NL8301814A

NL8301814A - Werkwijze voor het ontspannen van polymere voorwerpen door middel van straling.

Info

Publication number: NL8301814A
Application number: NL8301814A
Authority: NL
Original assignee: Kollmorgen Tech Corp
Priority date: 1982-05-21
Filing date: 1983-05-20
Publication date: 1983-12-16
Also published as: SE8302795L; ZA823981B; CH659428A5; ATA186183A; FR2527216B2; IT1172259B; IL68639A0; AU8577682A; JPS6412215B2; GB8313566D0; JPS58206635A; SE8302795D0; FR2527216A2; IT8348340A0; DE3318487A1; AT387184B; GB2121058A; GB2121058B

Description

- . —II· ^ Λ ~~ ^"If· Ψ VO 4810 i

Werkwijze voor het ontspannen van polymere voorwerpen door middel van straling.

De uitvinding heeft betrekking op een werkwijze om een voorwerp, dat door extrusie of vormgieten van een polymeer is verkregen, te behandelen met straling ten einde in het polymeer aanwezige spanning op te heffen of het polymeer te stabiliseren tegen barsten als 5 gevolg van spanning. Meer in het bijzonder heeft de uitvinding betrekking op een werkwijze om een voorwerp, dat een dergelijk polymeer omvat, snel te ontspannen of een der gelijk voorwerp te stabiliseren tegen barsten van het polymeer ten gevolge van spanning bij de vervaardiging van gedrukte-schakelingpanelen.

10 Het is algemeen bekend, dat een groot aantal kunststof fen elektrolytisch met metaal kunnen worden bekleed, bijvoorbeeld voor decoratieve doeleinden, door die kunststoffen chemisch te conditioneren in sterke oxyderende zuren, bijvoorbeeld chroomzuur. Onder de kunst-stofmaterialen die met succes zijn bekleed bevinden zich copolymeren van 15 acrylonitrile, butadieen en styreen (ABS), polyfenyleenoxyden (PPO), po-lysulfonen, polyethersulfonen, polycarbonaten en nylon. Sommige van deze kunststoffen zijn niet bestand tegen de soldeertemperatuur, nl. een temperatuur van ongeveer 260°C. ABS bijvoorbeeld heeft een hechtsterkte bij kamertemperatuur van slechts lN/mm en een verwekingstemperatuur 20 van 80 - 100°C. Een gedrukte-schakelingpaneel vervaardigd uit’ ABS is bij gevolg niet bestand tegen soldeertemperaturen.

De toepassing van thermoplastische polymeren als substraten voor gedukte-bedradingpanelen heeft een slechts beperkte toepassing gekend ten gevolge van de marginale chemische verenigbaar-25 heid van talrijke goedkope materialen in de voorbehandelingsoplossingen en metaalbekledingsbaden, die bij de vervaardiging van schakelingpane-len worden gebruikt. In bepaalde gevallen, waarbij de chemie van het proces niet als een afbrekende factor voor de kunststof is te beschouwen, hebben de stringente eisen van het assembleren van onderdelen en 30 het solderen alsook de op het solderen volgende cyclussen van reinigen met oplosmiddel en/of detergens vele competitieve materialen doen wegvallen. Een geschikt thermoplastisch materiaal dient verenigbaar te zijn met de chemische behandelingen, die bij de vervaardiging van scha- 8301814 1* 2 i 'i t • kelingpanelen worden gebruikt. In bepaalde gevallen, waarbij de chemie van het proces niet als een afbrekende factor voor de kunststof is te beschouwen, hebben de stringente eisen van het assembleren van onderdelen en het solderen alsook de op het solderen volgende cyclussen van 5 reinigen met oplosmiddel en/of detergens vele competitieve materialen doen wegvallen. Een geschikt thermoplastisch materiaal dient verenigbaar te zijn met de chemische behandelingen, die bij de vervaardiging van schakelingpanelen worden toegepast, dient verspanend bewerkbaar te zijn op de bestaande apparatuur, dient soldeerbaar en reinigbaar te zijn en 10 dient tenslotte een geschikt diëlektrisch materiaal te zijn.

Talrijke door extrusie of vormgieten verkregen films, vellen of voorwerpen, van bij hoge temperatuur thermoplastische polymeren vereisen een speciale behandeling om ze te ontspannen telkens wanneer ze aan een mechanische bewerking zijn onderworpen. Bijvoorbeeld 15 kan door boren, machinaal bewerken, versnijden, bijsnijden, enz. afschilferen worden veroorzaakt of kunnen ten gevolge van de daarbij optredende spanning barstjes in het polymere materiaal ontstaan.

Basismaterialen voor gedrukte schakelingen, bestaande uit een bij hoge temperatuur thermoplastisch polymeer, zoals polyether-20 imidevellen gelamineerd met koperfolie, zijn eerder voorgesteld, maar zijn niet op grote schaal toegepast vanwege de extreem grote moeilijkheden bij de behandeling en de hoge prijs van het harssysteem.

Het is een doel van de onderhavige uitvinding om betere methoden te verschaffen voor het ontspannen van een door extrusie of 25 vormgieten verkregen polymeer voorwerp, zoals een voorwerp dat een bij hoge temperatuur thermoplastisch polymeer met een aromatische hoofdketen omvat. Een ander doel van deze uitvinding is het verschaffen van betere methoden voor het ontspannen van voorwerpen die een aromatisch polyetherpolymeer omvatten.

30 Een doel van deze uitvinding is het verschaffen van een betere methode voor het doelmatig ontspannen van een voorwerp, dat dergelijke polymeren omvat, waarbij wordt vermeden dat het polymeer voorzichtig moet worden ontlaten of tussen steunplaten moet worden gefixeerd om zijn vorm te behouden tijdens het ontspannen, of wordt vermeden dat 35 fysische vervorming optreedt.

Een ander doel van deze uitvinding is het verschaffen 3301814 3 * * . ψ van methoden voor het ontspannen van voorwerpen, die een oppervlakte-laag van de polymeren omvatten, die is gelamineerd aan een substraat of klevend hieraan is bevestigd.

Een ander doel van deze uitvinding is het verschaffen 5 van een methode voor het vervaardigen van een uitgangsmateriaal, dat geschikt is voor de vervaardiging van gedrukte-schakelingpanelen, waarbij dat uitgangsmateriaal een film, vel of substraat van een bij hoge temperatuur thermoplastisch polymeer met een dikte van ten minste 75 um omvat.

10 Andere doelstellingen en voordelen van de uitvinding zullen hieronder worden beschreven of kunnen bij.het in de praktijk toepassen van de uitvinding worden verkregen.

