Przedmiotem wynalazku jest nowy nieoczekiwa¬ nie synergistyczny srodek owadobójczy zawiera- jaicy dostepne w handlu substancje owadobójcze, pihosimet i diflubenzuron, a scisle zawierajacy te zwiazki -tf stosunku wagowym od okolo 1:3 do o- kolo 3:1.Phioemet jest nazwa rodzajowa dostepnego w handlu zwiazku owadobójczego!, S-/ 0,0-dwumeity- loiosforodwuitioniianu /N-/ meitaptometylo/ ftali- midu .o wzioirze 1, który jeiat znany na przyklad z oplilsu patentowego Stanów Zjedooczonych Amery- ki nr 2 767 194. Zwiazek ten sprzedawany jest pod róznymi nazwami handJlowymi, w tym pad zareje¬ strowanymi jako zlnaki towarowe nazwaimi Imi- danR 1 Pralate*1.Oiflubenizuron jest nazwa rodzajowa bedacego w sprzedazy zwiazku owadobójczego N-{[/4-ioMoiro[fe- nylo/amiino]karbonylo} -2,6-dwufluordbenzamdidu o wzorze 2, sprzedawanego pod nazwa DimilinR.Oba te zwiazki owadobójcze sa stosowane od kilku lat a zarejiestrowano jie jako uzyteczne prze¬ ciwko róznym owadom. Diflulbenzurion jest znany jako srodek do zwalczania owadów przez hamowa¬ nie wylinki.Z podanych nizej wyników ibadan wywniosko¬ wano, ze kombinacja, tych dwóch substancji owa¬ dobójczych, w stosunku wagowymi od okolo 3:1 dio okolo 1:3,, a zwlaszcza od okolo 3:1 do 1:1, phiois- 'meit: ditflulbenzuron, posiada nieoczekiwana aktyw¬ nosc w zwalczaniu iowaicsow, zwlaszcza larw Tricho- ^ 2 plusia ni, swiatlówka naziemniioa (Spodoptera exi- gua) i motyl, szkodnik tytoniu, bawielny, straczko¬ wych i innych roslin w Ameryce (HeLiotbis vi- rescens) fi innych owadów tego samego gatunku. ;5 'Badania prowadzono stosujac kombinacje phos- met i dilflulbenzuanom w stosunkach wagowych za¬ wartych odpowiednio w zakresie od 3:1 do 1:3, jak równiez poddano Ibadaniom pojedyncze sulbstancje owadobójicze, przeciw trzem owadom: Tnicftoplusia 10 ni (Hubner), motyl, szkodnik tytoniu, bawelny, straczkowych i innych roslin w Ameryce [Helio- thdis viresicens (Fabnicius)] i swiatlówka naziemnica (Spodoptera exigua). Stosowano opisane nizej poste¬ powanie badawcze. 15 rnridhoipluSiia ni i(Hulbner). Badane zwiazki roz¬ cienczono w rozltworze aceton-woda 50—150. Liscie- nie Calalbacita aibobrinha, okolo 2,54; cm X 3,81 om, zanurzono w badanych roztworach na okolo 2—3 sekund i umieszczono na drucianej siatce w celu 3° wysuszenia. Wysusziome liscie umieszczono w plyt¬ kach Pieitriegio zawierajacych zwilzone kawalki bi¬ buly filtracyjnej i zakazano piecioma larwami Tri- choplusia ni (Hubner) w dlrugliim fsitadiium rozwoju miedzy wyldinkanui/ Po uiplywie 5 dni rejestrowano 25 smiertelnosc larw.Mjotyi, szkodnik tytoniu, bawelny, straczkowych i linnych rosllin w ^Ameryce {Hellothis vire»ceins (Faibricius)]: Badane .zwiazki rozcienczano, w roz¬ tworze aceton-woda 50^50. Liscienfe bawelny (Goc- ?