NL1003120C2 - Werkwijze voor het geschikt maken voor verder gebruik van schroot uit bestukte geleiderplaten uit elektrische of elektronische apparaten. - Google Patents

Description

Korte aanduiding: Werkwijze voor het geschikt maken voor verder gebruik van schroot uit bestukte geleiderplaten uit elektrische of elektronische apparaten.

5 De uitvinding gaat uit van een werkwijze voor het geschikt maken voor verder gebruik van schakelingsplatenschroot uit elektronische apparaten in overeenstemming met de aanhef van conclusie 1, zoals deze bijvoorbeeld uit een boekpublicatie van K.O. Tiltmann "Recycling betriebl icher Abfalle", losbladige uitgave, stand juli 10 1991, WEKA Fachverlag Kissingen 1990 bekend blijkt te zijn.

Bestukte geleiderplaten bezitten in de regel complexe verbindingsstructuren, die bij het geschikt maken voor verder gebruik voor recycling een groot probleem vormen. Bij bestukte geleiderplaten liggen waardevolle en schadelijke stoffen in de geringste 15 ruimte naast elkaar en deze moeten bij de terugwinning, respectievelijk verwijdering gescheiden worden verwerkt. Als waardevolle stoffen van de bestukte geleiderplaten zijn metalen, zoals b.v. koper, ijzer, tin, lood te beschouwen, waarbij bovenal in hoogwaardige bestukte geleiderplaten daarenboven ook edelmetalen (b.v. goud, zilver, palla-20 dium) in noemenswaardige hoeveelheden kunnen worden aangetroffen. Het in vergelijking grootste gewichtsdeel (ca. 50%) wordt echter gevormd door meestal halogeenbevattende, vuurvertragende reststoffen, die veelvuldig glasvezel versterkt zijn. Bij een thermische behandeling van deze reststoffen bestaat het gevaar van de vorming van dioxines en 25 furanen. De metaal- en reststoffracties moeten uit ecologische en economische gezichtspunten voor de terugwinning, respectievelijk verwijdering hoge zuiverheden bezitten, hetgeen slechts door een verregaande ontsluiting van de verbinding kan worden bereikt. Voor een goede elektronicaschrootrecyclingswerkwijze is het noodzakelijk 30 de reststoffen met een metaal arme zuiverheid en de metalen met een reststofvrije zuiverheid terug te winnen en overigens de metalen in ijzer, aluminium en overige metalen met voldoende zuiverheid te scheiden. In metallurgische problemen gespecialiseerde ondernemingen kunnen uit het bonte metaalmengsel, dat overwegend koper bevat, niet 35 alleen het koper, maar ook de andere metalen zoals zink, lood, zilver, goud of platina in overeenstemming met op zichzelf bekende werkwijzen 1003120 2 isoleren en tot hoge zuiverheidsgraden verrijken, respectievelijk raffineren. Een door aanvraagster in het werk gesteld onderzoek van momenteel toegepaste werkwijzen voor het geschikt maken voor verder gebruik van bestukte geleiderplaten heeft echter aangegeven, dat geen 5 van de onderzochte werkwijzen voldoet aan de vereisten van een milieuvriendelijke reclycling.

Voor het geschikt maken voor verder gebruik van geleiderplatenschroot worden het vaakst mechanische werkwijzen toegepast. Het is noodzakelijk voor het geschikt maken voor verder gebruik 10 schadelijke stoffen bevattende componenten (b.v. batterijen, kwik-schakelaars, PCB-bevattende condensatoren) van de geleiderplaten te verwijderen, om een verspreiding van schadelijke stoffen in de waarde-volle stoffracties te verhinderen, maar deze stap wordt gedeeltelijk achterwege gelaten. De geleiderplaten worden daarna in verscheidene 15 stappen klein gemaakt. Gebruikelijk worden daarvoor dubbelassige snijmachines, hamer- en/of snijmolens toegepast. Ijzermetaal wordt door magnetische scheidingsinrichtingen van het fijn gemaakte geleiderpl aatschroot afgescheiden. Meestal geschiedt daarna een classering van het materiaal, om met mechanisch fysische scheidingsapparaten 20 (b.v. luchtdeintafel, elektrostatische snij-inrichting) een metaal- reststofscheiding uit te kunnen voeren. De afzonderlijke waardevolle stoffen worden voor een deel ook door drijf-zinkwerkwijzen of zware bezinkselprocessen van de reststoffen afgescheiden, waardoor echter aanvullend een afvalwaterprobleem ontstaat. De metaal fracties worden 25 op de markt gebracht, terwijl de reststoffen en de bij de kleinmaking ontstane stof vanwege het gehalte aan schadelijke stoffen ervan in de regel als speciaal afval moet worden verwijderd.