Met de uitdrukking "aromatisch polyetherpolymeer" wordt een thermoplastisch polymeer bedoeld, dat wordt gekenmerkt door 15 repeterende aromatische en ethereenheden in de polymeerketen. Representatieve, maar niet limitatieve voorbeelden daarvan zijn polyetherimi-den en polyether-etherketonen.

Met de uitdrukking "polymeer dat thermoplastisch is bij hoge temperatuur" wordt een polymeer met een aromatische hoofdketen be-20 doeld, dat bij die temperatuur niet vloeibaar wordt of ontleedt. Het polymeer heeft een warmtedeflectietemperatuur van 170°C os hoger.

Voor het bereiken van de hierboven beschreven doelstellingen verschaft de onderhavige uitvinding een werkwijze voor het ontspannen van een polymeer voorwerp of een voorwerp dat een dergelijk 25 polymeer omvat, welke werkwijze omvat, dat het genoemde voorwerp wordt blootgesteld aan elektromagnetische straling gekozen uit microgolf-, infrarood- en ultravioletstraling bij één of meer frequentiegebieden, die door dat voorwerp kunnen worden geabsorbeerd en doelmatig zijn om de spanning weg te nemen, dus het voorwerp te ontspannen, nagenoeg zon-30 der door warmte geïnduceerde verweking of vloeiing van het polymeer te veroorzaken, en het voorwerp aan de genoemde elektromagnetische straling wordt blootgesteld gedurende een voldoende lange tijd voor het absorberen van voldoende energie om het polymeer te ontspannen en/of te stabiliseren tegen door spanning veroorzaakte barsten.

35 Het voorwerp kan zijn samengesteld uit een bij hoge temperatuur thermoplastisch polymeer en kan bijvoorbeeld zijn gevormd door extrusie of vormgieten en het kan de vorm hebben van een vel, een 8301814 « w< % v 4 onbehandeld uitgangsmateriaal, een film of Iedere andere geometrische vorm. Door spanning veroorzaakt barsten of barstjesvorming in het poly-mere voorwerp kan het gevolg zijn van een extrusie-, vormgiet- of metaal-bekledingstrap of van een mechanische behandeling of van een zwel- en 5 etsbehandeling of een andere chemische behandeling, zoals hierna zal worden besproken.

Er is gevonden dat het ontspannen van het polymeer door dit bloot te stellen aan infrarood-, ultraviolet- en/of microgolf-straling geen wezenlijke warmte doet ontstaan en daar ook niet afhanke-10 lijk van is. Aangezien geen wezenlijke warmte-ontwikkeling optreedt, . veroorzaakt de onderhavige werkwijze om de spanning weg te nemen ook geen week worden of vloeien van het polymere materiaal en dus ook geen verandering van de geometrische vorm of afmetingen daarvan. Het onderhavige ontspannen kan derhalve worden toegepast zonder gebruik te maken 15 van de ondersteunende en vastklemmende inrichtingen, enz., die tot dusver in. het algemeen werden gebruikt.

De onderhavige uitvinding heeft ook betrekking op betere werkwijzen voor de vervaardiging van de volgende materialen: een nog onbehandeld uitgangsmateriaal, een isolerend substraat, waaraan 20 een metaallaag is gelamineerd, een gedrukte-schakelingpaneel en gedrukte-schakelingspanelen die door de eerder genoemde werkwijzen zijn vervaardigd. Het polymere voorwerp kan een dikte hebben van ten minste 75 ^um en heeft bij voorkeur een dikte van minder dan ongeveer 6250 ^um.

De onderhavige uitvinding verschaft een eenvoudige 25 en economische werkwijze voor het vervaardigen van een isolerend substraat, dat een tegen hoge temperatuur bestand thermoplastisch polymeer omvat, bijvoorbeeld een aromatisch polyetherpolymeer, dat een oppervlak heeft, dat in staat is een laag of een patroon van een door stroomloze bekledingstechnieken aangebracht geleidend metaal te ontvangen. De 30 werkwijze voor het vervaardigen van het polymere isolerende substraat of uitgangsmateriaal voor gebruik ter vervaardiging van een gedrukte schakeling omvat het blootstellen van een polymere film, vel of substraat met de gewenste geometrische vorm aan elektromagnetische straling bij één of meer frequentiegebieden, die in staat zijn door de film, 35 het vel of het substraat te worden geabsorbeerd en doelmatig zijn om het polymeer te ontspannen nagenoeg zonder door warmte geïnduceerde 8301814 * Φ 4*" 5 verweking of vloeiing van hef polymeer te veroorzaken, gedurende een voldoende tijd voor de absorptie van voldoende energie om de spanning weg te nemen en/of het polymeer te stabiliseren tegen barsten of barstjesvorming ten gevolge van spanning, waarbij de elektromagnetische 5 straling is gekozen uit microgolf·*, infrarood- en ultravioletstraling; het mechanisch bewerken van de film, het vel of het substraat, ten einde gaten daarin aan te brengen; het herhalen, van de stralingsbehandellngs-trap na het aanbrengen van de gaten of na iedere andere mechanische be-werkingstrap; het chemisch behandelen van het oppervlak van de film, 10 het vel of het substraat met een polair oplosmiddel, dat in staat is het buitenoppervlak van de film, het vel of het substraat te doen zwellen en het behandelen van het oppervlak van de film, het vel of het substraat met een sterk oxyderende oplossing of een ander middel of met een plasma bij een temperatuur en gedurende een voldoende tijd voor het 15 verkrijgen van plaatsen voor het chemisch en/of mechanisch verbinden van het oppervlak met een daaraan bevestigde metaallaag.

De uitvinding heeft ook betrekking op een werkwijze voor het vervaardigen van een samenstel voor gebruik voor de fabricage van gedrukte-schakelingpanelen, welke werkwijze omvat het verschaffen 20 van een polymere film of vel met een in hoofdzaak gelijkmatige dikte, bij voorkeur groter dan 75 ^um; het lamineren van de met straling behandelde polymeerfilm of -vel met een vel van versterkt, thermisch gehard materiaal door toepassing van een kleeflaag tussen beide materialen of door toepassing van warmte en druk of door toepassing van beide; het me-25 chanisch of op andere wijze bewerken van het gelamineerde samenstel, zodat een of meer gaten in het samenstel worden aangebracht; en het blootstellen van het samenstel aan de genoemde elektromagnetische straling bij één of meer frequentiegebieden, die door de film of het vel van het samenstel kunnen worden geabsorbeerd en doelmatig zijn om de spanning 30 weg te nemen, in hoofdzaak zonder door warmte geïnduceerde vervorming ten gevolge van verweking of vloeien van het polymeer, gedurende een voldoende tijd voor het absorberen van voldoende energie om de spanning weg te nemen en/of het polymeer te stabiliseren tegen door spanning veroorzaakte barsten of barstjesvorming. De film of het vel kan met het 35 thermisch geharde vel worden gelamineerd door toepassing van warmte en druk of door de werking van een klevende tussenlaag of door een combinatie van beide.

