Przedmiotem wynalazku jest urzadzenie do ustawiania ryb wzgledem polozenia ich plasz¬ czyzny symetrii i do przygotowania czesci ogonowej ryb do prowadzenia w takim ustawieniu podczas ich obróbki w maszynach do obróbki ryb, zwlaszcza w przypadku ryb o przekroju po¬ przecznym zblizonym do kolowego, gdzie jama brzuszna jest otwierana przez ciecie siegajace prSynajmniej za pletwe odbytowa, poprowadzone w przyblizeniu prostopadle do plaszczyzny sy¬ metrii ryby i w jednakowej odleglosci od brzegu jej brzucha, z elementami do transportu ryby wzdluz narzedzi obróbczych oraz z podpierajacym rybe w jej jamie brzusznej, siodlowym ele¬ mentem prowadzacym, z para wystajacych krawedzi wsporczych przebiegajacych symetrycznie do srodka wzdluznego.Ze wzgledu na coraz ubozsza baze surowcowa wzrasta zapotrzebowanie, by taki w pelni wartosciowy produkt, jakim jest ryba byl z mozliwie najwiekszym uzyskiem doprowadzany do spo¬ zycia przez ludzi. Z obecnych przekonan jakosciowych uzytkowników wynika, ze tak zoptymali¬ zowane produkty musza przynajmniej odpowiadac zwyklej skali jakosci, w odniesieniu do obróbki ryb warunkiem osiagniecia tego celu jest to, by zwlaszcza przy automatycznej obróbce masowej weszly w uzycie sposoby i urzadzenia umozliwiajace bardzo dokladna, indywidualna manipulacje.Jesli chodzi o ciecie, przykladowo w celu wytworzenia filetów, to stawiane wymaganie polega na tym, ze kazda ryba podczas procesu obróbki musi byó prowadzona z jak najdokladniejszym ustawieniem jej, aby umozliwic oszczedne prowadzenie ciecia. Osiagniecie tego jest jednak problematyczne zwlaszcza w przypadku ryb o przekroju poprzecznym zblizonym do kolowego, ponie¬ waz wplywajace na polozenie plaszczyzny symetrii ryby dzialanie od strony konturu zewnetrzne¬ go ze wzgledu na ksztalt geometryczny moze byc skuteczne jedynie w stopniu niezadowalajacym.Dotyczy to zwlaszcza czesci ogonowej zaczynajacej sie za koncem jamy brzusznej ryby, która to czesc ze wzgledu na dzialajace na rybe sily prowadzenia i obróbki ma sklonnosc do skre¬ cania sie.2 133 811 Znane jest urzadzenie do transportowania ryb, stosowane zwlaszcza jako urzadzenie do¬ prowadzajace w maszynach do obróbki ryb sledziowatych, zawierajace elementy do transportowa¬ nia ryby wzdluz narzedzi obróbczych oraz siodlowy element prowadzacy, wspierajacy rybe w jej jamie brzusznej, a ponadto pare wystajacych krawedzi wsporczych. za pomoca tego urzadzenia mozliwe jest wystarczajaco dokladne ustawianie ryb o przekroju poprzecznym wyraznie odchyla¬ jacym sie od ksztaltu kolowego wzgledem polozenia ich plaszczyzny symetrii, jednakze urzadze¬ nie takie zawodzi przykladowo w przypadku ryb makrelowatych, które maja przekrój poprzeczny w przyblizeniu kolowy.Celem wynalazku jest polepszenie wyniku mechanicznej obróbki ryb o przekroju poprzecz¬ nym zblizonym do kolowego pod wzgledem uzysku i jakosci.Zadaniem wynalazku jest uzyskanie uniwersalizacji wymienionego wyzej znanego urzadzenia, tak aby równiez ryby o przekroju poprzecznym zblizonym do kolowego byly ustawiane i obrabiane tak, aby umozliwió dalsze manipulowanie nimi z dokladnym ustawieniem. Zadanie to rozwiazano wedlug wynalazku przez to, ze krawedzie wsporcze elementu prowadzacego przynajmniej na czesci swej dlugosci sa wykonane jako noze, których ostrza wznoszac sie w kierunku transportu ryb wystaja w droge prowadzenia ryb, a w obszarze usytuowanym naprzeciw tych nozy zastosowano przytrzymywacz poddajacy sie wbrew sile sprezyny.Uzyskiwana przez to zaleta polega zwlaszcza na tym, ze ciecia przy obróbce mozna prze¬ prowadzac bardzo dokladnie, a mimo to bez ryzyka, ze niepozadane czesci, przykladowo czesci