PL105753B1 - Sposob usuwania zanieczyszczen z olejow trojglicerydowych - Google Patents

Description

Przedmiotem wynalazku jest sposób usuwania zanieczyszczen z olejów trójglicerydowych, okre¬ slany zwykle jako proces rafinacji olejów trój¬ glicerydowych.Oleje trójglicerydowe sa bardzo wartosciowymi surowcami. Surowe lub nie w pelni rafinowane oleje zawieraja trójglicerydy kwasów tluszczo¬ wych, a ponadto niewielkie ilosci innych sklad¬ ników, na przyklad substancji barwiacych, cu¬ krów, stereoglikozydów, wosków, czesciowych gli¬ cerydów, protein, wolnych kwasów tluszczowych, fosfatydów, metali itd. W zaleznosci od propono¬ wanego zastosowania oleju, nalezy co najmniej czesciowo usunac czesc lub calosc wymienionych skladników stanowiacych zanieczyszczenia.Szczególnie wazna grupe tych zanieczyszczen stanowia fosfatydy. Mozna je podzielic na dwie klasy, to jest na fosfatydy ulegajace i nie ulega¬ jace hydratacji. Glównym skladnikiem fosfatydów ulegajacych hydratacji jest fosfatydylocholina, podczas gdy fosfatydy nie ulegajace hydratacji skladaja sie glównie z soli wapnia i magnezu kwa¬ su fosfatydowego i fosfatydyloetanoloaminy.Fosfatydy ulegajace hydratacji mozna latwo usu¬ wac z oleju przez dzialanie na olej woda lub para wodna zwykle w podwyzszonej temperaturze. Pod¬ czas takiej obróbki fosfatydy ulegaja hydratacji i staja sie nierozpuszczalne w oleju, a tym sa¬ mym moga byc oddzielone. Otrzymany produkt zwany jest zwykle lecytyna.Usuwanie fosfatydów nie ulegajacych hydratacji stanowilo zawsze wielka trudnosc, wymagajac ob¬ róbki silnymi kwasami lub alkaliami, aby spowo¬ dowac konwersje fosfatydów do postaci ulegaja¬ cej hydratacji. W zwyklych sposobach rafinacji olejów trójglicerydowych fosfatydy ulegajace hy¬ dratacji usuwa sie, poddajac je obróbce opisanej poprzednio, po czym olej poddaje sie obróbce al¬ kaliami, zwykle w podwyzszonej temperaturze, aby zobojetnic wolne kwasy tluszczowe, obecne w ole¬ ju i przeprowadzic fosfatydy nie ulegajace hydra¬ tacji w postac ulegajaca hydratacji. Czesto aby ulatwic usuwanie fosfatydów ulegajacych hydra¬ tacji przed obróbka lugiem dodaje sie kwas fos¬ forowy. Od zobojetnionego oleju oddziela sie tak zwany sopstok.Sposób ten ma wiele wad, takich jak stosowa¬ nie nadmiaru alkaliów dla zobojetnienia dodane¬ go poprzednio kwasu fosforowego. Ponadto jony wapnia i magnezu, uwolnione z fosfatydów nie ulegajacych hydratacji, tworza nierozpuszczalne zwiazki fosforanowe. Wytracone fosforany wapnia i magnezu tworza ciezki szlam zawierajacy por¬ wany olej, zanieczyszczaja czasze wirówek, uzy¬ wanych do oddzielania sopstoku od oleju. Ponad¬ to fosfatydy, cukry, gliceryna i inne usuwane za¬ nieczyszczenia przechodza do sopstoku, co powo¬ duje trudnosci w procesie rozszczepiania mydla, bowiem przechodza one do zakwaszonej wody stwarzajac problemy z odprowadzaniem scieków. 105 7533 105 753 4 Aby uniknac wad opisanego poprzednio znane¬ go sposobu rafinacji proponowano szereg ulep¬ szen operacji odsluzowywania w celu pelniejsze¬ go usuwania z oleju sluzowatych produktów, przed poddaniem go obróbce alkaliami.Wedlug opisu patentowego Stanów Zjednoczo¬ nych Ameryki nr 2245537 najpierw wytraca sie sluzowate substancje inne niz fosfatydy niewielka iloscia wody, korzystnie zawierajaca srodek wy¬ tracajacy proteiny, po czym wytraca sie fosfa¬ tydy slabo zakwaszonym roztworem wodnym.Wedlug opisu patentowego St. Zjedn. Am. nr 2351184 substancje sluzowate usuwa sie z olejów trójglicerydowych, dodajac do oleju slabo zakwa¬ szony roztwór wodny, ogrzewa olej w