8301814 , . 41 6

Volgens de uitvinding wordt ook een werkwijze verschaft voor het vervaardigen van een uit een aantal lagen samengesteld gedruk-te-schakelingpaneel, welke werkwijze de trappen omvat van het verschaffen van een substraat met een gedrukt patroon op ten minste één opper-5 vlak daarvan; het lamineren van een bij hoge temperatuur thermoplastische polymeerfilm of vel aan het met metaal beklede oppervlak daarvan; het aanbrengen van een of meer gaten in het aldus gevormde samenstel; het blootstellen van de polymeerfilm of het polymeervel aan infrarood- of ultravioletstraling bij één of meer frequentiegebieden, die door de 10 film of het vel kunnen worden geabsorbeerd en doelmatig zijn om de spanning weg te nemen, nagenoeg zonder door warmte geïnduceerde vervorming als gevolg van verweking of vloeien van het polymeer, gedurende een voldoende tijd om de spanning weg te nemen eri/of de polymeerfilm of het vel te stabiliseren tegen door spanning veroorzaakte barsten of barstjes-15 vorming; het behandelen van het polymeeroppervlak met een oplosmiddel en een oxydatiemiddel om het oppervlak microporeus en hydrofiel te maken; het herhalen van de genoemde stralingsbehandelingstrap gedurende een voldoende tijd om het polymeer te stabiliseren tegen door spanning veroorzaakte barsten of barstjesvorming; en het aanbrengen van 20 een metaalbekleding op het behandelde oppervlak en op de wanden van het gat of de gaten voor het vormen van een tweede geleidingspatroon.

Volgens een voorkeursuitvoeringsvorm heeft het vel of de film van een thermoplastisch polymeer een dikte van ten minste 75 ^um.

25 Het tweede geleidingspatroon kan worden gevormd door stroomloze afzetting, al dan niet gevolgd door elektrolytische afzetting volgens een willekeurige andere bekende methode.

Aromatische polyetherpolymeren zijn bij hoge temperatuur thermoplastische polymeren, die een aromatische hoofdketen heb-30 ben en die niet vloeibaar worden of ontleden bij een temperatuur van ongeveer 245°C, nadat zij gedurende 5 seconden asm een dergelijke temperatuur zijn blootgesteld. Aromatische polyetherpolymeren welke geschikt zijn voor het doel van deze uitvinding omvatten polyetherimide- en polyetheretherketon.

35 Er is gevonden dat vellen en films van bij hoge tempe ratuur thermoplastische polymeren gedurende lange tijd voorzichtig moe- 8301814 7 tan worden ontlaten om te vermijden dat ten gevolge van spanning barsten optreden. Het is bijvoorbeeld bekend dat polyetherimidematerlalen 2 -4 uren bij 200eC moeten worden behandeld na fabricagetrappen zoals het maken van verbindingen. Bovendien is gevonden dat materialen van het 5 aromatische polyethertype 'voorzichtig moeten worden ontlaten, nadat de mechanische karakteristieken in het paneel zijn aangebracht, voorafgaand aan de stroomloze metaalafzetting, ten einde te vermijden dat ten gevolge van spanning barstvorming optreedt in een oplosmiddel met een zwellende werking en een oxyderende oplossing. Spanning ontstaat in de 10 polymeervellen door dicht bij elkaar gelegen gaten te boren, zoals nodig voor een "dual inline package”, nl. 7 tot 20 gaten met een diameter van 1 mm op een afstand van 2,54 mm van elkaar.

Wanneer de polymeervellen worden blootgesteld aan een oplosmiddel met een zwellende werking, treedt spanningscorrosie op, 15 die het vel in twee of meer stukken kan doen barsten of breken tijdens het zwellen. In door gietvormen verkregen delen kunnen in het materiaal nog aanwezig gebleven restspanningen op soortgelijke wijze spanningscorrosie veroorzaken. Nog meer spanningen kunnen worden veroorzaakt door stangen en klemmen, die worden gebruikt om de polymere voorwerpen vast 20 te houden, wanneer een oplosmiddel met een zwellende werking daarop inwerkt. Wanneer de restapnning van het gietvormen of van een mechanische bewerking niet is weggenomen vóór de inwerking van het oplosmiddel met zwellende werking, zal de aanvullende spanning opgelegd door de stangen of klemmen de spanningscorrosie versnellen.

25 Er is gevonden dat spanningscorrosie veel sterker is bij dunne vellen, bijvoorbeeld 0,4 mm dik polyetherimide, dan bij dikke vellen, bijvoorbeeld 1,6 of 3,2 mm dik polyetherimide. Dunne vellen zullen gemakkelijker breken en scheuren tengevolge van spanningscorrosie. Een andere vorm van barstvorming ten gevolge van spanning doet zich 30 voor in de vorm van dunne oppervlaktebarstjes, die niet eerder worden ontdekt dan nadat het metaal op het polymere voorwerp is aangebracht.

Deze barstjes worden overgebracht in de metaallaag, waardoor deze te oneffen is voor gebruik als elektrisch contactoppervlak.

Zoals hierboven vermeld is volgens de eerder bekende 35 techniek een voorzichtig en langzaam uit te voeren ontlating na het machinaal bewerken van het materiaal nodig, alvorens het oppervlak te 8301814 i ' v 8 etsen voor latere metaalafzettingen. De voordelen van het gebruik van stijve door gieten gevormde aromatische polyethers zijn zeer belangrijk voor die gebruikers, die stringente elektrische eisen hebben bij toepassingen bij hoge frequentie. In die gevallen is het materiaal ide-5 aal geschikt, maar vereist het dat omslachtige trappen van voorzichtig ontlaten worden uitgevoerd om het materiaal verwerkbaar te maken. Zoals hierin beschreven vinden het ontspannen door stralingsbehandeling en de vervaardiging van het uitgangsmateriaal en/of het laminaat volgens deze uitvinding gelijktijdig in één trap plaats. Er is gevonden dat de 10 hierboven genoemde polymere films, vellen en samenstellingen, alsmede schakelingpanelen volgens deze uitvinding kunnen worden ontspannen of gestabiliseerd tegen barstvorming ten gevolge van spanning in een tijd in de orde van minuten of minder door blootstelling aan vooraf bepaalde gebieden van frequenties van elektromagnetische golven. Deze vondst 15 maakt het niet langer nodig om de eerder genoemde omslachtige en veel tijd vergende secundaire trappen van een voorzichtig ontlaten volgens de stand van de techniek toe te passen. De onderhavige uitvinding berust op de vondst dat geëxtrudeerde of door vormgieten verkregen polymere voorwerpen of materialen, zoals bij hoge temperatuur thermo-20 plastische polymeren, kunnen worden ontspannen of gestabiliseerd tegen barstvorming ten gevolge van spanning in een korte tijdsduur en zonder dat enige vervorming of spanningen in het materiaal optreden. Dit wordt bewerkstelligd door het polymere materiaal bloot te stellen aan één of meer microgolf-, ultraviolet- of infraroodfrequenties, die door het 25 polymeer kunnen worden geabsorbeerd en doelmatig zijn om de spanningen weg te nemen, in hoofdzaak zonder door warmte geïnduceerde verweking of vloeien van het polymeer te veroorzaken. Het aldus behandelde polymere materiaal is vrij van spanning en/of gestabiliseerd tegen barsten ten gevolge van spanning, zodat het kan worden geboord of later in de 30 verschillende oxyderende en zwellende oplossingen enz. worden gebracht, zonder dat barsten ten gevolge van spanningen optreden. Behalve het op snelle wijze wegnemen van de spanning of stabiliseren van een polymeer tegen barsten ten gevolge van spanning, is een ander voordeel van deze uitvinding dat het gevaar voor vervorming van het voorwerp nagenoeg 35 onbestaand is.