Bij een bekende werkwijze [F. Ambrose, B.W. Dunning "Accomplishments in Waste Utilization" in "7th Minaral Waste Utiliza-30 tion Symposium" te Chicago 20-21 oktober 1980, Washington: US Dept.

of the Interior, Bureau of Mines] wordt militair elektronicaschroot in de vorm van complete, niet-gedemonteerde schakelkasten, complete apparaten maar ook afzonderlijke schakelingsplaten verwerkt. Het schroot wordt in verscheidene fasen met verschil lende inrichtingen klein 35 gemaakt en na iedere kleinmakingsfase vindt een selectie qua stof van de deeltjes plaats. Ijzeren delen worden magnetisch afgescheiden, 10^3120 3 aluminiumdelen door een - elektrische - wervelstroomafscheiding eruit gehaald. Een mengsel van metaal- en reststofdeeltjes kan dan ten minste bij kleinere deeltjes door een wals-corona-scheidingsinrichting qua stof worden gescheiden. De optredende kabels worden door geschikte 5 scheidingswerkwijzen uit het deeltjesmengsel afgescheiden, aan een afzonderlijke behandeling onderworpen en kunnen daardoor in koper en kunststof worden gescheiden. Er treden bij deze bekende werkwijzen als eindprodukten ijzeren delen, koper, aluminium, overige metalen en met metaal verontreinigde reststof op. De metalen kunnen - onder andere na 10 een raffinering - als uitgangsmaterialen weer worden toegepast. De aanwezige edelmetalen kunnen door hydrometallurgische processen in scheidingsinstallaties worden teruggewonnen. De reststoffen kunnen meestal niet verder worden benut. Voor zover er geen sprake is van een verbranding, een benutting als koolstofhouder bij het uitsmelten van 15 erts of een harding, moet de reststof door deponeren als speciaal vuilnis worden verwijderd.

Bij een verdere bekende werkwijze in overeenstemming met de in de aanhef genoemde 1iteratuurplaats worden de uit de apparaten uitgenomen, geïsoleerde schakelingsplaten allereerst in een 20 dubbelassige snijmachine tot een deeltjesgrootte van kleiner dan ongeveer 30 mm fijn gemaakt en worden door een magnetische afschei-dingsinrichting de ijzeren delen eruit gehaald. De achterblijvende rest wordt door middel van vloeibare stikstof tot ongeveer -130°C afgekoeld en daardoor worden de kunststofdelen bros gemaakt. Het 25 gekoelde schroot wordt in een doorloophamermolen gemalen en fijn klein gemaakt. In een schudscheidingsinrichting wordt het granulaat in een reststoffractie en in een metaal fractie gescheiden. De optredende stof wordt verzameld en voor het raffineren van het daarin aanwezige edelmetaal aan een scheidingsinstallatie afgegeven. De metaalfractie wordt 30 aan een kopersmelterij voor het raffineren van het koper gegeven; het in de metaalfractie aanwezige edelmetaal komt daarbij beschikbaar in een anodeslik, waaruit eveneens het edelmetaal in een scheidings-installatie kan worden teruggewonnen. De reststoffractie kan dan in de regel niet verder als waardevolle stof worden benut.

