/, 0,88-0,73 /m, 6H/.

Przykład IX. Krystaliczna N-/3-/S/-metyloheptanoilo-D-gama-glutamylo-glicylo-D-alanina.

30,8 g estru benzylowego N-/3-/S/-metyloheptanoilo/-D-gama-glutamylo /ester alfa benzylowy/ - glicylo-D-alaniny rozproszono w 300 ml bezwodnego alkoholu w 2 litrowym autoklawie, dodano 1,54 g 5% Pd/C /o wilgotności 50%/ po czym uwodorniono pod ciśnieniem 0,392 MPa w ciągu jednej godziny, podczas której zakończyła się absorpcja wodoru. Katalizator odsączono najpierw przez bibułę a następnie przez 0,45 mero nylon milipore, stosując 100-150 mt etanolu do przeniesienia i przemycia. Połączone przesącze i ciecze po przemyciu odparowano uzyskując wilgotne, białe ciało stałe, które rozpuszczono w 150 ml gorącej mieszaniny 1:10 bezwodnego etanolu i acetonitrylu, sklarowano przez przesączenie na gorąco, odparowano do objętości 35 ml, powoli ochłodzono do temperatury pokojowej, granulowano i przesączono uzyskując krystaliczny, gęsty, nie elektryzujący się produkt tytułowy w ilości 20,1 g /94%/, scharakteryzowany widmem w podczerwieni /nujol/ wykazującym większość dobrze rozróżnialnych ostrych pików

9,4 g tego krystalicznego produktu oczyszczono następnie przez rozpuszczenie w 1000 ml acetonu w warunkach wrzenia pod chłodnicą zwrotną w ciągu 1 godziny. Roztwór ochłodzono do temperatury pokojowej i zaszczepiono śladem wyżej opisanych kryształów. Po mieszaniu w ciągu 6 godzin oddzielono tytułowy produkt przez odsączenie, wysuszono pod zmniejszonym ciśnieniem w temperaturze 35°C, uzyskując 7,25 g produktu o identycznym widmie w podczerwieni.

Przykład X. N-/3-/S/-metylo-heptanoilo/-D-gama-glutamylo-glicylo-alanina.

P r z y k 1 a d X. A. Ester benzylowy N-/3-/R/-metylo-4-heptanoilo-D-gama-glutamylo /ester alfa benzylowy/ -glicylo-D-alaniny.

Sposobem według przykładu I.D. z 2,77 g /5 mm/ chlorowodorku estru benzylowego Dgama-glutamylo/ester alfa benzylowy/-glicylo-D-alaniny i chlorku kwasowego wytworzonego z 747 mg /5 mm/ kwasu 3-/R/-metylo-4-heptanowego uzyskano tytułowy związek.

Przykład X. B. Mieszaninę 500 mg produktu z przykładu X. A i 28 mg 5% palladu na węglu /o 50% wilgotności/ w 125 ml etanolu wytrząsano w atmosferze wodoru pod początkowym ciśnieniem 0,392 MPa w ciągu 2,5 godzin. Katalizator odsączono, rozpuszczalnik usunięto pod

150 129 zmniejszonym ciśnieniem, a tytułowy produkt oczyszczono sposobem według przykładu IX. Był on identyczny z produktem według tego przykładu.

Przykład XI. Chlorek cykloheksyloacetylu XI.A. Cykloheksylooctan etylu.

Do 4,9 g 60% wodorku sodu w oleju dodano heksanu w ilości wystarczającej do rozpuszczenia oleju. Do pozbawionego oleju wodorku sodu w atmosferze azotu dodano 100 ml suchego tetrahydrofuranu, a następnie roztworu 22,2 ml fosfonooctanu trietylowego w 80 ml suchego tetrahydrofuranu. Po jednogodzinnym mieszaniu w temperaturze pokojowej, dodano roztworu 10,5 ml cykloheksanonu w 40 ml tetrahydrofuranu i mieszano całość w temperaturze pokojowej w ciągu nocy. Mieszaninę reakcyjną wylano do wody i ekstrahowano eterem etylowym. Fazę organiczną przemyto 1 normalnym roztworem wodorotlenku sodu, i solanką. Oddzielono fazę organiczną, wysuszono ją nad siarczanem magnezu i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem. Pozostałość rozpuszczono w 250 ml metanolu, dodano 1,5 g 10% wodorotlenku palladu na węglu i wytrząsano w atmosferze wodoru pod ciśnieniem 0,345 MPa w ciągu 4 godzin. Katalizator odsączono, a przesącz zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem. Pozostałość destylowano w temperaturze 45-50°C, 53,32 Pa, uzyskując 15,4 g /90% wydajności tytułowego produktu.