Volgens een aspect van deze uitvinding wordt een voor- 8301814 * 9 werp, bestaande uit een aromatisch palyetherpolymeer, blootgesteld aan 8 16 microgolffrequenties boven 1900· MHz, bij voorkeur tussen 10 en 10 Hz, in de ruimte van een microgolfoven ten einde het voorwerp te ontspannen.

In tegenstelling tot bij de bekende methoden is bij microgolfbehande-5 ling de kans op warmte vervorming kleiner en is het ook niet nodig om de materialen te fixeren tussen metaalplaten, hetgeen wordt gedaan in het geval van voorzichtig thermisch ontlaten. De microgolfbehandelingstrap is tamelijk kort, nl. tussen 1 en 60 minuten en op typische wijze in de orde van grootte van 30 minuten (voor materiaal met een dikte van 10 1,6 mm); die behandelingstrap varieert nl. afhankelijk van de materiaal- dikte. Na behandeling in een microgolfoven kunnen de ontspannen polymere materialen worden verwerkt en in het geval van de fabricage vein gedruke-schakelingpanelen worden geboord of gestanst voor de prefabricage van gaten.

15 De methoden volgens deze uitvinding kunnen ook gebruik maken vein microgolffrequenties voor het bereiken van hetzelfde resultaat als een tweede ontlatende verwazmingsbehandeling, die op typische wijze wordt aanbevolen volgens eerder bekende methoden. Het gefabriceerde deel kan worden ontspannen door blootstelling aan microgolffrequenties 20 gedurende een geschikte tijdsduur, bijvoorbeeld 30 minuten voor een materiaal met een dikte van 1,6'mm. De trappen van de methoden volgens deze uitvinding elimineren de lange bak-cyclussen van de eerder beschreven bekende methoden, terwijl zij het polymere deel dimensionaal stabiel maken en bestand tegen latere chemische en metalliserende behan-25 delingen.

Volgens een ander aspect van deze uitvinding kan infrarode straling, zoals bijvoorbeeld toegepast voor het harden van masker-inkten gebruikt bij de fabricage van gedrukte-schakelingpanelen, worden toegepast om polymere materialen te ontspannen.

30 Het polymeer kan worden blootgesteld aan infrarode straling in een infraroodoven met transportvoorzieningen. In tegenstelling tot bij de bekende methoden om spanningen weg te nemen, vermindert de infraroodbehandelingscyclus volgens de onderhavige uitvinding, vanwege zijh korte duur, de kans op warmtevervorming en is gevonden dat bij 35 toepassing daarvan de materialen niet hoeven te worden gefixeerd tussen metalen platen, die anders worden gebruikt bij het thermisch ontla- 8301814 r 10 ten. De infraroodbehandelingstrap wordt uitgevoerd door het polymere materiaal bloot te stellen aan een dergelijke straling met een golflengte tussen 2/5 en 50 yzn, bij voorkeur tussen 6 en 20 ^um, gedurende een tijdsduur van ten minste 35 seconden (voor materiaal met een dikte 5 van 1,6 mm).

De tijdsduur varieert afhankelijk van de dikte van het polymere materiaal/ waarbij vanzelfsprekend langere tijden nodig zijn voor dikkere materialen.

Volgens nog een ander aspect van deze uitvinding kan 10 een bron van ultraviolette straling worden toegepast om het polymeer te behandelen.

*

Alhoewel de stralingsbehandeling van bij hoge temperatuur thermoplastische polymere voorwerpen in het algemeen naar keuze kan worden uitgevoerd met infrarood-, microgolf- of ultravioletstraling 15 volgens deze uitvinding, zijn er evenwel uitzonderingen.

Volgens een methode voor het vervaardigen van gedrukte-schakelingpanelen wordt de z.g. "semi-additieve"-techniek toegepast. Het isolerende uitgangsmateriaal volgens deze uitvinding wordt op maat gesneden en blootgesteld aan microgolf-, infrarood- of ultravioletstra-20 ling bij een frequentie die door het polymeer kan worden geabsorbeerd. Vervolgens worden de gaten daarin aangebracht door boren, stansen of dergelijke. Volgens een alternatieve methode kan het uitgangsmateriaal door vormgieten op zodanige wijze worden vervaardigd dat de gaten reeds daarin aanwezig zijn. Bij een op dergelijke wijze gevormd uitgangs-25 materiaal hoeven niet later op mechanische wijze gaten te worden aangebracht en hoeft ook geen ontspanning bewerkstelligende bestralingstrap te worden uitgevoerd voorafgaand aan een dergelijke mechanische behande-lingstrap. Nadat de gaten zijn aangebracht, wordt het uitgangsmateriaal blootgesteld aan microgolf-, infrarood- of ultravioletstraling bij een 30 frequentie die door het polymeer kan worden geabsorbeerd. Vervolgens wordt het uitgangsmateriaal bijvoorbeeld 3-6 minuten voorbehandeld in een oplossing van dimethylformamide en daarna gedurende bijvoorbeeld 3 minuten bij ongeveer 55 - 65°G geëtst in een sterk oxyderende oplossing. Hierdoor wordt het oppervlak van het uitgangsmateriaal veranderd 35 van glanzend tot wazig, terwijl plaatsen worden verschaft voor het chemisch en/of mechanisch verbinden van het oppervlak van het uitgangs- 8301814 % 11 materiaal met daarop afgezet metaal. Een dunne metaallaag wordt vervolgens stroomloos afgezet op het oppervlak en op de gatwand(en) van het uitgangsmateriaal. Na deze trap karn. het met metaal beklede paneel worden bedrukt met een gewenst schakelingspatroon door toepassing van een 5 fotoreservetechniek of door zeefdrukken van het negatief van het gewenste schakelingspatroon. Koper of koper en een ander metaal wordt elek-trolytisch aangebracht op het patroon tot het bereiken van een gewenste dikte. Het patroon kan vervolgens desgewenst met soldeer worden bekleed. De reserve wordt verwijderd en de dunne laag van het daardoor blootlig-10 gende stroomloos gevormde metaal wordt weggeétst.