35 Door aanvraagster uitgevoerde onderzoekingen tonen aan, dat bij de momenteel toegepaste werkwijzen geen voldoende verbin- 1 0031 20 4 dingsontsluiting kan worden bereikt. Verder bereiken de toegepaste scheidingsapparaten geen bevredigende selectiviteit. Oaardoor is in de metaal fractie nog een betrekkelijk groot reststofgedeelte en zijn derhalve halogenen aanwezig, hetgeen bij de daaropvolgende uitsmelting 5 van de metalen tot het vormen van dioxines en furanen leidt en de met de teruggewonnen metalen bereikbare opbrengsten verlaagt. De te verwijderen reststoffractie bevat dientengevolge nog een gedeelte aan metalen van ongeveer 10% tot en met 20%, hetgeen bij een thermische behandeling de werking van daartoe toegepaste katalysatoren bij de 10 gasbehandeling doet afnemen.

Het doel van de uitvinding is de werkwijze voor het geschikt maken voor verder gebruik van geleiderplatenschroot in overeenstemming met de in de aanhef genoemde soort zodanig te verbeteren, dat de volgende voordelen cumulatief worden bereikt: 15 een hogere zuiverheid van het teruggewonnen metaal- concentraat, en omgekeerd een geringer metaalgehalte van de verrijkte reststoffen, geringere emissies gedurende het geschikt maken 20 voor verder gebruik en eenvoudigere werkwijzetechniek.

Dit doel wordt bij de werkwijze voor het geschikt maken voor verder gebruik van de in de aanhef genoemde soort in overeenstemming met de uitvinding door de kenmerkende maatregelen van 25 conclusie 1 bereikt. Een wezenlijke gedachte daarbij is het selectief fijn maken van de kryogeen bros gemaakte printplaatbrokstukken in een chargegewijs bedreven hamermolen, waardoor een zeer wezenlijke selectie in metaal (grove fractie) enerzijds en in een metaal/reststofgra-nulaat (fijne fractie) anderzijds tot stand wordt gebracht. Daardoor 30 kan reeds het grootste gedeelte aan metalen uit het deeltjesmengsel worden geïsoleerd. De verdere scheiding van de fijne fractie in metaal en reststof door een elektrostatische scheidingswerkwijze wordt door een fijnmazige grootteclassering van de deeltjes beslissend bevorderd, omdat de elektrostatische scheidingswerkwijze bij bij benadering 35 dezelfde korrelgrootte van de deeltjes met in vergelijking hogere selectiviteit werkt.

1003120 5

Doelmatige uitvoeringen van de uitvinding zijn in de onderconclusies verwoord. Overigens is de uitvinding aan de hand van een in de enkele figuur weergegeven werkwijzestroomschema in het navolgende nog toegelicht.

5 De door aanvraagster ontwikkelde werkwijze bevat de volgende werkwijzestappen:

De weliswaar nog met elektronische functionele componenten bestukte, maar van schadelijke stoffen, b.v. batterijen, kwikschakelaars, PCB-condensatoren of dergelijke bevrijde geleider-10 platen worden van tevoren in een dubbel- of vierassige snij-inrichting 1 tot een grootte van ca. 20 mm fijn gemaakt. De van tevoren fijn gemaakte geleiderplaten worden in een koel inrichting 19 door inspuiting van vloeibare stikstof gekoeld. Het stikstof wordt in een geïsoleerde voorraadhouder 7 ter beschikking gehouden, waarvan verscheidene 15 stuurbare koelvloeistofleidingen aftakken. Door het afkoelen van de deeltjes door middel van vloeibaar stikstof - minus 100 tot en met -170°C - worden enerzijds de reststoffen bros gemaakt en worden er anderzijds thermische spanningen in het verbindingsmateriaal opgewekt, die de daarna volgende ontsluiting bij de fijnmaking bevorderen. Na de 20 koeling wordt het materiaal in een hamermolen 2 selectief fijn gemaakt, waarbij temperatuur in de maal kamer 18 tegen een - maalener-giebepaalde - verwarmingsneiging van het maalgoed in door aanvullende inspuiting van vloeibare stikstof in de maal kamer 18 constant wordt gehouden. Op basis van de geringe bestandheid tegen breuk van de 25 reststoffen worden deze selectief fijn gemaakt. Daardoor ontstaat een fijne fractie, die kunststoffen, glasvezels, glasbrokstukken, kera-miekdeeltjes en kleine metaal deeltjes bevat. Deze fractie wordt door de vaststaande zeefbodem 3 van de maal kamer met een gatdiameter van ongeveer 4 mm voortdurend uit de maal ruimte afgezogen. Het zeefachter-30 blijfsel, de grove fractie, bestaat bij volledige materiaalontsluiting slechts uit metalen en wordt door middel van een uitlaatklep 4 charge-gewijs uit de maalruimte gesluisd. Een oudere Duitse octrooiaanvrage van 7 maart 1995 van aanvraagster met de ambtelijke referentie 1 95 07 958.2 laat een voor het selectieve fijn maken constructief 35 geoptimaliseerde hamermolen zien, waarbij daar echter een ander toepassingsgeval als onderhavig is aangesneden. Overeenstemmend is 1003120 6 echter zowel hier als daar het selectieve fijn maken door middel van hamermolens voordelig toepasbaar, omdat het heterogene maalgoed componenten met de meest uiteenlopende mechanische eigenschappen, respectievelijk maalresistentie, namelijk ductiele metalen enerzijds en 5 kunstmatige bros gemaakte kunststoffen anderzijds bevat, waarvan de zwakkere componenten door doelmatig geoptimaliseerde behandelings-parameters zoals rotortoerental en/of behandelingstijden selectief kunnen worden fijn gemaakt.