celu koa¬ gulacji substancji sluzowatych, aglomeruje je i oddziela od oleju przez odwirowanie.Wedlug opisu patentowego St. Zjedn. Am. nr 2576958 surowe oleje glicerydowe odsluzowuje sie dodatkiem srodka rafinujacego do oleju rozcien¬ czonego 5—25°/o lotnego rozpuszczalnika organicz¬ nego o temperaturze 0—15°C. Substancje sluzo¬ wate oddziela sie od oleju przez odwirowanie, po czym odparowuje sie rozpuszczalnik. Srodek ra¬ finujacy moze stanowic kwas lub alkalia.W opisie patentowym St. Zjedn. Am. nr 2666074 opisano proces rafinacji, w którym do oleju do¬ daje sie ( wodny roztwór wielozasadowego kwasu alifatycznego w takiej ilosci, aby doprowadzic za¬ wartosc wody w oleju do 0,1—0,5°/o wagowych a ilosc dodawanego kwasu w przeliczeniu na sucha mase wynosilaby co najmniej 0,01°/o wagowych, po czym mieszanine niezwlocznie poddaje sie ope¬ racji rafinowania alkaliami.W opisie patentowym St. Zjedn. Am. nr 2782216 opisano sposób odsluzowywania olejów glicerydo- wych, w którym przed, podczas lub po zakoncze¬ niu dodawania wody powodujacej odsluzowywa- nie dodaje sie bezwodnik kwasowy. Caly proces prowadzi sie w temperaturze powyzej 40°C.We francuskim opisie patentowym nr 1385670 opisano sposób odsluzowywania, w którym do oleju, dodaje sie kwas solny przed dodaniem wo¬ dy powodujacej odsluzowywanie. Caly proces na¬ lezy prowadzic w temperaturze ponizej 40°C.We francuskim opisie patentowym nr 1388671 opisano sposób odsluzowywania czesciowo odslu- zowanych olejów, polegajacy na dodawaniu do ole¬ ju kwasu azotowego, a nastepnie przemyciu woda.W brytyjskim opisie patentowym nr 1053807 opisano sposób rafinacji tluszczów i olejów po¬ legajacy na dokladnym zmieszaniu rafinowanego oleju lub tluszczu z jednorodna mieszanina, za¬ wierajaca srodek emulgujacy i wodny roztwór kwasu lub kwasnej soli, a nastepnie usuwaniu za¬ nieczyszczen. Zanieczyszczenia korzystnie usuwa sie, dodajac adsorbent lub ziemie bielaca i usu¬ wajac przez odsaczenie adsorbent lub ziemie bie¬ laca wraz z zanieczyszczeniami.Sposób wedlug wynalazku zapewnia ulepszone usuwanie zanieczyszczen z olejów trójglicerydo¬ wych polegajacy na tym, ze przed przeprowadze¬ niem operacji usuwania zanieczyszczen zwieksza sie w oczyszczonym oleju poziom fosfatydów ule¬ gajacych hydratacji.Obecnie stwierdzono, ze oleje me zawierajace wcale albo zawierajace bardzo mala ilosc fosfa¬ tydów ulegajacych hydratacji daja sie lepiej ra¬ finowac, gdy do oleju dodac fosfatydu ulegajace- go hydratacji i usuwac ten fosfatyd wraz z za¬ nieczyszczeniami oleju w operacji odsluzowywa¬ nia.Jako fosfatydy ulegajace hydratacji korzystnie stosuje sie fosfatydy otrzymane w wyniku obrób¬ ki zawierajacych je olejów jadalnych, takich jak olej sojowy, olej arachidowy, olej slonecznikowy, olej rzepakowy, olej z nasion bawelny itd., para lub woda i oddzieleniu zhydratyzowanych fosfa¬ tydów lub lecytyny. W sposobie wedlug wyna¬ lazku mozna oczywiscie stosowac takze lecytyny ulegajace hydratacji pochodzace *z innych zró¬ del, takich jak zóltka jaj, lub wytwarzane syn¬ tetycznie fosfatydy ulegajace hydratacji. Przed dodaniem fosfatydów do oleju poddawanego rafi¬ nacji korzystnie suszy sie je pod zmniejszonym cisnieniem. W sposobie wedlug wynalazku mozna równiez stosowac lecytyny czesciowo zhydrolizo- wane, hydroksylowane lecytyny i/lub lecytyny acy- lowahe. Mozna takze stosowac frakcje fosfatydo- wa, otrzymana przez frakcjonowanie fosfatydów rozpuszczalnikiem lub mieszanina rozpuszczalni¬ ków.Ilosc dodawanych fosfatydów ulegajacych hy¬ dratacji wynosi zwykle 0,01—5% wagowych