szkieletu, pozostana w produkcie uzytkowym. Jest to mozliwe dlatego, ze zapewniono, iz kazda ryba podczas jej obróbki moze byc prowadzona z dokladnym ustawieniem, mianowicie w obszarze jej jamy brzusznej przez to, ze noze wspieraja rybe od spodu jej wyrostków zebrowych lub bocznych wyrostków kregowych po obu stronach kregoslupa, a w obszarze czesci ogonowej przez to, ze noze szukajac sobie drogi po obu stronach szkieletu wchodza w mieso, dzieki czemu na¬ stepuje dokladne prowadzenie równiez czesci ogonowej ryby przez wejscie w te naciecia, przez umieszczenie poddajacego sie wbrew dzialaniu sprezyny przytrzymywacza, w obszarze naprzeciw nozy, ryba daje sie pod dzialaniem dodatkowej sily docisnac do nozy tak, ze zapewnione jest wchodzenie nozy w mieso.Jako elementy transportu zastosowano przenosniki zabierakowe o obiegu zamknietym chwy¬ tajace rybe po bokach w obszarze nozy, z profilem pilkoksztaltnym przebiegajacym w przybli¬ zeniu prostopadle do kierunku transportu. Dzieki temu, ryba przy uchwyceniu zapewniajacym transport zachowuje stopien swobody dla przesuniecia w swej plaszczyznie symetrii, konieczny do dopasowania do drogi transportu ryby, zwlaszcza w obszarze nozy. przytrzymywacz moze byc wykonany jako przenosnik zabierakowy wyposazony w zabieraki wyciete pryzmatycznie, chwytajacy rybe przy grzbiecie, który to przenosnik jest napedzany w obiegu zamknietym z predkoscia przenosników zabierakowych chwytajacych boki ryby i przynajmniej w obszarze nozy jest przy¬ trzymywany przez rolke dociskowa.Wynalazek jest opisany dokladniej na podstawie rysunku, na którym fig. 1 przedstawia urzadzenie wedlug wynalazku w widoku aksonometrycznym, przy czym ze wzgledu na przejrzystosc pominieto przenosnik zabierakowy chwytajacy rybe przy grzbiecie, fig, 2 - urzadzenie wedlug wynalazku w widoku z boku z pominieciem przenosników zabierakowych usytuowanych przed plasz¬ czyzna rysunku, chwytajacych rybe po bokach, a fig. 3 - to urzadzenie w przekroju w obszarze nozy, podczas jego dzialania za koncem jamy brzusznej ryby.W nie pokazanym kadlubie maszyny do obróbki ryb, w jej pionowej plaszczyznie symetrii umieszczony jeat element prowadzacy 1, który swa wklesla powierzchnia wsporcza 3 tworzy dro¬ ge transportu 2 ryb. w plaszczyznie powierzchni wsporczej 3 znajduje sie para przegubowych poziomo i napedzanych obwodowo przenosników zabierakowych 4» Taki przenosnik zlozony jest przykladowo z paska klinowego 5f wyposazonego w zabieraki 6, których strony zwrócone do ryby maja profil pilkoksztaltny 7, zorientowany prostopadle do kierunku przesuwu ryby. Krawedzie wsporcze 8, powstajace na skutek wkleslosci powierzchni wsporczej 3, przechodza w obszarze przegieoia 9 przenosników zabierakowych 4 w noze 10, których ostrza 11 wznoszac sie w kierunku transportu ryb wystaja na droge transportu 2 ryb, a ich dlugosc jest w przyblizeniu równa133 811 3 potrójnemu odstepowi pomiedzy nimi. Powyzej elementu prowadzacego 1 znajduje sie wedlug fig* 2 przenosnik zabierakowy 12 obiegajacy w plaszczyznie symetrii maszyny, którego odci¬ nek roboczy 13 prowadzony jest z opadaniem wzgledem powierzchni wsporczej 3 elementu pro¬ wadzacego 1, przenosnik zabierakowy 12 zlozony jest z elastycznego pasa nosnego, wyposazo¬ nego w zabieraki 14, które po swej stronie zwróconej do ryby wyposazone sa w pryzmatyczne wyciecie 15. Nie pokazane elementy dociskowe przytrzymuja odcinek roboczy przenosnika za- bierakowego 12 docisniety sprezyscie do powierzchni wsporczej 3.Ryba, której jama brzuszna jest otworzona cieciem siegajacym przynajmniej za pletwe odbytowa i poprowadzonym prostopadle do plaszczyzny symetrii ryby i w