PL106077B1 - Sposob odsluzowywania olejow trojglicerydowych - Google Patents

Description

Przedmiotem wynalazku jest spdsób odsluzowywania o- lejów trójglicerydowych.

Oleje trójglicerydowe sa surowcami bardzo wartoscio¬ wymi. Skladaja sie one glównie z trójglicerydów kwasów tluszczowych lecz zawieraja równiez niewielkie ilosci sklad¬ ników ubocznych, na przyklad substancji barwiacych, cukrów, wosków, glicerydów, wolnych kwasów tluszczo¬ wych i fosfolipidów.

W zaleznosci od przewidywanego zastosowania oleju niektóre z tych skladników ubocznychpowinny byc usuniete mozliwie dokladnie.

Rafinacja oleju jest procesem kosztownym, skladajacym sie z wielu etapów. Z uwagi na ekonomiczna wage procesu rafinacji dokonanych zostalo wiele wysilków w celu jego ulepszenia i uproszczenia.

Szczególnie wazna grupe skladników ubocznych tworza fosfolipidy. Sposród nich mozna wyróznic dwie klasy zwiaz¬ ków, a mianowicie: klase fosfolipidów ulegajacych hydrata¬ cji i klase fosfolipidów hydratacji nie ulegajacych. Powyzsze skladniki oleju nazywane sa czesto zywicami. Usuwanie fosfolipidów nie ulegajacych hydratacji zawsze bylo i jest wielkimproblemem.

W obecnie stosowanych, typowych procesach odsluzo¬ wywania do surowego oleju dodaje sie na poczatku wode w celu uwodnienia fosfolipidów ulegajacych hydratacji, a nastepnie usuniecia ich na drodze na przyklad odwiro¬ wania.

Oddzielona mieszanine fosfolipidów nazywa sie zwykle 4,lecytyna" i znajduje dla niej wiele uzytecznych zastosowan. s« Do wstepnie odsluzowanego oleju, zawierajacego jednak jeszcze okolo 0,5% fosfolipidów nie ulegajacych hydratacji dodaje sie kwasu fosforowego, który sluzy do konserwacji fosfolipidów nie ulegajacych hydratacji do fosfolipidów" hydratacji ulegajacych, dzieki uwalnianiu ich od zwiaza¬ nych z nimi jonów wapnia i magnezu. Nastepnie do miesza¬ niny dodaje sie wodnego roztworu wodorotlenku metalu alkalicznego w celu wydzielenia fosfolipidów i zobojetnienia wolnych kwasów tluszczowych. Utworzony w powyzszy sposób sopstek oddziela sie od zobojetnionego oleju na drodze odwirowania, a olej zwykle poddaje bieleniu za pomoca ziem bielacych i odwaniania na drodze destylacji z para wodna.

Opisany proces posiada wiele mankamentów. Po pierw¬ sze w etapie zobojetniania do mieszaniny nalezy dodac dodatkowa ilosc luguw celu zobojetnienia dodanego uprzed¬ nio kwasu fosforowego. Po drugie, uwolnione z fosfolipidów nie ulegajacych hydratacji jony wapnia i magnezu tworza nierozpuszczalne fosforany. Wytracony osad fosforanów wapnia i magnezu tworzy gesty szlam, w którym zawarta jest równiez pewna ilosc oleju. Szlam taki'zanieczyszcza wnetrze wirówki stosowanej do oddzielania sopstoku od oleju.-Wymaga to przynajmniej jednorazowego oczyszcze¬ nia wirówki w ciagu dnia, co odbija sie na wielkosci produk¬ cji i czyni caly proces bardzo pracochlonnym. Oczywiscie, rosna równiez straty oleju, a to z uwagi n«ujego zawartosc w szlamie. Po trzecie, fosfolipidy, cukry, gliceryna oraz inne usuwane skladniki uboczne przechodza do sopstoku* co wywoluje trudnosci w prowadzeniu procesu rozszcze¬ piania. 106 077106 i 3 W procesie rozszczepiania do sopstoku dodaje sie kwa¬ su siarkowego, co powoduje rozdzielenie wolnych kwasów tluszczowych i fazy wodnej. Wydzielona faza wodna zawiera siarczan sodu utworzony w procesie rozszczepiania oraz polarne fosfolipidy, cukry,gliceryne i inne skladniki uboczne. 5 Zanieczyszczona faza wodna wypuszczana jest zwykle do scieków, co powoduje zanieczyszczanie wód powierzchnio¬ wych, lub — jesli powyzszy sposób jest prawnie zabronio¬ ny—wymaga kosztownych urzadzen do oczyszczania.

Dokonano wielu prób w celu usuniecia tych wszystkich 10 mankamentów, jednakze zaden z proponowanych procesów nie znalazl dotad zastosowania praktycznego w prowadzo¬ nym na skale przemyslowa procesie..

Sposród proponowanych sposobów mozna wymienic ¦iyj-odsligowywania oleju polegajacy na obróbce oleju 15 Jr0 uzyciu mocnych kwasów nieorganicznych, takich jak mns chlorowodorowy, azotowy itp, a nastepnie przemy- Suwoda^Jednakze m6cne kwasy nieorganiczne posiadaja wfifi^^SityFjna^oprabiane oleje i nie moga byc sto- fctPWWPtfa ubióbfaol^ów jadalnych. Ponadto, stosowane 20 zwykle urzadzenia, takie jak wirówki, ulegaja pod dziala¬ niem takich kwasów silnej korozji.

Proponowano wiec stosowanie do odsluzowywania olejów jadalnych kwasów organicznych, organicznych bezwod¬ ników kwasowych, kwasów wielozasadowych, roztworów 25 detergentów, roztworów soli itp. zarówno rozcienczonych jak i stezonych, lecz propozycje te byly albo w praktyce niewykonalne, albo odsluzowanie bylo niedostateczne.

Szczególne trudnosci sprawialo zwlaszcza usuwanie fosfo¬ lipidów nie ulegajacych hydratacji. " 30 Zgodnie z procesem opisanym w opisie patentowym RFN nr 1058184 oleje odsluzowywuje sie przy-uzyciu wody. Odsluzowywanie odbywa sie przy wspóludziale bezwodnika kwasowego dodanego do oleju, do wody lub do mieszaniny oleju i wody. Mieszanine oleju, bezwodnika 35 i wody utrzymuje sie w zetknieciu w temperaturze 40— 100°C, korzystnie 60—100°C jak to przedstawiono w ko¬ lumnie 3 wiersz 6—16. Jak wynika z przykladu II w takim procesie nie uzyskuje sie zadowalajacych wyników.

Stwierdzono, ze uzyskuje sie ulepszone wyniki jezeli 40 czynnik odsluzowywujacy, to jest kwas lub bezwodnik jest najpierw zmieszany z olejem a dopiero potem dodaje sie wode. Ponadto jest absolutnie niezbedne utrzymywanie mieszaniny oleju, czynnika odsluzowujacego i wody w tem¬ peraturze ponizej 40°C w przeciwienstwie do procesu 45 opisanego w opisie patentowym RfN nr 1 058 184.

Krytyka tego sposobu przedstawiona jest w przykladach porównawczych oraz w przykladach XXXV—XXXVII * i w tablicy 16 i 18.