Volgens een andere methode voor het vervaardigen van gedrukte-schakelingpanelen onder toepassing van de stralingsbehande-ling volgens de onderhavige uitvinding wordt een geschikt isolerend uitgangsmateriaal uit een aromatisch polyethermateriaal vervaardigd.

15 Gaten met een afstand tussen hun centra van 2,5 mm of minder worden op vooraf gekozen plaatsen in het uitgangsmateriaal aangebracht. Voordat de gaten worden gemaakt wordt het uitgangsmateriaal blootgesteld aan microgolf-, infrarood- of ultravioletstraling als eerder beschreven en het oppervlak van het uitgangsmateriaal, met inbegrip van de wand (en) 20 van het gat of de gaten, wordt voorbehandeld om deze hydrofiel en micro-poreus te maken. Het oppervlak, mét inbegrip vein de gatwand(en), wordt volledig bekleed met een waterig, door ultraviolet licht reduceerbaar kopercomplex en gedroogd volgens de techniek beschreven in het Nederlandse octrooischrift 171.383 of in de Nederlandse octrooiaanvragen 25 72.10534, 75.08354, 72.10532 of 75.08355. Een fotobeeld wordt door pro jectie of contactafdrukken op het gesensibiliseerde substraat gevormd, de onbelichte door licht reduceerbare bekleding wordt weggewassen en het beeld wordt gefixeerd door gedurende korte tijd blootstellen aan een stroomloos koperbekledingsbad.

30 Een metaal zoals koper wordt stroomloos afgezet op het aldus gevormde patroon, met inbegrip van de gatwand(en), gedurende een periode die voldoende is voor het bereiken van de gewenste dikte, bijvoorbeeld 25 - 125 ^um.

Het uitgangsmateriaal volgens de onderhavige uitvinding 35 kan op alternatieve wijze over zijn geheel katalytisch zijn, nl. zijn voorzien van geschikte materialen die overal zijn verdeeld of verwerkt 8301814 12 tijdens de extrusie van het thermoplastische filmoppervlak van het uitgangsmateriaal; uitgangsmaterialen en/of laminaten volgens deze uitvinding zijn de polymeren als eerder gedefinieerd.

Volgens· een uitvoeringsvorm van de uitvinding bevatten 5 dragermaterialen, die kunnen worden voorzien van een oppervlaktelaag van een thermoplastisch materiaal volgens deze uitvinding/ anorganische en organische stoffen, zoals glas, keramiek, porselein, harsen, papier, stof en dergelijke. Voor gedrukte schakelingen omvatten materialen, die als dergelijke drager worden gebruikt, isolerende thermohardende 10 harsen, thermoplastische harsen en mengsels daarvan, waaronder glasvezels, geïmpregneerd papier en dergelijke.

De uitvinding wordt hieronder meer uitvoerig beschreven onder verwijzing naar de figuren van de begeleidende tekening, waarin bepaalde uitvoeringsvormen van deze uitvinding zijn weergegeven.

15 Figuren 1-3 tonen procédé's die kunnen worden toege past voor het vervaardigen van gedrukte-schakelingpanelen uit isolerende uitgangsmaterialen vervaardigd volgens de leer van deze uitvinding.

Fig. IA toont een isolerend katalytisch uitgangsmateriaal 10, bestaande uit een aromatisch polyetherpolymeer, zoals een poly-20 etherimide of een polyetheretherketon. Het polymere uitgangsmateriaal 10 is katalytisch voor de ontvangst van stroomloos gevormde afzettingen. Vddr het boren van gaten wordt het uitgangsmateriaal 10 blootgesteld aan microgolfstraling bij een frequentie boven 1960 MHz gedurende 30 minuten.

In fig. 1B zijn gaten 16 en 18 getoond in het uit-25 gangsmateriaal 10.

Nadat de gaten zijn aangebracht, wordt het uitgangsmateriaal 10 blootgesteld aan microgolfstraling als eerder beschreven. Het uitgangsmateriaal 10 wordt vervolgens in.een oplosmiddel gedompeld, gevolgd door een chemische behandeling in een oplossing met 20 g/1 CrO^, 30 500 mg/1 HjSO^, 25 g/1 NaF en bij een temperatuur tussen 45 en 65 °C, ten einde de katalysator bloot te leggen en het oppervlak hydrofiel en microporeus te maken (fig. 1C).

Een permanente fotoreserve 24 wordt aangebracht op het oppervlak van het uitgangsmateriaal 10 om gebieden die niet met koper 35 worden bekleed te maskeren (fig. 1D).

Vervolgens wordt volgens bekende methoden koper stroomloos afgezet op de wanden van de gaten 16 en 18 en op de blootliggende 8301814 » 13 oppervlakgebieden van het uitgangsmateriaal 10, waardoor het geleidings-patroon 22 wordt gevormd (fig. IE) -

Een registersoldeermasker 30 kan worden aangebracht als getoond in fig. 1F.

5 Figuren 2Ά - E tonen de toepassing van een volledig additieve methode voor het vervaardigen van een gedrukte-schakelingpa-neel, waarbij fig. 2A het isolerende uitgangsmateriaal 10 toont, dat bestaat uit een polymeer vel van polyetherimide.

In fig. 2Ξ is een gat 16 getoond in het uitgangsmateri-10 aal. Vddrdat en opnieuw nadat, het gat 16 is aangebracht, wordt het uitgangsmateriaal blootgesteld aan een microgolfstraling als eerder beschreven in verband met fig. 1 en gedurende een tijdsduur van 1-25 minuten, afhankelijk van de massa van het uitgangsmateriaal en de frequentie van de straling, ten einde de spanning uit het uitgangsmateriaal weg te ne-15 men, in hoofdzaak zonder dat warmte ontstaat, die vervormen of vervloeien van het sulfonpolymeer zou veroorzaken. Het uitgangsmateriaal 10 en de wanden van het gat 16 ondergaan een voorbehandeling van het oppervlak als eerder beschreven en worden vervolgens volledig bekleed met een door ultraviolet licht reduceerbaar kopercomplex 20 en gedroogd (fig.