równej odleglosci od krawedzi brzucha, zostaje w odpowiedni sposób wprowadzona brzuchem do dolu pomiedzy prze¬ nosniki zabierakowe 4 z nasadzeniem na element prowadzacy 1* Ryba slizga sie przy tym w obszarze jamy brzusznej, dzieki czemu nastepuje wyrzucanie wnetrznosci za pomoca dolnej kra¬ wedzi wyrostków zebrowych lub bocznych wyrostków kregów na krawedziach wsporczych 8 powsta¬ jacych na skutek wkleslosci powierzchni wsporczej 3 elementu prowadzacego 1. Przy koncu jamy brzusznej ryba jest jednak podparta na swym konturze brzucha utworzonym przez ciecie, na skutek czego czesc ogonowa jest wypychana do góry tak, ze na tylny obszar czesci ogonowej nie dziala zadne podparcie ze strony powierzchni wsporczej 3* Pod naciskiem przenosnika za¬ bierakówego 12, dzialajacego jako przytrzymywacz, ryba podpierana z boków przez pare prze¬ nosników zabierakowych dochodzi do nozy 10, które unosza rybe w obszarze jamy brzusznej po¬ przez wyrostki zebrowe lub boczne wyrostki kregowe i prowadza ja w tak ustawionym polozeniu.Przy koncu jamy brzusznej nacisk przytrzymywacza powoduje jednak, ze noze 10 po obu stronach szkieletu wcinaja sie w mieso, przy czym uzyskuje sie ustawienie szkieletu pomiedzy nozami 10, a wiec ustawienie czesci ogonowej, poniewaz ciecie otwierajace jame brzuszna zanika przed koncem ogona, ta czesc obszaru ogona pokryta jest jeszcze skóra. Na skutek ciagliwosci skó¬ ry w obszarze tym nie nastepuje juz wcinanie lecz jedynie wciskanie nozy 10, tak ze ostatnia czesc obszaru ogonowego z centrowaniem do góry jest wciskana w pryzmatyczne wyciecie 15 za- bieraka 14. Tuz przy nozach 10 ryba przejmowana jest przez prowadnice wchodzaca we wciecia, na skutek czego zostaje ustalona w ustawionym polozeniu i w tym polozeniu przechodzi przez narzedzia obróbcze.Zastrzezenia patentowe 1. Urzadzenie do ustawiania ryb wzgledem polozenia ich plaszczyzny symetrii oraz do przygotowania czesci ogonowej ryby do prowadzenia w tak ustawionym polozeniu podczas obróbki w maszynach do obróbki ryb, zwlaszcza w przypadku ryb o przekroju poprzecznym zblizonym do kolowego, kiedy jama brzuszna jest otwierana przez ciecie siegajace przynajmniej az za plet¬ we odbytowa, prowadzone w przyblizeniu prostopadle do plaszczyzny symetrii ryby i w jednako¬ wej odleglosci od brzegu brzucha, z elementami do transportowania ryby wzdluz narzedzi obrób- czych, z siodlowym elementem prowadzacym wspierajacym rybe w jej jamie brzusznej oraz z para wystajacych krawedzi wsporczych przebiegajacych symetrycznie do srodka wzdluznego, zna¬ mienne tym, ze krawedzie wsporcze /&/ elementu prowadzacego /1/ sa wykonane przy¬ najmniej na czesci swej dlugosci jako noze /10/, których ostrze /11/ wznoszac sie w kie¬ runku transportu ryb wystaja w droge transportu ryb, a ponadto w obszarze przeciwleglym wzgledem nozy /10/ znajduje sie przytrzymywacz ustepujacy wbrew sile dzialania sprezyny. 2. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze element transportowy w obszarze nozy /10/ stanowi para chwytajacych rybe swymi bokami przenosników zabierakowych /4/f o obiegu zamknietym, posiadajacych profil pilkoksztaltny/7/ przebiegajacy w przyblizeniu prostopadle do kierunku transportu.4 133 811 3. Urzadzenie wedlug zastrz. 2 albo 3, z na mienne tym, ze przytrzymywacz wykonany jest jako przenosnik zabierakowy /12/ chwytajacy rybe przy jej grzbiecie i wypo¬ sazony w pryzmatycznie wyciete zabieraki /14/f który napedzany jest w obiegu zamknietym z predkoscia przenosników zabierakowych /4/ i przynajmniej w obszarze nozy /10/ jest przy¬ trzymywany przez rolke dociskowa.Pracownia Poligraficzna UP PRL. Naklad 100 cgz.Cena 100 zl PL