Op deze plaats wordt ten aanzien van de in de 10 oudere octrooiaanvrage behandelde hamermolen 2 uitsluitend opgemerkt, dat de vul schacht 6 zijdelings van een toevoertrechter 5 van een vulweegschaal is voorzien, die het toestaat een gedefinieerde werkwij-zegeoptimaliseerde vulhoeveelheid beschikbaar te houden en na leging uit de maal kamer van de voorafgaande charge het nieuwe gewogen gewicht 15 door middel van een in de vul schacht bewegende stamper 20 vlot in de maal kamer te schuiven. Daardoor kunnen, hetgeen voor de selectieve fijnmakingswerking wezenlijk is, enerzijds korte en precies reproduceerbare behandelingstijden voor het maalgoed worden gehandhaafd en anderzijds ook gelijkblijvende vul hoeveel heden worden voortbewogen.

20 Ook het zich in de toevoertrechter 5 bevindend, beschikbaar gehouden materiaal kan door het inspuiten van vloeibare stikstof worden gekoeld, respectievelijk koel worden gehouden.

De bij de afvoerklep 4 chargegewijs wegneembare grove fractie van de hamermolen 2 wordt via een magnetische schei-25 dingsinrichting 13 geleid, om Fe-metalen af te scheiden. De overblijvende NE-metaalfractie kan ter aluminiumscheiding aanvullend aan een elektrische wervelstroomscheidingsinrichting 14 worden toegevoerd.

Het voortdurend door de zeefbodem 3 van de hamermolen naar buiten tredende fijne goed bevat niet alleen, hoewel over-30 wegend verschillende kunststoffen zoals glas- en keramiekdeeltjes, maar ook metaaldeeltjes van verschillende soorten. Het mengsel kan door een elektrostatische scheiding in zijn stoffelijke componenten metalen, respectievelijk reststoffen worden gescheiden. Het werd waargenomen, dat de selectiviteit bij dergelijke werkwijzen wezenlijk 35 kan worden verhoogd, wanneer de elektrostatische scheidingsinrichting een met het oog op de korrel grootte smalbandig spectrum van een 1003120 7 deeltjesmengsel wordt aangeboden. Om deze reden werd in het onderhavige geval de uit de selectieve fijnmakingstrap tredende fijne fractie in verscheidene smalbandige grootteklassen met een korrelings-bandbreedte van ongeveer 1:1,6 per grootteklasse gesorteerd, hetgeen 5 in twee verschillende zeefmachines 8 en 10 wordt uitgevoerd. Bij de uitgevoerde testseries werden de volgende zeeffracties voor de verdere afscheiding gekozen, die in de eerste zeefmachine 8 worden geclas-seerd: kleiner dan 0,1 mm, 10 vanaf 0,1 tot 0,25 mm, vanaf 0,25 tot 0,4 mm, vanaf 0,4 tot 0,63 mm en groter dan 0,63 mm.