XI.B. Chlorek cykloheksyloacetylu. Do roztworu 15,4 g cykloheksylooctanu etylu w 100 ml metanolu dodano 15,2 g wodorotlenku potasu i ogrzewano w stanie wrzenia pod chłodnicą zwrotną w ciągu 3 godzin. Metanol usunięto pod zmniejszonym ciśnieniem, a pozostałość zadano wodą i roztwór ten ekstrahowano eterem etylowym po czym zakwaszono 10% kwasem solnym. Zakwaszony roztwór ekstrahowano świeżym eterem, oddzielono fazę organiczną i przemyto wodą i roztworem solanki. Po wysuszeniu usunięto rozpuszczalnik uzyskując ciekłą pozostałość, którą rozpuszczono w 60 ml chlorku metylenu i zadano 18 ml chlorku oksalilu. Po 4 godzinnym mieszaniu w temperaturze pokojowej mieszaninę zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem, a pozostałość destylowano w temperaturze 45-50°C/53, 32 Pa, uzyskując 12,5 g /86% wyd./produktu.

Przykład XII. Wychodząc z odpowiednich aldehydów lub ketonów i fosfonooctanu trietylowego sposobem według przykładu XI wytworzono niżej wymienione chlorki kwasowe o wzorze RiCOCl, których znaczenie R1 i właściwości podano niżej.

R1	Temperatura wrzenia/ciśnienia (°C)
/CH3CH2CH2/2CHCH2-	50-55/53,32 Pa
/ch3ch2/2chch2-	20-25/66,66 Pa
wzór 7 /RS/	23-30/66,66 Pa
wzór 10	22-25/66,66 Pa
/ch3/2,ch/ch2/3-	24-31/92,33 Pa
wzór 8	34-37/66,66 Pa
wzór 11	45-47/80 Pa
wzór 16	25-30/66,66 Pa
/CH3CH2/2CH/CH2/2-	32-36/53,33 Pa
wzór 17	30-38/80 Pa
wzór 18	63-65/127 Pa
wzór 19	89-92/666,6 Pa
wzór 13	46-50/66,66 Pa
wzór 14	30-34/66,66 Pa
wzór 15	31-35/93,33 Pa

Przykład XIII. Chlorek 6-metyloheptanoilu XIII.A. 3-hydroksy-4-metylo- 1-penten.

Do 90 ml 1,0 molowego roztworu bromku megnezowo-winylowego w tetrahydrofuranie ochłodzonego do 5°C wkroplono 6,3 ml aldehydu izomasłowego w 30 ml tetrahydrofuranu i pozwolono mieszaninie ogrzać się do temperatury pokojowej. Po 2 godzinach mieszaninę wprowadzono do nasyconego roztworu chlorku amonu i ekstrahowano eterem. Ekstrakty eterowe połączono, przemyto nasyconym roztworem chlorku amonu, nasyconym roztworem wodorowęglanu sodu i roztworem solanki, po czym wysuszono nad siarczanem magnezu i usunięto rozpuszczalnik pod zmniejszonym ciśnieniem, uzyskując 6,0 g pożądanego produktu.

150 129 17

ΧΪΠ.Β. Ester etylowy kwasu 6-metylo-4-heptanowego. Mieszaninę 18,2 g 3-hydroksy-4metylo-l-pentenu, 200 ml ortomrówczanu trietylowego i 500 ml kwasu p-toluenosulfonowego zadano 400 ml toluenu i ogrzewano w ciągu 24 godzin w stanie wrzenia pod chłodnicą zwrotną nad sitem molekularnym 4A. Rozpuszczalnik usunięto pod zmniejszonym ciśnieniem, a pozostałość destylowano. Frakcję wrzącą w temperaturze 45-64°C/66,66 Pa zebrano w ilości 7,5 g jako pożądany produkt.