w przeliczeniu na ilosc oleju, korzystnie 0,1—2% wa¬ gowych.Fosfatydy ulegajace hydratacji mozna ponownie usuwac z oleju w dowolnym znanym procesie od¬ sluzowywania, zaleznej od rodzaju oleju podda¬ wanego obróbce i rodzaju zawartych w nim za¬ nieczyszczen.Proces taki obejmuje odsluzowywanie woda lub para i odwirowanie w sposób opisany poprzednio.Odsluzowywanie mozna wspomagac przez dodanie do oleju elektrolitu, takiego jak rozcienczone lub stezone kwasy, bezwodniki kwasowe lub alkalia, sole i/lub srodki powierzchniowo-czynne. Odpo¬ wiednie procesy odsluzowywania opisano w opi¬ sach patentowych St. Zjedn. Am. nr nr 2245537, 2351184, 2576958, 2666074 i 2782216, francuskich opi¬ sach patentowych nr nr 1385670 i 1388671, bry¬ tyjskich opisach patentowych nr nr 1053807 i 1039439. Szczególnie korzystny sposób usuwania fosfatydów opisano w opisie brytyjskiego zglosze¬ nia patentowego nr 9862/75, zgodnie z którym fosfatydy usuwa sie z oleju przez zmieszanie go ze stezonym kwasem lub bezwodnikiem kwaso^ wym o pH mierzonym w roztworze jednomolówym wodnym w temperaturze 20°C wynoszacym co najmniej 0,5, nastepnie zdyspergowanie w otrzy¬ manej mieszaninie 0,2—5% wagowych wody i wreszcie oddzielenie wodnego szlamu zawieraja¬ cego substancje sluzowate z oleju, przy czym przed oddzieleniem wodnego szlamu mieszanine oleju z woda i kwasem lub bezwodnikiem kwasowym utrzymuje sie w ciagu co najmniej 5 minut w temperaturze ponizej 40°C. Tym sposobem usuwa sie z oleju równiez fosfatydy nie ulegajace hy¬ dratacji. Tak wiec, sposób ten jest korzystny, gdy obróbce sposobem wedlug wynalazku poddaje sie 40 45 60 ii 60105 -3 oleje zawierajace fosfatydy nie ulegajace hydra¬ tacji.Opisany wyzej proces korzystnie prowadzi sie, dodajac w dalszej kolejnosci kwas lub bezwodnik kwasowy do oleju o temperaturze co najmniej 5 60°C, zwlaszcza 65—90°C. Najkorzystniej stosu¬ je sie wodny roztwór jadalnego kwasu, zawiera¬ jacego co najmniej 25°/o kwasu. Zwykle dodaje sie do oleju kwas cytrynowy w ilosci 0,001—0,5°/o (w przeliczeniu na suchy kwas). Korzystnie przed 10 oddzieleniem wodnego szlamu doprowadza sie temperature mieszaniny oleju, wody i kwasu do temperatury 20—35°C.Ponadto fosfatydy mozna usuwac przez ultra- wirowanie, co opisano w opisie brytyjskiego zglo- 15 szenia patentowego nr 21813/74. Równiez i tym sposobem usuwa sie wraz z fosfatydami ulegaja¬ cymi hydratacji fosfatydy, które hydratacji nie ulegaja.Wszystkie wymienione poprzednio opisy paten- *° towe wlaczono do obecnego opisu jako odnosniki.Sposób wedlug wynalazku zapewnia szereg ko¬ rzysci. Postepujac przed zwykla operacja rafi¬ nacji alkaliami zgodnie ze sposobem wedlug wy¬ nalazku, usuwa sie z oleju zanieczyszczenia takie jak cukry, sterologlikozydy, gliceryne, proteiny, woski itd., które mozna uzywac, np. do wytwarza¬ nia karmy dla zwierzat. W znanych sposobach substancje te sa usuwane w etapie rafinacji alkaliami z sopstokiem, utrudniajac czesto pro¬ ces rozszczepiania sopstoku, tworzac emulsje, któ¬ re sa trudne do rozdzielenia, co prowadzi do du¬ zych strat zakwaszonego oleju. W procesie roz¬ szczepiania sopstoku substancje te przechodza cze¬ sciowo do zakwaszonej wody w górnej warstwie, co oznacza, ze musza byc usuwane wraz z od¬ ciekiem.Podczas przeprowadzania sposobu wedlug wy¬ nalazku, etap rafinacji alkaliami czesto mozna cal- 40 kowicie pominac i usuwac kwasy tluszczowe przez destylacje.Sposobem wedlug wynalazku mozna usuwac ciezkie metale, takie jak zelazo, co jest bardzo wazne ze wzgledu na to, ze maja one niekorzyst- 45 ny wplyw na trwalosc oleju. W znanych proce¬ sach metale ciezkie usuwa sie poddajac olej ob¬ róbce silnymi kwasami i ziemia bielaca, co pro¬ wadzi do znacznych strat oleju i stwarza trud¬ nosci z pozbywaniem sie zuzytej ziemi bielacej. 