PL93273B2 - - Google Patents

Description

Przedmiotem wynalazku jest sposób otrzymywania nowych azowych barwników metalokompleksowych typu 1 :2 przy uzyciu jako skladnika biernego 4-benzoiloaminonaftolu-1 lub jego pochodnej podstawionej w pierscieniu fenylowym. Wspomniany wyzej zwiazek zostal w sposobie wedlug wynalazku zastosowany po raz pierwszy jako pólprodukt w syntezie barwników metalokompleksowych.Wytwarzane sposobem wedlug wynalazku barwniki przedstawiono za pomoca ogólnego wzoru 1, w którym Art i Ar2 oznaczaja jednakowe lub rózne reszty o-aminofenolu lub jednakowe reszty o-aminonaftolu, zawierajace w dowolnych polozeniach pierscienia aromatycznego lub ukladu pierscieni skondensowanych niejonizujace podstawniki X, Y, V, i Z, oznaczajace jednakowe lub rózne atomy badz grupy atomów, jak np atomy wodoru lub chloru albo grupy metylowe, nitrowe, acetyloaminowe, sulfonamidowe, dwualkilosulfonamidowe i alkilosulfono- we, przy czym przynajmniej jeden a nie wiecej niz dwa sposród podstawników X, Y, V i Z stanowia grupy sulfonamidowe, dwualkilosulfonamidowe lub alkilosulfonowe, Q oznacza podstawnik niejonizujacy umiejscowio ny w dowolnym polozeniu pierscienia feny Iowego, jak np atom wodoru lub grupe nitrowa albo metylowa. B oznacza reszte skladnika biernego, posiadajacego w polozeniu orto badz sasiednim do pozycji sprzegania podstawnik lakotwórczy i zawierajacy ewentualnie grupe benzoiloaminowa lub jej pochodna podstawiona w pierscieniu fenylowym grupa nitrowa lub metylowa albo grupe sulfonamidowa, jak np 4-benzoiloaminonaftoM lub jego pochodna podstawiona w pierscieniu fenylowym, 2-naftol lub jego pochodna podstawiona w ukladzie naftalenowym, 1-fenylo-3-metylopirazolon-5, 1-/3'-lub-4'-sulfonamido/-fenylo3-metylopirazolon-5 albo anilid badz o*chloroanilid kwasu acetylooctowego, Me oznacza atom chromu lub kobaltu a K+ oznacza kation metalu alkalicznego lub amonu.Sposobem wedlug wynalazku poddaje sie barwnik monoazowy o ogólnym wzorze 2, w którym symbole maja wyzej podane znaczenia albo mieszanine tego barwnika z barwnikiem monoazowym o ogólnym wzorze 3, w którym symbole maja wyzej podane znaczenia, reakcji chromowania lub kobaltowania jednym ze znanych sposobów.Barwnik monoazowy o ogólnym wzorze 2, w którym symbole maja wyzej podane znaczenia, otrzymuje sie przez sprzeganie zdwuazowanej pochodnej o-aminofenólu lub o-aminonaftolu, zawierajacej grupe sulfonamido-2 93 273 wa, dwualkilosulfonamidowa lub alkilosulfonowa oraz ewentualnie inne podstawniki jak atom chloru albo grupa metylowa, nitrowa lub acetyloaminowa z zasadowym roztworem 4-benzoiloaminonaftolu-1 lub jego pochodnej podstawionej w pierscieniu fenylowym podstawnikiem niejonizujacym, jak np.grupa metylowa lub nitrowa.Barwnik monoazowy o ogólnym wzorze 3, w którym symbole maja wyzej podane znaczenia, otrzymuje sie przez sprzeganie zdwuazowanej okreslonej wyzej pochodnej o-aminofenolu z zasadowym roztworem 2-naftolu lub jego pochodnej podstawionej w ukladzie naftalenowym albo 1-fenylo 3-metylopirazolonu-5, 1-(3'- lub -4'-sulfonamido)-fenylo-3-metylopirazolonu-5, anilidu badz o-chloroanilidu