XIII.C. Ester etylowy kwasu 6-metyloheptanowego. Do 7,5 g estru etylowego kwasu 6metylo-4-heptenowego w 75 ml metanolu dodano 700 mg 10% wodorotlenku palladu na węglu i wytrząsano w atmosferze wodoru pod ciśnieniem 0,345 MPa w ciągu 1,5 godziny. Katalizator odsączono, a rozpuszczalnik usunięto pod zmniejszonym ciśnieniem, uzyskując 5,7 g pożądanego produktu.

XIII. D. Chlorek 6-metylopentanoilu. Z 5,7 g estru etylowego kwasu 6-metyloheptanowego sposobem według przykładu Χ.Β uzyskano 2,0 g pożądanego produktu o temperaturze wrzenia 30-34°C/66,66 Pa.

Przykład XIV. Chlorek 2-metylo-heptanoilu.

XIV. A. Kwas 2-metyloheptanowy. Do zimnego /0°C/ roztworu 100 ml suchego tetrahydrofuranu, zawierającego 11,8 ml suchej diizopropyloaminy i 55 ml 1,6 molowego n-butylolitu dodano 5,4 ml kwasu n-heptanowego i całość mieszano w temperaturze pokojowej w ciągu 1 godziny. Powstały roztwór ochłodzono do temperatury 0°C i dodano 7,2 ml jodku metylu. Mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej w atmosferze azotu w ciągu 1,5 godziny, po czym wylano do 10% roztworu kwasu solnego i ekstrahowano eterem etylowym /3 X 100 ml/. Połączone ekstrakty przemyto 10% kwasem solnym, wodą, 20% roztworem wodorosiarczynu sodu i roztworem solanki, wysuszono nad siarczanem magnezu. Rozpuszczalnik usunięto pod zmniejszonym ciśnieniem, a 5,61 g pozostałości rozpuszczono w metanolu, zawierającym 5,1 g wodorotlenku potasu. Po całonocnym mieszaniu metanol odpędzono pod zmniejszonym ciśnieniem, a pozostałość rozpuszczono w 150 ml wody. Wodną warstwę przemyto eterem /2X 100 ml/ i zakwaszono 10% kwasem solnym. Produkt ekstrahowano eterem, przemyto wodą i 20% roztworem wodorosiarczynu sodu i solanką, i wysuszono nad siarczanem magnezu. Po usunięciu eteru uzyskanu 5,0 g produktu w postaci żółtej cieczy.

XIV. B. Chlorek 2-metyloheptanoilu. Z 5 g kwasu 2-metyloheptanowego i 7,6 ml chlorku oksalilu, sposobem według przykładu XI.B. wytworzono 3,3 g produktu o temperaturze wrzenia 32-34°C/80 Pa.

Przykład XV. Chlorek 3-/S/-metyloheptanoilu

XV. A. Ester monometylowy kwasu 3-/R/-metyloglutarowego. Do 5 litrowej czteroszyjnej kolby, zaopatrzonej w mieszadło i elektrodę do pomiaru pH wprowadzono 2,5 litra 0,01 molowego buforu potasowo-fosforanowego o pH = 7, a następnie 150 mg esterazy z wątroby wieprzowej i 150 g 3-metyloglutaranu dimetylowego. Wartość pH mieszaniny utrzymywano około 6,85 przez okresowe dodawanie 10% roztworu węglanu potasu. Po 2 godzinach mieszaninę zakwaszono 10% kwasem solnym do pH = 2 i ekstrahowano produkt eterem etylowym. Połączone ekstrakty wysuszono nad siarczanem magnezu i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem, uzyskując 114 g pożądanego produktu;

|ff_(D = -l,48 /CH₃OH, c — 0,086 g /ml/.