50 Dalsza zaleta sposobu wedlug wynalazku jest to, ze usprawnia on oddzielanie fosfatydów nie ulegajacych hydratacji przez wstepne dodanie do oleju fosfatydów, które hydratacji ulegaja. Zaleta ta ma szczególne znaczenie w sposobach podob- 55 nych do opisanego w opisie patentowym St. Zjedn.Am. nr 2782216 i opisie brytyjskiego zgloszenia patentowego 9862/75, w których rafinacji poddaje sie oleje nie zawierajace lub zawierajace mala ilosc fosfatydów ulegajacych hydratacji i znacz- 60 ne ilosci fosfatydów, które hydratacji ulegaja, ta¬ kie jak olej rzepakowy, slonecznikowy itp. Co wiecej, stwierdzono, ze w procesie prowadzonym sposobem wedlug wynalazku mozna stosowac mniejsza ilosc kwasu lub bezwodnika, niz jest po- 65 6 trzebna, gdy nie dodaje sie wstepnie do oleju fosfatydów ulegajacych hydratacji.Na ogól, gdy stosuje sie oleje nie zawierajace lub zawierajace bardzo mala ilosc fosfatydów nie ulegajacych hydratacji, takie jak olej palmowy, olej z nasion palmowych, olej kokosowy itd., ko¬ rzystnie usuwa sie dodane fosfatydy ulegajace hy¬ dratacji w prostym procesie odsluzowywania wo¬ da jak opisano poprzednio.Dla olejów zawierajacych fosfatydy nie ulega¬ jacy hydratacji, takich jak olej sojowy, olej lnia¬ ny, olej rzepakowy itp., korzystnie stosuje sie pro¬ ces opisany w opisie brytyjskiego zgloszenia pa¬ tentowego 9862/75.Sposób wedlug wynalazku jest blizej wyjasnio¬ ny w ponizszych przykladach, nie stanowiacych jego ograniczenia w których wszystkie wartosci procentowe wyrazone jako procenty wagowe.Przyklad I. Do dwóch olejów sojowych, z których usunieto fosfatydy ulegajace hydratacji przez wytracenie para i oddzielenie tak wytra¬ conych fosfatydów, w zasadzie zawierajacych fos¬ fatydy nie ulegajace hydratacji w postaci kwasu fosfatydowego (PA), dodawano rózne ilosci wysu¬ szonych fosfatydów ulegajacych hydratacji lub le¬ cytyny, otrzymanej na drodze opisanej wyzej ob¬ róbki para. Prowadzono takze próby porównaw¬ cze, w których nie dodaje sie lecytyny ulegaja¬ cej hydratacji. Dwa tak przygotowane oleje, z których jeden zawiera 255 ppm fosforu, a drugi 183 ppm fosforu w postaci fosfatydów nie ulega¬ jacych hydratacji poddawano obróbce, ogrzewajac je do temperatury 70°C, dodajac do oleju roztwór kwasu cytrynowego w wodzie (1:1) i po wymie¬ szaniu kwasu z olejem chlodzac mieszanine do temperatury 30°C. Nastepnie calosc mieszano. z l,5°/o wody i pozostawiano olej do odstania w cia¬ gu 60 minut, z lagodnym mieszaniem, po czym usuwano fosfatydy przez odwirowanie.W celu zbadania wplywu dodatku lecytyny i ilosci kwasu cytrynowego na usuwanie fosfaty¬ dów, przeprowadzono serie prób w warunkach po¬ danych w tablicy I.Tablica I Próba nr 1 2 3 4 6 7 8 9 11 12 13 14 1 16 Szarza nr szarza 1 183 ppm P 1 Roztwór kwa¬ su cytryno¬ wego (1:1) 0,30 0,22 0,22 0,08 0,30 0,30 0,08 0,08 0,H5 0,15 0,22 0,30 0,22 0,15 0,08 0,15 Ilosc dodanej lecytyny (•/o) 0^25 0,25 0,00 0,00 1,0 0,00 0,5 0,25 0,5 1,0 0,5 0,5 1,0 0,00 1,0 0,25V 105 753 c.d. tablicy I Próba nr I 17 18 19 21 22 23 24 26 27 28 29 31 [ 32 Szarza nr szarza 2 255 ppm P 1 Roztwór kwa¬ su cytryno¬ wego (1:1) 1 co 008 0,22 1 0,08 0,15 0,15 0,30 0,22 0,08 0,30 0,22 0,30 0,30 0,15 0,15 0,08 0,22 Ilosc dodanej 1 lecytyny (» 0,5 0,25 0,25 0,25 0,00 0,5 0,5 1,0 1,0 0,0 0,0 0,25 1,0 0,5 0,0 . 