Zgodnie z wynalazkiem, sposób odsluzowywania olejów 50 trójglicerydowych cieklych w temperaturze 40°C przez dzialanie kwasem lub bezwodnikiem kwasowym i woda, pozostawienie oleju, kwasu lub bezwodnika kwasowego i wody przez okres conajmniej 5 minut i oddzieleniewodne¬ go szlamu zawierajacego zywice, polega na tym, ze w oleju 55 dysperguje Bie kwas w jednomolowym wodnym roztwo¬ rze lub bezwodnik tego kwasu, a nastepnie w otrzymanej mieszaninie dysperguje sie 0,2—5% wagowych wody po czym mieszanine oleju, kwasu lub bezwodnika kwasowego i wody utrzymuje sie w temperaturze ponizej 40°C i oddziela so wodny szlam.

Stezony kwas lub bezwodnik kwasowy powoduja kon¬ wersje fosfolipidów nie ulegajacych hydratacji do formy ulegajacej hydratacji. Po dodaniu wody w temperaturze ponizej 40 °C wody, fosfolipidy przechodza w faze pólkrys- 65 4 taliczna, która zawiera równiez kwas lub bezwodnik kwa¬ sowy i dodana uprzednio wode oraz wiekszasc sposród zwia¬ zków cukropodobnych, glicerol, woski, jak równiez jony wapnia i magnezu zwiazane uprzednio z fosfolipidami nie ulegajacymi hydratacji. Po oddzieleniu, korzystnie na drodze- odwirowania, fosfolipidy wraz z innymi, zawartymi w od¬ dzielonej fazie skladnikami tworza wodny szlam, który jednak przylepia sie do czesci metalicznej separatora np. do bebna wirówki, dzieki czemu proces rozdzielania prze¬ biega latwo, nie wymaga zbyt czestego czyszczenia aparatu i stanowi jaskrawe przeciwienstwo procesu konwencjonal¬ nego.

Dalsze korzysci sposobu wedlug wynalazku polegaja na tym, ze uzyty kwas lub bezwodnik kwasowy oddzielany jest od oleju wraz z fosfolipidami. Unika sie wiec stosowania dodatkowych ilosci lugu do zobojetnienia oleju. Ponadto z uwagi na to, ze sopstok uzyskany po etapie zobojetnienia zawiera znacznie mniejsza ilosc fosfolipidów, scieki z pro¬ cesu rozszczepiania sopstoku zawieraja duzo mniej substan¬ cji organicznych niz w przypadku typowego procesu rafi¬ nacji, co zmniejsza znacznie problemy zanieczyszczenia srodowiska.

W trakcie badan stwierdzono Ciekawe zjawisko wyste¬ pujace podczas obróbki surowych olejów zawierajacych, równiez ulegajace hydratacji fosfolipidy.

Zauwazono, ze mozliwe jest stosowanie duzo mniejszych, ilosci kwasu lub bezwodnika kwasowego niz podczas ob¬ róbki olejów wstepnie odsluzowanych. Zjawisko to zdaje sie wskazywac, ze w tym przypadku nie jest niezbedna kon¬ wersja wszystkich fosfolipidów nie ulegajacych hydratacji.

Uzyskane dobre rozdzielenie mozna przypisac^ rodzajowi aglomeracji komórek, których powierzchnie zostaly zmodyfikowane w wyniku dzialania kwasu. Jednakze jest rzecza zrozumiala, ze takie teoretyczne wyjasnienia nie powinny ograniczac w zaden sposób niniejszego wy¬ nalazku. '' ' Oczywista, ze dokladne usuwanie fosfolipidów, wosków* jak równiez przypominajacych cukier zwiazków oraz mag¬ nezu, wapnia i innych skladników ubocznych — mozliwe dzieki zastosowaniu sposobu wedlug wynalazku — pro¬ wadzi do znacznego uproszczenia dalszych etapów rafinacji* takich jak odkwaszanie, bielenie i odwanianie, a nawet calkowitego pominiecia jednego lub kilku etapów rafinacji- Sposobem wedlug wynalazku mozna oczyszczac wszystkie oleje trójglicerydowe, takie jak olej sojowy, rzepakowy, • sezamowy, slonecznikowy, z otrab ryzowych, kokosowy* z nasion bawelny, z nasion winogron, z orzeszków ziem¬ nych, z siemienia lnianego, kukurydziany, palmowy* z ziaren palmowych, szafranowy, tluszcz masloszowy lub tluszcz salowy. Do tego celu mozna stosowac w zasadzie wszystkie kwasy organiczne i nieorganiczne, które w jedno¬ molowym roztworze wodnym, w temperaturze 20°C* posiadaja pH równe co najmniej 0,5, a wiec takie jak kwas fosforowy, octowy, cytrynowy, winowy, bursztynowy itp* lub ich mieszaniny.

Nalezy korzystnie unikac stosowania kwasów zracych* powodujacych korozje i/lub toksycznych.

Najbardziej preferowane jest stosowanie kwasów ja¬ dalnych, takich jak kwas octowy, cytrynowy, winowy* mlekowy itp, gdyz w takim przypadku kwasny szlam moze byc stosowany jako karma dla zwierzat, a oddzielona od rafinowanego oleju lecytyna moze byc wykorzystana na przyklad do wytwarzania stosowanych w przemysle spo¬ zywczym emulgatorów. Najbardziej preferowanym kwasem, jest kwas cytrynowy.106 077 Dosc zaskakujace, ze ilosc dodawanego kwasu lub bez¬ wodnika kwasowego slabo zalezy od zawartosci fosfolipidów w oleju. I tak, w przypadkuodsluzowywaniawstepnie odslu- zowanego oleju sojowego zawierajacego okolo 0,5% wa¬ gowych fosfolipidów doskonaly skutek wywiera dodanie 0,3% wagowych 50% roztworu kwasu cytrynowego.

Natomiasttaka sama lub duzo mniejsza ilosc kwasu wywiera równie dobry skutek w przypadku odsluzowywania suro¬ wego oleju sojowego zawierajacego okolo 2,5% wagowych fosfolipidów.

Korzystnie jest dodawac kwas stezony. W przypadku kwasu cytrynowego stosuje sie roztwór nasycony lub bliski nasycenia, zawierajacy okolo 50% wagowych kwasu cy¬ trynowego. Oczywiscie, mozna równiez stosowac z dobrym wynikiem roztwór 10—50% wagowych kwasu, a korzystnie roztwór 30—50% wagowych.

Kwas korzystnie jest dodawac do oleju utrzymywanego w temperaturze powyzej 60 °C. Mozna stosowac tempera¬ tury do 100 °C i wyzsze, lecz korzystny zakres temperatur wynosi 70—80°C. Stosowanie temperatur wyzszych od podanego zakresu nie daje zadnych korzysci. Mozna równiez stosowac temperatury w granicach 20—60°C, jednakze, pomimo dluzszego czasu niezbednego przy tej temperaturze do wymieszania kwasu z olejem, zwykle nie uzyskuje sie lepszegoodsluzowania.