XV.B. Ester metylowy kwasu 3-/R/-metylo-5-hydroksypentanowego. Do 114 g estru mono metylowego kwasu 3-/R/-metyloglutarowego w 715 ml suchego tetrahydrofuranu ochłodzonego do 0°C dodano powoli 391 ml 2 molowego roztworu dimetylosiarczku boranu w tetrahydrofuranie. Po wprowadzeniu całej ilości mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej w ciągu nocy, po czym ochłodzono, dodano powoli 50 ml wody i ekstrahowano /3 X 100 ml/ eterem. Połączone ekstrakty przemyto wodą, nasyconym roztworem wodorowęglanu sodu i roztworem solanki i wysuszono nad siarczanem magnezu. Po odpędzeniu rozpuszczalnika uzyskano 37 g pożądanego produktu.

XV.C. Ester metylowy kwasu 3-/R/-metylo-5-/t-butylodimetylosililoksy/-pentanowego. Do roztworu 37 g /0,253 m/ estru kwasu 3-/R/-metylo-5-hydroksypentanowego i 37 g /0,543 m/ imidazolu w 500 ml dimetyloformamidu dodano 37 g /0,249 m/ chlorku t-butylodimetylosililu i mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej w ciągu 2 godzin, po czym wylano do

150 129 wody i ekstrahowano /4X 100 ml/ eterem. Połączone ekstrakty przemyto 10% kwasem solnym, nasyconym roztworem wodorowęglanu sodu, wodą i roztworem solanki i wysuszono nad siarczanem magnezu. Po usunięciu rozpuszczalnika uzyskano 128,88 g surowego produktu, który po destylacji dał 107,12 g czystego produktu o temperaturze wrzenia 80-81°C/53,33 Pa.

XV.D. 3-/S/-metylo-5-/t-butylodimetylosililoksy/-pentanol-l. Do 8,5 g/0,224 m/ wodorku litowo-glinowego w 250 ml eteru etylowego w atmosferze azotu dodano 53,5 g /0,206 m/ estru metylowego kwasu 3-/R/-metylo-5-/t-butylodimetylosililoksy/-pentanowego w 125 ml eteru. Mieszaninę reakcyjną mieszano w ciągu jednej godziny w temperaturze 0°C po czym skroplono kolejno 8,4 g wody, 8,4 ml 15% roztworu wodorotlenku sodu i 25,2 ml wody. Wytrącone ciała stałe odsączono, a fazę organiczną oddzielono, przemyto wodą, 2,5% kwasem solnym i roztworem solanki. Fazę organiczną wysuszono nad siarczanem magnezu i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem uzyskując 46 g produktu.

XV.E. 3-/R/-metylo-5-/t-butylodimetylosililoksy/-pentanol-l. Do 56,3 g chlorku oksalilu w 300 ml suchego chlorku metylenu ochłodzonego do -60°C w atmosferze azotu wkroplono 74,81 g dimetylosulfotlenku w 100 ml suchego chlorku metylenu. Po 15 minutach wkroplono 92,0 g 3-/S/-metylo-5-/t-butylodimetylosililoksy/-pentanolu-l w 250 ml tego samego rozpuszczalnika. Po 30 minutach dodano 206,1 g trietyloaminy w temperaturze -60°C, po czym usunięto łaźnię chłodzącą. Mieszaninę reakcyjną mieszano w temperaturze pokojowej w ciągu 1,5 godziny, po czym wylano do wody i ekstrahowano chlorkiem metylenu. Ekstrakty przemyto 2,5% kwasem solnym, nasyconym roztworem wodorowęglanu sodu, wodą i roztworem solanki i wysuszono nad siarczanem magnezu. Rozpuszczalnik odpędzono, a pozostałość rozpuszczono w eterze i przemyto wysuszono jak wyżej. Po odpędzeniu eteru uzyskano 90,9 g produktu.

XV.F. 5-/S/-metylo-7-/t-butylodimetylosililosy/-hepten-2. Do zawiesiny 80 g /0,2155 m/ bromku trifenylo-etylofosfoniowego w 800 ml suchego tetrahydrofuranu ochłodzonego do 0°C, dodano 165,7 ml 1,3 molowego roztworu n-butylolitu/0,2155/w tym samym rozpuszczalniku. Po godzinach wkroplono 45 g /0,196 m/ 3-/R/-metylo-5-/t-butylodimetylosililoksy/-pentanalu-1 w 200 ml suchego tetrahydrofuranu. Mieszaninę reakcyjną mieszano 2 godziny w temperaturze pokojowej, po czym wylano ją do wody i ekstrahowano eterem. Połączone ekstrakty przemyto wodą i roztworem solanki, i wysuszono nad siarczanem magnezu. Po odpędzeniu rozpuszczalnika pod zmniejszonym ciśnieniem uzyskano żółty olej, który poddano destylacji, uzyskując 37,4 g produktu o temperaturze wrzenia 74-79°C/26,6-13,3 Pa.

