Przedmiotem wynalazku jest nowy plynny, trwaly w magazynowaniu, wodny koncentrat 2-(a-naftoksy)-N,N-dwuctylopropionamidu stosowany do zwalczania niepozadanej wegetacji. 2-(a-naftoksy)-N,N-dwuetylopropionamid o wzorze strukturalnym przedstawionym na zala¬ czonym rysunku jest srodkiem chwastobójczym dostarczanym przez firme Stauffer Chemical Company pod nazwa handlowa DEVRINOL® Sposób wytwarzania i wykorzystania tego zwiazku podany jest w opisach patentowych Stanów Zjedn. Ameryki nr 3 480671, 3 718 455 i 3998 880.Napropamid jest substancja stala zasadniczo nierozpuszczalna w wodzie i dotychczas sprzeda¬ wany byl w postaci roztworów do emulgowania oraz proszków zawiesinowych.Roztwór do emulgowania stanowi roztwór srodka chwastobójczego i zwiazku powierzch¬ niowo czynnego w niemieszajacym sie z woda lub czesciowo mieszajacym sie z woda rozpuszczal¬ niku. Po rozcienczeniu woda roztwór tworzy emulsje, która stabilizuje srodek powierzchniowo czynny.Typowymi rozpuszczalnikami w roztworach do emulgowania sa oleje mineralne, produkty naftowe, chlorowane weglowodory, etery, estry i ketony. Niestety, wymagana jest duza ilosc rozpuszczalnika, co istotnie wplywa na cene koncentratu.Proszki zawiesinowe i proszki do dyspergowania w wodzie zawieraja srodek chwastobójczy, obojetny staly wypelniacz i jeden lub wiecej srodków powierzchniowo czynnych w celu zwilzania i zapobiegania znaczniejszej flokulacji po zawieszeniu w wodzie. Typowymistalymi wypelniaczami sa glinki naturalne, talk, ziemia okrzemkowa i syntetyczne wypelniacze nieorganiczne pochodzace od krzemionki i krzemianu. Niestety, uzytkownikowi trudno jest uniknac kontaktu z proszkami w trakcie przesypywania i mieszania z uwagi na pylisty charakter proszków.Z drugiej strony, preparaty plynne badz wymagaja malo, badz nie wymagaja w ogóle rozpu¬ szczalnika organicznego i redukuja mozliwosc kontaktu uzytkownika z pylami.Preparaty plynne stanowia stezone zawiesiny stalego srodka szkodnikobójczego w ukladzie wodnym. Z uwagi na to, ze maja charakter gestej cieczy, preparaty plynne moga byc wylewane z pojemnika, pompowane lub w inny sposób transportowane jak kazda inna ciecz lepka. Tego rodzaju plynny preparat zwyczajnie rozciencza sie woda do wymaganego stezenia i rozpyla na pole.2 127977 Optymalnie plynnym preparatem jest taki, który w ogóle nie wykazuje badz wykazuje male osadzania, a ponadto ma na tyle niska lepkosc, ze pozwala na stosunkowo latwe mieszanie i przelewanie. Optymalne preparaty beda mialy równiez mala podatnosc na synereze, na skutek której rzadki plyn oddziela sie od reszty mieszaniny. Beda mialy równiez mala podatnosc na powstawanie stalych wytracen powodowanych skupianiem sie stalych czastek srodka chwastobój¬ czego, zwlaszcza po zamarznieciu i nastepnym roztajaniu zawiesiny.Mimo, ze rózne stale srodki szkodnikobójcze byly juz sprzadzane w postaci plynnych koncen¬ tratów wodnych, handlowe preparaty napropamidu produkowane byly w postaci roztworów do emulgowania i proszków zawiesinowych, poniewaz wszelkie próby otrzymania plynnego koncen¬ tratu napropamidu konczyly sie niepowodzeniem. Celem niniejszego wynalazku bylo opracowanie wodnego koncentratu 2-(a-naftoksy)-N,N-dwuetylopropionamidu o niewielkiej tendencji do osa¬ dzania, malej podatnosci na synereze i o korzystnej charakterystyce zamarzania — odmarzania, który bylby zasadniczo homogeniczny i tiksotropowy, w którym czasteczki stale nie bylyby zflokulowane i który mialby mala lub nie mial tendencji po odstaniu do osadzania twardego placka, trudnego do ponownego zdyspergowania po zamieszaniu, i który spontanicznie tworzylby zawiesine po rozcienczeniu woda.Podstawa niniejszego wynalazku sa dwa wazne stwierdzenia. Pierwsze, ze przez zmieszanie skladników stosowanych w tradycyjnych plynnych preparatach innych srodków chwastobójczych uzyskuje sie calkowicie odmienne rezultaty niz w