kwasu acetylooctowego.Mieszanine barwników monoazowych w ogólnych wzorach 2 i 3, w których symbole maja wyzej podane znaczenia otrzymuje sie droga oddzielnie przeprowadzonych opisanymi wyzej sposobami syntez indywidualnych barwników, wchodzacych w sklad mieszaniny i zmieszania wyodrebnionych produktów albo droga syntezy mieszaniny tych barwników. Synteza mieszaniny omawianych barwników polega na sprzeganiu okreslonej wyzej zdwuazowanej pochodnej o-aminofenolu z mieszanina zasadowych roztworów 4-benzoiloaminonaftolu-1 lub jego pochodnej podstawionej w pierscieniu fenylowym podstawnikiem niejonizujacym, jak np grupa metylowa lub nitrowa i 2-naftolu lub jego pochodnej podstawionej w ukladzie naftalenowym albo 1-fenylo-3-metylopirazolo- nu-5, 1-/3'- lub -4'-sulfonamido/-fenylo-3-metylopirazolonu-5r anilidu badz chloroanilidu kwasu acetylooctowego albo, na sprzeganiu mieszaniny dwu róznych sposród okreslonych wyzej zdwuazowanych pochodnych o-aminofe¬ nolu, z których przynajmniej jedna zawiera grupe sulfonamidowa lub dwualkilosulfonamidowa, z zasadowym roztworem 4-benzoiloaminonaftolu-1 lub jego pochodnej podstawionej w pierscieniu fenylowym podstawnikiem niejonizujacym, jak np grupa metylowa lub nitrowa.Barwnik monoazowy o ogólnym wzorze 2 w którym symbole maja wyzej podane znaczenia lub mieszanine barwników monoazowych o ogólnych wzorach 2 i 3, w których symbole maja wyzej podane znaczenia, mozna uzywac do reakcji chromowania lub kobaltowania w postaci masy poreakcyjnej po sprzeganiu, badz po wyodrebnieniu z tej masy, w postaci pasty lub proszku.Reakcje chromowania i kobaltowania prowadzi sie w zasadowym srodowisku wodnym, stosujac na 1 mol barwnika monoazowego lub mieszaniny barwników monoazowych ilosc czynnika metalizujacego, odpowiadajaca 0,5 gramoatomu metalu. Reakcje chromowania prowadzi sie korzystnie dzialaniem chromosalicylanu sodowego, potasowego, sodowo-potasowego lub amonowego w temperaturze 95—100°C albo dzialaniem dwuchromianu sodowego lub potasowego i glukozy w temperaturze 80-100° C. Reakcje kobaltowania prowadzi sie korzystnie dzialaniem chlorku, azotanu lub siarczanu kobaltowego w temperaturze 75-80°C. Po zakonczeniu reakcji metalizowania przesacza sie ewentualnie zasadowy roztwór utworzonego barwnika celem usuniecia nierozpusz¬ czalnych domieszek i wysala barwnik sola kuchenna, obnizajac w razie potrzeby zasadowosc roztworu kwasem octowym, solnym badz siarkowym albp kwasnym weglanem sodowym, po czym odsacza sie wytracony osad barwnika. Po wysuszeniu i zmieleniu uzyskuje sie proszki barwników, rozpuszczalne w wodzie, alkoholu metylowym lub etylowym i acetonie.Wytworzone sposobem wedlug wynalazku barwniki nadaja sie do barwienia wlókien proteinowych i poliamidowych oraz skóry z kapieli obojetnej lub slabo kwasnej, a takze do wytwarzania lakierów spirytuso¬ wych. Otrzymane przy ich pomocy wybarwienia wykazuja wysokie trwalosci uzytkowe.Wynalazek ilustruja, nie ograniczajac jego zakresu, nastepujace przyklady, w których czesci i procenty oznaczaja czesci i procenty wagowe, a stopnie temperatury podano w stopniach