Przedmiotem wynalazku jest urzadzenie do wybierania optycznego, przeznaczone do wybierania sciezek zapisu na powierzchni zapisu nosnika zapisu za pomoca wiazki promieniowania wysylanej ze zródla promienio¬ wania, a zwlaszcza do wybierania za pomoca wiazki swiatla, sciezek zapisu wizji i/lub fonii w odbijajacej powierzchni zapisu obracajacej sie plyty wizyjnej lub fonicznej, zawierajacej rame, obiektyw z ukladem soczewek i osia optyczna, umozliwiajacy skupienie wiazki promieniowania do postaci plamki wybierajacej na powierzchni ogniskowania, ogniskujacy uklad nosny, umozliwiajacy wykonywanie ruchów ogniskowania obiektywu wzgledem ramy w kierunku, który zasadniczo pokrywa sie z osra optyczna, aby umozliwic nadazanie powierzchnia zogniskowania za przypadkowymi odchyleniami od przyblizonego polozenia powierzchni zapisu nosnika zapisu w kierunku prostopadlym do plaszczyzny zapisu i w plaszczyznie zapisu, oraz elektrycznie sterowane elementy ogniskujace, sluzace do automatycznej regulacji ruchów ogniskowania.Urzadzenie do wybierania optycznego zastosowane w plytowym urzadzeniu odtwarzajacym wizje jest znane na przyklad z serii artykulów f-my Philips, zamieszczonych w czasopismie „Philips Technical Review", vol. 33, 1973, nr 7, str. 190-205. Przedstawione zostalo urzadzenie do wybierania optycznego, w którym elektrycznie sterowany uklad ogniskujacy sluzy do automatycznej regulacji zogniskowania i zawiera obwód magnetyczny, w sklad którego wchodzi osiowo magnesowalny magnes trwaly z nabiegunnikami z miekkiego zelaza na dwóch koncówkach osiowych. Magnes trwaly jest zaopatrzony ponadto w centralna szczeline, w której jest umieszczony cylindryczny rdzen wnekowy wykonany takze z miekkiego zelaza. Uklad z cewka cylindryczna umieszczony wspólosiowo wokól rdzenia z miekkiego zelaza jest trwale polaczony z obiektywem i moze wykonywac osiowo ruchy w pierscieniowej szczelinie wokól rdzenia z miekkiego zelaza. Ogniskujacy uklad nosny obiektywu zawiera sprezyny listkowe polaczone z obiektywem i z rama. Tak wiec istnieje ograniczona mozliwosc osiowego przemieszczania obiektywu, zas ruchy radialne sa uniemozliwione.Do odtwarzania wizji z plyty, niezaleznie od ukladu sluzacego do ogniskowania wiazki promieniowania na sciezke zapisu, konieczne sa elementy sluzace do ciaglego nadazania za sciezka w kierunku promieniowym za pomoca malej plamki wybierajacej, Jctóra jest rzutowana na plyte za pomoca obiektywu. Drgania w kierunku radialnym sciezki powstaja na skutek nieregularnosci w przebiegu zapisu oraz osiowych i promieniowych ruchów2 115 307 plyty podczas jej obracania. Dlatego tez oprócz ogniskujacego ukladu nosnego, którego zadaniem jest ogniskowanie, potrzebne sa uklady zapewniajace nadazanie za sciezka p*y*y M^Ha-lanie to zapewnia pr7ykl*Hn- wo uklad, opisany w cytowanej juz publikami, za pomoca ruchomego lustra umieszczonego w sciezce promienia laserowego. Lustro to jest sterowane sygnalem sterujacym o wielkosci proporcjonalnej do odchylenia plamki wybierajacej od sciezki na plycie. Takie lustra odchylaja promien lasera w zakresie malych katów, tak wiec obiektyw winien takze posiadac zdolnosc do ogniskowania promieni laserowych, które nie wpadaja do obiektywu dokladnie wzdluz osi optycznej, czyli w niewielkim zakresie mimoosiowosci. Wymaga to ukladu soczewek dobrej jakosci odwzorowania polowego. W przypadku omawianego znanego obiektywu wymagana jest plamka o ksztalcie kolowym o srednicy 400 mikrometrów. ' Odwzorowywanie pola o takich wymiarach narzuca surowe wymagania co do parametrów optycznych ukladu soczewek, który musi wykazac zdolnosc ogniskowania wiazki laserowej w plamke odczytowa o srednicy okolo 0,9 mikrometra.Celem wynalazku jest opracowanie urzadzenia do wybierania optycznego, narzucajacego mniej surowe wymagania na uklad soczewek obiektywu, zwlaszcza w odniesieniu do wymiarów pola plamki. « Urzadzenie do wybierania optycznego wedlug wynalazku charakteryzuje sie tym, ze zawiera uklad sledzacy, umozliwiajacy wykonywanie obiektywem ruchów sledzacych wzgledem ramy urzadzenia, a tym samym nadazanie plamki wybierajacej za przypadkowymi