De als stof te beschouwen fijnste fractie (< 0,1 mm) werd niet verder 15 afgescheiden, maar geschikt verwijderd.

De grootste fractie (> 0,63 mm) van deze voorclas-sering bevat aluminiumfolie uit condensatoren, die het verder geschikt maken voor verder gebruik van deze fractie moeilijker maakt. De folie wordt dan ook door middel van een windzifter in de vorm van een 20 zig-zagzifter 9 als lichte fractie afgescheiden. De zware fractie uit de zig-zagzifter 9 wordt door een tweede zeefmachine 10 in verschillende fracties geclasseerd. Bij de uitgevoerde testseries werden de volgende zeeffracties voor het verder geschikt maken voor verder gebruik gekozen: 25 vanaf 0,63 tot 1,0 mm, vanaf 1,0 tot 1,6 mm, vanaf 1,6 tot 2,5 mm en groter dan 2,5 mm (tot ongeveer 4 mm).

De fracties uit de beide zeefmachines 8 en 10 30 worden ter metaal-kunststofscheiding voor iedere korrelgrootteclassering afzonderlijk en chargegewijs door een elektrostatische schei-dingsinrichting geleid, waarbij in het weergegeven uitvoeringsvoor-beeld de elektrostatische scheidingsinrichting als tweetrapscorona-walsscheidingsmachine met de scheidingstrappen 11 en 12 is uitgevoerd. 35 Voor korrelgrootteselectief bedrijf van de corona-walsscheidings- inrichting worden de afzonderlijke korrelgroottefracties in afzonder- 1 003120 8 lijke bunkers 17 tussenopgeslagen, die telkens van een automatische vulstandbewaking zijn voorzien. Automatisch worden de deeltjes uit de het meest gevulde bunker aan de eerste trap 11 van de elektrostatische scheidingsinrichting toegevoerd, waarbij de bedrijfsparameters in de 5 scheidingstrappen iedere keer in overeenstemming met de respectieve van toepassing zijnde korrelingsgrootte automatisch optimaal worden ingesteld. Bij de in het werkwijzestroomschema als de rechthoek weergegeven trappen 11 en 12 van de corona-walsscheidingsinrichting worden in de gekozen afbeelding naar rechts de metaal fractie en naar 10 links de reststoffractie afgeleid. De in de eerste trap 11 ontstane mengfractie (massastroompijl naar beneden) wordt in de tweede trap 12 nagescheiden. De mengfractie van de tweede trap wordt, al naar gelang zuiverheid en hoeveelheid, aan de reststoffractie toegewezen, hetzij door een snijmolen 21 verder fijn gemaakt en aan de eerste zeefmachine 15 8 toegevoerd, d.w.z. in het proces voor het geschikt maken voor verder gebruik teruggeleid.

Bij de gangbare coronawalsscheidingsinrichtingen zijn de bereikte scheidingsresultaten door schommelingen van de omgevingscondities (temperatuur, luchtvochtigheid) en de vochtigheid 20 van het materiaal niet reproduceerbaar. De materiaalvochtigheid heeft een aanzienlijke invloed op de geleidbaarheid en daardoor het schei-dingsresultaat. Om de geleidbaarheidsverschillen tussen metaal enerzijds en reststof anderzijds optimaal hoog en buitendien zo constant mogelijk te houden en daardoor de selectiviteit van de elektro-25 statische scheidingsinrichting te optimaliseren, wordt bij de hier weergegeven werkwijze het aan de corona-walsscheidingsinrichting afgegeven materiaal op constante bedrijfscondities, namelijk temperatuur en droogheid verwarmd, hetgeen bijvoorbeeld door warmtestralers kan geschieden. Daarbij dient er rekening mee te worden gehouden, dat 30 de sterk onderkoeld uit de selectieve fijnmakingstrap uittredende deeltjes uit de omgevingslucht condenswater vormen en deze vochtigheid vasthouden. Aanvullend beïnvloedt de geleidbaarheid van de het ladingstraject omgevende lucht de ladingsoverdracht van de corona-elektrode op het oppervlak van de deeltjes. Daar vandaan worden de 35 omgevingscondities in de corona-walsscheidingsinrichting door een klimaatregeling van de omgevende lucht constant gehouden. Ook dit 1 0031 20 9 draagt bij tot een optimalisering van de selectiviteit van het elektrostatische scheidingsproces.