1,0 | Otrzymane wyniki oceniono statystycznie i przedstawiono graficznie na fig. 1 i 2. Na fig. 1 przedstawiono srednia ilosc pozostalego fosforu w czterech próbach przy róznej ilosci dodawanego kwasu cytrynowego jako funkcje ilosci lecytyny dodawanej do obu olejów. Z przedstawionego wy¬ kresu wynika, ze dla oleju o sredniej zawartosci fosforu 183 ppm mozna te zawartosc zmniejszyc do 21 ppm gdy nie dodaje sie lecytyny, podczas gdy dodanie 0,25°/o lecytyny pozwala zmniejszyc srednia zawartosc fosforu do okolo 16 ppm. Dla oleju zawierajacego 255 ppm fosforu, bez dodat¬ ku lecytyny obniza sie srednia zawartosc fosforu do okolo 36 ppm i do 19 ppm, gdy dodac 0,5°/o lecytyny.Na fig. 2 przedstawiono srednia zawartosc pozo¬ stalego fosforu z dwóch prób z dwoma olejami jako funkcje ilosci roztworu kwasu cytrynowego, sto¬ sujac jako parametr dodawanej lecytyny. Z fig. 2 wyraznie wynika, ze dodatek fosfatydów ulegajacych hydratacji w po¬ staci lecytyny umozliwia znaczne ograniczenie ilosci dodawanego kwasu przy uzyskiwaniu tego samego dzialania odsluzowywujacego.Przyklad II. Do cieklej frakcji oleju pal¬ mowego, otrzymanej przez frakcjonowanie rozpu¬ szczalnikiem surowego oleju palmowego i zawie¬ rajacej 4 ppm fosforu i 10 ppm zelaza, dodano 0,3% fosfatydów, ulegajacych hydratacji. Fosfa- tydy usuwa sie ponownie sposobem opisanym w przykladzie I. Po obróbce zawartosc fosforu wzro¬ sla do 9 ppm a zawartosc zelaza zmalala do 1,9 ppm wskazujac ze sposób wedlug wynalazku umozli¬ wia znaczne zmniejszenie zawartosci zelaza w oleju.Przyklad III. Postepowano w sposób analo¬ giczny do opisanego w przykladzie II, stosujac olej kokosowy zawierajacy 6,3 ppm zelaza. Po obróbce zawartosc zelaza ulegla obnizeniu do 1,2 ppm.Przyklad IV i V. Do 500 g surowego oleju rzepakowego dodano, odpowiednio, 0,3% i 0,9% fosfatydów ulegajacych hydratacji w postaci le¬ cytyny sojowej. Nastepnie olej ogrzewano do tem- 18 40 45 50 55 peratury 70°C, dodawano 0,3°/o wodnego roztworu kwasu cytrynowego o stosunku skladników 1 : 1 i mieszano w ciagu 15 minut, po czym mieszanine chlodzono do temperatury 30°C, dodawano 5% wody i po mieszaniu w ciagu jednej godziny od¬ dzielano wodny szlam przez odwirowanie. W otrzy¬ manych olejach oznaczano zawartosc P, Ca i Mg.Prowadzono tez próby porównawcze, stosujac ten sam sposób postepowania lecz bez dodawania le¬ cytyny. Otrzymane wyniki podano w tablicy II.Olej wyj¬ sciowy Próba po¬ równawcza Przyklad IV | Przyklad V Ta Ilosc do¬ danej lecytyny (%) — — ' 0,3 0,9 blica II Zawar¬ tosc fos¬ foru (ppm) 131 26 17 8 Zawar¬ tosc wa¬ pnia (ppm) 113 14 4 0,9 Zawar¬ tosc ma¬ gnezu (ppm) 21 3 1 0,3 | Dane z tablicy II wskazuja wyraznie, ze wcze¬ sniejsze dodanie lecytyny wywiera korzystny wplyw zarówno na usuwanie fosfatydów, jak i na usuwanie wapnia i magnezu.Przyklady VI i VII. Postepowano w spo¬ sób analogiczny do opisanego w przykladzie IV stosujac olej lniany. Otrzymane wyniki podano w tablicy III.Tablica III 1 1 Olej wyjsciowy Próba porów¬ nawcza Przyklad VI Przyklad VII Ilosc dodanej lecytyny (°/o) — — 0,3 0,9 Zawartosc * fosforu (ppm) 160 27* * 9* | * Srednia z dwóch prób Przyklad VIII. Do oleju sojowego, z które¬ go przez dodanie wody i odwirowanie usunieto wiekszosc fosfatydów ulegajacych hydratacji i o zawartosci pozostalego fosforu wynoszacej 78 ppm, dodano 0,3°/o rozpuszczalnej w alkoholu frakcji handlowej lecytyny sojowej, wytworzonej jak opi¬ sano w opisie patentowym RFN nr 1492952, przy czym temperatura oleju .wynosila 70°C. Nastep¬ nie dodano 0,1% roztworu kwasu cytrynowego o stosunku skladników 1 : 