odchyleniami od przyblizonego polozenia sciezki zapisu w kierunku prostopadlym do sciezki zapisu i w plaszczyznie zapisu, oraz elektrycznie sterowane elementy do automatycznej kontroli sledzenia, umozliwiajace elektryczne sterowanie ruchami obiektywu celem nakierowy- wania go na sciezke zapisu. < W obiektywie urzadzenia oprócz ukladu soczewek znajduja sie dalsze elementy optyczne i/lub elementy elektroniczne, czule na promieniowanie, umieszczone na drodze wiazki promieniowania i polaczone w jedna calosc z obiektywem. Na przyklad, w przypadku gdy wystarcza zródlo promieniowania malej mocy i malych wymiarów, np. dioda laserowa, istnieje mozliwosc wbudowania zródla promieniowania w obiektyw.W przypadku zastosowania zródla promieniowania wyzszej mocy i wiekszych rozmiarów, np. laser gazowy, daje sie to równiez urzeczywistnic, przy czym zródlo promieniowania jest usytuowane poza obiektywem, zas wlóknisty i gietki swiatlowód, lub wlókno optyczne, jest przylaczony jedna z koncówek do obiektywu, a druga — do zródla promieniowania. « Ze wzgledu na tendencje do wydluzenia i zwezenia obiektywu wystepuja trudnosci znalezienia wlasciwego rozwiazania odnosnie ujmowania wiazki promieniowania odbitej od nosnika zapisu i kierowania jej na czuly na to promieniowanie element elektroniczny. Korzystnym wiec rozwiazaniem jest, jesli w obiektywie i poza czescia wiazki promieniowania, która jest umieszczona miedzy zródlem promieniowania a ukladem soczewek, znajduje sie przynajmniej jedna lub wiecej powierzchni odbijajacych dla odbijania modulowanej czesci wiazki promienio¬ wania, odbitej od nosnika zapisu, na przyklad w kierunku poprzecznym.W tym wzgledzie korzystnym z punktu widzenia szczuplosci przestrzeni, jaka sie ma do dyspozycji, jest zastosowanie rozwiazania, w którym powierzchnia odbijajaca stanowi czesc powierzchni pojedynczego lustra posiadajacego czesc przepuszczajaca promienie, na przyklad otwór do przepuszczania czesci wiazki promienio¬ wania kierowanej do ukladu soczewek.W odmiennym rozwiazaniu urzadzenia do wybierania optycznego uklad sledzacy zawiera elementy sworzniowe, które umozliwiaja ograniczone przemieszczanie obiektywu wokól osi sworznia wzgledem ramy urzadzenia. Os sworznia jest usytuowana poprzecznie wzgledem osi optycznej. W tym rozwiazaniu os optyczna obiektywu nadaza za odchyleniami polozenia wzgledem sciezki poprzez wykonywanie ruchów wokól sworznia calego obiektywu. Jest oczywiste, ze os sworznia nalezy umiescic w okreslonym miejscu. To gdzie ma byc to miejsce, zalezy od konstrukcji przyrzadu, do którego ma byc zastosowane to urzadzenie do wybierania optycznego. Nie wydaje sie jednak byc celowe umieszczanie osi sworznia w plaszczyznie glównej obiektywu.Z optyki teoretycznej wiadomo, ze plaszczyzna glówna jest plaszczyzna, która przebiega przez wyimaginowana soczewke cienka o takich samych wlasnosciach co omawiany uklad soczewek. Ograniczone wychylenia ukladu . soczewek wzgledem stacjonarnego zródla promieniowania wokól osi sworznia usytuowanej w plaszczyznie glównej nie powoduja bowiem w takim przypadku ruchów plamki wybierajacej.Obiektyw znajduje s.y w ukladzie nosnym stanowiacym panewkowy uklad nosny zawierajacy pierwsza tuleje lozyskowa polaczona z rama urzadzenia za pomoca ukladu sledzacego oraz druga tuleje lozyskowa polaczona z obiektywem i ruchoma wzgledem pierwszej tulei lozyskowej. Ponadto z obiektywem jest trwale polaczony cylindryczny zespól cewek, ruchomy osiowo w pierscieniowej szczelinie powietrznej wokól rdzenia z miekkiego zelaza. Ten cylindryczny zespól cewek zawiera dwie cewki sledzace umieszczone symetrycznie po obydwu stronach osi sworznia poprzecznej wzgledem osi optycznej obiektywu.115 307 3 Korzystnie, miedzy cylindrycznym rdzeniem z miekkiego zelaza a kazdym z dwóch nabiegunników z miekkiego zelaza jest uformowana cyliuuiyczna szczelina, przy czym w kazdej z cewek sledzacych czesc zwojów znajduje sie w jednej szczelinie powietrznej, natomiast druga czesc zwojów na tyle siega do drugiej szczeliny powietrznej, ze obydwie czesci zwojów maja jednakowy udzial wektorowy w wytworzonym na drodze elektrycznej