20 2C).

Een ultraviolet licht fotobeeld wordt op het aldus lichtgevoelige oppervlak gevormd door korte projectie of contactdrukken. Vervolgens wordt de onbelichte door licht reduceerbare bekleding 20 weggewassen en wordt het beeld 22 gefixeerd door korte tijd blootstellen 25 aan een stroomloos koperbad (fig. 20).

Daarna wordt koper stroomloos afgezet op het gevormde koperpatroon, met inbegrip van de wand van het gat 16 totdat het de schakelingpatroon 28 is opgebouwd tot de gewenste dikte.

Figuren 3A - F tonen een methode onder toepassing van 30 elektrolytisch bekleden, waarbij fig. 3A een isolerend uitgangsmateriaal 10 toont, dat bestaat uit een polyetheretherketon. Zowel voordat als nadat de gaten zijn aangebracht, wordt het uitgangsmateriaal blootgesteld aan infraroodstraling bij een frequentie tussen 2,5 en 40 urn gedurende een tijdsduur in de orde van 1 minuut of minder, afhankelijk van de 35 massa van het uitgangsmateriaal, ten einde de spanning weg te nemen, en wel nagenoeg zonder warmte-ontwikkeling die vervormen of vervloeien 8301814 « 14 van het polymeer zou veroorzaken. Het uitgangsmateriaal wordt vervol- . gens gedurende ongeveer 3-6 minuten voorbehandeld in een oplossing van dimethylformamide en gedurende ongeveer 3 minuten bij 35 - 70°C in een sterk oxyderende oplossing of in een oxyderende atmosfeer. Hier-5 door wordt het oppervlak van het uitgangsmateriaal 10 veranderd van glanzend in wazig, terwijl plaatsen worden verschaft voor het chemisch en mechanisch verbinden van dat oppervlak met daarop afgezet metaal. Het aldus behandelde uitgangsmateriaal 10 wordt ontvankelijk gemaakt voor stroomloze metaalafzetting door onderdompeling in een oplossing bestaan-10 de uit het reactieprodukt van SnC^ en PdC^ bij kamertemperatuur gedurende 1-3 minuten. Tijdens die onderdompeling worden katalytische plaatsen 20 afgezet over het gehele uitgangsmateriaal, met inbegrip van de wand(en) van het gat of de gaten (niet getoond) (fig. 3B).

Een laag van stroomloos gevormd metaal 22 wordt afge-15 zet op het oppervlak en in de gaten (niet getoond) van het uitgangsmateriaal 10 (fig. 30 onder toepassing van een bekende werkwijze voor het stroomloos afzetten van metaal. Een gewenst schakelingpatroon wordt door middel van een fotoreservetechniek afgedrukt op de metaal-bekleding 22 van het uitgangsmateriaal 10. Een fotogevoelige bekleding 20 24 wordt aangebracht op het gehele oppervlak van het uitgangsmateriaal 10. Na belichting van de bekleding 24 met ultraviolet licht wordt een masker 26 gevormd, waarbij de gebieden overeenkomend met het te reproduceren schakelingpatroon vrij blijven (fig. 3D).

Koper 28 wordt langs elektrolytische weg aangebracht 25 op die gebieden, en wel in de gewenste dikte (fig. 3e).

Het reservemasker wordt vervolgens afgestript en de daardoor vrijkomende film van stroomloos afgezet koper wordt door etsen verwijderd (fig. 3F).

Enkele toepassingen van de onderhavige uitvinding wor-30 den toegelicht in de onderstaande voorbeelden.

Voorbeeld I

Een geëxtrudeerd vel van een polyetheretherketon (PEEK) met een dikte van 1 mm werd als volgt behandeld: (1) 2 montagegaten werden geboord voor het verschaffen van middelen om 35 het vel vast te zetten tijdens de behandeling; (2) het vel werd blootgesteld aan microgolf straling bij 2450 MHz gedurende 1 minuut in een microgolfoven; 8301814 f» t ' »

IS

(3) het vel werd gedompeld in een waterige oplossing van dlmethylform-amide (s.g. 0/955 - 0/965) gedurende 3-6 minuten; (4) het vel werd gedompeld in een hete waterige oplossing van 0,1% van een anionische oppervlakte-actieve stof, een nonylfenylpolyethoxy- ΒΦΜ 5 fosfaat (GAFAG RE-610 ) bij 35 - 45eC gedurende 5-60 seconden; (5) het vel werd gedompeld in een waterige oplossing van fosforzuur 100 cm3/l/ zwavelzuur 600 cm3/l en 0,05% van een anionisch per-fluoralkylsulfonaat bij 55°C gedurende 5 minuten; (6) het vel werd gedurende 5 minuten behandeld in een oplossing van 10 400 g/1 CrO^, 250 cm3/l HjSt^, 50 cm3/l H.jP04 en 0,5 g/1 van een anionisch perfluoralkylsulfonaat bij 70°C en gespoeld in kalm water; (7) het vel werd gedon^eld in een oplossing van 40 cm3 35%'s water-stofperoxyde en 10 cm3 96%'s zwavelzuur en gespoeld in water; (8) het vel werd gedompeld in een alkalische reinigingsoplossing R!TM ^ 15 (ALTREX ) en opnieuw gespoeld in water; (9) het vel werd achtereenvolgens gedompeld in een voordompeloplossing van tin(II)chloride-natrium, een activatoroplossing bestaande uit tin(II)-chloride-palladiumchloride, een waterspoelbad en als versneller in 5%'s fluorboorzuur; 20 (10) koper werd stroomloos af gezet op het vel in een dikte van 2,5 ^um; (11) het met koper beklede vel werd gespoeld met water en gedroogd bij 125°C gedurende 10 minuten, waardoor een met koper bekleed geëxtru-deerd vel werd verkregen als getoond in fig. 3C.

Het met koper beklede vel werd elektrolytisch bekleed 25 in een kopersulfaatbekledingsbad ter verkrijging van een dikte van 35 ^um. Er werd een afpelsterkte gemeten van 2,6 N/mm. Na een soldeervloei-proef bij 288°C gedurende 20 seconden werd geen afschilfering of delaat-nering waargenomen.

Voorbeeld II

30 Het procédé beschreven in voorbeeld I werd herhaald, maar in plaats van het 1 mm dikke vel van polyetheretherketon werd een 1,6 mm dik geëxtrudeerd vel van polyetherimide gebruikt. De afpelsterkte. van het koper bleek iN/mm te bedragen. Het monster was bestand tegen een soldeervloeiproef bij 260eC gedurende 10 seconden.