• sypium birisutum) zanurzona w ba4anych roztwo'- 129 713129 713 rach na 2—-3 sekund i umieszczono ma drucianej siatce w celu wysuszenia. Wysuszone liscie umiesz- czfoino w plytkach Petriego zawieraijacych zwilzona bibulke filtracyjna i zakazano piecioma larwami motyla w drugini stadium rozwoju miedzy wylin- kamd. Po uplywie 5 'dni rejestrowano smiertelnosc larw; Swiatlówka naziemnica (Spodoptera exigiua): Ba¬ dane zwiazki rozcienczono w roztworze aceton-wo- da 60—50. Liiscienie buraka cukrowego (Beta vul- ganis) aanuarzonio w. badanych rozltworach na 2—3 sekund i umieszczono na drucianej siatce w celu wysuszenia. Wysuszone liscie umieszczono w plyt¬ kach Petriego zawierajacych zwilzona bibule fil¬ tracyjna i zakiazano [piecioma larwami siwiatlówki naiziemnlicy w drugiim stadium inozwoju miedzy wy- linkami. Po uplywie 5 dni rejestrowano smiertel¬ nosc larw.Badano stezenia od 0„l6/o do takiego, przy któ¬ rym nastepuje w przyblizeniu 509/* smiertelnosc larw, i wyliczano krzywe dawka-smiertelnosc. War¬ tosc LD-60 podano w talblicy 1 w odpowiednich rubrykach, w wielkosciach odipowdadajacych pro- oenltowej zawartosci badanego zwiazku w roztwo- rze.Tablica 1 Srednia dla czterech powtórzen Substancja owado¬ bójcza Phosimet Diifluiben- zuiron Phosmet: :idifluben- zutron wstosun- ku-wago¬ wym 3:1 1:1 1:3 LDso Tricho- pluisiiaini (Hubner) 0,01 0,04 0,009 0,004 0,004 Heiiothds Virescems (Fabricius) 0,03 0,007 0,01 0„006 0,009 Swiatlówka naziemnica (Spodoptera exdgua) s i ill Z 'danych w tablicy 1 dotyczacych poszczegól¬ nych owadów wynika, ze wystepuje spodziewany efekt dodatkowy stosowania mieszaniny dwóch zwiazków. Nastepnie dokonywano iporównan z ob¬ serwowanym dzialaniem owadobójczym w celu ustalenia ozy dzialanie mieszaniny jest w znacza¬ cym stopniu silniejsze od dzialania posziozególnych zwiazków. Jezeli obserwowane dzialanie owadobój¬ cze mieszaniny bylo w znaczacym stopniu silniej¬ sze od spodziewanego idzialania, to uwazano, ze wystepuje efekt synergistyczny, czyli innymi slo¬ wy, ze uzyskano nieoczywiste wyniki.Wyznaczenia tych wyników dokonywano przez obliczalnie wispc^zynników wispóltokisyaznosci mie¬ szanin phosmet i idiflubienzurion, stosujac metode za¬ czerpnieta z Yun-Pei Sun and E.R. Johnson, Jo¬ urnal of Economic Entojmology, 1960, toim 53, nr 5, 10 15 45 35 40 45 50 55 stru 8(87—892, jak równiez z opisu patentowego Sta¬ nów Zjednoczonych Ameryki nr 4182 772.Wspólczynnik wspóltoksycznosci jest stosunkiem rzeczywistego wspólczynnika toksycznosci (T.I.) mieszaniny do jej teoretycznego wspólczynnika toksycznosci: Rzeczywisty T.I. imie- Wspólczynnik _ szaniny wspóltoksycznosci Teoretyczny T.I. mie¬ szaniny X100 Rzeczywisty wspólczynnik toksycznosci mieszani¬ ny wylicza sie przez podzielenie LJDgo bardziej ak¬ tywnego, pojedynczego skladnika (okreslonego tu jako standard) przez LD50 mieszaniny i oblicza sie oddzielnie dla kazdego stosunku wagowego sklad¬ ników i dla kazdego owada: Rzeczywisty T.I. mie¬ szaniny LJD50 standard LD50mieszaniny — Xi 100 Bardziej aktywnym skladnikiem dla Trichopiu- sia ni {Hubner) byl (phoamet a dla HeM-othis vires- cens (Fabricius) dwufluibenzurion.Teoretyczny wspólczynnik toksycznosci dla mie¬ szaniny okresla sie nastepujaco: Teoretyczny TJ. mieszaniny = Rzeczywisty T.I. skladnika A X %A w mieszaninie + Rzeczywisty TJ. skladnika B X %B w mieszaninie.Rzeczywisty wspólczynnik toksycznosci kazdego skladnika („A" i „B") okresla sie przez podziele¬ nie aktywnosci skladnika „standard" prizez aktyw¬ nosc wyznaczonego skladnika: RzeczywMy T.I. = ™«Q *"**¦"* kazdego skladnika LD501skladnika