momencie obrotowym przykladanym do sworznia. < W nastepnym odmiennym rozwiazaniu urzadzenia do wybierania optycznego uklad sledzacy zawiera element sworzniowy dla umozliwienia ograniczonego przemieszczania obiektywu na sworzniu wzgledem ramy urzadzenia wokól osi sworznia, która jest usytuowana równolegle lecz w pewnej odleglosci od osi optycznej.W tym rozwiazaniu urzadzenia zródlo promieniowania jest trwale polaczone z rama, zas ogniskowanie i cedzenie realizuje sie wylacznie ruchami obiektywu bez uzycia innych elementów optycznych wzglednie swiatlowodu. < Obiektyw znajduje sie w ruchomej podporze obiektywu, która polaczona jest z mozliwoscia ruchu z rama urzadzenia, za pomoca ogniskujacego ukladu nosnego. Uklad sledzacy laczy z mozliwoscia ruchu obiektyw z podpora obiektywu.Ogniskujacy uklad nosny zawiera kilka jednakowych sprezyn listkowych,, usytuowanych równolegle i w pewnej odleglosci od siebie, które to sprezyny jedna swa koncówka sa polaczone z rama urzadzenia, a druga — z podpora obiektywu. Uklad siedzacy zawiera pewna liczbe jednakowych sprezyn listkowych, usytuowanych w pewnej odleglosci od siebie w ukladzie krzyzowym, które to sprezyny jedna swa koncówka sa polaczone z podpora obiektywu, zas druga — z obiektywem.W ramie urzadzenia osadzone sa elektrycznie sterowane elementy ogniskowania, na które skladaja sie osiowo magnesowalny magnes trwaly polaczony z rama oraz pierscieniowa cewka ogniskujaca polaczona z podpora obiektywu, a umieszczona wspólosiowo wokól wspomnianego magnesu, Zarówno magnes, jak i cewka sa umieszczone wspólosiowo wzgledem obiektywu. W korzystnym rozwiazaniu wedlug wynalazku z podpora obiektywu polaczony jest zespól dwóch cylindrycznych magnesów trwalych osiowo magnesowanych, których jednoimienne bieguny usytuowane sa naprzeciw siebie. Wspólosiowo z tymi magnesami trwalymi znajduje sie pierscieniowa cewka polaczona z obiektywem, a tworzaca wraz z zespolem magnesów trwalych elektrycznie sterowane elementy do automatycznej kontroli sledzenia. Os ukladu elementów do automatycznej kontroli sledzenia jest prostopadla do plaszczyzny, w której lezy os optyczna obiektywu i znajduje sie po przeciwnej stronie niz os sworznia ukladu sledzacego. • Przedmiot wynalazku jest blizej opisany w przykladach wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia schematycznie czesc wizyjnego odtwarzacza plytowego, w którym jest zastosowane urzadzenie do wybierania optycznego, fig. 2 — urzadzenie do wybierania optycznego, w którym obiektyw umieszczony jest na sworzniu o osi usytuowanej prostopadle do osi optycznej obiektywu, przy czym calosc zawieszona jest w ruchomej tu lei lozyskujacej, w przekroju, fig. 3 <—urzadzenie do wybierania optycznego wedlug fig. 2 z czesciowo odslonieta pokrywa, fig. 4 <-urzadzenie do wybierania optycznego wedlug fig. 2 w przekroju, fig. 5 — odmienny przyklad wykonania urzadzenia do wybierania optycznego z obiektywem ruchomym w lozyskowej tulei polaczonej sworzniem z rama urzadzenia, w przekroju, fig. 6*— zespól cewek sledzacych do sterowania ruchami obiektywu wokól sworznia z fig. 5, w widoku perspektywicznym, fig. 7 — nastepny odmienny przyklad wykonania urzadzenia do wybierania optycznego, w którym obiektyw zamocowany jest na sworzniu, którego os przebiega równolegle do jego osi optycznej i w którym zarówno ogniskujacy uklad nosny, jak i uklad sledzacy spoczywaja na sprezynach listkowych, fig. 8*— przekrój VIII—VIII z fig. 7;fig. 9 — przekrój wzdluz linii X—X z fig. 7, a fig. 10 przedstawia przekrój wzdluz linii X—X z fig. 9.' • Na f igurze 1 przedstawiono urzadzenie wybierania optycznego 1, które zawiera rame 2, obejmujaca wszystkie czesci urzadzenia, które nie poruszaja sie wraz z obiektywem 3. Urzadzenie wybierania optycznego 1 stanowi czesc wizyjnego odtwarzacza plytowego, który umozliwia odtwarzanie z plyty wizyjnej 4 umieszczonej na obracajacym sie trzpieniu 5. Plyta wizyjna sklada sie z przezroczystej czesci 6 oraz pokrycia zabezpiecza¬ jacego 7, które nie musi byc przezroczyste, miedzy którymi umieszczona jest niezmiernie cienka warstwa odbijajaca 8, zawierajaca informacje