Po dodaniu kwasu i dokladnym wymieszaniu go z olejem potrzebny jest jeszcze pewien czas na przereagowanie kwasu z fosfolipidami. Zwykle wystarcza czas zetkniecia zawierajacy sie w granicach 1—20 minut, chociaz mozna Tówniez stosowac czasy zetkniecia dluzsze i krótsze. Zwykle wystarcza czas niezbedny do wymieszania oleju z kwasem lubbezwodnikiemkwasowym. * W przypadku, gdy kwas dodaje sie do oleju w wysokiej temperaturze, korzystne jest pózniejsze schlodzenie mie¬ szaniny do temperatury ponizej 40 °C, korzystnie do tem¬ peratury 25—35 GC. Uzyskuje sie to zwykle przepuszczajac mieszanine przez wymiennik ciepla. Nizsze temperatury, ciekly.

Korzystnie po schlodzeniu oleju i kwasu do temperatury ponizej 40 °C do mieszaniny dodaje sie niewielka ilosc wody, korzystnie destylowanej lub zdemineralizowanej. Obecnosc elektrolitów, srodków powierzchniowo czynnych i bialek nie wplywa na odsluzowanie, zwiazki takie oddzielane sa z wodnym szlamem. Wode mozna równiez dodawac do oleju nie schlodzonego.

Korzystnie jest stosowac taka ilosc wody, która dokladnie wystarcza do zhydratowania wszystkich obecnych w oleju fosfolipidów. Niewielki nadmiar wody nie jest szkodliwy, lecz nalezy uwazac, by nie dodac wody zbyt wiele, gdyz moze sie utworzyc trzecia warstwa, utrudniajaca odpowied¬ nie odwirowanie kwasnego szlamu.

Mozna natomiast stosowac bardzo niewielkie ilosci wody, lecz to z kolei wywoluje trudnosc w homogenicznym roz¬ prowadzeniu wody w oleju. Ilosc dodawanej wody zawiera sie zwykle w granicach 0,2—5% wagowych, korzystnie w granicach 0,5—3% wagowych, a najkorzystniej w gra¬ nicach 1—2% wag (liczac w stosunku do oleju).

Po. dodaniu wody i dokladnym wymieszaniu jej w oleju, wode wprowadza sie w kontakt z olejem poddajac cala mieszanine lekkiemu wytrzasaniu, które trwa od 5 mi ut do kilku godzin.

Dla olejów wstepnie odsluzowanych trzeba stosowac dluzsze czasy wytrzasania, korzystnie od 0,5—2 godzin, najkorzystniej od 1 do 2 godzin. Zaskakujace, ze dla olejów surowych wystarcza czas zetkniecia w granicach 5—20 minut, nawet w przypadku, gdy uzyto niewielkiej ilosci kwasu. Dluzsze czasy zetkniecia zwykle nie daja lepszych wyników, lecz nie sa szkodliwe. Takwiec* mozliwe sa nawet czasy zetkniecia rzedu kilku dni.

Dla uzyskania dobrego odsluzowania istotne jest, by w czasie kontaktowania mieszaniny oleju, wody i kwasu utrzymywac temperature ponizej 40°C, korzystnie w gra- nicach 25—35°C. Na koniec, wodny szlam zawierajacy fosfolipidy oddziela sie od oleju, korzystnie na drodze odwirowania. Rozdzielanie prowadzi sie przewaznie w tem¬ peraturze ponize) 40°C, korzystnie w temperaturze 25— —35 °C. _ W temperaturze powyzej 40°C, a zwlaszcza powyzej 50 °C fosfolipidy przechodza w faze mezomorficzna o struk¬ turze plytkowej, trudniejsza do wydzielenia z oleju. Jednak¬ ze, oddzielanie mozna ulatwic podgrzewajac mieszanine do temperatury 60—90°C i natychmiast ja odwirowujac.

Ogrzewanie trzeba prowadzic dostatecznie szybko, by uniknac konwersji fosfolipidów do fazy o wyzszej tempera¬ turze topnienia. Korzystnie jest prowadzic ogrzewanie w czasie nie dluzszym niz 5 minut, najkorzystniej nie dluzej niz 1 minute. Ogrzewanie takie mozna tatwo prze¬ prowadzic w zwyklym wymienniku ciepla.

Oddzielone fosfolipidy zawieraja równiez wiekszosc zwiazków cukropodobnycli, glicerol, jony magnezu i wapnia oraz inne skladniki uboczne wystepujace pierwotnie w oleju, a takze dodany kwas i bezwodnik kwasowy. Zawarty w szla¬ mie kwas dziala jak. srodek konserwujacy, zapobiegajacy rozkladaniu szlamu orzez czynniki biologiczne. W przy¬ padku kwasu jadalnego, takiego jak kwas cytrynowy, stosowanego w pierwszym etapie procesu, kwasowy szlam, mozna dodawac do karmy dla zwierzat, co zwieksza jej wartosci odzywcze.

W dalszej czesci procesu olej mozna oczyszczac znanymi w rafinacji olejów sposobami, takimi jak odkwaszanie, bielenie i odwanianie. W trakcie tej obróbki usuwa sie 40 resztki zwiazków fosforowych, które nie zostaly usuniete w procesie odsluzowywania. Z uwagi na bardzo mala zawartosc fosfolipidów i innych skladników ubocznych w oleju odsluzowanym sposobem wedlug wynalazku, w dalszych etapach rafinacji wystepuja korzystne uspraw- 45 nienia, polegajace na uzywaniu mniejszej ilosci lugu w pro¬ cesie odkwaszania, uzyskiwaniu czystszego sopstoku z lepiej oczyszczonego oleju, uzyskiwaniu mniejszej ilosci czystszych scieków z procesu rozszczepiania sopstoku, uzywaniu mniejszej ilosci ziem bielacych w procesiebielenia, 50 oraz nie stosowaniu srodków odbarwiajacych olej w procesie odwaniania itp. Ponadto, odsluzowane oleje mozna przechowywac przez dluzszy czas bez obaw o wystapie¬ nie zjawiska degradacji lub utworzenia sie w zbiorniku osadu. Po odsluzowaniu olej mozna przemyc woda, jednak zwykle nie jest to potrzebne.

Proces wedlug wynalazku mozna prowadzic metoda periodyczna, lecz korzystniej jest prowadzic go w sposób ciagly.

Na zalaczonym rysunku przedstawiony jest schemat 60 urzadzenia do korzystnego prowadzenia sposobu wedlug wynalazku. Olej ze zbiornika 1 podgrzewa sie w wymien¬ niku ciepla 2 do temperatury 70 °C. Ze zbiornika 3 roztwór kwasu cytrynowego w stosunku 1:1 wprowadza sie przy pomocy pompy dozujacej 4 do rurociagu podgrzanego 65 oleju. Olej i kwas cytrynowy miesza sie ze soba dokladnie106 077 8 w mieszalniku 5, którym moze byc np. mieszalnik odsrod¬ kowy. Z mieszalnika, mieszanine oleju i kwasu cytryno¬ wego wprowadza sie do pojemnika 6, w którym mieszana mieszaninapozostajew ciaguokolo 10 minut. Wprowadzona 2 pojemnika 6 mieszanine schladza sie w wymienniku ciepla 7 do temperatury 20—25 °C i dodaje wody przy pomocy pompy dozujacej 8. Wode miesza sie dokladnie z miesza¬ nina oleju i kwasu cytrynowego w mieszalniku 9, skad uzyskana mieszanine wprowadza sie do zbiornika 10, w którym pozostaje, lekko zmieszana, w ciagu okolo 1 godziny. Na koniec mieszanine rozdziela sie w wirówce 11 na frakcje odsluzowanego oleju i kwasnego szlamu.