takich mieszankach po polaczeniu z napropami- dem. Drugie, ze poprzez szczególne polaczenie skladników uzyksuje sie plynny preparat napropa¬ midu o nieoczekiwanie dobrych wlasnosciach.Wedlug wynalazku plynny koncentrat wodny propamidu, który z latwoscia ulega rozciencze¬ niu z utworzeniem spontanicznej emulsji o doskonalej trwalosci i wlasnosciach Teologicznych zawiera w % wagowych, w przeliczeniu na caly koncentrat 10-60% 2-(a-naftoksy)-N,N- dwuetylopropionamidu, 0,1-2,0% glinki smektynowej, 1,0-10,0% rozpuszczalnego w wodzie nie¬ jonowego srodka powierzchniowo czynnego, 0,5-5,0% rozpuszczalnego w wodzie dyspergatora, 1,0-20.0% rozpuszczalnego w wodzie depresatora temperatury zamarzania a uzupelnienie do 100% stanowi woda, prz czym skladniki stale maja przecietna wielkosc czastek okolo 5-15 mikronów. Korzystny koncentrat zawiera 20-50% 2—(a-naftoksy)-N,N-dwuetylopropionamidu, 0,25-1,0% glinki smektynowej, 1,0-5,0% rozpuszczalnego w wodzie niejonowego srodka powierzchniowo czynnego, 0,5-2,0% rozpuszczalnego w wodzie dyspergatora i 10,0-20,0% rozpu¬ szczalnego w wodzie depresatora temperatury zamarzania.Powyzsze skladniki miesza sie do utworzenia dyspersji a nastepnie miele tak, zeby przecietna wielkosc czasteczek stalych wynosila od okolo 5 do okolo 15 mikronów, korzystnie od okolo 5 do okolo 10 mikronów.Koncentrat moze zawierac równiez dodatkowe skladniki dla dalszego poprawienia jego wlasnosci, na przyklad modyfikatory lepkosci, srodki deflokulujace, modyfikatory tiksotropii i srodki regulacji synerezy. Sa one omówione szczególowo ponizej.Stosowane w koncentracie glinki smektynowe moga obejmowac zarówno naturalnie wystepu¬ jace jak i syntetyczne smektyty. Okreslenie smektyt jest powszechznie uzywane do oznaczenia grupy glinek, które pochodza od pirofilitów i talku przez zastapienie róznych atomów metali w strukturze gliny. Okreslenie smektyt dotyczy zwlaszcza mineralów o mniejszym zakresie zastapie¬ nia w odróznieniu od bardziej obsadzonych wermikulitów. Przykladami glinek smektynowych sa montmorylonit, beidellit, montronit, saponit, hektoryt, saukonit, stewensyt i bentonit. Wiele z tych glinek moze byc sporzadzonych syntetycznie zarówno droga syntezy pneumolitycznej jak i hydro- termicznej. Korzystna technika jest synteza hydrotermiczna, w której zawierajace wode, tlenki lub wodorotlenki pozadanych metali umieszcza sie w wodnej zawiesinie z fluorkiem sodu w proporcji odpowiadajacej pozadanemu produktowi. Zawiesine ogrzewa sie nastepnie w autoklawie pod samorodnym cisnieniem do 100-325°C, az utworzy sie produkt o pozadanym skladzie. Dalsze omówienie i opis smektytów mozna znalezc w pracy W.A. Deefa i in. „Rock Forming Minerals" tom 2, Sheet Silicates, Londyn 1962 str. 226-245.Niejonow7 srodek powierzchniowo czynny w preparacie wedlug wynalazku sluzy przede wszystkim jako srodek zwilzajacy. Przykladami odpowiednich niejonowych srodków powierzch¬ niowo czynnych sa przede wszystkim dlugolancuchowe alkilo i merkaptano polialkoksyalkohole,127977 3 alkiloarylopolialkoksyalkohole, estry tluszczowe sorbitu, etery polioksyetylenowe, estry polio- ksyetylenoglikoli i estry polioksyetylenowe kwasów tluszczowych i zywicznych jak równiez miesza¬ niny powyzszych. Korzystnymi srodkami powierzchniowo czynnymi sa polialkoksyalkohole.Dyspergatorami stosowanymi w koncentracie wedlug wynalazku moga byc dowolne rozpu¬ szczalne w wodzie dyspergatory mialko rozdrobnionych cial stalych w wodzie. Przykladami takich materialów sa metyloceluloza o malej lepkosci, rozpuszczalny w wodzie czesciowo zhydrolizowany alkohol poliwinylowy o malej lepkosci, polioksyetylenowe estry sorbitu mieszanych kwasów tluszczowych i kwasów zywicznych,oczyszczone lignosulfoniany sodowe, sole sodowe spolimery- zowanych kwasów akiloarylo- i aryloalkilosulfonowych, metylohydroksyetyloceluloza i karbo- ksyrnetyloceluloza. Korzystnymi