Celsjusza.Przyklad I. 9,4 czesci 2-aminofenolo-4-sulfonamidu dwuazuje sie w zwykly sposób i otrzymany zwiazek dwuazowy sprzega w temperaturze 5—10° z 13,2 czesciami 4-benzoiloaminonaftolu-1, rozpuszczonego za pomoca 6,65 czesci 30% roztworu wodorotlenku sodowego w 150 czesciach wody i zalkalizowanego dodatkiem 10 czesci sody bezwodnej. Po zakonczeniu sprzegania barwnik monoazowy wysala sie dodatkiem soli kuchennej i odsacza wytracony barwnik. Otrzymana paste barwnika rozbeltuje sie w 400 czesciach wody i rozpuszcza dodatkiem 6,65 czesci 30% roztworu wodorotlenku sodowego, ogrzewa do temperatury 80° i zadaje 100 czesciami roztworu chromosalicylanu sodowego zawierajacymi 0,025 gramoatomu chromu. Mase reakcyjna ogrzewa sie do temperatury 98-100° i miesza w tych warunkach wciagu 5-6 godzin. Roztwór utworzonego barwnika chromokompleksowego chlodzi sie do temperatury 60°, dodaje przy mieszaniu sól kuchenna i zobojetnia rozcienczonym kwasem octowym. Wytracony barwnik odsacza sie i suszy. Otrzymuje sie granatowy proszek, rozpuszczalny w wodzie i barwiacy welne, jedwab naturalny, wlókna poliamidowe oraz skóre na kolor fioletowy.Przyklad II. Postepuje sie sposobem, opisanym w przykladzie I, uzywajac zamiast podanej w przykla¬ dzie I ilosci 2-aminofenolo-4-sulfonamidu 10,1 czesci 2-aminofenolo-4-dwumetylosulfonamidu. Otrzymuje sie barwnik chromokompleksowy w postaci czarnego proszku, barwiacego wlókna proteinowe, poliamidowe oraz skóre na kolorfioletowy. < Przyklad III. Postepuje sie sposobem, opisanym w przykladzie I, uzywajac zamiast podanej93 273 3 w przykladzie I ilosci 2-aminofenolo-4-sulfonamidu 12,8 czesci 4-chloro-2-aminofenolo-5-dwuetylosu|fonamidu.Otrzymuje sie barwnik chromokompleksowy w postaci granatowego proszku, barwiacego wlókna proteinowe, poliamidowe oraz skóre na kolor granatowy.Przyklad IV. Sposobem opisanym w przykladzie I, przy uzyciu 11,2 czesci 4-chloro-2-aminofenok-5- -sulfonamidu i 13,2 czesci 4-benzoiloaminonaftolu-1, wytwarza sie barwnik monoazowy, który rozpuszcza sie nastepnie w 400 czesciach wody z dodatkiem 6,65 czesci 30% wodorotlenku sodowego. Uzyskana mase ogrzewa . sie do temperatury 60°, dodaje do niej roztwór 5,95 czesci szesciowodnego chlorku kobaltowego w 30 czesciach wody, ogrzewa calosc do 80° i miesza w tej temperaturze w ciagu 2 godzin. Roztwór barwnika kobaltowokom- pleksowego chlodzi sie do temperatury 50° i wydziela barwnik sola kuchenna oraz kwasnym weglanem sodowym, odsacza sie i suszy paste. Otrzymany barwnik stanowi ciemnofioletowy proszek, barwiacy welne, jedwab naturalny, wlókna poliamidowe oraz skóre na kolor fioletowy.Przyklad V. Postepuje sie sposobem, opisanym w przykladzie I, przy czym zamiast podanej w przykladzie I ilosci 4-benzoiloaminonaftolu-1 uzywa sie tylko 6,6 czesci tego zwiazku, w mieszaninie z 3,6 czesci 2-naftoiu. Otrzymuje sie barwnik chromokompleksowy w postaci czarnego proszku, barwiacego wlókna proteinowe, poliamidowe oraz skóre na kolor niebieskawoszary.Przyklad VI. Postepuje sie sposobem opisanym w przykladzie I, przy czym zamiast podanej w przykladzie I ilosci 2-aminofenolo-4-sulfonamidu