De door de beide trappen 11 en 12 van de corona-walsscheidingsinrichting afgescheiden metaal fracties worden aan een 5 magnetische scheidingsinrichting 15 toegevoerd, om Fe-metalen af te scheiden. Weliswaar is de magnetische afscheiding van ijzeren delen minder gevoelig met betrekking tot korrelgrootteverschillen van de deeltjes, maar zal toch, wanneer reeds een korrelgrootteclassering voor hande is, ook de magnetische afscheiding van de ijzeren delen 10 daaruit bij de verschillende korrelgrootten apart en met korrel-grootte-optimale parameterinstelling worden uitgevoerd. Ook hier kan wederom een aluminiumafscheiding door middel van een elektrische wervelstroomscheidingsinrichting 16 volgen. Voor deze aluminiumafscheiding geldt hetzelfde: De wervelstroomafscheiding van de alumi-15 niumdeeltjes zal bij nauw geclasseerde deeltjesmengsels en korrel- grootte-geoptimaliseerde parameterinstelling bij de scheidingsinrichting beter zijn dan bij breed gestuurde deeltjesmengsel en universele parameterinstelling.

De door de magnetische scheidingsinrichtingen 13 20 en 15 afgescheiden ijzeren delen kunnen gemeenschappelijk naar een staalproducent worden geleid. In overeenstemming met de ervaring bevatten deze ijzeren delen uit elektronicaschroot geen edelmetaal of slechts zo weinig, dat een extractie niet lonend is. Het door de beide elektrische wervelstroomscheidingsinrichtingen afgescheiden aluminium 25 kan aan een aluminiumsmelter!j worden verkocht. De kunststoffen en het stof moeten momenteel nog worden verwijderd; aan geschikte afschei-dingswerkwijzen wordt nog gewerkt. Bij de zig-zagscheidingsinrichting 9 komt folie-aluminium met een betrekkelijk hoog kunststofgehalte beschikbaar, dat - tot nu toe - niet door aluminiumsmelter!jen wordt 30 afgenomen. Procentueel komt dit van wikkel condensatoren stammende folie-aluminium in zeer geringe hoeveelheden beschikbaar, zodat hier een duur geschikt maken voor verder gebruik nauwelijks loont.

De beschreven werkwijze biedt ten opzichte van de momenteel toegepaste werkwijze de volgende voordelen.

35 Om reden van een verbeterde materiaalontsluiting is een hogere zuiverheid van het teruggewonnen metaal concentraat bereik- 1003120 10 baar. Dankzij de hoge zuiverheden kunnen voor Fe- en NE-metalen hogere opbrengsten worden bereikt. Verder worden door het geringe reststof-gedeelte schadelijke stofemissies (dioxine en furaan) bij de uitsmel-ting van de metalen geminimaliseerd.

5 Onderzoekingen tot nu toe hebben aangetoond, dat metaal gedeelten in de reststoffractie - in hoofdzaak van kunststoffen - de levensduur en werking van katalysatoren bij de thermische behandeling duidelijk verlagen. Bij de hier voorgestelde werkwijze komen de reststoffen met een zeer gering metaal gedeelte beschikbaar.

10 De lage temperaturen gedurende het selectieve fijnmakingsproces verhinderen het ontstaan van schadelijke stoffen zoals dioxines en furanen ook in het onderhavige proces. Onderzoekingen tot nu toe tonen buitendien aan, dat zowel het ontstaan van stof als de stankoverlast ten opzichte van de momenteel toegepast werk-15 wijzen duidelijk kunnen worden gereduceerd. Natte werkwijzen met afvalwaterproblemen worden vermeden.