1, mieszanine ochlodzo¬ no do temperatury 30°C i dodano 2,5% wody, po czym po lagodnym mieszaniu w ciagu 2 godzin mieszanine odwirowywano. Po obróbce w oleju nie wykryto obecnosci fosforu.Gdy postepowano jak opisano poprzednio, lecz bez dodawania frakcji lecytynowej, otrzymano olej zawierajacy 21 ppm fosforu.Przyklad IX. Do oleju sojowego, z które¬ go przez dodanie wody i odwirowanie usunieto wiekszosc fosfatydów ulegajacych hydratacji, i o zawartosci pozostalego fosforu wynoszacej 100 ppm,9 dodano 0,3% hydrolizowanej enzymatycznie lecy¬ tyny wytworzonej wedlug opisu patentowego Sta¬ nów Zjednoczonych Ameryki nr 3652397, przy czym utrzymywano olej w temperaturze 70°C. Nastep¬ nie do oleju dodano 0,1% roztworu kwasu cytry¬ nowego o wzajemnym stosunku skladników 1: 1, mieszanine ochlodzono do temperatury 30°C, do¬ dano 2,5°/o wody i po lagodnym mieszaniu w cia¬ gu 2 godzin mieszanine odwirowywano. W rezul¬ tacie otrzymano olej w którym nie wykrywa sie fosforu.Gdy postepowano w opisany wyzej sposób, lecz bez dodawania lecytyny, otrzymany olej ciagle jeszcze zawieral 22 ppm fosforu.Przyklad X. Do oleju sojowego, z którego przez odsluzowywanie woda usunieto wiekszosc fosfaty pozostalego fosforu 112 ppm, dodano 0,3% lecy¬ tyny, otrzymanej przez odsluzowywanie bezwod¬ nikiem octowym jak opisano w opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 2782216, przy czym utrzymywano olej w temperaturze 10PC.Nastepnie dodano 0,1% roztworu kwasu cytryno¬ wego o stezeniu 50%, mieszanine ochlodzono do temperatury 30°C, po czym dodano 2,5% wody i po lagodnym mieszaniu w ciagu 2 godzin miesza¬ nine odwirowywano.Otrzymany olej zawieral 6,9 ppm fosforu.Jezeli postepowano w opisany wyzej sposób, lecz bez dodawania lecytyny, otrzymywano olej zawierajacy 31 ppm fosforu. Gdy zamiast 0,1% roztworu kwasu cytrynowego stosowano 0,3% te¬ go roztworu, otrzymywano olej zawierajacy za¬ ledwie 0,4 ppm fosforu.Przyklad XI. Do trzech porcji surowego oleju rzepakowego o zawartosci fosforu wynosza¬ cej 133 ppm dodawano, odpowiednio 0,3, 0,6 i 1,2% handlowej lecytyny sojowej, przy czym utrzymy¬ wano temperature oleju wynoszaca 70°C. Na¬ stepnie dodawano 0,1% roztworu kwasu cytryno¬ wego o stezeniu 50%, mieszaniny ochlodzono do temperatury 30i°C, dodawano 2,5% wody, i po lagodnym mieszaniu w ciagu 2 godzin mieszani¬ ne odwirowywano. Otrzymywano olej o zawartos¬ ci fosforu, odpowiednio, 17, 11 i 4,8 ppm.Gdy postepowano w opisany wyzej sposób, lecz bez dodawania lecytyny, otrzymywano olej o za¬ wartosci fosforu wynoszacej 79 ppm.Przyklad XII. Do surowego oleju sloneczni¬ kowego o zawartosci fosforu 65 ppm i zawartosci wosku 1445 ppm dodawano w temperaturze 70<°C 0,3% handlowej lecytyny, a nastepnie 0,3% roz¬ tworu kwasu cytrynowego o stezeniu 50%. Mie¬ szanine chlodzono do temperatury 20.°C, dodawa¬ no 2,5% wody i odwirowywano po lagodnym mie¬ szaniu w ciagu jednej godziny. W otrzymanym rafinowanym oleju nie wykrywano fosforu, a za¬ wartosc wosku wynosila 87 ppm.Gdy postepowano w sposób opisany wyzej, lecz bez dodawania lecytyny, otrzymywano olej o za¬ wartosci fosforu 11 ppm i zawartosci wosku 491 ppm.Przyklad XIII. Postepowano w sposób ana¬ logiczny do opisanego w przykladzie XII, stosu¬ jac olej slonecznikowy zawierajacy 1276 ppm wo- 753 sku i 72 ppm fosforu. Ponadto stosowano 0,15% roztworu kwasu cytrynowego o stezeniu 50% i mieszanine chlodzono do temperatury 10PC.Otrzymano olej o zawartosci fosforu 1,0 ppm i zawartosci wosku zaledwie 10 ppm.Przyklad XIV, Do oleju palmowego o za¬ wartosci zelaza 14 ppm