wizyjna w postaci miniaturowych wglebien i/lub czesci wypuklych. Rama 2 urzadzenia wybierania optycznego 1 jest ruchomo zamontowana na podstawie 9 odtwarzacza wizyjnego. Rama jest ruchoma w szczelinie 10 za pomoca silnika elektrycznego 11, poprzez dwa tryby stozkowe 12 i 13, przy czym ostatni tryb stozkowy zawiera nakretke oraz gwintowany pret prowadzacy 14. Sciezka rejestracyjna na plycie wizyjnej 4 ma ksztalt spirali, której luki sa ciagle i usytuowane w niewielkiej odleglosci od siebie, zwykle rzedu kilku mikronów.Laser gazowy 15 generuje wiazke promieniowania, która poprzez swiatlowód 16 doprowadzona jest do4 115 307 dolnej czesci obiektywu 3. Wspomniane swiatlowody sa ogólnie znane w optyce. Stanowia one przezroczyste rdzenie otoczone przezroczystym plaszczem wykonanym z materialu o róznym w stosunku do rdzenia wspólczynniku zalamania. W ten sposób promieniowanie, które znalazlo sie w rdzeniu nie moze go opuscic poprzez wspomniany plaszcz. Czesc wiazki promieniowania, która opuszcza obiektyw pokazana jest równiez na rysunku i oznaczona jest numerem 17. Jedna z funkcji urzadzenia wybierajacego jest zogniskowanie tej czesci wiazki promieniowania na warstwie odbijajacej 8, a wiec zapewnienie, aby plaszczyzna ogniskowania obiektywu i plaszczyzna zapisu zbiegaly sie tak dalece, jak to jest tylko mozliwe podczas odtwarzania plyty. Z tej przyczyny obiektyw ma mozliwosc wykonywania ruchów w kierunku wzdluz osi optycznej.Na figurze 1 kierunek ten oznaczono dwukierunkowa strzalka 18. Obiektyw ma mozliwosc wykonywania ruchów wokól sworznia, którego os jest prostopadla do plaszczyzny rysunku. Ten kierunek ruchu oznaczony jest na rysunku dwukierunkowa pólkolista strzalka 19. Ruch wokól osi sworznia sluzy do utrzymywania plamki wybierajacej 20 wiazki promieniowania 17 w sposób ciagly na sciezce zapisu plyty wizyjnej. Podczas obrotów plyty wizyjnej, sciezka waha sie w kierunku poprzecznym do osi obrotu 22 w stosunku do trzpienia 5. Wahania te sa ogólnie nazwane „wahaniami radialnymi", podczas gdy nadazanie za tymi wahaniami plamka 20 zwane jest „sledzeniem radialnym". Obiektyw 3 wlaczony jest do dwóch obwodów sterujacych, z punktu widzenia ogniskowania i sledzenia radialnego.Obiektyw 3 zawiera zarówno wszystkie elementy optyczne, jak i czule na promieniowanie elementy elektroniczne, które sa potrzebne dla okreslenia pozycji plamki wybierajacej 20 i dla wybierania informacji fonicznej i wizyjnej zawartej w warstwie odbijajacej 8. Obiektyw 3 i rama 2 wyposazone sa w elektromagnetyczne elementy ogniskowania i elementy sledzace, które wspólpracuja ze soba poruszajac obiektyw w kierunku do i od plyty wizyjnej, jak równiez w kierunku poprzecznym wokól osi sworznia metodami sterowania elektrycznego.Wielokontaktowe zlacze 23 zabezpiecza wszystkie polaczenia elektryczne elementów elektronicznych w obiektywie i wspomnianych elementów elektromagnetycznych z obwodami elektronicznymi znajdujacymi sie w urzadzeniu odtwarzania wizyjnego, a które na fig. 1 symbolicznie reprezentowane sa przez zespól 24. Poprzez wieloprzewodowa wiazke 25 i wielokontaktowy wtyk 26 zlacze 23 polaczone jest z zespolem 24. Poprzez przewód elektryczny 27 i wtyki 28 i 29 sluzace do zasilania i sterowania, silnik elektryczny 11 jest takze polaczony z zespolem 24. Nie ma potrzeby sterowania silnika 11, tak wiec urzadzenie wybierania optycznego 1 jest poruszane w sposób ciagly z szybkoscia wynikajaca z przecietnej radialnej szybkosci zapisu na plycie wizyjnej 4. Urzadzenie wybierania optycznego 1 mozna równiez poruszac ruchem przerywanym — w tym przypadku sledzenie odbywa sie przy pomocy ruchów obiektywu 3 na sworzniu, podczas postepu tego urzadzenia.Figura 2 przedstawia szczególy konstrukcji urzadzenia wybierania optycznego. Rame tego urzadzenia stanowi osiowo magnesowany pierscieniowy trwaly magnes 30, dwóch nabiegunników 31, 32 z miekkiego zelaza, po jednym na kazdym z jego konców, jak równiez cylindrycznego rdzenia 33 z miekkiego zelaza umieszczonego w centralnej szczelinie 34 magnesu trwalego 30. Pomiedzy górnym nabiegunnikiem 32 a cylindrycznym rdzeniem 33 utworzona