XV.G. 3-/S/-metyloheptanol-l. Do roztworu 74,8 g 5-/S/-metylo-7-/t-butylodimetylosililoksy-heptenu-2 w 500 ml metanolu dodano 7,5 g 10% wodorotlenku palladu na węglu i wytrząsano mieszaninę w atmosferze wodoru pod ciśnieniem 0,345 MPa w ciągu 1,5 godziny. Po odsączeniu katalizatora i odpędzeniu rozpuszczalnika uzyskano 30 g produktu.

XV. H. Kwas 3-/S/-metyloheptanowy i jego chlorek. Do 10 g 3-/S/-metyloheptanolu-l w 175 ml acetonu w temperaturze 15-20°C w ciągu 45 minut wkroplono 90 ml odczynnika Jones'a. Po 15 minutach dodano 15 ml izopropanolu, kontynuując mieszanie w ciągu dalszych 30 minut. Mieszaninę wylano do wody i produkt ekstrahowano eterem. Ekstrakty przemyto wodą, roztworem wodorosiarczynu sodu i roztworem solanki i wysuszono nad siarczanem magnezu. Po odpędzeniu rozpuszczalnika uzyskano 10 g produktu w postaci cieczy o temperaturze wrzenia 84-88°C/53,32 Pa; md = -4,46 /CH₃OH, C = 0,105 g/ml/.

5,0 g kwasu 3-/S/-metyloheptanowego przy użyciu 7,5 ml chlorku oksalilu przekształcono sposobem według przykładu XI.B. w 2,9 g chlorku kwasowego o temperaturze wrzenia 29-32°C/33,33 Pa.

Claims (6)

Zastrzeżenia patentowe

1. Sposób wytwarzania nowych acylopeptydów o ogólnym wzorze 1, w którym Ri oznacza alkil o 2-10 atomach węgla, cykloalkil o 4-7 atomach węgla lub cykloalkilometyl o 6-8 atomach węgla, R2 oznacza atom wodoru lub alkil o 1-3 atomach węgla, Ra oznacza grupę hydroksylową, alkoksylową, ewentualnie podstawioną jednym lub więcej podstawnikami takimi jak grupa ami150 129 nowa, dialkiloaminowa, hydroksylowa; alkoksylową, cykloalkolsylowa, aralkolsylowa lub atom chlorowca, lub oznacza resztę o wzorze 2 aminokwasu o wzorze 2a, w którym X oznacza atom wodoru, alkil o 1-2 atomach węgla lub hydroksymetyl, n oznacza liczbę całkowitą 0-4, a R4 i Rs każdy niezależnie atom wodoru, i ich farmaceutycznie dopuszczalnych soli zasadowych, znamienny tym, że związek o wzorze 4, w którym R2, R3 i R4 mają wyżej podane znaczenie, a grupy nie uczestniczące w reakcji są ewentualnie zablokowane, acyluje się halogenkiem kwasowym o wzorze RiCO-Hal, w którym R1 ma wyżej podane znaczenie, a Hal oznacza atom chloru lub bromu, po czym selektywnie odblokowuje się grupy zablokowane i jeśli zachodzi potrzeba związek o wzorze 1 przekształca się w jego farmaceutycznie dopuszczalną sól zasadową.

2. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że związek o wzorze 1 acyluje się chlorkiem kwasowym w obecności aminy trzeciorzędowej.

3. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że blokujące grupy 0-benzylowe usuwa się przez katalityczne uwodornienie.