srodkami dyspergujacymi sa lignosulfoniany sodowe.Depresorem temperatury zamarzania moze byc antymarznaca lub kazda inna rozpuszczalna w wodzie substancja, która sluzy do obnizania temperatury zamarzania wody w zakresie propor¬ cjonalnym do jej stezenia molarnego. Przykladami sa glikole i alkohole o niskim ciezarze czastecz¬ kowym takie jak glikol etylenowy, glikol propylenowy, metanol i izopropanol, moczniki i sole takie jak halogenki alkaliczne i metali ziem alkalicznych. Korzystne sa glikole.Do preparatu moga byc ewentualnie wlaczone dodatkowe skladniki. Na przyklad jako srodki zageszczajace mozna dodawac zywice ksantanowe, mieszaniny eteru polimetylowinylowego i bezwodnika maleinowego, polimery karboksywinylowe i polimery nonylofenoksylowe. Do zwiek¬ szenia wspólczynnnika tiksotropowego przydatne sa mono-i dwumetylonaftalenosulfoniany sodu i podobne. Do zmniejszenia wystepowania synerezy sluzy zelatynizowana wstepnie skrobia i inne polimery. Potrzeba któregokolwiek z tych dodatków zalezec bedzie od tego czy dyspersja ma tendencje do osadzania i od jej podatnosci na przelewanie, co z kolei zdeterminowanejest ilosciami wzglednymi kazdego z szesciu podstawowych skladników napropamidu, glinki, srodka powierzch¬ niowo czynnego, dyspergatora, srodka przeciw zamarzaniu i wody.Napropamid przed polaczeniem go z innymi skladnikami preparatu w zawiesinie wstepnej korzystnie miele sie w mlynie mlotkowym lub powietrznym do uzyskania wielkosci czastek w zakresie od okolo 30 mikronów do okolo 5 mm srednicy.Po uformowaniu zawiesiny wstepnej miele sieja dalej w celu zmniejszenia wielkosci czastek stalych do pozadanego zakresu okolo 5-15, korzystnie okolo 5-10 mikronów. Przykladowymi srodkami skutecznie zmniejszajacymi koncowa wielkosc czastek sa mlyny kulowe, mlyny z innymi wypelnieniami lub mlyny koloidalne.Ponizsze przyklady ilustruja wynalazek nie ograniczajac jego zakresu.Przyklad I. Nastepujace skladniki zmieszano w podanym porzadku i ilosciach (w sumie 400 g koncentratu).Iloscg Skladnik % wagowy 50,00 GeoponJM GA-2 (4% wagowo zawiesina wodna oczyszczonej glinki smektynowej o wielkosci czastek ponizej 1 mikrona produkt firmy NL Industries, Stany Zjedn. Ameryki co w przeliczeniu na czysta glinke smektynowa wynosi 0,5%) 12,5 80,92 Woda 20,23 60,00 Glikol etylenowy 15,00 14,00 PlurafloIM E4-rozpuszczalny w wodzie, ciekly, niejonowy srodek powierzchniowo czynny (kopolimer polioksyetyleno- polioksypropylenowy)-produkt firmy BASF Wyandotte Corporation, Stany Zjedn.Ameryki 3,50 0,40 Antifoam A, olej silikonowy skladaja¬ cy sie z dwumetylopolisiloksanu i wy¬ pelniacza z firmy Dow Chemical Compa¬ ny, Stany Zjedn. Ameryki 0,12 127977 Optymalnie plynnym preparatem jest taki, który w ogóle nie wykazuje badz wykazuje male osadzania, a ponadto ma na tyle niska lepkosc, ze pozwala na stosunkowo latwe mieszanie i przelewanie. Optymalne preparaty beda mialy równiez mala podatnosc na synereze, na skutek której rzadki plyn oddziela sie od reszty mieszaniny. Beda mialy równiez mala podatnosc na powstawanie stalych wytracen powodowanych skupianiem sie stalych czastek srodka chwastobój¬ czego, zwlaszcza po zamarznieciu i nastepnym roztajaniu zawiesiny.Mimo, ze rózne stale srodki szkodnikobójcze byly juz sprzadzane w postaci plynnych koncen¬ tratów wodnych, handlowe preparaty napropamidu produkowane byly w postaci roztworów do emulgowania i proszków zawiesinowych, poniewaz wszelkie próby otrzymania plynnego koncen¬ tratu napropamidu konczyly sie niepowodzeniem. Celem niniejszego wynalazku bylo opracowanie wodnego koncentratu 2-(a-naftoksy)-N,N-dwuetylopropionamidu o niewielkiej tendencji do osa¬ dzania, malej podatnosci na synereze i o korzystnej charakterystyce zamarzania — odmarzania, który bylby zasadniczo homogeniczny i tiksotropowy, w którym czasteczki stale nie bylyby zflokulowane i który mialby mala lub nie mial