zostala szczelina powietrzna 35. W tej szczelinie umieszczona zostala ruchoma o cylindrycznej konstrukcji cewka 37, która to cewka jest trwale polaczona z obiektywem 36 i umieszczona jest koncentrycznie wokól rdzenia 33 z miekkiego zelaza. Cewka 37 polaczona jest z tuleja lozyskujaca 39, która polaczona jest z obiektywem 36, lecz umozliwia ruchy tego obiektywu 36 w kierunku jego osi optycznej 38, która to tuleja razem z tuleja 40 polaczona trwale z rama sluzy do równoleglego prowadzenia obiektywu 36 i stanowi ogniskujacy uklad nosny. * Na górnej powierzchni nabiegunnika 32 znajduje sie pokrywa plastikowa 41, do której dodany jest gumowy pierscien uszczelniajacy 42. Pierscien ten posiada kilka koncentrycznych pofaldowan 43 i 44 i polaczony jest z obiektywem 36. Ksztalt pierscienia uszczelniajacego umozliwia wykonywanie ruchów w kierunku osi optycznej 38, przy czym ruchy wokól sworznia sa tylko w niewielkim stopniu utrudnione. ¦ Wokól konstrukcji cewki 37 wbudowana jest pierscieniowa plytka 45, która po dwóch przeciwnych stronach posiada naciecia 46, jak to przedstawiono na fig. 3. Te naciecia 46 wspólpracuja z odpowiednio uformowanymi wystepami 47 plastikowej pokrywy 41, przez co uniemozliwiaja obrót obiektywu 36 wraz z tuleja lozyskujaca 39 wokól osi optycznej 38 obiektywu 36.Obiektyw 36 posiada mozliwosc wykonywania ruchów w stosunku do tulei lozyskujacej 39 wokól osi sworznia 48. Dla uzyskania tego ruchu wprowadzono sworzniowe urzadzenie ogniskujace skladajace sie z dwóch szpilek lozyskujacych 49 oraz dwóch tulei lozyskujacych 50. Do sterowania ruchami obiektywu wokól sworznia sluza dwie pierscieniowe cewki sledzace 51 umieszczone pod dolna czescia obiektywu 53 przymocowane przy pomocy podpórek 52, jak to przedstawiono na fig. 4.- Cewki sledzace 51 umieszczone sa wokól dwóch osiowo magnesowanych magnesów trwalych 54 i 55 z pewnym luzem. Magnesy trwale 54, 55 zamontowane sa tak, ze115 307 5 jednoimiennymi biegunami skierowane sa do siebie i od siebie. Ich drugie konce dotykaja do pierscienia 56 z miekkiego zelaza. Taki sposób umieszczenia magnesów wynika z koniecznosci uzyskania promieniowo skierowanego stalego pola magnetycznego w miejscu zlaczenia biegunów magnesów trwalych 54 i 55, w efekcie przeplywu pradu przez cewki cedzace 51 wytworzona zostaje sila w kierunku osi magnesów cylindrycznych.Kierunek przeplywu pradu okresla kierunek obrotu wokól osi sworznia.W dolnej czesci obiektywu 53 znajduje sie otwór zakonczony gwintowana nakretka 57 i uszczelniony miekkim pierscieniem z tworzywa sztucznego 58, Swiatlowód 59 przeprowadzony jest przez srodek dolnej czesci obiektywu 53 i kieruje wiazke promieniowania w kierunku górnej czesci obiektywu 36 wzdluz osi optycznej 38.W górnej czesci obiektywu 36 znajduje sie uklad soczewek 60 zawierajacy soczewke asferyczna, która przy pomocy gwintowanej glowicy 61 unieruchomiona zostaje w tulei 62. Oprócz soczewki, znajduje sie w obiektywie szereg innych elementów optycznych, a mianowicie: plytka cwiercfalowa 63, pryzmat Wollastona 64, jak równiez lustro 66 z otworem 65. Lustro ma powierzchnie odbijajaca 67. Dalej w obiektywie znajduje sie plytka stopujaca 68, która nie przepuszcza polowy wiazki promieniowania wychodzacej ze swiatlowodu 59, jak równiez dwie fotoczule diody 69 i 70 sluzace do zamiany modulacji wiazki swietlnej na informacje wizyjne i foniczne wysokiej czestotliwosci oraz do zamiany na informacje o pozycji plytki ogniskujacej w stosunku do plaszczyzny zapisu.Na rysunku nie zostaly pokazane przewody polaczeniowe cewki 51, diod 69, 70 i cewki 37. Przewody te prowadzone sa przez scianke tulei lozyskujacej 39 w poblizu szpilek lozyskujacych 49, tak wiec moga byc one wykonane w postaci zlacza szpilkowego 71 w pokrywie 41, jak to przedstawiono na fig. 3.Elementy optyczne znajdujace sie w obiektywie 36, diody 69, 70, jak równiez plytka stopujaca 68, stanowia razem zespól do odczytywania informacji optycznej. Dla sterowania automatycznego obiektywu 36 wykorzystuje sie periodyczne, o malej amplitudzie, wahania sciezki zawierajacej informacje na nosniku zapisu, w wyniku czego sygnal