Przyklad porównawczy.

Sposób zgodny z opisem patentowym RFN nr 1 058 184.

Olej sojowy z zawartoscia 320 czesci na milion fosforu zmieszano z 0,15% bezwodnikiem octowym. Po 15 minu¬ towym mieszaniu dodano 1,5% wody i po dalszym 15 mi¬ nutowym mieszaniu odwirowano. Caly proces prowadzono w temperaturze 70°C. Uzyskany olej zawieral 46 czesci na milion fosforu.

Sposób zgodny ze sposobem wedlug wynalazku. Proces wedlug opisu patentowego RFN powtórzono oprócz tego, ze po dodaniu bezwodnika octowego mieszanine ochlodzo¬ no do temperatury 20°C i po dodaniu wody mieszanine mieszano przez 1 godzine w temperaturze 20°C, a nastepnie odwirowano w temperaturze 20°C. Uzyskany olej zawieral tylko 2,5 czesci na milion fosforu.

Wynik ten udowadnia wyzszosc sposobu wedlug wyna¬ lazku nad procesem znanym.

P r z y k l a d y t — III. Do utrzymywanego w tem¬ peraturze 70 °C oleju sojowego, odsluzowanego wstepnie na drodze przemycia woda w temperaturze 70 °C, dodaje sie 0,3% wagowych 50% roztworu kwasu cytrynowego.

Po uplywie okolo 20 minut olej schladza sie do temperatury -^256C, miesza z woda i pozostawia w ciagu 1 godziny w zbiorniku magazynowanym, a nastepnie odwirowuje.

W przykladzieI olej przemywa sie dodatkowo woda i jesz¬ cze raz odwirowuje. W przykladach II i III etap przemywa¬ nia pomija sie. Odsluzowany olej ogrzewa sie do temperatury okolo 85 °C, zobojetnia 1—2 n roztworem lugu, przemywa i suszy. Szczególy dotyczace kazdego przykladu oraz uzyska¬ ne wyniki przedstawione sa w tabeli 1. 19 40 octowego lub propionowego — wyniki uzyskuje sie w zasa¬ dzie takie same.

Przyklady IV—VI. W tych przykladach proce- prowadzi sie w skali technicznej w ciagu calego tygodnia, stosujac rózne ilosci kwasu cytrynowego oraz rózne czasy zetkniecia oleju 7. kwasem cytrynowym i oleju z woda.

Kwas cytrynowy dodaje sie do wstepnie odsluzowanego oleju sojowego utrzymywanego w temperaturze 70°C.

Po uplywie podanego w tabeli 2 czasu zetkniecia z kwasem olej schladza sie do temperatury 20—25 °C i miesza z woda* Po uplywie podanego w tabeli 2 czasu zetkniecia z woda olej odwirowuje sie, nastepnie zobojetnia w temperaturze 85 °C 2 n lub 4n roztworem lugu (20% nadmiar), przemywa i suszy. Dane dotyczace kazdego przykladu oraz uzyskane wyniki przedstawione sa w tabeli 2. W ciagu trwajacych tydzien prób uzywane wirówki nie wymagaly oczyszczenia.

Tabela 2 Wyniki trzech dlugich, trwajacych 1 tydzien procesów odsluzowania Przyklad roztwór kwasucytrynowego (1:1) — % wag. oleju woda — % wag. oleju czas zetkniecia kwasu cytrynowe¬ go i oleju min. czas zetkniecia wody i oleju min. zawartosc fosforu w oleju wyjs¬ ciowym ^ ppm zawartosc fosforu w oleju odslu- zowanym ppm zawartosc fosforu w oleju zobo¬ jetnionym ppm zawartosc fosforu w oleju zobo¬ jetnionym i przemytym ppm IV 0,3 1,0 60 124 22 3 0 V 0,15 0,5 99 54 12 16 VI \ 0,3 1,0 1 J 1 60 [ 99 1 51 9 3 1 Sopstok z etapu zobojetniania oraz wode myjaca z nas¬ tepujacego po nim etapu przemywania z przykladu VI mie¬ sza sie ze soba i rozdziela kwasem siarkowym. Uzyskana, Tabela 1 Przyklad nr I II 1 IIJ Ilosc wody (% wag. oleju) 2 2 1 Ilosc wody zuzytej do przemywania po odsluzowaniu (% wag. oleju) Zawartosc fosforu (ppm) 1 olej wyjsciowy 125 128 118 olej odsluzowany 31 28 29 olej odsluzowany i przemyty 22 olej zobojetniony 4 4 4 olej 1 zobojetniony i przemyty \ 3 2 N 1 [ Jak mozna zauwazyc, dodatkowy etap przemywania zastosowany w przykladzie I nie daje zadnej poprawy wy¬ ników.

Zawartosc fosforu w oleju wyjsciowym jest w kazdym z przykladów nieco inna i bedzie tak we wszystkich przy¬ kladach, zwlaszcza w przypadku, gdy obróbce poddaje sie ekstrahowany olej sojowy. Jak wiadomo, zawartosc fosforu w oleju zmienia sie w zaleznosci od jego pochodzenia, jakosci, a nawet czasu magazynowania.

Powtarzajac powyzsze przyklady z uzyciem kwasu oc¬ towego, winowego, mlekowego, fosforowego, bezwodnika w ten sposób kwasna wode analizuje sie i porównuje z kwas¬ na woda pochodzaca ze zwyklego procesu odwirowania- -rafinacji. Uzyskane wyniki przedstawione sa w tabeli 3~ Zamieszczone w tej tabeli dane wskazuja, ze zawartosc COD (zapotrzebowanie na zwiazany chemicznie tlen) oraz^ zawartosc glicerolu w sopstoku z oleju sojowego odsluzo¬ wanego zgodnie ze sposobem wedlug wynalazku jest nizsza, niz w kwasnej wodzie pochodzacej ze zwyklego procesu rafinacji. Ponadto, ilosc scieków jest mniejsza o przeszlo 50% w przypadku, gdy lecytyne z pierwszego etapu trzyma sie osobno.106Q77 T abela 3 1 Sklad kwasnej wody 1 • Ilosc kwasnej wody * (% wag. oleju) Zawartosc TFM w eterze naftowym (ppm) Zawartosc COD (ppm) Zawartosc glicerolu (ppm) Zawartosc fosforu (PPm) L Zawartosc azotu (ppm) 1 s°3-4 z przykladu VI 17 450 5000 .570 150 23 144 | kwasna woda ze zwyklego pro¬ cesu odwirowa¬ nia 60* powyzej 15 000 330 ** *• •• Tabela 5 ?Zawartosc TFM w eterze wynosila 1050; wynik wskazuje na to, iz znaczna czesc substancji tluszczowej byla utleniona i stad nierozpuszczalna w eterze naftowym.