tendencji po odstaniu do osadzania twardego placka, trudnego do ponownego zdyspergowania po zamieszaniu, i który spontanicznie tworzylby zawiesine po rozcienczeniu woda.Podstawa niniejszego wynalazku sa dwa wazne stwierdzenia. Pierwsze, ze przez zmieszanie skladników stosowanych w tradycyjnych plynnych preparatach innych srodków chwastobójczych uzyskuje sie calkowicie odmienne rezultaty niz w takich mieszankach po polaczeniu z napropami- dem. Drugie, ze poprzez szczególne polaczenie skladników uzyksuje sie plynny preparat napropa¬ midu o nieoczekiwanie dobrych wlasnosciach.Wedlug wynalazku plynny koncentrat wodny propamidu, który z latwoscia ulega rozciencze¬ niu z utworzeniem spontanicznej emulsji o doskonalej trwalosci i wlasnosciach Teologicznych zawiera w % wagowych, w przeliczeniu na caly koncentrat 10-60% 2-(a-naftoksy)-N,N- dwuetylopropionamidu, 0,1-2,0% glinki smektynowej, 1,0-10,0% rozpuszczalnego w wodzie nie¬ jonowego srodka powierzchniowo czynnego, 0,5-5,0% rozpuszczalnego w wodzie dyspergatora, 1,0-20,0% rozpuszczalnego w wodzie depresatora temperatury zamarzania a uzupelnienie do 100% stanowi woda, prz czym skladniki stale maja przecietna wielkosc czastek okolo 5-15 mikronów. Korzystny koncentrat zawiera 20-50% 2—(a-naftoksy)-N,N-dwuetylopropionamidu, 0,25-1,0% glinki smektynowej, 1,0-5,0% rozpuszczalnego w wodzie niejonowego srodka powierzchniowo czynnego, 0,5-2,0% rozpuszczalnego w wodzie dyspergatora i 10,0-20,0% rozpu¬ szczalnego w wodzie depresatora temperatury zamarzania.Powyzsze skladniki miesza sie do utworzenia dyspersji a nastepnie miele tak, zeby przecietna wielkosc czasteczek stalych wynosila od okolo 5 do okolo 15 mikronów, korzystnie od okolo 5 do okolo 10 mikronów.Koncentrat moze zawierac równiez dodatkowe skladniki dla dalszego poprawienia jego wlasnosci, na przyklad modyfikatory lepkosci, srodki deflokulujace, modyfikatory tiksotropii i srodki regulacji synerezy. Sa one omówione szczególowo ponizej.Stosowane w koncentracie glinki smektynowe moga obejmowac zarówno naturalnie wystepu¬ jace jak i syntetyczne smektyty. Okreslenie smektyt jest powszechznie uzywane do oznaczenia grupy glinek, które pochodza od pirofilitów i talku przez zastapienie róznych atomów metali w strukturze gliny. Okreslenie smektyt dotyczy zwlaszcza mineralów o mniejszym zakresie zastapie¬ nia w odróznieniu od bardziej obsadzonych wermikulitów. Przykladami glinek smektynowych sa montmorylonit, beidellit, montronit, saponit, hektoryt, saukonit, stewensyt i bentonit. Wiele z tych glinek moze byc sporzadzonych syntetycznie zarówno droga syntezy pneumolitycznej jak i hydro- termicznej. Korzystna technika jest synteza hydrotermiczna, w której zawierajace wode, tlenki lub wodorotlenki pozadanych metali umieszcza sie w wodnej zawiesinie z fluorkiem sodu w proporcji odpowiadajacej pozadanemu produktowi. Zawiesine ogrzewa sie nastepnie w autoklawie pod samorodnym cisnieniem do 100-325°C, az utworzy sie produkt o pozadanym skladzie. Dalsze omówienie i opis smektytów mozna znalezc w pracy W.A. Deefa i in. „Rock Forming Minerals" tom 2, Sheet Silicates, Londyn 1962 str. 226-245.Niejonowy srodek powierzchniowo czynny w preparacie wedlug wynalazku sluzy przede wszystkim jako srodek zwilzajacy. Przykladami odpowiednich niejonowych srodków powierzch¬ niowo czynnych sa przede wszystkim dlugolancuchowe alkilo i merkaptano polialkoksyalkohole,127 977 3 alkiloarylopolialkoksyalkohole, estry tluszczowe sorbitu, etery polioksyetylenowe, estry polio- ksyetylenoglikoli i estry polioksyetylenowe kwasów tluszczowych i zywicznych jak równiez miesza¬ niny powyzszych. Korzystnymi srodkami powierzchniowo czynnymi sa polialkoksyalkohole.Dyspergatorami stosowanymi w koncentracie wedlug wynalazku moga byc dowolne rozpu¬ szczalne w wodzie dyspergatory mialko rozdrobnionych cial stalych w wodzie. Przykladami takich