o malej amplitudzie zostaje nalozony na. modulowana wiazke swietlna. Ten nalozony sygnal zawiera informacje o pozycji plamki wybierajacej wzgledem sciezki zapisu.Obiektyw urzadzenia wybierania optycznego z fig. 5 oznaczony jest numerem 72. Obwód magnetyczny posiada osiowo magnesowany magnes trwaly 73 z centralna szczelina 74 i dwa nabiegunniki 75, 76 z miekkiego zelaza. Szczelinowy rdzen 77 z miekkiego zalaza wbudowany jest w szczeline centralna 74. Cylindryczny zespól cewek 78 umieszczony wspólosiowo wokól rdzenia z miekkiego zelaza 77 jest trwale polaczony z obiektywem 72 z mozliwoscia wykonywania ruchów osiowych w pierscieniowej szczelinie 79 miedzy nabiegunnikiem 75 i rdzeniem 77 oraz w drugiej pierscieniowej szczelinie 80 miedzy nabiegunnikiem 76 oraz rdzeniem 77. Ogniskujacy uklad nosny jest ukladem tulei sluzacych do równoleglego prowadzenia obiektywu 72 i zawiera pierwsza tuleje lozyskowa 81 polaczona z obiektywem 72 dajaca mozliwosc wykonywania ruchów osiowych. Tuleja lozyskowa 81 jest trwale polaczona z rdzeniem 77 za pomoca sworzni lozyskowych 83. Sworznie te sa trwale polaczone z rdzeniem 77, podczas gdy dwie tuleje lozyskowe 84 polaczone trwale z tuleja lozyskowa 81 moga wykonywac ruchy wokól osi sworzni lozyskowych 83.W przedstawionym na fig. 5 rozwiazaniu tuleja lozyskowa 82 jest trwale polaczona z obiektywem 72 i jest ruchoma wzgledem tulei lozyskowej 81. Oczywiscie zewnetrzna sciana obiektywu 72 moze byc wykorzystana alternatywnie jako czesc urzadzenia tulejowo-lozyskujacego.Zasadnicza zaleta konstrukcji przedstawionej na fig. 5 jest umozliwienie ruchu obiektywu 72 w kierunku jego osi optycznej 85, przy czym ruch sledzacy uzyskiwany jest poprzez ruch wokól sworznia 86 i to za pomoca tego samego pojedynczego ukladu elektromagnetycznego. Magnes trwaly 73 spelnia tu podwójna funkcje.W porównaniu z rozwiazaniem wedlug fig. 2, masa poruszajaca sie wzdluz osi optycznej 85 zostala zredukowana. Zespól cylindrycznych cewek 78 sklada sie z dwóch cewek 87 — umieszczonych symetrycznie po kazdej stronie osi sworznia 86, jak przedstawiono na fig. 6, które to cewki sluza zarówno do ogniskowania, jak ido sledzenia. Jak przedstawiono na fig. 5* na plycie montazowej 88 znajduje sie cylindryczny rdzen 77 z miekkiego zelaza. W ten sposób tworzy sie pierscieniowa szczelina powietrzna miedzy kazdym z nabiegunników 75 i 76 a rdzeniem 77, a mianowicie szczeliny powietrzne 79 i 80. W ten sposób uzyskano duza wydajnosc elementów elektromagnetycznych dla nadania ruchów osiowych i obrotowych obiektywu 72. Dla kazdej cewki 87 przedstawionej na fig. 6 czesc zwojów 89 wystaje ze szczeliny powietrznej 79, zas czesc zwojów 90 wystaje ze szczeliny powietrznej 80. Czesci zwojów 89 i 90 sa tak usytuowane, ze maja jednakowy udzial wektorowy w elektrycznie wytwarzanym momencie obrotowym na osi sworznia 86.Sily elektromagnetyczne dzialajace na czesc zwojów 89 i 90 cewek 87, skierowane sa osiowo. Ruchy ogniskujace zostaja wytworzone w przypadku, kiedy kierunki przeplywajacego pradu w czesciach zwojów 89 i 90 cewek 87 sa tak dobrane, aby sily osiowe byly równe codo wielkosci i tego samego kierunku. W przypadku, kiedy ten warunek nie jest spelniony, uzyskuje sie ruch obiektywu wokól sworznia wykorzystany do sledzenia.6 115307 Kolejny przyklad wykonania urzadzenia do wybierania optycznego przedstawiono na fig. 7 do 10. - W przykladzie tym obiektyw 91 wykonuje ruchy wokól osi sworznia 92 równolegle do osi optycznej 93 obiektywu 91. Ruchoma podpora obiektywu 94 polaczona jest z rama 99 za pomoca ogniskujacego ukladu nosnego 95 skladajacego sie z dwóch qwezyn listkowych 96 umieszczonych równolegle wzgledem siebie oraz za pomoca srub 97 i plytek dociskowych 98. Rama 99 zawiera podstawe 100, do której podpora 101 przymocowa¬ na jest srubami 102.Uklad sledzacy 103 laczy ruchomo obiektyw 91 z podpora obiektywu 94 i zawiera cztery identyczne sprezyny listkowe 104, które sa skrzyzowane wzgledem siebie i umieszczone w pewnej odleglosci od siebie. Sa one przyklejone do podpory obiektywu 94 jednym koncem, zas do obiektywu 91 drugim koncem. < Na elektrycznie