X100 Jezeli wyznacza sie aktywnosc skladinikla „stan¬ dard", to wartosc ta jest równa 100.JezeM wspólczynnik wspóltoksycznosci mieszani¬ ny obliczany w podany wyzej sposób przekracza 100, to uwaza sie, ze wystepuje synergiizm.Wspólczynniki wispóltoksyaznosci mieszanin z ta¬ blicy 1 podane sa w tablicy 2.Tabi Owad Tnichoplusia ni (Hubner) Helithis^ viirescens (Falbricius) Swiatlówka naziemnica 1 (spodoptera exigua) ica 2 Stosunek wagowy* 3:1 1:1 1:3 3:1 1:1 1:3 3:1 1:1 1:3 Wspólczyn¬ nik wspól- toksycznosci 136,8 400,0 571,4 1 164,7 189,2 96,2 372,1 390,2 165,3 * Phosimet:diflubenzuron5 129 713 6 Kompozycje lufo prieparaty zawierajace te dwie substancje owadobójcze moga miec postac stala lub ciekla. Jako srodek owadobójczy mozna jednak sto¬ sowac nawet (mieszanine czystych zwiazków. Tym nietmmiej, na ogól omawiane substancje owadofoój- * cze miesza sie najpierw z jiednym lub kilkoma o- bojefonymi, czyli odpowiadajacymi roslinom lub o- bojejtnymi chwastobójczo, nosnikami lub rozcienczal¬ nikami, odpowiednimi do stosowania w srodkach owadobójczych, zanim zostana zastosowane. 10 (Stalymi postaciami preparatów zawierajacych omawiane substancje 'czynne moga byc na przy¬ klad pyly, granulki, tabletki, proszki i podobne.Cieklymi postaciami (preparatów moga byc na ^ przyklad emiulsje, roztwory, zawiesmy, koncentra¬ ty do emuflgowania, preparaty plynne i pasty. Po¬ za substancjami czynnymi stale i ciekle preparaty zawieraja rózne noisnliki lufo rozcienczalniki, sub¬ stancje powierzchniowo iczynne, rozpuszczalniki spo- 20 iwa, zageszczacze, substancje sklejajace, srodki przeciwlpienne i inne substancje. Stalymi nosnika¬ mi lub rozcienczalnikami zawartymi w niektórych preparatach lub komjpozylcjach moga byc na przy¬ klad mieiione, wystejpujace w przyrodzie rntineiraly, 25 tafcie jak kaolin, tlenek glinu, weglan wapnia, krzemionka, ziemia okrzemkowa, glina itd., mielo¬ ne syntetyczne mineraly, takie jak krzemiany i gli- notorzemiany, i mielone produkty roslinne, takie jak kora, maka kukurydziana, /trociny, proszek ce- 30 lu/lozowy i i^odobne.Mozna stosowac stezone kompozycje ciekle za¬ wierajace do okolo 95% wagowych skladników czynnych, albo nawet same czyste zwiazki, jezeli stosuje sie w postaci dokladnie roadrolbnionych cie- 35 czy, otrzymanych przy uzyciu roznylch urzadzen rozdrabniajacych, takie jak preparaty do opryski¬ wania z samolotów. Jednak do innych celów, róz¬ ne rodzaje preparatów, które moga byc wytwarza¬ ne w postaci kompozycji z omawianymi zwiazka- 40 mii, powinny zawierac rózne ilosci zwiazków czyn¬ nych, zaleznie od rodzaju preparatu i zamierzonego jego uzycia.Na ogól preparaty moga zawierac 5—<95% wago¬ wych zwiazków czynnych, korzsytnie 10—8'5*/o wa- 45 gowych.Pewne typowe rodzaje preparatów zawieraja na¬ stepujace ilosci zwiazków czynnych: zwilzalne pro¬ szki: 25—®0% wagowych, zawiesiny olejowe, emul¬ sje, roztwory i koncentraty do emulgowania: 20— 80% wagowych, zawiesiny wodne: 20—60% wago¬ wych, pyly i proszki: 50—120% wagowych, granulki i pastylki 5—20% wagowych.Poza zwiazkami aktywnymi i róznymi sufostan- cjaimi dodatkowymi preparaty srodka wedlug wy¬ nalazku moga równiez zawierac jeden