materialów sa metyloceluloza o malej lepkosci, rozpuszczalny w wodzie czesciowo zhydrolizowany alkohol poliwinylowy o malej lepkosci, polioksyetylenowe estry sorbitu mieszanych kwasów tluszczowych i kwasów zywicznych,oczyszczone lignosulfoniany sodowe, sole sodowe spolimery- zowanych kwasów akiloarylo- i aryloalkilosulfonowych, metylohydroksyetyloceluloza i karbo- ksymetyloceluloza. Korzystnymi srodkami dyspergujacymi sa lignosulfoniany sodowe.Depresorem temperatury zamarzania moze byc antymarznaca lub kazda inna rozpuszczalna w wodzie substancja, która sluzy do obnizania temperatury zamarzania wody w zakresie propor¬ cjonalnym do jej stezenia molarnego. Przykladami sa glikole i alkohole o niskim ciezarze czastecz¬ kowym takiejak glikol etylenowy,glikol propylenowy, metanol i izopropanol, moczniki i sole takie jak halogenki alkaliczne i metali ziem alkalicznych. Korzystne sa glikole.Do preparatu moga byc ewentualnie wlaczone dodatkowe skladniki. Na przykladjako srodki zageszczajace mozna dodawac zywice ksantanowe, mieszaniny eteru polimetylowinylowego i bezwodnika maleinowego, polimery karboksywinylowe i polimery nonylofenoksylowe. Do zwiek¬ szenia wspólczynnnika tiksotropowego przydatne sa mono-i dwumetylonaftalenosulfoniany sodu i podobne. Do zmniejszenia wystepowania synerezy sluzy zelatynizowana wstepnie skrobia i inne polimery. Potrzeba któregokolwiek z tych dodatków zalezec bedzie od tego czy dyspersja ma tendencje do osadzania i od jej podatnosci na przelewanie, co z kolei zdeterminowane jest ilosciami wzglednymi kazdego z szesciu podstawowych skladników napropamidu, glinki, srodka powierzch¬ niowo czynnego, dyspergatora, srodka przeciw zamarzaniu i wody.Napropamid przed polaczeniem go z innymi skladnikami preparatu w zawiesinie wstepnej korzystnie miele sie w mlynie mlotkowym lub powietrznym do uzyskania wielkosci czastek w zakresie.od okolo 30 mikronów do okolo 5 mm srednicy.Po uformowaniu zawiesiny wstepnej miele sie ja dalej w celu zmniejszenia wielkosci czastek stalych do pozadanego zakresu okolo 5-15, korzystnie okolo 5-10 mikronów. Przykladowymi srodkami skutecznie zmniejszajacymi koncowa wielkosc czastek sa mlyny kulowe, mlyny z innymi wypelnieniami lub mlyny koloidalne.Ponizsze przyklady ilustruja wynalazek nie ograniczajac jego zakresu.Przyklad 1, Nastepujace skladniki zmieszano w podanym porzadku i ilosciach (w sumie 400 g koncentratu).Iloscg Skladnik % wagowy 50,00 GeoponJM GA-2 (4% wagowo zawiesina wodna oczyszczonej glinki smektynowej o wielkosci czastek ponizej 1 mikrona produkt firmy NL Industries, Stany Zjedn. Ameryki co w przeliczeniu na czysta glinke smektynowa wynosi 0,5%) 12,5 80,92 Woda 20,23 60,00 Glikol etylenowy 15,00 14,00 PlurattoIM E4-rozpuszczalny w wodzie, ciekly, niejonowy srodek powierzchniowo czynny (kopolimer polioksyetyleno- polioksypropylenowy)-produkt firmy BASF Wyandotte Corporation, Stany Zjedn.Ameryki 3,50 0,40 Antifoam A, olej silikonowy skladaja¬ cy sie z dwumetylopolisiloksanu i wy¬ pelniacza z firmy Dow Chemical Compa¬ ny, Stany Zjedn. Ameryki 0,14 127977 Ilosc,g Skladnik % wagowy 4,00 •Pylolbn1*1 H-srodek dyspergujacy (oczyszczony ligninosulfonian sodowy) _ z fumy West Wirginia Pulp and Paper Co, Stany Zjcdn. Ameryki 1,0, 190,68 Techniczny 2-(a-naftoksy)-N,N-dwu- etylopropionamid o czystosci 96% 47,67 400g 100% Siódmy skladnik dodawano do pierwszych szesciu powoli z równoczesnym mieszaniem wysokoobrotowym mieszadlem Cawlesla. Po zakonczeniu dodawania uzyskana zawiesine mielono w mlynie kulowym przez 17 godzin. W rezultacie uzyskano plynny koncentrat o wielkosci czastek W zakresie l-16mikronów i o przecietnej wielkosci czastki 5 mikronów wedlug pomiaru metoda oporu elektrycznego licznikiem Coulterla.Koncentrat ten dodany do wody tworzyl spontaniczna dyspersje. Próbka koncentratu ochlo¬ dzona do temperatury -12°C na okres 3 godzin przez