Przedmiotem wynalazku jest preparat do aromaty¬ zowania herbaty.Herbate rozprowadza sie bez aromatyzowania i konsumenci aromatyzuja ja po przygotowaniu plas¬ terkiem cytryny* sokiem cytrynowym lub rumem.Niewiele gatunków herbaty aromatyzuje sie przed sprze¬ daza. Aromatyzowanie przeprowadza sie w ten sposób, ze na liscie herbaty natryskuje sie odpowiedni do aro¬ matyzowania lotny olejek pod wysokim cisnieniem w atmosferze gazu obojetnego, np. azotu. Aromaty¬ zowane w ten sposób liscie herbaty sprzedawane sa w hermetycznym opakowaniu.Aromatyzowana herbata zachowuje swój aromat do momentu otworzenia kartonu, a zatem dopóki zawartosc jego nie zostanie poddana dzialaniu powie¬ trza. Wówczas herbata traci swój aromat w krótkim czasie na skutek odparowania wzglednie procesów utle¬ niania. Zatem te gatunki herbaty mozna sprzedawac tylko w drogich, hermetycznych opakowaniach, a nie w popularnych torebkach.Z wegierskiego opisu patentowego nr 174 699 wia- omo, ze substancje aromatyczne mozna chronic przed niekorzystnymi wplywami atmosfery przez wla¬ czenie ich w kompleks z cyklodekstryna. Wlaczenie w kompleks wyklucza ulatnianie sie substancji aroma¬ tycznej i chroni przewaznie latwo utlenialne jej czas¬ teczki przed utleniajacym dzialaniem atmosfery.W celu utrzymania zapachu aromatyzowanej her¬ baty pakowanej w torebki, stosowane do aromaty¬ zowania substancje aromatyczne w postaci ich kom- 10 15 20 30 pleksów inkluzyjnych z cyklodekstryna miesza sie z liscmi herbaty przed napelnieniem torebek. Przez to chroni sie substancje aromatyczna i mozna przy¬ gotowywac herbate o dowolnym zapachu.W ogóle nie przeszkadza fakt, ze liscie herbaty za¬ wieraja substancje aromatyczna w postaci kompleksu z cyklodekstryna, gdyz pod dzialaniem goracej wody substancja aromatyczna zostaje uwolniona z kom¬ pleksu.Jednakze drobnoziarnistosc kompleksu stanowi nie¬ dogodnosc w procesie aromatyzowania herbaty kom¬ pleksem inkluzyjnym z cyklodekstryna.Drobne uziarnienie ulatwia wprawdzie wymie¬ szanie kompleksu aromatyzujacego z liscmi herbaty, ale uzyskana mieszanka ulega rozdzieleniu w urzadze¬ niu sluzacym do napelniania torebek. Uziarnienie kompleksu aromatyzujacego wynosi 19—20 |i, a obje¬ tosc wlasciwa wynosi okolo 1,5 cm3/g. Wielkosci te sa znacznie rózne od odpowiednich wielkosci wyka¬ zywanych przez liscie herbaty, a mianowicie uziar- nienia wynoszacego 750 u i objetosci wlasciwej wy¬ noszacej okolo 3 cm3/g. Rozdzielanie przyczynia sie do drgan urzadzenia podczas pracy.Wedlug wynalazku liscie herbaty aromatyzuje sie kompleksem substancja aromatyczna-cyklodekstryna w ten sposób, ze do procesu aromatyzacji stosuje sie: a) 1—30% wagowych powietrzno-suchego gra¬ nulatu o uziarnieniu 0,5—1,0 mm jednorodnej pas¬ ty zawierajacej: 100 czesci wagowych jednego albo kilku kompleksów inkluzyjnych substancja aroma- 125 711125 711 tyczna-P-cyklodekstryna, 5—40 czesci wagowych dek¬ stranu i/albo, 5—40 czesci