** Brak pomiarów.

Przyklady VII —XII. W tych przykladach bada sie wplyw temperatury po schlodzeniu i ilosci wody dodanej w etapie odsluzowywania na odsluzowanie.

We wszystkich, przykladach, do utrzymywanego w tem¬ peraturze 70°C, wstepnie odsluzowanego oleju sojowego dodaje sie 03% wagowych roztworu kwasu cytrynowego w stosunku 1:1. Po uplywie 10 minut olej schladza sie do podanej w tabeli temperatury i dodaje okreslona ilosc wody. Po uplywie 1 godziny olej odwirowuje sie. Uzyskane wyniki zebrane sa w tabeli 4.

Tabela 4 Przy¬ klad nr VII.

VIII IX X XI XII Tempera¬ tura po schlodze¬ niu (°C) Ilosc dodanej wody (% wag.) 1 0,5 1 0,5 1 0,5 Zawartosc fosforu w oleju wyjsciowym (ppm) 103 102 101 102 96 106 Zawartosc fosforu w oleju odsluzowa- nym (ppm) 49 58 36 54 40 45 | Najlepszy wynik uzyskany zostal w przykladzie IX* w którym 1% wag. wody dodaje sie do oleju o temperaturze °C.

Przyklady XIII — XX.- Do surowego, ekstraho¬ wanego oleju sojowego (uzyskanego na drodze ekstraho¬ wania soi heksanem) zawierajacego 537 ppm fosforu dodaje sie w temperaturze 70°C 0,3 % wagowych roztworu kwasu cytrynowego w stosunku 1:1. Po uplywie 15 minut olej schladza sie w ciagu 30 mirut do temperatury 20°C i pozos¬ tawia do odstania w ciagu 45 minut lub 2 godzin i 45 minut.

Nastepnie do oleju dodaje sie 1,5 lub 2,5% wody i po uply¬ wie 15 minut lub 1 godziny olej odwirowuje sie. W uzyska¬ nym oleju oznacza sie zawartosc fosforu. Wyniki podane sa w tabeli 5. 40 45 50 51 J Przyklad 1 nr XIII XIV XV XVI XVII XVIII XIX 1 XX 1 Czas odstawa- nia po schlodze¬ niu (godz) 3/4 2 3/4 3/4 2 3/4 3/4 2 3/4 3/4 2 3/4 Ilosc dodanej wody (% wag. oleju) 1 1/2 1 1/2 2 1/2 2 1/2 1 1/2 1 1/2 2 1/2 2 1/2 Czas zetkniecia wody z olejem (godz) 1/4 1/4 1/4 1/4 1 1 1 1 Zawartosc 1 fosforu 1 w odsluzo- 1 wanym oleju 1 (ppm) 23 19 18 11 12 13 J Jak wynika z powyzszych danych, czas odstawania po schlodzeniu nie ma zadnego wplywu na odsluzowanie.

Najlepsze wyniki uzyskuje sie w przypadku, gdy czas zetkniecia wody z olejem wynosi okolo 1 godziny. Równiez ilosc dodanej wody nie ma zadnego wplywu na wynik.

Zawartosc fosforu w odsluzowanym oleju jest znacznie nizsza we wszystkich przykladach prowadzonych sposobem wedlug wynalazku. Uzyskana lecytyna zawiera okolo 5% kwasu cytrynowego.

Przyklady XXI — XXVIII. W celu znalezienia mozliwosci stosowania mniejszych ilosci kwasu cytrynowego przeprowadza sie doswiadczenia, w których uzywa sie bardzo malych ilosci kwasu cytrynowego. Badania prowadzi sie na instalacji pilotujacej o mocy przerobowej 50 kg oleju/godz. Do ekstrahowanego oleju sojowego o tempera¬ turze 70 °C dodaje sie rózne ilosci roztworu kwasu cytryno¬ wego w stosunku 1:1, po czym, po uplywie 15 minut olej schladza sie w ciagli okolo 30 minut do temperatury 23 °C, Po 2 godzinach do oleju dodaje sie wody. Czas zetkniecia wody z olejem zawiera sie w granicach 15—75 minut. Po odwirowaniu olej przemywa sie woda. Uzyskane wyniki podane sa w tabeli6. ^ Tabela 6 ' Przyklad nr XXI XXII XXIII XXIV xxv XXVI XXVII XXVIII Ilosc do¬ danego roztworu kwasu cytryno¬ wego (% wag) 0,003 0,05 0,10 0,15 0,03 0,05 0,10 0,15 Ilosc doda¬ nej wody 1,5 1,5 1,5 1,5 Zawartosc fosforu (ppm) 1 olej wyjs¬ ciowy 926 882 877 672 716 763 700 703 otej po odsluzo- waniu 148 89 54 9 18 18 17 37* olej po f przemy- [ ciu woda [ 122 | 76 41 [ 7 6 2 | * Wirówka byla chwilowo niewlasciwie wyregulowana* W przypadku, gdy stosuje sie 5% wag. dodatek wody do odsluzowania, ilosc usunietych fosfolipidów silnie zalezy od ilosci dodanego kwasu cytrynowego; natomiast w przy¬ padku 1,5% wag. dodatku wody nawet tak niewielka ilosc roztworu (w stosunku 1:1) kwasu cytrynowego jak 0,03% M wag. daje doskonale odsluzowanie.106 077 11 12 Przyklady XXIX — XXXIV. W celu dalszego zbadania wplywu czasu zetkniecia wody z olejem w procesie odsluzowywania ekstrahowanego oleju sojowego przy uzyciu niewielkich ilosci roztworu kwasu cytrynowego, przeprowadza sie nastepujace doswiadczenia: do ekstraho¬ wanego oleju sojowego zawierajacego 700 ppm fosforu dodaje sie w temperaturze 70 °C rózne ilosci roztworu (w stosunku 1:1) kwasu cytrynowego. Nastepnie, po uply¬ wie 15 minut olej schladza sie w ciagu okolo 30 minut do temperatury 23 °C. Natychmiast po schlodzeniu dodaje sie 1,5% wagowych wody i po uplywie podanego w tabeli 7 czasuzetknieciawodyz olejem olej odwirowujesie. Uzyskane wyniki podane sa w tabeli 7.

Tabela 7 J—""~~'^™"™—~ Przyklad nr XXIX XXX XXXI XXXII XXXIII [xxxiv Ilosc roztworu (w sto¬ sunku 1:1)kwa¬ su cytry¬ nowego (% wag.) 0,003 0,003 0,003 0,01 0,01 o,or Czas zetknie¬ cia wody z olejem (godz) 2 1 1/4 1/2 2 1 1/4 1/2 Wyniki analiz 1 P 42 46 41 12 21 31 Ca (ppm) 18 16 — 3,9 6,8 — Mg (ppm) 11 9 — 2,1 3,8 — 1 Jak widac, w przypadku dodawania 0,003% wagowych roztworu kwasu cytrynowego czas zetkniecia wody z olejem nie ma zadnego wplywu na usuwanie fosfolipidów; nato¬ miast w przypadku dodawania 0,01% wagowych roztworu kwasu cytrynowego — najlepsze wyniki uzyskuje sie przy czasie zetkniecia równym 2 godziny. W odsluzowanym oleju oznaczono równiez zawartosci wapnia i magnezu.