uzywa sie 11,9 czesci 2-aminonaftolo4-sulfonamidu.Otrzymuje sie barwnik chromokompleksowy w postaci czarnego proszku, barwiacego wlókna proteinowe, poliamidowe oraz skóre na kolor czarny.Przyklad VII. 3,85 czesci 4-nitro-2-aminofenolu oraz 5,83 czesci 6-nitro-2-aminofenolo-4-sulfonamidu dwuazuje sie w zwykly sposób droga oddzielnie prowadzonych reakcji, a otrzymane zawiesiny zwiazków dwuazowych miesza sie ze soba i wiewa do zasadowego roztworu 13,2 czesci 4-benzoiloaminonaftolu-1. Po zakonczeniu sprzegania chromuje sie uzyskana mieszanine barwników monoazowych i wydziela sposobem opisanym w przykladzie I. Otrzymuje sie barwnik chromokompleksowy w postaci ciemnoszarego proszku, barwiacego welne, jedwab naturalny, wlókna poliamidowe oraz skóre na kolor szary.Mozna równiez postapic opisanym wyzej sposobem, nie mieszajac ze soba otrzymanych oddzielnie roztworów zwiazków dwuazowych, lecz wlewajac je kolejno po sobie do zasadowego roztworu skladnika biernego.Przyklad VIII. 9,4 czesci 2-aminofenolo-4-sulfonamidu dwuazuje sie w zwykly sposób i sprzega otrzymany zwiazek dwuazowy z mieszanina 4,4 czesci 1-fenylo-3-metylo-pirazolonu-5 i 6,6 czesci 4-benzoiloami- nonaftolu-1, rozpuszczonymi w 150 czesciach wody za pomoca 6,65 czesci 30% roztworu wodorotlenku sodowego. Reakcje sprzegania prowadzi sie w temperaturze 5—15° w srodowisku alkalicznym od sody.Utworzona mieszanine barwników monoazowych bez wydzielania chromuje sie sposobem opisanym w przykla¬ dzie I. Otrzymany barwnik stanowi ciemnobrunatny proszek, barwiacy wlókna proteinowe, poliamidowe oraz skóre na kolor fioletowo-brunatny.Przyklad IX. Postepuje sie sposobem, opisanym w przykladzie IV, przy uzyciu jako skladnika czynnego 9,4 czesci 2-aminofenolo-4-sulfonamidu, a jako skladników biernych mieszaniny 4,4 czesci 1-fenylo-3- metylopirazolonu-5 i 6,6 czesci 4-benzoiloaminonaftolu-1. Otrzymuje sie barwnik kobaltowokompleksowy w po¬ staci brunatnego proszku, barwiacego welne jedwab naturalny, wlókna poliamidowe oraz skóre na kolor brunatny.Przyklad X. Postepuje sie sposobem, opisanym w przykladzie I, przy uzyciu jako skladnika czynnego ,1 czesci 4-metylo-2-aminofenolo-5-sulfonamiduf a jako skladnika biernego - 15,4 czesci 4-(4'-nitrobenzoilo)- aminonaftolu-1. Otrzymuje sie barwnik chromokompleksowy w postaci granatowego proszku, barwiacego wlókna proteinowe, poliamidowe oraz skóre na kolor granatowy.Przyklad XI. Postepuje sie sposobem, opisanym w przykladzie IV, przy uzyciu jako skladnika czynnego 9,4 czesci 2-aminofenolo-4-sulfonamidu, a jako skladnika biernego — 13,9 czesci 4-(4'-metylobenzoilo- )~aminonafto!u-1. Otrzymuje sie barwnik kobaltowokompleksowy w postaci brunatnego proszku, barwiacego wlókna proteinowe, poliamidowe oraz skóre na kolor bordo.Przyk lad XII. Wodna zawiesine mieszaniny barwników monoazowych utworzona przez sprzeganie mieszaniny zdwuazowanych 5,23 czesci 6-acetyloamino-4-nitro-2-aminofenolu oraz 4,7 czesci 2-aminofenolo-4- sulfonamidu z 13,2 czesciami 4-benzoiloaminonaftolu-1 alkalizuje sie dodatkiem 10 czesci 30% roztworu wodorotlenku sodowego, ogrzewa do 95-100° i w tej temperaturze wkrapla w ciagu 10 minut roztwór 3,6 czesci dwuchromianu sodowego i 6,75 czesci glukozy w 200 czesciach wody. Metalizowanie prowadzi sie w temperatu¬ rze 95—100° wciagu 5-6 godzin. Nastepnie roztwór utworzonego barwnika chromokompleksowego chlodzi sie do 60° i wydziela barwnik sposobem podanym w przykladzie I. Otrzymany produkt stanowi ciemnobrunatny proszek, barwiacy wlókna proteinowe, poliamidowe oraz skóre na kolor koryntu.4 . 