wagowych rozpuszczalnej skrobi i/albo, 5—40 czesci wagowych gumy arabskiej i/albo, 5—40 czesci wagowych metylocelulozy i/albo, 5—40 czesci wagowych liniowej dekstryny i/albo, 5—40 czesci wagowych, hydroksyetylocelulozy oraz, 0—100 czesci wagowych sproszkowanych lisci herbaty oraz 0—15 czesci wagowych gliceryny oraz, 5—40 czesci wagowych wody, wystarczajacej do uzyskania kon¬ systencji pasty aJbo b) 2—10 cz^Sci wagowych zawiesiny zawierajacej: 10—35 czesci wagowych jednego albo kilku komplek¬ sów inkluzyjnych substancja aromatyczna-p-cyklodek- stryna, 2—12% wagowych dekstranu i/albo, 2—12% wagowych rozpuszczalnej skrobi i/albo, 2—12% wa¬ gowych gumy arabskiej i/albo, 2—12% wagowych metylocelulozy i/albo, 2-*-12% wagowych liniowej dekstryny i/albo, 2—12% wagowych hydroksyetylo- celulozy oraz, 0—3% wagowych gliceryny oraz, 50— 8«% Wagowych Wódy.Powyzsze granulaty wedlug wynalazku rozpuszcza¬ ja sie w goracej wodzie szybko i calkowicie, nie zmie¬ niaja zabarwienia i przezroczystosci herbaty i poza wlasciwym aromatem nie nadaje hcrbdcie innego smaku lub zapachu.Stosowane do preparatów wedlug wynalazku spoiwa, jak dekstran, dekstryna, rozpuszczalna skrobia, guma arabska, metyloceluloza i hydroksyetyloceluloza, nie wplywaja na przyrzadzanie herbaty. Rozpuszczaja sie one w goracej wodzie nie wplywajac na zabarwienie albo przezroczystosc aromatyzowanej herbaty i nic dodaja jej dalszego smaku albo zapachu.Calkowita ilosc stosowanych jako spoiwo dekstra¬ nu i/lub rozpuszczalnej skrobi i/albo gumy arabskiej i/albo metylocelulozy i /albo liniowej dekstryny i/albo hydroksyetylocelulozy w granulacie wynosi korzystnie 20—30 czesci wagowych na 100 czesci wagowych skladnika aromatyzujacego.W preparatach wedlug wynalazku stosuje sl$ Spoiwa po^edyntzo aifeo w kttmpttzycji, a korzystnie dekstran.Z esi*tytznego punktu Widzenia korzystnie zabar¬ wienie granulatu podobne fest dó zabarwienia lisci herbaty. W tym celu granulat ewentualnie barwi Sie sproszkowanymi liscmi herbaty.Granulat wedlug wynalazku wytwarza sie w ten sposób, ze z aromatyzujacego skladnika, Ze stalego sporwa i eWcntuiinie sproszkowanych lisci herbaty wVtwarza sie stala mleszanht;, tfó której domieszku¬ je sie w zagftiatarce gliceryne i wode. &o ujedhorod- nienfa mieszaniny otrzymuje sie tnase w postaci pas¬ ty, która ir&nuluje sie, suszy, mtele i ttdslewa frakcje ó uziarnieniu Q£— 1 mm. #ieksze granulki pónbwilie miele sie, a mniejsze znowu Zagniata z mata Koscia wttdy, granuluje, suszy i msfele. W ten sposób tala ilolS mfeszaniny przeprowadza sie w grahulat ó pó* sftdanym uzlarntóiu. Objetosc wlasciwa g&ntóatu odpowiada objetosci wlasciwej lisci herbaty i zaob-^ serwowanego uprzednio rozdzielania (wegierski opis patentowy nf 174 ó#9) nie mozna bylo zauwazyc ptzy wytrzasaniu herbaty aromatyzowanej sposobem we- dhi£ wyriklazku. ftównlez herfcata aromatyzowana zawlestA wedftig wyfoalazku j^t trwala. Spoiwo za¬ wiesiny Wttwala na lttciath herfcaty ararilatyzujace Kó«p1e*sy inkhizyjne. 