4. Sposób wytwarzania nowych acylopeptydów o ogólnym wzorze 1, w którym Ri oznacza alkil o 2-10 atomach węgla, cykloalkil o 4-7 atomach węgla lub cykloalkilometyl o 6-8 atomach węgla, R2 oznacza atom wodoru lub alkil o 1-3 atomach węgla, R3 oznacza grupę hydroksylową, alkoksylową, ewentualnie podstawioną jednym lub więcej podstawnikami takimi jak grupa aminowa, dialkiloaminowa, hydroksylowa, alkoksylową, cykloalkoksylowa, aralkoksylowa lub atom chlorowca, lub oznacza resztę o wzorze 2 aminokwasu o wzorze 2a, w którym X oznacza atom wodoru, alkil o 1-2 atomach węgla lub hydroksymetyl, n oznacza liczbę całkowitą 0-4, a R4 i Rs każdy niezależnie oznacza alkil o 1-6 atomach węgla, cykloalkilometyl o 6-8 atomach węgla lub benzyl lub jeśli R4 albo Rs oznacza atom wodoru to drugi z nich ma wyżej podane znaczenie i ich farmaceutycznie dopuszczalnych soli zasadowych, znamienny tym, że związek o wzorze 4, w którym R2, R3 i R4 mają wyżej podane znaczenie, a grupy nie uczestniczące w reakcji są ewentualnie zablokowane, acyluje się halogenkiem kwasowym o wzorze RiCO-Hal, w którym R1 ma wyżej podane znaczenie, a Hal oznacza atom chloru lub bromu, po czym selektywnie odblokowuje się grupy zablokowane i jeśli zachodzi potrzeba związek o wzorze 1 przekształca się w jego farmaceutycznie dopuszczalną sól zasadową.

5. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że związek o wzorze 1 acyluje się chlorkiem kwasowym w obecności aminy trzeciorzędowej.

6. Sposób według zastrz. 4, znamienny tym, że blokujące, grupy 0-benzylowe usuwa się przez katalityczne uwodornienie.

Ο

R₁ĆNH_XD _zCO₂Ra

CH L O (CH₂)₂CONHCHC-R₃

Wzór 1

O r/nHkD _zco₂h

CH D (CH₂)₂CONHCH₂CONHęHCO₂H

Wzór 1o CH3

O

RtCNH^D _xCO₂Rz,

CH D (CH₂)₂CONHCH₂CONHCH(CH₃)CO₂H

Wzór 1b

O

RTCNH-.D _zCO₂H

CH D (CH₂)₂CONHCH₂CONHCH(CH₃)CO₂R₅

Wzór 1c

R^NHkD ZCO2R4

CH D {C^hCONHC^CONHCHlCH^CC^Rs

Wzór 1d D

-NHCH(CH₂)„CO₂R₅

I

X Wzór 2 D

H2NCHlCH2)nCO₂R5 X Wzór 2o β

RrC\ ₍

Hal

Wzór 3

H₂N_x D /CO2R4 W L O IC H₂)2 conhch - C -R3

R2

Wzór 4 , ,

R-(HNCHCO)-HN-CH-R

Iz I

R (CH₂)_m

CO-NH-CH-R'

I (CH₂)₃

R-HN-C-N-R⁵

Wzór 5 ch₃

CH₃(CH₂)₃ĆHCH₂Wzór 6

CH2CH3

CH₃(CH₂)₃CH(R,S) (S)

Wzór 7 <IS)XCH₂Wzór 9

Wzór 8 ch₃ ch₃

CH₃(CH₂)₂CHCH₂- CH₃(CH₂)<,CH(R,S) (R,SI

Wzór 10 Wzór 11 CH₃ ch₃ CH₃(CHACHCH₂- (CH₃)₂CH(CH₂)₂CHCH₂ (R,S) IR,S) Wzór 12 Wzór 13 ch₃ ch₃ch₂ ich₃)₂chch₂chch₂ - CH^CH^HCHr Wzór 14 Q_CH2- Wzór 16 (R,S) Wzór 15 ch₃ ch₃ch₂ ch₃ich₂)₂chich₂)₂- CH₃(CH₂)₄CHCH₂ (R,S) (R.S) Wzór 17 Wzór 18 ch₃ C2H5 CH₃(CH2)₅CHCH₂- CH^CH^CHCI-h (R,S) IS) Wzór 19 Wzór 20

Pracownia Poligraficzna UP RP. Nakład 100 egz.

Cena 1500 zl