93 273 Pr z y k l a d XIII. Postepuje sie sposobem opisanym w przykladzie XII, przy uzyciu jako skladni¬ ka czynnego 9,35 czesci 2-aminofenolo-4-metylosulfonu, a jako skladników biernych mieszaniny 6,6 czesci 4-benzoi1oaminonaftolu-1 i 5,58 czesci 2-naftolo-6-sulfonamidu. Otrzymuje sie barwnik chromokompleksowy w postaci czarnego proszku, barwiacego welne, jedwab naturalny, wlókna poliamidowe oraz skóre na kolor czerwonawo-granatowy.Przyklad XIV. Postepuje sie sposobem, opisanym w przykladzie XII, przy uzyciu jako skladnika czynnego 9,4 czesci 2-aminofenolo-4-sulfonamidu, a jako skladników biernych — mieszaniny 6,32 czesci l-(4'-sulfonamido)-fenyjo-3-metylopirazolonu-5 i 6,6 czesci 4-benzoiloaminonaftolu-1. Otrzymuje sie barwnik chromokompleksowy w postaci ciemnobrunatnego proszku, barwiacego welne, jedwab naturalny, wlókna poliamidowe oraz skóre na kolor brunatny.Przyklad XV. Postepuje sie sposobem, opisanym w przykladzie XII, przy uzyciu jako skladnika czynnego 9,4 czesci 2-aminofenolo-4-sulfonamidu, a jako skladników biernych — mieszaniny 5,28 czesci o-chlo- roanllidu kwasu acetylooctowego i 6,6 czesci 4-benzoiloaminonaftolu-1. Otrzymuje sie barwnik chromokomplek¬ sowy w postaci czarnego proszku, barwiacego, wlókna proteinowe, poliamidowe oraz skóre na kolor oliwkowy.N-Ar2-Z \ K® Wzór 1 \ Aii-N^N NHCO-^ Wzór 2 V^ fc-N HO Wzór 3 PL

Claims (1)

1. Zastrzezenie patentowe Sposób otrzymywania nowych azowych barwników metalokompleksowych typu 1 :2, o ogólnym wzorze 1, w którym Art i Ar2 oznaczaja jednakowe lub rózne reszty o-aminofenolu lub jednakowe reszty o-aminonafto- !u, zawierajace w dowolnych polozeniach pierscienia aromatycznego lub ukladu pierscieni skondensowanych niejonizujace podstawniki X, Y, V i Z, oznaczajace jednakowe 'ub rózne atomy badz yrupy atomów, jak np. atomy wodoru lub chloru albo grupy metylowe, nitrowe, acetyloaminowe, sulfonamidowe,dwualkilosulfonami- dowe i alkilosulfonowe, przy czym przynajmniej jeden a nie wiecej niz dwa sposród podstawników X, Y, V i Z stanowia grupy sulfonamidowe, dwualkilosulfonamidowe lub alkilosulfonowe, Q oznacza podstawnik niejonizuja- cy, umiejscowiony w dowolnym polozeniu pierscienia fenylowego jak np atom wodoru lub grupe nitrowa albo metylowa, B oznacza reszte skladnika biernego, posiadajacego w polozeniu orto badz sasiednim do pozycji sprzegania podstawnik lakotwórczy i zawierajacy ewentualnie grupe benzoiloaminowa lub jej pochodna podsta¬ wiona w pierscieniu fenylowym grupa nitrowa lub metylowa albo grupe sulfonamidowa, jak np 4-benzoiloamino- naftolu-1 lub jego pochodna podstawiona w p.erscieniu fenylowym, 2-naftol lub jego pochodna