25 30 Jako kompleksy inkluzyjne substancja aromatycz¬ na- P-cyklodekstryna do preparatów aromatyzujacych wedlug wynalazku stosuje sie korzystnie kompleksy inkluzyjne olejku bergamotowego, olejku jasminowe- 5 go, olejku cytrynowego oraz olejku anyzowego i uzy¬ wa sie je oddzielnie albo w kompozycji.Wytwarzanie kompleksów inkluzyjnych znane jest z wegierskiego opisu patentowego nr 174 699. Wedlug niego do goracego wodno-alkoholowego roztworu p- 10 -cyklodekstryny dodaje sie przy mieszaniu lotny ole¬ jek majacy byc wlaczony do kompleksu albo jego roz¬ twór w etanolu lub eterze; Po oziebieniu mieszaniny reakcyjnej wydziela sie krystaliczny kompleks inklu- zyjny odpowiedniego lotnego olejku. Dalsze szczególy 15 wynalazku przedstawione sa w przykladach.Przyklad I. W zagniatarce przygotowuje sie mase w postaci pasty z nastepujacych skladników: 250 g kompleksu inkluzyjnego olejek bergamotowy-P- -cyklodekstryna, 50 g dekstranu o przecietnym cieza- 20 rze molowym 43 000, 25 ml gliceryny i 25 ml wody.Otrzymana mase granuluje sie w temperaturze po¬ kojowej i suszy. Suchy granulat miele sie i frakcjonu¬ je na sicie. Frakcja o uziarnieniu 0*5—1 mm nadaje sie do mieszania z liscmi herbaty. Frakcje o wiekszym uziarnieniu ponownie miele sie, natomiast frakcje o uziarnieniu mniejszym zagniata sie z mala iloscia wo¬ dy na mase, granuluje, miele i frakcjonuje. W ten spo¬ sób cala ilosc mieszaniny przeprowadza sie we frak¬ cje o pozadanym uziarnieniu. Otrzymuje sie 330 g granulatu zawierajacego 76% wagowych kompleksu inkluzyjnego olejek bergamotowy-p-cyklodekstryna.Przyklad II. Postepuje sie w sposób opisany w przykladzie I, stosujac zamiast 250 g kompleksu 35 inkluzyjnego olejek bergamotowy-P-cyklodekstryna 250 g kompleksu inkluzyjnego oiejek jasminowy-p-cyklodek- stryna.Przyklad Ul. Postepuje sie w sposób opisany w przykladzie I* ale zamiast 250 t kompleksu iiiklu- ^ zyjnefcó olejek bergfrrhotowy-p-cyklodfckstryha stosu¬ je sie 250 g kompleksu inkluzyjnego olejek mietowy-^ -eyklodekstryha.Przyklad IV. Postepuje sie w sposób opisany w przykladzie I3 ale zamiast 250 g kompleksu inkltt- tó zyjnefa olejek bef^amófcowy-P-cyklódekstryria stosu¬ je sie 25ti i kompleksu inkluzyjnego olejek cytryno¬ wy-P-cyklodekstryna.Przyklad V4 Postepuje sie w sposób opisany w przykladzie I, ale zamiast 250 g kompleksu inklu- £0 zyjnfcgó olejek bergamdtbwy-p-cyklodtekstryna stosie j« sle 250 g kompleksu inkluzyjnego olej** anyzo- wy-C-cyklodekstryfea.Przyklad Vi. W zagniatarce przygotowuje si£ mase o konsystencji pasty z nastepujacych skladni- 55 ków: 25 g kompleksu inkhizyjttegó olejek bergamó- tówy-p-cyklodekstryna, 2,5 g dekstran*, 4 g dekstry¬ ny,0,5 g #l!t£ryny i 6 ml wody. (otrzymana mase przerabia si^ na granulat w spofcób podany w przy¬ kladzie I.