caly czas pozostawala ciekla. Nastepnie próbke zamrozono do stanu stalego w lazni acetonowej o temperaturze -40°C. Po nastepnym odmrozeniu próbka okazala sie gladka i homogeniczna tzn. nie zaobserwowano wyraconych cial stalych (skupionych czastek napropamidu). Roztajala próbke nastepnie zamrozono i rozmrozono trzykrotnie w temperaturach -15°C do -20°C. Po tym zabiegu próbki pozostaly gladkie i homogeniczne.Dalsze duze próbki magazynowano bez wstrzasania przez 30 dni, jedna w temperaturze otoczenia, a druga w temperaturze 43°C. Próbke poddana poprzednio zamrazaniu-odmrazaniu magazynowano równiez przez ten sam okres czasu. Pod koniec okresu magazynowania wszystkie trzy próbki wykazaly niewielka synereze alenie miala miejsca sedymentacja. Przez lekkie wstrzas¬ niecie pojemnika z latwoscia odzyskano jednorodnosc.Przyklad II. Nastepujace skladniki polaczono w podanych ilosciach (w sumie 430 g koncentratu).Ilosc, g 210 12 14 4 2 188 Skladnik Skladniki ciekle woda glikol propylenowy Pluraflo E4 Polyfon H Skladniki stale Geopon CA-2 Techniczny 2( a-naftoksy)-N,N-dwu- etylopropionoamid o czystosci 94% po obróbce w mlynie mlotkowym i powiet- % wagowy 48.89 2,79 3,26 0,93 6,47 Sklad ten róznil sie od skladu podanego w przykladzie I tym, ze zastapiono glikol etylenowy glikolem propylenowym, wyeliminowano srodek przeciwpieniacy i uzyto sucha glinke smektynowa, jak równiez w nizszym stezeniu napropamid.Skladniki stale dodano do skladników cieklych a otrzymana w rezultacie zawiesine mielono w mlynie kulowym do przecietnej wielkosci czastek 10 mikronów. Po rozcienczeniu woda z koncen¬ tratu utworzyla sie spontanicznie dyspersja. Próbke koncentratu zamrazano i odmrazano trzykrot¬ nie raz po raz, w taki sam sposób jak opisano w przykladzie I. W rezultacie pozostala gladka i jednorodna dyspersja, bez tworzenia sie grudek. Dalsza próbke ogrzewano do temperatury 43°C przez 6 godzin, nie pokazala zadnej zmiany w wygladzie. Jeszcze dalsza próbke magazynowano bez poruszenia w temperaturze otoczenia przez 7 dni. Pod koniec tego okresu zaobserwowano niezna¬ czna synereze i tworzenie osadu co z latwoscia usunieto przez lekkie potrzasanie w reku.127977 5 Przyklad porównawczy L W przykladzie tym w miejsce glinki smektynowej zastosowano gline typu attapulgiiu. W rezultacie otrzymano plynny koncentrat o mniejszej stabilnosci, co wykazano ponizej.Uzyto nastepujace skladniki (sumaryczna waga preparatu: 400 g): riosc, g 2,0 190,6 12,0 14,0 0,4 4,0 Skladnik AttageliM40, specjalnie przerabiana postac mineralnego attapulgitu z firmy Engelhard Minerals and chemi- cals Woda Glikol propylenowy Pluraflo E4 Antifoam LomarIMPWA, dyspergator charaktery- % wagowe 0,5 47,65 3,0 3,5 0,1 zowany jako sól amonowa kwasu mono- naftalenosulfonowego, z firmy Dia¬ mond Sharnock ChemicalCo., Stany Zjedn.Ameryki 1,0 1.0 CarbopolIM941 modyfikator lepkosci, charakteryzowany jako polimer kwasu ^ poliakrylowego, firmy B.F. Goodrich Company 0,25 176.0 Techniczny 2-(a-naftoksy)-N,N-dwu- etylopropionamid o czystosci 94%, poddany mieleniu w mlynie mlotkowym i mlynie powietrznym 44,0 Skladniki polaczono w zawiesine, która mielono w mlynie kulowym przez 6 godzin. W rezultacie uzyskano dyspersje o konsystencji pasty.Dodano nastepnie dodatkowe 8 g Lomar PWA i 8g PolyronH lacznie z dodatkowa woda. Po tym dyspersja miala bardziej plynny charakter.Dyspersje mielono przez noc w mlynie kulowym.Otrzymana w rezultacie dyspersja miala przecietna wielkosc czastek 7,2 mikronów i nie wykazywala sedymentacji po odstaniu. Po jednym cyklu zamarzania-odmarzania próbka dyspersji stala sie jednakze ziarnista, tj. powstaly skupiska czastek napropamidu. Po ogrzaniu do 43°C pojawila sie sedymentacja.Przyklad porównawczy II. W przykladzie tym w miejsce niejonowego srodka powierzchniowo czynnego jako srodek zwilzajacy zastosowano anionowy srodek powierzchniowo czynny.Takjak