podstawiona w ukladzie naftalenowym, 1-fenylo-3-metylopirazolon-5, 1-(3'-lub 4'-sulfonamido)-fenylo-3-metylopirazolon-5, albo anilid badz o-chloroanilid kwasu acetylooctowego, Me oznacza atom chromu lub kobaltu, a K" oznacza kation metalu alkalicznego lub amonu, znamienny tym, ze barwnik monoazowy o ogólnym wzorze 2, w którym symbole maja wyzej podane znaczenia, otrzymany przez sprzeganie zdwuazowanej pochodnej o-aminofenolu lub o-aminonaftolu, zawierajacej grupe sulfonamidowa, dwualkilosulfonamidowa, wzglednie alkilosulfonowa oraz ewentualnie inne podstawniki, jak atom chloru albo grupa metylowa, nitrowa lub acetyloaminowa, z zasadowym roztworem 4-benzoiloaminonaftolu-1 badz jego pochodnej podstawionej w piers¬ cieniu fenylowym podstawnikiem niejonizujacym, jak np. grupa metylowa lub nitrowa albo mieszanine barwnika mohoazowego o ogólnym wzorze 2, w którym symbole maja wyzej podane znaczenia, otrzymanego opisanym wyzej sposobem, z barwnikiem monoazowym o ogólnym wzorze 3 w którym symbole maja wyzej podane znaczenia, otrzymanym przez sprzeganie zdwuazowanej pochodnej o-aminofenolu, zawierajacej korzystnie grupe sulfonamidowa, dwualkilosulfonamidowa lub alkilosulfonowa oraz ewentualnie inne podstawniki, jak atom chloru albo grupa metylowa, nitrowa lub acetyloaminowa, z zasadowym roztworem 2-naftolu lub jego pochodnej podstawionej w ukladzie naftalenowym albo 1-fenylo-3-rnetylopirazolonu-5,1-(3'- lub -4'-sulfonamido)-fenylo-3- -metylopirazolonu-5, anilidu badz o-chloroanilidu kwasu acetylooctowego, wytworzona droga oddzielnie prze¬ prowadzonych opisanymi wyzej sposobami syntez indywidualnych barwników, wchodzacych w sklad mieszaniny i zmieszanie wyodrebnionych produktów albo droga syntezy mieszaniny barwników, polegajacej na sprzeganiu okreslonej wyzej zdwuazowanej pochodnej o-aminofenolu z mieszanina zasadowych roztworów 4-benzoiloamino- naftolu-1 lub jego pochodnej podstawionej w pierscieniu fenylowym podstawnikiem niejonizujacym, jak np grupa metylowa albo nitrowa i 2-naftolu lub jego pochodnej podstawionej w ukladzie naftalenowym albo 1-fenylo-3- metylopirazolonu-5, 1-(3'- lub 4'-sulfonamido)-fenylo-3-metylopirazolonu-5, anilidu badz o-chloroanilidu kwasu acetylooctowego albo na sprzeganiu mieszaniny dwu róznych sposród okreslonych wyzej zdwuazowanych pochodnych o-aminofenolu, z których przynajmniej jedna zawiera grupe sulfonamidowa lub dwualkilosulfonami¬ dowa, z zasadowym roztworem 4-benzoiloaminonaftolu-1 albo jego pochodnej podstawionej w pierscieniu fenylowym podstawnikiem niejonizujacym, jak np. grupa metylowa lub nitrowa, poddaje sie, ewentualnie bez wydzielania z masy poreakcyjnej barwnika monoazowego o ogólnym wzorze 2, w którym symbole maja wyzej93 273 5 podane znaczenia badz uzyskanej droga syntezy mieszaniny barwników monoazowych o ogólnych wzorach 2 i 3, w których symbole maja wyzej podane znaczenia, reakcji chromowania lub kobaltowania jednym ze znanych sposobów, przy czym na 1 mol barwnika monoazowego albo mieszaniny barwników monoazowych stosuje sie ilosc czynnika metalizujacego, odpowiadajaca 0,5 gramoatomu metalu. N * PL