#) Podobny wynik uzyskuje Sie przy zastóSowaiihi zamiast de*si*anu wzgledni dekstryny fcakiej siniej ilosci gumy afabsklej, rozp1fcfcci»in%j skroBi, hy«ró- ksyttyteceluiózy arbo ich ttrleszairiny.Pt zy klad VH. W zathtóaiHce pr^rz*dfca *% & mase 6 konsystencji pfcsty z ponizszych ^MaAhikftwi125 711 5 15 g kompleksu inkluzyjnego olejek bergamotowy-p- -cyklodekstryna, 15 g sproszkowanych lisci herbaty, 6 g dekstranu, 3 ml gliceryny i 15 ml wody. Otrzymana mase przerabia sie w sposób podany w przykladzie I.Otrzymuje sie 40 g granulatu zawierajacego 37,5% wagowych brunatnoszarego kompleksu inkluzyjnego olejek bergamotowy-P-cyklodekstryna.Przyklad VIII. 100 kg lisci herbaty do kon¬ fekcjonowania w torebki i 2 kg granulatu wytworzo¬ nego wedlug przykladu II miesza sie i za pomoca od¬ powiedniego urzadzenia mieszanke te rozsypuje po 1,5 g do torebek.Z pozostalych granulatów wytwarza sie aromaty¬ zowana herbate w podobny sposób. Na 100 kg lisci herbaty stosuje sie nizej podana ilosc granulatu: 8 kg granulatu z olejkiem bergamotowym, wytworzonego wedlug przykladów I, VI lub VII albo, 20 kg gra¬ nulatu z olejkiem cytrynowym, wytwarzanego wedlug przykladu IV, albo, 4 kg granulatu z olejkiem mieto¬ wym, wytworzonego wedlug przykladu III, albo 4 kg granulatu z olejkiem anyzowym, wytworzonego we¬ dlug przykladu V.Aromatyzowana herbate w torebkach filtracyjnych pr2echowywano w kartonie, a wiec nie w warunkach hermetycznych, przez 1 rok w temperaturze pokojo¬ wej. Przeprowadzone nastepnie badania instrumental¬ ne i sensoryczne wykazaly taka sama ilosc substancji aromatycznej i takie samo dzialanie aromatyzujace, jak w przypadku uzycia swiezego preparatu.Przyklad IX. Wytwarza sie zawiesine z nas¬ tepujacych skladników: 2,8 g kompleksu inkluzyjne¬ go olejek jasminowy-P-cyklodekstryna, 0,56 g dekstra¬ nu o przecietnym ciezarze molowym 43 000, 0,28 g gliceryny i 6 ml wody. 28 g lisci herbaty do konfekcjonowania w torebki filtiacyjne miesza sie w laboratoryjnym granulatorze i rozprasza na nie zawiesine strumieniem azotu za pomoca malego rozpylacza. Opylone liscie herbaty suszy sie, mieszajac ciagle, przy wdmuchiwaniu po¬ wietrza.Otrzymane aromatyzowane liscie herbaty nadaja sie do pakowania w torebki za pomoca odpowiedniego urzadzenia.Przyklad X. Postepuje sie jak w przykladzie IX z tym, ze do wytworzenia zawiesiny zamiast 0,56 g dekstranu stosuje sie 0,56 g rozpuszczalnej w wodzie skrobi. Zawiesine rozprasza sie na liscie herbaty spre¬ zonym powietrzem.Przyklad XI. Postepuje sie w sposób opisany w przykladzie IX z tym, ze zamiast 0,56 g dekstranu stosuje sie 0,84 g liniowej dekstryny. Zawiesine roz¬ prasza sie na liscie herbaty za pomoca sprezonego powietrza.Przyklad XII. Wytwarza sie zawiesine z nas¬ tepujacych skladników: 25 g kompleksu inkluzyjnego olejek cytrynowy-p-cyklodekstryna, 3 g dekstranu, 3 g liniowej dekstryny, 0,25 g gliceryny i 44 ml wody.Otrzymana zawiesine rozprasza sie na 250 g lisci her¬ baty, jak w przykladzie IX.Przyklad XIII. Postepuje sie w sposób poda¬ ny