dodawano w temperatu¬ rze 7a°C handlowa lecytyne sojowa o niskiej za¬ wartosci zelaza w ilosci 1%. Po mieszaniu w cia- gu 15 minut dodano 2,5% wody, a po dalszych minutach mieszania mieszanine odwirowywa¬ no utrzymywano ja ciagle w temperaturze 70°C.Otrzymano olej o zawartosci zelaza wynoszacej 7,2 ppm.Przyklad XV. Do surowego oleju palmowe¬ go o zawartosci zelaza 14 ppm dodawano w tem¬ peraturze 7a°C 0,1% handlowej lecytyny o ni¬ skiej zawartosci zelaza. Po mieszaniu w ciagu 15 minut dodawano 0,1% roztworu kwasu cytryno- wego o stezeniu 50% i mieszanine mieszano w cia¬ gu dalszych 15 minut. Nastepnie dodawano 2,5% wody i po mieszaniu w ciagu dalszych 15 minut odwirowywano mieszanine, utrzymujac ciagle jej temperature wynoszaca 70°C.Otrzymany olej zawieral 3,2 ppm zelaza. ^ Przyklad XVI. Do surowego oleju palmo¬ wego, zawierajacego 7 ppm zelaza, dodawano w temperaturze 7Q°C handlowa lecytyne w ilosci 0,3%. Po ochlodzeniu do temperatury 40°C doda- wano 2,5% wody i po lagodnym mieszaniu w cia¬ gu 2 godzin mieszanine odwirowywano. Otrzymy¬ wano olej o zawartosci zelaza 2,7 ppm.Gdy zamiast 03% stosowano 1% lecytyny, otrzy¬ many olej zawieral 1,8 ppm zelaza.Przyklad XVII. Do surowego oleju palmo¬ wego, zawierajacego 7 ppm zelaza dodano w tem¬ peraturze 7ft°C 1,2% handlowej lecytyny, a na¬ stepnie 0,1% roztworu kwasu cytrynowego o ste¬ zeniu 50%. Po ochlodzeniu do temperatury 40°C 40 dodano 2,5% wody i odwirowywano mieszanine po lagodnym mieszaniu w ciagu 2 godzin.Otrzymany olej zawieral zaledwie 0,45 ppm ze¬ laza.Przyklad XVIII. Do oleju sojowego odslu- zowywanego woda, zawierajacego 97 ppm fosfo¬ ru dodano w temperaturze 7Q°C 3% handlowej lecytyny. Po mieszaniu w ciagu 15 minut dodano 0,15% bezwodnika octowego, po czym po dalszym mieszaniu w ciagu 15 minut dodano 1,5% wody.Nastepnie mieszanine mieszano w ciagu kolejnych minut i odwirowywano, utrzymujac caly czas temperature 70°C.Zawartosc fosforu w powstalym oleju wynosila M 5,8 ppm.Gdy postepowano w sposób opisany poprzednio, lecz bez dodawania lecytyny, otrzymywano olej o zawartosci fosforu 73 ppm.Przyklad XIX. Postepowano w sposób ana- 60 logiczny do opisanego w przykladzie XVIII z ta róznica, ze stosowano 1% lecytyny. Po dodaniu bezwodnika octowego mieszanine ochlodzono do temperatury 2a°C mieszano z lecytyna, a nastep¬ nie po dodaniu wody mieszanine mieszano w cia- 65 gu 1 godziny w temperaturze 20°C, po czym od-105 753 11 12 wirowywano w temperaturze 2Q°C. Zawartosc fo¬ sforu w otrzymanym oleju wynosila 2,5 ppm.Przy-klad XX. Do oleju slonecznikowego za¬ wierajacego 72 ppm fosforu i 1276 ppm wosku do¬ dano w temperaturze 70°C 0,3°/o handlowej lecy¬ tyny, po czym po lagodnym mieszaniu w ciagu jednej godziny w temperaturze 20°C mieszanine odwirowywano. Otrzymywano olej o zawartosci fosforu 56 p£m i zawartosci wosku 18 ppm.Przyklad XXI. Surowy olej slonecznikowy w ilosci 1,5 kg, ó zawartosci fosforu 58 ppm i za¬ wartosci wosku 1805 ppm mieszano z 0,3°/o han¬ dlowej lecytyny. Nastepnie dodawano kwas cy¬ trynowy w ilosci 0,1*/© rozpuszczony w ilosci wo¬ dy stanowiacej 0,l^/o ilosci oleju, po czym calosc mieszano w ciagu 10 minut i odwirowywano. Pod¬ czas calego doswiadczenia utrzymywano tempe¬ rature 20oC. Otrzymano olej zawierajacy po od¬ wirowaniu 4 ppm fosforu i 48 ppm wosku.Przyklad XXII. Postepowano w sposób ana¬ logiczny do opisanego w przykladzie XXI stosu¬ jac ten sam olej, z ta róznica, ze podczas doswiad¬ czenia utneymgpwano temperature 15°C. Oczyszczo¬ ny z wosku alej zawieral 6 ppm fosforu i 41 ppm wosku. PL PL PL PL