albo kilka innych substancji aktywnych szkodnikobójczo, ta¬ kich jak sulbstancje chwastobójcze, owadobójcze, roatoczofoótjcze, nicienidbójicze, bakteriobójcze i re¬ gulujace wzrost roslin. Preparaty takie moga rów¬ niez zawierac nawozy sztuczne, dzieki czemu pre¬ parat moze stanowic kompozycje o róznorakim dzialaniu, zawtiierajaica mieszaniny-phosmet i diEhi- benzuron — jak równiez ewentualnie inne substan- 50 65 50 cje szkodhifcofoójcze i nawozowe, przeznaczone do stosowania w tym samym miejscu.W celu zwalczania szkodników owadzich przy uzyciu srodka wedlug wynalazku stosuje sie ten srodek, zawierajacy skuteczna owadofoójczo ilosc aktywnej .mieszaniny, do srodowiska, w którym za¬ mierza sie niszczyc owady lub na pozywienie, itar kie jak ziarno, na którym owady zeruja. Zwal¬ czanie owadów moze foyc przeprowadzone przez bezposrednie zastosowanie mieszaniny phosmet/ldi- flulbenzuron na owady i/lub przez posreoMe wpro¬ wadzenie tej mieszaniny do srodowiska* które ma foyc chronione przed dzialaniem szkodników, takie¬ go jak iu|prawy lufo pola uprawne albo tereny ho¬ dowlane luib rójiowe. W przypadku stosowania na terenach uprawnych, w zaleznosci od charakteru zwalczanych owadów i wystepujacych na polu tro- slin dawki aktywnej mieszaniny zmienia sie w za¬ kresie od 0,011 do okolo 2,2, korzystnie do okolo 0,155 do okolo 2,2 kg/ha.Preparaty zawierajace mieszaniny phosmeti/diflu- ibenzuron moga byc stosowane w dowolny dogodny sposób. Jezeli preparat stosuje sie w celu ochrony plonów lufo roslin, to stosowanie srodka zawiera¬ jacego imdeszanine aktywna przeprowadza sie w sposób zapobiegawczy, (przed zakazeniem, lufo w Slposób prowadzacy do zniszczenia szkodników, po zakazeniu owadami. Rózne preparaty srodka zawie¬ rajacegio aktywna mieszanine moga wiec byc sto¬ sowane przy uzyciu rozpylaczy proszku, recznych lub wysiegnikowych spryskiwaczy, rozpylaczy do cieczy albo rozpylaczy lufo rozplryskiwraczy samolo¬ towych. Preparaty zawierajace aktywna niiesziani- ne moga byc równiez stasowane jako dodatki dio wody nawadniajacej doprowadzanej na pola, któ¬ re moga byc chronione. • Przykladami preparatów zawieraijacych ' miesza¬ nine pihosmetAliflubenziuron sa: A) Preparat granulowany PhosmeMDiflufoenzuron (stosunek wagowy 3j1) Glina atapulgiitowa 5% wagowych 96% wagowych Ogólem 100,% wagowych B) Koncentrat ido emulgowa¬ nia Plhosmelt/pilflulbenzuron (stosunek wagowy 1:3) Rozpuszczalnikowa, ciezka benzyna aromatyczna Emulgator 85% wagowych 10% wagowych 5% wagowych Ogólem flO0f°/o wagowych Zastrzezenia patentowe 1. Srodek owadobójczy zawierajacy substancje czynna i ofoojejtny nosnik, znamienny tym, ze jako substancje czynna zawiera skuteczne owaddb6jcazD ilosci zwiazków SVO,0-.dwiumeitylo-fosfioro^wutio- n!ianu/N-/merkajptometylo/^tailamidu o nazwie (pho- 65 smet) i N-{[/4-cMoix)fenylo/an^inio]karfoonyllo}-2^-129 713 7 8 -dwufluioirobenzaimiidu (diiflluibenzuTon), w stosunku 2. Srodek wedlug zastez. 1, znamienny tym, ze wagowym phOismat: difluibanziuiron od okolo 3:1 do izawiera substalncje czynne w stosunku wagowymi okolo1:3. okolo 1:1.N-CH2-S-P(0CHj)2 flzórt NH-C-NH-(3-Cl ó 6 w Wzór 2 DN-3, zam. 381/85 Cena 100 zl PL PL