Ten opzichte van de momenteel toegepaste werkwijzen zijn bij de onderhavige werkwijze minder fijnmakingstrappen aangebracht. Ook worden slechts eenvoudige en procestechnisch zeker be-20 heersbare werkwijzetechnieken gebruikt. Door de vereenvoudigde werk-wijzetechniek worden de voor een doelmatig recyclering van het elektron! caschroot vereiste investeringskosten alsmede - afgezien van het koelen met vloeibare stikstof - de bij het bedrijven van een dergelijke installatie voortdurend ontstane bedrijfs- en onderhoudskosten laag 25 gehouden, zodat de verwijderingskosten voor het elektronicaschroot binnen verdedigbare grenzen worden gehouden. De betrekkelijk hoge bedrijfskosten van de stikstofkoeling worden echter door de hogere verkoopsopbrengsten van de metalen meer dan gecompenseerd, die dankzij de betere zuiverheid kunnen worden bereikt. De werkwijze is dan ook 30 uitsluitend - geheel afgezien van de ecologische voordelen - in haar geheel rekenkundig als economisch te beschouwen.

1003120

Claims (13)

1. Werkwijze voor het geschikt maken voor verder gebruik van elektronicaschroot in de vorm van gedemonteerde, maar nog 5 met elektronische componenten bestukte geleiderplaten - in het volgende kort "geleiderplaten" genoemd - uit elektrische of elektronische apparaten, met de volgende werkwijzestappen, het van de geleiderplaten verwijderen van schadelijke stoffen bevattende onderdelen, zoals batterijen, kwikschakelaars en PCB-bevattende condensatoren en het 10 afzonderlijk verzamelen en zich ontdoen van deze onderdelen, het mechanisch van tevoren fijn maken van de geleiderplaten tot een brokstukkantlengte van ten hoogste ongeveer 30 mm, het kryogeen bros maken van de van tevoren fijn gemaakte deeltjes door koelen door middel van een vloeibaar gemaakt gas, bij voorkeur door middel van 15 vloeibaar stikstof, het fijn maken van de kryogeen bros gemaakte deeltjes in een hamermolen, en het selecteren van de brokstukken in Fe-metalen, NE-metalen en reststoffen, gekenmerkt door de volgende maatregelen in combinatie, de kryogeen bros gemaakte deeltjes worden in de hamermolen (2) chargegewijs selectief fijn gemaakt, waarbij het 20 maalgoed in een door een zeefbodem (3) van de maal kamer (18) uittredende fijne fractie en in een grovere, in de maalkamer (18) achterblijvende, chargegewijs afzonderlijk verwijderbare grove fractie van in de kryogene toestand ductiel blijvende, dus metalen materialen selectief wordt fijn gemaakt, de fijne fractie wordt in verscheidene 25 smalbandige grootteklassen met een korrelingsbandbreedte van ongeveer 1:1,6 per grootteklasse gesorteerd, afgezien van een stoffractie met een kleinere deeltjesgrootte dan ongeveer 0,1 mm wordt iedere afzonderlijke grootteklasse van de deeltjes afzonderlijk door middel van elektrostatische scheidingsinrichtingen (11, 12) qua stof in metaal-30 deeltjes en in reststofdeeltjes gescheiden, en de metaal fracties van de selectieve fijnmakingstrap (2) en die van de elektrostatische scheiding (11, 12) worden qua stof in verschillende metaalklassen gescheiden (13 tot en met 16).

2. Werkwijze volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat 35 de fijne fractie van het maalgoed in de selectieve fijnmakingstrap (2) op basis van een overeenkomstige perforatie in de zeefbodem (3) van de 1003120 maalkamer (18) met een kleinere korreling dan ongeveer vier millimeter wordt voortgebracht.

3. Werkwijze volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat het kryogeen bros gemaakte, zich in de maalkamer (18) van de hamer- 5 molen (2) bevindende maalgoed tegen de verwarmingstendens op basis van de maalenergie door het inspuiten van vloeibaar gemaakt gas (7) in de maalkamer (18) verder wordt gekoeld.