w przykladzie IX, ale jako skladnik aromatyzujacy 6 zamiast 2,8 g kompleksu inkluzyjnego olejek jasmino¬ wy-p-cyklodekstryna stosuje sie 2,0 g kompleksu in¬ kluzyjnego olejek bergamotowy-p-cyklodekstryna, albo 2,2 g kompleksu inkluzyjnego olejek mietowy-p-cy- 5 klodekstryna, albo 3,2 g kompleksu inkluzyjnego olejekanyzowy-P-cyklodekstryna.Wytworzona zgodnie z wynalazkiem aromatyzo¬ wana herbate umieszcza sie w torebkach filtracyjnych i skladuje w pudelkach kartonowych. 10 Zastrzezenia patentowe 1. Preparat do aromatyzowania herbaty, znamien¬ ny tym, ze stanowia go powietrzno-suche granulki o uziarnieniu 0,5 — 1,00 mm, jednorodna pasta za¬ wierajaca: 100 czesci wagowych jednego albo kilku kompleksów inkluzyjnych substancja aromatyczna-p- -cyklodekstryna, 5—40 czesci wagowych dekstranu i/albo, 5—40 czesci wagowych rozpuszczalnej skrobi i/albo, 5—40 czesci wagowych gumy arabskiej i/albo, 5—40 czesci wagowych metylocelulozy i/albo, 5—40 czesci wagowych liniowej dekstryny i/albo, 5—40 czesci wagowych hydroksyetylocelulozy i, 0—100 czesci wagowych sproszkowanych lisci herbaty i, 0,15 czesci wagowych gliceryny i 5—40 czesci wagowych wody, wystarczajacej do uzyskania konsystencji pasty. 2. Preparat do aromatyzowania herbaty w postaci zawiesiny, znamienny tym, ze zawiera: 10—35% wagowych jednego albo kilku kompleksów inkluzyj- 3q nych substancja aromatyczna-P-cyklodekstryna, 2—12% wagowych dekstranu i/albo, 2—12% wagowych roz¬ puszczalnej skrobi i/albo, 2—12% wagowych gumy arabskiej i/albo, 2—12% wagowych metylocelulozy i/albo, 2—12% wagowych liniowej dekstryny i/albo, 35 2—12% wagowych hydroksyetylocelulozy i, 0—3% wagowych gliceryny i, 50—88% wagowych wody. 3. Preparat wedlug zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, ze jako kompleks inkluzyjny substancja aroma¬ tyczna-P-cyklodekstryna zawiera kompleks inkluzyj- 40 ny olejek bergamotowy-p-cyklodekstryna. 4. Preparat wedlug zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, ze jako kompleks inkluzyjny substancja aroma¬ tyczna-P-cyklodekstryna zawiera kompleks inkluzyj¬ ny olejek jasminowy-p-cyklodekstryna. 45 5. Preparat wedlug zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, ze jako kompleks inkluzyjny substancja aroma¬ tyczna-p-cyklodekstryna zawiera kompleks inkluzyj¬ ny olejek mietowy-p-cyklodekstryna. 6. Preparat wedlug zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, ze jako kompleks inkluzyjny substancja aroma¬ tyczna-P-cyklodekstryna zawiera kompleks inkluzyj¬ ny olejek cytrynowy-p-cyklodekstryna. 7. Preparat wedlug zastrz. 1 albo 2, znamienny 55 tym, ze jako kompleks inkluzyjny substancja aroma¬ tyczna-P-cyklodekstiyna zawiera kompleks inkluzyj¬ ny olejek anyzowy -p-cyklodekstryna. 8. Preparat wedlug zastrz. 1—7, znamienny tym, ze jako spoiwo zawiera dekstran. 6° 9. Preparat wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako spoiwo zawiera mieszanine dekstranu i dekstryny. PL