w przykladzie porównawczym I uzyskano plynny koncentrat o mniejszej trwalosci, zwlaszcza po zamarzaniu.Nastepujace skladniki polaczono w podanym porzadku i ilosci (calkowita ilosc wagowa preparatu: 400 g).Ilosc,g Skladniki % wagowe 100 Geopon GA-2, w postaci 2% wodnej.dys¬ persji w której zawartosc glinki wyno¬ sila 0,50%wagowych 25,0 12,0 Glikolpropylenowy 3,0 10,0 NuosporseIMHOH, dyspergator charakte¬ ryzowany jako anionowy polimer roz¬ puszczalny w wodzie, otrzymany z Ten- neco Chemicals, Stany Zjedn.. Ameryki 2,5 100,6 Woda 25,15 0,4 Antifoam A 0,16 127977 Do mieszaniny tej dodano druga mieszanine o nastepujacym skladzie: Ilosc,g Skladnik % wagowe 168 Techniczny 2-(a-naftoksy)-N,N-dwu- etylopropionamid 42,0 1,0 Scllogen,MHR anionowy srodek powie¬ rzchniowo czynny stosowany jako sro¬ dek zwilzajacy, charakteryzowany ja- * ko dwualkilonaftaleno sulfonian so- * dowy, z firmy diamond Shamrock Che¬ mical Co., Stany Zjedn. Ameryki 0,25 4,0 LomarPWA 1,0 4,0 PolifonH 1,0 Zawiesine mielono przez okolo 6 godzin tworzac dyspersje, która rozcienczono woda z latwoscia i spontanicznie dyspergowala. Po dwóch cyklach zamarzania-odmarzania pojawily sie jednakze grudki skupisk w zawiesinie.Wynika z tego jasno, ze preparaty wedlug wynalazku sa bardziej trwale jesli chodzi o sedymentacje i tworzenie skupisk po zamarzaniu i tajaniu.Przykladni. Dzialanie chwastobójcze.Preparat sporzadzony w przykladzie I poddano badaniu aktywnosci chwastobójczej przez wprowadzenie go do gleby przed zasianiem. Próbe przeprowadzono nastepujaco: Okolo 1,8 kg piaszczystej gleby lekko gliniastej o wilgotnosci okolo 9% zawierajacej 75 czesci na milion (ppm) cis-N-[(trójchlorometylo) tio]-4-cykloheksano-l,2-dwukarboksyimidu (srodek grzybobójczy sprzedawany pod nazwa handlowa CaptanR) i 50 ppm nawozu sztucznego 18-18-18 umieszczono w 19 litrowej mieszarce obrotowej. W czasie obracania mieszaniny dodano 5 ml próbke rozcienczonego woda preparatu z przykladu I. Rozcienczono tak, zeby traktowana gleba po umieszczeniu na tacach zawierala ilosc napropamidu odpowiadajaca 0,84 kg/ha. W podobny sposób traktowano dodatkowe próbki gleby stosujac w celach porównawczych na oddzielnych tacach dwa preparaty napropamidu bedace obecnie w sprzedazy — roztwór do emulgowania i proszek zawiesinowy* Roztwór zawieraj 0,24 kg skladnika aktywnego na litr a proszek zawieral 50% wago¬ wych skladnika aktywnego.Po takim traktowaniu i wymieszaniu glebe unieszczono na wlóknistych tacach o wymiarach 15,2X22,9X7,0 cm. Usunieto czesc .gleby w ilosci odpowiadajacej warstwie o grubosci 1,3 cm i wgnieciono 7 rzedów w poprzek tacy. Kazdy rzadek zasiano jednakowymi nasionkami róznych chwastów. Zasiano dostateczna ilosc nasion aby wyroslo okolo 20-50 roslinek na rzad. Rzeczywi¬ sta ilosc w kazdym rzadku zalezala od wielkosci rosliny na nietraktowanej tacy w czasie uznanym za jednoskte. Nasiona pokryto nastepnie gleba uprzednio usunieta i tace umieszczono w cieplarni, gdzie byly podlewane codziennie i utrzymywane w temperaturze 21-29°C.Do prób wzieto nastepujace gatunki chwastów: Nazwa pospolita Nazwa lacinska jeczmien Hordeum vulgare naparstnica Setaria sp. chwastnica jednostronna Echinochloa crusgalli gluchy owies Avena fatua szczaw kedzierzawy Rumex crispus roczny rajgras Lolium multiflorum sorgo aleppskie Sorghum halepense W trzy tygodnie po traktowaniu, ustalono stopien zniszczenia przez wizualne porównanie tac traktowanych i nietraktowanych. Stopien zniszczenia na tacach traktowanych wyrazono w %, przyjmujac tace nietraktowane za punkt odniesienia. Takwiec dla danego chwastu 0% oznacza, ze roslina nie byla uszkodzona (tj. wzrost porównywalny z roslina z tacy nietraktowanej) a 100% oznacza calkowite zniszczenie calego rzadka. Wyniki przedstawiono w tabeli.127977 7 % zniszczenia chwastów przez napropamid uzyskany przy dawce 0,84 kg/ha Chwast jeczmien naparstnica