4. Werkwijze volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat de fijne fractie van de selectieve fijnmakingstrap (2) in in totaal 10 ongeveer zeven grootteclasseringen wordt gesorteerd met een grootte-classering in overeenstemming met de volgende maten, kleiner dan 0,1 mm, behandeld als stof, 0,1 tot 0,25 mm, 0,25 tot 0,40 mm, 0,40 tot 0,63 mm, 0,63 tot 1,0 mm, 1,0 tot 1,6 mm, 1,6 tot 2,5 mm en 2,5 tot 4,0 mm.

5. Werkwijze volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat voor de - volledige - grootteclassering van de fijne fractie uit de selectieve fijnmakingstrap (2) voor de korrelingsgrootte 0,5 tot 0,8 mm, bij voorkeur ongeveer 0,63 mm wordt voorgeelasseerd en uit de grovere fractie van deze voord assering metaalfoliesnippers worden 20 uitgesorteerd.

6. Werkwijze volgens conclusie 5, met het kenmerk, dat de metaalfoliesnippers door een windzifting bij voorkeur in een zig-zagscheidingsinrichting (9) worden uitgesorteerd.

7. Werkwijze volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat 25 de deeltjes bij het elektrostatische scheiden (11, 12) door ten minste indirekt verwarmen van de deeltjes direkt voor het elektrostatische scheiden (11, 12) op gelijkblijvende temperatuur en/of droogheid worden gehouden.

8. Werkwijze volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat 30 de de deeltjes en het behandelingstraject bij het elektrostatische scheiden (11, 12) direkt omgevende lucht door klimatisering van de lucht op gelijkblijvende temperatuur en/of droogheid wordt gehouden.

9. Werkwijze volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat het elektrostatische scheiden van de deeltjes in de afzonderlijke 35 grootteklassen in reststof- en metaal deeltjes door middel van corona-walsscheidingsinrichtingen (11, 12) wordt uitgevoerd. 1 003120

10. Werkwijze volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat het elektrostatische scheiden van de deeltjes in de afzonderlijke grootteklassen in reststof- en metaaldeeltjes in twee trappen door middel van twee, op verschillende bedrijfsparameters ingestelde 5 trappen (11 en 12) van een corona-walsscheidingsinrichting wordt uitgevoerd, waarbij de beide trappen (11, 12) van de corona-walsschei-dingsinrichting op een ondubbelzinnig elektrisch geleidende, dus metalen fractie, op een ondubbelzinnig niet-geleidende reststoffractie en op een daartussen liggende mengfractie zijn ingesteld, en waarbij 10 slechts de mengfractie van de eerste corona-scheidingstrap (11) voor verdere scheiding in de tweede corona-scheidingstrap (12) wordt geleid.

11. Werkwijze volgens conclusie 10, met het kenmerk, dat de mengfractie van de tweede corona-scheidingstrap (12) naar keuze 15 aan de reststoffractie wordt toegevoegd, in het bijzonder bij de kleinere korrelgrootteklassen of bij het beschikbaar komen van een geringe mengfractie, of bij gering metaalgehalte daarin, of dat de mengfractie van de tweede corona-scheidingstrap (12) na een verdere fijnmaking (17) voor de korrelgrootteclassering (8, 10) in het proces 20 voor het weer geschikt maken voor verder gebruik wordt teruggeleid, in het bijzonder bij de grotere korrelgrootteklassen of bij het beschikbaar komen van een grote mengfractie of bij hoog metaalgehalte daarin.

12. Werkwijze volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat uit de metalen grove fractie van de selectieve kleinmakingstrap (2) na 25 een magnetische afscheiding (13) van de magnetiseerbare metalen aansluitend aluminiumdelen door middel van een elektrische wervel-stroomscheidingsinrichting (14) worden afgescheiden.

13. Werkwijze volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat uit de metaal fracties van de elektrostatische scheidingstrap (11, 12) 30 na een magnetische afscheiding (15) van magnetiseerbare deeltjes aluminiumdeeltjes door middel van een elektrische wervelstroomschei-dingsinrichting (16) worden afgescheiden. 35 Eindhoven, mei 1996 1003120