35 Voorbeeld III

Door vormgieten verkregen uitgangsmaterialen van poly- 8301814

V ·· V

4 16 etherimidehars werden vervaardigd. De vormhars bevatte 0,12% titaan-dioxydepigment om de uitgangsmaterialen opaak te maken. Sommige van de uitgangsmaterialen werden gevormd met 10% glasvezelvulstof en sommige met glasvezelvulstof plus minerale vulstof ter versterking. De ge-5 vormde uitgangsmaterialen werden behandeld volgens het procédé beschreven in voorbeeld I, trappen (2) tot (8), behalve dat da hechting-bevor-derende trap (6) werd uitgevoerd gedurende 3 minuten.

Een gedrukte-bedradingpatroon werd op de uitgangsmaterialen aangebracht volgens het procédé van de Nederlandse octrooiaanvra-10 ge 75.08354 en in een stroomloos koperbekledingsbad bekleed met koper in een dikte van 35 ^um. De uitgangsmaterialen werden 1 uur gedroogd bij 160°C. De volgende waarden van de afpelsterkte werden gevonden:

Vormverbinding Afpelsterkte polyetherimide + 0,12% TiOj Ir75 N/mm 15 polyetherimide + 0,12% Ti02 + 10% glasvezel 1,40 N/mm polyetherimide + 0,12% TiO^ + 10% glasvezel + minerale vulstof 1,20 N/mm

20 Voorbeeld IV

Een gedrukte bedrading werd door toepassing van de semi-additieve techniek vervaardigd op een geëxtrudeerd vel van polyetherimide. Het uitgangsmateriaal werd op de gewenste grootte gesneden, ontspannen volgens de onderhavige uitvinding en voorzien van een gaten-25 patroon. Daarna werd het behandeld volgens het procédé van voorbeeld I, trappen (2) - (11). Vervolgens werd het uitgangsmateriaal voorzien van een opgedrukt platteermasker en elektrolytisch bekleed met koper; nadat het masker was verwijderd, werd de daardoor vrijkomende dunne elektrolytisch gevormde koperafzetting verwijderd, waardoor een uit ge-30 leidend koper bestaand gedrukte-schakelingpatroon werd verkregen, waarbij ook de gatwanden waren geplatteerd. De afpelsterkte van de koper-geleider aan het basismateriaal werd bepaald op een waarde van iN/mm. Voorbeeld V

De boven- en de onderkant van een paneel van epoxyglas-35 laminaat werden bekleed met een 35 ^um dikke koperfolie. Een gedrukt 8301814 ·* Jr- 17 4 geleidingspatroon werd gevormd volgens de welbekende deuk- en etstechniek.

Een polyetherimidekleefmiddel werd bereid door pellets van polyetherimidehars op te lossen in methyleenchloride. Een 75 ^um dik-5 ke polyetherimidefolie werd bekleed met het kleefmiddel en gelamineerd in een roterende lamineerpers met een hete silicoonrubberrol bij 75°C onder toepassing van een druk van 15N/mm breedte van het paneel, waarbij het paneel door de roterende lamineerpers passeerde met een snelheid van 20 mm/minuut.

. 10 Gaten met te metalliseren wanden werden in het paneel aangebracht door boren en de boorresten werden door borstelen verwijderd. Voordat en nadat de gaten werden aangebracht, werden de uitgangsmaterialen ontspannen door blootstelling aan infrarode straling bij een frequentie van 2,5 - 40 mm gedurende een tijdsduur van 35 seconden 15 in een infraroodsmeltoven. Het paneel werd verwerkt tot een veellagen gedrukte-schakelingpaneel volgens het procédé beschreven in voorbeeld I, behalve dat de tijd voor de. behandeling om de hechting te bevorderen slechts 2 minuten bedroeg.

8301814

Claims

1. Werkwijze voor het ontspannen van een polymeer voorwerp of een voorwerp dat een dergelijk polymeer omvat/ met het kenmerk, dat het voorwerp wordt blootgesteld aan elektromagnetische straling gekozen uit microgolf-, infrarood- en ultravioletstraling bij één of 5 meer frequentiegebieden, die door het voorwerp kunnen worden geabsorbeerd en doelmatig zijn om de spanning weg te nemen in hoofdzaak zonder door warmte geïnduceerde verweking of vloeiing van het polymeer te veroorzaken, en gedurende een voldoende tijd voor het absorberen van voldoende energie om het polymeer te ontspannen en/of te stabiliseren 10 tegen door spanning veroorzaakte barsten.

2. Werkwijze volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat het polymere voorwerp een door extrusie of vormgieten verkregen voorwerp is dat een bij hoge temperatuur thermoplastisch polymeer met een aromatische hoofdketen omvat, dat niet vloeibaar wordt of ontleedt bij een 15 temperatuur van ongeveer 245°C, nadat het gedurende 5 seconden aan die temperatuur is blootgesteld.

3. Werkwijze volgens conclusie 2, met het kenmerk, dat door extrusie of vormgieten verkregen voorwerp een aromatisch polyether-polymeer omvat.

4. Werkwijze volgens conclusie 3, met het kenmerk, dat het polymeer is gekozen uit polyetherimiden en polyetheretherketonen.

5. Werkwijze volgens conclusies 1-4 voor het vervaardi gen van een uitgangsmateriaal voor toepassing bij het maken van een ge-drukte-schakelingpaneel, met het kenmerk, dat een polymere film, vel 25' of substraat met een gewenste geometrische vorm omvattende een bij hoge temperatuur thermoplastisch polymeer met een aromatische hoofdketen, dat niet vloeibaar wordt of ontleedt bij een temperatuur van ongeveer 245°C, nadat het gedurende 5 seconden aan die temperatuur is blootgesteld, wordt blootgesteld aan elektromagnetische straling bij één of meer fre-30 quentiegebieden, die door de film, het vel of het substraat kunnen worden geabsorbeerd en doelmatig zijn om de spanning weg te nemen in hoofdzaak zonder door warmte geïnduceerde verweking of vloeiing van het polymeer te veroorzaken, gedurende een tijdsduur welke voldoende is om genoeg energie te absorberen om de spanning weg te nemen en/of het poly- 8301814 * * ψ meer te stabiliseren tegen barsten of barstjesvorming ten gevolge van spanning, waarbij de straling is gekozen uit microgolf-, infrarood-en ultravioletstraling; de film, het vel of het substraat mechanisch wordt behandeld ter vervaardiging van gaten daarin; de stralingsbehan-5 delingstrap wordt herhaald; de film, het vel of het substraat chemisch wordt behandeld met een polair oplosmiddel, dat in staat is liet buitenoppervlak van de film, het vel of het substraat te doen zwellen; en het oppervlak van de film, het vel of het substraat wordt behandeld met een sterk oxiderende oplossing of een ander middel of met een plasma 10 bij een temperatuur en gedurende een tijdsduur welke voldoende is voor het verschaffen van plaatsen voor het chemisch en/of mechanisch verbinden van het oppervlak met een me taallaag, die daaraan wordt vastgemaakt»