Jak widac, jony wapniowe i magnezowe usuwane sa wraz z fosfolipidami.

Przyklad porównawczy. Do 50 g oleju sojowego dodaje sie w temperaturze 20 lub 70°C 2% wody lub 2% roztworu 40 kwasu cytrynowego o stezeniu 5% i mieszanine miesza przy pomocy wibratora w ciagu 5 minut. Nastepnie olej odwirowuje sie w tej samej temperaturze w ciagu 15 minut z predkoscia 3000 obr/min. Odwirowany olej przesacza sie przez bibule filtracyjna. Uzyskane wyniki odsluzowy¬ wania przedstawione sa w tabeli 8.

Z tabeli 8 jasno wynika, ze w przypadku, gdy sama wode lub rozcienczony kwas cytrynowy stosuje sie w jednym etapie, skutecznosc odsluzowania jest bardzo rózna i zalezy silnie od jakosci uzytego oleju.

Przyklady XXXV — XXXVII. Oleje stosowane w przykladzie porównawczym poddaje sie równiez obróbce sposobem wedlug wynalazku. Do oleju utrzymywanego w temperaturze 80 lub 90 °C dodaje sie 0,1% wagowych roztworu kwasu cytrynowego o stezeniu odpowiednio: 50% wagowych i 25% wagowych i calosc wytrzasa przy pomocy wibratora w ciagu 5 minut. Nastepnie mieszanine schladza sie do temperatury 20°C i — po dodaniu 1>0% wagowych wody — ponownie wytrzasa w ciagu 5 minut, po czym pozostawia do odstania w ciagu 15 minut, od czasu do czasu mieszajac. Olej odwirowuje sie w ciagu minut z predkoscia 3000 obr/min, po czym przesacza przez bibule filtracyjna. Uzyskane wyniki przedstawione sa w tabeli 9.

Z tabeli 9 jasno wynika, ze sposobem wedlug wynalazku uzyskuje sie niska zawartosc fosforu wychodzac ze wszyst¬ kich olejów wyjsciowych.

Przyklad XXXVIII. Do 700 g utrzymywanego w temperaturze 20°C oleju z winogron dodaje sie 0,3% wagowych roztworu (w stosunku 1:1) kwasu cytrynowego i calosc mieszaw ciagu 15 minut mieszadlem mechanicznym z predkoscia 600 obr/min. Nastepnie do oleju dodaje sie % wagowych wody i mieszanie kontynuuje w ciagu dal¬ szych 15 minut. Uzyskany olej odwirowuje sie i suszy.

Wyniki przedstawione sa w tabeli 10.

Tabela 10 olej wyjsciowy olej odsluzowany P (ppm) 24 8 woski (ppm) 8170 175 1 Nr próby a b c d Sposób odsluzowywania olej wyjsciowy 2% wody, 20°C 2% wody, 70°C 2% kwasu cytrynowego (5%), °C 2% kwasu cytrynowego (5%), 70 °C T abela 8 Zawartosc fosforu 1 I 968 163 203 165 198 II 882 156 173 136 138 III 646 131 141 115 135 IV 645 53 65 62 14 V 910 119 133 133 47 VI 999 144 140 163 45 VII | 758 1 cT5 113 80 100 | Przyklad nr XXXV XXXVI | XXXVII Temp. do¬ dawania kwa¬ su cytryno¬ wego (°C) 80 80 90 Stezenie roztworu kwasu cytryno¬ wego (% wag.) 50 T abela 9 Zawartosc fosforu (ppm) w oleju odsluzowanym • 1 I 31 54 58 II 24 31 III 41 69 50 IV 9 6 V v 10 VI 34 VII 37 ' wskazuje na brak oznaczen.106 077 13 Powyzsze wyniki wskazuja, ze w wyniku odsluzowywa- nia sposobem wedlug wynalazku bogatych w woski olejów usuwa sie z nich równiez znaczna ilosc wosków. Prowadzi to do znacznych oszczednosci w koncowym etapie zwyklego usuwania wosków.

Przyklady XXXIX — XLI. Do 700 g ogrzanego do temperatury 70 °C oleju slonecznikowego dodaje sie 0,3% wagowych roztworu (w stosunku 1:1) kwasu cy¬ trynowego i calosc miesza mieszadlem mechanicznyni z predkoscia 600 obr/min. Nastepnie olej schladza sie do temperatury 20 °C, dodaje 5% wagowych wody i mieszanie kontynuuje w ciagu 1 godziny. Po odwirowaniu olej zobo¬ jetnia sie i bieli przy pomocy 1 % aktywnej gliny (Tonsil).

Na koniec olej schladza sie do temperatury 15 °C, wolno miesza w tej temperaturze w ciagu 4 godzin, dodaje 1% pomocniczego materialu filtracyjnego i przesacza — od¬ dzielajac w ten sposób wosk. Uzyskane wyniki podane sa w tabeli 11.

Przyklad nr 1 V XXXIX XL XLI Tabela 11 Wyniki analiz 1 olej wyjsciowy P (ppm) 120 128 84 wosk (ppm) 320 490 80 olej odsluzowany , P (ppm) 19 11 27 wosk (ppm) 38 110 60 olej zobojet¬ niony bielony i pozbawiony wosku » i P (ppm) — 8 2 próba* schla¬ dzania klarow¬ ny klarow¬ ny klarow¬ ny | * 3 godziny w temperaturze 0°C.

Przyklady te równiez wskazuja, ze sposobem odsluzowy- wania wedlug wynalazku równiez usuwa sie wieksza czesc wosków z zawierajacych je olejów.

Przyklady XLII— XLIII. Do tzw. pozostalosci zbiornikowych oleju slonecznikowego utrzymywanych w temperaturze 20—25 °C dodaje sie 0,3% wagowych 50% roztworu kwasu cytrynowego i mieszanine wytrzasa w ciagu 30 minut. Nastepnie do mieszaniny dodaje sie 5% roztworu wodnego zawierajacego 0,4% laurylosulfonianu sodowego i 2% siarczanu magnezowego, calosc wytrzasa w ciagu 1 godziny, po czym pozostawia do odstania w ciagu 12 godzin. Nastepnie oddziela sie warstwe wodna.

Uzyskane wyniki podane sa w tabeli 12.

Tabela 12 Przyklad nr XLII XLIII Wyniki analiz olej wyjsciowy P (ppm) 143 894 wosk (ppm) 700 36400 olej odsluzowany P (ppm) slady 14 wosk (ppm) 73 730 J Przyklady XLIV— LI. 500 g oleju sloneczniko¬ wego o temperaturze 70°C lub 20°C mies2a sie z 0,15% wagowych 50% roztworu kwasu cytrynowego i uzyskana 40 45 50 55 14 mieszanine miesza w ciagu 15 minut, a nastepnie — w przy¬ padku gdy temperatura wyjsciowa wynosila 70 °C — schla¬ dza do temperatury 30 °C. Po dodaniu 5% wagowych wody mieszanie kontynuuje sie w ciagu 1 godziny, po czym oiej odwirowuje. Uzyskane wyniki podane sa w ta¬ beli 13.