chwastnica jednostronna gluchy owies szczaw kedzierzawy rajgras sorgo aleppskie PrzelewaInv z przykladu I 70 100 98 95 100 100 50 Preparat Roztwór do emulgowania 50 95 95 80 100 90 ' 30 Proszek zawiesinowy 75 98 98 90 100 100 40 Cyfry te wykazuja, ze wyniki otrzymane dla nowych przelewanych preparatów,sa równowa¬ zne, jesli nie lepsze od uzyskiwanych przy powszechnie stosowanych roztworach do emulgowania i proszkach zawiesinowych.Stosowane tutaj okreslenie chwastobójczy oznacza zwiazek, który niszczy lub modyfikuje wzrost roslin. Okreslenie „ilosc chwastobójczo skuteczna" oznacza taka ilosc danego zwiazku lub preparatu, która zdolna jest do wytworzenia takiego skutku. Efekt zniszczenia i modyfikacji obejmuje odchylenia od naturalnego rozwoju na przyklad zniszczenie, opóznienie rozwoju, utrata lisci, wyschniecie, regulowanie, zatrzymanie rozwoju, krzewienia, przyspieszenie kielkowania wypalenie lisci, karlowacenie i podobne. Okreslenie „roslina" obejmuje kielkujace nasiona, wscho¬ dzace siewki i ustalona wegetacje lacznie z korzeniami i czesciami nadziemnymi.Koncentraty plynne wedlug wynalazku przed zastosowaniem na pola rozciencza sie woda.Rozcienczenie dogodnie przeprowadza sie na polu w zbiorniku, w którym dla przyspieszenia dyspergowania i zapewnienia homogenicznej mieszaniny stosuje sie mieszanie koncentratu. Sto¬ pien rozcienczenia zalezy od poszczególnych niszczonych chwastów i od pozadanego stopnia zniszczenia chwastów. Na ogól nalezy dodac taka ilosc wody, aby ostateczna dyspersja zawierala od okolo 0,01 do okolo 5,0 kg napropamidu na litr dyspersji, korzystnie od okolo 0,1 do okolo 1,0 kg/l.Rozpylanie w polu moze byc przeprowadzone dowolna dogodna technika rozprowadzania cieczy. Sczególnie korzystne jest spryskiwanie od rozpylania recznego i mechanicznego do rozpyla¬ nia z samolotów. Miejscem stosowania moga byc gleba, nasiona, sadzonki, wyrosniete rosliny jak równiez zalane pola. Zastosowanie w polu moze byc przeprowadzone równiez przez dodanie przelewalnych koncentratów lub rozcienczonych dyspersji do wody nawadniajacej tuz przed lub w trakcie rozprowadzania jej na pola. Ilosc okresla sie na podstawie takich samych czynników jak wymienione powyzej. Na ogól stosuje sie okolo 10-1000litrów/ha, korzystnie okolo 50-500 litrów/ha.Zastrzezenia patentowe 1. Plynny chwastobójczy koncentrat wodny, który z latwoscia ulega rozcienczeniu z utworze- nim spontanicznej emulsji, znamienny tym, ze zawiera w % wagowych, w przeliczeniu na caly koncentrat, 10-60% 2-(a-naftoksy)-N,N-dwuetylopropionamidu, 0,1-2,0% glinki smektynowej, 1,0-10,0% rozpuszczalnego w wodzie niejonowego srodka powierzchniowo czynnego, 0,5-5,0% rozpuszczalnego w wodzie dyspergatora, 1,0-20,0% rozpuszczalnego w wodzie depresatora tempe¬ ratury zamarzania, a uzupelnienie do 100% stanowi woda, przy czym skladniki stale maja przecie¬ tna wielkosc czastek okolo 5-15 mikronów. 2. Koncentrat wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze zawiera 20-50% 2-(a-naftoksy)-N,N- dwuetylopropionamidu, 0,25-1,0% glinki smektynowej, 1,0-5,0% rozpuszczalnego w wodzie nie¬ jonowego srodka powierzchniowo czynnego, 0,5-2,0 rozpuszczalnego w wodzie dyspergatora i 10,0-20,0% rozpuszczalnego w wodzie depresatora temperatury zamarzania. 3. Koncentrat wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze zawiera skladniki stale o przecietnej wielkosci czastek 5-10 mikronów.8 Ul 911 4. Koncentrat wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako niejonowy srodek powierzchniowo czynny zawiera alkohol polialkoksylowy. 5. Koncentrat wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako dyspergator zawiera lignosultonian sodowy. 6. Koncentrat wedlug zastrz. K znamienny tym, ze jako depresator temperatury zamarzania zawiera glikol.CK 0 l 3 O-CH-C-N UHpUHa UHJ^Ha Pracownia Poligraficzna UP PRL, Naklad 100 egz.Cena 100 zl PL PL