sterowane elementy ogniskujace 105 skladaja sie osiowo magnesowany magnes trwaly 106 przyklejony do ramy 99, zas pierscieniowa cewka ogniskujaca 107 umieszczona jest koncentrycznie wokól magnesu trwalego 106 i przyklejona jest do podpory obiektywu 94. Zarówno magnes trwaly 106, jak i cewka ogniskujaca 107 usytuowane sa wspólosiowo z obiektywem 91. W magnesie trwalym 106 znajduje sie otwór 108 dla przepuszczania wiazki promieniowania pochodzacej ze stacjonarnego zródla nie pokazanego na rysunku. Na elektrycznie sterowane elementy do automatycznej kontroli sledzenia 109 skladaja sie zespól dwóch magnesowa¬ nych osiowo cylindrycznych magnesów trwalych 110 polaczonych z podpora obiektywu 94, które to magnesy trwale 110 usytuowane sa jednoramiennymi biegunami naprzeciw siebie oraz pierscieniowa cewka 111 umieszczona koncentrycznie wokól tego zespolu magnesów trwalych 110, a polaczona z obiektywem 91. Os elementów sledzacych 112 jest prostopadla wzgledem plaszczyzny, na której lezy os optyczna 93 obiektywu 91 i znajduje sie po przeciwnej stronie niz os sworznia 92 ukladu cedzacego 103. Dla zamocowania dwóch trwalych magnesów 110 do podpory obiektywu 94 zastosowano dwie obejmy 113. W kazdym magnesie trwalym 110 znajduje sie otwór, przez który przechodzi sruba 114, która sciska magnesy trwale 110 miedzy obejmami 113.Cewka pierscieniowa 111 sklejona jest z uchwytem 115, który polaczony jest trwale z tuleja 116, w której znajduje sie obiektyw 91. Sprezyny listkowe 104 polaczone sa z obiektywem 91 poprzez tuleje 116. ¦ Zastrzezenia patentowe 1. Urzadzenie do wybierania optycznego, przeznaczone do wybierania sciezek zapisu na powierzchni zapisu nosnika zapisu za pomoca wiazki promieniowania wysylanej ze zródla promieniowania, a zwlaszcza do wybiera¬ nia sciezek zapisu wizji i/lub fonii w odbijajacej powierzchni zapisu obracajacej sie plyty wizyjnej lub fonicznej za pomoca wiazki swiatla, zawierajace rame, obiektyw z ukladem soczewek i osia optyczna umozliwiajacy skupienie wiazki promieniowania do postaci plamki wybierania na powierzchni ogniskowania, ogniskujacy uklad nosny umozliwiajacy wykonywanie ruchów ogniskowania obiektywu wzgledem ramy w kierunku, który zasadniczo pokrywa sie z osia optyczna, dla umozliwienia nadazania powierzchni zogniskowania za przy¬ padkowymi odchyleniami od przyblizonego polozenia powierzchni zapisu nosnika zapisu w kierunku prosto¬ padlym do plaszczyzny zapisu i w plaszczyznie zapisu, oraz elektrycznie sterowane elementy ogniskujace sluzace do automatycznej regulacji ruchów ogniskowania,znamienne ty m, ze zawiera uklad sledzacy umozliwiajacy dokonywanie ruchów sledzacych obiektywu (3, 36, 72, 91) wzgledem ramy urzadzenia, a wiec nadazanie plamka (20) za przypadkowymi odchyleniami od przyblizonego polozenia sciezki zapisu w kierunku prostopadlym do sciezki zapisu i w plaszczyznie zapisu oraz elektrycznie sterowane elementy do automatycznej kontroli Sadzenia dla elektrycznego sterowania ruchami obiektywu celem nakierowywania go na sciezke zapisu.Z Urzadzenie wedlug zastrz. 1;znamienne tym,ze poza ukladem soczewek w obiektywie znajduja sie elementy optyczne i/lub czule na promieniowanie elementy elektroniczne umieszczone na drodze wiazki promieniowania, a stanowiace calosc z obiektywem. « 3. Urzadzenie wedlug zastrz. ^znamienne tym, ze w obiektywie znajduje sie zródlo promienio¬ wania. 4. Urzadzenie wedlug zastrz. 2; z n a m i e n n e t y m, ze zródlo promieniowania (15) umieszczone jest poza obiektywem (3), przy czym wlóknisty i gietki swiatlowód (16) laczy obiektyw (3) ze zródlem promie¬ niowania (15). 5. Urzadzenie wedlug zastrz. 2; z nam ie nne tym, ze w obiektywie (36) i poza czescia drogi promie¬ niowania, która znajduje sie miedzy zródlem promieniowania a ukladem soczewek (60), znajduje sie przy¬ najmniej jedna powierzchnia odbijajaca (67) dla odbijania modulowanych czesci wiazki promieniowania odbitej od nosnika zapisu na przynajmniej jeden czuly na promieniowanie element elektroniczny (69,70).115307 7 a Urzadzenie wedlug zastrz. 