TaSela 13 Przyklad nr | XLIV 1 XLV | XLVI | XLVII | XLVIII | XLIX 1 L 1 LI Zakres tempera¬ tur °C 70—30 70—30 —20 —20 70—30 70—30 —20 —20 Ilosc dodanego roztworu (1:1) kwasu cytrynowego (% wag) 0,30 0,15 0,30 0,15 0,30 0,15 0,30 0,15 Zawartosc fosforu olej surowy 97 97 97 97 150 150 150 150 olej odsluzo¬ wany 58 55 . 17 8 26 31 | Przyklady LII— LV. Powtarza sieprzyklady XLIV — LI uzywajac zamiast oleju slonecznikowego oleju rzepa¬ kowego o zawartosci fosforu równej 131 ppm. Uzyskane wyniki podane sa w tabeli 14.

Przyklad nr.

LII 1 LIII LIV LV Zakres tempe¬ ratur TC) 70—30 70—30 —30 —30 Tabela 14 Ilosc dodanego roztworu kwasu cytrynowego (1:1) (% wag.) 0,3 0,15 0,3 0,15 Zawartosc fosfo¬ ru* w oleju odsluzowanym (ppm) 23 46 36 58 * Wartosc srednia z dwóch doswiadczen.

Przyklady LVI— LIX. Powtarza sie przyklady XLIV — LI uzywajac zamiast oleju slonecznikowego oleju lnianego o zawartosci fosforu równej 160 ppm. Uzyskane wyniki podane sa w tabeli 15.

Tabela 15 Przyklad nr LVI LVII LVIII LIX Zakres tempe¬ ratur (°C) 70—30 70—30 —30 —30 Ilosc dodanego roztworu kwasu cytrynowego (1:1) (% wag.) 0,3 0,15 0,3 0,15 Zawartosc fosfo¬ ru w oleju od¬ sluzowanym (ppm)* 27 17 27 I 65 * Wartosc srednia z dwóch doswiadczen.

Przyklady LX—LXI. W celu zbadania wplywu sposobu zmian temperatury na przebieg procesu odsluzo- wywania wykonuje sie dwa nastepujace doswiadczenia: do 500 g utrzymywanego w temperaturze 70°C surowego'!5 ekstrahowanego oleju sojowego dodaje sie 0,07% wagowych 50% roztworu kwasu cytrynowego i mieszanine miesza w ciagu 15 minut. Nastepnie dodaje sie 2,5% wagowych wody i mieszanine pozostawia w ciagu2 godzin do odstania.

Uwodnione fosfolipidy odsacza sie w temperaturze podanej w tabeli 16. W tej samej tabeli podany jest przebieg zmian temperatur procesu. Okres wzrostu temperatury przed odwirowaniem wynoszacy w przykladach porównawczych 2 i 3 okolo 30 minut jest wyraznie zbyt dlugi. Fosfolipidy ulegaja konwersji do fazy o wysokiej temperaturze, przez co pogarsza sie proces ich usuwania. Zawartosc fosforu w surowym oleju A wynosi 768 ppm, a w surowym oleju B 804 ppm.

Tabela 16 Przyklad nr 1 Porów- 1 nawczy 1 LX ] Porów- 1 nawczy 2 LXI Porów¬ nawczy 3 Przebieg zmian temperatury caly proces w temperaturze 70°C, odwirowanie w tem¬ peraturze 70°C po dodaniu kwasu cytryno¬ wego temperature obniza sie od 70 do 30°C, odwirowanie w temperaturze 70 °C po dodaniu kwasu cytryno¬ wego temperature obniza sie od 70 do 30 °C, odwirowanie w temperaturze 70°C po dodaniu wody tempera¬ ture obniza sie od 70 do °C, odwirowanie w tem¬ peraturze 30°C po dodaniu wody tempera¬ ture obniza sie od 70 do °C, odwirowanie w tem¬ peraturze 70 °C | Zawartosc fosforu w oleju od- sluzowanym olej A 75 18 58 22 55 | olej B | 90 19 70 1 52 ] Przyklady LXII — LXVII. W procesie ciaglego odsluzowywania, do oleju utrzymywanego w temperaturze 70°C dodaje sie 40% wagowych roztworu kwasu cytryno¬ wego, mieszanine schladza do temperatury 25—28°C, dodaje wody i calosc pozostawia w ciagu okolo 1 godziny w zbiorniku magazynowym w temperaturze 25—28 °C.

Nastepnie mieszanine ogrzewa sie w wymienniku ciepla w ciagu ponizej 1 minuty do temperatury 50—65 °C, i bezzwlocznie odwirowuje. Uzyskane wyniki przedstawione saw tabeli 17.

Tabela 17 j Przyklad nr LXII lxAi LXIV LXV LXVI | LXVII Zawartosc fosforu w surowym oleju % (ppm) 732 732 723 792 784 723 Stezenie kwasu cytrynowego w oleju (% wag.) 0,014 0,021 0,028 0,035 0,049 0,084 Zawartosc fosforu w oleju od- sluzowanym • 1 21 19 19 34 17 j 077 16 Dalsza korzyscia z odwirowania w wyzszej temperaturze jest to, ze zawartosc oleju w szlamie wynosi zaledwie okolo 32%, a w porównaniu z 40—45% w przypadku odwirowa¬ nia w temperaturze 25^28 °C.

Przyklady LXVIII—LXX. W celu pokazania wplywu temperatury zetkniecia wody i oleju na proces od¬ sluzowywania, przeprowadza sie nastepujace doswiad¬ czenie: do utrzymywanego w temperaturze 70 °C, odsluzo- wanego przy uzyciu wody oleju sojowego dodaje sie 0,3% wagowych roztworu (w stosunku 1:1) kwasu cytrynowego, mieszanine schladza do podanej w tabeli 18 temperatury i dodaje 5% wagowych roztworu zawierajacego 5% wag.

Na2S04 i 0,5% wag. laurylosulfonianu sodowego. Uzyskana mieszanine pozostawia sie w ciagu 2 godzin do odstania, . po czym oddziela od oleju szlam, a olej przemywa i bieli w zwykly sposób. Uzyskane wyniki podane sa w tabeli 18.

Tabela 18 Przyklad nr LXVIII LXIX - LXX Porównaw¬ czy 4 Tempe¬ ratura zetkniecia wody z olejem ' 50 Zawartosc fosforu (ppm) 1 surowy olej 105 101 126 158 olej od- sluzowa- 36 14 22 86 olej 1 przemyty [ i wybie- 3 1 1 2 I 38 Przyklad LXXI. W ciaglym procesie odsluzowy- wania, do oleju rzepakowego o zawartosci fosforu równej 201 ppm dodaje sie 0,1% objetosciowego 85% roztworu H3PO4, mieszanine schladza do temperatury 30 CC, dodaje 1*5% wagowych wody i po uplywie 1 godziny calosc od¬ wirowuje. W wyniku takiej obróbki zawartosc fosforu 40 w oleju spada do 62 ppm. Po zobojetnieniu oleju 4n roztwo¬ rem NaOH zawartosc fosforu zmniejsza sie do 2 ppm Przyklad LXXII. Do 500 g surowego oleju sojo¬ wego o zawartosci fosforu równej 489 ppm dodaje sie 0,1% wagowych bezwodnika octowego o czystosci 97,5% 45 i mieszanine wytrzasa sie w ciagu 15 minut z predkoscia 600 obr/min, po czym schladza sie do tempeiatury 30°C.