6. Werkwijze volgens conclusies 1-4, voor het vervaar digen van een samenstel dat geschikt is voor toepassing bij de vervaar-15 diging van gedrukte-schakelingpanelen, met het kenmerk, dat een poly-mere film of vel wordt verschaft bestaande uit een bij hoge temperatuur thermoplastisch polymeer met een aromatische hoofdketen, dat niet vloeibaar wordt of ontleedt bij een temperatuur van ongeveer 245°C na gedurende 5 seconden aan die temperatuur te zijn blootgesteld; de film 20 of het vel wordt blootgesteld aan elektromagnetische straling bij een of meer frequenties die in staat zijn om door de film of het vel te worden geabsorbeerd en doelmatig zijn om de spanning weg te nemen, in hoofdzaak zonder door warmte geïnduceerde vervorming; en de door straling behandelde polymeerfilm of vel wordt gelamineerd aan een vel van een 25 versterkt, thermisch gehard materiaal; en het gelamineerde samenstel mechanisch of op een andere wijze wordt behandeld, waardoor één of meer gaten daarin worden verschaft; en het samenstel wordt blootgesteld aan de elektromagnetische straling bij één of meer frequentiegebieden die door de film of het vel van het samenstel kunnen worden geabsorbeerd, 30 gedurende een tijdsduur welke voldoende is om genoeg energie te absorberen om de spanning weg te nemen en/of het polymeer te stabiliseren tegen barsten of barstjesvorming ten gevolge van spanning.

7. Werkwijze volgens conclusie 6, met het kenmerk, dat de film of het vel een dikte heeft van meer dan 75 ^um.

8. Werkwijze volgens conclusie 6 of 7, met het kenmerk, dat de film of het vel door toepassing van warmte en druk aan het ther- 8301814 -Λ· V 4 • * misch geharde materiaal wordt gelamineerd.

9. Werkwijze volgens conclusies 6-8/ met het kenmerk, dat de film of het vel aan het thermisch geharde materiaal wordt gelamineerd onder toepassing van een kleeflaag tussen de film of het vel 5 en het thermisch geharde materiaal.

10. Werkwijze volgens conclusies 1-4, met het kenmerk, dat het polymere voorwerp een door injectie-vormgieten verkregen voorwerp van een bij hoge temperatuur thermoplastisch polymeer is, waarbij het voorwerp één of meer gaten daarin bevat.

11. Werkwijze volgens conclusies 1-4 voor het vervaar digen van een meerlagen gedrukte-schakelingpaneel, met het kenmerk, dat een substraat met een schakelingpatroon op ten minste één oppervlak daarvan wordt verschaft; een bij hoge temperatuur thermoplastische polymere film of vel aan het met metaal beklede substraat wordt gelamineerd; 15 het aldus gevormde samenstel wordt voorzien van één of meer gaten; de polymeerfilm of -vel wordt blootgesteld aan infrarood- of ultraviolet-straling bij een of meer frequentiegebieden, die door de. film of het vel kunnen worden geabsorbeerd en doelmatig zijn om de spanning weg te nemen, in hoofdzaak zonder door warmte geïnduceerde vervorming ten ge-20 volge van verweken of vloeien van het polymeer, gedurende een tijdsduur welke voldoende is om de spanning weg te nemen en/of de polymeerfilm of -vel te stabiliseren tegen barsten of barstjesvorming ten gevolge van spanning; het polymeeroppervlak wordt behandeld met een oplosmiddel en een oxydatiemiddel om het oppervlak microporeus en hydrofiel te ma-25 ken; de stralingsbehandelingstrap wordt herhaald gedurende een tijdsduur welke voldoende is om het polymeer te stabiliseren tegen barsten of barstjesvorming ten gevolge van spanningen; en het behandelde oppervlak en de wanden van de gaten worden voorzien van een metaalbekleding voor het vormen van een tweede schakelingpatroon.

12. Werkwijze volgens conclusie 11, met het kenmerk, dat de film of het vel een dikte heeft van meer dan 75 ^um.

13. Werkwijze volgens conclusie 2 of 3, met het kenmerk, dat de straling infraroodstraling is met een golflengte tussen 2,5 en 40 ^um en de belichtingstijd minder dan 1 minuut bedraagt.

14. Werkwijze volgens conclusie 2 of 3, met het kenmerk, dat de straling microgolfstraling is met een frequentie van ongeveer 8301814 V 1960 MHz.

15. Werkwijze voor het met metaal bekleden van een poly meer voorwerp, bestaande uit een bij hoge temperatuur thermoplastisch polymeer met een aromatische hoofdketen, dat niet vloeibaar wordt of 5 ontleedt bij een temperatuur van ongeveer 245°C na 5 seconden aam die temperatuur te zijn blootgesteld, met het kenmerk, dat het polymere voorwerp wordt blootgesteld aan elektromagnetische straling bij één of meer frequentiegebieden die in staat zijn door het voorwerp te worden geabsorbeerd en doelmatig zijn om de spanning weg te nemen, in hoofd-10 zaak zonder door warmte geïnduceerde vervorming door verweking of vervloeiing van het polymeer, gedurende een tijdsduur welke voldoende is om genoeg energie te absorberen om de spanning weg te nemen en/of het voorwerp te stabiliseren tegen barsten of barstj esvorming ten gevolge van spanning, waarbij de straling is gekozen uit microgolf-, infra-15 rood- en ultraviolets trailing; het oppervlak van het polymere voorwerp chemisch wordt behandeld met een polair oplosmiddel, dat in staat is het buitenoppervlak van het voorwerp te doen zwellen ten einde hechting van geëtst metaal aan het oppervlak daarvan na een etstrap te bevorderen; het oppervlak wordt behandeld in een sterk oxyderend middel,, waar-20 door plaatsen worden verschaft voor chemische en/of mechanische verbinding van het oppervlak met het metaal; en een metaallaag op ten minste een deel van het oppervlak van het voorwerp wordt af gezet.

16. Werkwijze volgens conclusie 15, met het kenmerk, dat het voorwerp een voorwerp is van een aromatisch polyetherpolymeer.

17. Werkwijze volgens conclusie 5, 11 of 15, met het ken merk, dat het metaal vastgemaakt aan het uitgangsmateriaal, de film, het vel of het voorwerp, bestaande uit of omvattende het voor straling gevoelige behandelde polymeer, wordt gevormd door stroomloze metaalafzetting, al dan niet gevolgd door elektrolytische metaalafzetting. 8301814