5, znamienne t y m, ze powierzchnia odbijajaca (67), stanowi czesc powierzchni pojedynczego lustra (66) posiadajacego czesc przepuszczalna (65) dla przekazania czesci wiazki promieniowania skierowanej do ukladu soczewek (60). 7. Urzadzenie wedlug zastrz. 1; znamienne tym, ze uklad sledzacy zawiera elementy sworzniowe, dopuszczajace ograniczone przemieszczanie obiektywu wzgledem ramy urzadzenia wokól osi sworznia, usytuowanej poprzecznie wzgledem osi optycznej obiektywu. a Urzadzenie wedlug zastrz. 7; znamienne tym,ze obiektyw (72) znajduje sie w ukladzie nosnym stanowiacym panewkowy uklad nosny zawierajacy pierwsza tuleje lozyskowa (81) polaczona z rama urzadzenia za pomoca ukladu cedzacego oraz druga tuleje lozyskowa (82), polaczona z obiektywem (72) i ruchoma wzgledem pierwszej tu lei lozyskowej (81), a ponadto z obiektywem (72) jest trwale polaczony cylindryczny zespól cewek (78) ruchomy osiowo w pierscieniowej szczelinie powietrznej (79) wokól rdzenia z miekkiego zelaza (77), który to cylindryczny zespól cewek (78) zawiera dwie cewki sledzace (87) umieszczone symetry¬ cznie po obydwu stronach osi sworznia (86) poprzecznej wzgledem osi optycznej (85) obiektywu (72). 9. Urzadzenie wedlug zastrz. 8/znamienne tym, ze miedzy cylindrycznym rdzeniem (77) z miekkiego zelaza a kazdym z dwóch nabiegunnikow (75, 76) z miekkiego zelaza znajduje sie szczelina powietrzna, przy czym w kazdej z cewek sledzacych (87) czesc zwojów (89) znajduje sie w pierscieniowej szczelinie powietrznej (79), a druga czesc zwojów (90) znajduje sie w drugiej szczelinie powietrznej (80), tak ze , wspomniane czesci zwojów maja jednakowy udzial wektorowy w elektrycznie wytwarzanym momencie obroto¬ wym na osi sworznia (86). • 10. Urzadzenie wedlug zastrz. 1,< znamienne tym, ze uklad sledzacy (103) zawiera elementy sworzniowe, umozliwiajace wykonywanie ograniczonych ruchów obiektywu (91) wzgledem ramy (99) wokól osi sworznia (92) usytuowanej równolegle i w pewnej odleglosci od osi optycznej (93). 11. Urzadzenie wedlug zastrz. 10, z na m i e n n e tym, ze obiektyw (91) znajduje sie w ruchomej podporze obiektywu (94), która polaczona jest z mozliwoscia ruchu z rama (99) za pomoca ogniskujacego ukladu nosnego (95), a uklad sledzacy (103) laczy z mozliwoscia ruchu obiektyw (91) z podpora obiektywu (94). 12. Urzadzenie wedlug zastrz. 11,znamienne tym, ze ogniskujacy uklad nosny (95) sklada sie z kilku identycznych równoleglych sprezyn listkowych (96) umieszczonych w pewnej odleglosci od siebie, które to sprezyny jednymi ze swoich konców polaczone sa z rama (99), zas drugimi z podpora obiektywu (94), a uklad sledzacy (103) zawiera kilka identycznych sprezyn listkowych (104) umieszczonych w pewnej odleglosci od siebie w systemie krzyzowym, które to sprezyny listkowe (104) polaczone sa jednymi ze swoich konców z podpora obiektywu (94), zas drugimi z obiektywem (91). 13. Urzadzenie wedlug zastrz. 12, znamienne t y m , ze w ramie (99) znajduja sie elektrycznie stero¬ wane elementy ogniskowania (105), na które skladaja sie cylindryczny magnes trwaly (106) magnesowany osiowo, który jest polaczony z rama (99) oraz pierscieniowa cewka ogniskujaca (107), która jest polaczona z podpora obiektywu (94) i która umieszczona jest wspólosiowo wokól trwalego magnesu (106), przy czym magnes (106) i cewka (107) zajmuja pozycje wspólosiowa z obiektywem (91). 14. Urzadzenie wedlug zastrz. 12, znamienne tym, ze z podpora obiektywu (94) polaczony jest zespól dwóch cylindrycznych magnesów trwalych (110) osiowo magnesowanych, których jednoimienne bieguny usytuowane sa naprzeciw siebie, a wspólosiowo z tymi magnesami trwalymi (110) znajduje sie pierscieniowa cewka (111) polaczona z obiektywem (91), a tworzaca wraz z zespolem magnesów trwalych (110) elektrycznie sterowane elementy do automatycznej kontroli sledzenia (109), przy czym os (112) ukladu elementów do automatycznej kontroli sledzenia (109) jest prostopadla do plaszczyzny, w której lezy os optyczna (93) obiektywu (91) i znajduje sie po przeciwnej stronie niz os sworznia (92) ukladu sledzacego (103). '8 115 307 28, 27 Fig. 1 He Fig.2115307 9 Fig. 3 Fig.4 Fig.610 115 307 Fig. 7 97 98 ,97115 307 11 Fig. 10 PL