Nastepnie do mieszaniny dodaje sie 2,5% wagowych wody i calosc wytrzasa sie w ciagu 2 godzin z predkoscia 200 obr/min. Po odwirowaniu uzyskuje sie olej po zawartosc. 90 fosforu równej 46 ppm (srednia z dwóch doswiadczen) •¦¦ Przyklad LXXIII. Do 500 g surowego, utrzymywa¬ nego w temperaturze 70 °C, oleju sojowego o zawartosci fosforu równej 679 ppm dodaje sie 0,2% wagowych kwasu octowego o czystosci 100% i mieszanine miesza sie w ciagu minut z predkoscia 600 obr/min, po czym schladza do °C i dodaje 2,5% wagowych wody. Uzyskana mieszanine miesza sie w ciagu 2 godzin w temperaturze 30 °C z pred¬ koscia 200 obr/min,' a nastepnie odwirowuje. Uzyskuje g sie olej o zawartosci fosforu równej zaledwie 35 ppm.

Analogicznie do procesu opisanego w przykladzie LXXIII przeprowadzono próby z roztworami bezwodnika octowego i bezwodnika maleinowego w wodzie. Wyjsciowy olej za¬ wieral fosfor w ilosci 658 ppm. Wszystkiepróby powtórzono « dwukrotnie. Uzyskano wyniki podane w tabeli 19.106 077 17 Tabela 19 Rodzaj bezwodnika bezwodnik octowy bezwodnik octowy bezwodnik octowy bezwodnik malei¬ nowy Stezenie roztworu 100% 75% 50% 50% Zawartosc oleju odsluzowanego (P) 18 49

Claims (18)

Zastrzezenia patentowe

1. Sposób odsluzowywania olejów trójglicerydowych cieklych w temperaturze 40°C przez dzialanie kwasem lub bezwodnikiem kwasowym i woda, pozostawienie oleju, kwasu lub bezwodnika kwasowego i wody przez okres co najmniej 5 minut i oddzielenie wodnego szlamu zawieraja¬ cego zywice, znamienny tym, ze w oleju dysperguje sie kwas o pH co najmniej 0,5 mierzonym w temperaturze 20°C w jednomolowym wodnym roztworze lub bezwodnik tego kwasu a nastepnie o otrzymanej mieszaninie dysperguje sie 0,2—5% wagowych wody po czym mieszanine oleju, kwasu lub bezwodnika kwasowego i wody utrzymuje sie w temperaturze ponizej 40 °C i oddziela wodny szlam.

2. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze kwas lub bezwodnik kwasowy dodaje sie do oleju utrzymywanego w temperaturze co najmniej 60 °C.

3. Sposób wedlug zastrz. 2, znamienny tym, ze kwas lub bezwodnik kwasowy dodaje sie do oleju utrzymywanego w temperaturze 65—90 °C.

4. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze stosuje sie wodny roztwór jadalnego kwasu zawierajacy co najmniej 25% wody.

5. Sposób wedlug zastrz. 4, znamienny tym, ze stosuje sie wodny roztwór kwasu cytrynowego.

6. Sposób wedlug zastrz. 5, znamienny tym, ze do oleju dodaje sie 0,001 — 0,5% wagowych kwasu cytryno¬ wego, w przeliczeniu na kwas bezwodny.

7. Sposób wedlug zastrz. 6, znamienny tym, ze do surowego oleju z ekstrakcji dodaje sie 0,001—0,01% wa¬ gowych kwasu cytrynowego.

8. Sposób wedlug zastrz. 6, znamienny tym, ze do oleju, z którego zostaly praktycznieusuniete latwo uwalniane fosfolipidy dodaje sie 0,1 — 0,3% wagowych kwasu cytry¬ nowego. 18

9. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze wode- dodaje sie do oleju utrzymywanego w temperaturze ponizej 40 °C.

10. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze przed 5 oddzieleniem wodnego szlamu mieszanine oleju, wody i kwasu doprowadza sie do temperatury 20 — 35 °C.

11. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze do oleju dodaje sie 0,5 —3% wagowych wody.

12. Sposób wedlug zastrz. 11, znamienny tym, ze do 10 oleju dodaje sie 1 — 2% wagowych wody.

13. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze mie¬ szanine oleju, kwasu lub bezwodnika kwasowego i wody utrzymuje sie w temperaturze ponizej 40 °C przez okres co najmniej 0,5 godziny i oddziela wodny szlam. 15

14. Sposób wedlug zastrz. 13, znamienny tym, ze wodny szlam oddziela sie od oleju na drodze odwirowania.

15. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako oleje trójglicerydowe stosuje sie olej sojowy, rzepakowy, sezamowy, slonecznikowy, z otrab ryzowych, kokosowy,, z nasion bawelny, z nasion winogron, z orzeszków ziemnych, z siemienia lnianego, kukurydziany, palmowy, z ziaren palmowych, szafranowy, tluszcz salowy lub masloszowy.

16. Sposób odsluzowywania olejów trójglicerydowych 25 cieklych w temperaturze 40 °C przez dzialanie kwasem lub bezwodnikiem kwasowym i woda, pozostawienie oleju, kwasu lub bezwodnika kwasowego i wody przez okres co najmniej 5 minut i oddzielenie wodnego szlamu zawieraja¬ cego zywice, znamienny tym, ze w oleju dysperguje sie 30 kwas o pH co najmniej 0,5 mierzonym w temperaturze 20°C w jednomolowym wodnym roztworze lub bezwodnik tego kwasua nastepnie w otrzymanej mieszaninie dysperguje sie 0,2 — 5% wagowych wody po czym mieszanine oleju,, kwasu lub bezwodnika kwasowego i wody utrzymuje sie 35 w temperaturze ponizej 40°C, calosc ogrzewa sie do tem¬ peratury 60 — 90 °C w czasie dostatecznie krótkim by uniknac konwersji zywic do fazy o wysokiej temperaturze- topnienia po czym mieszanine niezwlocznie odwirowuje sie.

17. Sposób wedlug zastrz. 16, znamienny tym, ze 40 ogrzewanie prowadzi sie w czasie krótszym niz jedna minuta.

18. Sposób wedlug zastrz. 16, znamienny tym, ze jako olejetrójglicerydowe stosuje sie olej sojowy, rzepakowy,, sezamowy, slonecznikowy, z otrab ryzowych, kokosowy, 45 z nasion bawelny, z nasion winogron, z orzeszków ziemnych,, z siemienia lnianego, kukurydziany, palmowy, z ziaren palmowych, szafranowy, tluszcz salowy lub masloszowy-106 077 H h-tr h3 D-4 k6 ^ FIG.1 W O u- LZG Z-d 3 w Pab., zam. 1423-79, nakl. 90 + 20 egz. * Cena 45 zl