Claims (17)

1. Zastrzezenia patentowe 1. Sposób usuwania zanieczyszczen w olejów trój- glicerydowych na drodze odsluzowywania, zna¬ mienny tym, ze olej miesza sie z 0,01—5% fosfa- tydu ulegaj§cegq hydratacji i oddziela sie od ole¬ ju fosfatydy wraz z zanieczyszczeniami.

2. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze do oleju dodaje sie fosfatyd w ilosci 0,1—2% wagowych.

3. Sposób wedlug zastrz. 1 znamienny tym, ze Stosuje sie fosfatyd otrzymany przez odsluzowy- wanie woda oleju roslinnego.

4. Sposób wedlug zastrz. 3, znamienny tym, ze stosuje sie fosfatyd otrzymany przez odsluzowy- wanie woda oleju sojowego.

5. Sposób wedlug zastrz. 3, znamienny tym, ze do oleju dodaje sie modyfikowany fosfatyd ule¬ gajacy hydratacji.

6. Sposób wedlug zastrz. 5, znamienny tym, ze stosuje sie ulegajaca hydratacji frakcje lecyty- nowa.

7. Sposób wedlug zastrz. 6, znamienny tym, ze odsluzowywanie w oleju nie zawierajacym lub 5 zawierajacym mala ilosc nie ulegajacych hydra¬ tacji fosfatydów prowadzi sie przez dodanie wo« dy i odwirowanie.

8. Sposób wedlug zastrz. 7, znamienny tym, ze do oleju dodaje sie elektrolit. 10

9. Sposób wedlug zastrz. 6, znamienny tym, ze po dodaniu do oleju fosfatydu dodaje sie kwas lub bezwodnik kwasowy i prowadzi sie proces odsluzowywania przez dodanie wody i odwiro¬ wanie. 15

10. Sposób wedlug zastrz. 9,1 znamienny tym, ze stosuje sie jadalny kwas organiczny.

11. Sposób wedlug zastrz. 10, znamienny tym, ze stosuje sie kwas cytrynowy.

12. Sposób wedlug zastrz. 9, znamienny tym, 20 ze usuwanie zanieczyszczen prowadzi sie, dysper¬ gujac w oleju skutecznie dzialajaca»ilosc zasad¬ niczo stezonego kwasu lub bezwodnika kwasowe¬ go o wartosci pH oznaczonej w jednomolonowym roztworze wodnym w temperaturze 20°C wyno- 25 szacej 0,5, nastepnie dyspergujac w otrzymanej mieszaninie 0,2—5e/o wagowych wody, a na za¬ konczenie oddziela sie od oleju wodny szlam, za¬ wierajacy substancje sluzowate, przy czym mie¬ szanine oleju, wody i kwasu przed oddzieleniem 30 wodnego szlamu utrzymuje sie co najmniej w ciagu 5 minut w temperaturze ponizej 40°C.

13. Sposób wedlug zastrz. 12, znamienny tym, ze kwas lub bezwodnik kwasowy dodaje sie do 35 oleju o temperaturze co najmniej 60°C.

14. Sposób wedlug zastrz. 13, znamienny tym, ze kwas lub bezwodnik kwasowy dodaje sie do oleju o temperaturze 65—90°C.

15. Sposób wedlug zastrz. 14, znamienny tym, 40 ze stosuje sie wodny roztwór jadalnego kwasu, zawierajacego co najmniej 25*/o kwasu.

16. Sposób wedlug zastrz. 15, znamienny tym, ze do oleju dodaje sie 0,001—0,5*/o wagowych kwa¬ su cytrynowego w przeliczeniu na suchy kwas. 43

17. Sposób wedlug zastrz. 16, znamienny tym, ze przed oddzieleniem wodnego szlamu doprowa¬ dza sie temperature mieszaniny oleju, wody i kwasu do 20—35°C.105 753 Figi ilosc dodanej lecytyny w%105 753 U) ppm. E o. o. I 30 CO o o CO o N R -O .CO o 20 0% lecytyny 0-25% lecytyny 1-00% lecytyny 0-50% U lecytyny 10 0-1 0-2 0-3 % (10) ilosc dodanego kwasu cytrynowego (1:1) w % Bltk 1720/79 r. 90 egz. A4 Cena 45 zl PL PL PL PL